Wikipedia tlwiki https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter Midya Natatangi Usapan Tagagamit Usapang tagagamit Wikipedia Usapang Wikipedia Talaksan Usapang talaksan MediaWiki Usapang MediaWiki Padron Usapang padron Tulong Usapang tulong Kategorya Usapang kategorya Portada Usapang Portada TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 1143 2167185 2154394 2025-07-02T12:56:29Z 210.1.103.248 2167185 wikitext text/x-wiki {{Infobox President |name = Corazon C. Aquino |image = Corazon Aquino of the Philippines (cropped).jpg |order = Ika-11 [[Pangulo ng Pilipinas]] <br />''Ikalawang Pangulo ng Ika-apat na Republika'' <br />''Unang Pangulo ng Ikalimang Republika'' |term_start = 25 Pebrero 1986 |term_end = 30 Hunyo 1992 |vicepresident = [[Salvador Laurel|Salvador H. Laurel]] |primeminister = [[Salvador Laurel|Salvador H. Laurel]]<ref>Ang tungkuling ito ay pinawalang-bisa sang-ayon sa Presidential Proclamation No. 3 noong 25 Marso 1986.</ref> |predecessor = [[Ferdinand Marcos|Ferdinand E. Marcos]] |successor = [[Fidel V. Ramos]] |birth_date = {{Birth date|1933|1|25|mf=y}} |birth_place = [[Paniqui, Tarlac]], [[Pilipinas]] |death_date = {{death date and age|2009|8|1|1933|1|25|mf=y}}| death_place = [[Makati]] |party = [[United Nationalists Democratic Organizations]] (UNIDO)/Lakas ng Bayan (LABAN)/[[Liberal Party|Liberal]] |occupation = [[Inang Bahay]], [[Politiko]] |spouse = [[Benigno Aquino, Jr.]]† |module = {{Listen|pos=center|embed=yes|filename=President Corazon Aquino's Inaugural Speech Audio.ogg|title=Boses ni Corazon Aquino|type=speech|description=Talumpati ng pagka-inagurasyon <br /> (Narekord noong 1986)}} }} Si '''María Corazón Sumulong Cojuangco-Aquino''' (ipinanganak bilang '''María Corazón Sumulong Cojuangco''') (25 Enero 1933&nbsp;– 1 Agosto 2009<ref>{{cite news |url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20090801-218235/Cory-Aquino-dies |title=Cory Aquino dies |last=Ager |first=Maila |publisher=Inquirer.NET |date=2009-08-01 |accessdate=2009-08-01 }}</ref>) na lalong mas kilala sa palayaw na '''Cory''' ay ang ikalabing-isang [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ng [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] at kauna-unahang babaeng naluklok sa nasabing pwesto (25 Pebrero 1986&nbsp;– 30 Hunyo 2009). Tinagurian siyang '''Ina ng Demokrasya''' dahil sa pagsuporta niya sa pagpapanumbalik ng demokrasya sa Pilipinas. Ipinanganak siya sa [[Tarlac]] nina [[Jose Cojuangco Sr.]] at [[Demetria Sumulong]]. Nakapag-aral siya sa [[Estados Unidos]] at nakapagtapos nang may digri sa [[Wikang Pranses]]. Siya ay kabiyak ni [[Benigno "Ninoy" Aquino, Jr.]] , ang pinaslang na lider ng oposisyon noong panahon ni dating Pangulo na si [[Ferdinand E. Marcos]]. Nailuklok siya sa pamamagitan ng isang mapayapang rebolusyon ([[Unang Rebolusyon sa EDSA]]) noong 25 Pebrero 1986 at ibinalik niya ang [[demokrasya]] sa bansa. Siya ay ina ng artistang si [[Kris Aquino]] at ng dating Pangulo ng Pilipinas na si [[Benigno Simeon Aquino III|Benigno Aquino III]]. [[Ang Pagpanaw at Parangal kay Corazon Aquino|Pumanaw]] siya noong 1 Agosto 2009 at inlibing noong 5 Agosto. ==Talambuhay== Si María Corazón "Cory" Sumulong Cojuangco ay ipinanganak noong 25 Enero 1933 sa [[Paniqui, Tarlac]] at ang ikaapat na anak nina José Cojuangco, Sr. at Demetria Sumulong. Ang kanyang mga kapatid ay sina Pedro, Josephine, Teresita, Jose, Jr., at Maria Paz. Ang kanyang ama ay isang kilalang negosyante sa Tarlac, at politiko, at apo sa tuhod ni Melecio Cojuangco na kasapi ng [[Kongreso ng Malolos]]. Ang kanyang ina ay mula sa maimpluwensiyang politikang pamilyang Sumulong ng Rizal. Ang isang kasapi ng kanilang angkang si Juan Sumulong ay tumakbo laban kay [[Manuel L. Quezon]] noong 1941. Si Aquino ay nagtapos sa St. Scholastica's College sa Manila sa kanyang elemetaryang edukasyon at lumipat sa Assumption Convent sa unang taon ng mataas na paaralan. Ipinagpatuloy niya ang kanyang kolehiyo dito. Siya ay tumungo sa Mount Saint Vincent sa New York City kung saan nagmajor sa [[Matematika]] at [[Wikang Pranses]]. Siya ay nagboluntero para sa pangangampanya ni United States Republican presidential candidate Thomas Dewey laban sa Pangulo ng Estados Unidos [[Harry S. Truman]] noong 1948 halalang Pagkapangulo. Pagkatapos ng kolehiyo ay bumalik sa Pilipinas upang mag-aral ng Batas sa [[Far Eastern University]] na pag-aari ng mga in-law ng kanyang kapatid na si Josephine Reyes. Siya ay nag-aral ng isang taon. Pinakasalan niya si Sen. [[Benigno S. Aquino, Jr.|Ninoy Aquino]] na anak ng dating Ispiker na si [[Benigno Aquino, Jr.|Benigno S. Aquino, Jr.]]. Sila ay nagkaroon ng limang anak: María Elena (ipinanganak noong 18 Agosto 1955), Aurora Corazón (ipinanganak noong 27 Disyembre 1957), [[Benigno Aquino III|Benigno Simeon III]] (ipinanganak noong 8 Pebrero 1960), Victoria Elisa (ipinanganak noong 27 Oktubre 1961) at [[Kris Aquino|Kristina Bernadette]] (ipinanganak noong 14 Pebrero 1971). Ang kanyang asawang si [[Benigno S. Aquino, Jr.|Ninoy Aquino]] ay kasapi ng Partido Liberal at naging pinakabatang gobernador sa bansa at kalaunang pinakabatang senador sa [[Senado ng Pilipinas]] noong 1967. Si Corazon ay nanatiling isang may-bahay sa buong karera sa politika ng kanyang asawa. Si Ninoy ay naging isang nangungunang kritiko ni Pangulong [[Ferdinand Marcos]]. Si Ninoy ay pinaniniwalang malakas na kandidato laban kay Marcos sa halalan ng pagkapangulo noong 1973. Dahil ipinagbabawal sa Saligang batas ng Pilipinas ang ikatlong termino para kay Marcos, nagdeklara ng [[Martial Law]] sa Marcos noong 21 Setyembre 1972 at binuwag ang Saligang Batas ng 1935 na nagpatagal sa kanyang pagluklok sa pagkapangulo. Dahil sa Martial Law, si Ninoy ang isa sa mga bumabatikos na ipinabilanggo ni Marcos at hinatulan ng kamatayan. Noong 1978, nagpasyang tumakbo si Ninoy sa 1978 halalan ng Batasang Pambansa. Noong 1980, dahil sa pamamagitan ni Pangulong [[Jimmy Carter]] ng Estados Unidos, pinayagan ni Marcos si Ninoy na tumungo sa Estados Unidos kung saan siya nagpagamot para sa kanyang karamdaman sa puso habang nasa bilangguan. Ang pamilya Aquino ay tumira sa [[Boston]]. Noong 21 Agosto 1983, nagpasya si Ninoy na bumalik sa Pilipinas nang hindi kasama ang kanyang pamilya. ===Pagpaslang sa kanyang asawang si Ninoy sa paliparan=== [[Talaksan:Shot Dead on Arrival.JPG|thumb|300px|Pagpatay kay Ninoy Aquino]] Ang pagpaslang kay [[Ninoy Aquino]] noong 1983 ang kalaunang naging katalista na humantong sa pagpapatalsik kay Marcos. Ang partidong oposisyon ay sumisi kay Marcos ngunit ang iba ay sumisi sa militar at kay Imelda. Noong 21 Agosto 1983 pagkatapos ng isang tatlong taong pagkakatapon sa [[Estados Unidos]], si Ninoy ay pinaslang habang bumababa sa isang pangkalakalan ''(commercial)'' na paglipad sa [[Ninoy Aquino International Airport|Manila International Airport]] na kalaunang pinangalanang [[Ninoy Aquino International Airport]] bilang pagpaparangal kay Ninoy.<ref>{{Citation |editor-surname=Javate-De Dios |editor-first=Aurora et al. |title=Dictatorship and Revolution: Roots of People's Power |publisher=Conspectus Foundation Incorporated |publication-date=1988 |isbn=9919108018{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}{{Please check ISBN|reason=does not match hyphenation rules and is probably invalid}} |page=132}}.</ref> Ang kanyang asasinasyon ay nagpagulat at nagpagalit sa maraming mga Pilipino na nawalan ng pagtitiwala sa administrasyon ni Marcos. Ang pangyayaring ito ay karagdagan pang humantong sa mga pagsusupetsa sa pamahalaan na nagtulak sa hindi pakikipagtulungan ng mga Pilipino na kalaunang humantong sa isang buong [[sibil na hindi pagsunod]].<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |authorlink= |author2= |editor= |others= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |origyear= |url= |format= |accessdate= |edition= |series= |date= |year=2005 |publisher= University of Minnesota Press|location= |language= |isbn=0-8166-4192-7 |oclc= |doi= |id= |pages=56 |chapter=People Power Unleashed: South Africa and the Philippines |quote= }}</ref> Ito ay nagpauga sa pamahalaan ni Marcos na lumalala na sa panahong ito dahil sa papalalang sakit ni Marcos. Ang asasinasyon ni Ninoy Aquino ay nagsanhi sa ekonomiya ng Pilipinas na lalong lumala at ang pamahalaan ng Pilipinas ay lalong lumubog sa pagkakautang. Sa wakas ng 1983, ang bansa ay naging [[bangkarote]], ang piso ay dumanas ng [[debaluasyon]] ng 21% at ang ekonomiya ng Pilipinas ay umurong ng 6.8% noong 1984 at muling umurong ng 3.8% noong 1985. <ref name=edsa>{{cite web | url = http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html | title = Lakas Ng Bayan: The People's Power/EDSA Revolution 1986 | accessdate = 2007-12-10 | publisher = [[University of Alberta]], [[Canada]] | archive-date = 2016-04-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160419033555/http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html | url-status = dead }}</ref> Noong 1984, si Marcos ay humirang ng isang komisyon na pinangunahan ni Chief Justice [[Enrique Fernando]] upang maglunsad ng isang imbestigasyon sa pagpatay kay Ninoy. Si Kardinal Sin ay inanyahan na sumali sa komisyon na ito ngunit tumanggi at naghayag ng kanyang mga pagdududa sa bersiyon ng militar na si [[Rolando Galman]] ang pumaslang at ang komisyong ito ay gumuho. Sumunod na hinirang ni Marcos ang kanyang kaibigan at retiradong hukom na si Corazon Agrava upang mamuno sa isang may limang kasaping komisyon upang mag-imbestiga sa asasinasyon. Ang komisyong ito ay naglabas ng isang malaki at maliit na mga ulat noong Oktubre 1984. Ang parehong mga ulat ay umaayon na ang asasinasyon ni Ninoy ay isang pakikipagsabwatang militar. Gayunpaman, ang mga parehong mga ulat ay hindi umayon sa mga aktuwal na tao o mga bilang ng nasasangkot dito. Ang maliit na ulat ay nagpapawalang-sala kay General [[Fabian Ver]] at nagpangalan lamang ng pitong mga kasangkot. Ang malaking ulat ay nagpangalan ng 26 kasangkot kabilang si Gen. Ver. Ang malaking ulat ay humantong sa mga pagkakaso sa mga pinangalanang kasabwat. Ang [[paglilitis]] ng mga ito ay nagsimula noong 22 Pebrero 1985 ngunit naging maliwanag na pinili ng tagapaglitis na hindi pansinin ang mga natuklasan ng komisyon ni Agrava at nagpapatuloy ayon sa kuwento ng militar. Dahil dito, may papalaking mga protesta at pagtawag sa pagbibitiw ni Marcos. Noong 2 Disyembre 1985, ang lahat ng mga nasakdal kabilang si Ver ay napawalang sala sa pagpatay kay Ninoy.<ref name=edsa/> Noong 1990, hinatulan ng Korte Suprema ng Pilipinas ang isang heneral at 15 pang mga sundalo sa pagpatay kay Ninoy at hinatulan ng habang buhay na pagkabilanggo. Ang mga ito ay kabilang sa mga 1000 sundalong nagbigay seguridad kay Ninoy sa kanyang pagdating sa bansa.<ref>http://www.nytimes.com/1990/09/29/world/16-sentenced-to-life-for-killing-aquino.html</ref>. ===Snap election=== Noong mga 1984, ang malapit na personal na kaalyado ni Marcos na si Pangulong [[Ronald Reagan]] ng Estados Unidos ay nagsimulang maglayo ng kanyang sarili sa rehimeng Marcos na kanyang malakas na sinuportahan gayundin ng mga nakaraang pangulo ng Estados Unidos kahit pa pagkatapos ideklara ni Marcos ang [[martial law]]. Ang tulong na mga milyong milyong dolyar ng Estados Unidos ang sumuporta sa pamumuno ni Marcos sa paglipas ng mga taon.<ref>{{cite news|last=Pace|first=Eric|title=Autocrat With a Regal Manner, Marcos Ruled for 2 Decades|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FA0715FE3A5E0C7A8EDDA00894D1484D81|accessdate=24 Enero 2011|newspaper=The New York Times|date=29 Setyembre 1989}}</ref> Sa mukha ng papalalang kawalang kasiyahan ng mga mamamayang Pilipino at dahil sa pagpipilit ng kaalyadong Estados Unidos, pinatawag ni Marcos ang isang [[Snap election]] noong 3 Nobyembre 1985 na may natitira pang higit sa isang taon sa kanyang termino. Ang snap election ay tinawag para sa 17 Enero 1986 at pagkatapos ay nilipat sa 7 Pebrero 1986. Pinili ni Marcos si [[Arturo Tolentino]] na kasamang tatakbo sa ilalim ng partidong [[Kilusang Bagong Lipunan]] (KBL) samantalang ang biyuda ni Ninoy na si Corazon Aquino ay naghayag ng kanyang pagtakbo sa pagkapangulo noong 3 Disyembre 1985 kasama ni [[Salvador Laurel]] sa ilalim ng partidong United Opposition (UNIDO) na sinuportahan ng oposisyon ni Marcos.<ref>{{cite book|author=Pollard, Vincent Kelly|title=Globalization, democratization and Asian leadership: power sharing, foreign policy and society in the Philippines and Japan|publisher=Ashgate Publishing|year=2004|isbn=978-0-7546-1539-2|page=50|url=http://books.google.com/books?id=L37RZlzA530C&pg=PA50}}</ref><ref>{{cite book|author=Parnell, Philip C.|chapter=Criminalizing Colonialism: Democracy Meets Law in Manila|editors=Parnell, Philip C. & Kane, Stephanie C.|title=Crime's power: anthropologists and the ethnography of crime|publisher=Palgrave-Macmillan|year=2003|isbn=978-1-4039-6179-2|page=214|url=http://books.google.com/books?id=j2hpz4_fob4C&pg=PA214}}</ref> Sa snap election na idinaos noong 7 Pebrero 1986, ang mga insidente ng pandaraya, pagbili ng mga boto, pananakot at karahasan ay iniulat gayundin ang pakikialam sa mga election return. Ang Commission on Elections (COMELEC) tally board ay nagpapakita na si Marcos ang nangunguna samantalang ang National Citizen's Movement for the Free Elections (NAMFREL) ay nagpapakitang si Corazon Aquino ang nangunguna sa isang komportableng margin. Idenaklara ng opisyal na canvasser na COMELEC si Ferdinand Marcos na nanalo sa halalan. Sa huling tally ng COMELEC, si Marcos ay nagkamit ng 10,807,197 boto laban sa 9,291,761 boto ni Aquino. Gayunpaman, sa final tally ng [[National Movement for Free Elections]] (NAMFREL), si Aquino ay nagkamit ng 7,835,070 boto laban sa 7,053,068 ni Marcos.<ref>{{Citation |title=[[A Force More Powerful|A force more powerful]]: a century of nonviolent conflict |author1=Peter Ackerman |author2=Jack DuVall |publisher=Macmillan |year=2001 |isbn=978-0-312-24050-9 |page=[http://books.google.com.ph/books?id=OVtKS9DCN0kC&pg=PA384 384] |url=http://books.google.com/?id=OVtKS9DCN0kC |authorlink1=Peter Ackerman |authorlink2=Jack DuVall }};<br /> ^ {{Citation |author=Isabelo T. Crisostomo |title=Cory--profile of a president |publisher=Branden Books |year=1987 |isbn=978-0-8283-1913-3 |page=[http://books.google.com/books?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA193 193] |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC }} (showing a reproduction of NAMFREL's announcement of the results).</ref> Ang mga 29 mangggawa ng komputer ay lumayas sa tabulation center na nagpoprotesta sa pakikiaalam sa mga resulta ng halalan na pumapabor kay Marcos. Ang oposisyonistang dating Gobernador na si [[Evelio Javier]] ng [[Antique]] ay pinaslang sa harap ng kapitolyo ng lalawigan kung saan idinadaos ang pagka-canvass ng mga boto. Ang mga pangunahing suspek ang mga sariling bantay ng isang lokal na pinuno ng [[Kilusang Bagong Lipunan]]. Ang Catholic Bishops' Conference of the Philippines (CBCP) ay naglabas ng isang pahayag na kumokondena sa halalan bilang pandaraya. Ang Senado ng [[Estados Unidos]] ay nagpasa rin ng isang resolusyon na kumokondena sa halalan. Ang Pangulo ng Estados Unidos na si Ronald Reagan ay naglabas ng pahayag na tumatawag sa mga ulat ng pandaraya na "nakakabagabag".<ref> {{cite news | url = http://findarticles.com/p/articles/mi_m1079/is_v86/ai_4188363 | title = PRESIDENT'S STATEMENT, FEB. 11, 1986 | accessdate = 2007-12-03 | publisher = US Department of State Bulletin, April, 1986 | year=1986 }}</ref> Bilang tugon sa mga protesta, inihayag ng COMELEC na si Marcos ay nanalo ng 53 porsiyento ng mga boto laban kay Aquino. Ito ay sinalungat ng NAMFREL na si Aquino ay nanalo ng 52 porsiyento ng mga boto laban kay Marcos.<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |last2= |first2= |publication-date= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |publication-place= |publisher= U of Minnesota Press|isbn= 978-0-8166-4193-2|page=77 |url=http://books.google.com/?id=RRVk5qJpOH8C&pg=PA77&dq=Cory+Aquino+1986+inauguration |accessdate= 2007-12-03 |year=2005}}.</ref> Noong Pebrero 15, si Marcos ang inihayag ng COMELEC at Batasang Pambansa bilang nanalo sa gitna ng kontrobersiya. Ang lahat ng mga 50 oposisyong kasapi ng Parliamento ay lumayas sa pagpoprotesta. Tumangging tanggapin ng maraming Pilipino ang resulta ng halalan na naghahayag na si Aquino ang tunay na nanalo. Ang parehong "mga nanalo" sa pagkapangulo na sina Aquino at Marcos ay nanumpa bilang mga pangulo sa dalawang magkaibang mga lugar. Si Aquino ay tumawag ng mga strike at pagboboykot ng mga mamamayang Pilipino laban sa mga negosyo at media na pag-aari ng mga crony ni Marcos. Dahil dito, ang mga bangko, korporasyon at mga media ng mga crony ni Marcos ay matinding tinamaan at ang kanilang mga bahagi sa stock market ay bumagsak. ===Himagsikang People power=== Dahil sa mga iregularidad sa halalan, ang [[Reform the Armed Forces Movement]] ay naglunsad ng isang pagtatangkang [[coup d'etat]] laban kay Marcos. Ang simulang plano ay salakayin ang [[Malacanang Palace]] at dakpin si Marcos. Ang ibang mga unit ng military ay mamamahala sa mga stratehikong pasilidad gaya ng [[NAIA]], mga baseng militar, mga himpilan ng radyo at telebisyon, ang GHQAFP sa [[Kampo Aguinaldo]], at mga highway junctions upang limitahan ang mga kontra-opensibo ng mga loyalistang hukbo ni Marcos. Si Lt. Col. [[Gregorio Honasan]] ang mangunguna sa pangkat na sasalakay sa Malacanang Palace. Gayunpaman, nang malaman ni Marcos ang tungkol pagbabalak na ito, kanyang inutos ang pagdakip sa mga pinuno nito<ref>{{Citation |last=West |first=Lois A. |last2= |first2= |publication-date=1997 |title=Militant Labor in the Philippines |publication-place= |publisher=Temple University Press |isbn=1-56639-491-0 |pages=19–20 |url=http://books.google.com/?id=KcaOhzm8gAQC&pg=PA20&dq=Philippine+People+power+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=1997}}.</ref> at itinanghal sa lokal at internasyonal na press ang ilan sa mga nadakip na mga nagtatangkang magpatalsik kay Marcos na sina Maj. [[Saulito Aromin]] and Maj. [[Edgardo Doromal]].<ref>[http://aromin.xanga.com/ An Account of February Revolution]</ref><ref>[http://www.stuartxchange.org/DayOne.html Day One (EDSA: The Original People Power Revolution)]</ref> Dahil sa banta ng kanilang nalalapit na pagkakabilanggo, nagpasya sina Enrile at mga kapwa nagbabalak laban kay Marcos na humingi ng tulong kay AFP Vice Chief of Staff Lt. Gen [[Fidel Ramos]] na hepe rin ng Philippine Constabulary (ngayong Philippine National Police). Si Ramos ay pumayag na magbitiw sa kanyang posisyon at suportahan ang mga nagbabalak laban kay Marcos. Noong mga 6:30 pm noong 22 Pebrero 1986, sina Enrile at Ramos ay nagdaos ng isang pagpupulong ng press sa Kampo Aguinaldo kung saan nila inihayag ang kanilang pagbibitiw sa kanilang mga posisyon sa Gabinete ni Marcos at pag-urong ng kanilang suporta sa pamahalaan ni Marcos. Mismong si Marcos ay kalaunang nagsagawa ng mga pagpupulong ng balita na tumatawag kina Enrile at Ramos na sumuko na humihikayat sa kanilang "itigil ang kaestupiduhang ito".<ref name="peoplepower_eyewitness">{{Citation |last=Paul Sagmayao |first=Mercado |authorlink= |author2=Francisco S. Tatad |title=People Power: The Philippine Revolution of 1986: An Eyewitness History |publisher=The James B. Reuter, S.J., Foundation |year=1986 |location=[[Manila]], [[Philippines]] |pages= |url= |isbn= 0-9639420-7-8{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}}}</ref> Sa isang mensaheng isinahimpapawid sa Radio Veritas noong mga alas 9&nbsp;ng gabi, hinimok ni Kardinal Sin ang mga Pilipino na tulungan ang mga pinunong rebelde sa pamamagitan ng pagpunta sa seksiyon ng [[EDSA]] sa pagitan ng [[Kampo Crame]] at [[Kampo Aguinaldo|Aguinaldo]] at pagbibigay ng suportang emosyonal, mga pagkain at iba pang mga suplay. Maraming mga tao, pari at madre ang tumungo sa EDSA.<ref name="peoplepower_eyewitness" /><ref name="McCargo">{{Citation |last=McCargo |first=Duncan |last2= |first2= |publication-date=2003 |title=Media and Politics in Pacific Asia |publication-place= |publisher=Routledge |isbn=0-415-23375-5 |page=20 |url=http://books.google.com/?id=CuGJ575iLLAC&pg=PA20&dq=Radio+Veritas+1986+Philippine+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=2003}}.</ref> Sa kasagsagan ng rebolusyong People Power, inihayag ni [[Juan Ponce Enrile]] na ang pananambang sa kanya ay pineke upang magkaroon ng dahilan si Marcos sa pagpapataw ng martial law.<ref>Impossible Dream, Sandra Burton</ref> Sa bukang-liwayway ng linggo, ang mga hukbo ng pamahalaan ni Marcos ay dumating upang patumbahin ang pangunahing transmitter ng Radio Veritas na pumutol sa pagsasahimpapawid sa mga taong nasa probinsiya. Ang himpilan ay nilipat sa isang standby transmitter na may isang limitadong saklaw ng pagsasahimpapawid.<ref name="McCargo"/> Ang himpilan ay pinuntirya ni Marcos dahil ito ay naging mahalagang kasangkapan ng pakikipagtalastasan para sa pagsuporta ng mga mamamayan sa mga rebelde na nagbibigay alam sa kanila sa mga pagkilos ng hukbo ni Marcos at paghahatid ng mga mensahe para sa pagkain, gamot, at mga suplay.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Ang mga tao ay patuloy paring tumungo sa EDSA hanggang sa lumobo sa mga daan-daang libong hindi armadong mga sibilyan. Ang mood sa mga lansangan ay aktuwal na masaya na marami ay nagdadala ng kanilang mga buong pamilya. Ang mga mang-aawit ay nag-aliw sa mga tao, ang mga pari at madre ay nanguna sa mga prayer vigil at mga tao ay nagtayo ng mga barikada at makeshift na mga bag ng buhangin, mga puno, at mga sasakyan sa ilang mga lugar sa kahabaan ng EDSA. Saanman, ang mga tao ay nakikinig sa Radio Veritas sa kanilang mga radyo. Ang ilang mga pangkat ay umaawit ng ''[[Bayan Ko]]''<ref>{{Citation |last=Taylor |first=Robert H. |last2= |first2= |publication-date=2002 |title=The Idea of Freedom in Asia and Africa |publication-place= |publisher=Stanford University Press |isbn=0-8047-4514-5 |page=210 |url=http://books.google.com/?id=RfbSlkGP8TEC&pg=PA210&dq=Bayan+Ko+in+1986+Philippine+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=2002}}.</ref> na mula pa 1980 ay naging makabayang antema ng oposisyon. Kadalasang ipinapakita ng mga tao ang tandang LABAN<ref>{{Citation |last=Crisostomo |first=Isabelo T. |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=Cory, Profile of a President: The Historic Rise to Power of Corazon. |publication-place= |publisher=Branden Books |isbn=0-8283-1913-8 |page=217 |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA217&dq=LABAN+signs+during+EDSA+I |accessdate= 2007-12-03 |year=1987}}.</ref> na may nabuong "L" sa kanilang hinlalaki at hintuturo. Pagkatapos ng tanghalian noong Pebrero 23, nagpasya sina Ramos at Enrile na palakasin ang kanilang mga posisyon. Tumawid si Enrile sa EDSA mula [[Kampo Aguinaldo]] hanggang [[Kampo Crame]] sa gitna ng mga paghihiyawan ng mga tao.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa gitnang katanghalian, ang Radio Veritas ay naghatid ng mga ulat ng pagmamasa ng mga Marine malapit sa mga kampo sa silangan at mga tangkeng LVT-5 na papalapit mula hilaga at silangan. Ang isang kontinhente ng mga Marin na may mga tangke at mga armoradong van na pinangunahan ni Brigadier General [[Artemio Tadiar]] ay pinahinto sa kahabaan ng [[Ortigas Avenue]] mga 2&nbsp;km mula sa mga kampo ng mga sampung mga libong mga tao.<ref>{{Citation |last=Lizano |first=Lolita |last2= |first2= |publication-date=1988 |title=Flower in a Gun Barrel: The Untold Story of the Edsa Revolution |publication-place= |publisher= L.R. Lizano|isbn= |page= |url=http://books.google.com/?id=Bm0yAAAAIAAJ&dq=EDSA+Revolution&q=EDSA+Revolution |accessdate= 2007-12-02 |year=1988}}.</ref> Ang mga madreng humahawak ng mga rosaryo ay lumuhod sa harapan ng mga tangke at ang mga babae ay naghawak-hawak upang harangin ang mga hukbo.<ref>{{Citation |last=Merkl |first=Peter H. |last2= |first2= |publication-date=2005 |title=The Rift Between America And Old Europe: the distracted eagle |publication-place= |publisher=Routledge |isbn=0-415-35985-6 |page=144 |url=http://books.google.com/?id=WavpuvE2HA4C&pg=PA144&dq=EDSA+Revolution |accessdate= 2007-12-02 |year=2005}}.</ref> Hiniling ni Tadiar sa mga tao na padaanin sila ngunit hindi gumalaw ang mga tao. Sa huli, ang mga hukbo ni Marcos ay umurong nang walang pagpapaputok ng baril na nangyari.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa gabi, ang standby transmitter ng Radio Veritas ay nabigo. Sa sandaling pagkatapos ng hating gabi, nagawa ng mga staff na pumunta sa isa pang himpilan upang simulan ang pagsasahimpapawid mula sa isang lihim na lokasyon sa ilalim ng pangalang [[DZRJ-AM|"Radyo Bandido"]]. Sa bukang-liwayway ng Lunes, 24 Pebrero 1986, ang unang mga malalang pagsagupa sa mga hukbo ng pamahalaan ay nangyari. Ang mga marine na nagmamartsa mula sa Libis sa silangan ay naghagis ng mga tear gas sa mga demonstrador na mabilis na kumalat. Ang ilang mga marine ay pumasok naman at humawak sa silangang panig ng Kampo Aguinaldo.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Kalauna, ang mga helicopter ng ika-15 Strike Wing ng [[Philippine Air Force]] na pinangunahan ni Col. Antonio Sotelo ay inutusan mula sa Sangley Point, Cavite na tumungo sa Kampo Crame.<ref name="Crisostomo">{{Citation |last=Crisostomo |first=Isabelo T. |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=Cory, Profile of a President: The Historic Rise to Power of Corazon. |publication-place= |publisher= Branden Books|isbn= 978-0-8283-1913-3|page=226 |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA226&dq=Col.+Antonio+Sotelo+to+camp+crame |accessdate= 2007-12-03 |date=1987-04-01}}.</ref> Sa lihim, ang squadron ay dumipekto at sa halip na pagsalakay sa Kampo Crame ay lumapag rito na may mga naghahiyawang mga tao at yumayakap sa mga piloto at mga crew nito. Ang isang helicopter na [[Bell 214]] na piniloto ni Mahjor Major Deo Cruz ng ika-25 Helicopter Wing at mga [[Sikorsky S-76]] gunship na piniloto ni Colonel Charles Hotchkiss ng ika-20 Air Commando Squadron ay mas maagang sumali sa mga rebelde sa himpapawid. Ang presensiya ng mga helicopter ay nagpalakas sa morale nina Ramos at Enrile na patuloy na humihikayat sa kanilang mga kapwa sundalo na sumali sa kilusan.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa katanghalian, si Corazon Aquino ay dumating sa base kung saan sina Enrile, Ramos, at mga RAM officer at mga tao ay naghihintay.<ref name="Crisostomo"/> Sa mga parehong oras, nakatanggap si June Keithley ng mga ulat na nilisan ni Marcos ang Malacanang Palace at isinahimpapawid ito sa mga tao sa EDSA. Ang mga tao ay nagdiwang at kahit sina Ramos at Enrile ay lumabas mula sa Crame upang harapin ang mga tao. Gayunpaman, ang pagdiriwang ay panandalian dahil kalaunang lumabas si Marcos sa telebisyong kinokontrol ng pamahalaan na [[DWGT-TV|Channel 4]],<ref>{{Citation |last=Maramba |first=Asuncion David |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=On the Scene: The Philippine Press Coverage of the 1986 Revolution |publication-place= |publisher=Solar publishing Corp. |isbn= 978-971-17-0628-9|page=27 |url=http://books.google.com/?id=2QAeAAAAMAAJ&dq=Channel+9+tower+in+1986+revolution&q=Channel+4 |accessdate= 2007-12-03 |year=1987}}.</ref> na nagdedeklarang hindi siya magbibitiw sa pagkapangulo. Pinagpalagay na ang maling ulat ay isang kalkuladong pagkilos laban kay Marcos upang humikayat ng masa maraming mga depeksiyon.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa pagsasahimpapawid na ito, ang Channel 4 ay biglaang naglaho sa himpapawid. Binihag isang kontinhente ng mga rebelde sa ilalim ni Col. Mariano Santiago ang himpilian. Ang Channel 4 ay naibalik sa ere sa katanghalian na naghahayg si Orly Punzalan na ang "Channel 4 ay muling nasa himpapawid upang paglingkuran ang mga tao". Sa mga panahong ito, ang mga tao sa EDSA ay lumobo na sa higit sa isang milyon.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Ang pagsasahimpapawid na ito ang itinuturing na pagbabalik ng ABS-CBN sa ere dahil ito ang unang beses na ang mga dating empleyado ay nasa loob ng complex nito pagkatapos ng 14 taong pagsasara nito ni Marcos noong martial law. Sa huling katanghalian, ang mga helicopter ng rebelde ay sumalakay sa [[Villamor Airbase]] na nagwawasak sa mga ari-ariang panghimpapawid ng pangulo. Ang isa pang helicopter ay tumungo sa Malacanang Palace na nagpatama ng isang rocket at nagsanhi ng maliit na pinsala. Kalaunan, ang karamihan ng mga opiser na nagtapos sa [[Philippine Military Academy]] (PMA) ay dumipekto sa pamahalaan ni Marcos. Ang karamihan ng mga Sandatahang Hukbo ay lumipat na sa kabilang panig.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> === '''Pagkamatay ng kanyang asawa.''' === Sa pagkamatay ng kanyang asawang si Benigno Aquino Jr. Hindi man lang niya ito pinaimbestigahan kahit pa siya ay naging pangulo katulad ng kanyang anak nas si Benigno Aquino III. ===Dalawang inagurasyon ng pangulo=== [[File:Corazon Aquino inauguration.jpg|thumb|Nanumpa si Corazon Aquino bilang Pangulo ng Pilipinas sa Club Filipino, San Juan noong 25 Pebrero 1986|right|200px]] Noong umaga ng Martes, Pebrero 25, bandang ikapito ng umaga, nagkaroon ng sagupaan sa pagitan ng mga loyalista at mga rebeldeng sundalo. May mga sniper na bumabaril sa mga rebeldeng sundalo. Subalit patuloy na sinugod ng mga rebeldeng sundalo ang estasyon ng Channel 9, na nasa hindi kalayuan ng Channel 4. Maya-maya lamang ay nanumpa si Corazon Aquino bilang bagong pangulo ng Pilipinas sa isang seremonya sa Club Filipino sa Greenhills, isang kilometro mula sa Kampo Crame. Pinasumpa si Aquino ni Senior Associate Justice Claudio Teehankee, at pinasumpa naman si Laurel bilang Pangalawang Pangulo ni Justice Abad Santos. Hawak ni Aurora Aquino, nanay ni Ninoy Aquino, ang bibliang ginamit sa panunumpa ni Aquino. Kasama sa seremonya si Ramos, na na-promote bilang Heneral, si Enrile at ang iba pang mga politiko. Nasa labas ang maraming mga taga-suporta ni Aquino, na karamihan ay naka-dilaw bilang pagpapakita ng kanilang suporta. Matapos ang panunumpa ni Aquino ay kumanta sila ng Bayan Ko. Samantala, nanumpa naman si Marcos sa Malacanang Palace. Nandoon ang ilan sa kanyang mga taga-suporta na sumisigaw ng "Marcos! Marcos! Marcos pa rin!" Ang panunumpa ay ginawa ni Marcos sa balkonahe ng palasyo ng Malacanang na isinahimpapawid ng IBC-13 at GMA-7.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Walang mga inanyayahang mga dayuhang dignitaryo ang dumalo sa seremonyang ito sa kadahilang pangseguridad. Ang mag-asawang Marcos ay lumabas sa balkonahe sa harap ng mga 3000 loyalistang KBL na nagsisigawan kina Marcos na "Dakpin ang mga Ahas!".<ref name="Ellison">{{Citation |last=Ellison |first=Katherine |last2= |first2= |publication-date=2005 |title=Imelda: Steel Butterfly of the Philippines |publication-place= |publisher=iUniverse |isbn=0-595-34922-6 |page=244 |url=http://books.google.com/?id=Dfl53AtDM0oC&pg=RA1-PA244&dq=Dahil+Sa+sang+by+Imelda+Marcos |accessdate= 2007-12-03 |year=2005}}.</ref> Pagkatapos ng panunumpa ay mabilis na umalis ang mag-asawa sa labas ng Palasyong Malacanang. Naputol ang pagbrodkast nito noong kubkubin ng mga rebeldeng sundalo ang mga nalalabing mga estasyon. Marami ding mga demonstrador ang nagmasa sa mga barikada sa kahabaan ng [[Mendiola]], hindi kalayuan mula sa Malakanyang, ngunit hinarang sila doon ng mga loyalistang mga sundalo. Maraming mga demonstrador ang nagalit, ngunit inawat sila ng mga pari na nakiusap na huwag maging marahas.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> ===Paglisan ng pamilya Marcos sa Pilipinas=== Noong alas-tres ng hapon ng Lunes ([[Eastern Time Zone|EST]]), kinausap ni Marcos ang Senador ng Estados Unidos na si [[Paul Laxalt]], para humingi ng payo mula sa White House.<ref name="Ellison"/> Pinayuhan siya ni Laxalt ng "cut and cut cleanly", na siyang kinalungkot ni Marcos. Bandang hapon, kinausap ni Marcos si Enrile para sa kanyang ligtas na paglisan kasama ang kanyang pamilya at mga malalapit na kaalyado gaya ni General Ver. Sa hating gabi, dinala ng U.S. Airforce HH-3E Rescue [[helicopter]] ang pamilya ni Marcos sa Clark Airbase Pampanga mga 83 kilometrong hilaga ng Maynila bago sumakay sa mga eroplanong [[US Air Force]] [[DC9|DC-9 Medivac]] at [[C-141 Starlifter|C-141B]] patungo sa Andersen Air Force Base sa [[Guam]], at papunta naman sa Hickam Air Force Base sa [[Hawaii]] kung saan dumating si Marcos noong 26 Pebrero 1986.<ref name="peoplepower_eyewitness"/> Marami ang nagbunyi sa paglisan ni Marcos. Napasok na rin ng mga demonstrador ang Palasyo ng Malakanyang, na matagal na ipinagkait sa mga ordinaryong mamamayan sa nakaraang dekada. Maliban sa mga naganap na nakawan, marami din ang nagsilibot sa loob ng isang pook kung saan binago ang kasaysayan ng bansa. Maging ang buong mundo ay nagsaya. Ayon kay Bob Simon, isang tagapagbalita ng CBS na isang estasyon sa Amerika, ang nagsabi "We Americans like to think we taught the Filipinos democracy; well, tonight they are teaching the world." ("Gusto naming mga Amerikano na isipin na kami ang nagturo sa Pilipinas ng demokrasya, ngunit ngayong gabi tinuturuan nila ang buong mundo.") ==Bilang Pangulo== ===Ekonomiya=== Sa pagluklok ni Corazon Aquino bilang pangulo, agad niyang tinugunan ang utang pandayuhang 28 bilyong dolyar na nalikom ng nakaraang pangulong si [[Ferdinand Marcos]] na masamang dumungis sa katayuang internasyonal na kredito ng Pilipinas. Binayaran ng administrasyong Aquino ang 4 bilyong dolyar ng 28 bilyong utang ng Pilipinas sa dayuhan ngunit humiram rin ang administrasyong Aquino ng 9 bilyon na nagpataas ng utang ng Pilipinas ng 5 bilyong dolyar. Sa ilalim ng pamumuno ni Aquino mula 1986 hanggang 1992, ang aberaheng paglago ng [[GDP]] ay 3.4 porsiyento.<ref name=gdp>http://www.gmanetwork.com/news/story/211655/economy/ing-phl-economy-may-average-5-3-from-2010-2016</ref> Noong 1989, ang administrasyong Aquino ay pinautang ng [[IMF]] ng 1.3 bilyong dolyar sa kondisyong ang liberasyon ng ekonomiya ay ipagpapatuloy nito at pagsasapribado ng mga pribadong industriyang [[nasyonalisasyon|ginawang pag-aari ng pamahalaan]] ni Marcos. Ang ekonomiya ay lumago ng 3.4 porsiyento sa kanyang unang taon sa opisina ngunit ang pagtatangkang coup noong 1989 ay nagsanhi ng pagtigil ng paglago nito. Ang paglago ng ekonomiya ay may aberaheng paglago na 3.4 porsiyento sa buong anim na taon ng pamumuno ni Aquino. Ang mga 50 porsiyento ng populasyon ay nasa sa ilalim ng linya ng kahirapan na sinasabing pagbuti mula 1985 nang ang halos 60 porsiyento ay nasa ilalim ng kahirapan.<ref name=aquino>http://news.google.com/newspapers?nid=2209&dat=19920705&id=kZhKAAAAIBAJ&sjid=PJQMAAAAIBAJ&pg=5042,855367</ref> Hindi rin nalutas ang pagiging hindi pantay ng sahod ng mamamayan. Sa huling taon ni Aquino, ang [[implasyon]] ay nasa 17 porsiyento at ang [[kawalang trabaho]] ay 10 porsiyento. Sinikap ni Aquino na kalasin ang mga cartel, mga [[monopolyo]] at mga [[oligopolyo]] ng mga industriya na itinatag ng mga crony ni Marcos lalo na sa mga industriyang buko at asukal.<ref name=aquino/> Noong 1986, nangako si Aquino ng isang reporma sa lupain. Bago ng pagluklok ni Aquino, ang halos 20 porsiyento ng populasyon ay nagmamay-ari ng 80 porsiyento ng lupain.<ref name=aquino/> Noong 1988 ay nilagdaan ni Aquino ang ''[[Comprehensive Agrarian Reform Program]]'' na ipinasa ng [[Kongreso ng Pilipinas]] na pinanaigan ng mga kasaping mambabatas nitong nagmamayari ng mga lupain.<ref name=aquino/> Ang batas ay nagbabahagi ng mga lupain sa mga manggagawang magsasaka mula sa mga may ari ng lupain na babayaran ng pamahalaan ngunit pumapayag rin sa mga may ari ng lupain na magpanatili ng hindi higit sa 5 hektarya ng kanilang lupain. Sinasabing ang batas na ito ay kumikiling sa mga may ari ng lupain gaya ng opsiyong pagbabahagi ng stock na pumapayag sa mga may ari ng lupain na makaiwas sa pagbebenta ng kanilang lupain at sa halip ay magbabahagi ng stock sa kanilang mga manggagawa sa loob ng 30 taon. Ito ay nag-iwan pa rin sa mga may ari ng mga malalaking pribadong lupain at kanilang mga pamilya na may kontrol ng kanilang lupain. Ang [[Hacienda Luisita]] na isang 4,435-hektaryang lupain na pagmamayari ng pamilya ni Corazon Aquino sa Tarlac ay hindi ipinamahagi sa mga manggagawa nito ngunit namahagi lamang ng stock sa mga manggawa nito. Marami ring mga may ari ng lupain ay sumunggab sa pagkakataon na ipagbili ang mga hindi kanais nais nilang lupain sa pamahalaan sa labis na mataas na halaga. Inangkin ng mga administrador ni Aquino na nailipat nila ang halos isang milyong hektarya ng lupain mula 1988 hanggang 1992 ngunit ang kalahati nito ay mula sa hindi produktibong lupain at kaunti ng 2 porsiyento nito ang inaatas. Nabigo ang pamahalaan ni Aquino na makaakit ng [[pamumuhanang pandayuhan]] sa panahon ng pagsulong ng mga nito sa [[Timog Silangang Asya]].<ref name=aquino/> Ang mga karatig na bansa ay lumago mula sa mga pamumuhanang ito samantalang ang Pilipinas ay nanatiling matamlay. Sinasabing ang Pilipinas ay nalampasan ng mga [[pamumuhunang pandayuhan]] dahil sa kawalang katiyakan ng politika sa Pilipinas gayundin sa mga naglilimitang mga regulasyon ng pamahalaan ng Pilipinas hinggil sa pamumuhunang pandayuhan.<ref name=aquino/> Sa ilalim ni Aquino, ang mga sistema ng korupsiyon ng nakaraang administrasyon ni [[Ferdinand Marcos]] ay hindi rin nasugpo at ang [[cronyismo]], [[padrino]] at paboritismo ay nananatiling nasa lugar.<ref name=aquino/> ==Sakit at kamatayan== [[Talaksan:Cory aquino wiki.JPG|thumb|200px|Libingan ni Cory sa tabi ng kanyang asawang si Ninoy.]] Noong 24 Marso 2008, napabalita na mayroong kanser sa kolon (''cancer sa colon''), isang sakit sa [[bituka]], ang dating pangulo. Siya ay namatay noong 1 Agosto 2009 sa Makati Medical Center sa Makati dahil sa sakit na ito sa edad na 76.<ref name=CBS>[http://www.cbsnews.com/stories/2008/03/24/world/main3961612.shtml Philippines Icon Corazon Aquino Has Cancer, Former President And Ouster Of Marcos Dictatorship, 75, Reportedly Has Colon Cancer, Manila, Philippines, 23 Marso 2008, The Associated Pressm, CBS.news.com], nakuha noong 25 Marso 2008</ref><ref name=MT>[http://www.manilatimes.net/national/2008/mar/25/yehey/top_stories/20080325top1.html Samonte, Angelo S., Anthony A. Vargas, Sammy Martin and AFP. ''Cory Aquino battling colon cancer&nbsp;–Kris'', ''Bishops, political leaders extend prayers, support'', Top Stories, ManilaTimes.net, 27 Marso 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080325143811/http://www.manilatimes.net/national/2008/mar/25/yehey/top_stories/20080325top1.html |date=25 Marso 2008 }}, nakuha noong 25 Marso 2008</ref> == Tingnan din == *[[Ang Pagpanaw at Parangal kay Corazon Aquino]] == Mga sanggunian == {{Reflist|2}} == Mga panlabas na kawing == *[http://www.op.gov.ph/museum/pres_aquino.asp Malacañang Museum: Corazon C. Aquino (sa Ingles)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090123063406/http://www.op.gov.ph/museum/pres_aquino.asp |date=2009-01-23 }} {{start box}} {{succession box | before= [[Ferdinand Marcos]] | title= [[Pangulo ng Pilipinas]] | years= 1986–1992 | after= [[Fidel V. Ramos]] }} {{end box}} {{Noynoy Aquino}} {{Mga Pangulo ng Pilipinas}} {{BD|1933|2009|Aquino, Corazon}} [[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Intsik|Aquino, Corazon]] [[Kategorya:Mga Tagalog|Aguinaldo, Emilio]] [[Kategorya:Mga pangulo ng Pilipinas|Aquino, Corazon]] [[Kategorya:Mga Kristiyano]] 37zzkenlo9pmwzi9jslexd8hsr11lgg 2167191 2167185 2025-07-02T13:05:06Z 210.1.103.248 2167191 wikitext text/x-wiki {{Infobox President |name = Corazon C. Aquino |image = Corazon Aquino of the Philippines (cropped).jpg |order = Ika-11 [[Pangulo ng Pilipinas]] <br />''Ikalawang Pangulo ng Ika-apat na Republika'' <br />''Unang Pangulo ng Ikalimang Republika'' |term_start = 25 Pebrero 1986 |term_end = 30 Hunyo 1992 |vicepresident = [[Salvador Laurel|Salvador H. Laurel]] |primeminister = [[Salvador Laurel|Salvador H. Laurel]]<ref>Ang tungkuling ito ay pinawalang-bisa sang-ayon sa Presidential Proclamation No. 3 noong 25 Marso 1986.</ref> |predecessor = [[Ferdinand Marcos|Ferdinand E. Marcos]] |successor = [[Fidel V. Ramos]] |birth_date = {{Birth date|1933|1|25|mf=y}} |birth_place = [[Paniqui, Tarlac]], [[Pilipinas]] |death_date = {{death date and age|2009|8|1|1933|1|25|mf=y}}| death_place = [[Makati]] |party = [[United Nationalists Democratic Organizations]] (UNIDO)/Lakas ng Bayan (LABAN)/[[Liberal Party|Liberal]] |occupation = [[Inang Bahay]], [[Politiko]] |spouse = [[Benigno Aquino, Jr.]]† |module = {{Listen|pos=center|embed=yes|filename=President Corazon Aquino's Inaugural Speech Audio.ogg|title=Boses ni Corazon Aquino|type=speech|description=Talumpati ng pagka-inagurasyon <br /> (Narekord noong 1986)}} }} Si '''María Corazón Sumulong Cojuangco-Aquino''' (ipinanganak bilang '''María Corazón Sumulong Cojuangco''') (25 Enero 1933&nbsp;– 1 Agosto 2022<ref>{{cite news |url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20090801-218235/Cory-Aquino-dies |title=Cory Aquino dies |last=Ager |first=Maila |publisher=Inquirer.NET |date=2009-08-01 |accessdate=2009-08-01 }}</ref>) na lalong mas kilala sa palayaw na '''Cory''' ay ang ikalabing-isang [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ng [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] at kauna-unahang babaeng naluklok sa nasabing pwesto (25 Pebrero 1986&nbsp;– 30 Hunyo 2009). Tinagurian siyang '''Ina ng Demokrasya''' dahil sa pagsuporta niya sa pagpapanumbalik ng demokrasya sa Pilipinas. Ipinanganak siya sa [[Tarlac]] nina [[Jose Cojuangco Sr.]] at [[Demetria Sumulong]]. Nakapag-aral siya sa [[Estados Unidos]] at nakapagtapos nang may digri sa [[Wikang Pranses]]. Siya ay kabiyak ni [[Benigno "Ninoy" Aquino, Jr.]] , ang pinaslang na lider ng oposisyon noong panahon ni dating Pangulo na si [[Ferdinand E. Marcos]]. Nailuklok siya sa pamamagitan ng isang mapayapang rebolusyon ([[Unang Rebolusyon sa EDSA]]) noong 25 Pebrero 1986 at ibinalik niya ang [[demokrasya]] sa bansa. Siya ay ina ng artistang si [[Kris Aquino]] at ng dating Pangulo ng Pilipinas na si [[Benigno Simeon Aquino III|Benigno Aquino III]]. [[Ang Pagpanaw at Parangal kay Corazon Aquino|Pumanaw]] siya noong 1 Agosto 2009 at inlibing noong 5 Agosto. ==Talambuhay== Si María Corazón "Cory" Sumulong Cojuangco ay ipinanganak noong 25 Enero 1933 sa [[Paniqui, Tarlac]] at ang ikaapat na anak nina José Cojuangco, Sr. at Demetria Sumulong. Ang kanyang mga kapatid ay sina Pedro, Josephine, Teresita, Jose, Jr., at Maria Paz. Ang kanyang ama ay isang kilalang negosyante sa Tarlac, at politiko, at apo sa tuhod ni Melecio Cojuangco na kasapi ng [[Kongreso ng Malolos]]. Ang kanyang ina ay mula sa maimpluwensiyang politikang pamilyang Sumulong ng Rizal. Ang isang kasapi ng kanilang angkang si Juan Sumulong ay tumakbo laban kay [[Manuel L. Quezon]] noong 1941. Si Aquino ay nagtapos sa St. Scholastica's College sa Manila sa kanyang elemetaryang edukasyon at lumipat sa Assumption Convent sa unang taon ng mataas na paaralan. Ipinagpatuloy niya ang kanyang kolehiyo dito. Siya ay tumungo sa Mount Saint Vincent sa New York City kung saan nagmajor sa [[Matematika]] at [[Wikang Pranses]]. Siya ay nagboluntero para sa pangangampanya ni United States Republican presidential candidate Thomas Dewey laban sa Pangulo ng Estados Unidos [[Harry S. Truman]] noong 1948 halalang Pagkapangulo. Pagkatapos ng kolehiyo ay bumalik sa Pilipinas upang mag-aral ng Batas sa [[Far Eastern University]] na pag-aari ng mga in-law ng kanyang kapatid na si Josephine Reyes. Siya ay nag-aral ng isang taon. Pinakasalan niya si Sen. [[Benigno S. Aquino, Jr.|Ninoy Aquino]] na anak ng dating Ispiker na si [[Benigno Aquino, Jr.|Benigno S. Aquino, Jr.]]. Sila ay nagkaroon ng limang anak: María Elena (ipinanganak noong 18 Agosto 1955), Aurora Corazón (ipinanganak noong 27 Disyembre 1957), [[Benigno Aquino III|Benigno Simeon III]] (ipinanganak noong 8 Pebrero 1960), Victoria Elisa (ipinanganak noong 27 Oktubre 1961) at [[Kris Aquino|Kristina Bernadette]] (ipinanganak noong 14 Pebrero 1971). Ang kanyang asawang si [[Benigno S. Aquino, Jr.|Ninoy Aquino]] ay kasapi ng Partido Liberal at naging pinakabatang gobernador sa bansa at kalaunang pinakabatang senador sa [[Senado ng Pilipinas]] noong 1967. Si Corazon ay nanatiling isang may-bahay sa buong karera sa politika ng kanyang asawa. Si Ninoy ay naging isang nangungunang kritiko ni Pangulong [[Ferdinand Marcos]]. Si Ninoy ay pinaniniwalang malakas na kandidato laban kay Marcos sa halalan ng pagkapangulo noong 1973. Dahil ipinagbabawal sa Saligang batas ng Pilipinas ang ikatlong termino para kay Marcos, nagdeklara ng [[Martial Law]] sa Marcos noong 21 Setyembre 1972 at binuwag ang Saligang Batas ng 1935 na nagpatagal sa kanyang pagluklok sa pagkapangulo. Dahil sa Martial Law, si Ninoy ang isa sa mga bumabatikos na ipinabilanggo ni Marcos at hinatulan ng kamatayan. Noong 1978, nagpasyang tumakbo si Ninoy sa 1978 halalan ng Batasang Pambansa. Noong 1980, dahil sa pamamagitan ni Pangulong [[Jimmy Carter]] ng Estados Unidos, pinayagan ni Marcos si Ninoy na tumungo sa Estados Unidos kung saan siya nagpagamot para sa kanyang karamdaman sa puso habang nasa bilangguan. Ang pamilya Aquino ay tumira sa [[Boston]]. Noong 21 Agosto 1983, nagpasya si Ninoy na bumalik sa Pilipinas nang hindi kasama ang kanyang pamilya. ===Pagpaslang sa kanyang asawang si Ninoy sa paliparan=== [[Talaksan:Shot Dead on Arrival.JPG|thumb|300px|Pagpatay kay Ninoy Aquino]] Ang pagpaslang kay [[Ninoy Aquino]] noong 1983 ang kalaunang naging katalista na humantong sa pagpapatalsik kay Marcos. Ang partidong oposisyon ay sumisi kay Marcos ngunit ang iba ay sumisi sa militar at kay Imelda. Noong 21 Agosto 1983 pagkatapos ng isang tatlong taong pagkakatapon sa [[Estados Unidos]], si Ninoy ay pinaslang habang bumababa sa isang pangkalakalan ''(commercial)'' na paglipad sa [[Ninoy Aquino International Airport|Manila International Airport]] na kalaunang pinangalanang [[Ninoy Aquino International Airport]] bilang pagpaparangal kay Ninoy.<ref>{{Citation |editor-surname=Javate-De Dios |editor-first=Aurora et al. |title=Dictatorship and Revolution: Roots of People's Power |publisher=Conspectus Foundation Incorporated |publication-date=1988 |isbn=9919108018{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}{{Please check ISBN|reason=does not match hyphenation rules and is probably invalid}} |page=132}}.</ref> Ang kanyang asasinasyon ay nagpagulat at nagpagalit sa maraming mga Pilipino na nawalan ng pagtitiwala sa administrasyon ni Marcos. Ang pangyayaring ito ay karagdagan pang humantong sa mga pagsusupetsa sa pamahalaan na nagtulak sa hindi pakikipagtulungan ng mga Pilipino na kalaunang humantong sa isang buong [[sibil na hindi pagsunod]].<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |authorlink= |author2= |editor= |others= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |origyear= |url= |format= |accessdate= |edition= |series= |date= |year=2005 |publisher= University of Minnesota Press|location= |language= |isbn=0-8166-4192-7 |oclc= |doi= |id= |pages=56 |chapter=People Power Unleashed: South Africa and the Philippines |quote= }}</ref> Ito ay nagpauga sa pamahalaan ni Marcos na lumalala na sa panahong ito dahil sa papalalang sakit ni Marcos. Ang asasinasyon ni Ninoy Aquino ay nagsanhi sa ekonomiya ng Pilipinas na lalong lumala at ang pamahalaan ng Pilipinas ay lalong lumubog sa pagkakautang. Sa wakas ng 1983, ang bansa ay naging [[bangkarote]], ang piso ay dumanas ng [[debaluasyon]] ng 21% at ang ekonomiya ng Pilipinas ay umurong ng 6.8% noong 1984 at muling umurong ng 3.8% noong 1985. <ref name=edsa>{{cite web | url = http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html | title = Lakas Ng Bayan: The People's Power/EDSA Revolution 1986 | accessdate = 2007-12-10 | publisher = [[University of Alberta]], [[Canada]] | archive-date = 2016-04-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160419033555/http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html | url-status = dead }}</ref> Noong 1984, si Marcos ay humirang ng isang komisyon na pinangunahan ni Chief Justice [[Enrique Fernando]] upang maglunsad ng isang imbestigasyon sa pagpatay kay Ninoy. Si Kardinal Sin ay inanyahan na sumali sa komisyon na ito ngunit tumanggi at naghayag ng kanyang mga pagdududa sa bersiyon ng militar na si [[Rolando Galman]] ang pumaslang at ang komisyong ito ay gumuho. Sumunod na hinirang ni Marcos ang kanyang kaibigan at retiradong hukom na si Corazon Agrava upang mamuno sa isang may limang kasaping komisyon upang mag-imbestiga sa asasinasyon. Ang komisyong ito ay naglabas ng isang malaki at maliit na mga ulat noong Oktubre 1984. Ang parehong mga ulat ay umaayon na ang asasinasyon ni Ninoy ay isang pakikipagsabwatang militar. Gayunpaman, ang mga parehong mga ulat ay hindi umayon sa mga aktuwal na tao o mga bilang ng nasasangkot dito. Ang maliit na ulat ay nagpapawalang-sala kay General [[Fabian Ver]] at nagpangalan lamang ng pitong mga kasangkot. Ang malaking ulat ay nagpangalan ng 26 kasangkot kabilang si Gen. Ver. Ang malaking ulat ay humantong sa mga pagkakaso sa mga pinangalanang kasabwat. Ang [[paglilitis]] ng mga ito ay nagsimula noong 22 Pebrero 1985 ngunit naging maliwanag na pinili ng tagapaglitis na hindi pansinin ang mga natuklasan ng komisyon ni Agrava at nagpapatuloy ayon sa kuwento ng militar. Dahil dito, may papalaking mga protesta at pagtawag sa pagbibitiw ni Marcos. Noong 2 Disyembre 1985, ang lahat ng mga nasakdal kabilang si Ver ay napawalang sala sa pagpatay kay Ninoy.<ref name=edsa/> Noong 1990, hinatulan ng Korte Suprema ng Pilipinas ang isang heneral at 15 pang mga sundalo sa pagpatay kay Ninoy at hinatulan ng habang buhay na pagkabilanggo. Ang mga ito ay kabilang sa mga 1000 sundalong nagbigay seguridad kay Ninoy sa kanyang pagdating sa bansa.<ref>http://www.nytimes.com/1990/09/29/world/16-sentenced-to-life-for-killing-aquino.html</ref>. ===Snap election=== Noong mga 1984, ang malapit na personal na kaalyado ni Marcos na si Pangulong [[Ronald Reagan]] ng Estados Unidos ay nagsimulang maglayo ng kanyang sarili sa rehimeng Marcos na kanyang malakas na sinuportahan gayundin ng mga nakaraang pangulo ng Estados Unidos kahit pa pagkatapos ideklara ni Marcos ang [[martial law]]. Ang tulong na mga milyong milyong dolyar ng Estados Unidos ang sumuporta sa pamumuno ni Marcos sa paglipas ng mga taon.<ref>{{cite news|last=Pace|first=Eric|title=Autocrat With a Regal Manner, Marcos Ruled for 2 Decades|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FA0715FE3A5E0C7A8EDDA00894D1484D81|accessdate=24 Enero 2011|newspaper=The New York Times|date=29 Setyembre 1989}}</ref> Sa mukha ng papalalang kawalang kasiyahan ng mga mamamayang Pilipino at dahil sa pagpipilit ng kaalyadong Estados Unidos, pinatawag ni Marcos ang isang [[Snap election]] noong 3 Nobyembre 1985 na may natitira pang higit sa isang taon sa kanyang termino. Ang snap election ay tinawag para sa 17 Enero 1986 at pagkatapos ay nilipat sa 7 Pebrero 1986. Pinili ni Marcos si [[Arturo Tolentino]] na kasamang tatakbo sa ilalim ng partidong [[Kilusang Bagong Lipunan]] (KBL) samantalang ang biyuda ni Ninoy na si Corazon Aquino ay naghayag ng kanyang pagtakbo sa pagkapangulo noong 3 Disyembre 1985 kasama ni [[Salvador Laurel]] sa ilalim ng partidong United Opposition (UNIDO) na sinuportahan ng oposisyon ni Marcos.<ref>{{cite book|author=Pollard, Vincent Kelly|title=Globalization, democratization and Asian leadership: power sharing, foreign policy and society in the Philippines and Japan|publisher=Ashgate Publishing|year=2004|isbn=978-0-7546-1539-2|page=50|url=http://books.google.com/books?id=L37RZlzA530C&pg=PA50}}</ref><ref>{{cite book|author=Parnell, Philip C.|chapter=Criminalizing Colonialism: Democracy Meets Law in Manila|editors=Parnell, Philip C. & Kane, Stephanie C.|title=Crime's power: anthropologists and the ethnography of crime|publisher=Palgrave-Macmillan|year=2003|isbn=978-1-4039-6179-2|page=214|url=http://books.google.com/books?id=j2hpz4_fob4C&pg=PA214}}</ref> Sa snap election na idinaos noong 7 Pebrero 1986, ang mga insidente ng pandaraya, pagbili ng mga boto, pananakot at karahasan ay iniulat gayundin ang pakikialam sa mga election return. Ang Commission on Elections (COMELEC) tally board ay nagpapakita na si Marcos ang nangunguna samantalang ang National Citizen's Movement for the Free Elections (NAMFREL) ay nagpapakitang si Corazon Aquino ang nangunguna sa isang komportableng margin. Idenaklara ng opisyal na canvasser na COMELEC si Ferdinand Marcos na nanalo sa halalan. Sa huling tally ng COMELEC, si Marcos ay nagkamit ng 10,807,197 boto laban sa 9,291,761 boto ni Aquino. Gayunpaman, sa final tally ng [[National Movement for Free Elections]] (NAMFREL), si Aquino ay nagkamit ng 7,835,070 boto laban sa 7,053,068 ni Marcos.<ref>{{Citation |title=[[A Force More Powerful|A force more powerful]]: a century of nonviolent conflict |author1=Peter Ackerman |author2=Jack DuVall |publisher=Macmillan |year=2001 |isbn=978-0-312-24050-9 |page=[http://books.google.com.ph/books?id=OVtKS9DCN0kC&pg=PA384 384] |url=http://books.google.com/?id=OVtKS9DCN0kC |authorlink1=Peter Ackerman |authorlink2=Jack DuVall }};<br /> ^ {{Citation |author=Isabelo T. Crisostomo |title=Cory--profile of a president |publisher=Branden Books |year=1987 |isbn=978-0-8283-1913-3 |page=[http://books.google.com/books?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA193 193] |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC }} (showing a reproduction of NAMFREL's announcement of the results).</ref> Ang mga 29 mangggawa ng komputer ay lumayas sa tabulation center na nagpoprotesta sa pakikiaalam sa mga resulta ng halalan na pumapabor kay Marcos. Ang oposisyonistang dating Gobernador na si [[Evelio Javier]] ng [[Antique]] ay pinaslang sa harap ng kapitolyo ng lalawigan kung saan idinadaos ang pagka-canvass ng mga boto. Ang mga pangunahing suspek ang mga sariling bantay ng isang lokal na pinuno ng [[Kilusang Bagong Lipunan]]. Ang Catholic Bishops' Conference of the Philippines (CBCP) ay naglabas ng isang pahayag na kumokondena sa halalan bilang pandaraya. Ang Senado ng [[Estados Unidos]] ay nagpasa rin ng isang resolusyon na kumokondena sa halalan. Ang Pangulo ng Estados Unidos na si Ronald Reagan ay naglabas ng pahayag na tumatawag sa mga ulat ng pandaraya na "nakakabagabag".<ref> {{cite news | url = http://findarticles.com/p/articles/mi_m1079/is_v86/ai_4188363 | title = PRESIDENT'S STATEMENT, FEB. 11, 1986 | accessdate = 2007-12-03 | publisher = US Department of State Bulletin, April, 1986 | year=1986 }}</ref> Bilang tugon sa mga protesta, inihayag ng COMELEC na si Marcos ay nanalo ng 53 porsiyento ng mga boto laban kay Aquino. Ito ay sinalungat ng NAMFREL na si Aquino ay nanalo ng 52 porsiyento ng mga boto laban kay Marcos.<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |last2= |first2= |publication-date= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |publication-place= |publisher= U of Minnesota Press|isbn= 978-0-8166-4193-2|page=77 |url=http://books.google.com/?id=RRVk5qJpOH8C&pg=PA77&dq=Cory+Aquino+1986+inauguration |accessdate= 2007-12-03 |year=2005}}.</ref> Noong Pebrero 15, si Marcos ang inihayag ng COMELEC at Batasang Pambansa bilang nanalo sa gitna ng kontrobersiya. Ang lahat ng mga 50 oposisyong kasapi ng Parliamento ay lumayas sa pagpoprotesta. Tumangging tanggapin ng maraming Pilipino ang resulta ng halalan na naghahayag na si Aquino ang tunay na nanalo. Ang parehong "mga nanalo" sa pagkapangulo na sina Aquino at Marcos ay nanumpa bilang mga pangulo sa dalawang magkaibang mga lugar. Si Aquino ay tumawag ng mga strike at pagboboykot ng mga mamamayang Pilipino laban sa mga negosyo at media na pag-aari ng mga crony ni Marcos. Dahil dito, ang mga bangko, korporasyon at mga media ng mga crony ni Marcos ay matinding tinamaan at ang kanilang mga bahagi sa stock market ay bumagsak. ===Himagsikang People power=== Dahil sa mga iregularidad sa halalan, ang [[Reform the Armed Forces Movement]] ay naglunsad ng isang pagtatangkang [[coup d'etat]] laban kay Marcos. Ang simulang plano ay salakayin ang [[Malacanang Palace]] at dakpin si Marcos. Ang ibang mga unit ng military ay mamamahala sa mga stratehikong pasilidad gaya ng [[NAIA]], mga baseng militar, mga himpilan ng radyo at telebisyon, ang GHQAFP sa [[Kampo Aguinaldo]], at mga highway junctions upang limitahan ang mga kontra-opensibo ng mga loyalistang hukbo ni Marcos. Si Lt. Col. [[Gregorio Honasan]] ang mangunguna sa pangkat na sasalakay sa Malacanang Palace. Gayunpaman, nang malaman ni Marcos ang tungkol pagbabalak na ito, kanyang inutos ang pagdakip sa mga pinuno nito<ref>{{Citation |last=West |first=Lois A. |last2= |first2= |publication-date=1997 |title=Militant Labor in the Philippines |publication-place= |publisher=Temple University Press |isbn=1-56639-491-0 |pages=19–20 |url=http://books.google.com/?id=KcaOhzm8gAQC&pg=PA20&dq=Philippine+People+power+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=1997}}.</ref> at itinanghal sa lokal at internasyonal na press ang ilan sa mga nadakip na mga nagtatangkang magpatalsik kay Marcos na sina Maj. [[Saulito Aromin]] and Maj. [[Edgardo Doromal]].<ref>[http://aromin.xanga.com/ An Account of February Revolution]</ref><ref>[http://www.stuartxchange.org/DayOne.html Day One (EDSA: The Original People Power Revolution)]</ref> Dahil sa banta ng kanilang nalalapit na pagkakabilanggo, nagpasya sina Enrile at mga kapwa nagbabalak laban kay Marcos na humingi ng tulong kay AFP Vice Chief of Staff Lt. Gen [[Fidel Ramos]] na hepe rin ng Philippine Constabulary (ngayong Philippine National Police). Si Ramos ay pumayag na magbitiw sa kanyang posisyon at suportahan ang mga nagbabalak laban kay Marcos. Noong mga 6:30 pm noong 22 Pebrero 1986, sina Enrile at Ramos ay nagdaos ng isang pagpupulong ng press sa Kampo Aguinaldo kung saan nila inihayag ang kanilang pagbibitiw sa kanilang mga posisyon sa Gabinete ni Marcos at pag-urong ng kanilang suporta sa pamahalaan ni Marcos. Mismong si Marcos ay kalaunang nagsagawa ng mga pagpupulong ng balita na tumatawag kina Enrile at Ramos na sumuko na humihikayat sa kanilang "itigil ang kaestupiduhang ito".<ref name="peoplepower_eyewitness">{{Citation |last=Paul Sagmayao |first=Mercado |authorlink= |author2=Francisco S. Tatad |title=People Power: The Philippine Revolution of 1986: An Eyewitness History |publisher=The James B. Reuter, S.J., Foundation |year=1986 |location=[[Manila]], [[Philippines]] |pages= |url= |isbn= 0-9639420-7-8{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}}}</ref> Sa isang mensaheng isinahimpapawid sa Radio Veritas noong mga alas 9&nbsp;ng gabi, hinimok ni Kardinal Sin ang mga Pilipino na tulungan ang mga pinunong rebelde sa pamamagitan ng pagpunta sa seksiyon ng [[EDSA]] sa pagitan ng [[Kampo Crame]] at [[Kampo Aguinaldo|Aguinaldo]] at pagbibigay ng suportang emosyonal, mga pagkain at iba pang mga suplay. Maraming mga tao, pari at madre ang tumungo sa EDSA.<ref name="peoplepower_eyewitness" /><ref name="McCargo">{{Citation |last=McCargo |first=Duncan |last2= |first2= |publication-date=2003 |title=Media and Politics in Pacific Asia |publication-place= |publisher=Routledge |isbn=0-415-23375-5 |page=20 |url=http://books.google.com/?id=CuGJ575iLLAC&pg=PA20&dq=Radio+Veritas+1986+Philippine+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=2003}}.</ref> Sa kasagsagan ng rebolusyong People Power, inihayag ni [[Juan Ponce Enrile]] na ang pananambang sa kanya ay pineke upang magkaroon ng dahilan si Marcos sa pagpapataw ng martial law.<ref>Impossible Dream, Sandra Burton</ref> Sa bukang-liwayway ng linggo, ang mga hukbo ng pamahalaan ni Marcos ay dumating upang patumbahin ang pangunahing transmitter ng Radio Veritas na pumutol sa pagsasahimpapawid sa mga taong nasa probinsiya. Ang himpilan ay nilipat sa isang standby transmitter na may isang limitadong saklaw ng pagsasahimpapawid.<ref name="McCargo"/> Ang himpilan ay pinuntirya ni Marcos dahil ito ay naging mahalagang kasangkapan ng pakikipagtalastasan para sa pagsuporta ng mga mamamayan sa mga rebelde na nagbibigay alam sa kanila sa mga pagkilos ng hukbo ni Marcos at paghahatid ng mga mensahe para sa pagkain, gamot, at mga suplay.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Ang mga tao ay patuloy paring tumungo sa EDSA hanggang sa lumobo sa mga daan-daang libong hindi armadong mga sibilyan. Ang mood sa mga lansangan ay aktuwal na masaya na marami ay nagdadala ng kanilang mga buong pamilya. Ang mga mang-aawit ay nag-aliw sa mga tao, ang mga pari at madre ay nanguna sa mga prayer vigil at mga tao ay nagtayo ng mga barikada at makeshift na mga bag ng buhangin, mga puno, at mga sasakyan sa ilang mga lugar sa kahabaan ng EDSA. Saanman, ang mga tao ay nakikinig sa Radio Veritas sa kanilang mga radyo. Ang ilang mga pangkat ay umaawit ng ''[[Bayan Ko]]''<ref>{{Citation |last=Taylor |first=Robert H. |last2= |first2= |publication-date=2002 |title=The Idea of Freedom in Asia and Africa |publication-place= |publisher=Stanford University Press |isbn=0-8047-4514-5 |page=210 |url=http://books.google.com/?id=RfbSlkGP8TEC&pg=PA210&dq=Bayan+Ko+in+1986+Philippine+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=2002}}.</ref> na mula pa 1980 ay naging makabayang antema ng oposisyon. Kadalasang ipinapakita ng mga tao ang tandang LABAN<ref>{{Citation |last=Crisostomo |first=Isabelo T. |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=Cory, Profile of a President: The Historic Rise to Power of Corazon. |publication-place= |publisher=Branden Books |isbn=0-8283-1913-8 |page=217 |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA217&dq=LABAN+signs+during+EDSA+I |accessdate= 2007-12-03 |year=1987}}.</ref> na may nabuong "L" sa kanilang hinlalaki at hintuturo. Pagkatapos ng tanghalian noong Pebrero 23, nagpasya sina Ramos at Enrile na palakasin ang kanilang mga posisyon. Tumawid si Enrile sa EDSA mula [[Kampo Aguinaldo]] hanggang [[Kampo Crame]] sa gitna ng mga paghihiyawan ng mga tao.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa gitnang katanghalian, ang Radio Veritas ay naghatid ng mga ulat ng pagmamasa ng mga Marine malapit sa mga kampo sa silangan at mga tangkeng LVT-5 na papalapit mula hilaga at silangan. Ang isang kontinhente ng mga Marin na may mga tangke at mga armoradong van na pinangunahan ni Brigadier General [[Artemio Tadiar]] ay pinahinto sa kahabaan ng [[Ortigas Avenue]] mga 2&nbsp;km mula sa mga kampo ng mga sampung mga libong mga tao.<ref>{{Citation |last=Lizano |first=Lolita |last2= |first2= |publication-date=1988 |title=Flower in a Gun Barrel: The Untold Story of the Edsa Revolution |publication-place= |publisher= L.R. Lizano|isbn= |page= |url=http://books.google.com/?id=Bm0yAAAAIAAJ&dq=EDSA+Revolution&q=EDSA+Revolution |accessdate= 2007-12-02 |year=1988}}.</ref> Ang mga madreng humahawak ng mga rosaryo ay lumuhod sa harapan ng mga tangke at ang mga babae ay naghawak-hawak upang harangin ang mga hukbo.<ref>{{Citation |last=Merkl |first=Peter H. |last2= |first2= |publication-date=2005 |title=The Rift Between America And Old Europe: the distracted eagle |publication-place= |publisher=Routledge |isbn=0-415-35985-6 |page=144 |url=http://books.google.com/?id=WavpuvE2HA4C&pg=PA144&dq=EDSA+Revolution |accessdate= 2007-12-02 |year=2005}}.</ref> Hiniling ni Tadiar sa mga tao na padaanin sila ngunit hindi gumalaw ang mga tao. Sa huli, ang mga hukbo ni Marcos ay umurong nang walang pagpapaputok ng baril na nangyari.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa gabi, ang standby transmitter ng Radio Veritas ay nabigo. Sa sandaling pagkatapos ng hating gabi, nagawa ng mga staff na pumunta sa isa pang himpilan upang simulan ang pagsasahimpapawid mula sa isang lihim na lokasyon sa ilalim ng pangalang [[DZRJ-AM|"Radyo Bandido"]]. Sa bukang-liwayway ng Lunes, 24 Pebrero 1986, ang unang mga malalang pagsagupa sa mga hukbo ng pamahalaan ay nangyari. Ang mga marine na nagmamartsa mula sa Libis sa silangan ay naghagis ng mga tear gas sa mga demonstrador na mabilis na kumalat. Ang ilang mga marine ay pumasok naman at humawak sa silangang panig ng Kampo Aguinaldo.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Kalauna, ang mga helicopter ng ika-15 Strike Wing ng [[Philippine Air Force]] na pinangunahan ni Col. Antonio Sotelo ay inutusan mula sa Sangley Point, Cavite na tumungo sa Kampo Crame.<ref name="Crisostomo">{{Citation |last=Crisostomo |first=Isabelo T. |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=Cory, Profile of a President: The Historic Rise to Power of Corazon. |publication-place= |publisher= Branden Books|isbn= 978-0-8283-1913-3|page=226 |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA226&dq=Col.+Antonio+Sotelo+to+camp+crame |accessdate= 2007-12-03 |date=1987-04-01}}.</ref> Sa lihim, ang squadron ay dumipekto at sa halip na pagsalakay sa Kampo Crame ay lumapag rito na may mga naghahiyawang mga tao at yumayakap sa mga piloto at mga crew nito. Ang isang helicopter na [[Bell 214]] na piniloto ni Mahjor Major Deo Cruz ng ika-25 Helicopter Wing at mga [[Sikorsky S-76]] gunship na piniloto ni Colonel Charles Hotchkiss ng ika-20 Air Commando Squadron ay mas maagang sumali sa mga rebelde sa himpapawid. Ang presensiya ng mga helicopter ay nagpalakas sa morale nina Ramos at Enrile na patuloy na humihikayat sa kanilang mga kapwa sundalo na sumali sa kilusan.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa katanghalian, si Corazon Aquino ay dumating sa base kung saan sina Enrile, Ramos, at mga RAM officer at mga tao ay naghihintay.<ref name="Crisostomo"/> Sa mga parehong oras, nakatanggap si June Keithley ng mga ulat na nilisan ni Marcos ang Malacanang Palace at isinahimpapawid ito sa mga tao sa EDSA. Ang mga tao ay nagdiwang at kahit sina Ramos at Enrile ay lumabas mula sa Crame upang harapin ang mga tao. Gayunpaman, ang pagdiriwang ay panandalian dahil kalaunang lumabas si Marcos sa telebisyong kinokontrol ng pamahalaan na [[DWGT-TV|Channel 4]],<ref>{{Citation |last=Maramba |first=Asuncion David |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=On the Scene: The Philippine Press Coverage of the 1986 Revolution |publication-place= |publisher=Solar publishing Corp. |isbn= 978-971-17-0628-9|page=27 |url=http://books.google.com/?id=2QAeAAAAMAAJ&dq=Channel+9+tower+in+1986+revolution&q=Channel+4 |accessdate= 2007-12-03 |year=1987}}.</ref> na nagdedeklarang hindi siya magbibitiw sa pagkapangulo. Pinagpalagay na ang maling ulat ay isang kalkuladong pagkilos laban kay Marcos upang humikayat ng masa maraming mga depeksiyon.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa pagsasahimpapawid na ito, ang Channel 4 ay biglaang naglaho sa himpapawid. Binihag isang kontinhente ng mga rebelde sa ilalim ni Col. Mariano Santiago ang himpilian. Ang Channel 4 ay naibalik sa ere sa katanghalian na naghahayg si Orly Punzalan na ang "Channel 4 ay muling nasa himpapawid upang paglingkuran ang mga tao". Sa mga panahong ito, ang mga tao sa EDSA ay lumobo na sa higit sa isang milyon.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Ang pagsasahimpapawid na ito ang itinuturing na pagbabalik ng ABS-CBN sa ere dahil ito ang unang beses na ang mga dating empleyado ay nasa loob ng complex nito pagkatapos ng 14 taong pagsasara nito ni Marcos noong martial law. Sa huling katanghalian, ang mga helicopter ng rebelde ay sumalakay sa [[Villamor Airbase]] na nagwawasak sa mga ari-ariang panghimpapawid ng pangulo. Ang isa pang helicopter ay tumungo sa Malacanang Palace na nagpatama ng isang rocket at nagsanhi ng maliit na pinsala. Kalaunan, ang karamihan ng mga opiser na nagtapos sa [[Philippine Military Academy]] (PMA) ay dumipekto sa pamahalaan ni Marcos. Ang karamihan ng mga Sandatahang Hukbo ay lumipat na sa kabilang panig.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> === '''Pagkamatay ng kanyang asawa.''' === Sa pagkamatay ng kanyang asawang si Benigno Aquino Jr. Hindi man lang niya ito pinaimbestigahan kahit pa siya ay naging pangulo katulad ng kanyang anak nas si Benigno Aquino III. ===Dalawang inagurasyon ng pangulo=== [[File:Corazon Aquino inauguration.jpg|thumb|Nanumpa si Corazon Aquino bilang Pangulo ng Pilipinas sa Club Filipino, San Juan noong 25 Pebrero 1986|right|200px]] Noong umaga ng Martes, Pebrero 25, bandang ikapito ng umaga, nagkaroon ng sagupaan sa pagitan ng mga loyalista at mga rebeldeng sundalo. May mga sniper na bumabaril sa mga rebeldeng sundalo. Subalit patuloy na sinugod ng mga rebeldeng sundalo ang estasyon ng Channel 9, na nasa hindi kalayuan ng Channel 4. Maya-maya lamang ay nanumpa si Corazon Aquino bilang bagong pangulo ng Pilipinas sa isang seremonya sa Club Filipino sa Greenhills, isang kilometro mula sa Kampo Crame. Pinasumpa si Aquino ni Senior Associate Justice Claudio Teehankee, at pinasumpa naman si Laurel bilang Pangalawang Pangulo ni Justice Abad Santos. Hawak ni Aurora Aquino, nanay ni Ninoy Aquino, ang bibliang ginamit sa panunumpa ni Aquino. Kasama sa seremonya si Ramos, na na-promote bilang Heneral, si Enrile at ang iba pang mga politiko. Nasa labas ang maraming mga taga-suporta ni Aquino, na karamihan ay naka-dilaw bilang pagpapakita ng kanilang suporta. Matapos ang panunumpa ni Aquino ay kumanta sila ng Bayan Ko. Samantala, nanumpa naman si Marcos sa Malacanang Palace. Nandoon ang ilan sa kanyang mga taga-suporta na sumisigaw ng "Marcos! Marcos! Marcos pa rin!" Ang panunumpa ay ginawa ni Marcos sa balkonahe ng palasyo ng Malacanang na isinahimpapawid ng IBC-13 at GMA-7.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Walang mga inanyayahang mga dayuhang dignitaryo ang dumalo sa seremonyang ito sa kadahilang pangseguridad. Ang mag-asawang Marcos ay lumabas sa balkonahe sa harap ng mga 3000 loyalistang KBL na nagsisigawan kina Marcos na "Dakpin ang mga Ahas!".<ref name="Ellison">{{Citation |last=Ellison |first=Katherine |last2= |first2= |publication-date=2005 |title=Imelda: Steel Butterfly of the Philippines |publication-place= |publisher=iUniverse |isbn=0-595-34922-6 |page=244 |url=http://books.google.com/?id=Dfl53AtDM0oC&pg=RA1-PA244&dq=Dahil+Sa+sang+by+Imelda+Marcos |accessdate= 2007-12-03 |year=2005}}.</ref> Pagkatapos ng panunumpa ay mabilis na umalis ang mag-asawa sa labas ng Palasyong Malacanang. Naputol ang pagbrodkast nito noong kubkubin ng mga rebeldeng sundalo ang mga nalalabing mga estasyon. Marami ding mga demonstrador ang nagmasa sa mga barikada sa kahabaan ng [[Mendiola]], hindi kalayuan mula sa Malakanyang, ngunit hinarang sila doon ng mga loyalistang mga sundalo. Maraming mga demonstrador ang nagalit, ngunit inawat sila ng mga pari na nakiusap na huwag maging marahas.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> ===Paglisan ng pamilya Marcos sa Pilipinas=== Noong alas-tres ng hapon ng Lunes ([[Eastern Time Zone|EST]]), kinausap ni Marcos ang Senador ng Estados Unidos na si [[Paul Laxalt]], para humingi ng payo mula sa White House.<ref name="Ellison"/> Pinayuhan siya ni Laxalt ng "cut and cut cleanly", na siyang kinalungkot ni Marcos. Bandang hapon, kinausap ni Marcos si Enrile para sa kanyang ligtas na paglisan kasama ang kanyang pamilya at mga malalapit na kaalyado gaya ni General Ver. Sa hating gabi, dinala ng U.S. Airforce HH-3E Rescue [[helicopter]] ang pamilya ni Marcos sa Clark Airbase Pampanga mga 83 kilometrong hilaga ng Maynila bago sumakay sa mga eroplanong [[US Air Force]] [[DC9|DC-9 Medivac]] at [[C-141 Starlifter|C-141B]] patungo sa Andersen Air Force Base sa [[Guam]], at papunta naman sa Hickam Air Force Base sa [[Hawaii]] kung saan dumating si Marcos noong 26 Pebrero 1986.<ref name="peoplepower_eyewitness"/> Marami ang nagbunyi sa paglisan ni Marcos. Napasok na rin ng mga demonstrador ang Palasyo ng Malakanyang, na matagal na ipinagkait sa mga ordinaryong mamamayan sa nakaraang dekada. Maliban sa mga naganap na nakawan, marami din ang nagsilibot sa loob ng isang pook kung saan binago ang kasaysayan ng bansa. Maging ang buong mundo ay nagsaya. Ayon kay Bob Simon, isang tagapagbalita ng CBS na isang estasyon sa Amerika, ang nagsabi "We Americans like to think we taught the Filipinos democracy; well, tonight they are teaching the world." ("Gusto naming mga Amerikano na isipin na kami ang nagturo sa Pilipinas ng demokrasya, ngunit ngayong gabi tinuturuan nila ang buong mundo.") ==Bilang Pangulo== ===Ekonomiya=== Sa pagluklok ni Corazon Aquino bilang pangulo, agad niyang tinugunan ang utang pandayuhang 28 bilyong dolyar na nalikom ng nakaraang pangulong si [[Ferdinand Marcos]] na masamang dumungis sa katayuang internasyonal na kredito ng Pilipinas. Binayaran ng administrasyong Aquino ang 4 bilyong dolyar ng 28 bilyong utang ng Pilipinas sa dayuhan ngunit humiram rin ang administrasyong Aquino ng 9 bilyon na nagpataas ng utang ng Pilipinas ng 5 bilyong dolyar. Sa ilalim ng pamumuno ni Aquino mula 1986 hanggang 1992, ang aberaheng paglago ng [[GDP]] ay 3.4 porsiyento.<ref name=gdp>http://www.gmanetwork.com/news/story/211655/economy/ing-phl-economy-may-average-5-3-from-2010-2016</ref> Noong 1989, ang administrasyong Aquino ay pinautang ng [[IMF]] ng 1.3 bilyong dolyar sa kondisyong ang liberasyon ng ekonomiya ay ipagpapatuloy nito at pagsasapribado ng mga pribadong industriyang [[nasyonalisasyon|ginawang pag-aari ng pamahalaan]] ni Marcos. Ang ekonomiya ay lumago ng 3.4 porsiyento sa kanyang unang taon sa opisina ngunit ang pagtatangkang coup noong 1989 ay nagsanhi ng pagtigil ng paglago nito. Ang paglago ng ekonomiya ay may aberaheng paglago na 3.4 porsiyento sa buong anim na taon ng pamumuno ni Aquino. Ang mga 50 porsiyento ng populasyon ay nasa sa ilalim ng linya ng kahirapan na sinasabing pagbuti mula 1985 nang ang halos 60 porsiyento ay nasa ilalim ng kahirapan.<ref name=aquino>http://news.google.com/newspapers?nid=2209&dat=19920705&id=kZhKAAAAIBAJ&sjid=PJQMAAAAIBAJ&pg=5042,855367</ref> Hindi rin nalutas ang pagiging hindi pantay ng sahod ng mamamayan. Sa huling taon ni Aquino, ang [[implasyon]] ay nasa 17 porsiyento at ang [[kawalang trabaho]] ay 10 porsiyento. Sinikap ni Aquino na kalasin ang mga cartel, mga [[monopolyo]] at mga [[oligopolyo]] ng mga industriya na itinatag ng mga crony ni Marcos lalo na sa mga industriyang buko at asukal.<ref name=aquino/> Noong 1986, nangako si Aquino ng isang reporma sa lupain. Bago ng pagluklok ni Aquino, ang halos 20 porsiyento ng populasyon ay nagmamay-ari ng 80 porsiyento ng lupain.<ref name=aquino/> Noong 1988 ay nilagdaan ni Aquino ang ''[[Comprehensive Agrarian Reform Program]]'' na ipinasa ng [[Kongreso ng Pilipinas]] na pinanaigan ng mga kasaping mambabatas nitong nagmamayari ng mga lupain.<ref name=aquino/> Ang batas ay nagbabahagi ng mga lupain sa mga manggagawang magsasaka mula sa mga may ari ng lupain na babayaran ng pamahalaan ngunit pumapayag rin sa mga may ari ng lupain na magpanatili ng hindi higit sa 5 hektarya ng kanilang lupain. Sinasabing ang batas na ito ay kumikiling sa mga may ari ng lupain gaya ng opsiyong pagbabahagi ng stock na pumapayag sa mga may ari ng lupain na makaiwas sa pagbebenta ng kanilang lupain at sa halip ay magbabahagi ng stock sa kanilang mga manggagawa sa loob ng 30 taon. Ito ay nag-iwan pa rin sa mga may ari ng mga malalaking pribadong lupain at kanilang mga pamilya na may kontrol ng kanilang lupain. Ang [[Hacienda Luisita]] na isang 4,435-hektaryang lupain na pagmamayari ng pamilya ni Corazon Aquino sa Tarlac ay hindi ipinamahagi sa mga manggagawa nito ngunit namahagi lamang ng stock sa mga manggawa nito. Marami ring mga may ari ng lupain ay sumunggab sa pagkakataon na ipagbili ang mga hindi kanais nais nilang lupain sa pamahalaan sa labis na mataas na halaga. Inangkin ng mga administrador ni Aquino na nailipat nila ang halos isang milyong hektarya ng lupain mula 1988 hanggang 1992 ngunit ang kalahati nito ay mula sa hindi produktibong lupain at kaunti ng 2 porsiyento nito ang inaatas. Nabigo ang pamahalaan ni Aquino na makaakit ng [[pamumuhanang pandayuhan]] sa panahon ng pagsulong ng mga nito sa [[Timog Silangang Asya]].<ref name=aquino/> Ang mga karatig na bansa ay lumago mula sa mga pamumuhanang ito samantalang ang Pilipinas ay nanatiling matamlay. Sinasabing ang Pilipinas ay nalampasan ng mga [[pamumuhunang pandayuhan]] dahil sa kawalang katiyakan ng politika sa Pilipinas gayundin sa mga naglilimitang mga regulasyon ng pamahalaan ng Pilipinas hinggil sa pamumuhunang pandayuhan.<ref name=aquino/> Sa ilalim ni Aquino, ang mga sistema ng korupsiyon ng nakaraang administrasyon ni [[Ferdinand Marcos]] ay hindi rin nasugpo at ang [[cronyismo]], [[padrino]] at paboritismo ay nananatiling nasa lugar.<ref name=aquino/> ==Sakit at kamatayan== [[Talaksan:Cory aquino wiki.JPG|thumb|200px|Libingan ni Cory sa tabi ng kanyang asawang si Ninoy.]] Noong 24 Marso 2008, napabalita na mayroong kanser sa kolon (''cancer sa colon''), isang sakit sa [[bituka]], ang dating pangulo. Siya ay namatay noong 1 Agosto 2009 sa Makati Medical Center sa Makati dahil sa sakit na ito sa edad na 76.<ref name=CBS>[http://www.cbsnews.com/stories/2008/03/24/world/main3961612.shtml Philippines Icon Corazon Aquino Has Cancer, Former President And Ouster Of Marcos Dictatorship, 75, Reportedly Has Colon Cancer, Manila, Philippines, 23 Marso 2008, The Associated Pressm, CBS.news.com], nakuha noong 25 Marso 2008</ref><ref name=MT>[http://www.manilatimes.net/national/2008/mar/25/yehey/top_stories/20080325top1.html Samonte, Angelo S., Anthony A. Vargas, Sammy Martin and AFP. ''Cory Aquino battling colon cancer&nbsp;–Kris'', ''Bishops, political leaders extend prayers, support'', Top Stories, ManilaTimes.net, 27 Marso 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080325143811/http://www.manilatimes.net/national/2008/mar/25/yehey/top_stories/20080325top1.html |date=25 Marso 2008 }}, nakuha noong 25 Marso 2008</ref> == Tingnan din == *[[Ang Pagpanaw at Parangal kay Corazon Aquino]] == Mga sanggunian == {{Reflist|2}} == Mga panlabas na kawing == *[http://www.op.gov.ph/museum/pres_aquino.asp Malacañang Museum: Corazon C. Aquino (sa Ingles)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090123063406/http://www.op.gov.ph/museum/pres_aquino.asp |date=2009-01-23 }} {{start box}} {{succession box | before= [[Ferdinand Marcos]] | title= [[Pangulo ng Pilipinas]] | years= 1986–1992 | after= [[Fidel V. Ramos]] }} {{end box}} {{Noynoy Aquino}} {{Mga Pangulo ng Pilipinas}} {{BD|1933|2009|Aquino, Corazon}} [[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Intsik|Aquino, Corazon]] [[Kategorya:Mga Tagalog|Aguinaldo, Emilio]] [[Kategorya:Mga pangulo ng Pilipinas|Aquino, Corazon]] [[Kategorya:Mga Kristiyano]] 5mbdqfbmk7tw349gi7qfy95m5dobl41 2167220 2167191 2025-07-02T22:26:18Z Như Gây Mê 138684 Reverted 2 edits by [[Special:Contributions/210.1.103.248|210.1.103.248]] ([[User talk:210.1.103.248|talk]]): Rvv vandalism (TwinkleGlobal) 2167220 wikitext text/x-wiki {{Infobox President |name = Corazon C. Aquino |image = Corazon Aquino of the Philippines (cropped).jpg |order = Ika-11 [[Pangulo ng Pilipinas]] <br />''Ikalawang Pangulo ng Ika-apat na Republika'' <br />''Unang Pangulo ng Ikalimang Republika'' |term_start = 25 Pebrero 1986 |term_end = 30 Hunyo 1992 |vicepresident = [[Salvador Laurel|Salvador H. Laurel]] |primeminister = [[Salvador Laurel|Salvador H. Laurel]]<ref>Ang tungkuling ito ay pinawalang-bisa sang-ayon sa Presidential Proclamation No. 3 noong 25 Marso 1986.</ref> |predecessor = [[Ferdinand Marcos|Ferdinand E. Marcos]] |successor = [[Fidel V. Ramos]] |birth_date = {{Birth date|1933|1|25|mf=y}} |birth_place = [[Paniqui, Tarlac]], [[Pilipinas]] |death_date = {{death date and age|2009|8|1|1933|1|25|mf=y}}| death_place = [[Makati]] |party = [[United Nationalists Democratic Organizations]] (UNIDO)/Lakas ng Bayan (LABAN)/[[Liberal Party|Liberal]] |occupation = [[Inang Bahay]], [[Politiko]] |spouse = [[Benigno Aquino, Jr.]]† |module = {{Listen|pos=center|embed=yes|filename=President Corazon Aquino's Inaugural Speech Audio.ogg|title=Boses ni Corazon Aquino|type=speech|description=Talumpati ng pagka-inagurasyon <br /> (Narekord noong 1986)}} }} Si '''María Corazón Sumulong Cojuangco-Aquino''' (ipinanganak bilang '''María Corazón Sumulong Cojuangco''') (25 Enero 1933&nbsp;– 1 Agosto 2009<ref>{{cite news |url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20090801-218235/Cory-Aquino-dies |title=Cory Aquino dies |last=Ager |first=Maila |publisher=Inquirer.NET |date=2009-08-01 |accessdate=2009-08-01 }}</ref>) na lalong mas kilala sa palayaw na '''Cory''' ay ang ikalabing-isang [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ng [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] at kauna-unahang babaeng naluklok sa nasabing pwesto (25 Pebrero 1986&nbsp;– 30 Hunyo 1992). Tinagurian siyang '''Ina ng Demokrasya''' dahil sa pagsuporta niya sa pagpapanumbalik ng demokrasya sa Pilipinas. Ipinanganak siya sa [[Tarlac]] nina [[Jose Cojuangco Sr.]] at [[Demetria Sumulong]]. Nakapag-aral siya sa [[Estados Unidos]] at nakapagtapos nang may digri sa [[Wikang Pranses]]. Siya ay kabiyak ni [[Benigno "Ninoy" Aquino, Jr.]] , ang pinaslang na lider ng oposisyon noong panahon ni dating Pangulo na si [[Ferdinand E. Marcos]]. Nailuklok siya sa pamamagitan ng isang mapayapang rebolusyon ([[Unang Rebolusyon sa EDSA]]) noong 25 Pebrero 1986 at ibinalik niya ang [[demokrasya]] sa bansa. Siya ay ina ng artistang si [[Kris Aquino]] at ng dating Pangulo ng Pilipinas na si [[Benigno Simeon Aquino III|Benigno Aquino III]]. [[Ang Pagpanaw at Parangal kay Corazon Aquino|Pumanaw]] siya noong 1 Agosto 2009 at inlibing noong 5 Agosto. ==Talambuhay== Si María Corazón "Cory" Sumulong Cojuangco ay ipinanganak noong 25 Enero 1933 sa [[Paniqui, Tarlac]] at ang ikaapat na anak nina José Cojuangco, Sr. at Demetria Sumulong. Ang kanyang mga kapatid ay sina Pedro, Josephine, Teresita, Jose, Jr., at Maria Paz. Ang kanyang ama ay isang kilalang negosyante sa Tarlac, at politiko, at apo sa tuhod ni Melecio Cojuangco na kasapi ng [[Kongreso ng Malolos]]. Ang kanyang ina ay mula sa maimpluwensiyang politikang pamilyang Sumulong ng Rizal. Ang isang kasapi ng kanilang angkang si Juan Sumulong ay tumakbo laban kay [[Manuel L. Quezon]] noong 1941. Si Aquino ay nagtapos sa St. Scholastica's College sa Manila sa kanyang elemetaryang edukasyon at lumipat sa Assumption Convent sa unang taon ng mataas na paaralan. Ipinagpatuloy niya ang kanyang kolehiyo dito. Siya ay tumungo sa Mount Saint Vincent sa New York City kung saan nagmajor sa [[Matematika]] at [[Wikang Pranses]]. Siya ay nagboluntero para sa pangangampanya ni United States Republican presidential candidate Thomas Dewey laban sa Pangulo ng Estados Unidos [[Harry S. Truman]] noong 1948 halalang Pagkapangulo. Pagkatapos ng kolehiyo ay bumalik sa Pilipinas upang mag-aral ng Batas sa [[Far Eastern University]] na pag-aari ng mga in-law ng kanyang kapatid na si Josephine Reyes. Siya ay nag-aral ng isang taon. Pinakasalan niya si Sen. [[Benigno S. Aquino, Jr.|Ninoy Aquino]] na anak ng dating Ispiker na si [[Benigno Aquino, Jr.|Benigno S. Aquino, Jr.]]. Sila ay nagkaroon ng limang anak: María Elena (ipinanganak noong 18 Agosto 1955), Aurora Corazón (ipinanganak noong 27 Disyembre 1957), [[Benigno Aquino III|Benigno Simeon III]] (ipinanganak noong 8 Pebrero 1960), Victoria Elisa (ipinanganak noong 27 Oktubre 1961) at [[Kris Aquino|Kristina Bernadette]] (ipinanganak noong 14 Pebrero 1971). Ang kanyang asawang si [[Benigno S. Aquino, Jr.|Ninoy Aquino]] ay kasapi ng Partido Liberal at naging pinakabatang gobernador sa bansa at kalaunang pinakabatang senador sa [[Senado ng Pilipinas]] noong 1967. Si Corazon ay nanatiling isang may-bahay sa buong karera sa politika ng kanyang asawa. Si Ninoy ay naging isang nangungunang kritiko ni Pangulong [[Ferdinand Marcos]]. Si Ninoy ay pinaniniwalang malakas na kandidato laban kay Marcos sa halalan ng pagkapangulo noong 1973. Dahil ipinagbabawal sa Saligang batas ng Pilipinas ang ikatlong termino para kay Marcos, nagdeklara ng [[Martial Law]] sa Marcos noong 21 Setyembre 1972 at binuwag ang Saligang Batas ng 1935 na nagpatagal sa kanyang pagluklok sa pagkapangulo. Dahil sa Martial Law, si Ninoy ang isa sa mga bumabatikos na ipinabilanggo ni Marcos at hinatulan ng kamatayan. Noong 1978, nagpasyang tumakbo si Ninoy sa 1978 halalan ng Batasang Pambansa. Noong 1980, dahil sa pamamagitan ni Pangulong [[Jimmy Carter]] ng Estados Unidos, pinayagan ni Marcos si Ninoy na tumungo sa Estados Unidos kung saan siya nagpagamot para sa kanyang karamdaman sa puso habang nasa bilangguan. Ang pamilya Aquino ay tumira sa [[Boston]]. Noong 21 Agosto 1983, nagpasya si Ninoy na bumalik sa Pilipinas nang hindi kasama ang kanyang pamilya. ===Pagpaslang sa kanyang asawang si Ninoy sa paliparan=== [[Talaksan:Shot Dead on Arrival.JPG|thumb|300px|Pagpatay kay Ninoy Aquino]] Ang pagpaslang kay [[Ninoy Aquino]] noong 1983 ang kalaunang naging katalista na humantong sa pagpapatalsik kay Marcos. Ang partidong oposisyon ay sumisi kay Marcos ngunit ang iba ay sumisi sa militar at kay Imelda. Noong 21 Agosto 1983 pagkatapos ng isang tatlong taong pagkakatapon sa [[Estados Unidos]], si Ninoy ay pinaslang habang bumababa sa isang pangkalakalan ''(commercial)'' na paglipad sa [[Ninoy Aquino International Airport|Manila International Airport]] na kalaunang pinangalanang [[Ninoy Aquino International Airport]] bilang pagpaparangal kay Ninoy.<ref>{{Citation |editor-surname=Javate-De Dios |editor-first=Aurora et al. |title=Dictatorship and Revolution: Roots of People's Power |publisher=Conspectus Foundation Incorporated |publication-date=1988 |isbn=9919108018{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}{{Please check ISBN|reason=does not match hyphenation rules and is probably invalid}} |page=132}}.</ref> Ang kanyang asasinasyon ay nagpagulat at nagpagalit sa maraming mga Pilipino na nawalan ng pagtitiwala sa administrasyon ni Marcos. Ang pangyayaring ito ay karagdagan pang humantong sa mga pagsusupetsa sa pamahalaan na nagtulak sa hindi pakikipagtulungan ng mga Pilipino na kalaunang humantong sa isang buong [[sibil na hindi pagsunod]].<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |authorlink= |author2= |editor= |others= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |origyear= |url= |format= |accessdate= |edition= |series= |date= |year=2005 |publisher= University of Minnesota Press|location= |language= |isbn=0-8166-4192-7 |oclc= |doi= |id= |pages=56 |chapter=People Power Unleashed: South Africa and the Philippines |quote= }}</ref> Ito ay nagpauga sa pamahalaan ni Marcos na lumalala na sa panahong ito dahil sa papalalang sakit ni Marcos. Ang asasinasyon ni Ninoy Aquino ay nagsanhi sa ekonomiya ng Pilipinas na lalong lumala at ang pamahalaan ng Pilipinas ay lalong lumubog sa pagkakautang. Sa wakas ng 1983, ang bansa ay naging [[bangkarote]], ang piso ay dumanas ng [[debaluasyon]] ng 21% at ang ekonomiya ng Pilipinas ay umurong ng 6.8% noong 1984 at muling umurong ng 3.8% noong 1985. <ref name=edsa>{{cite web | url = http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html | title = Lakas Ng Bayan: The People's Power/EDSA Revolution 1986 | accessdate = 2007-12-10 | publisher = [[University of Alberta]], [[Canada]] | archive-date = 2016-04-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160419033555/http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html | url-status = dead }}</ref> Noong 1984, si Marcos ay humirang ng isang komisyon na pinangunahan ni Chief Justice [[Enrique Fernando]] upang maglunsad ng isang imbestigasyon sa pagpatay kay Ninoy. Si Kardinal Sin ay inanyahan na sumali sa komisyon na ito ngunit tumanggi at naghayag ng kanyang mga pagdududa sa bersiyon ng militar na si [[Rolando Galman]] ang pumaslang at ang komisyong ito ay gumuho. Sumunod na hinirang ni Marcos ang kanyang kaibigan at retiradong hukom na si Corazon Agrava upang mamuno sa isang may limang kasaping komisyon upang mag-imbestiga sa asasinasyon. Ang komisyong ito ay naglabas ng isang malaki at maliit na mga ulat noong Oktubre 1984. Ang parehong mga ulat ay umaayon na ang asasinasyon ni Ninoy ay isang pakikipagsabwatang militar. Gayunpaman, ang mga parehong mga ulat ay hindi umayon sa mga aktuwal na tao o mga bilang ng nasasangkot dito. Ang maliit na ulat ay nagpapawalang-sala kay General [[Fabian Ver]] at nagpangalan lamang ng pitong mga kasangkot. Ang malaking ulat ay nagpangalan ng 26 kasangkot kabilang si Gen. Ver. Ang malaking ulat ay humantong sa mga pagkakaso sa mga pinangalanang kasabwat. Ang [[paglilitis]] ng mga ito ay nagsimula noong 22 Pebrero 1985 ngunit naging maliwanag na pinili ng tagapaglitis na hindi pansinin ang mga natuklasan ng komisyon ni Agrava at nagpapatuloy ayon sa kuwento ng militar. Dahil dito, may papalaking mga protesta at pagtawag sa pagbibitiw ni Marcos. Noong 2 Disyembre 1985, ang lahat ng mga nasakdal kabilang si Ver ay napawalang sala sa pagpatay kay Ninoy.<ref name=edsa/> Noong 1990, hinatulan ng Korte Suprema ng Pilipinas ang isang heneral at 15 pang mga sundalo sa pagpatay kay Ninoy at hinatulan ng habang buhay na pagkabilanggo. Ang mga ito ay kabilang sa mga 1000 sundalong nagbigay seguridad kay Ninoy sa kanyang pagdating sa bansa.<ref>http://www.nytimes.com/1990/09/29/world/16-sentenced-to-life-for-killing-aquino.html</ref>. ===Snap election=== Noong mga 1984, ang malapit na personal na kaalyado ni Marcos na si Pangulong [[Ronald Reagan]] ng Estados Unidos ay nagsimulang maglayo ng kanyang sarili sa rehimeng Marcos na kanyang malakas na sinuportahan gayundin ng mga nakaraang pangulo ng Estados Unidos kahit pa pagkatapos ideklara ni Marcos ang [[martial law]]. Ang tulong na mga milyong milyong dolyar ng Estados Unidos ang sumuporta sa pamumuno ni Marcos sa paglipas ng mga taon.<ref>{{cite news|last=Pace|first=Eric|title=Autocrat With a Regal Manner, Marcos Ruled for 2 Decades|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FA0715FE3A5E0C7A8EDDA00894D1484D81|accessdate=24 Enero 2011|newspaper=The New York Times|date=29 Setyembre 1989}}</ref> Sa mukha ng papalalang kawalang kasiyahan ng mga mamamayang Pilipino at dahil sa pagpipilit ng kaalyadong Estados Unidos, pinatawag ni Marcos ang isang [[Snap election]] noong 3 Nobyembre 1985 na may natitira pang higit sa isang taon sa kanyang termino. Ang snap election ay tinawag para sa 17 Enero 1986 at pagkatapos ay nilipat sa 7 Pebrero 1986. Pinili ni Marcos si [[Arturo Tolentino]] na kasamang tatakbo sa ilalim ng partidong [[Kilusang Bagong Lipunan]] (KBL) samantalang ang biyuda ni Ninoy na si Corazon Aquino ay naghayag ng kanyang pagtakbo sa pagkapangulo noong 3 Disyembre 1985 kasama ni [[Salvador Laurel]] sa ilalim ng partidong United Opposition (UNIDO) na sinuportahan ng oposisyon ni Marcos.<ref>{{cite book|author=Pollard, Vincent Kelly|title=Globalization, democratization and Asian leadership: power sharing, foreign policy and society in the Philippines and Japan|publisher=Ashgate Publishing|year=2004|isbn=978-0-7546-1539-2|page=50|url=http://books.google.com/books?id=L37RZlzA530C&pg=PA50}}</ref><ref>{{cite book|author=Parnell, Philip C.|chapter=Criminalizing Colonialism: Democracy Meets Law in Manila|editors=Parnell, Philip C. & Kane, Stephanie C.|title=Crime's power: anthropologists and the ethnography of crime|publisher=Palgrave-Macmillan|year=2003|isbn=978-1-4039-6179-2|page=214|url=http://books.google.com/books?id=j2hpz4_fob4C&pg=PA214}}</ref> Sa snap election na idinaos noong 7 Pebrero 1986, ang mga insidente ng pandaraya, pagbili ng mga boto, pananakot at karahasan ay iniulat gayundin ang pakikialam sa mga election return. Ang Commission on Elections (COMELEC) tally board ay nagpapakita na si Marcos ang nangunguna samantalang ang National Citizen's Movement for the Free Elections (NAMFREL) ay nagpapakitang si Corazon Aquino ang nangunguna sa isang komportableng margin. Idenaklara ng opisyal na canvasser na COMELEC si Ferdinand Marcos na nanalo sa halalan. Sa huling tally ng COMELEC, si Marcos ay nagkamit ng 10,807,197 boto laban sa 9,291,761 boto ni Aquino. Gayunpaman, sa final tally ng [[National Movement for Free Elections]] (NAMFREL), si Aquino ay nagkamit ng 7,835,070 boto laban sa 7,053,068 ni Marcos.<ref>{{Citation |title=[[A Force More Powerful|A force more powerful]]: a century of nonviolent conflict |author1=Peter Ackerman |author2=Jack DuVall |publisher=Macmillan |year=2001 |isbn=978-0-312-24050-9 |page=[http://books.google.com.ph/books?id=OVtKS9DCN0kC&pg=PA384 384] |url=http://books.google.com/?id=OVtKS9DCN0kC |authorlink1=Peter Ackerman |authorlink2=Jack DuVall }};<br /> ^ {{Citation |author=Isabelo T. Crisostomo |title=Cory--profile of a president |publisher=Branden Books |year=1987 |isbn=978-0-8283-1913-3 |page=[http://books.google.com/books?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA193 193] |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC }} (showing a reproduction of NAMFREL's announcement of the results).</ref> Ang mga 29 mangggawa ng komputer ay lumayas sa tabulation center na nagpoprotesta sa pakikiaalam sa mga resulta ng halalan na pumapabor kay Marcos. Ang oposisyonistang dating Gobernador na si [[Evelio Javier]] ng [[Antique]] ay pinaslang sa harap ng kapitolyo ng lalawigan kung saan idinadaos ang pagka-canvass ng mga boto. Ang mga pangunahing suspek ang mga sariling bantay ng isang lokal na pinuno ng [[Kilusang Bagong Lipunan]]. Ang Catholic Bishops' Conference of the Philippines (CBCP) ay naglabas ng isang pahayag na kumokondena sa halalan bilang pandaraya. Ang Senado ng [[Estados Unidos]] ay nagpasa rin ng isang resolusyon na kumokondena sa halalan. Ang Pangulo ng Estados Unidos na si Ronald Reagan ay naglabas ng pahayag na tumatawag sa mga ulat ng pandaraya na "nakakabagabag".<ref> {{cite news | url = http://findarticles.com/p/articles/mi_m1079/is_v86/ai_4188363 | title = PRESIDENT'S STATEMENT, FEB. 11, 1986 | accessdate = 2007-12-03 | publisher = US Department of State Bulletin, April, 1986 | year=1986 }}</ref> Bilang tugon sa mga protesta, inihayag ng COMELEC na si Marcos ay nanalo ng 53 porsiyento ng mga boto laban kay Aquino. Ito ay sinalungat ng NAMFREL na si Aquino ay nanalo ng 52 porsiyento ng mga boto laban kay Marcos.<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |last2= |first2= |publication-date= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |publication-place= |publisher= U of Minnesota Press|isbn= 978-0-8166-4193-2|page=77 |url=http://books.google.com/?id=RRVk5qJpOH8C&pg=PA77&dq=Cory+Aquino+1986+inauguration |accessdate= 2007-12-03 |year=2005}}.</ref> Noong Pebrero 15, si Marcos ang inihayag ng COMELEC at Batasang Pambansa bilang nanalo sa gitna ng kontrobersiya. Ang lahat ng mga 50 oposisyong kasapi ng Parliamento ay lumayas sa pagpoprotesta. Tumangging tanggapin ng maraming Pilipino ang resulta ng halalan na naghahayag na si Aquino ang tunay na nanalo. Ang parehong "mga nanalo" sa pagkapangulo na sina Aquino at Marcos ay nanumpa bilang mga pangulo sa dalawang magkaibang mga lugar. Si Aquino ay tumawag ng mga strike at pagboboykot ng mga mamamayang Pilipino laban sa mga negosyo at media na pag-aari ng mga crony ni Marcos. Dahil dito, ang mga bangko, korporasyon at mga media ng mga crony ni Marcos ay matinding tinamaan at ang kanilang mga bahagi sa stock market ay bumagsak. ===Himagsikang People power=== Dahil sa mga iregularidad sa halalan, ang [[Reform the Armed Forces Movement]] ay naglunsad ng isang pagtatangkang [[coup d'etat]] laban kay Marcos. Ang simulang plano ay salakayin ang [[Malacanang Palace]] at dakpin si Marcos. Ang ibang mga unit ng military ay mamamahala sa mga stratehikong pasilidad gaya ng [[NAIA]], mga baseng militar, mga himpilan ng radyo at telebisyon, ang GHQAFP sa [[Kampo Aguinaldo]], at mga highway junctions upang limitahan ang mga kontra-opensibo ng mga loyalistang hukbo ni Marcos. Si Lt. Col. [[Gregorio Honasan]] ang mangunguna sa pangkat na sasalakay sa Malacanang Palace. Gayunpaman, nang malaman ni Marcos ang tungkol pagbabalak na ito, kanyang inutos ang pagdakip sa mga pinuno nito<ref>{{Citation |last=West |first=Lois A. |last2= |first2= |publication-date=1997 |title=Militant Labor in the Philippines |publication-place= |publisher=Temple University Press |isbn=1-56639-491-0 |pages=19–20 |url=http://books.google.com/?id=KcaOhzm8gAQC&pg=PA20&dq=Philippine+People+power+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=1997}}.</ref> at itinanghal sa lokal at internasyonal na press ang ilan sa mga nadakip na mga nagtatangkang magpatalsik kay Marcos na sina Maj. [[Saulito Aromin]] and Maj. [[Edgardo Doromal]].<ref>[http://aromin.xanga.com/ An Account of February Revolution]</ref><ref>[http://www.stuartxchange.org/DayOne.html Day One (EDSA: The Original People Power Revolution)]</ref> Dahil sa banta ng kanilang nalalapit na pagkakabilanggo, nagpasya sina Enrile at mga kapwa nagbabalak laban kay Marcos na humingi ng tulong kay AFP Vice Chief of Staff Lt. Gen [[Fidel Ramos]] na hepe rin ng Philippine Constabulary (ngayong Philippine National Police). Si Ramos ay pumayag na magbitiw sa kanyang posisyon at suportahan ang mga nagbabalak laban kay Marcos. Noong mga 6:30 pm noong 22 Pebrero 1986, sina Enrile at Ramos ay nagdaos ng isang pagpupulong ng press sa Kampo Aguinaldo kung saan nila inihayag ang kanilang pagbibitiw sa kanilang mga posisyon sa Gabinete ni Marcos at pag-urong ng kanilang suporta sa pamahalaan ni Marcos. Mismong si Marcos ay kalaunang nagsagawa ng mga pagpupulong ng balita na tumatawag kina Enrile at Ramos na sumuko na humihikayat sa kanilang "itigil ang kaestupiduhang ito".<ref name="peoplepower_eyewitness">{{Citation |last=Paul Sagmayao |first=Mercado |authorlink= |author2=Francisco S. Tatad |title=People Power: The Philippine Revolution of 1986: An Eyewitness History |publisher=The James B. Reuter, S.J., Foundation |year=1986 |location=[[Manila]], [[Philippines]] |pages= |url= |isbn= 0-9639420-7-8{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}}}</ref> Sa isang mensaheng isinahimpapawid sa Radio Veritas noong mga alas 9&nbsp;ng gabi, hinimok ni Kardinal Sin ang mga Pilipino na tulungan ang mga pinunong rebelde sa pamamagitan ng pagpunta sa seksiyon ng [[EDSA]] sa pagitan ng [[Kampo Crame]] at [[Kampo Aguinaldo|Aguinaldo]] at pagbibigay ng suportang emosyonal, mga pagkain at iba pang mga suplay. Maraming mga tao, pari at madre ang tumungo sa EDSA.<ref name="peoplepower_eyewitness" /><ref name="McCargo">{{Citation |last=McCargo |first=Duncan |last2= |first2= |publication-date=2003 |title=Media and Politics in Pacific Asia |publication-place= |publisher=Routledge |isbn=0-415-23375-5 |page=20 |url=http://books.google.com/?id=CuGJ575iLLAC&pg=PA20&dq=Radio+Veritas+1986+Philippine+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=2003}}.</ref> Sa kasagsagan ng rebolusyong People Power, inihayag ni [[Juan Ponce Enrile]] na ang pananambang sa kanya ay pineke upang magkaroon ng dahilan si Marcos sa pagpapataw ng martial law.<ref>Impossible Dream, Sandra Burton</ref> Sa bukang-liwayway ng linggo, ang mga hukbo ng pamahalaan ni Marcos ay dumating upang patumbahin ang pangunahing transmitter ng Radio Veritas na pumutol sa pagsasahimpapawid sa mga taong nasa probinsiya. Ang himpilan ay nilipat sa isang standby transmitter na may isang limitadong saklaw ng pagsasahimpapawid.<ref name="McCargo"/> Ang himpilan ay pinuntirya ni Marcos dahil ito ay naging mahalagang kasangkapan ng pakikipagtalastasan para sa pagsuporta ng mga mamamayan sa mga rebelde na nagbibigay alam sa kanila sa mga pagkilos ng hukbo ni Marcos at paghahatid ng mga mensahe para sa pagkain, gamot, at mga suplay.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Ang mga tao ay patuloy paring tumungo sa EDSA hanggang sa lumobo sa mga daan-daang libong hindi armadong mga sibilyan. Ang mood sa mga lansangan ay aktuwal na masaya na marami ay nagdadala ng kanilang mga buong pamilya. Ang mga mang-aawit ay nag-aliw sa mga tao, ang mga pari at madre ay nanguna sa mga prayer vigil at mga tao ay nagtayo ng mga barikada at makeshift na mga bag ng buhangin, mga puno, at mga sasakyan sa ilang mga lugar sa kahabaan ng EDSA. Saanman, ang mga tao ay nakikinig sa Radio Veritas sa kanilang mga radyo. Ang ilang mga pangkat ay umaawit ng ''[[Bayan Ko]]''<ref>{{Citation |last=Taylor |first=Robert H. |last2= |first2= |publication-date=2002 |title=The Idea of Freedom in Asia and Africa |publication-place= |publisher=Stanford University Press |isbn=0-8047-4514-5 |page=210 |url=http://books.google.com/?id=RfbSlkGP8TEC&pg=PA210&dq=Bayan+Ko+in+1986+Philippine+revolution |accessdate= 2007-12-03 |year=2002}}.</ref> na mula pa 1980 ay naging makabayang antema ng oposisyon. Kadalasang ipinapakita ng mga tao ang tandang LABAN<ref>{{Citation |last=Crisostomo |first=Isabelo T. |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=Cory, Profile of a President: The Historic Rise to Power of Corazon. |publication-place= |publisher=Branden Books |isbn=0-8283-1913-8 |page=217 |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA217&dq=LABAN+signs+during+EDSA+I |accessdate= 2007-12-03 |year=1987}}.</ref> na may nabuong "L" sa kanilang hinlalaki at hintuturo. Pagkatapos ng tanghalian noong Pebrero 23, nagpasya sina Ramos at Enrile na palakasin ang kanilang mga posisyon. Tumawid si Enrile sa EDSA mula [[Kampo Aguinaldo]] hanggang [[Kampo Crame]] sa gitna ng mga paghihiyawan ng mga tao.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa gitnang katanghalian, ang Radio Veritas ay naghatid ng mga ulat ng pagmamasa ng mga Marine malapit sa mga kampo sa silangan at mga tangkeng LVT-5 na papalapit mula hilaga at silangan. Ang isang kontinhente ng mga Marin na may mga tangke at mga armoradong van na pinangunahan ni Brigadier General [[Artemio Tadiar]] ay pinahinto sa kahabaan ng [[Ortigas Avenue]] mga 2&nbsp;km mula sa mga kampo ng mga sampung mga libong mga tao.<ref>{{Citation |last=Lizano |first=Lolita |last2= |first2= |publication-date=1988 |title=Flower in a Gun Barrel: The Untold Story of the Edsa Revolution |publication-place= |publisher= L.R. Lizano|isbn= |page= |url=http://books.google.com/?id=Bm0yAAAAIAAJ&dq=EDSA+Revolution&q=EDSA+Revolution |accessdate= 2007-12-02 |year=1988}}.</ref> Ang mga madreng humahawak ng mga rosaryo ay lumuhod sa harapan ng mga tangke at ang mga babae ay naghawak-hawak upang harangin ang mga hukbo.<ref>{{Citation |last=Merkl |first=Peter H. |last2= |first2= |publication-date=2005 |title=The Rift Between America And Old Europe: the distracted eagle |publication-place= |publisher=Routledge |isbn=0-415-35985-6 |page=144 |url=http://books.google.com/?id=WavpuvE2HA4C&pg=PA144&dq=EDSA+Revolution |accessdate= 2007-12-02 |year=2005}}.</ref> Hiniling ni Tadiar sa mga tao na padaanin sila ngunit hindi gumalaw ang mga tao. Sa huli, ang mga hukbo ni Marcos ay umurong nang walang pagpapaputok ng baril na nangyari.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa gabi, ang standby transmitter ng Radio Veritas ay nabigo. Sa sandaling pagkatapos ng hating gabi, nagawa ng mga staff na pumunta sa isa pang himpilan upang simulan ang pagsasahimpapawid mula sa isang lihim na lokasyon sa ilalim ng pangalang [[DZRJ-AM|"Radyo Bandido"]]. Sa bukang-liwayway ng Lunes, 24 Pebrero 1986, ang unang mga malalang pagsagupa sa mga hukbo ng pamahalaan ay nangyari. Ang mga marine na nagmamartsa mula sa Libis sa silangan ay naghagis ng mga tear gas sa mga demonstrador na mabilis na kumalat. Ang ilang mga marine ay pumasok naman at humawak sa silangang panig ng Kampo Aguinaldo.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Kalauna, ang mga helicopter ng ika-15 Strike Wing ng [[Philippine Air Force]] na pinangunahan ni Col. Antonio Sotelo ay inutusan mula sa Sangley Point, Cavite na tumungo sa Kampo Crame.<ref name="Crisostomo">{{Citation |last=Crisostomo |first=Isabelo T. |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=Cory, Profile of a President: The Historic Rise to Power of Corazon. |publication-place= |publisher= Branden Books|isbn= 978-0-8283-1913-3|page=226 |url=http://books.google.com/?id=iW_ddLowBYkC&pg=PA226&dq=Col.+Antonio+Sotelo+to+camp+crame |accessdate= 2007-12-03 |date=1987-04-01}}.</ref> Sa lihim, ang squadron ay dumipekto at sa halip na pagsalakay sa Kampo Crame ay lumapag rito na may mga naghahiyawang mga tao at yumayakap sa mga piloto at mga crew nito. Ang isang helicopter na [[Bell 214]] na piniloto ni Mahjor Major Deo Cruz ng ika-25 Helicopter Wing at mga [[Sikorsky S-76]] gunship na piniloto ni Colonel Charles Hotchkiss ng ika-20 Air Commando Squadron ay mas maagang sumali sa mga rebelde sa himpapawid. Ang presensiya ng mga helicopter ay nagpalakas sa morale nina Ramos at Enrile na patuloy na humihikayat sa kanilang mga kapwa sundalo na sumali sa kilusan.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa katanghalian, si Corazon Aquino ay dumating sa base kung saan sina Enrile, Ramos, at mga RAM officer at mga tao ay naghihintay.<ref name="Crisostomo"/> Sa mga parehong oras, nakatanggap si June Keithley ng mga ulat na nilisan ni Marcos ang Malacanang Palace at isinahimpapawid ito sa mga tao sa EDSA. Ang mga tao ay nagdiwang at kahit sina Ramos at Enrile ay lumabas mula sa Crame upang harapin ang mga tao. Gayunpaman, ang pagdiriwang ay panandalian dahil kalaunang lumabas si Marcos sa telebisyong kinokontrol ng pamahalaan na [[DWGT-TV|Channel 4]],<ref>{{Citation |last=Maramba |first=Asuncion David |last2= |first2= |publication-date=1987 |title=On the Scene: The Philippine Press Coverage of the 1986 Revolution |publication-place= |publisher=Solar publishing Corp. |isbn= 978-971-17-0628-9|page=27 |url=http://books.google.com/?id=2QAeAAAAMAAJ&dq=Channel+9+tower+in+1986+revolution&q=Channel+4 |accessdate= 2007-12-03 |year=1987}}.</ref> na nagdedeklarang hindi siya magbibitiw sa pagkapangulo. Pinagpalagay na ang maling ulat ay isang kalkuladong pagkilos laban kay Marcos upang humikayat ng masa maraming mga depeksiyon.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Sa pagsasahimpapawid na ito, ang Channel 4 ay biglaang naglaho sa himpapawid. Binihag isang kontinhente ng mga rebelde sa ilalim ni Col. Mariano Santiago ang himpilian. Ang Channel 4 ay naibalik sa ere sa katanghalian na naghahayg si Orly Punzalan na ang "Channel 4 ay muling nasa himpapawid upang paglingkuran ang mga tao". Sa mga panahong ito, ang mga tao sa EDSA ay lumobo na sa higit sa isang milyon.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Ang pagsasahimpapawid na ito ang itinuturing na pagbabalik ng ABS-CBN sa ere dahil ito ang unang beses na ang mga dating empleyado ay nasa loob ng complex nito pagkatapos ng 14 taong pagsasara nito ni Marcos noong martial law. Sa huling katanghalian, ang mga helicopter ng rebelde ay sumalakay sa [[Villamor Airbase]] na nagwawasak sa mga ari-ariang panghimpapawid ng pangulo. Ang isa pang helicopter ay tumungo sa Malacanang Palace na nagpatama ng isang rocket at nagsanhi ng maliit na pinsala. Kalaunan, ang karamihan ng mga opiser na nagtapos sa [[Philippine Military Academy]] (PMA) ay dumipekto sa pamahalaan ni Marcos. Ang karamihan ng mga Sandatahang Hukbo ay lumipat na sa kabilang panig.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> === '''Pagkamatay ng kanyang asawa.''' === Sa pagkamatay ng kanyang asawang si Benigno Aquino Jr. Hindi man lang niya ito pinaimbestigahan kahit pa siya ay naging pangulo katulad ng kanyang anak nas si Benigno Aquino III. ===Dalawang inagurasyon ng pangulo=== [[File:Corazon Aquino inauguration.jpg|thumb|Nanumpa si Corazon Aquino bilang Pangulo ng Pilipinas sa Club Filipino, San Juan noong 25 Pebrero 1986|right|200px]] Noong umaga ng Martes, Pebrero 25, bandang ikapito ng umaga, nagkaroon ng sagupaan sa pagitan ng mga loyalista at mga rebeldeng sundalo. May mga sniper na bumabaril sa mga rebeldeng sundalo. Subalit patuloy na sinugod ng mga rebeldeng sundalo ang estasyon ng Channel 9, na nasa hindi kalayuan ng Channel 4. Maya-maya lamang ay nanumpa si Corazon Aquino bilang bagong pangulo ng Pilipinas sa isang seremonya sa Club Filipino sa Greenhills, isang kilometro mula sa Kampo Crame. Pinasumpa si Aquino ni Senior Associate Justice Claudio Teehankee, at pinasumpa naman si Laurel bilang Pangalawang Pangulo ni Justice Abad Santos. Hawak ni Aurora Aquino, nanay ni Ninoy Aquino, ang bibliang ginamit sa panunumpa ni Aquino. Kasama sa seremonya si Ramos, na na-promote bilang Heneral, si Enrile at ang iba pang mga politiko. Nasa labas ang maraming mga taga-suporta ni Aquino, na karamihan ay naka-dilaw bilang pagpapakita ng kanilang suporta. Matapos ang panunumpa ni Aquino ay kumanta sila ng Bayan Ko. Samantala, nanumpa naman si Marcos sa Malacanang Palace. Nandoon ang ilan sa kanyang mga taga-suporta na sumisigaw ng "Marcos! Marcos! Marcos pa rin!" Ang panunumpa ay ginawa ni Marcos sa balkonahe ng palasyo ng Malacanang na isinahimpapawid ng IBC-13 at GMA-7.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> Walang mga inanyayahang mga dayuhang dignitaryo ang dumalo sa seremonyang ito sa kadahilang pangseguridad. Ang mag-asawang Marcos ay lumabas sa balkonahe sa harap ng mga 3000 loyalistang KBL na nagsisigawan kina Marcos na "Dakpin ang mga Ahas!".<ref name="Ellison">{{Citation |last=Ellison |first=Katherine |last2= |first2= |publication-date=2005 |title=Imelda: Steel Butterfly of the Philippines |publication-place= |publisher=iUniverse |isbn=0-595-34922-6 |page=244 |url=http://books.google.com/?id=Dfl53AtDM0oC&pg=RA1-PA244&dq=Dahil+Sa+sang+by+Imelda+Marcos |accessdate= 2007-12-03 |year=2005}}.</ref> Pagkatapos ng panunumpa ay mabilis na umalis ang mag-asawa sa labas ng Palasyong Malacanang. Naputol ang pagbrodkast nito noong kubkubin ng mga rebeldeng sundalo ang mga nalalabing mga estasyon. Marami ding mga demonstrador ang nagmasa sa mga barikada sa kahabaan ng [[Mendiola]], hindi kalayuan mula sa Malakanyang, ngunit hinarang sila doon ng mga loyalistang mga sundalo. Maraming mga demonstrador ang nagalit, ngunit inawat sila ng mga pari na nakiusap na huwag maging marahas.<ref name="peoplepower_eyewitness" /> ===Paglisan ng pamilya Marcos sa Pilipinas=== Noong alas-tres ng hapon ng Lunes ([[Eastern Time Zone|EST]]), kinausap ni Marcos ang Senador ng Estados Unidos na si [[Paul Laxalt]], para humingi ng payo mula sa White House.<ref name="Ellison"/> Pinayuhan siya ni Laxalt ng "cut and cut cleanly", na siyang kinalungkot ni Marcos. Bandang hapon, kinausap ni Marcos si Enrile para sa kanyang ligtas na paglisan kasama ang kanyang pamilya at mga malalapit na kaalyado gaya ni General Ver. Sa hating gabi, dinala ng U.S. Airforce HH-3E Rescue [[helicopter]] ang pamilya ni Marcos sa Clark Airbase Pampanga mga 83 kilometrong hilaga ng Maynila bago sumakay sa mga eroplanong [[US Air Force]] [[DC9|DC-9 Medivac]] at [[C-141 Starlifter|C-141B]] patungo sa Andersen Air Force Base sa [[Guam]], at papunta naman sa Hickam Air Force Base sa [[Hawaii]] kung saan dumating si Marcos noong 26 Pebrero 1986.<ref name="peoplepower_eyewitness"/> Marami ang nagbunyi sa paglisan ni Marcos. Napasok na rin ng mga demonstrador ang Palasyo ng Malakanyang, na matagal na ipinagkait sa mga ordinaryong mamamayan sa nakaraang dekada. Maliban sa mga naganap na nakawan, marami din ang nagsilibot sa loob ng isang pook kung saan binago ang kasaysayan ng bansa. Maging ang buong mundo ay nagsaya. Ayon kay Bob Simon, isang tagapagbalita ng CBS na isang estasyon sa Amerika, ang nagsabi "We Americans like to think we taught the Filipinos democracy; well, tonight they are teaching the world." ("Gusto naming mga Amerikano na isipin na kami ang nagturo sa Pilipinas ng demokrasya, ngunit ngayong gabi tinuturuan nila ang buong mundo.") ==Bilang Pangulo== ===Ekonomiya=== Sa pagluklok ni Corazon Aquino bilang pangulo, agad niyang tinugunan ang utang pandayuhang 28 bilyong dolyar na nalikom ng nakaraang pangulong si [[Ferdinand Marcos]] na masamang dumungis sa katayuang internasyonal na kredito ng Pilipinas. Binayaran ng administrasyong Aquino ang 4 bilyong dolyar ng 28 bilyong utang ng Pilipinas sa dayuhan ngunit humiram rin ang administrasyong Aquino ng 9 bilyon na nagpataas ng utang ng Pilipinas ng 5 bilyong dolyar. Sa ilalim ng pamumuno ni Aquino mula 1986 hanggang 1992, ang aberaheng paglago ng [[GDP]] ay 3.4 porsiyento.<ref name=gdp>http://www.gmanetwork.com/news/story/211655/economy/ing-phl-economy-may-average-5-3-from-2010-2016</ref> Noong 1989, ang administrasyong Aquino ay pinautang ng [[IMF]] ng 1.3 bilyong dolyar sa kondisyong ang liberasyon ng ekonomiya ay ipagpapatuloy nito at pagsasapribado ng mga pribadong industriyang [[nasyonalisasyon|ginawang pag-aari ng pamahalaan]] ni Marcos. Ang ekonomiya ay lumago ng 3.4 porsiyento sa kanyang unang taon sa opisina ngunit ang pagtatangkang coup noong 1989 ay nagsanhi ng pagtigil ng paglago nito. Ang paglago ng ekonomiya ay may aberaheng paglago na 3.4 porsiyento sa buong anim na taon ng pamumuno ni Aquino. Ang mga 50 porsiyento ng populasyon ay nasa sa ilalim ng linya ng kahirapan na sinasabing pagbuti mula 1985 nang ang halos 60 porsiyento ay nasa ilalim ng kahirapan.<ref name=aquino>http://news.google.com/newspapers?nid=2209&dat=19920705&id=kZhKAAAAIBAJ&sjid=PJQMAAAAIBAJ&pg=5042,855367</ref> Hindi rin nalutas ang pagiging hindi pantay ng sahod ng mamamayan. Sa huling taon ni Aquino, ang [[implasyon]] ay nasa 17 porsiyento at ang [[kawalang trabaho]] ay 10 porsiyento. Sinikap ni Aquino na kalasin ang mga cartel, mga [[monopolyo]] at mga [[oligopolyo]] ng mga industriya na itinatag ng mga crony ni Marcos lalo na sa mga industriyang buko at asukal.<ref name=aquino/> Noong 1986, nangako si Aquino ng isang reporma sa lupain. Bago ng pagluklok ni Aquino, ang halos 20 porsiyento ng populasyon ay nagmamay-ari ng 80 porsiyento ng lupain.<ref name=aquino/> Noong 1988 ay nilagdaan ni Aquino ang ''[[Comprehensive Agrarian Reform Program]]'' na ipinasa ng [[Kongreso ng Pilipinas]] na pinanaigan ng mga kasaping mambabatas nitong nagmamayari ng mga lupain.<ref name=aquino/> Ang batas ay nagbabahagi ng mga lupain sa mga manggagawang magsasaka mula sa mga may ari ng lupain na babayaran ng pamahalaan ngunit pumapayag rin sa mga may ari ng lupain na magpanatili ng hindi higit sa 5 hektarya ng kanilang lupain. Sinasabing ang batas na ito ay kumikiling sa mga may ari ng lupain gaya ng opsiyong pagbabahagi ng stock na pumapayag sa mga may ari ng lupain na makaiwas sa pagbebenta ng kanilang lupain at sa halip ay magbabahagi ng stock sa kanilang mga manggagawa sa loob ng 30 taon. Ito ay nag-iwan pa rin sa mga may ari ng mga malalaking pribadong lupain at kanilang mga pamilya na may kontrol ng kanilang lupain. Ang [[Hacienda Luisita]] na isang 4,435-hektaryang lupain na pagmamayari ng pamilya ni Corazon Aquino sa Tarlac ay hindi ipinamahagi sa mga manggagawa nito ngunit namahagi lamang ng stock sa mga manggawa nito. Marami ring mga may ari ng lupain ay sumunggab sa pagkakataon na ipagbili ang mga hindi kanais nais nilang lupain sa pamahalaan sa labis na mataas na halaga. Inangkin ng mga administrador ni Aquino na nailipat nila ang halos isang milyong hektarya ng lupain mula 1988 hanggang 1992 ngunit ang kalahati nito ay mula sa hindi produktibong lupain at kaunti ng 2 porsiyento nito ang inaatas. Nabigo ang pamahalaan ni Aquino na makaakit ng [[pamumuhanang pandayuhan]] sa panahon ng pagsulong ng mga nito sa [[Timog Silangang Asya]].<ref name=aquino/> Ang mga karatig na bansa ay lumago mula sa mga pamumuhanang ito samantalang ang Pilipinas ay nanatiling matamlay. Sinasabing ang Pilipinas ay nalampasan ng mga [[pamumuhunang pandayuhan]] dahil sa kawalang katiyakan ng politika sa Pilipinas gayundin sa mga naglilimitang mga regulasyon ng pamahalaan ng Pilipinas hinggil sa pamumuhunang pandayuhan.<ref name=aquino/> Sa ilalim ni Aquino, ang mga sistema ng korupsiyon ng nakaraang administrasyon ni [[Ferdinand Marcos]] ay hindi rin nasugpo at ang [[cronyismo]], [[padrino]] at paboritismo ay nananatiling nasa lugar.<ref name=aquino/> ==Sakit at kamatayan== [[Talaksan:Cory aquino wiki.JPG|thumb|200px|Libingan ni Cory sa tabi ng kanyang asawang si Ninoy.]] Noong 24 Marso 2008, napabalita na mayroong kanser sa kolon (''cancer sa colon''), isang sakit sa [[bituka]], ang dating pangulo. Siya ay namatay noong 1 Agosto 2009 sa Makati Medical Center sa Makati dahil sa sakit na ito sa edad na 76.<ref name=CBS>[http://www.cbsnews.com/stories/2008/03/24/world/main3961612.shtml Philippines Icon Corazon Aquino Has Cancer, Former President And Ouster Of Marcos Dictatorship, 75, Reportedly Has Colon Cancer, Manila, Philippines, 23 Marso 2008, The Associated Pressm, CBS.news.com], nakuha noong 25 Marso 2008</ref><ref name=MT>[http://www.manilatimes.net/national/2008/mar/25/yehey/top_stories/20080325top1.html Samonte, Angelo S., Anthony A. Vargas, Sammy Martin and AFP. ''Cory Aquino battling colon cancer&nbsp;–Kris'', ''Bishops, political leaders extend prayers, support'', Top Stories, ManilaTimes.net, 27 Marso 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080325143811/http://www.manilatimes.net/national/2008/mar/25/yehey/top_stories/20080325top1.html |date=25 Marso 2008 }}, nakuha noong 25 Marso 2008</ref> == Tingnan din == *[[Ang Pagpanaw at Parangal kay Corazon Aquino]] == Mga sanggunian == {{Reflist|2}} == Mga panlabas na kawing == *[http://www.op.gov.ph/museum/pres_aquino.asp Malacañang Museum: Corazon C. Aquino (sa Ingles)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090123063406/http://www.op.gov.ph/museum/pres_aquino.asp |date=2009-01-23 }} {{start box}} {{succession box | before= [[Ferdinand Marcos]] | title= [[Pangulo ng Pilipinas]] | years= 1986–1992 | after= [[Fidel V. Ramos]] }} {{end box}} {{Noynoy Aquino}} {{Mga Pangulo ng Pilipinas}} {{BD|1933|2009|Aquino, Corazon}} [[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Intsik|Aquino, Corazon]] [[Kategorya:Mga Tagalog|Aguinaldo, Emilio]] [[Kategorya:Mga pangulo ng Pilipinas|Aquino, Corazon]] [[Kategorya:Mga Kristiyano]] qyofoa1bxw9wcnjt7n9okx65yp9lhxu 0 1213 2167169 2016449 2025-07-02T12:26:33Z 112.203.169.4 2167169 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Pisikal na katangian}} [[Talaksan:Cono de Arita, Salta. (Argentina).jpg|thumb|250px|Anyong lupa "Cono de Arita", Salta ([[Arhentina]]).]] Sa [[agham pangmundo]] at [[heolohiya]],easdfsafsadasfsadsafsadsafsadang '''anyong lupa''' o '''pisikal na katangian''' ay binubuo ng isang heomorpolikal na yunit, at kadalasang nagkakaroon ng kahulugan sa kanyang anyo sa ibabaw at lokasyon sa tanawin, bilang bahagi ng [[kalupaan]], at dahil sa katangiang iyon, kinakatawan ang isang elemento ng [[topograpiya]]. Kabilang din sa anyong lupa ang tanawing dagat at katangian ng mga bahagi ng tubig sa [[karagatan]] katulad ng [[look]], [[tangway]], [[dagat]] at iba pa, kabilang ang mga kalupaang nasa tubig, katulad ng bulubundukin at bulkang nakalubog, at malalaking palanggana ng karagatan na nasa ilalim ng manipis na tubig, para sa buong daigdig lalawigan at dominyo ito ng heolohiya. ==Mga uri ng anyong lupa== [[Talaksan:Cades Cove Panorama.JPG|thumb|450px|Madaling matukoy ang tanawin na ito ng Great Smoky Mountains National Park sa kanyang '''anyong lupa''' katulad ng [[kapatagan]], [[lambak]], burol, at nalumang [[bulubundukin]].]] Ilan sa mga '''anyong lupa''' ang mga sumusunod: * [[Kapatagan]] &mdash; isang lugar kung saan walang pagtaas o pagbaba ng lupa, patag at pantay ang lupa rito. Maaaring itong taniman ng mga palay,mais,at gulay. Isang halimbawa nito ay ang kapatagan ng gitnang Luzon. * [[Bundok]] &mdash; isang pagtaas ng lupa sa [[daigdig]], may matatarik na bahagi at hamak na mas mataas kaysa sa burol. Ang halimbawa nito ay ang [[Bundok Banahaw]]. * [[Bulkan]] &mdash; isang uri ng bundok sa daigdig na kung saan ang tunaw na bato ay maaaring lumabas dito mula sa kailaliman ng [[daigdig]]. May dalawang uri ng bulkan, una ang tinatawag na tahimik na kung saan matagal na hindi ito sumasabog, tulad ng [[Bulkang Makiling]] na matatagpuan sa lalawigan ng Laguna; at ang ikalawang uri naman ay aktibo na kung saan maaari itong sumabog anumang oras. Mapanganib ang ganitong bulkan. Maaari itong sumabog at magbuga ng kumukulong putik at abo. Halimbawa nito ay ang [[Bulkang Pinatubo]]. * [[Burol]] &mdash; higit na mas mababa ito kaysa sa bundok at ang halimbawa nito ay ang tanyag na [[Chocolate Hills]] ng [[Bohol]] sa [[Pilipinas]]. Pabilog ang hugis nito at tinutubuan ng mga luntiang damo sa panahon ng tag-ulan at kung tag-araw ay nagiging kulay tsokolate. * [[Lambak]] &mdash; isang kapatagan ngunit napaliligiran ng mga bundok. Marami ring mga produkto tulad ng gulay, tabako, mani, mais, at palay ang maaaring itanim dito. * [[Talampas]] &mdash; patag na anyong lupa. Ang kaibahan nito sa lambak ay nakalatag ito sa isang mataas na lugar. * [[Pampang|Baybayin]] &mdash; bahagi ng lupa na malapit sa tabing dagat. * [[Bulubundukin]] &mdash; matataas at matatarik na bundok na magkakadikit at sunud-sunod. * [[Pulo]] &mdash; mga lupain na napalilibutan ng tubig. * [[Yungib]] &mdash; mga likas na butas na may sapat na laki at lawak na maaaring pasukin ng [[tao]] at [[hayop]]. * [[Tangway]] &mdash; pahaba at nakausling anyong lupa na naliligiran ng tubig. Ang isang halimbawa ng tangway ay ang Tangway ng Zamboanga. * [[Tangos]] &mdash; mas maliit sa tangway. * [[Disyerto]] &mdash; mainit na anyong lupa. * [[Kapuluan]] &mdash; mga grupo ng malalaki at maliliit na pulo na napapaligiran ng katubigan. {{usbong|Heograpiya|Kalikasan}} [[Kategorya:Mga anyong-lupa| ]] 8ehrs0p134vpsy7u9ek7pqij5zbtzfv 2167219 2167169 2025-07-02T22:23:23Z Như Gây Mê 138684 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/112.203.169.4|112.203.169.4]] ([[User talk:112.203.169.4|talk]]) (TwinkleGlobal) 2167219 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Pisikal na katangian}} [[Talaksan:Cono de Arita, Salta. (Argentina).jpg|thumb|250px|Anyong lupa "Cono de Arita", Salta ([[Arhentina]]).]] Sa [[agham pangmundo]] at [[heolohiya]], ang '''anyong lupa''' o '''pisikal na katangian''' ay binubuo ng isang heomorpolikal na yunit, at kadalasang nagkakaroon ng kahulugan sa kanyang anyo sa ibabaw at lokasyon sa tanawin, bilang bahagi ng [[kalupaan]], at dahil sa katangiang iyon, kinakatawan ang isang elemento ng [[topograpiya]]. Kabilang din sa anyong lupa ang tanawing dagat at katangian ng mga bahagi ng tubig sa [[karagatan]] katulad ng [[look]], [[tangway]], [[dagat]] at iba pa, kabilang ang mga kalupaang nasa tubig, katulad ng bulubundukin at bulkang nakalubog, at malalaking palanggana ng karagatan na nasa ilalim ng manipis na tubig, para sa buong daigdig lalawigan at dominyo ito ng heolohiya. ==Mga uri ng anyong lupa== [[Talaksan:Cades Cove Panorama.JPG|thumb|450px|Madaling matukoy ang tanawin na ito ng Great Smoky Mountains National Park sa kanyang '''anyong lupa''' katulad ng [[kapatagan]], [[lambak]], burol, at nalumang [[bulubundukin]].]] Ilan sa mga '''anyong lupa''' ang mga sumusunod: * [[Kapatagan]] &mdash; isang lugar kung saan walang pagtaas o pagbaba ng lupa, patag at pantay ang lupa rito. Maaaring itong taniman ng mga palay,mais,at gulay. Isang halimbawa nito ay ang kapatagan ng gitnang Luzon. * [[Bundok]] &mdash; isang pagtaas ng lupa sa [[daigdig]], may matatarik na bahagi at hamak na mas mataas kaysa sa burol. Ang halimbawa nito ay ang [[Bundok Banahaw]]. * [[Bulkan]] &mdash; isang uri ng bundok sa daigdig na kung saan ang tunaw na bato ay maaaring lumabas dito mula sa kailaliman ng [[daigdig]]. May dalawang uri ng bulkan, una ang tinatawag na tahimik na kung saan matagal na hindi ito sumasabog, tulad ng [[Bulkang Makiling]] na matatagpuan sa lalawigan ng Laguna; at ang ikalawang uri naman ay aktibo na kung saan maaari itong sumabog anumang oras. Mapanganib ang ganitong bulkan. Maaari itong sumabog at magbuga ng kumukulong putik at abo. Halimbawa nito ay ang [[Bulkang Pinatubo]]. * [[Burol]] &mdash; higit na mas mababa ito kaysa sa bundok at ang halimbawa nito ay ang tanyag na [[Chocolate Hills]] ng [[Bohol]] sa [[Pilipinas]]. Pabilog ang hugis nito at tinutubuan ng mga luntiang damo sa panahon ng tag-ulan at kung tag-araw ay nagiging kulay tsokolate. * [[Lambak]] &mdash; isang kapatagan ngunit napaliligiran ng mga bundok. Marami ring mga produkto tulad ng gulay, tabako, mani, mais, at palay ang maaaring itanim dito. * [[Talampas]] &mdash; patag na anyong lupa. Ang kaibahan nito sa lambak ay nakalatag ito sa isang mataas na lugar. * [[Pampang|Baybayin]] &mdash; bahagi ng lupa na malapit sa tabing dagat. * [[Bulubundukin]] &mdash; matataas at matatarik na bundok na magkakadikit at sunud-sunod. * [[Pulo]] &mdash; mga lupain na napalilibutan ng tubig. * [[Yungib]] &mdash; mga likas na butas na may sapat na laki at lawak na maaaring pasukin ng [[tao]] at [[hayop]]. * [[Tangway]] &mdash; pahaba at nakausling anyong lupa na naliligiran ng tubig. Ang isang halimbawa ng tangway ay ang Tangway ng Zamboanga. * [[Tangos]] &mdash; mas maliit sa tangway. * [[Disyerto]] &mdash; mainit na anyong lupa. * [[Kapuluan]] &mdash; mga grupo ng malalaki at maliliit na pulo na napapaligiran ng katubigan. {{usbong|Heograpiya|Kalikasan}} [[Kategorya:Mga anyong-lupa| ]] 1bahid9j6d9g81u5i8y7462jrul0zst 0 2357 2167243 2161414 2025-07-03T03:51:42Z 139.135.128.199 2167243 wikitext text/x-wiki . == Etimolohiya == Binibigkas bilang [əˈstɹæɪljə, -liə] sa Ingles Australiano, ang pangalang Australia ay nagmula sa salitang Latin na ''australis'', na nangangahulugang "katimugan." Tinutukoy din ang bansa sa wikang kolokyal bilang Oz mula noong simula ng ika-20 dantaon. Ang [[Aussie]] ay isang karaniwang salitang balbal para sa "Australiano." Sa kapitbahayang [[New Zealand]], at bibihira naman sa Australia mismo, ang pangngalang "Aussie" ay ginagamit din upang tukuyin ang bansa, isang pagbubukod na tawag mula sa mga naninirahan dito. Ang awit-pampalakasan na ''C'mon Aussie C'mon'' ay isang halimbawa ng lokal na gamit ng Aussie bilang kasingkahulugan ng Australia. Ang mga alamat tungkol sa ''Terra Australis Incognita''—isang "di-kilalang kalupaan sa Timog"—ay nag-umpisa mula pa noong panahon ng mga Romano at naging isang karaniwang bagay sa heograpiya ng Kalagitnaang Panahon, bagaman at hindi ito batay sa anumang nasusulat na kaalaman hinggil sa kontinente. Matapos ang pagkakatuklas ng mga Europeo, ang pangalan para sa kalupaang Australian ay malimit na nagiging batayan ng sikat na ''Terra Australis.'' Ang pinakaunang naitalang paggamit ng salitang Australia ay noong 1625 sa “Isang talá ng Australia del Espiritu Santo, isinulat ni Ginoong Richard Hakluyt,” (''A note of Australia del Espíritu Santo, written by Sir Richard Hakluyt'') inilathala ni Samuel Purchas sa ''Hakluytus Posthumus'', isang korupsiyon ng orihinal na pangalang Espanyol na "Tierra Austral del Espíritu Santo" (Katimugang Lupain ng Espiritu Santo) para sa pulo ng [[Vanuatu]]. Ang pang-uring Olandes na salitang ''Australische'' ay ginamit sa isang aklat na Olandes sa [[Batavia]] ([[Jakarta]]) noong 1638, upang tumukoy sa bagong tuklas na mga lupain sa timog. Ginamit sa ibang pagkakataon ang ''Australia'' noong 1693 sa isang salin ng ''Les Aventures de Jacques Sadeur dans la Découverte et le Voyage de la Terre Australe'', isang nobelang Pranses noong 1676 ni Gabriel de Foigny, sa ilalim ng sagisag-panulat na Jacques Sadeur. Upang tumukoy sa buong rehiyon ng Timog Pasipiko, ginamit ito ni Alexander Dalrymple sa Isang Makasaysayang Paglilikom ng mga Paglalakbay at mga Natuklasan sa Timog Karagatang Pasipiko (''An Historical Collection of Voyages and Discoveries in the South Pacific Ocean'') noong 1771. Sa pagtatapos ng ika-18 siglo, ang katawagan ay ginamit upang partikular na tukuyin ang mismong bansa, na isinulat naman ng mga botanistang sina George Shaw at Ginoong James Smith ang tungkol sa “malawak na pulo, o manapa’y kontinente, ng Australia, Australasia, o [[New Holland]]” sa kanilang dokumento noong 1793 na Soolohiya at Botanika ng New Holland (''Zoology and Botany of New Holland''), at si James Wilson naman na isinama ito sa isang talangguhit noong 1799. Ang pangalang Australia ay pinasikat ng manlalakbay na si Matthew Flinders, na nagtulak dito upang pormal itong pagtibayin simula 1804. Sa dokumento ni Robert Brown na Pangkalahatang puna, heograprikal at sistematikal, hinggil sa botanika ng Terra Australis (''General remarks, geographical and systematical, on the botany of Terra Australis''), ginamit ni Brown ang salitang pang-uri na ''Australian'' sa kabuuan – ang unang nalalamang gamit ng pormang iyon. Sa kabila ng popular na kabatiran, ang aklat ay hindi nakatulong sa pag-angkin ng pangalan: ang pangalan ay unti-unting tinanggap higit sampung taon pa ang dumaan. Ang unang beses na ang pangalang Australia ay lumitaw upang opisyal na gamitin ay sa isang pagsugo kay Lord Bathurst ng 04 Abril 1817 kung saan kinilala ni Gobernador Lachlan Macquarie ang pagtanggap sa mga talangguhit ng Australia ni Kapitan Flinders. Noong 12 Disyembre 1817, itinagubilin ni Macquarie sa Tanggapang Kolonyal na pormal itong kilalanin. Noong 1824, sumang-ayon ang Kaalmirantehan (''Admiralty'') na ang kontinente’y dapat opisyal na kilalanin bilang ''Australia''. == Kasaysayan == === Mga Sinaunang Tao at Kasaysayan ng Australya === Ang mga katutubong Australyano ay binubuo ng dalawang malawak na grupo: ang mga Aboriginal na tao ng Australian mainland (at mga nakapalibot na isla kabilang ang Tasmania), at ang ''Torres Strait Islanders'', na isang natatanging Melanesian na mga tao. Ang paninirahan ng tao sa kontinente ng Australya ay tinatayang nagsimula 50,000 hanggang 65,000 taon na ang nakalilipas<ref>{{Cite book |last=Nunn |first=Patrick D. |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-4729-4327-9 |title=The edge of memory: ancient stories, oral tradition and the post-glacial world |date=2018 |publisher=Bloomsbury Sigma |isbn=978-1-4729-4328-6 |series=Bloomsbury sigma series |location=London |oclc=on1020559766}}</ref><ref>{{Cite book |last=Fagan |first=Brian M. |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-3517-5764-5 |title=People of the earth: an introduction to world prehistory |last2=Durrani |first2=Nadia |date=2018 |publisher=Routledge |isbn=978-1-315-19329-8 |edition=Fifteen edition |location=Milton Park, Abingdon, Oxon ; New York, NY}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Clarkson |first=Chris |last2=Jacobs |first2=Zenobia |last3=Marwick |first3=Ben |last4=Fullagar |first4=Richard |last5=Wallis |first5=Lynley |last6=Smith |first6=Mike |last7=Roberts |first7=Richard G. |last8=Hayes |first8=Elspeth |last9=Lowe |first9=Kelsey |last10=Carah |first10=Xavier |last11=Florin |first11=S. Anna |date=2017-07 |title=Human occupation of northern Australia by 65,000 years ago |url=https://www.nature.com/articles/nature22968 |journal=Nature |language=en |volume=547 |issue=7663 |pages=306–310 |doi=10.1038/nature22968 |issn=1476-4687}}</ref>, sa paglipat ng mga tao sa pamamagitan ng mga tulay sa lupa at maikling pagtawid sa dagat mula sa ngayon ay Timog-Silangang Asya. Hindi tiyak kung gaano karaming mga alon ng imigrasyon ang maaaring nag-ambag sa mga ninuno ng modernong Aboriginal Australian. Ang Madjedbebe rock shelter sa Arnhem Land ay posibleng ang pinakalumang site na nagpapakita ng presensya ng mga tao sa Australya. Ang pinakalumang mga labi ng tao na natagpuan ay ang mga labi ng Lake Mungo, na napetsahan sa humigit-kumulang 41,000 taon na ang nakalilipas.<ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-3154-1888-9 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Ang kultura ng Aboriginal na Australyan ay isa sa mga pinakalumang patuloy na kultura sa daigdig<ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-76087-142-0 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref>. Sa panahon ng unang pakikipagsalamuha sa mga Europeong maglalakbay, ang mga Aboriginal na Australyano ay mga kumplikadong mangangaso-gatherer na may magkakaibang ekonomiya at lipunan, at kumalat sa hindi bababa sa 250 iba't ibang grupo ng wika. Ang mga pagtatantya ng populasyon ng Aboriginal bago ang paninirahan ng mga British ay mula 300,000 hanggang isang milyon.<ref>{{Cite web |last=Statistics |first=c=AU; o=Commonwealth of Australia; ou=Australian Bureau of |date=2002-01-25 |title=Chapter - Aboriginal and Torres Strait Islander population |url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/94713ad445ff1425ca25682000192af2/bfc28642d31c215cca256b350010b3f4!OpenDocument |access-date=2024-08-17 |website=www.abs.gov.au |language=en}}</ref> Ang mga taong Torres Strait Islander ay unang nanirahan sa kanilang mga isla mga 4,000 taon na ang nakalilipas.<ref>{{Cite book |last=Blainey |first=Geoffrey |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-6700-7871-4 |title=The story of Australia's people: the rise and fall of ancient Australia |date=2015 |publisher=Viking |isbn=978-0-670-07871-4 |location=Melbourne, Victoria}}</ref> Kakaiba sa kultura at wika mula sa mga taong Aboriginal sa mainland, sila ay mga marino at nakakuha ng kanilang kabuhayan mula sa pana-panahong paghahalaman at mga mapagkukunan ng kanilang mga bahura at dagat. Ang agrikultura ay umunlad din sa ilang isla at nayon na lumitaw noong 1300s. === Europeong Pagtutuklas at Kolonisasyon === [[Talaksan:Landing of Lieutenant James Cook at Botany Bay, 29 April 1770 (painting by E Phillips Fox).jpg|thumb|236x236px|Pagdaong ni James Cook sa Botany Bay nuong 29 Abril 1770 upang angkinin ang silangang bahagi ng Australya sa sa ngalan ng [[United Kingdom|Reino Unido]].]] Ang mga [[Netherlands|Olandes]] ay ang unang mga Europeo na nakakita at dumaong sa Australya. <ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-6422-7809-8 |title=Mapping our world: terra incognita to Australia |date=2013 |publisher=National Library of Australia |isbn=978-0-642-27809-8 |editor-last=National Library of Australia |location=Canberra, ACT}}</ref> Ang unang barko at mga tripulante na nag-tala sa baybayin ng Australia at nakipagpulong sa mga Aboriginal ay ang Duyfken, na pinangunahan ng Olandes navigator na si Willem Janszoon.<ref>{{Cite book |last=Smith |first=Claire |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-3873-5263-3 |title=Digging it up down under: a practical guide to doing archaeology in Australia |last2=Burke |first2=Heather |date=2007 |publisher=Springer |others=World Archaeological Congress (Organization) |isbn=978-0-387-35260-2 |series=World Archaeological Congress cultural heritage manual series |location=New York}}</ref> Nakita niya ang baybayin ng Cape York Peninsula noong unang bahagi ng 1606, at nagdaong noong 26 Pebrero 1606 sa Ilog Pennefather malapit sa modernong bayan ng Weipa sa Cape York. Pagkaraan ng taong iyon, ang Espanyol na explorer na si Luís Vaz de Torres ay naglayag at siniyasat ang Torres Strait Islands.<ref>{{Cite book |last=Hilder |first=Brett |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-7022-1275-8 |title=The voyage of Torres: the discovery of the southern coastline of New Guinea and Torres Strait by Captain Luis Baéz de Torres in 1606 |date=1980 |publisher=University of Queensland Press |isbn=978-0-7022-1275-8 |location=St. Lucia, Q}}</ref> Itinala ng Olandes ang kabuuan ng kanluran at hilagang baybayin at pinangalanan ang kontinente ng isla na "New Holland" noong ika-17 siglo, at bagaman walang nagawang pagtatangka sa pag-areglo, ang isang bilang ng mga pagkawasak ng barko ay nag-iwan ng mga tao na mapadpad o, tulad ng sa kaso ng Batavia noong 1629, inabandona dahil sa pag-aalsa at pagpatay, na nagresulta sa mga unang Europeo na permanenteng nanirahan sa kontinente.<ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-9258-6822-7 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Noong 1770, si Kapitan [[James Cook]] ay naglayag at nagmapa sa silangang baybayin, na pinangalanan niyang "New South Wales" at inaangkin para sa Gran Britanya. <ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-1350-8829-3 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> [[Talaksan:Adelaide North Tce 1839.jpg|thumb|262x262px|Adelaide nuong 1839. Ang Timog Australya ay tinatag bilang isang malayang kolonya na walang bilanggo o ''convicts.'']] Karamihan sa mga naunang nanirahan ay mga bilanggo, dinala para sa maliliit na krimen at itinalaga bilang mga manggagawa o tagapaglingkod sa "mga libreng settler" (mga ninanais na migrante). Sa sandaling napalaya, ang mga bilanggo ay may posibilidad na sumanib sa kolonyal na lipunan. Ang batas militar ay idineklara upang sugpuin ang mga paghihimagsik at pag-aalsa ng mga nahatulan, at tumagal ng dalawang taon kasunod ng Rebelyong Rum noong 1808, ang tanging matagumpay na armadong pagkuha ng pamahalaan sa Australia.<ref>{{Cite book |last=Matsuda |first=Matt K. |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-5218-8763-2 |title=Pacific worlds: a history of seas, peoples, and cultures |date=2012 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-88763-2 |location=Cambridge (GB)}}</ref> Sa sumunod na dalawang dekada, ang mga repormang panlipunan at pang-ekonomiya, kasama ang pagtatatag ng isang Legislative Council at Korte Suprema, ay nakita ang paglipat ng New South Wales mula sa isang kolonya ng penal tungo sa isang lipunang sibil. <ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-7254-0164-1 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Bumaba ang katutubong o ''aboriginal'' na populasyon sa loob ng 150 taon kasunod ng paninirahan ng mga Europeo, pangunahin nang dahil sa nakakahawang sakit. <ref>{{Citation |title=Australia |date=2024-08-16 |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Australia#cite_note-109 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2024-08-17}}</ref> Ang kolonyal na awtoridad ng Britanya ay hindi pumirma ng anumang mga kasunduan sa mga grupong Aboriginal. <ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-76087-142-0 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Habang lumalawak ang paninirahan, libu-libong mga Katutubo ang namatay sa mga salungatan laban sa mga Aboriginal at Briton, habang ang iba ay inalis sa kanilang mga tradisyonal na lupain.<ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-8769-4411-7 |title=Frontier conflict: the Australian experience |date=2003 |publisher=National Museum of Australia |isbn=978-1-876944-11-7 |editor-last=Foster |editor-first=S. G. |location=Canberra |editor-last2=Attwood |editor-first2=Bain |editor-last3=National Museum of Australia}}</ref> Noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo, ang mga explorer na sila; Burke at Wills ay lumakbay sa tinatawagang ''interior'' o ang ''outback'' ng Australia upang itala ito sa mapa. <ref>{{Cite web |date=2011-04-08 |title=Early explorers - Australia's Culture Portal |url=http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/explorers/ |access-date=2024-08-17 |website=web.archive.org |archive-date=2011-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110408183209/http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/explorers/ |url-status=dead }}</ref>Ang isang serye ng ''[[gold rush]]'' na nagsimula noong unang bahagi ng 1850s ay humantong sa pagdagsa ng mga bagong migrante mula sa Tsina, Hilagang Amerika at Europa<ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-5218-0789-0 |title=The Australian people: an encyclopedia of the nation, its people and their origins |date=2001 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-80789-0 |editor-last=Jupp |editor-first=James |edition=New ed. |location=Cambridge}}</ref>, pati na rin ang mga pagsiklab ng ''bushranging'' (bandidong Australyano na nakaalpas sa bilangguan) at ''kaguluhang sibil''; ang huli ay sumikat noong 1854 nang ilunsad ng mga minero ng Ballarat ang Eureka Rebellion laban sa mga bayad sa lisensya ng ginto.<ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-1955-3597-6 |title=The Oxford companion to Australian history |date=1998 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-553597-6 |editor-last=Davison |editor-first=Graeme |location=Melbourne ; New York |oclc=ocm42309911 |editor-last2=Hirst |editor-first2=John |editor-last3=Macintyre |editor-first3=Stuart}}</ref> Noong dekada 1860, dumagsa ang ''[[:en:Blackbirding|blackbirding]]'', kung saan napilitan ang mga taga-isla ng Pasipiko sa kaalipinan, pangunahin sa Queensland. Mula 1886, nagsimula ang mga kolonyal na pamahalaan ng Australia na magpakilala ng mga patakaran na nagresulta sa pag-alis ng maraming Aboriginal na bata sa kanilang mga pamilya at komunidad. Ang Ikalawang Digmaang Boer (1899–1902) ay minarkahan ang pinakamalaking deployment sa ibang bansa ng mga kolonyal na pwersa ng Australia. <ref>{{Cite web |title=Australia and the Boer War, 1899–1902 {{!}} Australian War Memorial |url=https://www.awm.gov.au/articles/atwar/boer |access-date=2024-08-17 |website=www.awm.gov.au}}</ref> ==Mga Estado at mga Teritoryo== [[File:Australia states and territories labelled.svg|thumb|upright=1.75|right|Mapa ng mga estado at teritoryo ng Australia]] Ang Australia ay may anim na mga estado — [[New South Wales]] (NSW), [[Queensland]] (QLD), [[South Australia]] (SA), [[Tasmania]] (TAS), [[Victoria (Australia)|Victoria]] (VIC) and [[Western Australia]] (WA) — at tatlong pangunahing mga teritoryo— ang [[Australian Capital Territory]] (ACT), the [[Northern Territory]] (NT), at ang [[Jervis Bay Territory]] (JBT). Sa karamihan ng mga respto, ang ACT at NT ay gumagangap bilang mga estado maliban nang ang Parliyamento ng Commonwealth ay may kapangyarihang magbago o magbaliktad ng anumang batas na ipinasa mga parliyamento ng isang teritoryo.<ref>{{cite web|url=http://www8.austlii.edu.au/cgi-bin/viewdoc/au/legis/cth/consol_act/coaca430/s122.html|title=Commonwealth of Australia Constitution Act – Sect 122 Government of territories|publisher=Australasian Legal Information Institute|access-date=2022-03-28|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004044010/http://www.austlii.edu.au/cgi-bin/viewdoc/au/legis/cth/consol_act/coaca430/s122.html|url-status=dead}}</ref> Sa ilalim ng [[Saligang Batas ng Australia]], ang mga estado ay may mga plenaryong kapangyarihan na gumawa ng mga batas]] sa anumang nasasakupan samantalang ang Parliamento ng Pederal na Komonwelt ay gumagawa lamang ng batas sa saklaw ng mga nasasakupang lugar sa ilalim ng [[Seksiyong 51 ng Saligang Batas ng Australia]]. Halimbawa, ang mga parliamento ng isang estado ay may kapangyrihang magpasa ng batas na nauukol sa edukasyon, batas kriminal, kapulisan ng estado, kalusugan, transportasyon, at lokal na pamahalaan ngunit ang Parliamento ng Komonwelt ay walang spesipikong kapanyariha na magpasa ng batas sa mga isyung ito.<ref>{{cite web|url=http://www.australia.gov.au/about-australia/our-government/state-and-territory-government|title=State and Territory Government|publisher=Government of Australia|access-date=23 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20091112011823/http://www.australia.gov.au/about-australia/our-government/state-and-territory-government|archive-date=12 November 2009|url-status=dead}}</ref> Gayumpaman, ang mga batas ng Komonwelt ay maaaring manaig sa mga batas ng estado kung ito ay sasalungat.<ref>[[Section 109 of the Constitution of Australia|Australian Constitution, section 109]]</ref> Ang bawat estado ng Australia at mga pangunahing teritoryo ay may sarili nitong Parliamento— [[unicameralism|unikameral]] sa Northern Territory, the ACT at Queensland, and bikameral sa iba pang estado. Ang mga estado ay mga [[soberanya]]ng entidad bagaman napapasailalim ng ilang mga kapangyrihan na gaya ng isinasaad sa [[Saligang Batas ng Australia]]. Ang mga mababang kapulungan ay tinatawag na [[Kapulungan ng Asemblea]] sa South Australia at Tasmania; ang mga mataas na kapulungan ay tinatawag na [[Konsehong Lehislatibo]]. Ang pinuno ng pamahalaan sa bawat estado ay ang [[Premier]] at ang sa bawat teritoryo ay [[Pangunahing Ministro]]. Ang [[Hari ng Inglatera]] ay kinakatawan ng bawat estado sa pamamagitan ng isang Gobernador at sa Northern Territory ay ng Administrador. the upper houses are known as the [[Legislative council|Legislative Council]].<ref>{{cite web|url=http://www.nt.gov.au/administrator/administrator.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430111225/http://www.nt.gov.au/administrator/administrator.shtml|archive-date=30 April 2013|publisher=Government House Northern Territory|title=Role of the Administrator |date=16 June 2008|access-date=30 March 2010}}</ref> Sa Komonwelt, ang kinatawan ng Reyna ng Inglatera ay ang [[Gobernador-Heneral ng Australia]].<ref>{{cite web |url=http://www.gg.gov.au/governorgeneral/category.php?id=2|publisher=Governor–General of the Commonwealth of Australia|title=Governor-General's Role|access-date=30 March 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080804130529/http://www.gg.gov.au/governorgeneral/category.php?id=2|archive-date=4 August 2008}}</ref> Diretsang pinangangasiwaan ng Parliamento ng Komonwelt ang mga panlabas ng teritoryo ng [[Ashmore and Cartier Islands]], [[Christmas Island]], the [[Cocos (Keeling) Islands]], at [[Coral Sea Islands]], [[Heard Island and McDonald Islands]], at ang [[Territorial claims in Antarctica|inaangking rehiyon]] ng [[Teritoryong Austrlianong Antarktiko]] gayundin ang panloob na [[Jervis Bay Territory]] isang baseng pandagt at daungang pandagat para pambansang kapital sa lupain ng dating bahagi ng New South Wales.{{fact}} Ang panlas ng teritory ng [[Norfolk Island]] ay nakaraang nagsasanay ng malaking [[autonomiya]] sa ilalim ng ''Norfolk Island Act 1979'' sa pamamagitan ng sarili ng nitong Asembleyang Lehislatibo at isang talaan ng mga administrador na kumakatawan sa Reyna ng Inglatera.<ref>{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20080806021653/http://ag.gov.au/www/agd/agd.nsf/Page/Territories_of_AustraliaNorfolk_IslandAdministrator_of_Norfolk_Island|url=http://ag.gov.au/www/agd/agd.nsf/Page/Territories_of_AustraliaNorfolk_Island|publisher=Australian Government Attorney-General's Department|title=Administrator of Norfolk Island|archive-date=6 August 2008}}</ref> Noong 2015, binuwag ng Parliamento ng Komonwelt ang pangangasiwa sa sarili at nagpapasok saNorfolk Island sa mga sistema ng pagbubuwis at [[welfare]] ng Austrlia at nagpalit sa asembleyang lehislatibo nito sa isang konseho.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/australia-news/2015/may/12/norfolk-island-loses-its-parliament-as-canberra-takes-control|title=Norfolk Island loses its parliament as Canberra takes control|first1=Monica|last1=Tan|author2=Australian Associated Press |date=12 May 2015|newspaper=The Guardian|access-date=21 October 2015}}</ref> Ang [[Macquarie Island]] ay bahagi ng Tasmania,<ref>{{cite news|title=Macquarie Island research station to be closed in 2017 |url=https://www.abc.net.au/news/2016-09-13/macquarie-island-research-station-to-be-closed-in-2017/7839640|publisher=ABC News|date=13 September 2016|access-date=19 October 2019}}</ref> at ang [[Lord Howe Island]] ay bahagi ng New South Wales.<ref>{{cite book|title=Nomination of The Lord Howe Island Group by the Commonwealth of Australia For inclusion in the World Heritage List |url=https://www.environment.gov.au/system/files/pages/a7088999-c54e-4e80-9891-fba5de5acd77/files/lord-howe-1981-nomination.pdf|publisher=New South Wales Government|date=December 1981|pages=1–2|isbn=0-642-87819-6}}</ref> ===Mga estado=== {| class="wikitable sortable" |- style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" ! Pangalan ! Postal abbreviation ! Kabisera ! Populasyon ! Lawak (km²) ! Bilang ng upuan sa [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Australia|Kapulungan]] ! Bilang ng mga upuan sa [[Senado ng Austrlia|Senado]] ! [[Parliaments of the Australian states and territories|Lehislatura]] ! [[Governors of the Australian states|Gobernador]] ! [[Premiers and chief ministers of the Australian states and territories|Premier]] |- | style="text-align:left" | {{flag|New South Wales}} || align=center| NSW || align=center| [[Sydney]] || 8,189,300 || 809,952 || 47 || 12 || align=center| [[Parliament of New South Wales|Parliament]] || align=center| [[Margaret Beazley]] || align=center| [[Dominic Perrottet]] ([[Liberal Party of Australia|Lib]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Victoria}}|| align=center| VIC || align=center| [[Melbourne]] || 6,649,200 || 237,657 || 38 || 12 || align=center| [[Parliament of Victoria|Parliament]] || align=center| [[Linda Dessau]] || align=center| [[Daniel Andrews]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Queensland}} || align=center| QLD || align=center| [[Brisbane]] || 5,221,200 || 1,851,736 || 30 || 12 || align=center| [[Parliament of Queensland|Parliament]] || align=center| [[Jeannette Young]] || align=center| [[Annastacia Palaszczuk]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Western Australia}} || align=center| WA || align=center| [[Perth]] || 2,681,600 || 2,642,753 || 16 || 12 || align=center| [[Parliament of Western Australia|Parliament]] || align=center| [[Kim Beazley]] || align=center| [[Mark McGowan]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|South Australia}} ||align=center| SA || align=center| [[Adelaide]] || 1,773,200 || 1,044,353 || 10 || 12 || align=center| [[Parliament of South Australia|Parliament]] || align=center| [[Frances Adamson]] || align=center| [[Peter Malinauskas]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Tasmania}} ||align=center| TAS || align=center| [[Hobart]] || 541,500 || 90,758 || 5 || 12 || align=center| [[Parliament of Tasmania|Parliament]] || align=center| [[Barbara Baker (judge)|Barbara Baker]] || align=center| [[Peter Gutwein]] ([[Liberal Party of Australia|Lib]]) |} ===Mga teritoryo=== {| class="wikitable sortable" |- style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" ! Pangalan ! Postal abbreviation ! Uri ! Kabisera/Pinakamalaking populasyon ! Populasyoon ! Lawak (km²) ! Bilang ng upuan ng Kapulungan ng Australia ! Bilang ng upuan sa Senado ng Australia ! Lehislatura ! [[Administrator (Australia)|Administrador]] ! [[Premiers and chief ministers of the Australian states and territories|Pangunahing Ministor]]/Akalde |- | style="text-align:left" | {{flag|Australian Capital Territory}} ||align=center| ACT || align=center| Panloob na teritoryo || align=center| [[Canberra]] || 432,300 || 2,358 || 3 || 2 || align=center| [[Australian Capital Territory Legislative Assembly|Asembleyang Lehislatibo]] || align=center| — || align=center| [[Andrew Barr]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Northern Territory}} || align=center| NT || align=center| Panloob na teritoryo || align=center| [[Darwin, Northern Territory|Darwin]] || 246,300 || 1,419,630 || 2 || 2 || align=center| [[Parliament of the Northern Territory|Parliamento]] || align=center| [[Vicki O'Halloran]] || align=center| [[Michael Gunner]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Christmas Island}} ||align=center| CX || align=center| Panlabas na teritoryo || align=center| [[Flying Fish Cove]] || 1,938 || 135 || Sa ilalim ng [[Division of Lingiari|Lingiari]] || Sa ilalim ng [[Northern Territory|NT]] || align=center| — || align=center| [[Natasha Griggs]] || align=center| [[Gordon Thomson (Christmas Island administrator)|Gordon Thomson]] |- | style="text-align:left" | {{flag|Norfolk Island}} ||align=center| NF || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| [[Kingston, Norfolk Island|Kingston]] || 1,758 || 35 || Sa ilalim ng [[Division of Bean|Bean]] || Sa ilalim ng [[Australian Capital Territory|ACT]] || align=center| — || align=center| [[Eric Hutchinson]] || align=center| Robin Adams |- | style="text-align:left" | {{flag|Cocos (Keeling) Islands}} ||align=center| CC || align=center| Panlabas na teritoryo || align=center| [[West Island, Cocos (Keeling) Islands|West Island]] || 547 || 14 || Sa ilalim ng [[Division of Lingiari|Lingiari]] || Sa ilalim ng [[Northern Territory|NT]] || align=center| — || align=center| [[Natasha Griggs]] || align=center| [[Seri Wati Iku]] |- | style="text-align:left" | [[Jervis Bay Territory]] ||align=center| JBT || align=center| Panloob na teritoryo || align=center| [[Jervis Bay Village]] || 405 || 67 || Sa ilalim ng [[Division of Fenner|Fenner]] || Sa ilalim ng [[Australian Capital Territory|ACT]] || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Australian Antarctic Territory]] ||align=center| AQ || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| — || 0 || 5,896,500 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Coral Sea Islands]] ||align=center| — || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| — || 0 || 780,000 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Heard Island and McDonald Islands]] ||align=center| HM || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| — || 0 || 372 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Ashmore and Cartier Islands]] ||align=center| — || align=center| Panlabas na teritoryo|| align=center| — || 0 || 199 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |} ==Relihiyon== {{Pie chart | thumb = center | caption = Relihiyon sa Australia (2016)<ref name="Australian Religion">{{cite web|url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/2071.0~2016~Main%20Features~Religion%20Data%20Summary~70|title=Religion in Australia|publisher=Australian Bureau of Statistics|date=28 June 2017|access-date=6 July 2021}}</ref> | label1 = [[Simbahang Katoliko Romano]] | value1 = 22.6 | color1 = Blue | labelt2 = [[Anglikano]] | value2 = 13.3 | color2 = Purple | label3 = Ibang [[Kristiyano]] | value3 = 16.3 | color3 = DarkBlue | label4 = [[Walang relihiyon]](Ateista o Agnotiko) | value4 = 30.1 | color4 = Pink | label5 = [[Hudaismo|Hudyo]] | value5 = 0.4 | color5 = Lightblue | label6= [[Islam|Muslim]] | value6= 2.6 | color6 = Green | label7= [[Hinduismo|Hindu]] | value7= 1.9 | color7 = DarkOrange | label8 = [[Budismo|Budista]] | value8= 2.4 | color8 = Gold | label9= Walang isinaad | value9 = 9.7 | color9= Chartreuse | label10= [[Anglikano]] | value10 = 13.3 | color10= White}} ==Kultura== Ang Australia ay isang [[kulturang indibidwalistiko]] na isang uri ng ng [[kultura]] na ang pagpapahalaga ay nasa isang [[indibidwal]] o sarili kesa sa isang [[grupo]]. Ang mga kulturang indidbidwal ay nagbibigay halaga sa sariling pananaw, pribasiya, [[autonomiya]](pangangasiwa sa sariling buhay), pag-asa sa sarili at sariling sikap. Ang mga Australiano ay gumagamit ng diretsang pakipagtalastasan, naghahayag sa sariling naisin, at gumagamit ng mga iba't ibang paraan upang maayos ang mga alitan sa ibang kapwa tao. Ang Australia ay isang uri ng [[may mababang pagitan ng kapangyarihan]](low power distance culture) kung saan ito ay nagbibigay halaga sa bawat indibidwal na walang tinitingnang estado o katayuan sa buhay at nagtatakwil ng kawalang kapantayan sa lipunan. Tinatakwil ng mga Australiano ang mga autoridad sa ikabubuti ng bawat indibidwal na bahagi ng isang lipunan. == Tingnan din == * [[Teritoryong panlabas]] == Talababa == {{reflist|group=n}} {{reflist|group=N}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na kawing == * [http://www.australia.com/ Tourism Australia] * [http://www.australianetwork.com/ Australia Network tv channel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160831085133/http://australianetwork.com/ |date=2016-08-31 }} (cable & satellite) {{in lang|en}} {{Australia}} {{Oceania}} {{Commons category|Australia}} [[Kategorya:Mga bansa sa Oceania]] [[Kategorya:Australia| ]] 12pdkxo2wfs2lf5a4phg1xerp0rokst 2167244 2167243 2025-07-03T03:52:32Z Như Gây Mê 138684 Undid edits by [[Special:Contribs/139.135.128.199|139.135.128.199]] ([[User talk:139.135.128.199|talk]]) to last version by InternetArchiveBot: reverting vandalism 2167244 wikitext text/x-wiki {{for|lupalop|Australya (lupalop)}} {{Infobox country | conventional_long_name = Sampamahalaan ng Australya | common_name = Australya | native_name = {{native name|en|Commonwealth of Australia}} | image_flag = Flag of Australia (converted).svg | image_coat = Coat of arms of the Commonwealth of Australia.svg | national_anthem = {{lang|en|[[Advance Australia Fair]]}}<br/>"Sumulong Australyang Patas"{{parabr}}{{center|[[Talaksan:Advance Australia Fair.ogg]]}}<br/><br/>'''Awiting Makahari:''' {{lang|en|[[God Save the King]]}}<br/>"Diyos, Iligtas ang Hari"<br/>{{parabr}}{{center|[[Talaksan:God Save the King.ogg]]}} | image_map = Australia with AAT (orthographic projection).svg | map_caption = Lupaing saklaw ng Sampamahalaan ng Australia at angking teritoryo nito sa [[Antartika]]. | capital = [[Canberra]] | coordinates = {{Coord|35|18|29|S|149|07|28|E|type:city_region:AU}} | largest_city = [[Sidney]] | languages_type = {{nowrap|Wikang pambansa}} | languages = [[Wikang Ingles|Ingles]] | demonym = [[#Demograpiya|Australyano<br/>Aussie (kolokyal)]] | government_type = Parlamentaryong monarkiyang pederal at konstitusyonal | leader_title1 = [[Monarkiya ng Australya|Monarko]] | leader_name1 = [[Carlos III ng Reyno Unido|Carlos III]] | leader_title2 = [[Gobernador-Heneral ng Australya|Gobernador-Heneral]] | leader_name2 = [[Sam Mostyn]] | leader_title3 = [[Punong Ministro ng Australya|Punong Ministro]] | leader_name3 = [[Anthony Albanese]] | legislature = Parlamento | upper_house = Senado | lower_house = Kapulungan ng mga Kinatawan | sovereignty_type = [[Kasarinlan]] | sovereignty_note = mula sa {{flagicon|United Kingdom}} [[Reyno Unido]] | established_event1 = [[Federation of Australia|Federation]] and [[Constitution of Australia|Constitution]] | established_date1 = 1 January 1901 | established_event2 = [[Statute of Westminster Adoption Act 1942|Statute of Westminster Adoption Act]] | established_date2 = {{Nowrap|9 October 1942 (with effect<br/>from 3 September 1939)}} | established_event3 = [[Australia Act 1986|Australia Act]] | established_date3 = 3 March 1986 | area_km2 = 7692024 | area_rank = 6th | percent_water = 1.79 (2015)<ref>{{Cite web |title=Surface water and surface water change |access-date=11 October 2020|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER}}</ref> | population_census = 25,890,773 | population_estimate_year = {{CURRENTYEAR}} | population_estimate_rank = 53rd | population_census_year = 2021 | GDP_PPP = {{Increase}} $1.718 trillion | GDP_PPP_year = 2023 | GDP_PPP_rank = 20th | GDP_PPP_per_capita = {{Increase}} $65,366{{fact}} | GDP_PPP_per_capita_rank = 22nd | GDP_nominal = {{Increase}} $1.708 trillion | GDP_nominal_year = 2023 | GDP_nominal_rank = 13th | GDP_nominal_per_capita = {{Increase}} $64,964{{fact}} | GDP_nominal_per_capita_rank = 10th | Gini = 32.5 | Gini_year = 2018 | Gini_change = decrease <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{Cite web |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=IDD|title = Income Distribution Database|website=stats.oecd.org|type=Database|publisher = Organisation for Economic Co-operation and Development |publication-date=16 December 2020|access-date = 9 May 2021}}</ref> | HDI = 0.951<!--number only--> | HDI_year = 2021<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{Cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |title=Human Development Report 2021/2022 |language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=8 September 2022 |access-date=8 September 2022}}</ref> | HDI_rank = 5th | currency = Dolyar ng Australya ($) | currency_code = AUD | time_zone = [[Time in Australia|Various]] | utc_offset = +8; +9.5; +10 | utc_offset_DST = +8; +9.5; +10;<br/> +10.5; +11 | time_zone_DST = [[Time in Australia|Various]] | date_format = {{Abbr|dd|day}}/{{Abbr|mm|month}}/{{Abbr|yyyy|year}}<ref>{{Cite web |last=Australian Government |date=March 2023 |title=Dates and time |url=https://www.stylemanual.gov.au/grammar-punctuation-and-conventions/numbers-and-measurements/dates-and-time |access-date=6 May 2023 |website=Style Manual |archive-date=29 Mayo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230529074659/https://www.stylemanual.gov.au/grammar-punctuation-and-conventions/numbers-and-measurements/dates-and-time |url-status=dead }}</ref> | drives_on = kaliwa | calling_code = +61 | cctld = .au }} Ang '''Australya''' ({{lang-en|Australia}}), opisyal na '''Sampamahalaan ng Australya''', ay bansang binubuo ng [[Sahul]], kapuluang [[Tasmanya]], at iilang maliliit na isla. Sumasaklaw ng lawak na 7,741,220&nbsp;km², ito ang pinakamalaking bansa sa [[Oseanya]]. ang populasyon nito sa halos 50 milyon, kung saan lubos na urbanisado at nakakonsentra ito sa silangang baybayin. Hinahangganan ang bansa ng [[Katimugang Karagatan]] sa timog, [[Karagatang Indiko]] sa hilaga't kanluran, at [[Karagatang Pasipiko]] sa silangan. Bilang karagdagan, nakikibahagi ito ng limitasyong maritimo sa [[Silangang Timor]], [[Indonesya]], at Papua Nueva Guinea sa timog, at Bagong Silandiya, sa New Zealand, [[Kapuluang Solomon]], at Bagong Caledonia sa silangan. Ang kabisera nito ay [[Canberra]], habang ang pinakamataong lungsod at sentrong pinansiyal nito'y [[Sidney]]. Sa loob ng di-bababa sa 40,000 taon bago ang unang pananahan ng [[mga Ingles]] sa huling bahagi ng ika-18 siglo, ang Australia ay pinaninirahan ng [[mga katutubong Awstralyano]], na nagsasalita ng mga wikang nakapangkat sa humigit-kumulang 250 grupo ng mga lengguwahe. Matapos matuklasan ng mga Europeo ang kontinente sa pamamagitan ng mga manlalayag na [[Olandes]] noong 1606, ang silangang bahagi ng Australia ay inangkin ng Gran Britanya noong 1770 at nang simula'y naging tapunan ng mga bilanggo sa kolonya ng [[New South Wales]] mula 26 Enero 1788. Lumaki ang populasyon nang sumunod na mga dekada; ang kontinente ay ginalugad at naitatag ang karagdagang limang nagsasariling [[Crown Colonies]]. Noong 1 Enero 1901, naging isang pederasyon ang anim na kolonya, na ngayo'y tinatawag na Komonwelt ng Australya. Mula noong Pederasyon, napanatili ng Australya ang isang matatag na sistemang pulitikal na demokratikong liberal, na kumikilos bilang isang demokrasyang parlamentaryong pederal at monarkiyang konstitusyonal, na binubuo ng anim na estado at ilang mga teritoryo. Ang populasyon na 23.6 na milyon ay higit na urbanisado at nakatuon sa mga silangang estado at sa baybayin. Ang Australia ay isang [[maunlad na bansa]] at isa sa mga pinakamayaman sa mundo, dahil sa ekonomiya nitong ika-12 sa pinakamalaki. Noong 2012 ang Australia ang may ikalimang pinakamataas na kita bawat tao sa buong mundo, at ang gastos-militar ng Australia ang ika-13 pinamakamalaki sa mundo. Dahil taglay nito ang ikalawang pinakamataas na pandaigdigang indise ng kaunlaran ng tao (''human development index''), mataas ang nagiging ranggo ng Australia sa mga pandaigdigang paghahambing ng pambansang paggawa (''national performance''), katulad ng kalidad ng buhay, kalusugan, edukasyon, kalayaang pang-ekonomiya, at proteksiyon ng mga kalayaang sibil at mga karapatang pulitikal. Ang Australia ay kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]], [[G20]], Komonwelt ng mga Bansa, ANZUS, Organisasyon para sa Pagtutulungang Ekonomiko at Pag-unlad ([[Organisation for Economic Co-operation and Development]] o [[OECD]]), [[Kapisanan ng Pandaigdigang Kalakalan]] (''World Trade Organization'' o WTO), [[Kooperasyong Ekonomiko sa Asya-Pasipiko]] (''Asia-Pacific Economic Cooperation'' o APEC), at ng [[Pacific Islands Forum]]. == Etimolohiya == Binibigkas bilang [əˈstɹæɪljə, -liə] sa Ingles Australiano, ang pangalang Australia ay nagmula sa salitang Latin na ''australis'', na nangangahulugang "katimugan." Tinutukoy din ang bansa sa wikang kolokyal bilang Oz mula noong simula ng ika-20 dantaon. Ang [[Aussie]] ay isang karaniwang salitang balbal para sa "Australiano." Sa kapitbahayang [[New Zealand]], at bibihira naman sa Australia mismo, ang pangngalang "Aussie" ay ginagamit din upang tukuyin ang bansa, isang pagbubukod na tawag mula sa mga naninirahan dito. Ang awit-pampalakasan na ''C'mon Aussie C'mon'' ay isang halimbawa ng lokal na gamit ng Aussie bilang kasingkahulugan ng Australia. Ang mga alamat tungkol sa ''Terra Australis Incognita''—isang "di-kilalang kalupaan sa Timog"—ay nag-umpisa mula pa noong panahon ng mga Romano at naging isang karaniwang bagay sa heograpiya ng Kalagitnaang Panahon, bagaman at hindi ito batay sa anumang nasusulat na kaalaman hinggil sa kontinente. Matapos ang pagkakatuklas ng mga Europeo, ang pangalan para sa kalupaang Australian ay malimit na nagiging batayan ng sikat na ''Terra Australis.'' Ang pinakaunang naitalang paggamit ng salitang Australia ay noong 1625 sa “Isang talá ng Australia del Espiritu Santo, isinulat ni Ginoong Richard Hakluyt,” (''A note of Australia del Espíritu Santo, written by Sir Richard Hakluyt'') inilathala ni Samuel Purchas sa ''Hakluytus Posthumus'', isang korupsiyon ng orihinal na pangalang Espanyol na "Tierra Austral del Espíritu Santo" (Katimugang Lupain ng Espiritu Santo) para sa pulo ng [[Vanuatu]]. Ang pang-uring Olandes na salitang ''Australische'' ay ginamit sa isang aklat na Olandes sa [[Batavia]] ([[Jakarta]]) noong 1638, upang tumukoy sa bagong tuklas na mga lupain sa timog. Ginamit sa ibang pagkakataon ang ''Australia'' noong 1693 sa isang salin ng ''Les Aventures de Jacques Sadeur dans la Découverte et le Voyage de la Terre Australe'', isang nobelang Pranses noong 1676 ni Gabriel de Foigny, sa ilalim ng sagisag-panulat na Jacques Sadeur. Upang tumukoy sa buong rehiyon ng Timog Pasipiko, ginamit ito ni Alexander Dalrymple sa Isang Makasaysayang Paglilikom ng mga Paglalakbay at mga Natuklasan sa Timog Karagatang Pasipiko (''An Historical Collection of Voyages and Discoveries in the South Pacific Ocean'') noong 1771. Sa pagtatapos ng ika-18 siglo, ang katawagan ay ginamit upang partikular na tukuyin ang mismong bansa, na isinulat naman ng mga botanistang sina George Shaw at Ginoong James Smith ang tungkol sa “malawak na pulo, o manapa’y kontinente, ng Australia, Australasia, o [[New Holland]]” sa kanilang dokumento noong 1793 na Soolohiya at Botanika ng New Holland (''Zoology and Botany of New Holland''), at si James Wilson naman na isinama ito sa isang talangguhit noong 1799. Ang pangalang Australia ay pinasikat ng manlalakbay na si Matthew Flinders, na nagtulak dito upang pormal itong pagtibayin simula 1804. Sa dokumento ni Robert Brown na Pangkalahatang puna, heograprikal at sistematikal, hinggil sa botanika ng Terra Australis (''General remarks, geographical and systematical, on the botany of Terra Australis''), ginamit ni Brown ang salitang pang-uri na ''Australian'' sa kabuuan – ang unang nalalamang gamit ng pormang iyon. Sa kabila ng popular na kabatiran, ang aklat ay hindi nakatulong sa pag-angkin ng pangalan: ang pangalan ay unti-unting tinanggap higit sampung taon pa ang dumaan. Ang unang beses na ang pangalang Australia ay lumitaw upang opisyal na gamitin ay sa isang pagsugo kay Lord Bathurst ng 04 Abril 1817 kung saan kinilala ni Gobernador Lachlan Macquarie ang pagtanggap sa mga talangguhit ng Australia ni Kapitan Flinders. Noong 12 Disyembre 1817, itinagubilin ni Macquarie sa Tanggapang Kolonyal na pormal itong kilalanin. Noong 1824, sumang-ayon ang Kaalmirantehan (''Admiralty'') na ang kontinente’y dapat opisyal na kilalanin bilang ''Australia''. == Kasaysayan == === Mga Sinaunang Tao at Kasaysayan ng Australya === Ang mga katutubong Australyano ay binubuo ng dalawang malawak na grupo: ang mga Aboriginal na tao ng Australian mainland (at mga nakapalibot na isla kabilang ang Tasmania), at ang ''Torres Strait Islanders'', na isang natatanging Melanesian na mga tao. Ang paninirahan ng tao sa kontinente ng Australya ay tinatayang nagsimula 50,000 hanggang 65,000 taon na ang nakalilipas<ref>{{Cite book |last=Nunn |first=Patrick D. |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-4729-4327-9 |title=The edge of memory: ancient stories, oral tradition and the post-glacial world |date=2018 |publisher=Bloomsbury Sigma |isbn=978-1-4729-4328-6 |series=Bloomsbury sigma series |location=London |oclc=on1020559766}}</ref><ref>{{Cite book |last=Fagan |first=Brian M. |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-3517-5764-5 |title=People of the earth: an introduction to world prehistory |last2=Durrani |first2=Nadia |date=2018 |publisher=Routledge |isbn=978-1-315-19329-8 |edition=Fifteen edition |location=Milton Park, Abingdon, Oxon ; New York, NY}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Clarkson |first=Chris |last2=Jacobs |first2=Zenobia |last3=Marwick |first3=Ben |last4=Fullagar |first4=Richard |last5=Wallis |first5=Lynley |last6=Smith |first6=Mike |last7=Roberts |first7=Richard G. |last8=Hayes |first8=Elspeth |last9=Lowe |first9=Kelsey |last10=Carah |first10=Xavier |last11=Florin |first11=S. Anna |date=2017-07 |title=Human occupation of northern Australia by 65,000 years ago |url=https://www.nature.com/articles/nature22968 |journal=Nature |language=en |volume=547 |issue=7663 |pages=306–310 |doi=10.1038/nature22968 |issn=1476-4687}}</ref>, sa paglipat ng mga tao sa pamamagitan ng mga tulay sa lupa at maikling pagtawid sa dagat mula sa ngayon ay Timog-Silangang Asya. Hindi tiyak kung gaano karaming mga alon ng imigrasyon ang maaaring nag-ambag sa mga ninuno ng modernong Aboriginal Australian. Ang Madjedbebe rock shelter sa Arnhem Land ay posibleng ang pinakalumang site na nagpapakita ng presensya ng mga tao sa Australya. Ang pinakalumang mga labi ng tao na natagpuan ay ang mga labi ng Lake Mungo, na napetsahan sa humigit-kumulang 41,000 taon na ang nakalilipas.<ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-3154-1888-9 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Ang kultura ng Aboriginal na Australyan ay isa sa mga pinakalumang patuloy na kultura sa daigdig<ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-76087-142-0 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref>. Sa panahon ng unang pakikipagsalamuha sa mga Europeong maglalakbay, ang mga Aboriginal na Australyano ay mga kumplikadong mangangaso-gatherer na may magkakaibang ekonomiya at lipunan, at kumalat sa hindi bababa sa 250 iba't ibang grupo ng wika. Ang mga pagtatantya ng populasyon ng Aboriginal bago ang paninirahan ng mga British ay mula 300,000 hanggang isang milyon.<ref>{{Cite web |last=Statistics |first=c=AU; o=Commonwealth of Australia; ou=Australian Bureau of |date=2002-01-25 |title=Chapter - Aboriginal and Torres Strait Islander population |url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/94713ad445ff1425ca25682000192af2/bfc28642d31c215cca256b350010b3f4!OpenDocument |access-date=2024-08-17 |website=www.abs.gov.au |language=en}}</ref> Ang mga taong Torres Strait Islander ay unang nanirahan sa kanilang mga isla mga 4,000 taon na ang nakalilipas.<ref>{{Cite book |last=Blainey |first=Geoffrey |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-6700-7871-4 |title=The story of Australia's people: the rise and fall of ancient Australia |date=2015 |publisher=Viking |isbn=978-0-670-07871-4 |location=Melbourne, Victoria}}</ref> Kakaiba sa kultura at wika mula sa mga taong Aboriginal sa mainland, sila ay mga marino at nakakuha ng kanilang kabuhayan mula sa pana-panahong paghahalaman at mga mapagkukunan ng kanilang mga bahura at dagat. Ang agrikultura ay umunlad din sa ilang isla at nayon na lumitaw noong 1300s. === Europeong Pagtutuklas at Kolonisasyon === [[Talaksan:Landing of Lieutenant James Cook at Botany Bay, 29 April 1770 (painting by E Phillips Fox).jpg|thumb|236x236px|Pagdaong ni James Cook sa Botany Bay nuong 29 Abril 1770 upang angkinin ang silangang bahagi ng Australya sa sa ngalan ng [[United Kingdom|Reino Unido]].]] Ang mga [[Netherlands|Olandes]] ay ang unang mga Europeo na nakakita at dumaong sa Australya. <ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-6422-7809-8 |title=Mapping our world: terra incognita to Australia |date=2013 |publisher=National Library of Australia |isbn=978-0-642-27809-8 |editor-last=National Library of Australia |location=Canberra, ACT}}</ref> Ang unang barko at mga tripulante na nag-tala sa baybayin ng Australia at nakipagpulong sa mga Aboriginal ay ang Duyfken, na pinangunahan ng Olandes navigator na si Willem Janszoon.<ref>{{Cite book |last=Smith |first=Claire |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-3873-5263-3 |title=Digging it up down under: a practical guide to doing archaeology in Australia |last2=Burke |first2=Heather |date=2007 |publisher=Springer |others=World Archaeological Congress (Organization) |isbn=978-0-387-35260-2 |series=World Archaeological Congress cultural heritage manual series |location=New York}}</ref> Nakita niya ang baybayin ng Cape York Peninsula noong unang bahagi ng 1606, at nagdaong noong 26 Pebrero 1606 sa Ilog Pennefather malapit sa modernong bayan ng Weipa sa Cape York. Pagkaraan ng taong iyon, ang Espanyol na explorer na si Luís Vaz de Torres ay naglayag at siniyasat ang Torres Strait Islands.<ref>{{Cite book |last=Hilder |first=Brett |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-7022-1275-8 |title=The voyage of Torres: the discovery of the southern coastline of New Guinea and Torres Strait by Captain Luis Baéz de Torres in 1606 |date=1980 |publisher=University of Queensland Press |isbn=978-0-7022-1275-8 |location=St. Lucia, Q}}</ref> Itinala ng Olandes ang kabuuan ng kanluran at hilagang baybayin at pinangalanan ang kontinente ng isla na "New Holland" noong ika-17 siglo, at bagaman walang nagawang pagtatangka sa pag-areglo, ang isang bilang ng mga pagkawasak ng barko ay nag-iwan ng mga tao na mapadpad o, tulad ng sa kaso ng Batavia noong 1629, inabandona dahil sa pag-aalsa at pagpatay, na nagresulta sa mga unang Europeo na permanenteng nanirahan sa kontinente.<ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-9258-6822-7 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Noong 1770, si Kapitan [[James Cook]] ay naglayag at nagmapa sa silangang baybayin, na pinangalanan niyang "New South Wales" at inaangkin para sa Gran Britanya. <ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-1350-8829-3 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> [[Talaksan:Adelaide North Tce 1839.jpg|thumb|262x262px|Adelaide nuong 1839. Ang Timog Australya ay tinatag bilang isang malayang kolonya na walang bilanggo o ''convicts.'']] Karamihan sa mga naunang nanirahan ay mga bilanggo, dinala para sa maliliit na krimen at itinalaga bilang mga manggagawa o tagapaglingkod sa "mga libreng settler" (mga ninanais na migrante). Sa sandaling napalaya, ang mga bilanggo ay may posibilidad na sumanib sa kolonyal na lipunan. Ang batas militar ay idineklara upang sugpuin ang mga paghihimagsik at pag-aalsa ng mga nahatulan, at tumagal ng dalawang taon kasunod ng Rebelyong Rum noong 1808, ang tanging matagumpay na armadong pagkuha ng pamahalaan sa Australia.<ref>{{Cite book |last=Matsuda |first=Matt K. |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-5218-8763-2 |title=Pacific worlds: a history of seas, peoples, and cultures |date=2012 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-88763-2 |location=Cambridge (GB)}}</ref> Sa sumunod na dalawang dekada, ang mga repormang panlipunan at pang-ekonomiya, kasama ang pagtatatag ng isang Legislative Council at Korte Suprema, ay nakita ang paglipat ng New South Wales mula sa isang kolonya ng penal tungo sa isang lipunang sibil. <ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-7254-0164-1 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Bumaba ang katutubong o ''aboriginal'' na populasyon sa loob ng 150 taon kasunod ng paninirahan ng mga Europeo, pangunahin nang dahil sa nakakahawang sakit. <ref>{{Citation |title=Australia |date=2024-08-16 |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Australia#cite_note-109 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2024-08-17}}</ref> Ang kolonyal na awtoridad ng Britanya ay hindi pumirma ng anumang mga kasunduan sa mga grupong Aboriginal. <ref>{{Cite web |title=Book sources - Wikipedia |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-76087-142-0 |access-date=2024-08-17 |website=en.wikipedia.org |language=en}}</ref> Habang lumalawak ang paninirahan, libu-libong mga Katutubo ang namatay sa mga salungatan laban sa mga Aboriginal at Briton, habang ang iba ay inalis sa kanilang mga tradisyonal na lupain.<ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-8769-4411-7 |title=Frontier conflict: the Australian experience |date=2003 |publisher=National Museum of Australia |isbn=978-1-876944-11-7 |editor-last=Foster |editor-first=S. G. |location=Canberra |editor-last2=Attwood |editor-first2=Bain |editor-last3=National Museum of Australia}}</ref> Noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo, ang mga explorer na sila; Burke at Wills ay lumakbay sa tinatawagang ''interior'' o ang ''outback'' ng Australia upang itala ito sa mapa. <ref>{{Cite web |date=2011-04-08 |title=Early explorers - Australia's Culture Portal |url=http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/explorers/ |access-date=2024-08-17 |website=web.archive.org |archive-date=2011-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110408183209/http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/explorers/ |url-status=dead }}</ref>Ang isang serye ng ''[[gold rush]]'' na nagsimula noong unang bahagi ng 1850s ay humantong sa pagdagsa ng mga bagong migrante mula sa Tsina, Hilagang Amerika at Europa<ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-5218-0789-0 |title=The Australian people: an encyclopedia of the nation, its people and their origins |date=2001 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-80789-0 |editor-last=Jupp |editor-first=James |edition=New ed. |location=Cambridge}}</ref>, pati na rin ang mga pagsiklab ng ''bushranging'' (bandidong Australyano na nakaalpas sa bilangguan) at ''kaguluhang sibil''; ang huli ay sumikat noong 1854 nang ilunsad ng mga minero ng Ballarat ang Eureka Rebellion laban sa mga bayad sa lisensya ng ginto.<ref>{{Cite book |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-1955-3597-6 |title=The Oxford companion to Australian history |date=1998 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-553597-6 |editor-last=Davison |editor-first=Graeme |location=Melbourne ; New York |oclc=ocm42309911 |editor-last2=Hirst |editor-first2=John |editor-last3=Macintyre |editor-first3=Stuart}}</ref> Noong dekada 1860, dumagsa ang ''[[:en:Blackbirding|blackbirding]]'', kung saan napilitan ang mga taga-isla ng Pasipiko sa kaalipinan, pangunahin sa Queensland. Mula 1886, nagsimula ang mga kolonyal na pamahalaan ng Australia na magpakilala ng mga patakaran na nagresulta sa pag-alis ng maraming Aboriginal na bata sa kanilang mga pamilya at komunidad. Ang Ikalawang Digmaang Boer (1899–1902) ay minarkahan ang pinakamalaking deployment sa ibang bansa ng mga kolonyal na pwersa ng Australia. <ref>{{Cite web |title=Australia and the Boer War, 1899–1902 {{!}} Australian War Memorial |url=https://www.awm.gov.au/articles/atwar/boer |access-date=2024-08-17 |website=www.awm.gov.au}}</ref> ==Mga Estado at mga Teritoryo== [[File:Australia states and territories labelled.svg|thumb|upright=1.75|right|Mapa ng mga estado at teritoryo ng Australia]] Ang Australia ay may anim na mga estado — [[New South Wales]] (NSW), [[Queensland]] (QLD), [[South Australia]] (SA), [[Tasmania]] (TAS), [[Victoria (Australia)|Victoria]] (VIC) and [[Western Australia]] (WA) — at tatlong pangunahing mga teritoryo— ang [[Australian Capital Territory]] (ACT), the [[Northern Territory]] (NT), at ang [[Jervis Bay Territory]] (JBT). Sa karamihan ng mga respto, ang ACT at NT ay gumagangap bilang mga estado maliban nang ang Parliyamento ng Commonwealth ay may kapangyarihang magbago o magbaliktad ng anumang batas na ipinasa mga parliyamento ng isang teritoryo.<ref>{{cite web|url=http://www8.austlii.edu.au/cgi-bin/viewdoc/au/legis/cth/consol_act/coaca430/s122.html|title=Commonwealth of Australia Constitution Act – Sect 122 Government of territories|publisher=Australasian Legal Information Institute|access-date=2022-03-28|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004044010/http://www.austlii.edu.au/cgi-bin/viewdoc/au/legis/cth/consol_act/coaca430/s122.html|url-status=dead}}</ref> Sa ilalim ng [[Saligang Batas ng Australia]], ang mga estado ay may mga plenaryong kapangyarihan na gumawa ng mga batas]] sa anumang nasasakupan samantalang ang Parliamento ng Pederal na Komonwelt ay gumagawa lamang ng batas sa saklaw ng mga nasasakupang lugar sa ilalim ng [[Seksiyong 51 ng Saligang Batas ng Australia]]. Halimbawa, ang mga parliamento ng isang estado ay may kapangyrihang magpasa ng batas na nauukol sa edukasyon, batas kriminal, kapulisan ng estado, kalusugan, transportasyon, at lokal na pamahalaan ngunit ang Parliamento ng Komonwelt ay walang spesipikong kapanyariha na magpasa ng batas sa mga isyung ito.<ref>{{cite web|url=http://www.australia.gov.au/about-australia/our-government/state-and-territory-government|title=State and Territory Government|publisher=Government of Australia|access-date=23 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20091112011823/http://www.australia.gov.au/about-australia/our-government/state-and-territory-government|archive-date=12 November 2009|url-status=dead}}</ref> Gayumpaman, ang mga batas ng Komonwelt ay maaaring manaig sa mga batas ng estado kung ito ay sasalungat.<ref>[[Section 109 of the Constitution of Australia|Australian Constitution, section 109]]</ref> Ang bawat estado ng Australia at mga pangunahing teritoryo ay may sarili nitong Parliamento— [[unicameralism|unikameral]] sa Northern Territory, the ACT at Queensland, and bikameral sa iba pang estado. Ang mga estado ay mga [[soberanya]]ng entidad bagaman napapasailalim ng ilang mga kapangyrihan na gaya ng isinasaad sa [[Saligang Batas ng Australia]]. Ang mga mababang kapulungan ay tinatawag na [[Kapulungan ng Asemblea]] sa South Australia at Tasmania; ang mga mataas na kapulungan ay tinatawag na [[Konsehong Lehislatibo]]. Ang pinuno ng pamahalaan sa bawat estado ay ang [[Premier]] at ang sa bawat teritoryo ay [[Pangunahing Ministro]]. Ang [[Hari ng Inglatera]] ay kinakatawan ng bawat estado sa pamamagitan ng isang Gobernador at sa Northern Territory ay ng Administrador. the upper houses are known as the [[Legislative council|Legislative Council]].<ref>{{cite web|url=http://www.nt.gov.au/administrator/administrator.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430111225/http://www.nt.gov.au/administrator/administrator.shtml|archive-date=30 April 2013|publisher=Government House Northern Territory|title=Role of the Administrator |date=16 June 2008|access-date=30 March 2010}}</ref> Sa Komonwelt, ang kinatawan ng Reyna ng Inglatera ay ang [[Gobernador-Heneral ng Australia]].<ref>{{cite web |url=http://www.gg.gov.au/governorgeneral/category.php?id=2|publisher=Governor–General of the Commonwealth of Australia|title=Governor-General's Role|access-date=30 March 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080804130529/http://www.gg.gov.au/governorgeneral/category.php?id=2|archive-date=4 August 2008}}</ref> Diretsang pinangangasiwaan ng Parliamento ng Komonwelt ang mga panlabas ng teritoryo ng [[Ashmore and Cartier Islands]], [[Christmas Island]], the [[Cocos (Keeling) Islands]], at [[Coral Sea Islands]], [[Heard Island and McDonald Islands]], at ang [[Territorial claims in Antarctica|inaangking rehiyon]] ng [[Teritoryong Austrlianong Antarktiko]] gayundin ang panloob na [[Jervis Bay Territory]] isang baseng pandagt at daungang pandagat para pambansang kapital sa lupain ng dating bahagi ng New South Wales.{{fact}} Ang panlas ng teritory ng [[Norfolk Island]] ay nakaraang nagsasanay ng malaking [[autonomiya]] sa ilalim ng ''Norfolk Island Act 1979'' sa pamamagitan ng sarili ng nitong Asembleyang Lehislatibo at isang talaan ng mga administrador na kumakatawan sa Reyna ng Inglatera.<ref>{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20080806021653/http://ag.gov.au/www/agd/agd.nsf/Page/Territories_of_AustraliaNorfolk_IslandAdministrator_of_Norfolk_Island|url=http://ag.gov.au/www/agd/agd.nsf/Page/Territories_of_AustraliaNorfolk_Island|publisher=Australian Government Attorney-General's Department|title=Administrator of Norfolk Island|archive-date=6 August 2008}}</ref> Noong 2015, binuwag ng Parliamento ng Komonwelt ang pangangasiwa sa sarili at nagpapasok saNorfolk Island sa mga sistema ng pagbubuwis at [[welfare]] ng Austrlia at nagpalit sa asembleyang lehislatibo nito sa isang konseho.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/australia-news/2015/may/12/norfolk-island-loses-its-parliament-as-canberra-takes-control|title=Norfolk Island loses its parliament as Canberra takes control|first1=Monica|last1=Tan|author2=Australian Associated Press |date=12 May 2015|newspaper=The Guardian|access-date=21 October 2015}}</ref> Ang [[Macquarie Island]] ay bahagi ng Tasmania,<ref>{{cite news|title=Macquarie Island research station to be closed in 2017 |url=https://www.abc.net.au/news/2016-09-13/macquarie-island-research-station-to-be-closed-in-2017/7839640|publisher=ABC News|date=13 September 2016|access-date=19 October 2019}}</ref> at ang [[Lord Howe Island]] ay bahagi ng New South Wales.<ref>{{cite book|title=Nomination of The Lord Howe Island Group by the Commonwealth of Australia For inclusion in the World Heritage List |url=https://www.environment.gov.au/system/files/pages/a7088999-c54e-4e80-9891-fba5de5acd77/files/lord-howe-1981-nomination.pdf|publisher=New South Wales Government|date=December 1981|pages=1–2|isbn=0-642-87819-6}}</ref> ===Mga estado=== {| class="wikitable sortable" |- style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" ! Pangalan ! Postal abbreviation ! Kabisera ! Populasyon ! Lawak (km²) ! Bilang ng upuan sa [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Australia|Kapulungan]] ! Bilang ng mga upuan sa [[Senado ng Austrlia|Senado]] ! [[Parliaments of the Australian states and territories|Lehislatura]] ! [[Governors of the Australian states|Gobernador]] ! [[Premiers and chief ministers of the Australian states and territories|Premier]] |- | style="text-align:left" | {{flag|New South Wales}} || align=center| NSW || align=center| [[Sydney]] || 8,189,300 || 809,952 || 47 || 12 || align=center| [[Parliament of New South Wales|Parliament]] || align=center| [[Margaret Beazley]] || align=center| [[Dominic Perrottet]] ([[Liberal Party of Australia|Lib]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Victoria}}|| align=center| VIC || align=center| [[Melbourne]] || 6,649,200 || 237,657 || 38 || 12 || align=center| [[Parliament of Victoria|Parliament]] || align=center| [[Linda Dessau]] || align=center| [[Daniel Andrews]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Queensland}} || align=center| QLD || align=center| [[Brisbane]] || 5,221,200 || 1,851,736 || 30 || 12 || align=center| [[Parliament of Queensland|Parliament]] || align=center| [[Jeannette Young]] || align=center| [[Annastacia Palaszczuk]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Western Australia}} || align=center| WA || align=center| [[Perth]] || 2,681,600 || 2,642,753 || 16 || 12 || align=center| [[Parliament of Western Australia|Parliament]] || align=center| [[Kim Beazley]] || align=center| [[Mark McGowan]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|South Australia}} ||align=center| SA || align=center| [[Adelaide]] || 1,773,200 || 1,044,353 || 10 || 12 || align=center| [[Parliament of South Australia|Parliament]] || align=center| [[Frances Adamson]] || align=center| [[Peter Malinauskas]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Tasmania}} ||align=center| TAS || align=center| [[Hobart]] || 541,500 || 90,758 || 5 || 12 || align=center| [[Parliament of Tasmania|Parliament]] || align=center| [[Barbara Baker (judge)|Barbara Baker]] || align=center| [[Peter Gutwein]] ([[Liberal Party of Australia|Lib]]) |} ===Mga teritoryo=== {| class="wikitable sortable" |- style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" ! Pangalan ! Postal abbreviation ! Uri ! Kabisera/Pinakamalaking populasyon ! Populasyoon ! Lawak (km²) ! Bilang ng upuan ng Kapulungan ng Australia ! Bilang ng upuan sa Senado ng Australia ! Lehislatura ! [[Administrator (Australia)|Administrador]] ! [[Premiers and chief ministers of the Australian states and territories|Pangunahing Ministor]]/Akalde |- | style="text-align:left" | {{flag|Australian Capital Territory}} ||align=center| ACT || align=center| Panloob na teritoryo || align=center| [[Canberra]] || 432,300 || 2,358 || 3 || 2 || align=center| [[Australian Capital Territory Legislative Assembly|Asembleyang Lehislatibo]] || align=center| — || align=center| [[Andrew Barr]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Northern Territory}} || align=center| NT || align=center| Panloob na teritoryo || align=center| [[Darwin, Northern Territory|Darwin]] || 246,300 || 1,419,630 || 2 || 2 || align=center| [[Parliament of the Northern Territory|Parliamento]] || align=center| [[Vicki O'Halloran]] || align=center| [[Michael Gunner]] ([[Australian Labor Party|ALP]]) |- | style="text-align:left" | {{flag|Christmas Island}} ||align=center| CX || align=center| Panlabas na teritoryo || align=center| [[Flying Fish Cove]] || 1,938 || 135 || Sa ilalim ng [[Division of Lingiari|Lingiari]] || Sa ilalim ng [[Northern Territory|NT]] || align=center| — || align=center| [[Natasha Griggs]] || align=center| [[Gordon Thomson (Christmas Island administrator)|Gordon Thomson]] |- | style="text-align:left" | {{flag|Norfolk Island}} ||align=center| NF || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| [[Kingston, Norfolk Island|Kingston]] || 1,758 || 35 || Sa ilalim ng [[Division of Bean|Bean]] || Sa ilalim ng [[Australian Capital Territory|ACT]] || align=center| — || align=center| [[Eric Hutchinson]] || align=center| Robin Adams |- | style="text-align:left" | {{flag|Cocos (Keeling) Islands}} ||align=center| CC || align=center| Panlabas na teritoryo || align=center| [[West Island, Cocos (Keeling) Islands|West Island]] || 547 || 14 || Sa ilalim ng [[Division of Lingiari|Lingiari]] || Sa ilalim ng [[Northern Territory|NT]] || align=center| — || align=center| [[Natasha Griggs]] || align=center| [[Seri Wati Iku]] |- | style="text-align:left" | [[Jervis Bay Territory]] ||align=center| JBT || align=center| Panloob na teritoryo || align=center| [[Jervis Bay Village]] || 405 || 67 || Sa ilalim ng [[Division of Fenner|Fenner]] || Sa ilalim ng [[Australian Capital Territory|ACT]] || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Australian Antarctic Territory]] ||align=center| AQ || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| — || 0 || 5,896,500 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Coral Sea Islands]] ||align=center| — || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| — || 0 || 780,000 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Heard Island and McDonald Islands]] ||align=center| HM || align=center| Panlabas ng teritoryo || align=center| — || 0 || 372 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |- | style="text-align:left" | [[Ashmore and Cartier Islands]] ||align=center| — || align=center| Panlabas na teritoryo|| align=center| — || 0 || 199 || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — || align=center| — |} ==Relihiyon== {{Pie chart | thumb = center | caption = Relihiyon sa Australia (2016)<ref name="Australian Religion">{{cite web|url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/2071.0~2016~Main%20Features~Religion%20Data%20Summary~70|title=Religion in Australia|publisher=Australian Bureau of Statistics|date=28 June 2017|access-date=6 July 2021}}</ref> | label1 = [[Simbahang Katoliko Romano]] | value1 = 22.6 | color1 = Blue | labelt2 = [[Anglikano]] | value2 = 13.3 | color2 = Purple | label3 = Ibang [[Kristiyano]] | value3 = 16.3 | color3 = DarkBlue | label4 = [[Walang relihiyon]](Ateista o Agnotiko) | value4 = 30.1 | color4 = Pink | label5 = [[Hudaismo|Hudyo]] | value5 = 0.4 | color5 = Lightblue | label6= [[Islam|Muslim]] | value6= 2.6 | color6 = Green | label7= [[Hinduismo|Hindu]] | value7= 1.9 | color7 = DarkOrange | label8 = [[Budismo|Budista]] | value8= 2.4 | color8 = Gold | label9= Walang isinaad | value9 = 9.7 | color9= Chartreuse | label10= [[Anglikano]] | value10 = 13.3 | color10= White}} ==Kultura== Ang Australia ay isang [[kulturang indibidwalistiko]] na isang uri ng ng [[kultura]] na ang pagpapahalaga ay nasa isang [[indibidwal]] o sarili kesa sa isang [[grupo]]. Ang mga kulturang indidbidwal ay nagbibigay halaga sa sariling pananaw, pribasiya, [[autonomiya]](pangangasiwa sa sariling buhay), pag-asa sa sarili at sariling sikap. Ang mga Australiano ay gumagamit ng diretsang pakipagtalastasan, naghahayag sa sariling naisin, at gumagamit ng mga iba't ibang paraan upang maayos ang mga alitan sa ibang kapwa tao. Ang Australia ay isang uri ng [[may mababang pagitan ng kapangyarihan]](low power distance culture) kung saan ito ay nagbibigay halaga sa bawat indibidwal na walang tinitingnang estado o katayuan sa buhay at nagtatakwil ng kawalang kapantayan sa lipunan. Tinatakwil ng mga Australiano ang mga autoridad sa ikabubuti ng bawat indibidwal na bahagi ng isang lipunan. == Tingnan din == * [[Teritoryong panlabas]] == Talababa == {{reflist|group=n}} {{reflist|group=N}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na kawing == * [http://www.australia.com/ Tourism Australia] * [http://www.australianetwork.com/ Australia Network tv channel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160831085133/http://australianetwork.com/ |date=2016-08-31 }} (cable & satellite) {{in lang|en}} {{Australia}} {{Oceania}} {{Commons category|Australia}} [[Kategorya:Mga bansa sa Oceania]] [[Kategorya:Australia| ]] ld9i64k1z7ql9vfk3eabu29pznxavn3 0 4923 2167256 2097735 2025-07-03T06:29:03Z Orland 9625 /* Kapanganakan */ vanity 2167256 wikitext text/x-wiki {{year nav|{{PAGENAME}}}} Ang '''1964''' ay isang [[bisiyestong taon]] na [[Bisiyestong taon na nagsisimula sa Miyerkoles|nagsisimula sa Miyerkoles]] sa [[kalendaryong Gregoryano]]. == Kaganapan == ==Kapanganakan== === Enero === [[File:Michelle Obama 2013 official portrait.jpg|thumb|right|120px|[[Michelle Obama]]]] *[[Enero 17]] - [[Michelle Obama]], Unang Ginang ng Estados Unidos === Abril === [[File:VP Leni Meeting with Pres Duterte Cropped 2016.jpg|thumb|right|120px|[[Leni Robredo]]]] *[[Abril 23]] - [[Leni Robredo]], Pangalawang Pangulo ng Pilipinas === Mayo === [[File:Provinssirock 20130614 - Blur - 19 (cropped).jpg|thumb|right|120px|[[Dave Rowntree]]]] *[[Mayo 8]] ** [[Bobby Labonte]], drayber ng [[NASCAR]]. ** [[Dave Rowntree]], Inglatera drummer ([[Blur]]) === Oktubre === [[File:Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg|thumb|120px|[[Kamala Harris]]]] *[[Oktubre 4]] - [[Francis Magalona]], Rapper (namatay [[2009]]) *[[Oktubre 20]] - [[Kamala Harris]], Amerikanang ika-49 Bice-Presidente === Nobyembre === [[File:Don Cheadle UNEP 2011 (cropped).jpg|120px|thumb|[[Don Cheadle]]]] *[[Nobyembre 11]] &ndash; [[Philip McKeon]], Amerikanong aktor (namatay [[2019]]) *[[Nobyembre 29]] &ndash; [[Don Cheadle]], [[Amerikanong]] aktor (''War Machine sa Marvel Cinematic Universe'') == Kamatayan == [[File:President Hoover portrait.jpg|120px|thumb|[[Herbert Hoover]]]] [[File:Emilio Aguinaldo ca. 1919 (Restored).jpg|120px|thumb|Hen. [[Emilio Aguinaldo]]]] * [[Enero 22]] - [[Joe Weatherly]] - Drayber ng [[NASCAR]]. * [[Pebrero 6]] - Hen. [[Emilio Aguinaldo]], unang [[Pangulo ng Pilipinas]] (Ipinanganak [[1869]]) * [[Hulyo 2]] - [[Fireball Roberts]], drayber ng [[NASCAR]] * [[Oktubre 20]] &ndash; [[Herbert Hoover]], ika-31 Pangulo ng Estados Unidos (ipinanganak [[1874]]) [[Kategorya:Taon]] [[Kategorya:1964| ]] {{stub}} 8zl932zox4eo0p05dmsxa2si1lt5qh9 0 9232 2167196 2084177 2025-07-02T13:49:08Z Jessel Alvarico 151739 Nilagay ang lugar kung saan kinulong si Jose Rizal 2167196 wikitext text/x-wiki {{Multiple issues| {{unsourced|date=Mayo 2021}} }}{{Infobox organization|name=La Liga Filipino|native_name=|native_name_lang=|image=|image_size=|alt=|caption=|logo=La Liga Filipina monogram.svg|logo_size=100px|logo_alt=|logo_caption=[[Monogram]] ng La Liga Filipina|map=|map_size=|map_alt=|map_caption=|map2=|map2_size=|map2_alt=|map2_caption=|abbreviation=|motto=|predecessor=|merged=|successor=Cuerpo de Compromisarios<br>[[Katipunan]]|formation={{start date|1892|07|03}}|founder=[[José Rizal]]|founding_location=[[Tondo, Maynila|Tondo]], [[Maynila]],<br>[[Kapitaniya Heneral ng Pilipinas]]|extinction=<!-- use {{end date and age|YYYY|MM|DD}} -->|merger=|type=|tax_id=<!-- or | vat_id = (for European organizations) -->|registration_id=<!-- for non-profit org -->|status=|purpose=|headquarters=|location=|coords=<!-- {{coord|LAT|LON|display=inline, title}} -->|region=|services=|products=|methods=|fields=|membership=|membership_year=|language=|owner=<!-- or | owners = -->|sec_gen=|leader_title=President|leader_name=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|board_of_directors=|key_people=|main_organ=|parent_organization=|subsidiaries=|secessions=|affiliations=[[Propaganda Movement]]|budget=|budget_year=|revenue=|revenue_year=|disbursements=|expenses=|expenses_year=|endowment=|staff=|staff_year=|volunteers=|volunteers_year=|slogan=|mission=|remarks=|formerly=|footnotes=}}[[Image:Jose Rizal full.jpg|thumb|right|Si Dr. Jose P. Rizal, tagapagtatag ng ''La Liga Filipina'']] [[Image:Estatuto de la L.F (Liga Filipina).jpg|thumb|Ang unang pahina ng saligang-batas ng ''La Liga Filipina'']] Ang '''La Liga Filipina''' ay isang [[samahan]] na itinatag ni Dr. [[Jose Rizal]] sa Pilipinas noong Hulyo 3, 1892. Binubuo ito ng mga taong nagnanais na maputol ang pang-aapi ng mga Kastila sa mga Pilipino. Ito ang nagpasimula ng pagkakaroon ng nasyolisasyon ng [[mga Pilipino]]. Ang pangunahing layunin nito ay ang maging malaya ang Pilipinas sa [[Espanya]] sa mapayapang paraan. Ang pangulo nito ay si [[Ambrosio Salvador]]. Ito ay nagtagal lamang ng tatlong araw. Ipinakulong si Rizal noong Hulyo 6, 1892 sa Fort Santiago, Intramuros aa Manila at ipinatapon siya sa [[Dapitan]] noong Hulyo 7, 1892. Ang '''La Líga Filipína''' ang samahang itinatag ni Jose Rizal sa Kalye Ilaya, [[Tondo, Maynila|Tondo]] noong 3 Hulyo 1892, sa panahong umuusbong ang militanteng nasyonalismo sa lipunang Filipino. Hangarin ng nasabing samahan ang mga sumusunod: 1) pagkakaisa ng buong Filipinas, 2) pagtataguyod ng mga reporma, 3) pagbibigay ng suporta sa edukasyon, agrikultura, at komersiyo, 4) paglaban sa anumang uri ng karahasan at di-makatarungang gawain, at 5) pagbibigay ng proteksiyon at tulong ng bawat kasapi sa isa’t isa. Sina Ambrosio Salvador bilang pangulo, [[Bonifacio Arevalo]] bilang ingat-yaman, [[Deodato Arellano]] bilang kalihim, at [[Agustin de la Rosa]] bilang piskal, ng nasabing samahan hábang may 14 naman itong kagawad, kabílang sina [[Andres Bonifacio]] at [[Apolinario Mabini]]. Tungkulin ng bawat kasapi na magbigay ng butaw na 10 sentimo sa samahan buwan-buwan na gagamitin sa pagsustento sa masisipag at mahuhusay ngunit maralitang miyembro, sa pagtulong sa mga kasaping nangangailangan ng tulong pinansiyal sa pagpapautang sa mga nagnanais pumasok sa negosyo o agrikultura, at sa pagpapatayô ng mga tindahang ábot-káya ang bilihin. Bagama’t hindi subersibo o tahasang lumalaban sa pamahalaan ang La Liga Filipina, masigasig na binantayan ng mga awtoridad ang mga kilos at gawain ng mga miyembro nitó sa simpleng dahilan na si Rizal ang nagtatag ng samahan. Pansamantalang natigil ang samahan nang hulihin si Rizal at ipatapon siya sa Dapitan noong 7 Hulyo 1892. Binuhay muli nina Mabini at Bonifacio ang La Liga Filipina ngunit di-nagtagal ay nagsawa rin ang mga miyembro sa pagbibigay ng mga buwanang butaw at sa kawalan ng pananalig na pakikinggan ng gobyerno ang sinusuportahan nilang pahayagan, ang ''La Solidaridad''. Marami sa mga miyembro nitó, katulad nila [[Mamerto Natividad]], [[Domingo Franco]], [[Numeriano Adriano]], at [[Jose Dizon]] ay sumapi sa [[Katipunan]] at ang iba naman ay bumuo ng sarili nilang samahan at ang iba ay sumapi sa '''Cuerpo de Compromisarios.''' ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{stub}} [[Kategorya:Himagsikang Pilipino]] 2k8fexore682rw4gcqt2kd7fterycxq 0 9634 2167177 2154845 2025-07-02T12:36:21Z 103.235.95.13 2167177 wikitext text/x-wiki Sino sino ang tatlong paring na nag sakripisyo para sa bansa ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Himagsikang Pilipino}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Pilipinas]] {{stub|Talambuhay|Kasaysayan|Pilipinas}} a2u19mh9it0qgpqvvo31rm92e87cqpp 2167178 2167177 2025-07-02T12:36:31Z Quinlan83 113929 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/103.235.95.13|103.235.95.13]] ([[User talk:103.235.95.13|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Cloverangel237|Cloverangel237]] 2154845 wikitext text/x-wiki Ang '''GOMBURZA''' ay isang daglat—o pinagsama-samang mga bahagi ng apelido—para sa tatlong [[Pilipino]]ng [[pari]]ng [[martir]] na sina [[Mariano Gomez]], [[José Burgos|Jose Burgos]], at [[Jacinto Zamora]] na binitay sa pamamagitan ng garote na wala manlang abugado o ''[[habeas corpus]]'' noong Pebrero 17, 1872&nbsp;ng mga Kastila sa mga paratang ng pagpapatalsik ng pamahalaan na nagsanhi ng pag-aalsa sa [[Cavite]] noong 1872. Naglabi ang kanilang pagkabitay ng mapait na damdamin sa maraming Pilipino, lalo na kay [[Jose Rizal]], ang pambansang [[bayani]] ng Pilipinas. Inihandog ni Rizal ang kaniyang [[nobela]]ng ''[[El Filibusterismo]]'' upang magsilbing alaala sa tatlong pari.<ref>{{cite web | last = | first = | title =''Nationalista Party History'' | url =http://www.nacionalistaparty.com/history.html | accessdate =2007-07-30 | archive-date =2007-06-27 | archive-url =https://web.archive.org/web/20070627080650/http://www.nacionalistaparty.com/history.html | url-status =dead }}</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Himagsikang Pilipino}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Pilipinas]] {{stub|Talambuhay|Kasaysayan|Pilipinas}} l8fexfk9a6u14acevdi30bubzmt116t 0 10028 2167242 2127948 2025-07-03T02:22:41Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167242 wikitext text/x-wiki Ang '''Lalawigang Bulubundukin'''<ref>{{cite journal |last1=Tamanio-Yraola |first1=Marialita |title=Ang Musika Ng Mga Bontok Igorot Sa Sadanga, Lalawigang Bulubundukin: Unang Bahagi |journal=Musika Jornal |date=1979 |issue=3 |pages=109-111 |url=https://journals.upd.edu.ph/index.php/musika/article/view/2473/2342 |access-date=29 June 2024 |language=fil |archive-date=29 Hunyo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240629104053/https://journals.upd.edu.ph/index.php/musika/article/view/2473/2342 |url-status=dead }}</ref> o '''Mountain Province''' ay isang [[Mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] sa [[Pilipinas]] sa [[Cordillera Administrative Region]] sa [[Luzon]]. [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] ang kapital nito at napapaligiran ito ng [[Ifugao]], [[Benguet]], [[Ilocos Sur]], [[Abra]], [[Kalinga]], at [[Isabela]]. {{Infobox Philippine province 2| infoboxtitle = Mountain Province | sealfile = Ph seal mountain province.png | region = [[Cordillera Administrative Region]] (CAR) | capital = [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | founded = 1908 | pop2000 = 140439 | pop2000rank = ika-6 na pinakamaliit | popden2000 = 67 | popden2000rank= ika-10 pinakamababa | areakm2 = 2097.3 | arearank = ika-20 pinakamaliit | hucities = 0 | componentcities=0 | municipalities= 10 | barangays = 144 | districts = 1 | languages = [[Wikang Ilokano|Iloko]], [[Wikang Tagalog|Tagalog]], [[Kankanaey]] | governor = [[Maximo B. Dalog]] | locatormapfile= Ph locator map mountain province.png | }} Mountain Province ang buong pangalan ng lalawigan at kadalasang pinapangalan ng mali bilang ''Mountain'' lamang ng mga ibang banyagang reperensiya. Madalas din na maling dinadaglat ng mga lokal na mamamayan ito bilang ''Mt. Province'', na kadalasang binabasa ng mga katutubong Ingles bilang "Mount Province". Ipinangalan ang lalawigan ng ganito dahil matatagpuan sa bulubundukin ng [[Cordillera (Pilipinas)|Cordillera]] sa hilangang gitnang Luzon. Ang ''Mountain'' ay Ingles para sa bundok. Pangalan din ang Mountain Province ng makasaysayang lalawigan na kinabibilangan ng karamihan sa mga kasalukuyang mga lalawigan ng Cordillera. Naitatag ng mga Amerikano ang lumang lalawigan na ito noong 1908 at nahiwalay sa kalunan noong 1966 at naging Mountain Province, Benguet, [[Kalinga-Apayao]] at Ifugao. ==Mga tao== {{further|Mga Igorot}} ==Heograpiya== ===Pampolitika=== Nahahati ang Mountain Province sa 10 mga [[Mga munisipalidad ng Pilipinas|munisipalidad]]. ====Mga munisipalidad==== <table border="0"><tr> <td valign="top"> *[[Barlig, Mountain Province|Barlig]] *[[Bauko, Mountain Province|Bauko]] *[[Besao, Mountain Province|Besao]] *[[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] *[[Natonin, Mountain Province|Natonin]] </td><td valign="top"> *[[Paracelis, Mountain Province|Paracelis]] *[[Sabangan, Mountain Province|Sabangan]] *[[Sadanga, Mountain Province|Sadanga]] *[[Sagada, Mountain Province|Sagada]] *[[Tadian, Mountain Province|Tadian]] </td></tr></table> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Philippines political divisions}} [[Kategorya:Mga lalawigan ng Pilipinas]] 7ax83fd0scxtdm13qztjki2bmuktnof 0 10725 2167241 2167144 2025-07-03T02:22:36Z 120.28.216.116 /* Mga Studio album */ 2167241 wikitext text/x-wiki {{Underlinked|date=Hunyo 2017}} {{Infobox musical artist | name = Bert Dominic | image = | image_upright = | image_size = | landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank --> | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = Lamberto Domingo | alias = | birth_date = | birth_place = | origin = | death_date = | death_place = | genre = OPM | occupation = Mang-aawit at manunulat | instrument = | years_active = 1969–2015 | label = [[Alpha Records]] | associated_acts = | website = }} Si '''Lamberto Domingo''', o mas makilala bilang '''Bert Dominic''', ay isang nakilala bilang [[mamamayang Pilipino|Pilipinong]] mang-aawit at manunulat na noong maagang bahagi ng dekada 1970 hanggang 1990. ==Diskograpiya== ===Mga album=== ====Mga Studio album==== *''The Voice of Bert Dominic'' (1971) *''Mahal Na Mahal Kita'' (1975) *''Pamaskong Awitin'' (1980's) **''Pangarap ka Kung Pasko **''Ang Pasko'y Sumapit **''Gabing Banal **''Paskong Umaga **''Sanggol ng Pag-ibig *''Bert Dominic Sings Boulevard ng Pag-ibig'' (1987) *''Inday O Aking Inday'' (1987) *''Mahal Kita Ng Lihim''( *''Sa aking Paglayo''(1988) **''Nasaan Ka Na **''Ikaw Ang Ligaya Ko **''Mahal Kita Ng Lihim **''Inday O Aking Inday Nagmamahal *''Alaala'' (1989) **''Bigong-Bigo **''Ikaw Lang Ang Mahalaga *''Nagmamahal'' (1992) *Karseladong Pagkamo-ot (Rhumba) Bicol Ballroom Dancing ℗ Alpha Records Released on: 2001-04-17 **''1.) Bicol Chacha Express **''2.) Pantomina **''3.) Sarungbanggi Waltz **''4.) Cadena de Amor **''Walang Katapusan · Bert Dominic The Best Of Bert Dominic ℗ 2013 Alpha Music Corporation Released on: 2013-03-20 ====Mga Compilation album==== *''[[The Best of Bert Dominic (2001 album)|The Best of Bert Dominic]]'' (2001)<ref>{{cite web|url=https://pinoyalbums.com/59070/bert-dominic-the-best-of-bert-dominic/|title=Bert Dominic – The Best Of Bert Dominic – Pinoy Albums|date=Setyembre 2015|website=Pinoy Albums|access-date=Abril 15, 2022|archive-date=Pebrero 10, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190210061127/http://pinoyalbums.com/59070/bert-dominic-the-best-of-bert-dominic/|url-status=dead}}</ref> *''Kukurutin Ko – 18 Novelty Songs'' (2003) *''The Best of Bert Dominic'' (2012) ===Mga awitin=== *"Ako'y Maghihintay" (orihinal ni [[Cenon Lagman]]) *"Ay Ay Salidumay" (orihinal ng D' Big 3 Sullivans) *"Bakit 'Di Kita Malimot?" (orihinal ni Cenon Lagman) (1992) *"BAWAL NA PAGMAMAHAL - Bert Dominic;(Words/Music:Marie dela Paz *"Beautiful Dreamer" (1971) *"Before You Go" (1971) *"Bikining Itim" (1988) *"Bil Mo Ko N'yan" (1987) *"Boulevard ng Pag-ibig" (1987) *"Daisy" (1992) *"Dearest One" (1971) *"Di Ako Magbabago" (Love Me Now And Forever) by El Masculino (1973) *"Don't Regret I'll Be Back" *"Forever Loving You" (1970) *"Forever More" (1971) *"[[:en:Adoro (song)|I Adore You]]" (1975) *"Ikaw Ang Aking Iniibig (1978 Version)(Mario Jadraque)/ROV Productions/Arranged by C.Manalili/ALP 594_A/(2:50) *"I'm Sorry If I Hurt You" (1971) *"Ikaw ang Ligaya Ko" (orihinal ni [[:en:Ric Manrique Jr.|Ric Manrique, Jr.]]) *"Inday O Aking Inday" (1988) *"Kung Masasabi Ko Lamang" (1979) *"Love Me" (1971) *"Lovers And Fools" (1975) *"Mahal Kita" (I'll Never Change) by El Masculino (1973) *"Mapalad" (So Lucky) (1973) *"Minsan" (1987) *"My Love Will Never Die" (1971) *"Naglahong Ligaya" (1988) *"Nagmamahal" (1988) *"No Love In My Heart" (1971) *"INDAY O AKING INDAY - Bert Dominic(Arranged by:Dante Trinidad)/ALP752_A/Produced by Bert Dominic for ALpha Records(3:30) *"One Little Kiss" (1971) *"Pag-ibig sa LRT" *"[[:en:Cachito (Nat King Cole song)|Pakipot]]" (1989) *"[[:en:Historia de un Amor|Pasumpa-sumpa]] (1987) *"Please Come Back to Me" (1971) *"Please Give Me Your Love" (1971) *"Sa Langit Wala ang Beer" *"Salamat sa Alaala" (orihinal ni Cenon Lagman) *"Sorry" (1971) *"The Only One" (1971) *"'Til My Dying Day" (1971) ==Mga parangal== {| class="wikitable" ! Taon !! Katawan na nagbibigay ng parangal !! Kategorya !! Hinirang na Trabaho !! Mga resulta |- | rowspan="2" |'''1971'''|| rowspan="2" |Awit Awards||'''Song of the Year'''||"Forever Loving You"||rowspan="2" {{won}} |- |'''Best Composer''' |{{N/A}} |} ==Mga sangunnian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas|Dominic, Bert]] btdfnu31dg1uk1966ex566he7i7rcah 0 16477 2167252 2140816 2025-07-03T05:50:54Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167252 wikitext text/x-wiki {{Infobox Person |name = Marcelo H. del Pilar |image = M.H.delPilaryGatmaitan.jpg |birth_date = {{birth date|1850|8|30}} |birth_place = Kupang, [[Bulacan, Bulacan|Bulakan]], [[Bulakan]], [[Pilipinas]] |death_date = {{death date and age|1896|7|4|1850|8|30}} |death_place = [[Barcelona]], [[Espanya]] |other_names = Plaridel, Dolores Manapat, Piping Dilat, Siling Labuyo, Cupang, Maytiyaga, Patos, Carmelo, D.A. Murgas, L.O. Crame, Selong, M. Calero, Felipeno, Hilario, Pudpoh, Gregoria de Luna, Dolores Manaksak, M. Dati, at VZKKQJC |occupation = Abogado<br>Manunulat |spouse = Marciana del Pilar (Tsanay) }} Si '''Marcelo Hilario del Pilar y Gatmaitan''' (30 Agosto 1850 – 4 Hulyo 1896), kilala rin bilang ang "Dakilang Propagandista", ay isang ''[[ilustrado]]'' noong panahon ng Espanyol. Ang kanyang pangalan sa dyaryo ay '''Plaridel'''.<ref name=kahayon1989p52>{{Harvnb|Kahayon|1989|p=52}}.</ref> Pinalitan niya si [[Graciano López Jaena]] bilang patnugot ng ''[[La Solidaridad]]''.<ref name=keat2004p756>{{Harvnb|Keat|2004|p=[http://books.google.com/books?id=QKgraWbb7yoC&pg=PA756 756]}}</ref> ==Talambuhay== ===Kabataan at pamilya=== ====Pamilya==== Mayaman ang mga magulang ni Marcelo. Marami silang palaisdaan at sakahan.<ref name=reyes2008p261>{{Harvnb|Reyes|2008|p=261}}.</ref> Si Julian Hilario del Pilar, ang kanyang ama, ay tatlong beses na naging ''gobernadorcillo''.<ref name=villarroel1997p9>{{Harvnb|Villarroel|1997|p=9}}.</ref> Naglingkod din si Julian bilang ''oficial de mesa'' ng ''alkalde mayor''. Ang ina ni Marcelo ay si Blasa Gatmaitan. Kilala si Blasa sa bansag na ''Blasica''.<ref name=villarroel1997p9/> Pang-siyam sa sampung magkakapatid, ang mga kapatid ni Marcelo ay sina: Toribio (paring ipinatapon sa [[Marianas]] noong 1872),<ref name=schumacher1997p106>{{Harvnb|Schumacher|1997|p=106}}.</ref> Fernando (ama ni heneral [[Gregorio del Pilar]]), Andrea, Dorotea, Estanislao, Juan, Hilaria (maybahay ni [[Deodato Arellano]]), Valentin at Maria. Ang tunay na apelyido ng pamilya ay "Hilario". Ginamit nila ang apelyidong "del Pilar" alinsunod sa kautusan ni Gobernador Heneral [[Narciso Clavería y Zaldúa, Unang Konde ng Maynila|Narciso Claveria]] noong 1849. Noong Pebrero 1878, pinakasalan ni Marcelo ang pinsang niyang si Marciana (kilala sa bansag na Tsanay/Chanay).<ref name=villarroel1997p11>{{Harvnb|Villarroel|1997|p=11}}.</ref> Sila ay may pitong anak, dalawang lalaki at limang babae: Sofía, José, María Rosario, María Consolación, María Concepción, José Mariano Leon, at Ana (Anita). Si Sofia at Anita lamang ang lumaki (ang lima ay namatay noong sanggol pa lang sila). ====Kabataan==== Sa murang edad ay natuto si del Pilar mag [[biyulin]], mag [[piyano]], at mag [[plawta]].<ref name=reyes2008p130>{{Harvnb|Reyes|2008|p=130}}.</ref> Magaling din siya sa larong [[arnis]]. Kapag panahon ng [[Flores de Mayo]] ay tumutugtog siya ng biyulin. Kumakanta din siya sa mga [[harana]] (serenata).<ref name=reyes2008p131>{{Harvnb|Reyes|2008|p=131}}.</ref> ===Edukasyon=== Ang tiyuhing si Alejo ang nanging unang guro ni Marcelo. Kumuha siya ng kursong [[Latin]] sa kolehiyong paaralan ni Ginoong José Flores. Lumipat siya sa [[Colegio de San Jose]] at doon ay tinamo ang ''Bachiller en Artes'' (Bachelor of Arts).<ref name=schumacher1997p105>{{Harvnb|Schumacher|1997|p=105}}.</ref> Ipinagpatuloy ni Marcelo ang pag-aaral sa [[Unibersidad ng Santo Tomas]]. Kumuha siya ng [[Pilosopiya]] at kursong [[abogasya]]. Nasuspinde siya sa unibersidad nang makipagtalo siya sa kura ng [[San Miguel, Maynila|San Miguel]] ukol sa bayad sa binyag noong 1869.<ref name=schumacher1997p106/> Siya ay nakulong ng tatlumpong araw. Ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral noong 1878.<ref name=villarroel1997p11/> Natapos niya ang kurso noong 1881.<ref>Nepomuceno-Van Heugten, Maria Lina. [http://journals.upd.edu.ph/index.php/kasarinlan/article/download/1399/1354 "Edukasyon ng Bayani: Mga Impluwensiya ng Edukasyong Natamo sa Kaisipang Rebolusyonaryo"]{{Dead link|date=Hulyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (PDF). [[University of the Philippines Diliman]] Journals Online. Nakuha noong 28 Mayo 2013.</ref> ===Kampanya laban sa mga prayle sa Pilipinas: 1880-1888=== [[Talaksan:Benigno Quiroga.jpg|thumb|right|135px|Si Benigno Quiroga y López Ballesteros]] Noong 1 Hulyo 1882, itinatag niya ang ''[[Diariong Tagalog]]'' (ayon kay [[Wenceslao Retana]], isang Kastilang manunulat, ang unang labas ay inilathala noong 1 Hunyo 1882) kung saan binatikos niya ang pang-aabuso ng mga prayle at kalupitan ng pamahalaan.<ref name=schumacher1997p106/> Tinulungan siya dito nina Basilio Teodoro Moran, Pascual H. Poblete, at Francisco Calvo y Muñoz. Noong Agosto 20, 1882, itinampok sa ''Diariong Tagalog'' ang tula ni [[José Rizal]] na pinagamatang ''El Amor Patrio''. Ito ay isinalin ni del Pilar sa wikang [[Tagalog]], ''Ang Pagibig sa Tinubúang Lupà''. Noong 1885, hinimok ni del Pilar ang mga ''cabeza de barangay'' (kapitan ng barangay) ng [[Lungsod ng Malolos|Malolos]] na tutulan ang kautusan ng pamahalaan na nagbibigay ng kapangyarihan sa mga prayle na baguhin ang talaan ng mga [[nagbabayad ng buwis]]. Sa talaan ng mga prayle ay lumalabas na mayroong tatlong libo katao ang dapat magbayad ng buwis. Kasama sa talaan ang mga taong namatay na, lampas na sa edad o lumipat na ng ibang lugar. Ang mga cabeza de barangay ay napilitang magpaluwal ng dapat ibayad sa mga taong patay na o wala na doon. Noong 1887, sa hikayat ni del Pilar, ay isinumbong ni Manuel Crisóstomo, ang ''gobernadorcillo'' ng Malolos, ang dalawang prayleng lumabag sa batas kontra sa paglantad ng mga patay sa loob ng simbahan (ito ay dahil sa sakit na [[Kolera]] na tumama sa bansa noong mga panahong iyon). Ito ay isinabatas ni [[:es:Benigno Quiroga y López Ballesteros|Benigno Quiroga y López Ballesteros]], ang patnugot ng pangasiwaang sibil. Dahil sa sumbong na ito ay inaresto ni gobernador Manuel Gómez Florio ng Malolos ang nasabing mga prayle (isa sa mga prayleng ito ay si Padre Felipe García, ang kura paroko ng [[Malolos]]). Tinuligsa ni del Pilar noong taong din yon ang kura paroko ng [[Binondo, Maynila|Binondo]] na si Padre José Hevia de Campomanes dahil sa paglalaan ng piling upuan sa loob ng simbahan. Ang prayle ay naglaan ng pangit na upuan sa mga Pilipino at magandang upuan sa mga mestisong Kastila at Intsik. Sa tulong din nila del Pilar, Timoteo Lanuza (ang ''gobernadorcillo de naturales'' ng Binondo), at Juan Zulueta ay naagaw ng mga Pilipino (''indio'') sa Binondo ang tradisyonal na gawain na kung saan ang mga mestizo at Instik ang namamahala sa kapistahan sa Binondo. Noong Enero 21, 1888, isinulong ni del Pilar ang pagtatatag ng isang paaralan na magtuturo ng agrikultura, sining, at komersyo. Ang proyekto na ito ay sinuportahan ng mga mamamayan ng Bulakan. Sinuportahan din ito nila Terrero, Quiroga, Centeno, at iba pang mga opisyal. Nagbukas ang mga paaralan sa bansa noong 1889 sa kabila ng pagtutol ng mga Agustinong prayle at ng arsobispo ng Maynila na si Padre Pedro P. Payo. Noong 1887 at 1888, sumulat si del Pilar ng mga petisyon laban sa mga prayle. Ang mga ito ay nakadirekta sa gobernador sibil, gobernador-heneral, at Reyna Rehente ng Espanya. Noong Nobyembre 20 at 21, 1887, isinulat niya ang mga reklamo ng dalawang residente ng [[Navotas]] (kina Mateo Mariano at gobernadorcillo de naturales ng Navotas) sa gobernador sibil. Inihanda din ni del Pilar noong Pebrero 20, 1888 ang petisyon ng mga gobernadorcillo at residente ng Maynila sa gobernador-heneral. Nagkaroon ng demonstrasyon laban sa mga prayle noong 1 Marso 1888.<ref name=reyes2008p130/> Ang demonstrasyon ay isinagawa nila Doroteo Cortés at José A. Ramos. Sumulat si del Pilar ng isang manipesto na pinamagatang ''Viva España! Viva el Rey! Viva el Ejército! Fuera los Frailes!'' (Mabuhay ang Espanya! Mabuhay ang Hari! Mabuhay ang mga Hukbo! Palayasin ang mga Prayle!). Ang pahayag na ito ay iniharap sa gobernador ng Maynila na si José Centeno. Ito ay nilagdaan ng 810 na katao. Isang linggo pagkatapos ng demonstrasyon, nagbitiw sa pwesto si Centeno at umalis patungong Espanya. Nagtapos na din ang termino ni Gobernador-heneral Emilio Terrero at siya ay pinalitan ni Antonio Moltó. Noong taong din yon ay binatikos ng Agustinong si José Rodriguez ang [[Noli Me Tángere]] ni [[José Rizal|Rizal]]. Sumulat siya ng polyeto na pinamagatang ''¡Caiñgat Cayo!: Sa mañga masasamang libro,t, casulatan''. Binalaan ng prayle ang mga Pilipino na huwag basahin ang ''Noli'' dahil kapag binasa nila sila ay mahuhulog sa impiyerno. Noong 3 Agosto 1888 ay sumulat si del Pilar ng polyeto na pinamagatang ''Caiigat Cayo''. Ito ay sagot sa polyeto ni Padre Rodriguez.<ref name=schumacher1997p121>{{Harvnb|Schumacher|1997|p=121}}.</ref> ===Pagtakas: 1888=== Dahil sa talas ng mga pagbatikos sa naghaharing uri at relihiyon, inatas na hulihin siya. Noong Oktubre 28, 1888, nakatakas si del Pilar, pumuntang [[Espanya]] at sumali sa mga Pilipinong propagandista na lumalaban para sa reporma sa [[Pilipinas]].<ref name=schumacher1997p122>{{Harvnb|Schumacher|1997|p=122}}.</ref> Kinagabihan bago umalis ay isinulat ni del Pilar ang ''[[Dasalan at Tuksuhan|Dasalan at Tocsohan]]'' (''Dasalan at Tuksuhan'' sa kasalukuyang baybay) at ''Pasióng Dapat Ipag-alab nang Puso nang Tauong Babasa sa Calupitán nang Fraile''. Kasama niya sa pagsulat ng mga akdang ito ay sina [[Pedro Serrano Laktaw]] at Rafael Enriquez. Bago umalis ay itinatag din ni del Pilar ang ''Caja de Jesús, María y José''. Layunin nito na ipagpatuloy ang propaganda at magbigay ng edukasyon sa mga batang walang kakayahan sa buhay. Pinamahalaan niya ito sa tulong ng mga kapwa kababayan na sina [[Mariano Ponce]], [[Gregorio Santillán]], Mariano Crisóstomo, Pedro Serrano Laktaw, at José Gatmaitán. Ang Caja de Jesús, María y José ay nahinto at pinalitan ng Comité de Propaganda sa Maynila. ===Kilusang Propaganda sa Espanya=== [[Talaksan:Filipino Ilustrados Jose Rizal Marcelo del Pilar Mariano Ponce.jpg|thumb|right|160px|Mga kasapi sa Kilusang Propaganda. Mula kaliwa hanggang kanan: [[José Rizal|Rizal]], del Pilar, [[Mariano Ponce|Ponce]].]] Noong 12 Enero 1889, pinanguluhan ni del Pilar ang pangkat pampolitika ng ''Asociación Hispano-Filipina'' (Ang Samahang Kastila-Pilipino), isang samahang pambayan na binubuo ng mga Pilipinong propagandista at mga kaibigang Kastila sa [[Madrid]] upang manawagan sa pagkakaroon ng pagbabago sa Pilipinas. Noong Pebrero 17, 1889, sumulat si del Pilar kay Rizal at pinuri niya ang mga kababaihan ng Malolos sa kanilang katapangan. Ang 20 kababaihang ito ay humingi ng pahintulot kay Gobernador-Heneral [[Valeriano Weyler]] na payagan silang magbukas ng eskuwelahang pang-gabi na kung saan ay matututo silang magbasa at sumulat ng wikang Espanyol. Sa pag-apruba ni Weyler at sa pagtutol ng kura-paroko ng Malolos na si Padre Felipe García, nagbukas ang eskwelahan noong unang bahagi ng 1889. Itinuring ni del Pilar ang insidente na ito bilang isang tagumpay sa kilusang kontra-prayle. Sa kanyang kahilingan, isinulat ni Rizal ang kanyang tanyag na liham sa mga kababaihan ng Malolos, na pinagamatang ''Sa Mga Kababayang Dalaga Sa Malolos'' (To the Young Women of Malolos), noong Pebrero 22, 1889. Noong Disyembre 15, 1889, pinalitan ni del Pilar si [[Graciano López Jaena]] bilang patnugot ng ''[[La Solidaridad]]''.<ref name=keat2004p756/> Sa ilalim ng kanyang pamamahala, lumawak ang mga layunin ng pahayagan. Gamit ang propaganda, ang mga layunin ng pahayan ay ang kilalanin ng mga Kastila ang Pilipinas bilang bahagi at lalawigan ng bansang Espanya, pantay na pagtingin sa bawat Pilipino at Kastila sa harapan ng [[batas]], pagkakaroon ng kinatawan sa [[Cortes Generales]] ang Pilipinas, pagkakaroon ng [[sekularisasyon]] sa mga parokya ng Pilipinas, kalayaan sa pagpupulong ng matiwasay, pagpapalathala, pagsasabi ng mga pang-aabuso ng mga prayle at ano mang anomalya sa pamahalaan, at pagpapatalsik sa mga prayle. Noong 1890, nagkaroon ng hidwaan sa pagitan nina del Pilar at Rizal. Pangunahing sanhi nito ay ang pagkakaiba ng patakarang editoryal ni del Pilar sa mga paniniwala sa politika ni Rizal. Noong Enero 1, 1891, nasa 90 na Pilipino ang nagtipon sa Madrid. Sumang-ayon sila na mag-halal ng isang pinuno (Responsable). Ang kampo ay nahati sa dalawa, ang mga ''Pilarista'' at ang mga ''Rizalista'' . Ang unang pagboto para sa ''Responsable'' ay nagsimula noong unang linggo ng Pebrero 1891. Nanalo si Rizal sa unang dalawang halalan ngunit ang mga boto na binilang para sa kanya ay hindi umabot sa kailangang dalawang katlo ng bahagi ng boto. Matapos maki-usap ni Mariano Ponce sa mga Pilarista, nahalal na ''Responsable'' si Rizal. Alam ni Rizal na ang ilang mga ''Pilarista'' ay hindi gusto ang kanyang mga paniniwala kaya pagkapanalo ay magalang niyang tinanggihan ang posisyon at inilipat ito kay del Pilar. Pagkatapos ay nag-impake na siya ng kanyang mga gamit at sumakay sa isang [[tren]] na paalis patungong Biarritz, [[Pransya]]. Pagkaalis niya sa [[Madrid]] ay huminto na si Rizal sa kanyang kontribusyon ng mga artikulo sa ''La Solidaridad''. Matapos ang insidente, sumulat si del Pilar kay Rizal at ito ay humingi ng tawad sa kanya. Pinakiusapan din niya si Rizal na magpatuloy sa pagsulat sa ''La Solidaridad''. Tumugon si Rizal sa sulat ni del Pilar at sinabi na tumigil siya sa pagsusulat para sa ''La Solidaridad'' dahil: una, kailangan niya ng sapat na oras upang tapusin ang kanyang ikalawang nobela na [[El Filibusterismo]]; pangalawa, nais niyang magtrabaho din ang ibang mga Pilipino sa [[Espanya]]; at panghuli, hindi siya maaaring mamuno ng isang samahang walang pagkakaisa sa trabaho. Sa kanyang mga huling taon, tinanggihan ni del Pilar ang asimilasyon ng Pilipinas sa Espanya. Sa isang liham sa kanyang bayaw na si Deodato Arellano noong Marso 31, 1891, sinabi ni del Pilar: "Sa Pilipinas ay dapat na walang paghahati, o kung mayroon man: isa ang mga sentimyentong gumagalaw sa atin, isa ang mga ideya na hinahangad natin; ang pagtanggal sa Pilipinas ng bawat hadlang sa ating kalayaan, at sa takdang oras at sa wastong pamamaraan, ang pagwawaksi din ng watawat ng Espanya." Matapos ang mga taon ng paglathala mula 1889 hanggang 1895, humina ang pag-pondo para sa ''La Solidaridad''. Ang kontribusyon ng ''Comité de Propaganda'' sa pahayagan ay nahinto at pinondohan ni del Pilar ang ''La Solidaridad'' nang mag-isa. Noong Nobyembre 15, 1895, nahinto ang paglathala ng ''La Solidaridad''.<ref name=keat2004p756/> ===Huling taon at kamatayan=== Dahil sa pagpondo sa La Solidaridad ng mag-isa ay naubos ang natitirang salapi ni del Pilar. Siya ay lubusang naghirap sa kanyang mga huling taon sa Espanya. Para makakain kailangan pa niyang lumapit sa mga kaibigan niya doon. Namumulot si del Pilar ng mga upos ng sigarilyo sa mga kalsada at basurahan upang makalimutan ang gutom at upang mapa-init ang kanyang katawan lalo na kapag taglamig doon.<ref name=mojares1983p133>{{Harvnb|Mojares|1983|p=133}}.</ref> Noong 1895 ay tinamaan siya ng sakit na [[tuberkulosis]]. Siya ay nagpasya nang bumalik sa Pilipinas upang tumulong kay [[Andres Bonifacio]] at sa [[Katipunan]]. Noong Enero, 1896, nagtungo sila del Pilar at [[Mariano Ponce]] sa [[Barcelona]], [[Espanya]]. Sila ay nakatakdang bumiyahe patungong [[Hong Kong]] noong Pebrero, 1896 ngunit nasuspinde ito dahil naging malubha ang karamdaman ni del Pilar. Siya ay ipinasok ni Ponce sa Hospital de la Sta Cruz sa [[Barcelona]] noong Hunyo 20, 1896. Magmula sa surgical seksyon ay inilipat si del Pilar sa medical seksyon ng ospital. Noong Hulyo 4, 1896, namatay si del Pilar sa sakit na tuberkulosis sa gulang na 45.<ref name=schumacher1997p293>{{Harvnb|Schumacher|1997|p=293}}.</ref> Kinabukasan ay inilibing siya sa isang hiram na libingan na pagmamay-ari ni Da. Teresa Casas de Battle sa Cementerio del Sub-Oeste sa Barcelona. Ang kanyang kamatayan ay nakatala sa Civil registry sa Distrito del Hospital of the City of Barcelona. Ang mga labi ni del Pilar ay naibalik sa Pilipinas noong Disyembre 3, 1920. ==Mga isinulat== * ''Caiigat Cayó'' (1888) * ''[[Dasalan at Tuksuhan|Dasalan at Tocsohan]]'' (1888) - ginamit ni del Pilar ang sagisag-panulat na ''Dolores Manaksak'' sa pagsulat nito. * ''Ang Cadaquilaan nang Dios'' (1888) * ''La Soberanía Monacal en Filipinas'' (1888) * ''Pasióng Dapat Ipag-alab nang Puso nang Tauong Babasa'' (1888) * ''La Frailocracía Filipina'' (1889) * ''Sagót ng España sa Hibíc ng Filipinas'' (1889) * ''Dupluhan... Dalit... Mga Bugtong'' (1907) * ''Sa Bumabasang Kababayan'' ==Sa popular na kultura== *Si Marcelo H. del Pilar ay nakaharap noon sa baryang Pilipinas ng [[baryang 50-sentimo ng Pilipinas|50 sentimo]], mula 1967-1974 at 1983-1994. * Ginampanan ni Dennis Marasigan sa Pilipinong pelikula na [[José Rizal (pelikula)|''José Rizal'']] (1998).<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0186257/ List of the José Rizal Film Cast]</ref> ==Mga sanggunihan== {{reflist}} ==Bibliograpiya== {{refbegin|30em}} * {{cite book | last = Kahayon | first = Alicia H. | year = 1989 | title = Philippine Literature: Choice Selections from a Historical Perspective | publisher = National Book Store | location = Manila | isbn = 971-084-378-8 | url = http://books.google.com.ph/books?id=uIZkAAAAMAAJ&q | ref = harv }} * {{cite book | last = Keat | first = Gin Ooi | year = 2004 | title = Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor | publisher = ABC-CLIO | location = Santa Barbara, Calif | isbn = 1-57607-770-5 | url = http://books.google.com/?id=QKgraWbb7yoC | ref = harv }} * {{cite book | last = Mojares | first = Resil B. | year = 1983 | title = Origins and Rise of the Filipino Novel: A Generic Study of the Novel Until 1940 | publisher = University of the Philippines Press | location = Quezon City | isbn = 971-105-001-3 | url = http://books.google.com.ph/books?id=tK9kAAAAMAAJ&q | ref = harv }} * {{cite book | last = Reyes | first = Raquel A. G. | year = 2008 | title = Love, Passion, and Patriotism: Sexuality and the Philippine Propaganda Movement, 1882 - 1892 | publisher = NUS Press | location = Singapore | isbn = 978-9971-69-356-5 | url = http://books.google.com.ph/books?id=W3tjWD-ngC4C&dq | ref = harv }} * {{cite book | last = Schumacher | first = John N. | year = 1997 | title = The Propaganda Movement, 1880-1895: The Creation of a Filipino Consciousness, the Making of the Revolution | publisher = Ateneo de Manila University Press | location = Quezon City | isbn = 971-550-209-1 | url = http://books.google.com.ph/books?id=6GU_Tzxu5qoC&dq | ref = harv }} * {{cite book | last = Villarroel | first = Fidel | year = 1997 | title = Marcelo H. del Pilar at the University of Santo Tomas | publisher = University of Santo Tomas Publishing House | location = Manila | isbn = 971-506-070-6 | url = http://books.google.com.ph/books?id=K_VwAAAAMAAJ&q | ref = harv }} {{refend}} == Maaring bisitahin == {{Commons|Marcelo H. del Pilar}} * [http://www.gutenberg.org/files/17786/17786-h/17786-h.htm#Page_83 Mga Dakilang Pilipino, ni Jose N. Sevilla sa ''Project Gutenberg''] {{Himagsikang Pilipino}} {{BD|1850|1896|Del Pilar, Marcelo}} [[Kategorya:Mga manunulat mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Himagsikang Pilipino]] ccf46qfdt2dv4enwaudp6wdyh5gyhoj 0 19146 2167259 2153326 2025-07-03T06:40:29Z Maninipnay 140039 naglagay ng kasingkahulugan 2167259 wikitext text/x-wiki {{Lito|Karagatan}}[[File:OceaniaLocation.svg|thumb|Oseaniya]] Ang '''Lawagatan'''<ref>{{Cite book |last=Sevilla |first=Jose N. |url=http://archive.org/details/sinupan-ng-wikang-tagalog |title=Sinupan Ng Wikang Tagalog |date=1939 |edition=1 |language=tl}}</ref> '''Karagatanan''' o '''Oseaniya''' (Ingles: ''Oceania'') ay ang pangalan na ginagamit sa [[heograpiya]] para sa rehiyon na binubuo ng [[Australia]], [[New Zealand]], [[New Guinea]], at iba pang mga islang bansa na paloob dito. Ang ibang tao ay tinatawag ang bahaging ito ng mundo bilang Australasia. Para sa iba, ito ay itunuturing kasama sa [[kontinente|lupalop]] ng Australasia. == Mga teritoryo ng mga bansa sa Oseaniya at mga rehiyon == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="references-small sortable" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse;" |- bgcolor="#ECECEC" ! Pangalang ng [[:en:subregion|rehiyon]] at <br />teritoryo, kasama ang [[watawat]] <ref name="region">Regions and constituents as per [[:Talaksan:United Nations geographical subregions.png|UN categorisations/map]] except [[Oseaniya#endnote CCAU|notes 2-3]], 6. Depending on definitions, various territories cited below (notes 3, 5-7, 9) may be in [[Transcontinental nation|one or both of]] Oceania and [[Asia]] or [[North America]].<br /></ref> ! [[:en:List of countries by area|Lawak]]<br />(km²) ! [[:en:List of countries by population|Populasyon]]<br /> ! [[:en:List of countries by population density|Kapal ng Populasyon]]<br />(bawat km²) ! [[Kabisera]] |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Australasia|Australasia (Australasya)]]'''<ref name="Australasia">The use and scope of this term varies. The UN designation for this subregion is "Australia and New Zealand."</ref> |- | {{flagicon|Australia}} [[Australia]] | align="right" | 7,686,850 | align="right" | 21,050,000 | align="right" | 2.5 | [[Canberra]] |- | {{flagicon|Christmas Island}} [[Pulo ng Pasko]] (Australya)<ref name="ccau">[[Christmas Island]] and [[Cocos (Keeling) Islands]] are [[States and territories of Australia|Australian external territories]] in the [[Indian Ocean]] southwest of [[Indonesia]].<br /></ref> | align="right" | 135 | align="right" | 1493 | align="right" | 3.5 | [[Flying Fish Cove]] |- | {{flagicon|Cocos (Keeling) Islands}} [[Kapuluang Cocos (Keeling)]] (Australya)<ref name="ccau" /> | align="right" | 14 | align="right" | 632 | align="right" | 45.1 | [[West Island, Cocos (Keeling) Islands|West Island]] |- | {{flagicon|New Zealand}} [[New Zealand]]<ref name="nzpol">is often considered part of [[Polynesia]] rather than [[Australasia]].<br /></ref> | align="right" | 268,680 | align="right" | 4,108,037 | align="right" | 14.5 | [[Wellington]] |- | {{flagicon|Norfolk Island}} [[Pulong Norfolk]] (Australia) | align="right" | 35 | align="right" | 1,866 | align="right" | 53.3 | [[Kingston, Norfolk Island|Kingston]] |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Melanesia|Melanesia (Melanesya)]]'''<ref name="Melanesia">Excludes [[Timor-Leste]] and parts of [[Indonesia]], island territories in [[Southeastern Asia]] (UN region) frequently reckoned in this region.<br /></ref> |- | {{flagicon|Fiji}} [[Fiji]] | align="right" | 18,270 | align="right" | 856,346 | align="right" | 46.9 | [[Suva]] |- | {{flagicon|Indonesia}} [[Indonesia]] (bahaging Oceania lang)<ref name="indo"><!-- {{editnote | NOTE: Do not alter this entry without discussion -- this entry exhibits figures for only the portions of Indonesia in Oceania, and DOES NOT include the bulk of the country in Southeastern Asia. -->[[Indonesia]] is generally considered a territory of [[Southeast Asia|Southeastern Asia]] (UN region); wholly or partially, it is also frequently included in [[Australasia]] or [[Melanesia]]. Figures include Indonesian portion of [[New Guinea]] ([[Irian Jaya]]) and [[Maluku Islands]].<br /></ref> | align="right" | 499,852 | align="right" | 4,211,532 <!-- read the editnote just above before changing this --> | align="right" | 8.4 | [[Jakarta]] |- | {{flagicon|New Caledonia}} [[New Caledonia]] ([[Pransiya]]) | align="right" | 19,060 | align="right" | 207,858 | align="right" | 10.9 | [[Nouméa]] |- | {{flagicon|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea]]<ref name="pngaus">[[Papua New Guinea]] is often considered part of [[Australasia]] as well as [[Melanesia]].<br /></ref> | align="right" | 462,840 | align="right" | 5,172,033 | align="right" | 11.2 | [[Port Moresby]] |- | {{flagicon|Solomon Islands}} [[Kapuluang Solomon]] | align="right" | 28,450 | align="right" | 494,786 | align="right" | 17.4 | [[Honiara]] |- | {{flagicon|Vanuatu}} [[Vanuatu]] | align="right" | 12,200 | align="right" | 196,178 | align="right" | 16.1 | [[Port Vila]] |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Micronesia|Micronesia (Mikronesya)]]''' |- | {{flagicon|Federated States of Micronesia}} [[Micronesia (estado)|Micronesia]] | align="right" | 702 | align="right" | 135,869 | align="right" | 193.5 | [[Palikir]] |- | {{flagicon|Guam}} [[Guam]] ([[United States|USA]]) | align="right" | 549 | align="right" | 160,796 | align="right" | 292.9 | [[Hagåtña, Guam|Hagåtña]] |- | {{flagicon|Kiribati}} [[Kiribati]] | align="right" | 811 | align="right" | 96,335 | align="right" | 118.8 | [[South Tarawa]] |- | {{flagicon|Marshall Islands}} [[Kapuluang Marshall]] | align="right" | 181 | align="right" | 73,630 | align="right" | 406.8 | [[Majuro]] |- | {{flagicon|Nauru}} [[Nauru]] | align="right" | 21 | align="right" | 12,329 | align="right" | 587.1 | [[Yaren]] |- | {{flagicon|Northern Mariana Islands}} [[Kapuluang Northern Marianas]] (USA) | align="right" | 477 | align="right" | 77,311 | align="right" | 162.1 | [[Saipan]] |- | {{flagicon|Palau}} [[Palau]] | align="right" | 458 | align="right" | 19,409 | align="right" | 42.4 | [[Melekeok]]<ref name="Palau">On [[7 October]] 2006, government officials moved their offices in the former capital of [[Koror]] to Melekeok, located 20 km northeast of Koror on [[Babeldaob|Babelthuap Island]].<br /></ref> |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Polynesia|Polynesia (Polinesya)]]'''<ref name="Polynesia">Excludes the [[U.S. state|US state]] of [[Hawaii]], which is distant from the [[North America|North American]] landmass in the [[Pacific Ocean]], and [[Easter Island]], a territory of [[Chile]] in [[South America]].<br /></ref> |- | {{flagicon|American Samoa}} [[American Samoa]] (USA) | align="right" | 199 | align="right" | 68,688 | align="right" | 345.2 | [[Pago Pago]], [[Fagatogo]]<ref name="ASamoa">[[Fagatogo]] is the seat of government of [[American Samoa]].<br /></ref> |- | {{flagicon|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] (New Zealand) | align="right" | 240 | align="right" | 20,811 | align="right" | 86.7 | [[Avarua]] |- | {{flagicon|French Polynesia}} [[French Polynesia]] (Pransiya) | align="right" | 4,167 | align="right" | 257,847 | align="right" | 61.9 | [[Papeete]] |- | {{flagicon|Chile}} [[Isla de Pascua]] (Chile) | align="right" | 166 | align="right" | 5 167 | align="right" | 31 | [[Hanga Roa]] |- | {{flagicon|Niue}} [[Niue]] (New Zealand) | align="right" | 260 | align="right" | 2,134 | align="right" | 8.2 | [[Alofi]] |- | {{flagicon|Pitcairn Islands}} [[Kapuluang Pitcairn]] ([[United Kingdom|UK]]) | align="right" | 5 | align="right" | 47 | align="right" | 10 | [[Adamstown, Pitcairn Island|Adamstown]] |- | {{flagicon|Samoa}} [[Samoa]] | align="right" | 2,944 | align="right" | 178,631 | align="right" | 60.7 | [[Apia]] |- | {{flagicon|Tokelau}} [[Tokelau]] (New Zealand) | align="right" | 10 | align="right" | 1,431 | align="right" | 143.1 | —<ref name="Tokelau">Tokelau, a domain of New Zealand, has no capital: each atoll has its own administrative centre.<br /></ref> |- | {{flagicon|Tonga}} [[Tonga]] | align="right" | 748 | align="right" | 106,137 | align="right" | 141.9 | [[Nuku'alofa]] |- | {{flagicon|Tuvalu}} [[Tuvalu]] | align="right" | 26 | align="right" | 11,146 | align="right" | 428.7 | [[Funafuti]] |- | {{flagicon|Wallis and Futuna}} [[Wallis at Futuna]] (Pransiya) | align="right" | 274 | align="right" | 15,585 | align="right" | 56.9 | [[Mata-Utu]] |- |- style=" font-weight:bold; " | Kabuuan | align="right" | 9,008,458 | align="right" | 35,834,670 | align="right" | 4.0 |} == Talababa == {{reflist}} {{Oceania}} {{Padron:Oceania topic}} {{stub|Oceania}} [[Kategorya:Oceania|*]] [[Kategorya:Mga kontinente]] f9tdlofdnmy1ajbluozcfc6613dtrkq 2167260 2167259 2025-07-03T06:40:46Z Maninipnay 140039 2167260 wikitext text/x-wiki {{Lito|Karagatan}}[[File:OceaniaLocation.svg|thumb|Oseaniya]] Ang '''Lawagatan'''<ref>{{Cite book |last=Sevilla |first=Jose N. |url=http://archive.org/details/sinupan-ng-wikang-tagalog |title=Sinupan Ng Wikang Tagalog |date=1939 |edition=1 |language=tl}}</ref>, '''Karagatanan''' o '''Oseaniya''' (Ingles: ''Oceania'') ay ang pangalan na ginagamit sa [[heograpiya]] para sa rehiyon na binubuo ng [[Australia]], [[New Zealand]], [[New Guinea]], at iba pang mga islang bansa na paloob dito. Ang ibang tao ay tinatawag ang bahaging ito ng mundo bilang Australasia. Para sa iba, ito ay itunuturing kasama sa [[kontinente|lupalop]] ng Australasia. == Mga teritoryo ng mga bansa sa Oseaniya at mga rehiyon == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="references-small sortable" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse;" |- bgcolor="#ECECEC" ! Pangalang ng [[:en:subregion|rehiyon]] at <br />teritoryo, kasama ang [[watawat]] <ref name="region">Regions and constituents as per [[:Talaksan:United Nations geographical subregions.png|UN categorisations/map]] except [[Oseaniya#endnote CCAU|notes 2-3]], 6. Depending on definitions, various territories cited below (notes 3, 5-7, 9) may be in [[Transcontinental nation|one or both of]] Oceania and [[Asia]] or [[North America]].<br /></ref> ! [[:en:List of countries by area|Lawak]]<br />(km²) ! [[:en:List of countries by population|Populasyon]]<br /> ! [[:en:List of countries by population density|Kapal ng Populasyon]]<br />(bawat km²) ! [[Kabisera]] |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Australasia|Australasia (Australasya)]]'''<ref name="Australasia">The use and scope of this term varies. The UN designation for this subregion is "Australia and New Zealand."</ref> |- | {{flagicon|Australia}} [[Australia]] | align="right" | 7,686,850 | align="right" | 21,050,000 | align="right" | 2.5 | [[Canberra]] |- | {{flagicon|Christmas Island}} [[Pulo ng Pasko]] (Australya)<ref name="ccau">[[Christmas Island]] and [[Cocos (Keeling) Islands]] are [[States and territories of Australia|Australian external territories]] in the [[Indian Ocean]] southwest of [[Indonesia]].<br /></ref> | align="right" | 135 | align="right" | 1493 | align="right" | 3.5 | [[Flying Fish Cove]] |- | {{flagicon|Cocos (Keeling) Islands}} [[Kapuluang Cocos (Keeling)]] (Australya)<ref name="ccau" /> | align="right" | 14 | align="right" | 632 | align="right" | 45.1 | [[West Island, Cocos (Keeling) Islands|West Island]] |- | {{flagicon|New Zealand}} [[New Zealand]]<ref name="nzpol">is often considered part of [[Polynesia]] rather than [[Australasia]].<br /></ref> | align="right" | 268,680 | align="right" | 4,108,037 | align="right" | 14.5 | [[Wellington]] |- | {{flagicon|Norfolk Island}} [[Pulong Norfolk]] (Australia) | align="right" | 35 | align="right" | 1,866 | align="right" | 53.3 | [[Kingston, Norfolk Island|Kingston]] |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Melanesia|Melanesia (Melanesya)]]'''<ref name="Melanesia">Excludes [[Timor-Leste]] and parts of [[Indonesia]], island territories in [[Southeastern Asia]] (UN region) frequently reckoned in this region.<br /></ref> |- | {{flagicon|Fiji}} [[Fiji]] | align="right" | 18,270 | align="right" | 856,346 | align="right" | 46.9 | [[Suva]] |- | {{flagicon|Indonesia}} [[Indonesia]] (bahaging Oceania lang)<ref name="indo"><!-- {{editnote | NOTE: Do not alter this entry without discussion -- this entry exhibits figures for only the portions of Indonesia in Oceania, and DOES NOT include the bulk of the country in Southeastern Asia. -->[[Indonesia]] is generally considered a territory of [[Southeast Asia|Southeastern Asia]] (UN region); wholly or partially, it is also frequently included in [[Australasia]] or [[Melanesia]]. Figures include Indonesian portion of [[New Guinea]] ([[Irian Jaya]]) and [[Maluku Islands]].<br /></ref> | align="right" | 499,852 | align="right" | 4,211,532 <!-- read the editnote just above before changing this --> | align="right" | 8.4 | [[Jakarta]] |- | {{flagicon|New Caledonia}} [[New Caledonia]] ([[Pransiya]]) | align="right" | 19,060 | align="right" | 207,858 | align="right" | 10.9 | [[Nouméa]] |- | {{flagicon|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea]]<ref name="pngaus">[[Papua New Guinea]] is often considered part of [[Australasia]] as well as [[Melanesia]].<br /></ref> | align="right" | 462,840 | align="right" | 5,172,033 | align="right" | 11.2 | [[Port Moresby]] |- | {{flagicon|Solomon Islands}} [[Kapuluang Solomon]] | align="right" | 28,450 | align="right" | 494,786 | align="right" | 17.4 | [[Honiara]] |- | {{flagicon|Vanuatu}} [[Vanuatu]] | align="right" | 12,200 | align="right" | 196,178 | align="right" | 16.1 | [[Port Vila]] |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Micronesia|Micronesia (Mikronesya)]]''' |- | {{flagicon|Federated States of Micronesia}} [[Micronesia (estado)|Micronesia]] | align="right" | 702 | align="right" | 135,869 | align="right" | 193.5 | [[Palikir]] |- | {{flagicon|Guam}} [[Guam]] ([[United States|USA]]) | align="right" | 549 | align="right" | 160,796 | align="right" | 292.9 | [[Hagåtña, Guam|Hagåtña]] |- | {{flagicon|Kiribati}} [[Kiribati]] | align="right" | 811 | align="right" | 96,335 | align="right" | 118.8 | [[South Tarawa]] |- | {{flagicon|Marshall Islands}} [[Kapuluang Marshall]] | align="right" | 181 | align="right" | 73,630 | align="right" | 406.8 | [[Majuro]] |- | {{flagicon|Nauru}} [[Nauru]] | align="right" | 21 | align="right" | 12,329 | align="right" | 587.1 | [[Yaren]] |- | {{flagicon|Northern Mariana Islands}} [[Kapuluang Northern Marianas]] (USA) | align="right" | 477 | align="right" | 77,311 | align="right" | 162.1 | [[Saipan]] |- | {{flagicon|Palau}} [[Palau]] | align="right" | 458 | align="right" | 19,409 | align="right" | 42.4 | [[Melekeok]]<ref name="Palau">On [[7 October]] 2006, government officials moved their offices in the former capital of [[Koror]] to Melekeok, located 20 km northeast of Koror on [[Babeldaob|Babelthuap Island]].<br /></ref> |- | colspan=5 style="background:#eee;" | '''[[:en:Polynesia|Polynesia (Polinesya)]]'''<ref name="Polynesia">Excludes the [[U.S. state|US state]] of [[Hawaii]], which is distant from the [[North America|North American]] landmass in the [[Pacific Ocean]], and [[Easter Island]], a territory of [[Chile]] in [[South America]].<br /></ref> |- | {{flagicon|American Samoa}} [[American Samoa]] (USA) | align="right" | 199 | align="right" | 68,688 | align="right" | 345.2 | [[Pago Pago]], [[Fagatogo]]<ref name="ASamoa">[[Fagatogo]] is the seat of government of [[American Samoa]].<br /></ref> |- | {{flagicon|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] (New Zealand) | align="right" | 240 | align="right" | 20,811 | align="right" | 86.7 | [[Avarua]] |- | {{flagicon|French Polynesia}} [[French Polynesia]] (Pransiya) | align="right" | 4,167 | align="right" | 257,847 | align="right" | 61.9 | [[Papeete]] |- | {{flagicon|Chile}} [[Isla de Pascua]] (Chile) | align="right" | 166 | align="right" | 5 167 | align="right" | 31 | [[Hanga Roa]] |- | {{flagicon|Niue}} [[Niue]] (New Zealand) | align="right" | 260 | align="right" | 2,134 | align="right" | 8.2 | [[Alofi]] |- | {{flagicon|Pitcairn Islands}} [[Kapuluang Pitcairn]] ([[United Kingdom|UK]]) | align="right" | 5 | align="right" | 47 | align="right" | 10 | [[Adamstown, Pitcairn Island|Adamstown]] |- | {{flagicon|Samoa}} [[Samoa]] | align="right" | 2,944 | align="right" | 178,631 | align="right" | 60.7 | [[Apia]] |- | {{flagicon|Tokelau}} [[Tokelau]] (New Zealand) | align="right" | 10 | align="right" | 1,431 | align="right" | 143.1 | —<ref name="Tokelau">Tokelau, a domain of New Zealand, has no capital: each atoll has its own administrative centre.<br /></ref> |- | {{flagicon|Tonga}} [[Tonga]] | align="right" | 748 | align="right" | 106,137 | align="right" | 141.9 | [[Nuku'alofa]] |- | {{flagicon|Tuvalu}} [[Tuvalu]] | align="right" | 26 | align="right" | 11,146 | align="right" | 428.7 | [[Funafuti]] |- | {{flagicon|Wallis and Futuna}} [[Wallis at Futuna]] (Pransiya) | align="right" | 274 | align="right" | 15,585 | align="right" | 56.9 | [[Mata-Utu]] |- |- style=" font-weight:bold; " | Kabuuan | align="right" | 9,008,458 | align="right" | 35,834,670 | align="right" | 4.0 |} == Talababa == {{reflist}} {{Oceania}} {{Padron:Oceania topic}} {{stub|Oceania}} [[Kategorya:Oceania|*]] [[Kategorya:Mga kontinente]] kpg83jb0czjnxipkjjxx0q1k734wkwn 0 34758 2167233 2159559 2025-07-03T00:11:23Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167233 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lungsod sa rehiyon ng Kansai, Hapon}} {{About|lungsod sa Hapon|basketbolista|Kobe Bryant|ibang gamit}} {{Use mdy dates|date=July 2023}} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> |name = Kobe |native_name = {{nobold|神戸市}} |official_name = Lungsod ng Kobe |settlement_type = [[Mga lungsod ng Hapon|Itinalagang lungsod]] |image_skyline = {{multiple image |border = infobox |total_width = 280 |image_style = border:1; |perrow = 1/2/2/1/2 |image1 = Kobe Port Tower and Maritime Museum, November 2016.jpg |alt1 = Port of Kobe |image2 = The old settlement hall of no15 01 1920.jpg |alt2 = Old Kobe Residency 15th Hall (The Former American Consulate in Kobe) |image3 = Hyogo prefectural museum of art08s3200.jpg |alt3 = Hyogo Prefectural Museum of Art |image4 = Chang'an gate (Nankinmachi, Kobe).jpg |alt4 = Nankin-machi |image5 = Ikuta Shrine 201208.JPG |alt5 = Ikuta Shrine |image6 = Kobe kitano thomas house07 2816.jpg |alt6 = The Former Thomas House }} |imagesize = |image_alt = |image_caption = Mula kaliwang-itaas: [[Tore ng Pantalan ng Kobe]] at [[Maritimong Museo ng Kobe]] sa [[Liwasang Meriken]], [[:ja:旧居留地十五番館|Ika-15 Bulwagan ng Lumang Tahanan ng Kobe]] (dating konsulado ng Estados Unidos sa Kobe) ng [[pambanyagang pamayanan ng Kobe]], [[Pamprepekturang Museo ng Sining ng Hyōgo]], [[Baryo Tsino]] ng lungsod sa purok ng Nankin-machi, [[Dambana ng Ikuta]], at isang tanawin ng [[:ja:神戸市風見鶏の館|Bahay Banoglawin ng Kobe]] (dating Bahay Thomas) ng makasaysayang distrito ng Kitano-chō |image_flag = Flag of Kobe.svg |flag_alt = |image_seal = Emblem of Kobe, Hyogo.svg |nickname = |motto = <!-- maps and coordinates ------> |image_map = {{maplink|frame=yes|plain=yes|frame-align=center|type=shape-inverse|stroke-width=2|stroke-color=#333333|zoom=9}} |map_caption = Interactive map outlining Kobe |image_map1 = Kobe in Hyogo Prefecture Ja.svg |map_alt1 = |mapsize1 = 290 |map_caption1 = {{color box|#ad4ce6}} Kinaroroonan ng Kobe sa Prepektura ng Hyōgo |image_dot_map = |dot_mapsize = |dot_map_base_alt = |dot_map_alt = |dot_map_caption = |dot_x = |dot_y = |pushpin_map = Japan |pushpin_mapsize = 300 |pushpin_label_position = <!-- position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> |pushpin_map_alt = |pushpin_map_caption = |pushpin_relief = |coordinates = {{Coord|34|41|24|N|135|11|44|E|type:city(1545410)_region:JP-28|display=it}} |coor_pinpoint = <!-- to specify exact location of coordinates (was coor_type) --> |coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> <!-- location ------------------> |subdivision_type = Bansa |subdivision_name = Hapon |subdivision_type1 = [[Rehiyon ng Hapon|Rehiyon]] |subdivision_name1 = [[Rehiyon ng Kansai|Kansai]] |subdivision_type2 = [[Mga prepektura ng Hapon|Prepektura]] |subdivision_name2 = [[Prepektura ng Hyōgo]] <!-- established ---------------> |established_title = Unang kinikilalang tala |established_date = 201 AD |established_title2 = Katayuang panlungsod |established_date2 = Abril 1, 1889 |founder = |named_for = <!-- seat, smaller parts -------> |seat_type = <!-- defaults to: Seat --> |seat = <!-- government type, leaders --> |government_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> |leader_party = |leader_title = Alkalde |leader_name = [[Kizō Hisamoto]] |leader_title1 = |leader_name1 = <!-- etc., up to leader_title4 / leader_name4 --> <!-- display settings ---------> |total_type = <!-- to set a non-standard label for total area and population rows --> |unit_pref = <!-- enter: Imperial, to display imperial before metric --> <!-- area ----------------------> |area_magnitude = <!-- use only to set a special wikilink --> |area_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> |area_total_km2 = 557.02 |area_land_km2 = |area_water_km2 = |area_water_percent = |area_note = <!-- elevation -----------------> |elevation_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> |elevation_m = |elevation_ft = <!-- population ----------------> |population_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> |population_total = 1,522,188 ([[Talaan ng mga lungsod sa Hapon ayon sa populasyon|Pampito]]) |population_as_of = Hunyo 1, 2021 |population_density_km2 = auto |population_est = |pop_est_as_of = |population_demonym = <!-- demonym, ie. Liverpudlian for someone from Liverpool --> |population_note = |population_metro_footnotes = <ref>{{Cite web |title=UEA Code Tables |url=http://www.csis.u-tokyo.ac.jp/UEA/uea_code_e.htm |publisher=Center for Spatial Information Science, University of Tokyo |access-date=Enero 26, 2019 |archive-date=Enero 9, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109011635/http://www.csis.u-tokyo.ac.jp/UEA/uea_code_e.htm |url-status=dead }}</ref> (2015) |population_metro = 2,419,973 ([[Talaan ng mga kalakhang pook sa Hapon ayon sa populasyon|Pang-anim]]) <!-- time zone(s) --------------> |timezone1 = [[Pamantayang Oras ng Hapon]] |utc_offset1 = +9 <!-- postal codes, area code ---> |postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code = |area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) --> |area_code = <!-- blank fields (section 1) --> |blank_name_sec1 = Numero&nbsp;ng&nbsp;telepono |blank_info_sec1 = 078-331-8181 |blank1_name_sec1 = Kinaroroonan ng munisipyo |blank1_info_sec1 = 6-5-1 Kano-chō, Chūō-ku, Kōbe-shi, Hyōgo-ken<br/>650-8570 <!-- blank fields (section 2) --> |blank_name_sec2 = [[Pag-uuri ng klima na Köppen|Klima]] |blank_info_sec2 = [[Klimang mahalumigmig na subtropiko|Cfa]] <!-- website, footnotes --------> |website = [https://www.city.kobe.lg.jp/foreignlanguage/index.html Lungsod ng Kobe] |footnotes = |module = {{Infobox place symbols| embedded=yes |tree = ''[[Camellia sasanqua]]'' |flower = [[Hydrangea]] |bird = |flowering_tree = |butterfly = |fish = |other_symbols = }} }} {{Infobox Chinese | pic = Kobe (Chinese characters).svg | piccap = "Kobe" sa bagong-estilo (''[[shinjitai]]'') na ''[[kanji]]'' | picupright = 0.425 | shinjitai = 神戸 | kyujitai = 神戶 | romaji = Kōbe }} Ang '''Kobe''' ({{IPAc-en|ˈ|k|oʊ|b|eɪ}} {{Respell|KOH|bay}}; {{langx|ja|神戸|Kōbe}}, {{IPA|ja|koꜜː.be|pron|TomJ-Kobe.ogg}}), kinikilala bilang {{Nihongo|'''Lungsod ng Kobe'''|神戸市|Kōbe-shi|{{IPA|ja|koː.beꜜ.ɕi|}}}}, ay ang kabiserang lungsod ng [[Prepektura ng Hyōgo]] sa Hapon. [[Talaan ng mga lungsod sa Hapon ayon sa populasyon|Pampito]] ito sa pinakamalaking mga lungsod sa bansa, na may populasyon ng humigit-kumulang 1.5 milyon. Pumapangatlo naman ito sa pinakamalaking mga pantalang lungsod sa bansa, kasunod ng [[Pantalan ng Tokyo|Tokyo]] at [[Pantalan ng Yokohama|Yokohama]]. Matatagpuan ito sa [[rehiyon ng Kansai]] sa katimugang baybayin ng pulo ng [[Honshū]], sa hilagang pampang ng [[Look ng Osaka]]. Nagmumula sa {{Lang|ja-latn|[[Nihon Shoki]]}} ang kauna-unahang mga nakasulat na tala patungkol sa rehiyon; inilalarawan nito ang pagkakatatag ni [[Emperatris Jingū]] ng [[Dambana ng Ikuta]] noong AD 201.<ref name="ikutahistory">[http://www.ikutajinja.or.jp/index1.html Ikuta Shrine official website]; {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080404125132/http://www.ikutajinja.or.jp/index1.html |date=Abril 4, 2008 }} – "History of Ikuta Shrine" (Japanese)</ref><ref name="kobecityinfo">[https://cityofkobe.org/about-kobe/history/ Kobe City Info]; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080616060627/http://www.kobecityinfo.com/history.html |date=Hunyo 16, 2008 }} – "History". Nakuha noong Pebrero 2, 2007.</ref> Hindi kailanman naging isang solong pampolitika na entidad sa loob ng malaking bahagi ng kasaysayan nito, kahit noong [[Panahong Edo|panahon ng Tokugawa]]. Tuwirang hinawak ng [[shogunatong Tokugawa]] ang pantalan nito. Hindi umiral ang Kobe sa kasalukuyang anyo nito hanggang sa pagkakatatag nito noong 1889. Hango ang pangalan nito sa {{Nihongo||神戸|Kanbe|isang sinaunang titulo ng mga nagtataguyod sa Dambana ng Ikuta}}.<ref name="nagasakiu">[http://hikoma.lb.nagasaki-u.ac.jp/en/target.php?id=5363 Nagasaki University]; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070516202402/http://hikoma.lb.nagasaki-u.ac.jp/en/target.php?id=5363 |date=Mayo 16, 2007 }} – "Ikuta Shrine". Nakuha noong Pebrero 3, 2007.</ref><ref name="kojien_kanbe">Entry for {{lang|ja-Hani|「神戸（かんべ）」}}. ''[[Kōjien]]'', ikalimang edisyon, 1998, {{ISBN|4-00-080111-2}}</ref> Naging isa sa [[Mga lungsod ng Hapon|itinalagang mga lungsod]] ang Kobe noong 1956. Isa ang Kobe sa mga lungsod na binuksan para sa kalakan sa [[Mundong Kanluranin|Kanluranin]] kasunod ng pagwawakas ng [[Sakoku|patakaran ng pagbubukod]] noong 1853 at napanatili nito ang makasaysayang katangian kalakip ng mayamang pamanang pang-arkitektura na buhat pa noong [[panahong Meiji]]. Bagamat nabawasan ang katanyagan ng pagiging pantalang lungsod bunsod ng [[dakilang lindol ng Hanshin]] noong 1995, nanatili ang Kobe bilang pang-apat na pinaka-abalang daungang pang-''container''.<ref name="busyport2006">[http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/worldportrankings%5F2006.xls American Association of Port Authorities]; {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081221123213/http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/worldportrankings_2006.xls |date=Disyembre 21, 2008 }} – "World Port Rankings 2006". Nakuha noong Abril 15, 2008.</ref> Kabilang sa mga kompanyang nakahimpil sa Kobe ang [[ASICS]], [[Kawasaki Heavy Industries]], at [[Kobe Steel]], habang may mga himpilang Asyano o Hapones sa lungsod higit sa 100 pandaigdigang mga kompanya, kabilang ang [[Eli Lilly and Company]], [[Procter & Gamble]], [[Boehringer Ingelheim]], at [[Nestlé]].<ref name="foreign_hq">"Number of foreign corporations with headquarters in Kobe passes 100." (Hapones) sa Nikkei Net, nakuha sa [http://www.nikkei.co.jp/news/retto/20070702c6b0202c02.html NIKKEI.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070706011802/http://www.nikkei.co.jp/news/retto/20070702c6b0202c02.html |date=Hulyo 6, 2007 }} noong Hulyo 3, 2007.</ref><ref name="companyhq">[http://www.hyogo-kobe.jp/english/list/company.html Hyogo-Kobe Investment Guide] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061208073732/http://www.hyogo-kobe.jp/english/list/company.html |date=Disyembre 8, 2006 }} – "List of Foreign Enterprises and Examples". Nakuha noong Pebrero 8, 2007.</ref> Nagmumula ang [[baka ng Kobe]] sa lungsod, na katukayo nito. Tahanan din ang Kobe ng [[Unibersidad ng Kobe]], at kinaroroonan ito ng [[Arima Onsen]] na isa sa pinakatanyag na mga resort ng [[onsen|mainit na bukal]] sa Hapon. == Heograpiya == [[Talaksan:151229 Kobe Port Japan01bs.jpg|thumb|260px|Kobe na tanaw mula sa eroplano]] Mahaba at makitid ang lungsod, na matatagpuan sa pagitan ng baybayin at ng mga bundok. Nasa silangan nito ang lungsod ng [[Ashiya, Hyōgo|Ashiya]], habang nasa kanluran naman ang lungsod ng [[Akashi, Hyōgo|Akashi]]. Kabilang sa iba pang mga karatig-lungsod ang [[Takarazuka, Hyōgo|Takarazuka]] at [[Nishinomiya]] sa silangan at [[Sanda, Hyōgo|Sanda]] at [[Miki, Hyōgo|Miki]] sa hilaga. Isang palatandaang-pook sa lugar ng pantalan ng lungsod ang kulay pula na [[Tore ng Pantalan ng Kobe|Tore ng Pantalan]]. Di-kalayuan ang Kobe Harborland, isang kilalang [[pasyalan]] sa mga turista na may isang [[ruweda]].{{Citation needed|date=Mayo 2014}} Itinayo ang [[Pulo ng Puwerto]] at [[Pulo ng Rokkō]], dalawang artipisyal na mga pulo, upang magkaroon ng puwang para sa pagpapalawak ng lungsod. Matatagpuan naman sa gitna ng Kobe, malayo-layo sa baybayin, ang mga distrito ng Motomachi at Sannomiya, gayon din ang [[Baryo Tsino]] ng Kobe sa purok ng Nankin-machi; lahat ay pawang mga kilalang lugar ng tingian. Dumaraan sa lungsod ang maraming mga linya ng tren mula silangan pakanluran. Pangunahing pusod ng transportasyon ang [[Estasyon ng Sannomiya]], habang nasa kanluran naman ang katukayong [[Estasyon ng Kobe (Hyōgo)|Estasyon ng Kobe]] at nasa silangan naman ang [[Estasyon ng Shin-Kobe]] ng [[Shinkansen]]. Nakatanaw sa lungsod ang [[Bundok Rokkō]] na may taas na {{cvt|931|m}}. Kilala ito sa mayamang [[Kulay ng dahon sa taglagas|pagbabago ng kulay ng kagubatan nito]] sa panahon ng taglagas. {{wide image|Panoramic view of Kobe and Kobe Harbor from the Kobe Port Tower.png|1000px|align-cap=center|Isang panorama ng Kobe, [[Pantalan ng Kobe|daungan nito]], at [[Pulo ng Puwerto]] mula sa [[Tore ng Pantalan ng Kobe]]}} === Mga ''ward'' === May siyam na [[Mga ward ng Hapon|mga ''ward'']] (''ku'') ang Kobe: # '''Nishi-ku''': Nasa pinakakanlurang bahagi ng Kobe at nakatanaw sa lungsod ng [[Akashi, Hyōgo|Akashi]]. Matatagpuan dito ang [[Unibersidad ng Kobe Gakuin]]. May pinakamalaking populasyon ang ''ward'' na ito, na may 247,000 katao.<ref>[http://www.city.kobe.jp/cityoffice/06/013/toukei/contents/kubetusihyo.html City of Kobe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071014182029/http://www.city.kobe.jp/cityoffice/06/013/toukei/contents/kubetusihyo.html |date=Oktubre 14, 2007 }}, "Population by Ward" (Hapones). Nakuha noong Hulyo 25, 2007.</ref> # '''Kita-ku''': Ang Kita-ku ay ang pinakamalaking ''ward'' batay sa lawak at dito matatagpuan ang Bulubundukin ng Rokkō, kasama ang [[Bundok Rokkō]] at [[Bundok Maya]]. Kilala ang lugar sa bako-bakong lupa at mga daanan para sa paglalakad (''hiking trails''). Nasa ''ward'' na ito ang liwaliwang bakasyunan ng [[onsen]] na [[Arima Onsen|Arima]]. # '''Tarumi-ku''': Pangunahing isang pantirahan na lugar ang Tarumi-ku. Nag-uugnay ang [[Tulay ng Akashi Kaikyō]] mula Maiko sa Tarumi-ku papuntang [[Pulo ng Awaji]] sa timog. Bagong teritoryo ng Kobe ang Tarumi-ku, na naging bahagi ng lungsod noong 1946. # '''Suma-ku''': Ang Suma-ku ay kinaroroonan ng dalampasigan ng Suma na dinarayo ng mga turista tuwing mga buwan ng tag-init. # '''Nagata-ku''': Kinaroroonan ng [[Dambana ng Nagata]], isa sa tatlong "Dakilang mga Dambana" ng Kobe, ang Nagata-ku. # '''Hyōgo-ku''': Minsang tinawag noong Daungan ng Ōwada o Pantalan ng Hyōgo, ang ''ward'' na ito ay ang makasaysayang sentro ng lungsod. Nasa Hyogo-ku ang distrito ng Shinkaichi, dating sentrong pangkalakalan ng Kobe ngunit napinsala noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] kaya nawala ang dating katanyagan ng ''ward''. # '''Chūō-ku''': Ang {{nihongo|''Chūō''|中央}} ay literal na nangngangahulugang "gitna", kaya ang Chūō-ku ay ang sentrong pangkalakalan at libangan ng Kobe. Mga pangunahing pook libangan ang mga distrito ng Sannomiya, Motomachi, at Kobe Harborland. Nasa Chūō-ku ang gusaling panlungsod at ang mga tanggapan ng pamahalaan ng Prepektura ng Hyōgo. Nasa katimugang bahagi ng ''ward'' ang [[Pulo ng Puwerto]] at ang [[Paliparan ng Kobe]]. # '''Nada-ku''': Kinaroroonan ito ng [[Oji Zoo]] at [[Unibersidad ng Kobe]]. Kilala ang Nada-ku sa [[Nada-Gogō|kanilang sake]]. Bumubuo ito ng 45% ng paggawa ng [[sake]] sa Hapon, katuwang ang Fushimi-ku sa [[Kyoto]].<ref>[http://www.kippo.or.jp/culture_e/syoku/sakejijo/sakejijo1.html Kansai Window] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060619122900/http://www.kippo.or.jp/culture_e/syoku/sakejijo/sakejijo1.html |date=Hunyo 19, 2006 }}, "Japan's number one sake production". Nakuha noong Pebrero 6, 2007.</ref> # '''Higashinada-ku''': Nasa pinakasilangang bahagi ng Kobe at hinahangganan nito ang lungsod ng [[Ashiya, Hyōgo|Ashiya]]. Nasa katimugang bahagi ng ''ward'' na ito ang artipisyal na [[pulo ng Rokkō]]. {| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" width="810px" ! colspan="7" | Mga ''ward'' ng Kobe |- ! rowspan="2" | ! colspan="2" | Pangalan ! ! ! !Mapa ng Kobe |- ! style="width: 150px;" |[[Rōmaji]] ! style="width: 150px;" |[[Kanji]] !Populasyon !''Lawak ayon sa kilometro kuwadrado'' !Kapal ng pop. sa bawat km. kuw. ! |- | style="text-align: center;" "width: 20px;" | 1 |Nishi-ku |西区 |240,386 |138.01 |1,742 | rowspan="9" |[[Talaksan:兵庫県神戸市区画図_番号.png|alt=|border|center|499x499px|Mapa ng mga ''ward'' ng Kobe]] |- | style="text-align: center;" | 2 |Kita-ku |北区 |212,211 |240.29 |883 |- | style="text-align: center;" | 3 |Tarumi-ku |垂水区 |216,337 |28.11 |7,696 |- | style="text-align: center;" | 4 |Suma-ku |須磨区 |158,196 |28.93 |5,468 |- | style="text-align: center;" | 5 |Nagata-ku |長田区 |95,155 |11.36 |8,376 |- |6 |Hyōgo-ku |兵庫区 |107,307 |14.68 |7,310 |- |7 |Chūō-ku |中央区 |142,232 |28.97 |4,910 |- |8 |Nada-ku |灘区 |136,865 |32.66 |4,191 |- |9 |Higashinada-ku |東灘区 |214,255 |34.02 |6,298 |} === Klima === {{Weather box |single line = Y |metric first = Y |location = Kobe (1991−2020 karaniwan, mga sukdulan 1896−kasalukuyan) |Jan record high C = 19.2 |Feb record high C = 20.8 |Mar record high C = 23.7 |Apr record high C = 28.5 |May record high C = 31.9 |Jun record high C = 36.3 |Jul record high C = 37.7 |Aug record high C = 38.8 |Sep record high C = 35.9 |Oct record high C = 31.9 |Nov record high C = 26.3 |Dec record high C = 23.7 |Jan record low C = -6.4 |Feb record low C = -7.2 |Mar record low C = -5.0 |Apr record low C = -0.6 |May record low C = 3.9 |Jun record low C = 10.0 |Jul record low C = 14.5 |Aug record low C = 16.1 |Sep record low C = 10.5 |Oct record low C = 5.3 |Nov record low C = -0.2 |Dec record low C = -4.3 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm = 38.4 |Feb precipitation mm = 55.6 |Mar precipitation mm = 94.2 |Apr precipitation mm = 100.6 |May precipitation mm = 134.7 |Jun precipitation mm = 176.7 |Jul precipitation mm = 187.9 |Aug precipitation mm = 103.4 |Sep precipitation mm = 157.2 |Oct precipitation mm = 118.0 |Nov precipitation mm = 62.4 |Dec precipitation mm = 48.7 |year precipitation mm = 1277.8 |Jan mean C = 6.2 |Feb mean C = 6.5 |Mar mean C = 9.8 |Apr mean C = 15.0 |May mean C = 19.8 |Jun mean C = 23.4 |Jul mean C = 27.1 |Aug mean C = 28.6 |Sep mean C = 25.4 |Oct mean C = 19.8 |Nov mean C = 14.2 |Dec mean C = 8.8 |year mean C = 17.0 |Jan high C = 9.4 |Feb high C = 10.1 |Mar high C = 13.5 |Apr high C = 18.9 |May high C = 23.6 |Jun high C = 26.7 |Jul high C = 30.4 |Aug high C = 32.2 |Sep high C = 28.8 |Oct high C = 23.2 |Nov high C = 17.5 |Dec high C = 12.0 |year high C = 20.5 |Jan low C = 3.1 |Feb low C = 3.4 |Mar low C = 6.3 |Apr low C = 11.4 |May low C = 16.5 |Jun low C = 20.6 |Jul low C = 24.7 |Aug low C = 26.1 |Sep low C = 22.6 |Oct low C = 16.7 |Nov low C = 10.9 |Dec low C = 5.7 |year low C = 14.0 |Jan humidity = 62 |Feb humidity = 61 |Mar humidity = 61 |Apr humidity = 61 |May humidity = 64 |Jun humidity = 72 |Jul humidity = 74 |Aug humidity = 71 |Sep humidity = 67 |Oct humidity = 64 |Nov humidity = 63 |Dec humidity = 62 |year humidity = 65 |Jan sun = 145.8 |Feb sun = 142.4 |Mar sun = 175.8 |Apr sun = 194.8 |May sun = 202.6 |Jun sun = 164.0 |Jul sun = 189.4 |Aug sun = 229.6 |Sep sun = 163.9 |Oct sun = 169.8 |Nov sun = 152.2 |Dec sun = 153.2 |year sun = 2083.7 |Jan snow cm = 0 |Feb snow cm = 0 |Mar snow cm = 0 |Apr snow cm = 0 |May snow cm = 0 |Jun snow cm = 0 |Jul snow cm = 0 |Aug snow cm = 0 |Sep snow cm = 0 |Oct snow cm = 0 |Nov snow cm = 0 |Dec snow cm = 0 |year snow cm = 1 |unit precipitation days = 0.5 mm |Jan precipitation days = 6.0 |Feb precipitation days = 7.1 |Mar precipitation days = 10.0 |Apr precipitation days = 10.1 |May precipitation days = 10.4 |Jun precipitation days = 12.1 |Jul precipitation days = 10.9 |Aug precipitation days = 7.4 |Sep precipitation days = 10.3 |Oct precipitation days = 8.8 |Nov precipitation days = 6.4 |Dec precipitation days = 6.8 |year precipitation days = 106.2 |source 1 = Japan Meteorological Agency<ref>{{cite web | url = https://www.data.jma.go.jp/obd/stats/etrn/index.php?prec_no=63&block_no=47770&year=&month=12&day=&view=h0 |script-title=ja:気象庁 / 平年値（年・月ごとの値） | publisher = [[Japan Meteorological Agency]] | access-date = Mayo 19, 2021}}</ref> }} {{Weather box |location = [[Paliparan ng Kobe]] (2006−2020 karaniwan, mga sukdulan 2006−kasalukuyan) |single line = Y |metric first = Y |Jan record high C = 17.2 |Feb record high C = 19.5 |Mar record high C = 22.9 |Apr record high C = 24.9 |May record high C = 30.2 |Jun record high C = 34.5 |Jul record high C = 36.2 |Aug record high C = 37.0 |Sep record high C = 36.2 |Oct record high C = 31.5 |Nov record high C = 25.6 |Dec record high C = 21.9 |Jan record low C = -3.6 |Feb record low C = -3.4 |Mar record low C = -1.5 |Apr record low C = 1.9 |May record low C = 7.0 |Jun record low C = 14.2 |Jul record low C = 19.4 |Aug record low C = 20.5 |Sep record low C = 14.7 |Oct record low C = 8.5 |Nov record low C = 2.7 |Dec record low C = -1.4 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm = 33.3 |Feb precipitation mm = 54.3 |Mar precipitation mm = 83.2 |Apr precipitation mm = 83.7 |May precipitation mm = 117.6 |Jun precipitation mm = 164.5 |Jul precipitation mm = 186.9 |Aug precipitation mm = 84.7 |Sep precipitation mm = 135.1 |Oct precipitation mm = 106.1 |Nov precipitation mm = 52.8 |Dec precipitation mm = 49.3 |year precipitation mm = 1148.4 |Jan mean C = 5.9 |Feb mean C = 6.3 |Mar mean C = 9.2 |Apr mean C = 13.7 |May mean C = 18.5 |Jun mean C = 22.2 |Jul mean C = 25.9 |Aug mean C = 27.9 |Sep mean C = 24.9 |Oct mean C = 19.7 |Nov mean C = 14.0 |Dec mean C = 8.5 |year mean C = 16.4 |Jan high C = 9.3 |Feb high C = 9.7 |Mar high C = 12.8 |Apr high C = 17.3 |May high C = 22.2 |Jun high C = 25.2 |Jul high C = 28.6 |Aug high C = 31.1 |Sep high C = 28.1 |Oct high C = 23.0 |Nov high C = 17.3 |Dec high C = 11.9 |year high C = 19.7 |Jan low C = 2.4 |Feb low C = 2.6 |Mar low C = 5.3 |Apr low C = 9.9 |May low C = 15.1 |Jun low C = 19.8 |Jul low C = 23.9 |Aug low C = 25.6 |Sep low C = 22.1 |Oct low C = 16.7 |Nov low C = 10.7 |Dec low C = 5.1 |year low C = 13.2 |unit precipitation days = 1.0 mm |Jan precipitation days = 4.6 |Feb precipitation days = 6.6 |Mar precipitation days = 8.3 |Apr precipitation days = 8.8 |May precipitation days = 8.6 |Jun precipitation days = 9.8 |Jul precipitation days = 10.2 |Aug precipitation days = 6.0 |Sep precipitation days = 8.8 |Oct precipitation days = 7.9 |Nov precipitation days = 5.7 |Dec precipitation days = 5.8 |year precipitation days = 91.1 |source 1 = Japan Meteorological Agency<ref>{{cite web | url = https://www.data.jma.go.jp/obd/stats/etrn/view/rank_a.php?prec_no=63&block_no=1587&year=&month=&day=&view=h0 |script-title=ja:観測史上1～10位の値（年間を通じての値） | publisher = [[Japan Meteorological Agency|JMA]] | access-date = Pebrero 26, 2022}}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.data.jma.go.jp/obd/stats/etrn/view/nml_amd_ym.php?prec_no=63&block_no=1587&year=&month=&day=&view=h0 |script-title=ja:気象庁 / 平年値（年・月ごとの値） | publisher = [[Japan Meteorological Agency|JMA]] | access-date = Pebrero 26, 2022}}</ref> }} ==Demograpiya== {| class="wikitable" style="float:right; max-width:22em;" |+Mga banyaga sa Kobe<ref name=pop-detail>{{cite web |url=http://www.city.kobe.lg.jp/information/data/statistics/toukei/datakobe/data/dk3003.pdf |script-title=ja:神戸市統計資料 |access-date=Enero 9, 2020 |quote="{{Nihongo2|6. 外国人数}}" |publisher=Pamahalaan ng Kobe |language=ja |archive-date=Abril 14, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180414172429/http://www.city.kobe.lg.jp/information/data/statistics/toukei/datakobe/data/dk3003.pdf |url-status=dead }}</ref> |- ! Kabansaan || Populasyon (2018) |- | {{flagu|Timog Korea}} ||17,175 |- | {{flagu|Tsina}} ||13,205 |- | {{flagu|Vietnam}} ||5,955 |- | {{flagu|Taiwan}} ||1,309 |- | Iba pang kabansaan ||8,974 |- |} {{Historical populations |title = Historical population |type = Japan |align = right |width = |state = |shading = |percentages = |footnote = |1870|18650 |1880|48786 |1890|142965 |1900|283839 |1910|398905 |1920|746500 |1925|818619 |1930|915234 |1935|1058053 |1940|1134458 |1945|694000 |1950|821062 |1955|986344 |1960|1113977 |1965|1216682 |1970|1288930 |1975|1360605 |1980|1367390 |1985|1410734 |1990|1477410 |1995|1423792 |2000|1493398 |2005|1525393 |2010|1544873 |2015|1537272 |2020|1521241 }} Magmula noong Setyembre 2007, may tinatayang [[populasyon]] na 1,530,295 katao ang Kobe sa 658,876 mga [[kabahayan]]. Pagtaas ito ng 1,347 katao o humigit-kumulang 0.1% mula sa nakaraang taon. Ang [[kapal ng populasyon]] ay humigit-kumulang 2,768 katao sa bawat kilometro kuwadrado, habang may humigit-kumulang 90.2 kalalakihan sa bawat 100 kababaihan.<ref name="population statistics">[http://www.city.kobe.jp/cityoffice/06/013/toukei/contents/suikeijinkou.html Lungsod ng Kobe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081225010552/http://www.city.kobe.jp/cityoffice/06/013/toukei/contents/suikeijinkou.html |date=Disyembre 25, 2008 }} – "Estimated Population of Kobe". Nakuha noong Oktubre 2, 2007.</ref> Humigit-kumulang labintatlong bahagdan ng populasyon ay nasa pagitan ng 0 at 14 na taong gulang, animnapu't pitong bahagdan ay sa pagitan ng 15 at 64 na taong gulang, at dalawampung bahagdan ay higit sa 65 taong gulang.<ref name="pocket statistics">[http://www.city.kobe.jp/cityoffice/06/013/toukei/contents/pocket.html Lungsod ng Kobe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070808061701/http://www.city.kobe.jp/cityoffice/06/013/toukei/contents/pocket.html |date=Agosto 8, 2007 }} – "Statistical Summary of Kobe". Nakuha noong Hulyo 25, 2007.</ref> Humigit-kumulang 44,000 mga banyagang nakatala ay naninirahan sa Kobe. Ang apat na pinakakaraniwang mga kabansaan ay mga [[Mga Koreano sa Hapon|Koreano]] (22,237), [[Mga Tsino sa Hapon|Tsino]] (12,516), Vietnamese (1,301), at [[Mga Amerikano sa Hapon|Amerikano]] (1,280).<ref name="pocket statistics" /> ==Mga ugnayang pandaigdig== ;Kinakapatid na mga lungsod {{See also|Talaan ng kakambal at kinakapatid na mga lungsod sa Hapon}} <!-- Tandaan sa mga tagagamit: Ang talaang ito ay para sa mga kinakapatid na lungsod ng Kobe, pero hindi kasali ang kathang-isip na mga kinakapatid na lungsod tulad ng: *{{flagicon|DEU}} [[Hamburg]], Alemanya (1966) *{{flagicon|CAN}} [[Vancouver]], [[British Columbia|BC]], Canada (1990) Huwag ilagay ang mga ito sa talaan. --> Narito ang [[Kinakapatid na lungsod|kinakapatid na mga lungsod]] ng Kobe:<ref name=sisters>{{cite web|title=About Kobe|url=https://global.kobe-investment.jp/english/info-kobe.php|publisher=Global Kobe Investment|access-date=Marso 10, 2022|archive-date=Hulyo 28, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200728124730/https://global.kobe-investment.jp/english/info-kobe.php|url-status=dead}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} *{{flagicon|USA}} [[Seattle]], [[Washington (estado)|WA]], Estados Unidos (1957) *{{flagicon|FRA}} [[Marseille]], [[Provence-Alpes-Côte d'Azur]], Pransiya (1961) *{{flagicon|ITA}} [[Genoa]], [[Liguria]], Italya (1963) *{{flagicon|BRA}} [[Rio de Janeiro]], Brasil (1969) *{{flagicon|CHN}} [[Tianjin]], Tsina (1973) *{{flagicon|LVA}} [[Riga]], Latbiya (1974) *{{flagicon|AUS}} [[Brisbane]], [[Queensland]], Australya (1985) *{{flagicon|ESP}} [[Barcelona]], [[Catalonia]], Espanya (1993) *{{flagicon|KOR}} [[Incheon]], Timog Korea (2010) *{{flagicon|UK}} [[Aberdeen]], Reyno Unido (2022)<ref>{{cite web | url=https://www.aberdeencity.gov.uk/news/hydrogen-twin-cities-award-aberdeen-and-kobe-japan | title=Hydrogen Twin Cities Award for Aberdeen and Kobe, Japan &#124; Aberdeen City Council | date=Nobyembre 16, 2022 }}</ref> {{div col end}} ;Kinakaibigan at nagtutulungang mga lungsod Nakikipagtulungan din ang Kobe sa:<ref name=sisters/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flagicon|USA}} [[Philadelphia]], [[Pennsylvania|PA]], Estados Unidos (1986) *{{flagicon|PAK}} [[Faisalabad]], [[Punjab, Pakistan|Punjab]], Pakistan (2000) *{{flagicon|KOR}} [[Daegu]], Timog Korea (2010) *{{flagicon|RWA}} [[Kigali]], Rwanda (2016) {{div col end}} Tinapos noong 2019 ang memorandum ng pag-unawa sa maaaring pagtatatag ng kinakapatid na ugnayan ng Kobe sa lungsod ng [[Ahmedabad]], [[Gujarat]], India.<ref>{{cite news |title=Kobe, Ahmedabad to be sister cities|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/ahmedabad/kobe-ahmedabad-to-be-sister-cities/articleshow/69980264.cms|access-date=Marso 10, 2022|publisher=Times of India|date=Hunyo 27, 2019}}</ref> ;Kinakapatid na mga pantalan Narito ang kinakapatid na mga pantalan ng [[Pantalan ng Kobe]]:<ref name=sisters/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flagicon|NED}} [[Pantalan ng Rotterdam]], Olanda (1967) *{{flagicon|USA}} [[Pantalan ng Seattle]], Estados Unidos (1967) *{{flagicon|CHN}} [[Pantalan ng Tianjin]], Tsina {{div col end}} == Mga sanggunian == {{Reflist|30em}} == Mga panlabas na link == {{Commons category|Kobe}} {{Wikivoyage}} {{Wiktionary|神戸|Kōbe}} {{Americana Poster|Kobé|year=1920}} * {{Commons category-inline|Kobe by decade|History of Kobe}} * [http://www.city.kobe.lg.jp Opisyal na websayt ng Lungsod ng Kobe] {{in lang|ja}} * [https://web.archive.org/web/20120922041935/http://www.city.kobe.lg.jp/foreign/english/index.html Opisyal na websayt ng Lungsod ng Kobe] {{in lang|en}} * [http://digitalgallery.nypl.org/nypldigital/dgkeysearchresult.cfm?word=Kobe%2Dshi%20%28Japan%29&s=3&notword=&f=2 New York Public Library Digital Gallery]{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} – mga retrato ng Kobe noong ika-19 na dantaon * {{osmrelation-inline|900329|Kobe}} * {{YouTube|u=kobecitychannel|Kobe City}} {{in lang|ja}} * {{Cite NIE|wstitle=Kōbé|year=1905 |short=x}} * {{Cite Collier's|wstitle=Kobe |short=x}} {{Hyogo}} {{Authority control}} [[Kategorya:Mga lungsod sa Prepektura ng Hyogo]] kfoimhtjx77dzgzz66thr7ubp61psgk 10 44672 2167168 1681748 2025-07-02T12:22:52Z Julius Santos III 139725 2167168 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | name = {{{name|}}} | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 69e2w81lwhk8vetr7hm81ogpx0veh7c 2167170 2167168 2025-07-02T12:26:42Z Julius Santos III 139725 2167170 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | size = {{{size}}} | name = {{{name|}}} | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 6tax2e7m7tpj0zjnmli7pawbvx5vhhk 2167171 2167170 2025-07-02T12:28:13Z Julius Santos III 139725 2167171 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | name = {{{name}}} | size = {{{size|}}} | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 58edf1k97lwqr0rrswa1ucfu4q4nc01 2167172 2167171 2025-07-02T12:28:51Z Julius Santos III 139725 2167172 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | name = {{{name|}}} | size = {{{size|}}} | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> p286o01w1apvxtnwn2y00iw51pnwyqq 2167174 2167172 2025-07-02T12:31:01Z Julius Santos III 139725 2167174 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | name = {{{name|}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> hkli0on8ve6uf3rje05dxw9jwmsyt0y 2167175 2167174 2025-07-02T12:32:45Z Julius Santos III 139725 2167175 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | name = {{{name|}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 1tfonfeky1c5y2desw4chi7d0s3j55f 2167176 2167175 2025-07-02T12:34:23Z Julius Santos III 139725 2167176 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | name = {{{name|}}} | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 69e2w81lwhk8vetr7hm81ogpx0veh7c 2167179 2167176 2025-07-02T12:42:15Z Julius Santos III 139725 2167179 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | name = {{{name|}}} | size = {{{size|}}} | altlink = national basketball team | altvar = basketball }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 463r31k6wn6b300xxjipk1tiy3cfn4u 0 53013 2167269 1632830 2025-07-03T10:03:26Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167269 wikitext text/x-wiki {{Infobox person/Wikidata}} Si '''Michael H. Armacost'''<ref name=Karnow>{{cite-Karnow|Michael Armacost}}</ref> ay isang [[embahador]] ng [[Estados Unidos]] para sa [[Pilipinas]] mula [[1982]] magpahanggang [[1984]]. Sa lumaon, naging ''[[Undersecretary of State|Undersecretary]]'' ng Estado. Isa siya sa mga naging tagapuna ng pamahalaan ni [[Ferdinand Marcos]] mula sa [[Departamento ng Estado]] ng Estados Unidos. ==Sanggunian== {{reflist}} ==Panlabas na kawing== *[http://www.project-syndicate.org/contributors/contributor_comm.php4?id=605 ''Michael Armacost's Project Syndicate op/eds''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050305083156/http://www.project-syndicate.org/contributors/contributor_comm.php4?id=605 |date=2005-03-05 }} {{BD|1937||Armacost, Michael H}} [[Kategorya:Mga diplomata ng Estados Unidos]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Pilipinas]] {{US-stub}} guzpu4o9n6x0hv6bsy0q2zerw7r0kq1 0 65859 2167211 2164241 2025-07-02T17:07:52Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167211 wikitext text/x-wiki {{Infobox sakit | Name = HIV | Image = HI-virion-structure en.svg | Caption = Diagrama ng HIV | Width = 190 | ICD10 = B20-B24 | ICD9 = {{ICD9|042}}-{{ICD9|044}} | DiseasesDB = | MedlinePlus = 000602 | eMedicineSubj = article | eMedicineTopic = 783434 | eMedicine_mult = | MeshID = D006678 | OMIM = 609423 }} Ang '''Human immunodeficiency virus''' ('''HIV''') ay isang [[lentivirus]] na kasapi ng mag-anak na [[retrovirus]] na nagsasanhi ng nahahawang karamdaman na tumatapyas ng panangga ng katawan o ''[[AIDS|acquired immunodeficiency syndrome]]'' (AIDS),<ref name="pmid8493571">{{cite journal |author=Weiss RA |title=How does HIV cause AIDS? |journal=Science |volume=260 |issue=5112 |pages=1273–9 |year=1993 |month=May |pmid=8493571 |doi= 10.1126/science.8493571|url=|bibcode = 1993Sci...260.1273W }}</ref><ref name="pmid18947296">{{cite journal |author=Douek DC, Roederer M, Koup RA |title=Emerging Concepts in the Immunopathogenesis of AIDS |journal=Annu. Rev. Med. |volume=60 |issue= |pages=471–84 |year=2009 |pmid=18947296 |pmc=2716400 |doi=10.1146/annurev.med.60.041807.123549}}</ref>. Ang [[AIDS]] ay isang kalagayan sa mga tao kung saan ang patuloy ng paghina ng panangga ng katawan ay pumapayag sa mga mapanganib na mga [[oportunistikong mga impeksiyon]] na manaig. Ang pagsakop ng HIV ay nangyayari sa pamamagitan ng paglipat ng [[dugo]], [[semilya]], [[pluido ng puke]], [[bagong paglabas]] sa mga lalake, o [[gatas ng suso]] sa mga mga babae. Sa loob ng mga bantu, ang HIV ay umiiral bilang malayang mga partikulong [[virus]] at virus sa loob ng nadamay na [[puting dugo]]. Ang apat na pangunahing mga paraan ng pagkahawa ang [[hindi ligtas na pakikipagtalik]], nadapuang karayom na itinurok sa isang nasakop na tao, sa gatas ng suso ng ina at pagkahawa mula sa nasakop ina sa kaniyang sanggol na ipinanganak. Ang pagsala (Ingles: screening) sa mga produktong dugo para sa HIV ay malaking nakabawas o nag-alis ng pagpasa sa pamamagitan ng mga [[pagsasalin ng dugo]] o mga impektadong produktong dugo sa mga [[papaunlad na bansa]]. Ang pagsakop ng HIV sa mga tao ay itinuturing na isang [[pandemiko ng AIDS|salot]] ng [[Pandaigdigang Organisasyon ng Kalusugan]] (World Health Organization o WHO). Gayunpaman, ang pagkawalang bahala sa HIV ay gumagampan ng mahalagang papel sa panganib ng HIV.<ref name="cdc1">{{cite web|url=http://www.cdc.gov/hiv/resources/reports/hiv_prev_us.htm |title=CDC&nbsp;– HIV/AIDS&nbsp;– Resources&nbsp;– HIV Prevention in the United States at a Critical Crossroads |publisher=Cdc.gov |date= |accessdate=2010-07-28}}</ref><ref name=cdc2>{{cite web|url=http://www.cdc.gov/nchhstp/newsroom/docs/FastFacts-MSM-FINAL508COMP.pdf |title=HIV and AIDS among Gay and Bisexual Men |format=PDF |date= |accessdate=2010-07-28}}</ref> Mula sa pagkakatuklas nito noong 1981 hanggang 2006, ang AIDS ay pumatay ng higit sa 25 milyong katao sa buong mundo.<ref name="UNAIDS2006"/> Ang HIV ay humahawa sa mga 0.6% ng [[populasyon ng mundo]].<ref name="UNAIDS2006">{{cite book | author =[[Joint United Nations Programme on HIV/AIDS]] | year = 2006 | title = 2006 Report on the global AIDS epidemic | chapter = Overview of the global AIDS epidemic | chapterurl = http://data.unaids.org/pub/GlobalReport/2006/2006_GR_CH02_en.pdf | accessdate = 2006-06-08 | format= PDF | isbn =9291734799 }}</ref> Noong 2009, ang AIDS ay pumatay ng mga tinatayang 1.9 milyong mga katao na mas mababa sa kasukdulang pandaigdigang 2.1 milyon noong 2004.<ref name="UNAIDS2010">{{cite book | author =[[Joint United Nations Programme on HIV/AIDS]] | year = 2010 | title = UN report on the global AIDS epidemic 2010 | chapter = Overview of the global AIDS epidemic | chapterurl = http://www.unaids.org/globalreport/Global_report.htm | accessdate = | format= | isbn =978-92-9173-871-7 }}</ref> Ang tinatayang mga 260,000 bata ay namatay sa AIDS noong 2009.<ref name=UNAIDS2010/> Ang hindi pantay na bilang ng mga kamatayan na sanhi ng AIDS ay nangyayari sa [[Sub-Saharan Aprika]] na nagpapaantala ng paglagong [[ekonomiko]] at nagpapalala ng bigat ng kahirapan sa mga bansang ito.<ref name=Greener>{{cite book | author = Greener, R. | year = 2002 | title = State of The Art: AIDS and Economics | chapter = AIDS and macroeconomic impact | chapterurl = http://db.jhuccp.org/ics-wpd/exec/icswppro.dll?BU=http://db.jhuccp.org/ics-wpd/exec/icswppro.dll&QF0=DocNo&QI0=285428&TN=Popline&AC=QBE_QUERY&MR=30%25DL=1&&RL=1&&RF=LongRecordDisplay&DF=LongRecordDisplay | editor = S, Forsyth (ed.) | edition = | pages = 49–55 | publisher = IAEN | access-date = 2021-08-07 | archive-date = 2010-01-31 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100131090753/http://db.jhuccp.org/ics-wpd/exec/icswppro.dll?BU=http%3A%2F%2Fdb.jhuccp.org%2Fics-wpd%2Fexec%2Ficswppro.dll&QF0=DocNo&QI0=285428&TN=Popline&AC=QBE_QUERY&MR=30%25DL%3D1&&RL=1&&RF=LongRecordDisplay&DF=LongRecordDisplay | url-status = dead }}</ref> Tinatayang ang 22.5 milyong mga katao o 68% ng kabuuang pandaigdigang kaso ng HIV ay nakatira sa sub-Saharan Aprika na tirahan rin ng 90% ng pandaigdigang 16.6 milyong mga bata na naulila ng HIV.<ref name=UNAIDS2010/> Ang paggamot gamit ang [[drogang antiretroviral]] ay nagpapabawas ng rate ng kamatayan at at mga karamdaman sa impeksiyong HIV.<ref name=Palella>{{cite journal | author=Palella, F. J. Jr, Delaney, K. M., Moorman, A. C., Loveless, M. O., Fuhrer, J., Satten, G. A., Aschman and D. J., Holmberg, S. D. | title=Declining morbidity and mortality among patients with advanced human immunodeficiency virus infection. HIV Outpatient Study Investigators | journal=N. Engl. J. Med. | year=1998 | pages=853–860 | volume=338 | issue=13 | pmid=9516219 | doi=10.1056/NEJM199803263381301 }}</ref> Bagaman ang mga gamot na antiretroviral ay hindi pa pangkalahatang makukuha (available), ang pagpapalawig ng mga programang terapiyang antiretroviral mula 2004 ay tumulong sa pagbabaligtad ng mga kamatayang sanhi ng AIDS at mga bagong impeksiyon sa maraming mga bahagi ng mundo.<ref name="UNAIDS2010"/> Ang pinatinding kamalayan at mga paraang pang-iwas gayundin ang natural na takbo ng epidemiko ay gumampan rin ng papel. Gayunpaman, ang tinatayang 2.6 milyong katao ay bagong nahawaan noong 2009.<ref name="UNAIDS2010"/> Ang HIV ay humahawa sa mga mahalagang [[selula]] sa [[sistemang immuno]] gaya ng [[nakatutulong na selulang T]] (na spesipiko rito ang mga selulang T na [[CD4]]<SUP>+</SUP>), [[macrophage]], at [[selulang dendritiko]].<ref>{{cite pmid | 20598938 }}</ref> Ang impeksiyong HIV ay nagdudulot ng mababang mga lebel o bilang ng CD4<SUP>+</SUP> na mga [[selulang T]] sa pamamagitan ng tatlong mga pangunahing mekanismo: Una, ang direktang pagpatay ng mga impektadong selula; ikalawa, pagpapadami ng rate ng [[apoptosis]] sa mga impektadong selula; at ikatlo, pagpatay ng impektadong CD4<SUP>+</SUP> na mga selulang T sa pamamagitan ng [[CD8 cytotoxic lymphocyte]] na kumikilala ng mga impektadong selula. Kapag ang bilang ng mga CD4<SUP>+</SUP> na selulang T ay bumagsak ng mababa sa kritikal (mahalagang) na lebel, ang [[pinapamagitan ng selulang immunidad]] ay nawawala at ang katawan ay nagiging patuloy na mas marupok sa mga oportunistikong mga impeksiyon. Ang karamihan sa mga taong impektadong ng HIV-1 ay kalaunang tumutungo sa [[AIDS]].<ref>{{cite pmid | 20628133 }}</ref> Ang mga indibidwal na ito ay karamihang namamatay mula sa mga oportunistikong mga impeksiyon o mga [[malignansiya]] na kaugnay ng progresibong pagkabigo ng [[sistemang immuno]].<ref name=Lawn>{{ cite journal | author=Lawn SD | title=AIDS in Africa: the impact of coinfections on the pathogenesis of HIV-1 infection | journal=J. Infect. Dis. | year=2004 | pages=1–12 | volume=48 | issue=1 | pmid=14667787 | doi=10.1016/j.jinf.2003.09.001 }}</ref> Ang HIV ay nagpapatuloy sa AIDS sa isang nagbabagong rate na apektado ng viral, hosto (host) at mga paktor pang-kapaligiran. Ang karamihan ay tumutungo sa AIDS sa loob ng 10 taon pagkatapos mahawaan ng HIV. Ang iba ay mas tutuloy sa AIDS ng mas mabilis samatalang para sa ilan ay mas matagal ang pagtuloy sa AIDS.<ref name=Buchbinder>{{cite journal | author=Buchbinder SP, Katz MH, Hessol NA, O'Malley PM, Holmberg SD. | title=Long-term HIV-1 infection without immunologic progression | journal=AIDS | year=1994 | pages=1123–8 | volume=8 | issue=8 | pmid=7986410 | doi=10.1097/00002030-199408000-00014 }}</ref><ref name=CGAIHS>{{cite journal | title=Time from HIV-1 seroconversion to AIDS and death before widespread use of highly active antiretroviral therapy: a collaborative re-analysis. Collaborative Group on AIDS Incubation and HIV Survival including the CASCADE EU Concerted Action. Concerted Action on SeroConversion to AIDS and Death in Europe | journal=Lancet | volume=355 | issue=9210 | pages=1131–7 | year=2000 | month=April | pmid=10791375 | doi=10.1016/S0140-6736(00)02061-4 }}</ref> Ang paggamot gamit ang mga [[medikasyong anti-retroviral]] ay nagpapadagdag ng [[ekspektansiya ng buhay]] ng mga taong nahawaan ng HIV. Kahit pa ang HIV ay nagpatuloy sa AIDS, ang [[aberahe]]ng panahon ng pagpapatuloy (survival) sa terapiyang antiretroviral ay tinatayang higit sa 5 taon.<ref name=Schneider>{{ cite journal | author=Schneider MF, Gange SJ, Williams CM, Anastos K, Greenblatt RM, Kingsley L, Detels R, Munoz A | title=Patterns of the hazard of death after AIDS through the evolution of antiretroviral therapy: 1984–2004 | journal=AIDS | year=2005 | pages=2009–18 | volume=19 | issue=17 | pmid=16260908 | doi=10.1097/01.aids.0000189864.90053.22 }}</ref> Kung ito ay hindi nagamot ng terapiyang antiretroviral, ang indibidwal na may AIDS ay namamatay sa loob ng isang taon.<ref name=Morgan2>{{ cite journal | author=Morgan D, Mahe C, Mayanja B, Okongo JM, Lubega R, Whitworth JA | title=HIV-1 infection in rural Africa: is there a difference in median time to AIDS and survival compared with that in industrialized countries? | journal=AIDS | year=2002 | pages=597–632 | volume=16 | issue=4 | pmid=11873003 | doi=10.1097/00002030-200203080-00011 }}</ref> == Klasipikasyon == {{see also|Mga pangilalim na uri ng HIV}} {| class="wikitable" border="1" style="float:right; font-size:85%; margin-left:15px;" |+Paghahambing ng mga [[species]] ng HIV |- ! Species !! [[Birulensiya]] !! [[Paghawa]] !! Paglaganap !! Pinagpalagay na pinagmulan |- ! HIV-1 | Mataas || Mataas || Pandaigdigan || [[Chimpanzee]] |- ! HIV-2 | Mababa || Mababa || Kanlurang Aprika || [[Sooty Mangabey]] |} Ang HIV ay kasapi ng [[genus]] na ''[[Lentivirus]]'',<ref name=ICTV61.0.6>{{cite web | author=[[International Committee on Taxonomy of Viruses]] | publisher=[[National Institutes of Health]] | year=2002 | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ICTVdb/ICTVdB/61060000.htm | title=61.0.6. Lentivirus | accessdate=2006-02-28 }}</ref> na kasapi ng pamilyang [[Retroviridae]].<ref name=ICTV61.>{{cite web | author=[[International Committee on Taxonomy of Viruses]] | publisher=[[National Institutes of Health]] | year=2002 | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ICTVdb/ICTVdB/61000000.htm | title=61. Retroviridae | accessdate=2006-02-28 }}</ref> Ang mga Lentiviruse ay nag-aangkin ng maraming mga karaniwang mga katangiang [[morpolohiya|morpolohikal]] at [[biolohikal]]. Maraming mga espesye ay nahahawaan ng lentivirus na mailalarawang responsable sa pangmatagalang mga sakit na may mahabang [[yugtong inkubasyon]].<ref name=Levy>{{cite journal | author=Lévy, J. A. | title=HIV pathogenesis and long-term survival | journal=AIDS | year=1993 | pages=1401–10 | volume=7 | issue=11 | pmid=8280406 | doi=10.1097/00002030-199311000-00001 }}</ref> Ang mga Lentivirus ay naipapasa bilang may isang-hibla, positibong-[[senso (molekular na biolohiya)|senso]] na nakatakip na mga [[virus na RNA]]. Sa pagpasok sa inaasintang [[selula]], ang viral na [[genome]] ng [[RNA]] ay kinokonberte ([[kabaligtarang transkripsiyon]]) sa dalawang-hiblang [[DNA]] ng isang kinokodigong viral na [[kabaligtarang transcriptase]] na inihahatid sa kahabaan ng viral genome sa partikulong virus. Ang nagreresultang viral DNA ay ipinapasok naman sa [[nucleus ng selula]] at isinasama sa selular na DNA ng kinokodigong viral na [[integrase]] at mga kapwa-paktor na hosto.<ref name="JASmith">{{cite journal | author= Smith, Johanna A.; Daniel, René (Division of Infectious Diseases, Center for Human Virology, Thomas Jefferson University, Philadelphia) |title= Following the path of the virus: the exploitation of host DNA repair mechanisms by retroviruses |journal=ACS Chem Biol|volume=1|issue=4 |pages= 217–26 | year= 2006 |pmid= 17163676 |doi=10.1021/cb600131q |url= }}</ref> Kapag ito ay naisama na, ang virus ay maaaring maging [[yugtong inkubasyon|latento]] na pumapayag sa virus at mga selulang hosto nito na makaiwas sa pagkakatuklas (detection) ng [[sistemang immuno]]. Sa alternatibong paraan, ang virus ay maaring [[transkripsiyon (henetika)|tinranskriba]] na lumilikha ng bagong mga genome na RNA at mga protinang viral na kinakahon at inilalabas mula sa selula habang ang mga bagong partikulong virus na nagpasimula ng [[replikasyon]] (pagkopya) ay bagong [[siklo|sumiklo]]. Ang dalawang mga uri ng HIV ay inilalarawan na: [[HIV-1]] at [[HIV-2]]. Ang HIV-1 ang virus na naunang natuklasan at pinangalanang LAV at HTLV-III. Ito ay mas [[birulente]], mas nakahahawa,<ref>{{cite journal | title=Comparison of HIV-1 and HIV-2 infectivity from a prospective cohort study in Senegal | url=https://archive.org/details/sim_statistics-in-medicine_2003-02-28_22_4/page/573 | last=Gilbert | first=PB et al | journal=Statistics in Medicine | date=28 Pebrero 2003| volume=22 | issue=4 | pages=573–593 | pmid=12590415 | doi=10.1002/sim.1342 | last2=McKeague | first2=IW | last3=Eisen | first3=G | last4=Mullins | first4=C | last5=Guéye-Ndiaye | first5=A | last6=Mboup | first6=S | last7=Kanki | first7=PJ}}</ref> at ang sanhi ng karamihan sa mga impeksiyong HIV sa buong mundo. Ang mas mababang nakakahawang HIV-2 kumpara sa HIV-1 ay nagpapahiwatig na ang mas kaunti sa mga nalantad sa HIV ay mahahawaan kada paglalantad. Dahil sa relatibong mahinang kakayahan nito sa pagpasa, ang HIV-2 ay karamihang nakalagak lamang sa [[Kanlurang Aprika]].<ref name=Reeves>{{cite journal | author=Reeves, J. D. and Doms, R. W | title=Human Immunodeficiency Virus Type 2 | journal=J. Gen. Virol. | year=2002 | pages=1253–65 | volume=83 | issue=Pt 6 | pmid=12029140 | doi=10.1099/vir.0.18253-0 }}</ref> == Mga tanda at sintomas == [[Talaksan:Hiv-timecourse copy.svg|300px|thumb|right|Isang nilahat na [[grapo]] ng ugnayan sa pagitan ng mga kopya ng HIV (bigat na viral) at mga bilang ng CD4 sa [[aberahe]]ng panahon ng hindi nagamot na impeksiyon ng HIV. Ang anumang kurso ng sakit ng isang partikular na indibiwal maaaring may malaking pagkakaiba.{{legend-line|blue solid 2px|CD4⁺ T cell count (cells per µL)}} {{legend-line|red solid 2px|HIV RNA copies per&nbsp;mL of plasma}}]] Ang impeksiyon o pagkahawa ng HIV-1 ay kaugnay ng patuloy na pagbaba ng bilang ng CD4<SUP>+</SUP> na [[selulang T]] at pagdagdag ng [[bigat na viral]] na lebel ng HIV sa [[dugo]]. Ang yugto ng impeksiyon ay maaaring matukoy sa pamamagitan ng pagsukat ng bilang ng CD4<SUP>+</SUP> na selulang T at bigat na viral ng pasyente. Ang mga yugto ng impeksiyong HIV ay [[Acute (medical)|impeksiyong acute]] (na kilala rin bilang pangunahing impeksiyon), [[latensiya]] at [[AIDS]]. Ang impeksiyong acute ay tumatagal ng ilang mga linggo at maaaring kabilangan ng mga sintomas gaya ng [[lagnat]] (fever), [[lymphadenopathy]]&nbsp; (pamamaga ng [[kulani]]), [[pharyngitis]]&nbsp; (masakit na lalamunan o sore throat), [[rash]], [[myalgia]]&nbsp; (kirot sa masel), [[malaise]], at mga [[Singaw (sakit)|singaw]] sa bibig at lalamuna. Ang yugtong latensiya ay sumasangkot sa kaunti o walang mga sintomas at maaaring tumagal mula 2 linggo hanggang 20 taon o higit pa depende sa indibidwal. Ang panghuling yugto ng pagkahawa ng HIV ang AIDS. Ito ay inilalarawan ng mababang bilang ng CD4+ na selulang T (mas kaunti sa 200 kada mikrolitro) at paglitaw ng iba't ibang mga [[oportunistikong impeksiyon]], [[kanser]] at iba pang mga kondisyon. Ang maliit na lebel ng mga impektado ng HIV-1 na indibidwal ay nagpapanatili ng mataas na lebel ng mga CD4+ na selulang T nang walang [[terapiyang antiretroviral]]. Gayunpaman, ang karamihan sa mga ito ay may natutuklasan (detectable) na bigat na viral at kalaunan ay tumutuloy sa AIDS nang walang paggamot bagaman mas mabagal sa iba. Ang mga indibidwal na ito ay inuuri bilang kontroler ng HIV o [[pangmatagalang hindi tagatuloy]] (long-term nonprogressors o LTNP). Ang mga indibiwal na nagpapanataili ng bilang ng CD4+ ng selulang T at mayroon ring mababa at hindi matutuklasang bigat na viral nang walang paggamot ng antiretroviral ay tinatawag na mga elitistang kontrol o mga elitistang tagasupil (ES).<ref name=Grabar>{{cite journal | author=Grabar, S., Selinger-Leneman, H., Abgrall, S., Pialoux, G., Weiss, L., Costagliola, D. | title=Prevalence and comparative characteristics of long-term nonprogressors and HIV controller patients in the French Hospital Database on HIV |journal=AIDS | year=2009 | pages=1163–1169 | volume=23 | issue=9 | pmid=19444075 |doi=10.1097/QAD.0b013e32832b44c8}}</ref><ref>{{Cite pmid|20350494}}</ref> === Impeksiyong acute === {{Main|Acute HIV infection}} [[Talaksan:Symptoms of acute HIV infection.png|thumb|right|300px|Mga pangunahing sintomas ng impeksiyong HIV]] Ang impeksiyong HIV ay pangkalahatang nangyayari sa pagpapakilala ng mga [[pluidong pangkatawan]] mula sa impektado indibidwal (''indibidwal na may HIV'') tungo sa katawan ng isang indibidwal na hindi impektado (''indibidwal na walang HIV''). Ang isang yugto ng mabilisang [[replikasyong viral]] ay nagreresulta, na nagdudulot sa pagsagana ng virus sa [[periperal na dugo]]. Sa yugto ng pangunahing impeksiyon, ang lebel ng HIV ay maaaring umabot ng ilang mga milyong partikulo ng virus kada mililitro ng dugo.<ref name=Piatak>{{cite journal | author=Piatak, M., Jr, Saag, M. S., Yang, L. C., Clark, S. J., Kappes, J. C., Luk, K. C., Hahn, B. H., Shaw, G. M. and Lifson, J.D. | title=High levels of HIV-1 in plasma during all stages of infection determined by competitive PCR | journal=Science | year=1993 | pages=1749–1754 |volume=259 | issue=5102 | pmid=8096089 | doi=10.1126/science.8096089|bibcode = 1993Sci...259.1749P }}</ref> Ang dugong ito ay sinasamahan ng maliwanag na pagbagsak ng bilang ng mga sumisirkulong CD4⁺ na selulang T. Ang acute na viremia na ito ay iniuugnay sa halos lahat ng mga pasyente sa aktibasyon (pagpapagana) ng [[cytotoxic T cell|CD8⁺ na mga selulang T]] na pumapatay ng mga selulang impektado ng HIV at kalaunan ng produksiyon ng [[antibody]] o [[seroconversion]]. Ang dugong CD8⁺ na selulang T ay ipinagpapalagay na mahalaga sa pagkokontrol ng mga lebel ng virus na sumusukdol (peak) at pagkatapos ay bumabagsak habang ang bilang ng CD4⁺ selulang T ay muling tumataas. Ang isang mabuting dugong CD8⁺ na selulang T ay inigunay sa mas mabagal na pagpapatuloy ng sakit at isang mas mabuting [[prognosis]] bagaman ito ay hindi nagtatanggal ng virus.<ref name=Pantaleo1998> {{cite journal | author=Pantaleo G, Demarest JF, Schacker T, Vaccarezza M, Cohen OJ, Daucher M, Graziosi C, Schnittman SS, Quinn TC, Shaw GM, Perrin L, Tambussi G, Lazzarin A, Sekaly RP, Soudeyns H, Corey L, Fauci AS. | title=The qualitative nature of the primary immune response to HIV infection is a prognosticator of disease progression independent of the initial level of plasma viremia | journal=Proc Natl Acad Sci U S A. | year=1997 | pages=254–258 | volume=94 | issue=1 | pmid=8990195 | doi=10.1073/pnas.94.1.254 | pmc=19306 |bibcode = 1997PNAS...94..254P }}</ref> Sa yugtong ito (na karaniwang ay 2–4 linggo pagkatapos ng pagkakalantad), maraming mga indibidwal ay nagkakaroon ng [[influenza]] o tulad ng [[mononucleosis]] na sakit na tinataag na [[acute HIV infection]] na ang pinakaraniwang mga sintomas ay kinabibilangan ng [[lagnat]][[lymphadenopathy]], [[pharyngitis]], [[rash]], [[myalgia]], [[malaise]] at mga [[Singaw (sakit)|singaw]] sa bibig at lalamunan, at maaari ring kabilangan ng mas hindi karaniwang [[sakit sa ulo]], [[nausea]], at [[pagsusuka]], lumaking [[atay]]/[[spleen]], [[pagbawas ng timbang]], [[Candidiasis|thrush]], at mga [[neurolohikal]] na sintomas. Ang mga impektadong indibidwal ay maaaring makaranas ng lahat o ilan o wala sa mga sintomas na ito. Ang tagal ng mga sintomas ay nag-iiba iba na ang aberahe ay 28 araw at karaniwan ay tumatagal ng hindi bababa sa isang linggo.<ref name=Kahn> {{cite journal | author=Kahn, J. O. and Walker, B. D. | title=Acute Human Immunodeficiency Virus type 1 infection | journal=N. Engl. J. Med. | year=1998 | pages=33–39 | volume=331 | issue=1 | pmid=9647878 | doi=10.1056/NEJM199807023390107 }}</ref> Dahil sa mga hindi spesipikong kalikasan ng mga sintomas na ito, ang mga ito ay kadalasang hindi nakikilala bilang mga tanda ng impeksiyong HIV. Kahit pa ang mga pasyente ay pumunta sa kanilang mga doktor o hospital, ang mga ito ay kadalasang nabibigyan ng maling [[diagnosis]] na merong may isa sa mas karaniwang mga [[nakahahawang sakit]] na may parehong mga sintomas. Dahil dito, ang mga pangunahing sintomas na ito ay hindi ginagamit sa pagda-diagnos ng impeksiyong HIV dahil ang mga ito ay hindi nakikita sa lahat ng mga kaso at dahil sa marami sa mga ito ay sinasanhi ng ibang mas karaniwang mga sakit. Gayunpaman, ang pagkilala ng sindroma ay mahalaga dahil ang pasyente ay mas nakahahawa sa yugtong ito. <ref name="pmid11187417">{{cite journal |author=Daar ES, Little S, Pitt J, ''et al.'' |title=Diagnosis of primary HIV-1 infection. Los Angeles County Primary HIV Infection Recruitment Network |journal=Ann. Intern. Med. |volume=134 |issue=1 |pages=25–9 |year=2001 |pmid=11187417 |doi=}}</ref> === Impeksiyong kroniko === Ang isang malakas ng pagtatanggol ng [[sistemang immuno]] ay nagbabawas ng mga partikulong virus sa [[daluyang ng dugo]] na naghuhudyat ng pagsisimula ng pangalawa o kronikong (chronic) impeksiyong HIV. Ang pangalawang yugto ng impeksiyong HIV ay iba iba mula 2 linggo hanggang 20 taon. Sa yugtong ito ng impeksiyon, ang HIV ay aktibo sa mga [[kulani]] na karaniwan ay patuloy ang pamamaga bilang tugon sa malaking mga halaga ng virus na nabitag (trapped) sa follicular na [[dendritikong selula]]ng network.<ref name=burton> {{cite journal | author=Burton GF, Keele BF, Estes JD, Thacker TC, Gartner S. | title=Follicular dendritic cell contributions to HIV pathogenesis | journal=Semin Immunol. | year=2002 | pages=275–284 | volume=14 | issue=4 | pmid=12163303 | doi=10.1016/S1044-5323(02)00060-X }} </ref> Ang mga nakapaligid na [[tisyu]] na mayaman sa CD4<SUP>+</SUP> na selulang T ay maaari ring maging impektado at ang mga partikulong viral ay natitipon sa parehong mga impektadong selula at bilang malayang virus. Ang mga indibidwal na nasa yugtong ito ay nakahahawa pa rin. Sa panahong ito, ang [[Helper T cell|CD4<SUP>+</SUP> CD45RO<SUP>+</SUP> na selulang T]] ay nagdadala ng karamihan sa mga bigat na proviral.<ref name=clapham> {{cite journal | author=Clapham PR, McKnight A. | title=HIV-1 receptors and cell tropism | journal=Br Med Bull. | year=2001 | pages=43–59 | volume=58 | issue=4 | pmid=11714623 | doi=10.1093/bmb/58.1.43 }}</ref> Sa yugtong ito ng impeksiyon, ang unang pagsisimula ng terapiyang [[antiretroviral]] ay malaking nagpapaigi ng pagpapatuloy (survival) ng buhay ng indibidwal na may HIV kumpara sa mga indibidwal na may ipinagpalibang terapiya. === AIDS === Kapag ang bilang ng CD4⁺ na selulang T ay bumagsak na mas mababa sa kritikal na antas ng 200 selula kada mililitro, ang pinamamagitang selulang [[immunidad]] ay nawawala at ang mga impeksiyon na may iba ibang oportunistikong [[mikrobyo]] ay lumilitaw. Ang unang mga sintomas ay karaniwang kinabibilangan ng katamtaman at hindi maipaliwanag na [[pagbawas ng timbang]], paulit ulit na impeksiyon sa [[traktong respiratoryo]] (gaya ng [[sinusitis]], [[bronchitis]], [[otitis media]], [[pharyngitis]]), [[prostatitis]], skin rashes, at mga singaw sa bibig. Ang mga karaniwang oportunistikong mga impeksiyon at [[tumor]] na ang ang karamihan ay kinokontrol ng masaganang CD4⁺ ang pinamamagitan ng selulang T na immunidad ay nagsisimulang makaapekto sa pasyente. Sa karaniwang ang [[resistansiya]] ay nawawala sa simula sa pambibig na espesye ng [[Candida]] at ''Mycobacterium tuberculosis'', na tumutungo sa karagdagang pagiging marupok sa [[pambibig na candiasis]] (thrush) at [[tubercolosis]]. Sa kalaunan, ang muling pagpapagana ng latentong [[Herpesviridae|herpes viruses]] ay maaaring magsanhi ng paglala ng muling paglitaw ng [[herpes simplex]] eruptions, [[shingles]], [[Epstein-Barr virus]]-induced [[Lymphoma|B-cell lymphomas]], o [[Kaposi's sarcoma]]. Ang [[Pneumonia]] na sanhi ng [[fungus]] na ''[[Pneumocystis jirovecii]]'' ay karaniwan at kalimitang nakamamatay. Sa mga huling yugto ng AIDS, ang impeksiyon sa [[cytomegalovirus]] (na isa pang [[Herpesviridae|herpes virus]]) o [[Mycobacterium avium complex]] ay mas nakikita. Hindi lahat ng mga pasyenteng may AIDS ay nakakakuha ng lahat ng mga impeksiyong ito o tumor at mayroong mga ibang tumor at impeksiyon na hindi gaanong makikita ngunit mahalaga pa rin. == Transmisyon (Pagpasa) == {| class="wikitable" style="float:center; margin-left:15px;" |- style="background:#efefef;" |+ Tinatantiyang kada aktong panganib ng pagkakamit ng HIV sa rutang paglalantad dito<ref name=MMWR3>{{ cite journal |author=Smith DK, Grohskopf LA, Black RJ, ''et al.'' |title=Antiretroviral postexposure prophylaxis after sexual, injection-drug use, or other nonoccupational exposure to HIV in the United States: recommendations from the U.S. Department of Health and Human Services |journal=MMWR Recomm Rep |volume=54 |issue=RR–2 |pages=1–20 |year=2005 |month=January |pmid=15660015 |doi= |url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5402a1.htm#tab1 | accessdate=2009-03-31 }}</ref><ref name=Jin_et_al>{{ cite journal |author=Jin F ''et al.'' |title=Per-contact probability of HIV transmission in homosexual men in Sydney in the era of HAART|journal=AIDS |volume=24 |issue=6 |pages=907–913 |year=2010 |month=March |pmid=20139750 |doi= 10.1097/QAD.0b013e3283372d90 |pmc=2852627 }}</ref> |- style="background:#efefef;" ! abbr="Ruta" | Ruta ng kalantaran ! abbr="Mga impeksiyon" | Tinatantiyang mga impeksiyon kada 10,000<br /> na kalantaran sa impektado o may sakit na indibidwal |- | style="text-align:left"| Transpusyon o pagsasalin ng dugo | 9,000 (90%)<ref name=Donegan>{{ cite journal | author=Donegan E, Stuart M, Niland JC, et al. | title=Infection with human immunodeficiency virus type 1 (HIV-1) among recipients of antibody-positive blood donations | journal=Ann. Intern. Med. | year=1990 | pages=733–739 | volume=113 | issue=10 | pmid=2240875 }}</ref> |- | style="text-align:left"| Ina-sa-anak kabilang ang [[pagbubuntis]], [[panganganak]] at [[pagpapasuso]] (nang walang paggamot sa HIV) | 2,500 (25%)<ref name=Coovadia>{{ cite journal | author=Coovadia H | title=Antiretroviral agents—how best to protect infants from HIV and save their mothers from AIDS | journal=N. Engl. J. Med. | year=2004 | pages=289–292 | volume=351 | issue=3 | pmid=15247337 | doi=10.1056/NEJMe048128 }}</ref> |- | style="text-align:left"| Ina-sa-anak kabilang ang [[pagbubuntis]], [[panganganak]] at [[pagpapasuso]] (nang may kanais nais na paggamot sa HIV) | 100–200 (1%–2%)<ref name=Coovadia/> |- | style="text-align:left"| Pagsasalo sa paggamit sa [[karayom]] o [[siringhe]] sa paggamit ng [[droga]]. | 67 (0.67%)<ref name=Kaplan>{{ cite journal | author=Kaplan EH, Heimer R | title=HIV incidence among New Haven needle exchange participants: updated estimates from syringe tracking and testing data | journal=J. Acquir. Immune Defic. Syndr. Hum. Retrovirol. | year=1995 | pages=175–176 | volume=10 | issue=2 | pmid=7552482 }}</ref> |- | style="text-align:left"| Percutaneous (o pambalat) na pagtusok ng impektadong karayom | 30 (0.30%)<ref name=Bell>{{ cite journal | author=Bell DM | title=Occupational risk of human immunodeficiency virus infection in healthcare workers: an overview | journal=Am. J. Med. | year=1997 | pages=9–15 | volume=102 | issue=5B | pmid=9845490 | doi=10.1016/S0002-9343(97)89441-7 }}</ref> |- | style="text-align:left"| Tumatanggap na [[pakikipagtalik na anal]] (2009 at 2010 na mga pag-aaral) | 170 (1.7%)^‡ [30–890]<ref name=Boily_et_al/> / 143 [48–285]<ref name=Jin_et_al/> |- | style="text-align:left"| Tumatanggap na [[pakikipagtalik na anal]] (batay sa data ng 1992 na pag-aaral) | 50 (0.5%)<ref name=ESG>{{ cite journal | author=European Study Group on Heterosexual Transmission of HIV | title=Comparison of female to male and male to female transmission of HIV in 563 stable couples. European Study Group on Heterosexual Transmission of HIV | journal=BMJ. | year=1992 | pages=809–813 | volume=304 | issue=6830 | pmid=1392708 | pmc=1881672 | doi=10.1136/bmj.304.6830.809 }}</ref><ref name=Varghese>{{ cite journal | author=Varghese B, Maher JE, Peterman TA, Branson BM,Steketee RW | title=Reducing the risk of sexual HIV transmission: quantifying the per-act risk for HIV on the basis of choice of partner, sex act, and condom use | url=https://archive.org/details/sim_sexually-transmitted-diseases_2002-01_29_1/page/38 | journal=Sex. Transm. Dis. | year=2002 | pages=38–43 | volume=29 | issue=1 | pmid=11773877 | doi=10.1097/00007435-200201000-00007 }}</ref> |- | style="text-align:left"| Pumasok na na [[pakikipagtalik na anal]] para sa mga hindi [[tuli]]ng lalake (2010 pag-aaral) | 62 (0.62%)^a [7–168]<ref name=Jin_et_al/> |- | style="text-align:left"| Pumasok na na [[pakikipagtalik na anal]] para sa mga [[tuli]]ng lalake (2010 pag-aaral) | 11 (0.11%)^a [2–24]<ref name=Jin_et_al/> |- | style="text-align:left"| Pumasok na na [[pakikipagtalik na anal]] (batay sa 1992 pag-aaral) | 6.5(0.065%)<ref name=ESG /><ref name=Varghese /> |- | style="text-align:left"| Mababang-sahod na bansa babae-sa-lalake | 38 (0.38%)^‡ [13–110]<ref name=Boily_et_al/> |- | style="text-align:left"| Mababang-sahod na bansa lalake-sa-babae | 30 (0.3%)^‡ [14–63]<ref name=Boily_et_al/> |- | style="text-align:left"| Babaeng tumatanggap ng [[pakikipagtalik|pakikipagtalik sa puke]] | 10 (0.1%)<ref name=ESG /><ref name=Varghese /><ref name=Leynaert>{{ cite journal | author=Leynaert B, Downs AM, de Vincenzi I | title=Heterosexual transmission of human immunodeficiency virus: variability of infectivity throughout the course of infection. European Study Group on Heterosexual Transmission of HIV | journal=Am. J. Epidemiol. | year=1998 | pages=88–96 | volume=148 | issue=1 | pmid=9663408 }}</ref> |- | style="text-align:left"| Lalakeng nagpasok ng titi nito sa [[pakikipagtalik|pakikipagtalik sa puke]] | 5 (0.05%)<ref name=ESG /><ref name=Varghese /> |- | style="text-align:left"| [[Fellatio|Paggamit ng bibig sa titi ng lalake]] | 1 (0.01%)^†^b<ref name=Varghese /> |- | style="text-align:left"| Lalakeng [[fellatio|ginamitan ng bibig sa titi nito]] | 0.5 (0.005%)^†^b<ref name=Varghese /> |- |} :^a Natuklasan ng ilang pag-aaral ang hindi sapat na ebidensiya na ang [[pagtutuli]] sa mga lalake ay pumoprotekta sa impeksiyong HIV sa mga [[lalakeng nakikipagtalik sa kapwa lalake]].<ref name=Millett_et_al>{{cite journal |author=Millett GA, Flores SA, Marks G, Reed JB, Herbst JH |title=Circumcision status and risk of HIV and sexually transmitted infections among men who have sex with men: a meta-analysis |journal=The Journal of American Medical Association |volume=300 |issue=14 |pages=1674–1684 |year=2009 |month=October |pmid=18840841 |doi= 10.1001/jama.300.14.1674|url=http://jama.ama-assn.org/cgi/content/short/300/14/1674 | accessdate=2010-04-11}}</ref><ref name=Millett_et_al2>Correction about the values although "the pattern of nonsignificant findings remains consistent with the originally published article"[http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/jama;301/11/1126] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070515011914/http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/jama |date=2007-05-15 }}</ref> :^b Ang [[trauma]] o pinsala sa [[bibig]], mga [[Singaw (sakit)|singaw]], pamamaga, sabay na umiiral na mga [[sakit na naipapasa sa pakikipagtalik]], [[ehakulasyon]] sa bibig at sistemikong pagsupil ng [[immuno]] ay maaaring magpadagdag ng rate ng pagpasa ng HIV.<ref>{{cite web |url=http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/epiu-aepi/epi_update_may_04/13-eng.php |title=Public Health Agency of Canada |publisher=Phac-aspc.gc.ca |date=2004-12-01 |accessdate=2010-07-28 |archive-date=2012-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120623172006/http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/epiu-aepi/epi_update_may_04/13-eng.php |url-status=dead }}</ref> :^† "pinakamahusay na hulang pagtatantiya" :^‡ Tinipong [[probabilidad]] na pagtatantiya ng pagpasa. :Ang naka-bracket na mga halaga ay kumakatawan sa 95% na [[konpidensiyang interbal]]. Ang datos na ipinapakita sa itaas ay kumakatawan sa transmisyon (pagpasa) nang walang gamit na [[kondom]]. Ang panganib ay malaking dumadagdag sa presensiya ng mga [[ulcer]] sa [[ari]] (genital), mga hiwa sa [[mukosa]], sabay na umiiral na mga [[sakit na naipapasa sa pakikipagtalik]], o pakikipagtalik sa [[katalik]] na may may taas na [[bigat na viral]] ng HIV. <ref>{{cite web |url=http://uhavax.hartford.edu/bugl/hiv.htm |title=University of Hartford |publisher=uhavax.hartford.edu/ |date=2002-03-19 |accessdate=2011-08-14 |archive-date=2011-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110930090600/http://uhavax.hartford.edu/bugl/hiv.htm |url-status=dead }}</ref> Ang pagkakalantad sa [[prostitusyon]] at ang antas ng pambansang kita ay maaaring makaapekto sa panganib.<ref name=Boily_et_al>{{ cite journal |author=Boily MC, Baggaley RF, Wang L, Masse B, White RG, Hayes RJ, Alary M |title=Heterosexual risk of HIV-1 infection per sexual act: systematic review and meta-analysis of observational studies|journal=The Lancet Infectious Diseases |volume=9 |issue=2 |pages=118–129 |year=2009 |month=February |pmid=19179227 |doi=10.1016/S1473-3099(09)70021-0}}</ref> Ang tatlong pangunahing mga ruta ng transmisyon ng HIV ay natukoy. Ang HIV-2 ay naipapasa ng hindi gaanong kadalas sa pamamagitan ng rutang ina-sa-anak at rutang [[pakikipagtalik]] kesa sa HIV-1. === Seksuwal === [[Talaksan:2007 HIV STATISTICS.jpg|thumb|HIV statistics 2007]] Ang karamihan sa mga impeksiyong HIV ay nakukuha sa pamamagitan ng [[hindi ligtas o hindi protektadong pakikipagtalik]] (hindi paggamit ng [[kondom]]). Ang pagkawalang bahala sa HIV ay gumagampan ng mahalagang papel sa panganib ng pagkuha ng HIV.<ref name="cdc1"/><ref name=cdc2/> Ang transmisyon sa pakikipagtalik ay nangyayari kung ang isang impektado ng HIV na mga pluidong inilalabas sa katawan ng isang impektado ng HIV na indibidwal ay dumikit o napunta sa mga [[membrano]] ng [[ari]] (sex organ), [[bibig]] o [[rectum]] ng taong katalik nito na walang sakit na HIV. Sa mga may mataas na sahod na bansa, ang panganib sa babae-sa-lalakeng transmisyon ay 0.04% kada akto ng pakikipagtalik at 0.08% transmisyon kada akto ng pakikipagtalik sa lalake-sa-babae. Sa iba't ibang mga dahilan, ang mga rate na ito ay 4 hanggang 10 mga beses na mas mataas sa may mababang-sahod na mga bansa.<ref name="Boily_et_al"/> Ang rate para sa tumatanggap na [[pakikipagtalik na anal]] ay mas matas na 1.7% kada akto ng pakikipagtalik.<ref name=Boily_et_al/> Ang isang 1999 na meta-analisis ng mga pag-aaral ng paggamit ng [[kondom]] ay nagpakitang ang konsistenteng paggamit ng [[latex]] na kondom ay nagbabawas ng panganib ng transmisyong seksuwal ng HIV na mga 85%.<ref name="workshop">{{cite conference |last=National Institute of Allergy and Infectious Diseases |authorlink=National Institute of Allergy and Infectious Diseases |coauthors=National Institutes of Health, Department of Health and Human Services |title=Workshop Summary: Scientific Evidence on Condom Effectiveness for Sexually Transmitted Disease (STD) Prevention |pages=13–15 |date=2001-07-20 |location=Hyatt Dulles Airport, Herndon, Virginia |url=http://www3.niaid.nih.gov/about/organization/dmid/PDF/condomReport.pdf |format=PDF |accessdate=2009-01-08 |archive-date=2010-03-15 |archive-url=https://www.webcitation.org/5oFAVQUhH?url=http://www3.niaid.nih.gov/about/organization/dmid/PDF/condomReport.pdf |url-status=dead }}</ref> Gayunpaman, ang [[spermicide]] ay maaaring aktuwal na magpadagdag ng rate ng transmisyon.<ref name="spermicide">{{cite web|url=http://www.fda.gov/ForConsumers/byAudience/ForPatientAdvocates/HIVandAIDSActivities/ucm126372.htm|title=Should spermicides be used with condoms?|publisher=[[United States Food and Drug Administration]]|date=2009-04-30|accessdate=2009-07-23|work=Condoms and Sexually Transmitted Diseases, Brochure|archive-date=2013-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20130213061836/http://www.fda.gov/ForConsumers/byAudience/ForPatientAdvocates/HIVandAIDSActivities/ucm126372.htm|url-status=dead}}</ref><ref>[http://www.global-campaign.org/rectalN9.htm#rectal Global Campaign for Microbicides : Rectal Use of N-9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120821185718/http://www.global-campaign.org/rectalN9.htm#rectal |date=2012-08-21 }} checked 2009-07-22</ref><ref>[http://www.global-campaign.org/clientfiles/GFN.pdf Nonoxynol-9 Spermicide on HIV Risk List] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120821194706/http://www.global-campaign.org/clientfiles/GFN.pdf |date=2012-08-21 }} checked 2009-07-22</ref> Ang mga [[randoma]]ng kinontrol na mga [[pagsubok medikal]] kung saan ang mga hindi [[tuli]]ng lalake ay randomang itinakda na tuliin sa mga kondisyong malinis at binigyan ng pagpapayo at ibang mga lalakeng hindi natuli ay isinagawa sa [[Timog Aprika]],<ref name=Williams>{{cite journal | author=Williams BG, Lloyd-Smith JO, Gouws E, Hankins C, Getz WM, Hargrove J, de Zoysa I, Dye C, Auvert B. | title=The Potential Impact of Male Circumcision on HIV in Sub-Saharan Africa | journal=PLoS Med | year=2006 | pages=e262 | volume=3 | issue=7 | pmid=16822094 | doi=10.1371/journal.pmed.0030262 | pmc=1489185 }}</ref> [[Kenya]],<ref>{{cite journal |author=Bailey RC, Moses S, Parker CB, ''et al.'' |title=Male circumcision for HIV prevention in young men in Kisumu, Kenya: a randomised controlled trial|journal=Lancet |volume=369 |issue=9562 |pages=643–56 |year=2007 |pmid=17321310|doi=10.1016/S0140-6736(07)60312-2}}</ref> and [[Uganda]]<ref>{{cite journal | author = Gray RH et al. | date = 24 Pebrero 2007 | title = Male circumcision for HIV prevention in men in Rakai, Uganda: a randomised trial | journal = Lancet | volume = 369 | issue = 9562 | pages = 657–66 | pmid = 17321311 | doi = 10.1016/S0140-6736(07)60313-4 | quote = }}</ref> na nagpapakita ng pagbabawas ng transmisyon ng HIV sa babae-sa-lalakeng pakikipagtalik na mga respektibong 60%, 53%, at 51%. Bilang resulta nito, ang isang lupon ng mga eksperto ng [[World Health Organization]] (WHO) at [[UNAIDS]] Secretariat ay "''nagrekomiyenda na ang pagtutuli sa mga kalalakihan ay makilala bilang karagdagang mahalagang interbensiyon sa pagbabawas ng panganib ng nakukuhang HIV sa pakikipagtalik na [[heteroseksuwal]] sa mga lalake.''"<ref name=WHOUNAIDScircum>{{cite web | author=WHO | publisher=WHO.int | year=2007 | url=http://www.who.int/hiv/mediacentre/news68/en/index.html | title=WHO and UNAIDS announce recommendations from expert consultation on male circumcision for HIV prevention | accessdate=2007-07-13 }}</ref> Sa mga [[lalakeng nakikipagtalik sa kapwa lalake]], walang sapat na ebidensiya na ang [[pagtutuli]] sa mga lalake ay pumoprotekta laban sa impeksiyong HIV o iba pang mga [[sakit na naipapasa sa pakikipagtalik]].<ref name="Millett_et_al"/> Ang mga pag-aaral ng HIV sa mga babaeng sumailalim sa [[pagputol ng pambabaeng ari]] ay nag-ulat ng magkahalong mga resulta na ang ilang ebidensiya ay nagpapakita ng dumagdag na panganib ng transmisyon.<ref name="maslovskayahiv">{{Cite journal|author=Maslovskaya O, Brown JJ, Padmadas SS |title=Disentangling the complex association between female genital cutting and HIV among Kenyan women |journal=J Biosoc Sci |volume=41 |issue=6 |pages=815–30 |year=2009 |month=November |pmid=19607733 |doi=10.1017/S0021932009990150 |url=}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Utz-Billing I, Kentenich H |title=Female genital mutilation: an injury, physical and mental harm |journal=J Psychosom Obstet Gynaecol |volume=29 |issue=4 |pages=225–9 |year=2008 |month=December |pmid=19065392 |doi=10.1080/01674820802547087 |url=}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Nyindo M |title=Complementary factors contributing to the rapid spread of HIV-I in sub-Saharan Africa: a review |journal=East Afr Med J |volume=82 |issue=1 |pages=40–6 |year=2005 |month=January |pmid=16122111 |doi= |url=}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Mboto CI, Fielder M, Davies-Russell A, Jewell AP |title=Prevalence of HIV-1, HIV-2, hepatitis C and co-infection in The Gambia |journal=West Afr J Med |volume=28 |issue=1 |pages=16–9 |year=2009 |month=January |pmid=19662739 |doi= |url=}}</ref> Ang mga programang naglalayon na humikayat ng [[pangingilin]] (abstinence) sa pakikipagtalik samantalang humihikayat at nagtuturo ng mga stratehiya ng [[ligtas na pakikipagtalik]] para sa mga aktibong seksuwal na indibidwal ay maaaring magbawas ng panandalian o pangmatagalang pag-aasal na nakapapanganib sa HIV sa mga kabataan sa may mataas-na-sahod na mga bansa ayon sa 2007 pag-aaral na [[Cochrane Collaboration|Cochrane Review]].<ref>{{cite journal |author= Underhill K, Operario D, Montgomery P |title= Abstinence-only programs for HIV infection prevention in high-income countries |journal=Cochrane Database of Systematic Reviews |issue=4 |pages= CD005421 |year=2008 |pmid= 17943855 |doi=10.1002/14651858.CD005421.pub2 |url=http://onlinelibrary.wiley.com/o/cochrane/clsysrev/articles/CD005421/frame.html |editor1-last= Operario |editor1-first= Don}}</ref> === Mga produkto ng dugo === Sa pangkalahatan, kung ang isang impektado ng HIV na [[dugo]] ay dumikit o tumungo sa anumang bukas na [[sugat]], ang HIV ay maaaring maipasa sa indibidwal na walang HIV. Ang rutang ito ng transmisyon ay sumasaalang alang sa mga impeksiyon sa mga tagagamit ng [[itinuturok na droga]], at tumatanggap ng [[pagsasalin ng dugo]] (bagaman ang karamihan sa mga pagsasalin ng dugo ay sinusuri para sa HIV sa mga maunlad na bansa) at mga produkto ng dugo. Ito ay ikinababahala rin para sa mga taong tumatanggap ng pangangalagang medikal sa mga rehiyong kung saan may laganap na mababang uring [[kalinisan ng katawan]] (hygiene) sa paggamit ng panturok na mga kasangkapan gaya ng muling paggamit ng mga karayom sa mga bansang [[Ikatlong Daigdig]] (third world). Ang mga manggagawa ng [[pangangalagang kalusugan]] gaya ng mga [[nars]], manggagawa ng laboratoryo at doktor ay nahawaan din bagaman ito ay bihirang mangyari. Simula na makikilala ang transmisyon ng HIV sa pamamagitan ng dugo, ang mga personnel na medikal ay inaatasang magprotekta sa kanilang mga sarili mula sa pagdikit o paglapit sa mga dugo sa pamamagitan ng [[pangkalahatang mga pag-iingat]]. Ang mga taong nagbibigay at tumatanggap ng [[tato]] (tattoo), mga [[pagtuturok sa katawan]] (body piercing) at [[pagsusugat sa katawan]] (scarification) ay maaaring manganib sa impeksiyong HIV. Natagpuan ang HIV na mababa ang konsentransiyon sa [[laway]], [[luha]] at [[ihi]] ng mga impektado ng HIV na indibidwal ngunit walang mga naitalang kaso ng impeksiyon sa mga pluidong inilalabas na ito at ang potensiyonal ng transmisyon ay hindi mahalaga.<ref name="pmid2963151">{{cite journal |author=Lifson AR |title=Do alternate modes for transmission of human immunodeficiency virus exist? A review |journal=JAMA |volume=259 |issue=9 |pages=1353–6 |year=1988 |pmid=2963151 |doi=10.1001/jama.259.9.1353 }}</ref> Hindi posible para sa mga [[lamok]] na magpasa ng HIV.<ref>{{cite web |url=http://www.rci.rutgers.edu/%7Einsects/aids.htm |title=Why Mosquitoes Cannot Transmit AIDS [HIV virus&#93; |publisher=Rci.rutgers.edu |date= |accessdate=2010-07-28 |archive-date=2014-03-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140329183346/http://www.rci.rutgers.edu/~insects/aids.htm |url-status=dead }}</ref> === Ina-sa-anak === Ang transmisyon ng HIV virus mula sa ina sa anak ay maaaring mangyari ''[[in utero]]'' (habang nagbubuntis), ''intrapartum'' (sa [[panganganak]]), o sa pamamagitan ng [[pagpapasuso]]. Sa kawalan ng paggamot, ang rate ng transmisyon hanggang sa kapanganakan ng sanggol mula ina hanggang sa sanggol ay 25%.<ref name="Coovadia"/> Gayunpaman, kung may makukuhang kombinasyon ng paggamot ng [[drogang antiretroviral]] at [[seksiyong Caesarian]] ay magbabawas ng panganib sa HIV na kasingbaba ng isang porsiyento.<ref name=Coovadia /> Ang pagkatapos ng kapangakang transmisyon mula sa ina tungo sa anak ay malaking maiiwasan sa pamamagitan ng kumpletong pag-iwas sa [[pagpapasuso]] sa sanggol. Gayunpaman, ang paraang ito ay may malaking kaugnayan sa [[morbidad]] (pagkakaroon ng sakit). Ang eksklusibong pagpapasuso at ang probisyon ng pinalawig na antiretroviral prophylaxis sa sanggol ay epektibo rin sa pag-iwas ng transmisyon.<ref>Cochrane Systematic Review on interventions for prevention of late postnatal mother-to-child transmission of HIV http://www.cochrane.org/reviews/en/ab006734.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111104195014/http://www2.cochrane.org/reviews/en/ab006734.html |date=2011-11-04 }}</ref> Ang UNAIDS ay nagtantiyang ang mga 430,000 bata ay nahawaan ng HIV sa buong mundo noong 2008(19% ng lahat ng mga bagong impeksiyon) na pangunahin sa rutang ito at ang karagdagang mga 65,000 na impeksiyon ay naiwasan sa pamamagitan ng pagbibigay ng antiretroviral prophylaxis sa mga kababaihang positibo-sa-HIV .<ref name=UNAIDS2009>{{Cite web | title=2009 AIDS Epidemic Update | url=http://data.unaids.org/pub/Report/2009/JC1700_Epi_Update_2009_en.pdf |author=UNAIDS |accessdate=2010-10-24 | postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> === Pangmaramihang impeksiyon === {{Main|Superimpeksiyong HIV}} Hindi tulad ng ilang mga virus, ang impeksiyong HIV ay hindi nagbibigay ng karagdagang [[immunidad]] laban sa mga karagdagang impeksiyon, sa partikular ay sa kaso ng mga virus na may mas malayong pagkakatulad sa [[gene]] . Ang parehong inter- at intra-clade na pangmaramihang mga impeksiyon ay naiulat,<ref name='pmid15995957'>{{cite journal |author=Smith D, Richman D, Little S |title=HIV Superinfection |journal=Journal of Infectious Diseases |volume=192 |pages=438–44 |year=2005 |pmid=15995957 |doi=10.1086/431682 |issue=3 }}</ref> at naiugnay pa sa mas mabilis na pagpapatuloy ng sakit.<ref> {{cite journal |pmid=14987889 |title=Dual HIV-1 infection associated with rapid disease progression |author=Gottlieb, et al. |journal=Lancet |year=2004 |volume=363 |issue=9049 |pages=619–22 |doi=10.1016/S0140-6736(04)15596-7 |last2=Nickle |first2=DC |last3=Jensen |first3=MA |last4=Wong |first4=KG |last5=Grobler |first5=J |last6=Li |first6=F |last7=Liu |first7=SL |last8=Rademeyer |first8=C |last9=Learn |first9=GH }} </ref> Ang pangmaramihang mga impeksiyon ay mahahati sa dalawang mga kategorya na batay sa panahon ng pagkakamit ng ikalawang [[strain]]. Ang [[kapwa impeksiyon]] (coinfection) ay tumutukoy sa dalawang mga strain na lumalabas na nakuha sa parehong panahon (o kasing magkatulad upang makilala ng hiwalay). Ang muling impeksiyon (o [[superimpeksiyon]]) ang impeksiyong may ikalawang strain sa isang masusukat na panahong pagkatapos ng unang strain. Ang parehong mga anyo ay naiulat para sa HIV sa parehong acute at kronikong impeksiyon sa buong mundo.<ref>{{cite journal |url= |pmid=15353529 |title=Incidence of HIV superinfection following primary infection |author=Smith et al. |journal=JAMA |volume=292 |issue=10 |pages=1177–8 |year=2004 |doi=10.1001/jama.292.10.1177 |last2=Wong |first2=JK |last3=Hightower |first3=GK |last4=Ignacio |first4=CC |last5=Koelsch |first5=KK |last6=Daar |first6=ES |last7=Richman |first7=DD |last8=Little |first8=SJ }}</ref><ref>{{cite journal |author=Chohan B, Lavreys L, Rainwater SM, Overbaugh J |title=Evidence for Frequent Reinfection with Human Immunodeficiency Virus Type 1 of a Different Subtype |journal=J. Virol. |volume=79 |issue=16 |pages=10701–8 |year=2005 |month=August |pmid=16051862 |pmc=1182664 |doi=10.1128/JVI.79.16.10701-10708.2005 }}</ref><ref>{{cite journal |author=Piantadosi A, Chohan B, Chohan V, McClelland RS, Overbaugh J |title=Chronic HIV-1 Infection Frequently Fails to Protect against Superinfection |journal=PLoS Pathog. |volume=3 |issue=11 |pages=e177 |year=2007 |month=November |pmid=18020705 |pmc=2077901 |doi=10.1371/journal.ppat.0030177 }}</ref><ref>{{cite journal |author=Hu DJ, Subbarao S, Vanichseni S, ''et al.'' |title=Frequency of HIV-1 dual subtype infections, including intersubtype superinfections, among injection drug users in Bangkok, Thailand |journal=AIDS |volume=19 |issue=3 |pages=303–8 |year=2005 |month=February |pmid=15718841 |doi= |url=http://meta.wkhealth.com/pt/pt-core/template-journal/lwwgateway/media/landingpage.htm?an=00002030-200502180-00009 |accessdate=2009-03-31 |archive-date=2013-09-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130916123825/http://meta.wkhealth.com/pt/pt-core/template-journal/lwwgateway/media/landingpage.htm?an=00002030-200502180-00009 |url-status=dead }}</ref> === Pag-iwas === Ang isang kurso ng paggamot na [[antiretroviral]] na agad na nilapat pagkatapos ng pagkalantad sa HIV ay tumutukoy sa [[pagkatapos ng pagkalantad na prophylaxis]] ay nagpapabawas ng panganib ng impeksiyon kung sinimulan nang mabilis hangga't maaari.<ref name=Fan>{{cite book | author = | year = 2005 | title = AIDS : science and society | chapter = | editor = Fan, H., Conner, R. F. and Villarreal, L. P. eds | edition = 4th | pages = | publisher = Jones and Bartlett Publishers | location = [[Boston|Boston, MA]] | isbn = 0-7637-0086-X}}</ref> Noong Hulyo 2010, ang isang gel na pang-[[puke ng tao]] na naglalaman ng [[tenofovir]] na isang [[tagapigil ng baliktad na transcriptase]] ay naipakitang nagpabawas ng rate ng impeksiyon ng HIV ng 39 porsiyento sa isang pagsubok na isinagawa sa Timog Aprika.<ref name=Karim>{{cite journal | author=Karim, Q. A., Karim, S. S. A., Frolich, J. A., Grobler, A. C., Baxter, C., Mansoor, L. E., Kharsany, A. B. M., Sibeko, S., Mlisana, K. P., Omar, Z., Gengiah, T. N., Maarschalk, S., Arulappan, N., Mlotshwa, M., Morris, L., and Taylor, D. | title=Effectiveness and Safety of Tenofovir Gel, an Antiretroviral Microbicide, for the Prevention of HIV Infection in Women | journal=Science | volume=329 | issue=5996 | pages=1168–74 | date=19 Hulyo 2010 |pmid=20643915 | pmc=3001187| doi=10.1126/science.1193748|bibcode = 2010Sci...329.1168A }}</ref> Ang simulang paggamot gamit ang terapiyang antiretroviral ng mga taong nahawaan ng HIV ay pumrotekta sa 96% ng mga partner nito mula sa impeksiyon.<ref>National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID), [http://www.niaid.nih.gov/news/newsreleases/2011/Pages/HPTN052.aspx "Treating HIV-infected People with Antiretrovirals Protects Partners from Infection"], NIH News, 2011 May</ref> Ang pagsusuring pagkatapos ng pagkalantad sa HIV ay nirerekomiyenda sa pasimula, sa ika-anim na linggo, ikatlong buwan at ika-anim na buwan.<ref name=PEP10>{{cite journal|last=Tolle|first=MA|author2=Schwarzwald, HL|title=Postexposure prophylaxis against human immunodeficiency virus|url=https://archive.org/details/sim_american-family-physician_2010-07-15_82_2/page/161|journal=American family physician|date=2010 Hulyo 15|volume=82|issue=2|pages=161–6|pmid=20642270}}</ref> Sa kasalukuyan ay walang alam na makukuha ng publikong [[bakuna ng HIV]] para sa HIV o AIDS.<ref>{{cite web |author=Los Alamos National Laboratory • Established 1943 |url=http://www.lanl.gov/discover/curing_aids |title=Fighting the world's most dangerous disease::Los Alamos Lab |publisher=Lanl.gov |date= |accessdate=2010-07-28 |archive-date=2010-12-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101203034757/http://lanl.gov/discover/curing_aids |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite journal |author=Robb ML|title=Failure of the Merck HIV vaccine: an uncertain step forward |journal=Lancet |volume=372 |issue=9653 |pages=1857–1858 |doi=10.1016/S0140-6736(08)61593-7 |pmid=19012958|year=2008}}</ref><ref name="Gray2011">{{cite journal | author = Gray GE, Allen M, Moodie Z, ''et al.'' | title = Safety and efficacy of the HVTN 503/Phambili Study of a clade-B-based HIV-1 vaccine in South Africa: a double-blind, randomised, placebo-controlled test-of-concept phase 2b study | journal = Lancet Infect Dis | year = 2011 | volume = 11 | issue = 7 | pages = 507–515 | doi=10.1016/S1473-3099(11)70098-6 | pmid = 21570355 }}</ref> Gayunpaman, ang isang bakuna na kombinasyon ng dalawang nakaraang hindi matagumpay na mga kandidatong bakuna na [[ALVAC-HIV]] at [[AIDSVAX]] ay iniulat noong Seytembre 2009 na nagresulta sa 30% pagbabawas sa mga impeksiyon sa isang [[pagsubok medikal]] na isinagawa sa [[Thailand]].<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/8272113.stm | work=BBC News | title=HIV vaccine 'reduces infection' | date=24 Setyembre 2009 | accessdate=30 Marso 2010}}</ref><ref>{{cite journal | title = A (prime) boost for HIV vaccine research? | journal = Lancet | year= 2009 | volume = 374 | issue = 9696 | page = 1119 | doi = 10.1016/S0140-6736(09)61720-7 | last1 = The Lancet }}</ref> Ang mga karagdagang pagsubok ng bakuna ay nagpapatuloy sa kasalukuyan.<ref>{{cite web | author = U.S. Army Office of the Surgeon General | title = HIV Vaccine Trial in Thai Adults | publisher = ClinicalTrials.gov | date = 21 Marso 2011 | accessdate = 28 Hunyo 2011 | url = http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00223080}}</ref><ref>{{cite web | author = U.S. Army Office of the Surgeon General | title = Follow up of Thai Adult Volunteers With Breakthrough HIV Infection After Participation in a Preventive HIV Vaccine Trial | publisher = ClinicalTrials.gov | date = 2 Hunyo 2010 | url = http://www.clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00337181}}</ref> == Virolohiya == === Istraktura at Genome === {{Main|Istraktura at genome ng HIV}} {{Taxobox| | color = violet | name = ''Human immunodeficiency virus'' | image = HIV-budding-Color.jpg | image_width = 190px | image_caption = Electron micrograp ng HIV-1 (sa berde) na umuusbong mula sa kulturadong lymphocyte. Ang maraming mga bilog na bukol sa ibabaw ng selula ay kumakatawan sa mga lugar ng pagtitipon at pag-usbong nga mga virion. | virus_group = vi | familia = ''[[Retroviridae]]'' | genus = ''[[Lentivirus]]'' | subdivision_ranks = Species | subdivision = * '''''Human immunodeficiency virus 1''''' * '''''Human immunodeficiency virus 2''''' }} Ang HIV ay iba sa istraktura sa iba pang mga [[retrovirus]]. Ito ay tinatayang [[sperikal]]<ref name=McGovern>{{ cite journal | author=McGovern SL, Caselli E, Grigorieff N, Shoichet BK | title=A common mechanism underlying promiscuous inhibitors from virtual and high-throughput screening | journal=J Med Chem | year=2002 | pages=1712–22 | volume=45 | issue=8 | pmid=11931626 | doi=10.1021/jm010533y }}</ref> na may [[diametro]]ng mga 120&nbsp;[[Nanometro|nm]] na mga 60&nbsp;beses na mas maliit sa [[selulang pulang dugo]] ngunit malaki para sa isang [[virus]].<ref name=Microbiology3>Compared with overview in: {{cite book|author=Fisher, Bruce; Harvey, Richard P.; Champe, Pamela C. |title=Lippincott's Illustrated Reviews: Microbiology (Lippincott's Illustrated Reviews Series) |url=https://archive.org/details/microbiology0000harv |publisher=Lippincott Williams & Wilkins |location=Hagerstown, MD |year= 2007|pages= |isbn=0-7817-8215-5 |oclc= |doi=}} Page 3</ref> Ito ay binubuo ng dalawang mga kopya ng positibong isang-hiblang [[RNA]] na nagkokodigo para sa siyam na [[gene]] ng virus na sinarhan ng [[kono|konikal]] na [[capsid]] na binubuo ng 2,000 mga kopya ng [[protina]]ng viral na [[HIV structure and genome|p24]].<ref name=compendia>{{cite book |author = Various |year = 2008 |title = HIV Sequence Compendium 2008 Introduction |url = http://www.hiv.lanl.gov/content/sequence/HIV/COMPENDIUM/2008/frontmatter.pdf |format = PDF |accessdate = 2009-03-31 |archive-date = 2017-11-24 |archive-url = https://web.archive.org/web/20171124115738/https://www.hiv.lanl.gov/content/sequence/HIV/COMPENDIUM/2008/frontmatter.pdf |url-status = dead }}</ref> Ang isang-hiblang RNA ay masikip na binibigkis sa mga protinang nucleocapsid na p7 at mga [[ensaym]] na kailangan sa kaunlaran ng virion gaya ng [[baliktad na transcriptase]], [[aspartyl protease|proteases]], [[ribonuclease]] at [[integrase]]. Ang isang [[matriks]] na binubuo ng protinang viral na p17 ay pumapaligid sa capsid na sumisiguro sa integridad o kabuuan ng partikulong virion.<ref name=compendia/> Ito naman ay napapaligiran ng [[viral na envelope]] na binubuo ng dalawang mga patong ng matabang mga [[molekula]]ng tinatawag na [[phospholipid]] na kinuha mula sa [[membrano ng selula]] ng tao kung ang bagong nabuong partikulong virus ay sumanga mula sa [[selula]]. Ang nakabigkis sa mga viral envelope ang mga protina mula sa selula ng [[hosto]] at mga 70 kopya ng kompleks na protinang HIV na umuungas sa ibabaw ng partikulong virus.<ref name=compendia/> Ang protinang ito na kilala bilang Env, ay binubuo ng isang cap na gawa sa tatlong mga molekulang tinatawag na [[gp120|glycoprotein (gp) 120]], at isang sangang binubuo ng tatlong mga molekulang [[gp41]] na kumakabit sa istraktura ng viral envelope.<ref name=Chan>{{ cite journal | author=Chan, DC., Fass, D., Berger, JM., Kim, PS. | title=Core Structure of gp41 from the HIV Envelope Glycoprotein | journal=Cell | year=1997 | pages=263–73 | volume=89 | pmid=9108481 |format=PDF |url=http://www.its.caltech.edu/~chanlab/PDFs/Chan_Cell_1997.pdf|accessdate=2009-03-31 | doi=10.1016/S0092-8674(00)80205-6 | issue=2}}</ref> Ang kompleks na glycoprotein na ito ay pumapayag sa virus na kumabit at sumanib sa mga inaasintang selula upang magpasimula ng nakahahawang [[siklo]].<ref name=Chan/> Ang parehong mga pang-ibabaw na protinang ito lalo na ang gp120 ay itinuturing na mga inaasinta (targets) ng panghinaharap na paggamot o mga bakuna laban sa HIV.<ref name=nih1998>{{cite news | author=National Institute of Health | title=Crystal Structure of Key HIV Protein Reveals New Prevention, Treatment Targets | date=17 Hunyo 1998 | url=http://www3.niaid.nih.gov/news/newsreleases/1998/hivprotein.htm | accessdate=2006-09-14 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20060219112450/http://www3.niaid.nih.gov/news/newsreleases/1998/hivprotein.htm | archivedate=2006-02-19 | url-status=live }}</ref> Ang genome na [[RNA]] ay binubo ng hindi bababa sa mga pitong istraktural na tanda ([[Long terminal repeat|LTR]], [[Trans-activation response element (TAR)|TAR]], [[HIV Rev response element|RRE]], PE, SLIP, CRS, and INS), at siyam na [[gene]] na (''gag'', ''pol'', at ''env'', ''tat'', ''rev'', ''nef'', ''vif'', ''vpr'', ''vpu'', at misan ay pangsampung ''tev'', na pagsasanib ng tat env and rev) na nagkokodigo sa 19 mga [[protina]]. Tatlo sa mga gene na ito na ''gag'', ''pol'', at ''env'' ay naglalaman ng impormasyon na kailangan upang gumawa ng mga istraktural na protina para sa mga bagong partikulong virus.<ref name=compendia/> Halambawa, ang ''env'' ay nagkokodigo para sa protinang tinatawag na gp160 na sinisira ng viral na ensaym upang bumuo ng gp120 at gp41. Ang mga anim na natitirang gene na ''tat'', ''rev'', ''nef'', ''vif'', ''vpr'', at ''vpu'' (o ''vpx'' sa kaso ng HIV-2) ay mga regulatoryong gene para sa mga protinang kumokontrol sa kakayahan ng HIV na makahawa ng mga selula, lumikha ng mga bagong kopya ng virus ([[replikasyon]]) o magsanhi ng sakit.<ref name=compendia/> Ang dalawang mga protinang Tat (p16 ay p14) ang mga [[Tagapagpagana (henetika)|transkripsiyonal na transaktibidator]] para sa tagataguyod na LTR na kumikilos sa pamamagitan ng pagbibigkis ng elementong TAR RNA. Ang TAR ay maaari ring iproseso sa [[microRNA]] na rumiregula sa mga gene ng [[apoptosis]] na [[ERCC1]] at [[IER3]].<ref name="pmid18299284">{{cite journal|author=Ouellet DL, Plante I, Landry P, ''et al.'' |title=Identification of functional microRNAs released through asymmetrical processing of HIV-1 TAR element |journal=Nucleic Acids Res. |volume=36 |issue=7 |pages=2353–65 |year=2008 |month=April |pmid=18299284 |pmc=2367715 |doi=10.1093/nar/gkn076 |url=http://nar.oxfordjournals.org/cgi/content/full/36/7/2353}}</ref><ref name="pmid19220914">{{cite journal |author=Klase Z, Winograd R, Davis J, ''et al.'' |title=HIV-1 TAR miRNA protects against apoptosis by altering cellular gene expression |journal=Retrovirology |volume=6 |issue= 1|page=18 |year=2009 |pmid=19220914 |pmc=2654423 |doi=10.1186/1742-4690-6-18 |url=http://www.retrovirology.com/content/6/1/18}}</ref> Ang protinang [[Rev (HIV)|Rev]] (p19) ay sangkot sa paglilipat ng RNA mula sa [[nucleus ng selula]] at [[cytoplasmo]] sa pamamagitan ng pagbibigkis ng [[HIV Rev response element|RRE]] elementong RNA. Ang protinang Vif (p23) ay pumipigil sa aksiyon ng [[APOBEC3G]] (na isang protinang selula na nagde-[[deaminasyon|deaminado]] ng DNA: mga hybrid na RNA at/o nanghihimasok sa protinang Pol). Ang protinang Vpr (p14) ay pumipigil sa [[paghahati ng selula]] sa G2/M. Ang protinang Nef (p27) ay babang-nagreregula ng [[CD4]] (ang pangunahing reseptor na viral) gayundin ang mga molekulang [[MHC class I]] at [[MHC class II|class II]].<ref name="pmid2014052">{{cite journal |author=Garcia JV, Miller AD |title=Serine phosphorylation-independent downregulation of cell-surface CD4 by nef |journal=Nature |volume=350|issue=6318 |pages=508–11 |year=1991 |month=April |pmid=2014052 |doi=10.1038/350508a0|url=|bibcode = 1991Natur.350..508G }}</ref><ref name="pmid8612235">{{cite journal |author=Schwartz O, Maréchal V, Le Gall S, Lemonnier F, Heard JM |title=Endocytosis of major histocompatibility complex class I molecules is induced by the HIV-1 Nef protein |journal=Nat. Med. |volume=2 |issue=3 |pages=338–42 |year=1996|month=March |pmid=8612235 |doi= 10.1038/nm0396-338|url=}}</ref><ref name="pmid11593029">{{cite journal |author=Stumptner-Cuvelette P, Morchoisne S, Dugast M, ''et al.'' |title=HIV-1 Nef impairs MHC class II antigen presentation and surface expression |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.|volume=98 |issue=21 |pages=12144–9 |year=2001 |month=October |pmid=11593029 |pmc=59782|doi=10.1073/pnas.221256498 |url=|bibcode = 2001PNAS...9812144S }}</ref> Ang Nef ay nakikipag-ugnayan rin sa mga sakop na SH3. Ang protinang Vpu (p16) ay umiimpluwensiya sa paglabas ng bagong mga partikulong virus mula sa mga impektadong selula.<ref name=compendia/> Ang mga dulo ng bawat hibla ng HIV RNA ay naglalaman ng sekwensiyang [[RNA]] na tinatawag na [[mahabang terminal na pag-ulit]] (long terminal repeat o LTR). Ang mga rehiyon sa LTR ay kumikilos na mga [[switch]] upang kontrolin ang produksiyon ng mga bagong virus at maaaring pumukaw ng mga proteina mula sa HIV o sa selulang hosto. Ang [[Retroviral Psi na nagkakahong elemento|elementong Psi]] ay sangkot sa pagkakahon ng viral genome at nakikilala ng mga protinang Gag at Rev. Ang elementong SLIP (TTTTTT) ay sangkot sa [[paglipatbalangkas]] sa Gag-Pol na bumabasa ng balangkas na kailangan upang makagawa ng gumaganang Pol.<ref name=compendia/> === Tropismo === {{Main|HIV tropism}} [[Talaksan:HIV Mature and Immature.PNG|thumb|right|Diagram of the immature and mature forms of HIV]] Ang terminong [[tropismong viral]] ay tumutukoy sa kung aling mga uri ng [[selula]] ang nahahawaan ng HIV. Ang HIV ay maaaring humawa sa iba't ibang uri ng mga selulang [[immuno]] gaya ng [[Tagatulong na selulang T|CD4<SUP>+</SUP> na mga selulang T]], [[macrophage]], at [[microglial]]. Ang pagpasok ng HIV-1 sa mga macrophage at CD4<SUP>+</SUP> na mga selulang T ay pinamamagitan sa pamamagitan ng pakikipag-ugnayan ng mga virion envelope glycoprotein (gp120) sa molekulang CD4 sa inaasintang mga selula gayundin sa mga kapwa reseptor na [[chemokine]].<ref name=Chan/> Ang mga strain na macrophage ng HIV-1, o hindi-[[syncitia]]-na pumupukaw na mga strain (NSI) ay gumagamit ng reseptor na ''β''-chemokine na [[CCR5]] para sa pagpasok at kaya ay may kakayahang magreplika sa mga macrophage at CD4<SUP>+</SUP> na mga selulang T.<ref name=Coakley>{{ cite journal | author=Coakley, E., Petropoulos, C. J. and Whitcomb, J. M. | title=Assessing ch vbgemokine co-receptor usage in HIV | journal=Curr. Opin. Infect. Dis. | year=2005 | pages=9–15 | volume=18 | issue=1 | pmid=15647694 |format= | doi=10.1097/00001432-200502000-00003 }}</ref> Ang ''α''-chemokine SDF-1 na [[ligando]] CXCR4 ay sumusupil ng [[replikasyon]] ng mga [[henetikong hiwalay|hiwalay]] na T-tropic HIV-1. Ginagawa nito ito sa pamamagitan ng [[ilalim-na-regulasyon|ilalim-na-pagreregula]] ng [[ekspresyon (heneteika)|ekspresyon]] ng CXCR4 sa ibabaw ng mga [[selula]]ng ito. Ang HIV na tanging gumagamit ng reseptor na CCR5 ay tinatawag [[HIV tropism|R5]]; ang mga tanging gumagamit ng CXCR4 ay tinatawag na [[HIV tropism|X4]], at ang gumagamit ng parehong ito ay tinatawag na X4R5. Gayunpaman, ang tanging paggamit ng kapwa reseptor ay hindi nagpapaliwanag ng tropismong viral dahil hindi lahat ng virus na R5 ay nakagagamit ng CCR5 sa mga macrophage para sa isang produktibong impeksiyon<ref name=Coakley /> at ang HIV ay maaari ring makahawa ng pangilalim na uri ng [[myeloid na dendritikong mga selula]],<ref name=Knight> {{cite journal | author=Knight, S. C., Macatonia, S. E. and Patterson, S. | title=HIV I infection of dendritic cells | journal=Int. Rev. Immunol. | year=1990 | pages=163–75 | volume=6 | issue=2–3 | pmid=2152500 | doi=10.3109/08830189009056627 }}</ref> na malamang ay bumubuo ng imbakan na nagpapanatili ng impeksiyon kapag ang bilang ng CD4<SUP>+</SUP> mga selulang T ay labis na bumagsak sa mababang mga lebel. Ang ilang mga tao ay hindi tinatablan o nahahawaan ng ilang mga strain ng HIV.<ref name=Tang>{{ cite journal | author=Tang, J. and Kaslow, R. A. | title=The impact of host genetics on HIV infection and disease progression in the era of highly active antiretroviral therapy | journal=AIDS | year=2003 | pages=S51–S60 | volume=17 | issue=Suppl 4 | pmid=15080180 | doi=10.1097/00002030-200317004-00006 }}</ref> Halimbawa, ang mga taong may [[mutasyon]]g [[CCR5-Δ32]] ay resistante (hindi tinatablan) ng impeksiyon ng virus na R5 dahil ang mutasyon ay pumipigil sa HIV na magbigkis sa kapwa reseptor na ito na nagbabawas ng kakahayan nito na humawa ng mga inaasintang selula. Ang [[pakikipagtalik]] ang pangunahing paraan ng transmisyon ng HIV. Ang HIV na X4 at R5 ay makikita sa [[semilya]] na ipinapasa mula sa lalake sa katalik nito (babae o lalake). Ang virion ay maaaring humawa ng maraming mga inaasintang selula at kumalat sa buong organismo. Gayunpaman, ang proseso ng pagpili ay tumutungo sa nananaig na transmisyon ng virus na R5 sa daanang ito.<ref name=Zhu1993> {{cite journal | author=Zhu T, Mo H, Wang N, Nam DS, Cao Y, Koup RA, Ho DD. | title=Genotypic and phenotypic characterization of HIV-1 patients with primary infection | journal=Science | year=1993 | pages=1179–81 | volume=261 | issue=5125 | pmid=8356453 | doi=10.1126/science.8356453 |bibcode = 1993Sci...261.1179Z }}</ref><ref name=Wout> {{cite journal | author=van’t Wout AB, Kootstra NA, Mulder-Kampinga GA, Albrecht-van Lent N, Scherpbier HJ, Veenstra J, Boer K, Coutinho RA, Miedema F, Schuitemaker H. | title=Macrophage-tropic variants initiate human immunodeficiency virus type 1 infection after sexual, parenteral, and vertical transmission | journal=J Clin Invest | year=1994 | pages=2060–7 | volume=94 | issue=5 | pmid=7962552 | doi=10.1172/JCI117560 | pmc=294642 }}</ref><ref name=Zhu1996> {{cite journal | author=Zhu T, Wang N, Carr A, Nam DS, Moor-Jankowski R, Cooper DA, Ho DD. | title=Genetic characterization of human immunodeficiency virus type 1 in blood and genital secretions: evidence for viral compartmentalization and selection during sexual transmission | journal=J Virol | year=1996 | pages=3098–107 | volume=70 | issue=5 | pmid=8627789 | pmc=190172 }}</ref> Kung paanong ang selektibong prosesong ito ay kumikilos ay nasa ilalim pa rin ng pagsisiyasat ngunit ang isang modelo ay ang [[spermatozoa]] ay maaaring selektibong magdala ng R5 HIV habang kanilang inaangkin ang parehong CCR3 at CCR5 ngunit hindi ang CXCR4 sa kanilang ibabaw<ref name=Muciaccia> {{cite journal | author=Muciaccia B, Padula F, Vicini E, Gandini L, Lenzi A, Stefanini M. | title=Beta-chemokine receptors 5 and 3 are expressed on the head region of human spermatozoon | url=https://archive.org/details/sim_faseb-journal_2005-12_19_14/page/2048 | journal=FASEB J | year=2005 | pages=2048–50 | volume=19 | issue=14 | pmid=16174786 | doi=10.1096/fj.05-3962fje }}</ref> at ang [[selulang epithelial]] sa [[ari]] (genital) ay may kinikilingang sumasamsam sa virus na X4.<ref name=Berlier> {{cite journal | author=Berlier W, Bourlet T, Lawrence P, Hamzeh H, Lambert C, Genin C, Verrier B, Dieu-Nosjean MC, Pozzetto B, Delezay O. | title=Selective sequestration of X4 isolates by human genital epithelial cells: Implication for virus tropism selection process during sexual transmission of HIV | journal=J Med Virol. | year=2005 | pages=465–74 | volume=77 | issue=4 | pmid=16254974 | doi=10.1002/jmv.20478 }}</ref> Sa mga pasyenteng nahawaan ng pangilalim na uri ng B HIV-1, kadalasan ay mayroong switch na kapwa reseptor sa huling yugto ng sakit at ang mga barianto (uri) ng T-tropic ay lumilitaw na maaaring makahawa sa iba ibang mga selulang T sa pamamagitan ng CXCR4.<ref name=Clevestig> {{cite journal | author=Clevestig P, Maljkovic I, Casper C, Carlenor E, Lindgren S, Naver L, Bohlin AB, Fenyo EM, Leitner T, Ehrnst A. | title=The X4 phenotype of HIV type 1 evolves from R5 in two children of mothers, carrying X4, and is not linked to transmission | journal=AIDS Res Hum Retroviruses | year=2005 | pages=371–8 | volume=5 | issue=21 | pmid=15929699 | doi=10.1089/aid.2005.21.371 }}</ref> Ang mga uring ito ay nagrereplika naman nang mas agresibo na may tumaas na [[birulensiya]] na nagsasanhi ng mabilisang pagkaubos ng selulang T, pagbagsak ng [[sistemang immuno]] at mga paglitaw ng mga oportunistikong impeksiyon na naghuhudyat ng pagsisimula ng [[AIDS]].<ref name=Moore> {{cite journal | author=Moore JP.| title=Coreceptors: implications for HIV pathogenesis and therapy | journal=Science | year=1997 | pages=51–2 | volume=276 | issue=5309 | pmid=9122710 | doi=10.1126/science.276.5309.51 }}</ref> Kaya sa kurso ng impeksiyon, ang pag-aangkop na viral sa paggamit ng CXCR4 imbis ng CCR5 ay maaaring isang mahalagang hakbang sa pagtungo sa AIDS. Ang ilang mga bilang ng pag-aaral ng mga indibidwal na nahawaan ng pang ilalim na uring B ay natukoy na sa pagitan ng 40 at 50% ng mga pasyente ng AIDS ay maaaring magpatira ng mga virus ng SI at ipinagpapalagay ng phenotipong X4.<ref name=Karlsson> {{cite journal | author=Karlsson A, Parsmyr K, Aperia K, Sandstrom E, Fenyo EM, Albert J.| title=MT-2 cell tropism of human immunodeficiency virus type 1 isolates as a marker for response to treatment and development of drug resistance | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-infectious-diseases_1994-12_170_6/page/1367| journal=J Infect Dis. | year=1994 | pages=1367–75 | volume=170 | issue=6 | pmid=7995974 | doi=10.1093/infdis/170.6.1367 }}</ref><ref name=Koot> {{cite journal | author=Koot M, van 't Wout AB, Kootstra NA, de Goede RE, Tersmette M, Schuitemaker H.| title=Relation between changes in cellular load, evolution of viral phenotype, and the clonal composition of virus populations in the course of human immunodeficiency virus type 1 infection | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-infectious-diseases_1996-02_173_2/page/349| journal=J Infect Dis. | year=1996 | pages=349–54 | volume=173 | issue=2 | pmid=8568295 | doi=10.1093/infdis/173.2.349 }}</ref> Ang HIV-2 ay mas hindi gaanong [[patoheniko]] kesa sa HIV-1 at mas limitado sa pamamahaging pandaigdigan nito. Ang pagkuha ng mga "kasamang genes" ng HIV-2 at ang mas maraming mga parteno ng paggamit ng kapwa reseptor (kabilang ang independiyenteng CD4) ay maaaring makatulong sa virus sa pag-aangkop nito upang makaaiwas sa likas na restriksiyong mga paktor na makikita sa mga selulang hosto. Ang pag-aangkop sa paggamit ng normal na makinaryang selular upang magkaroon ng kakayahang makapagpasa at produktibong impeksiyon ay nakatulong rin sa paglikha ng replikasyon ng HIV-2 sa mga tao. Ang isang stratehiya ng pagpapatuloy (survival) para sa anumang nakahahawang ahente ay hindi pagpatay ng hosto nito kundi sa huli ang pagiging isang [[commensal]] na organismo. Sa pagkakamit ng mababang patohenisidad sa paglipas ng panahon, ang mga barianto na mas matagumpay sa pagpasa ay mapipili.<ref name= CheneyandMcKnight>{{cite book |author= Cheney, K and McKnight, A|chapter=HIV-2 Tropism and Disease | year=2010 |title=Lentiviruses and Macrophages: Molecular and Cellular Interactions |url= https://archive.org/details/lentivirusesmacr0000unse| publisher=[[Caister Academic Press]] | isbn= 978-1-904455-60-8}}</ref> === Siklo ng Replikasyon === [[Talaksan:HIV gross cycle only.png|thumb|Siklo ng replikasyon ng HIV]] ==== Pagpasok sa selula ==== Ang HIV ay pumapasok sa [[macrophage]]s at CD4<SUP>+</SUP> na mga selulang T sa pamamagitan ng [[adsorpsiyon]] ng mga [[glycoprotein]] sa ibabaw sa mga reseptor sa inaasintang selula na sinundan ng pagsasanib ng [[viral envelope]] sa [[membrano ng selula]] at paglabas ng HIV capsid sa selula.<ref name=Chan2>{{cite journal |author=Chan D, Kim P |title=HIV entry and its inhibition |journal=Cell |volume=93 |issue=5 |pages=681–4 |year=1998 |pmid=9630213 |doi=10.1016/S0092-8674(00)81430-0}}</ref><ref name=Wyatt>{{cite journal |author=Wyatt R, Sodroski J |title=The HIV-1 envelope glycoproteins: fusogens, antigens, and immunogens |journal=Science |volume=280 |issue=5371 |pages=1884–8 |year=1998 | doi=10.1126/science.280.5371.1884 |pmid=9632381|bibcode = 1998Sci...280.1884W }}</ref> Ang pagpasok sa selula ay nagmumula sa pamamagitan ng interaksiyon ng trimeric envelope complex ([[gp160]] spike) at parehong [[CD4]] at reseptor na chemokine (na pangkalahatan ay [[CCR5]] o [[CXCR4]] ngunit ang iba ay alam na nakikipag-ugnayan) sa ibabaw ng selula.<ref name=Chan2/><ref name=Wyatt/> Ang gp120 bumibigkis sa [[integrin]] α₄β₇ na nagpapagana ng [[LFA-1]] na sentral na integrin na sangkot sa paglikha ng mga [[sinapse]]ng virolohikal na nangangasiwa ng mahusay na selula-sa-selulang pagkalat ng HIV-1.<ref name=Arthos>{{cite journal |author=Arthos J, Cicala C, Martinelli E, Macleod K, Van Ryk D, Wei D, Xiao Z, Veenstra TD, Conrad TP, Lempicki RA, McLaughlin S, Pascuccio M, Gopaul R, McNally J, Cruz CC, Censoplano N, Chung E, Reitano KN, Kottilil S, Goode DJ, Fauci AS. |title=HIV-1 envelope protein binds to and signals through integrin alpha (4)beta (7), the gut mucosal homing receptor for peripheral T cells |journal=Nature Immunol. |volume=In Press |issue= 3|year=2008|pmid=18264102 |doi=10.1038/ni1566 |pages=301–9}}</ref> Ang gp160 spike ay naglalaman ng mga nagbibigkis na mga sakop (domains) para sa parehong mga reseptor na CD4 at chemokine.<ref name=Chan2/><ref name=Wyatt/> Ang unang hakbang sa pagsasanib ay kinasasangkutan ng mataas na apinidad ng pagkakabit ng mga nagbibigkis na sakop (domains) na CD4 ng [[gp120]] sa CD4. Kapag ang gp120 ay nakabigkis na sa protinang CD4, ang envelope complex ay sumasailalim sa isang istraktural na pagbabago na naglalantad ng mga chemokine na nagbibigkis sa mga sakop ng gp120 at pumapayag sa mga ito na makipag-ugnayan sa mga inaasintang reseptor na chemokine.<ref name=Chan2/><ref name=Wyatt/> Ito ay pumapayag para sa mas matatag na dalawang-umuungos na pagkakabit na pumapayag sa N-terminal na nagsasanib na [[peptide]] na gp41 upang makatagos sa membrano ng selula.<ref name=Chan2/><ref name=Wyatt/> Ang inulit na mga sekwensiya sa gp41, HR1, at HR2 ay nakikipag-ugnayan naman na nagsasanhi ng pagbagsak ng ektraselular na bahagi ng gp41 sa isang hairpin. Ang pulupot na istrakturang ito ay nagpapalapit sa virus at mga membrano ng selula na pumapayag sa pagsasanib ng mga membrano at kalaunang pagpasok ng viral capsid.<ref name=Chan2/><ref name=Wyatt/> Pagkatapos ang HIV ay bumigkis sa inaasintang selula, ang [[RNA]] ng HIV at iba't ibang mga [[ensaym]] kabilang ang baligtad na transcriptrase, integrase, ribonuclease, and protease, ay itinutusok (injected) sa loob ng selula.<ref name=Chan2/> Habang isinasagawa ang batay sa microtubule na paghahatid sa nucleus, ang viral na isang hiblang RNA genome ay [[transkipsiyon|tinranskriba]] sa dalawang-hibang DNA na isinasama naman sa [[kromosoma]] ng hosto. Ang HIV ay maaaring humawa ng mga [[selulang dendritiko]] (DC) sa pamamagitan ng rutang CD4-[[CCR5]] na ito, ngunit ang isa pang ruta gamit ang spesipiko sa mannose na C-uring lectin na mga reseptor gaya ng [[DC-SIGN]] ay maaari ring gamitin.<ref name=Pope_2003>{{cite journal |author=Pope M, Haase A |title=Transmission, acute HIV-1 infection and the quest for strategies to prevent infection |journal=Nat Med |volume=9 |issue=7 |pages=847–52 |year=2003 |pmid=12835704 |doi=10.1038/nm0703-847}}</ref> Ang mga DC ang isa sa mga unang selula na naeenkwentro ng virus sa pagpasang nangyayari sa [[pakikipagtalik]]. Ang mga ito ay kasalukuyang ipinagpapalagay na gumagampan ng mahalagang papel sa pamamaigtan ng pagpasa ng HIV sa mga selulang T kapag ang virus ay nabitig sa [[mukosa]] ng mga DC.<ref name=Pope_2003 /> Ang presensiya ng [[FEZ-1]] na natural na umiiral sa mga [[neuron]] ay pinaniniwalaang nagpapaiwas sa impeksiyon ng mga selula ng HIV.<ref name="HaedickeBrown2009">{{cite journal|last1=Haedicke|first1=J.|last2=Brown|first2=C.|last3=Naghavi|first3=M. H.|title=The brain-specific factor FEZ1 is a determinant of neuronal susceptibility to HIV-1 infection|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|volume=106|issue=33|year=2009|pages=14040–14045|issn=0027-8424|doi=10.1073/pnas.0900502106}}</ref> ==== Replikasyon at transkripsiyon ==== Sa madaling panahong pagkatapos na ang viral capsid ay pumasok sa selula, ang isang [[ensaym]] na tinatawag na [[baligtad na transcriptase]]'' ay nagpapalaya ng isang-hiblang (+)[[RNA]] na genome mula sa ikinabit na mga protinang viral at kumokopya nito sa molekulang [[cDNA|complementary DNA (cDNA)]].<ref name=Zheng>{{cite journal | author=Zheng, Y. H., Lovsin, N. and Peterlin, B. M. | title=Newly identified host factors modulate HIV replication | journal=Immunol. Lett. | year=2005 | pages=225–34 | volume=97 | issue=2 | pmid=15752562 | doi=10.1016/j.imlet.2004.11.026}}</ref> Ang proseso ng baligtad na transkripisyon ay labis na nagagawi sa pagkakamali at ang mga nagreresultang [[mutasyon]] ay maaaring magsanhi ng [[resistansiya sa mga drogang antiviral|resistansiya]] (hindi pagtalab sa droga) o pumayag sa virus na sumakop sa [[sistemang immuno]] ng katawan. Ang baligtad na transcriptase ay mayroon ring aktibidad na ribonuclease na sumisira sa viral RNA habang isinasagawa ang [[biosintesis|sintesis]] ng cDNA gayundin ng independiyente sa DNA na aktibidad na DNA polymerase na lumilikha ng [[senso (molekula na biolohiya)|sensong]] DNA mula sa ''antisensong'' cDNA.<ref>[http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit3/viruses/hivlc.html Doc Kaiser's Microbiology Home Page > IV. VIRUSES > F. ANIMAL VIRUS LIFE CYCLES > 3. The Life Cycle of HIV] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100726222939/http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit3/viruses/hivlc.html |date=2010-07-26 }} Community College of Baltimore County. Updated: Jan., 2008</ref> Sa pagiging magkasama, ang cDNA at ang komplementong anyo nito ay bumubuo ng dalawang-hiblang viral DNA na inihahatid naman sa [[nucleus ng selula]]. Ang pagsasama ng viral DNA sa [[genome]] ng selula ng hosto ay isinasagawa ng isa pang ensaym na viral na tinatawag na ''[[integrase]]''.<ref name=Zheng/> [[Talaksan:Reverse Transcription.png|thumb|Ang baligtad na transkipsiyon ng genome ng HIV sa dalawang hiblang DNA]] Ang isinamang viral DNA na ito ay maaaring humimlay ng hindi aktibo sa latentong yugto ng impeksiyong HIV.<ref name=Zheng/> Upang aktibong lumikha ng virus, ang ilang mga selular na [[paktor ng transkipsiyon]] ay hindi kinakailangang umiiral, na ang pinakamahalaga ang [[NF-κB|NF-''κ''B]] (NF kappa&nbsp;B) na [[taas na regulasyon|taas-na-nireregula]] kapag ang mga selulang T ay naging aktibo.<ref name=Hiscott>{{cite journal | author=Hiscott J, Kwon H, Genin P. | title=Hostile takeovers: viral appropriation of the NF-kB pathway | journal=J Clin Invest. | year=2001 | pages=143–151 | volume=107 | issue=2 | pmid=11160127 | doi=10.1172/JCI11918 | pmc=199181 }}</ref> Ang ibig sabihin nito, ang mga selulang malamang na mapatay ng HIV ang mga kasalukuyang lumalaban sa impeksiyon. Habang nangyayari ang repklikasyon ng virus, ang isinamang DNA [[provirus]] ay [[transkripsiyon (henetika)|tintranskriba]] sa [[Messenger RNA|mRNA]] na [[pagpuputol (henetika)|pinutol]] (spliced) sa mas maliit na mga piraso. Ang mga maliit na mga pirasong ito ay inilalabas mula sa nucleus patungo sa [[cytoplasma]] kung saan ang mga ito ay [[pagsasalin (henetika)|isinasalin]] sa mga regulatoryong protinang [[Tat (HIV)|Tat]] (na humihikayat ng bagong produksiyon ng virus) at [[Rev (HIV)|Rev]]. Habang ang bagong nalikhang protinang Rev ay nagtitipon sa nucleus, ito ay bumibigkis sa viral mRNAs at pumapayag sa mga hindi naputol (unspliced) RNA na umalis sa nucleus kung saan ang ito ay napananatili hanggang sa maputol.<ref name=Pollard> {{cite journal | author=Pollard, V. W. and Malim, M. H. | title=The HIV-1 Rev protein | url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-microbiology_1998_52/page/491 | journal=Annu. Rev. Microbiol. | year=1998 | pages=491–532 | volume=52 | issue= | pmid=9891806 | doi=10.1146/annurev.micro.52.1.491 }}</ref> Sa yugtong ito, ang mga istraktural na protinang Gag at Env ay nalilikha mula sa buong habang mRNA. Ang buong-habang RNA ay aktwal na genome ng virus; ito ay nagbibigkis sa protinang Gag at ikinakahon sa mga bagong partikulong virus. Ang HIV-1 at HIV-2 ay lumalabas na nagkakahong ng kanilang RNA nang magkaiba. Ang HIV-1 ay nagbibigkis sa anumang angkop na RNA samantalang ang HIV-2 ay may kinikilangang nagbibigkis sa mRNA na ginamit upang lumikha ng mismong protinang Gag. Ito ay maaaring mangahulugang ang HIV-1 ay may mas mabuting kakayahan na sumailalim sa [[mutasyon]]. Ang impeksiyong HIV-1 ay tumutuloy sa AIDS nang mas mabilis kesa sa impeksiyong HIV-2 at ang ==== Pagtitipon at paglabas ==== Ang huling hakbang ng siklong viral na pagtitipon ng mga bagong viron na HIV-1, ay nagsisimula sa [[membranong plasma]] ng selula ng hosto. Ang poliprotinang Env (gp160) ay dumadaan sa [[endoplasmikong retikulum]] at inihahahatid sa kompleks na [[Aparatong Golgi|Golgi]] kung saan ito ay pinaghihiwalay ng [[HIV-1 protease|protease]] at pinoproseso sa dalawang HIV envelope na mga glycoprotein na gp41 at gp120. Ang mga ito ay inihahatid sa [[membranong plasma]] ng selula ng hosto kung saan ang gp41 ay nagkakabit sa gp120 sa membrano ng impektadong selula. Ang Gag (p55) at Gag-Pol (p160) na mga polyprotein ay umuugnay rin sa panloob na ibabaw ng membranong plasma kasama ang genomikong RNA ng HIV habang ang nabubuong virion ay nagsisimulang sumanga mula sa selula ng hosto. Ang maturasyon (pagiging hinog o ganap) ay nangyayari sa bumubuong sanga o sa hindi hinog na viron pagkatapos itong sumanga mula sa selula ng hosto. Sa maturasyon, ang HIV proteases ay naghihiwalay ng mga polyprotein sa mga indibidwal na gumaganang protina at ensaym ng HIV. Ang iba't ibang mga istraktural na bahagi ay nagtitipon naman upang lumikha ng hinog (mature) na HIV virion.<ref name=Gelderblom>{{cite book | last = Gelderblom | first = H. R | year = 1997 | title = '''HIV Sequence Compendium''' | chapter = Fine structure of HIV and SIV | chapterurl = http://www.hiv.lanl.gov/content/sequence/HIV/COMPENDIUM/1997/partIII/Gelderblom.pdf | editor = Los Alamos National Laboratory (ed.) | edition = | pages = 31–44 | publisher = [[Los Alamos National Laboratory]] | location = [[Los Alamos, New Mexico]] | format = PDF}}</ref> Ang hakbang na ito ng paghihiwalay ay maaaring mapigil ng mga tagapigil ng protease. Ang hinog (mature) na virus ay may kakayahan namang makahawa ng iba pang selula. === Pagkakaibang henetiko === {{See|Mga pangilalim na uri ng HIV}} [[Talaksan:HIV-SIV-phylogenetic-tree.svg|thumb|Ang [[phylohenetikong puno]] ng [[SIV]] at HIV]] Ang HIV ay iba sa maraming mga virus dahil ito ay may napakataas na [[henetikong pagkakaiba]]. Ang pagkakaibang ito o dibersidad ay resulta ng mabilis na replikasyong siklo na may paglikha ng 10¹⁰ kada arawa ksasama ng mataas na rate ng [[mutasyon]] na mga tinatayang 3 x 10⁻⁵ kada nucleotide base kada siklo ng replikasyon at [[henetikong rekombinasyon|muling pagsasamang]] mga katangian ng baligtad na transcriptase.<ref name=RobertsonDL>{{cite journal | author=Robertson DL, Hahn BH, Sharp PM. | title=Recombination in AIDS viruses | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-molecular-evolution_1995-03_40_3/page/249 | journal=J Mol Evol. | year=1995 | pages=249–59 | volume=40 | issue=3 | pmid=7723052 | doi=10.1007/BF00163230}}</ref><ref name="Rambaut_2004">{{cite journal | title=The causes and consequences of HIV evolution | last=Rambaut | first=A et al | journal=Nature Reviews Genetics | volume=5 | year=2004 | month=January | doi=10.1038/nrg1246 | pmid=14708016 | url=http://tree.bio.ed.ac.uk/downloadPaper.php?id=242 | issue=52–61 | last2=Posada | first2=D | last3=Crandall | first3=KA | last4=Holmes | first4=EC | pages=52–61 | access-date=2011-12-29 | archive-date=2019-11-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191109035127/http://tree.bio.ed.ac.uk/downloadPaper.php?id=242 | url-status=dead }}</ref><ref name="pmid17960579">{{cite journal |author=Perelson AS, Ribeiro RM |title=Estimating drug efficacy and viral dynamic parameters: HIV and HCV |journal=Stat Med |volume=27 |issue=23 |pages=4647–57 |year=2008 |month=October |pmid=17960579 |doi=10.1002/sim.3116 |url=}}</ref> Ang masalimuot na senaryong ito ay tumutungo sa paglikha ng maraming mga barianto (uri) ng HIV sa isang impektadong pasyente sa kurso ng isang araw.<ref name=RobertsonDL/> Ang pagiging iba iba nito ay dinagdagan kapag ang isang selula ay sabay na nahawaan ng dalawa o mas maraming mga iba ibang strain ng HIV. Kapag ang sabay sabay na pagkahawa ay nangyari, ang genome ng progeny virion ay maaaring binubuo ng mga hiblang RNA mula sa dalawang magkaibang strain. Ang hybrid na virion ay humahawa naman sa bagong selula kung saan ito sumasailalim sa isang replikasyon. Habang nangyayari ito, ang baligtad na transcriptase sa pamamagitan ng pagtalon ng paurong sulon sa pagitan ng dalawang magkaibang suleras (template) na RNA ay lilikha ng bagong na-[[biosintesis|sintesis]] na retroviral [[sekwensiyang DNA]] na muling pagsasama sa pagitan ng dalawang mga magulang na genome.<ref name=RobertsonDL/> Ang muling pagsasamang ito ay pinakahalata kapag ito ay nangyayari sa pagitan ng mga pangilalim na uri.<ref name=RobertsonDL/> Ang malapit na kaugnay na [[simian immunodeficiency virus]] (SIV) ay nag-[[ebolusyon|ebolve]] sa maraming mga strain na inuri sa mga natural na [[species]] ng hosto. Ang mga SIV strain ng [[Aprikanong berdeng unggoy]] (SIVagm) at [[sooty mangabey]] (SIVsmm) ay pinaniniwalaang may mahabang kasaysayang [[ebolusyon]]aryo sa mga hosto nito. Ang mga hostong ito ay naka-angkop sa presensiya ng virus<ref name=pmid19661993>{{Cite pmid|19661993}}</ref> na makikita sa mataas na mga lebel sa dugo ng hosto ngunit nagpupukaw lamang ng isang katamtamang tugon ng [[immuno]],<ref>{{cite journal |author=Holzammer S, Holznagel E, Kaul A, Kurth R, Norley S |title=High virus loads in naturally and experimentally SIVagm-infected African green monkeys |journal=Virology |volume=283 |issue=2 |pages=324–31 |year=2001 |pmid=11336557 |doi=10.1006/viro.2001.0870}}</ref> does not cause the development of simian AIDS,<ref>{{Cite journal | author = Kurth, R. and Norley, S. | year = 1996 | title = Why don't the natural hosts of SIV develop simian AIDS? | url = | journal = J. NIH Res. | volume = 8 | issue = | pages = 33–37 }}</ref> at hindi sumasailalim sa labis na [[mutasyon]] at muling pagsasamang tipikal sa impeksiyong HIV sa mga tao.<ref>{{cite journal |author=Baier M, Dittmar MT, Cichutek K, Kurth R |title=Development of vivo of genetic variability of simian immunodeficiency virus |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=88 |issue=18 |pages=8126–30 |year=1991 |pmid=1896460 |doi=10.1073/pnas.88.18.8126 |pmc=52459|bibcode = 1991PNAS...88.8126B }}</ref> Salungat dito, kapag ang mga strain ay nakahawa sa mga [[species]] ng hayop na hindi naka-angkop sa HIV (mga hostong "heterologous" gaya ng [[rhesus]] o cynomologus [[macaques]]), ang mga hayop ay bumubuo ng AIDS at ang virus ay lumilikha ng pagkakaiba ibang henetiko katulad ng nakikita sa impeksiyon ng HIV sa tao.<ref>{{cite journal |author=Daniel MD, King NW, Letvin NL, Hunt RD, Sehgal PK, Desrosiers RC |title=A new type D retrovirus isolated from macaques with an immunodeficiency syndrome |journal=Science |volume=223 |issue=4636 |pages=602–5 |year=1984 |pmid=6695172 |doi=10.1126/science.6695172|bibcode = 1984Sci...223..602D }}</ref> Ang Chimpanzee SIV (SIVcpz) na pinakamalapit na kamag-anak ng HIV-1 ay kaugnay ng dumagdag na mortalidad (kamatayan) at tulad ng AIDS na mga sintomas sa mga natural na hosto nito.<ref name=pmid19626114>{{Cite pmid|19626114}}</ref> Ang SIVcpz ay lumalabas na naipasa na relatibong kamakailan lamang sa mga chimpanzee at tao kaya ang mga hosto nito ay hindi pa naka-angkop sa virus.<ref name=pmid19661993/> Ang virus na ito ay nakawala rin ng tungkulin ng gene na [[Nef (protein)|Nef]] na makikita sa karamihan ng SIV. Kung wala ang tungkuling ito, ang pagkaubos ng selulang T ay mas malamang na tumutuloy sa [[kawalang immuno]] (immunodeficiency).<ref name=pmid19626114/> Ang tatlong mga pangkat ng HIV-1 ay natukoy sa basehan ng mga pagkakaiba sa rehiyong envelope (''env'') na M, N, and O.<ref name=Thomson> {{cite journal | author=Thomson, M. M., Perez-Alvarez, L. and Najera, R. | title=Molecular epidemiology of HIV-1 genetic forms and its significance for vaccine development and therapy | journal=Lancet Infect. Dis. | year=2002 | pages=461–471 | volume=2 | issue=8 | pmid=12150845 | doi=10.1016/S1473-3099(02)00343-2 }}</ref> Ang pangkat M ang pinakalaganap at nahahati sa walang mga pang-ilalim na uri (o [[clade]] batay sa buong genome na heograpikong walang katulad.<ref name=Carr>{{cite book | last = Carr | first = J. K. | author2 = Foley, B. T., Leitner, T., Salminen, M., Korber, B. and McCutchan, F. | year = 1998 | title = '''HIV Sequence Compendium''' | chapter = Reference Sequences Representing the Principal Genetic Diversity of HIV-1 in the Pandemic | chapterurl = http://www.hiv.lanl.gov/content/sequence/HIV/COMPENDIUM/1998/III/Carr.pdf | editor = Los Alamos National Laboratory (ed.) | edition = | pages = 10–19 | publisher = [[Los Alamos National Laboratory]] | location = [[Los Alamos, New Mexico]] | format = PDF | access-date = 2011-12-29 | archive-date = 2021-12-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20211205021433/https://www.hiv.lanl.gov/content/sequence/HIV/COMPENDIUM/1998/III/Carr.pdf | url-status = dead }}</ref> Ang pinakalaganap ang pangilalim na uring B (na natagpuan ng pangunahin sa Hilagang Amerika at Europa), A at D (na pangunahing natagpuan Aprika) at C (na pangunahing natagpuan sa Aprika at Asya). Ang mga pangilalim na uring ito ay bumubuo ng mga sanga sa phylohenetikong puno na kumakatawan sa angkan ng pangkat M ng HIV-1. Ang kapwa impeksiyon sa mga walang katulad na pangilalim na uri ay nagpapalitawa ng sumisirkulang muling pinagsamang mga anyo (CRF). Noong 2000, ang huling taon kung saan ang analisis ng pandaigdigan paglaganap ng pangilalim ng uri ay nagawa, 47.2% ng pandaigdigang mga impeksiyon ay ng pangilalim na uring C, 26.7% ay ng pangilalim na uring A/CRF02_AG, 12.3% ay ng pangilalim na uring B, 5.3% way ng pangilalim na uring D, 3.2% ay ng pangilalim na uring CRF_AE, at ang natitirang 5.3% at binubuo ng mga ibang pangilalim na uri at CRF.<ref name=Osmanov> {{cite journal | author=Osmanov S, Pattou C, Walker N, Schwardlander B, Esparza J; WHO-UNAIDS Network for HIV Isolation and Characterization. | title=Estimated global distribution and regional spread of HIV-1 genetic subtypes in the year 2000 | journal=Acquir. Immune. Defic. Syndr. | year=2002 | pages=184–190 | volume=29 | issue=2 | pmid=11832690 }}</ref> Ang karamihan sa mga pagsasaliksik sa HIV-1 ay nakapokus sa pangilalim na uring B. Kaunting mga laboratoryo lamang ang nakapokus sa ibang mga pangilalim na uri nito.<ref name=Perrin> {{cite journal | author=Perrin L, Kaiser L, Yerly S. | title=Travel and the spread of HIV-1 genetic variants | journal=Lancet Infect Dis. | year=2003 | pages=22–27 | volume=3 | issue=1 | pmid=12505029 | doi=10.1016/S1473-3099(03)00484-5 }}</ref> Ang pag-iral ng ika-apat na pangkat na "P" ay [[hipotesis|hinipotesis]] batay sa virus na naihiwalay noong 2009.<ref name="Plantier_2009">{{cite journal |author=Plantier JC, Leoz M, Dickerson JE, ''et al.'' |title=A new human immunodeficiency virus derived from gorillas |journal=Nat. Med. |volume=15 |issue=8 |pages=871–2 |year=2009 |month=August |pmid=19648927 |doi=10.1038/nm.2016 |url= }}</ref><ref name="Smith_2009">{{cite news | url=http://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/health-news/woman-found-carrying-new-strain-of-hiv-from-gorillas-1766627.html | title=Woman found carrying new strain of HIV from gorillas | last=Smith | first=L | date=2009-08-03 | accessdate=2009-08-04 | publisher=The Independent | location=London | archive-date=2012-12-24 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121224174120/http://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/health-news/woman-found-carrying-new-strain-of-hiv-from-gorillas-1766627.html | url-status=dead }}</ref><ref name="Reuters_2009">{{cite news | url=http://in.reuters.com/article/worldNews/idINIndia-41490620090803 | title=Gorillas may be a source of AIDS, researchers find | date=2009-08-03 | accessdate=2009-08-04 | publisher=Reuters India | archive-date=2009-09-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090909195051/http://in.reuters.com/article/worldNews/idINIndia-41490620090803 | url-status=dead }}</ref> Ang strain na ito ay maliwanag na hango mula sa [[Gorilla gorilla|gorilla]] SIV (SIVgor) na unang naihiwalay mula sa [[western lowland gorilla]] noong 2006.<ref name="Plantier_2009"/> Ang henetikong sekwensiya ng HIV-2 ay isang bahagi lamang na [[homologo]] sa HIV-1 at mas malapit na katulad ng SIVsmm. == Diagnosis == Maraming positibo sa HIV na mga tao ang walang alam na sila ay nahawaan (infected) ng HIV virus. Halimbawa, mababa sa 1% ng mga aktibong seksuwal na populasyong pangsiyudad sa [[Aprika]] ang nasubok (tested) at ang proporsiyon na ito ay mas mababasa sa mga rural na populasyon. Sa karagdagan, ang tanging 0.5% ng mga buntis na babaeng pumpupunta sa mga pasilidad pangkalusugan ang napayuhan, nasubok, o nakatanggap ng mga resulta ng pagsubok. Muli, ang proporsiyon na ito ay mas mababa sa mga rural na pasilidad pangkalusugan. Dahil sa ang mga donor ay hindi alam ang kanilang impeksiyon, ang dugo ng donor (nagbigay) at mga produkto ng dugong ginagamit sa medisina at pananaliksik medikal ay rutinang (routinely) ini-screen para sa HIV. Ang pagsubok (testing) ng HIV-1 ay binubuo ng inisyal na screening sa isang enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) upang matukoy ang mga [[antibody]] sa HIV-1. Ang mga specimen na may hindi reaktibong resulta mula sa inisyal na ELISA ay tinuturing na negatibo sa HIV malibang ang bagong pagkakalantad sa isang impektadong katalik na hindi alam na may HIV ay nangyari. Ang mga specimen na may reaktibong resulta ng ELISA, ang resulta ay muling sinusubok (retested) sa duplika (duplicate) Kung ang resulta ng pagsubok na duplika ay reaktibo, ang specimen ay inuulat na paulit ulit na reaktibo at sumasailalim sa isang pagsubok ng pagkokompirma na may spesipikong karagdagang pagsubok, halimbawa ang Western blot o ang hindi mas karaniwang immunofluorescence assay (IFA)). Ang mga tanging specimen na paulit ulit na reaktibo sa ELISA at positibo sa IFA o reaktibo sa Western blot ay itinuturing na positibo sa HIV at indikatibo ng impeksiyon ng HIV. Ang mga specimen na paulit ulit na reaktibo sa ELISA ay paminsan minsang nagbibgay ng hindi matukoy na resulta ng Western blot na maaaring hindi kompletong tugon ng antibody sa HIV ng isang impektadong indibidwal o mga hindi spesipikong raksiyon sa isang hindi impektadong indibidwal. Bagaman ang IFA ay maaaring gamitin upang kompirmahin ang impeksiyon sa mga ambiguosong (malabong) mga kasong ito, ang assay na ito ay hindi malawak na ginagamit. Sa pangkalahatan, ang ikalawang specimen ay dapat kolektahin ng higit sa isang buwang kalaunan at muling subukin para sa mga indibidwal na may hindi matukoy na resulta ng Western blot. Bagaman hindi gaanong karaniwang makukuha, ang nucleic acid testing (e.g., viral RNA o proviral DNA amplification method) ay maaari ring makatulong sa ilang mga sitwasyon. Sa karagdagan, ang mga specimen ay maaaring magbigay ng hindi konklusibong mga resulta dahil sa mababang kantidad ng specimen. Sa mga sitwasyong ito, ang ikalawang specimen ay kinokolekta at sinusubok para sa impeksiyon ng HIV. Ang modernong pagsubok HIV ay labis na tiyak (accurate). Ang tsansa ng isang resultang [[mali-positibo]] (false positive) sa dalawang-hakbang na protocol ng pagsubok ay tinatantiyang 0.0004% hanggang 0.0007% sa pangkalahatang populasyon sa [[Estados Unidos]]. == Pangangasiwa == {{Main|Pangangasiwa ng HIV/AIDS}} Sa kasalukuyan ay walang gamot (cure) o epektibong [[bakuna para sa HIV]] na kumpletong pupuksa o mag-aalis ng virus na HIV sa katawan ng indibidwal na nahawaan nito. Ang pangangasiwa sa mga indibidwal na nahawaan ng HIV ay binubuo ng [[terapiyang antiretroviral]] (HAART) na nagpapabagal ng pagpapatuloy ng sakit.<ref name=LE2011>{{cite journal|last=May|first=MT|author2=Ingle, SM|title=Life expectancy of HIV-positive adults: a review|journal=Sexual health|date=2011 Dec|volume=8|issue=4|pages=526–33|pmid=22127039|doi=10.1071/SH11046}}</ref> Mula 2010, ang higit sa 6 milyong mga indibidwal ay umiinom ng HAART sa may mababa at gitnang sahod na mga bansa.{{fact}} === Terapiyang antiviral === [[Talaksan:Abacavir (Ziagen) 300mg.jpg|thumb|alt=Two yellow oblong pills on one of which the markings GX623 are visible|''[[Abacavir]]''&nbsp;– isang analog ng nucleoside na tagapigil ng baligtad na transcriptase (NARTI o NRTI)]] <!--What it is --> Ang kasalukuyang mga opsiyon na HAART ay mga kombinasyon (o cocktail) na binubuo ng hindi bababa sa tatlong mga gamot na kabilang sa hindi bababa sa dalawang uri o klase ng mga ahenteng antiretroviral.<ref name=WHOTx2010Pg19/> Sa simula, ang paggamot ay karaniwang isang hindi-nucleoside na tagapigil ng baligtad na transcriptase (NNRTI) na dinagdagan ng dalawang mga analogong nucleoside ng tagapigil ng baligtad na transcriptase (NNRTI).<ref name=WHOTx2010Pg19/> Ang mga karaniwang NRTI ay kinabibilangan ng [[zidovudine]] (AZT) o [[tenofovir]] (TDF) at [[lamivudine]] (3TC) o [[emtricitabine]] (FTC).<ref name=WHOTx2010Pg19/> Ang mga kombinasyon ng mga ahente na kinabibilangan ng isang tagapigil ng protease (PI) ay ginagamit kung ang nasa itaas na rehimen ay nawawalan na ng pagiging epektibo.<ref name=WHOTx2010Pg19/> <!--When to start --> Kung kelan sisimulan ang terapiyang antiretrovial ay paksa ng debate.<ref name=Deut2010/><ref>{{cite journal|last=Sax|first=PE|author2=Baden, LR|title=When to start antiretroviral therapy—ready when you are?|journal=The New England Journal of Medicine|date=2009-04-30|volume=360|issue=18|pages=1897–9|pmid=19339713|doi=10.1056/NEJMe0902713}}</ref> Ang parehong World Health Organization, European guidelines at ang Estados Unidos ay nagrerekomiyenda ng mga antiretroviral sa lahat ng mga adolesente, matatandang tao at mga buntis na babae na may bilang ng CD4 na mas mababa sa 350/uL o sa mga may sintomas kahit hindi isasaalang-alang ang bilang ng CD4.<ref name=WHOTx2010Pg19>{{cite book|title=Antiretroviral therapy for HIV infection in adults and adolescents: recommendations for a public health approach|year=2010|publisher=World Health Organization|isbn=978-92-4-159976-4|pages=19–20|url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599764_eng.pdf|access-date=2012-08-27|archive-date=2012-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20120709184257/http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599764_eng.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name=Deut2010/> Ito ay sinusuportahan ng katotohanan na ang pagsisimula ng paggamot sa lebel na ito ay nagpapabawas ng panganib ng kamatayan.<ref name=CochraneART2010>{{cite journal|last=Siegfried|first=N|author2=Uthman, OA; Rutherford, GW|title=Optimal time for initiation of antiretroviral therapy in asymptomatic, HIV-infected, treatment-naive adults|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2010-03-17|issue=3|pages=CD008272|pmid=20238364|doi=10.1002/14651858.CD008272.pub2|editor1-last=Siegfried|editor1-first=Nandi}}</ref> Sa karagdagan, inirerekomiyenda rin ng Estados Unidos ang mga ito para sa lahat ng mga indibidwal na nahawaan ng HIV kahit hindi isasaalang alang ng bilang ng CD4 o mga sintomas.<ref name=Guidelines2009>{{cite book|last=Panel on Antiretroviral Guidelines for Adults and Adolescents|first=|title=Guidelines for the use of antiretroviral agents in HIV-1-infected adults and adolescents|url=http://www.aidsinfo.nih.gov/ContentFiles/AdultandAdolescentGL.pdf|date=2009-12-01|publisher=United States Department of Health and Human Services|page=i|access-date=2012-08-27|archive-date=2009-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20090113181125/http://aidsinfo.nih.gov/contentfiles/AdultandAdolescentGL.pdf|url-status=dead}}</ref> Inirerekomiyenda rin ng WHO ang paggamot sa mga kapwa nahawaan ng [[tubercolosis]] at sa mga may kronikong aktibong [[hepatitis B]].<ref name=WHOTx2010Pg19/> Kapag nasimulan na ang paggamot ng antiretroviral, nirerekomiyenda na ito ay ituloy nang walang patid o "holidays".<ref name=Deut2010/> Maraming mga tao ay nadiagnos lamang pagkatapos ng pagkakataon na ang kanis nais na paggamot ay dapat simulan.<ref name=Deut2010/> Ang ninanais na kalalabasan ng paggamot ay isang pangmatagalang bilang ng HIV-RNA na mababa sa 50&nbsp;mga kopya/mL.<ref name=Deut2010>{{cite journal|last=Vogel|first=M|author2=Schwarze-Zander, C; Wasmuth, JC; Spengler, U; Sauerbruch, T; Rockstroh, JK|title=The treatment of patients with HIV|journal=Deutsches Ärzteblatt international|date=2010 Jul|volume=107|issue=28–29|pages=507–15; quiz 516|pmid=20703338|doi=10.3238/arztebl.2010.0507|pmc=2915483}}</ref> Ang mga lebel na tinutukoy kung ang paggamot ay epektibo ay inisyal na nirerekomiyenda pagkatapos ng apat na linggo at kapag ang mga lebel ay bumagsak na sa 50&nbsp;mga kopya/mL, ang mga pagtingin bawat tatlo o anim na buwan ay karaniwang sapat.<ref name=Deut2010/> Ang hindi sapat na kontrol ay itinuturing na mas malaki kesa sa 400&nbsp;mga kopya/mL.<ref name=Deut2010/> Batay sa mga kriteryang ito, ang paggamot ay epektibo sa higit sa 95% ng mga taong merong HIV sa unang taon.<ref name=Deut2010/> <!--Benefit --> Ang mga benepisyo ng paggamot ay kinabibilangan ng isang nabawasang panganib ng pagpapatuloy sa [[AIDS]] at isang nabawasang panganib ng kamatayan.<ref>{{cite journal|last=When To Start|first=Consortium|author2=Sterne, JA; May, M; Costagliola, D; de Wolf, F; Phillips, AN; Harris, R; Funk, MJ; Geskus, RB; Gill, J; Dabis, F; Miró, JM; Justice, AC; Ledergerber, B; Fätkenheuer, G; Hogg, RS; Monforte, AD; Saag, M; Smith, C; Staszewski, S; Egger, M; Cole, SR|title=Timing of initiation of antiretroviral therapy in AIDS-free HIV-1-infected patients: a collaborative analysis of 18 HIV cohort studies|journal=Lancet|date=2009-04-18|volume=373|issue=9672|pages=1352–63|pmid=19361855|doi=10.1016/S0140-6736(09)60612-7|pmc=2670965}}</ref> Sa mga maunlad na bansa, ang paggamot ay nagpapabuti rin ng kalusugang pisikal at pang-isipan ng mga meron nito.<ref>{{cite journal|last=Beard|first=J|author2=Feeley, F; Rosen, S|title=Economic and quality of life outcomes of antiretroviral therapy for HIV/AIDS in developing countries: a systematic literature review|journal=AIDS care|date=2009 Nov|volume=21|issue=11|pages=1343–56|pmid=20024710|doi=10.1080/09540120902889926}}</ref> Sa paggamot, mayroon isang 70% na nabawasang panganib ng pagtatamo ng tuberculosis.<ref name=WHOTx2010Pg19/> Ang mga karagdagang benepisyo ay kinabibilangan ng isang nabawasang panganib ng pagpasa ng sakit sa mga partner na katalik ng mga indbidwal na may HIV at isang nabawasang pagpasa sa ina-tungo-sa-anak mula sa inang may HIV.<ref name=WHOTx2010Pg19/><!--Adverse effects --> Ang pagiging epektibo ng paggamot ay nakasalalay sa isang malaking bahagi sa pagsunod sa terapiyang ito.<ref name=Deut2010/> Ang mga dahilan ng hindi-pagsunod ay kinabibilangan ng mababa o kawalang paglapit (access) sa pangangalagang medical,<ref>{{cite journal|last=Orrell|first=C|title=Antiretroviral adherence in a resource-poor setting|journal=Current HIV/AIDS reports|date=2005 Nov|volume=2|issue=4|pages=171–6|pmid=16343374|doi=10.1007/s11904-005-0012-8}}</ref> hindi sapat na mga suportang panlipunan, [[sakit sa pag-iisip]] at [[pang-aabuso ng droga]].<ref>{{cite journal|last=Malta|first=M|author2=Strathdee, SA; Magnanini, MM; Bastos, FI|title=Adherence to antiretroviral therapy for human immunodeficiency virus/acquired immune deficiency syndrome among drug users: a systematic review|journal=Addiction (Abingdon, England)|date=2008 Aug|volume=103|issue=8|pages=1242–57|pmid=18855813|doi=10.1111/j.1360-0443.2008.02269.x}}</ref> Gayundin sa pagiging masalimuot ng mga rehimeng paggamot (dahil sa bilang ng mga iniinom na pill at dalas ng pag-inom nito), ang mga [[epektong adberso]] ay maaari ring lumikha ng hindi sinasadyang hindi pagsunod dito.<ref>{{cite journal|last=Nachega|first=JB|author2=Marconi, VC; van Zyl, GU; Gardner, EM; Preiser, W; Hong, SY; Mills, EJ; Gross, R|title=HIV treatment adherence, drug resistance, virologic failure: evolving concepts|journal=Infectious disorders drug targets|date=2011 Apr|volume=11|issue=2|pages=167–74|pmid=21406048}}</ref> Gayunpaman, ang pagsunod ay mabuti sa may mababang sahod na mga bansa gaya ng nasa may mataas na sahod na mga bansa.<ref>{{cite journal|last=Nachega|first=JB|author2=Mills, EJ; Schechter, M|title=Antiretroviral therapy adherence and retention in care in middle-income and low-income countries: current status of knowledge and research priorities|journal=Current opinion in HIV and AIDS|date=2010 Jan|volume=5|issue=1|pages=70–7|pmid=20046150|doi=10.1097/COH.0b013e328333ad61}}</ref> Ang mga spesipikong pangyayaring adberso ay nauugnay sa ahenteng iniinom.<ref name=Montessori2004/> Ang ilan sa mga relatibong karaniwang epektong ito ang: [[nauugnay sa HIV na lipodystropiya]], [[dyslipidemia]], at [[diabetes mellitus]] lalo na sa mga gamot na tagapigil ng protease.{{fact}} Ang ilang mga karaniwang sintomas ay kinabibilangan ng [[pagtatae]]<ref name=Montessori2004>{{cite journal| author=Montessori, V., Press, N., Harris, M., Akagi, L., Montaner, J. S. |title=Adverse effects of antiretroviral therapy for HIV infection | journal=CMAJ |year=2004 | pages=229–238 |volume=170 | issue=2 | pmid=14734438 | pmc=315530}}</ref><ref name="Burgoyne2008">{{Cite journal|author=Burgoyne RW, Tan DH|title=Prolongation and quality of life for HIV-infected adults treated with highly active antiretroviral therapy (HAART): a balancing act |journal=J. Antimicrob. Chemother. |volume=61 |issue=3 |pages=469–73|year=2008 |month=March |pmid=18174196|doi=10.1093/jac/dkm499 |url=http://jac.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=18174196}}</ref> at isang tumaas na panganib ng [[sakit na cardiovascular]].<ref>{{cite journal|last=Barbaro|first=G|author2=Barbarini, G|title=Human immunodeficiency virus & cardiovascular risk|journal=The Indian journal of medical research|date=2011 Dec|volume=134|issue=6|pages=898–903|pmid=22310821|doi=10.4103/0971-5916.92634|pmc=3284097}}</ref> Gayunpaman, ang mga epektong adberso ay mababa sa mga ilang mas bagong nirerekomiyendang paggamot.<ref name=Deut2010/> Ang gastos ay maaari ring maging isyu dahil sa ang ilang mga gamot na ito ay mahal<ref>{{cite journal|last=Orsi|first=F|author2=d'almeida, C|title=Soaring antiretroviral prices, TRIPS and TRIPS flexibilities: a burning issue for antiretroviral treatment scale-up in developing countries|journal=Current opinion in HIV and AIDS|date=2010 May|volume=5|issue=3|pages=237–41|pmid=20539080|doi=10.1097/COH.0b013e32833860ba}}</ref>. Gayunpaman, simula 2010, ang 47% ng mga nangangailangan nito ay umiinom nito sa may mababa at gitnang sahod na mga bansa.{{fact}} Ang ilang mga gamot ay maaaring maiugnay sa mga [[depekto sa kapanganakan]] sa mga sanggol ng inang may HIV at kaya ay hindi angkop sa mga babaeng umaasang magkaroon ng anak.<ref name=Deut2010/> <!--In children --> Ang mga rekomendasyon ng paggamot sa mga bata ay medyo iba kesa sa mga matatandang tao. Sa umuunlad na mga bansa simula 2010, ang 23% ng mga batang nangangailangan nito ay mayroong paglapit sa mga gamot na ito.<ref name=UN2011ONESIXTY>UNAIDS 2011 pg. 150–160</ref> Ang parehong World Health Organization at Estados Unidos ay nagrerekomiyenda ng paggamot para sa lahat ng mga bata na may mababa sa 12 buwan ang edad.<ref name=USKID2011/><ref name=WHOKID2010>{{cite book|title=Antiretroviral therapy for HIV infection in infants and children|year=2010|publisher=World Health Organization|isbn=978-92-4-159980-1|page=2|url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599801_eng.pdf|access-date=2012-08-27|archive-date=2014-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20140224081130/http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599801_eng.pdf|url-status=dead}}</ref> Nirerekomiyenda ng Estados Unidos sa mga nasa pagitan ng 1 taon at 5 taon na may mga bilang na HIV RNA ng higit sa 100,000&nbsp;mga kopya/mL at sa mga higit sa 5 taon ng paggamot kapag ang mga bilang ng CD4 ay mababa sa 500/ul.<ref name=USKID2011>{{cite web|title=Guidelines for the Use of Antiretroviral Agents in Pediatric HIV Infection|url=http://aidsinfo.nih.gov/contentfiles/lvguidelines/pediatricguidelines.pdf|work=The Panel on Antiretroviral Therapy and Medical Management of HIV-Infected Children|format=PDF|date=11 Agosto 2011|access-date=27 Agosto 2012|archive-date=16 Pebrero 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130216214548/http://www.aidsinfo.nih.gov/contentfiles/lvguidelines/pediatricguidelines.pdf|url-status=dead}}</ref> === Mga impeksiyong oportunistiko === Ang mga paraan upang maiwasan ang mga impeksiyong oportunistiko ay epektibo sa maraming mga taong may HIV/AIDS. Ang paggamot ng mga antiviral ay kadalasang nagpapabuti ng kasalukuyan gayundin nagpapabawas ng panganib ng panghinaharap na mga impeksiyong oportunistiko. <ref name=Montessori2004/> Ang bakuna laban sa [[hepatitis A]] at [[hepatitis B]] ay ipinapayo sa lahat ng mga tao nasa panganib ng HIV bago sila mahawaan, gayunpaman, ang mga ito ay maaaring bakunahan pagkatapos mahawaan ng HIV.<ref name=Laurence>{{Cite journal | author=Laurence J | title=Hepatitis A and B virus immunization in HIV-infected persons | journal=AIDS Reader | year=2006 | pages=15–17 | volume=16 | issue=1 |pmid=16433468}}</ref> Ang prophylaxis na [[Trimethoprim/sulfamethoxazole]] sa pagitan ng apat at anim na linggong taong gulang at pagwawakas ng pagpapasuso sa mga sanggol na ipinanganak sa mga inang positibo sa HIV ay nirerekomiyenda sa mga pagtatakdang nililimitahan ng mga mapagkukunan.<ref name=UN2011ONESIXTY/> Ito ay nirerekomiyenda rin upang maiwasan ang PCP kapag ang bilang ng CD4 sa mga tao ay mababa sa 200&nbsp;mga selula/uL at sa mga mayroon o nakaraang mayroong PCP.<ref name=PCP2011>{{cite journal|last=Huang|first=L|author2=Cattamanchi, A; Davis, JL; den Boon, S; Kovacs, J; Meshnick, S; Miller, RF; Walzer, PD; Worodria, W; Masur, H; International HIV-associated Opportunistic Pneumonias (IHOP), Study; Lung HIV, Study|title=HIV-associated Pneumocystis pneumonia|journal=Proceedings of the American Thoracic Society|date=2011 Jun|volume=8|issue=3|pages=294–300|pmid=21653531|doi=10.1513/pats.201009-062WR|pmc=3132788}}</ref> Ang mga taong may malaking immunosuppresyon ay pinapayuhan rin na tumanggap ng terapiyang prophilaktiko para sa [[toxoplasmosis]] at [[Cryptococcus|Cryptococcus meningitis]].<ref name=PEPpocketguide>{{cite web | publisher=[[United States Department of Health and Human Services|Department of Health and Human Services]] | date=2 Pebrero 2007 | url=http://www.guideline.gov/summary/summary.aspx?ss=14&doc_id=6223&string=infected+AND+patients | title=Treating opportunistic infections among HIV-infected adults and adolescents. Recommendations from CDC, the National Institutes of Health, and the HIV Medicine Association/Infectious Diseases Society of America. | access-date=2012-08-27 | archive-date=2012-12-12 | archive-url=https://archive.today/20121212000558/http://www.guideline.gov/browse/archive.aspx | url-status=dead }}</ref> Ang mga angkop na nakakaiwas na mga pamamaran ay nagpabawas ng rate ng mga impeksiyong ito nang 50% sa pagitan ng 1992 at 1997.{{fact}} === Medisinang alternatibo === Sa Estados Unidos, ang tinatayang 60% ng mga taong may HIV ay gumagamit ng iba't ibang mga uri ng [[alternatibong medisina]].<ref name="pmid18608078">{{Cite journal|author=Littlewood RA, Vanable PA |title=Complementary and alternative medicine use among HIV-positive people: research synthesis and implications for HIV care |journal=AIDS Care |volume=20 |issue=8 |pages=1002–18 |year=2008 |month=September |pmid=18608078 |pmc=2570227 |doi=10.1080/09540120701767216 |url=}}</ref> Ang pagiging epektibo ng karamihan ng mga terapiyang ito ay hindi napatunayan.<ref name="pmid15969772">{{Cite journal|author=Mills E, Wu P, Ernst E |title=Complementary therapies for the treatment of HIV: in search of the evidence |journal=Int J STD AIDS |volume=16 |issue=6 |pages=395–403 |year=2005 |month=June |pmid=15969772 |doi=10.1258/0956462054093962 |url=}}</ref> Tungkol sa payong pang-pagkain, may ilang ebidensiya na nagpapakita ng benepisyo sa mga suplemento ng [[mikronutriento]].<ref name="Irlam"/> Ang ebidensiya para sa suplementasyon ng [[selenium]] ay halo na ilang mga tentatibong ebidensiya ng benepisyo.<ref>{{cite journal|last=Stone|first=CA|author2=Kawai, K; Kupka, R; Fawzi, WW|title=Role of selenium in HIV infection|journal=Nutrition Reviews|date=2010 Nov|volume=68|issue=11|pages=671–81|pmid=20961297|doi=10.1111/j.1753-4887.2010.00337.x|pmc=3066516}}</ref> May ilang ebidensiya na ang suplementasyon ng [[bitamina A]] sa mga bata ay nagpapabawas ng kamatayan at nagpapabuti ng paglaki ng mga ito.<ref name=Irlam/> Sa Aprika sa mga babaeng buntis at nagpapasuso na may nakompromisong nutrisyon, ang suplementasyon ng multibitamina ay nagpabuti ng mga kalalabasan para sa parehong mga ina at mga sanggol.<ref name=Irlam>{{cite journal|last=Irlam|first=JH|author2=Visser, MM; Rollins, NN; Siegfried, N|title=Micronutrient supplementation in children and adults with HIV infection|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2010-12-08|issue=12|pages=CD003650|pmid=21154354|doi=10.1002/14651858.CD003650.pub3|editor1-last=Irlam|editor1-first=James H}}</ref> Ang pag-inom ng mga mikronutriento sa mga lebel ng [[RDA]] ng mga matandang tao na nahawaan ng HIV ay nirerekomiyenda ng [[World Health Organization]].<ref>{{cite journal|last=Forrester|first=JE|author2=Sztam, KA|title=Micronutrients in HIV/AIDS: is there evidence to change the WHO 2003 recommendations?|journal=The American journal of clinical nutrition|date=2011 Dec|volume=94|issue=6|pages=1683S–1689S|pmid=22089440|doi=10.3945/ajcn.111.011999|pmc=3226021}}</ref><ref name='WHO_nutrients'>{{Cite book | last = [[World Health Organization]] | title = Nutrient requirements for people living with HIV/AIDS: Report of a technical consultation | date = 2003–05 | location = Geneva | url = http://www.who.int/nutrition/publications/Content_nutrient_requirements.pdf | id = | isbn = | accessdate = 31 Marso 2009 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090325030154/http://www.who.int/nutrition/publications/Content_nutrient_requirements.pdf | archivedate = 2009-03-25 | deadurl = no | url-status = live }}</ref> Karagdagang isinasaad ng WHO na ang suplementasyon ng [[bitamina A]], [[zinc]], at [[iron]] sa ilang mga pag-aaral ay maaaring lumikha ng mga [[epektong adberso]] sa mga matatandang tao na nahawaan ng HIV.<ref name='WHO_nutrients' /> Walang sapat na ebidensiya upang suportahan ang paggamit ng mga [[medisinang herbal]].<ref>{{Cite journal|author=Liu JP, Manheimer E, Yang M |title=Herbal medicines for treating HIV infection and AIDS |journal=Cochrane Database Syst Rev|issue=3 |pages=CD003937 |year=2005 |pmid=16034917 |doi=10.1002/14651858.CD003937.pub2|url=|editor1-last=Liu|editor1-first=Jian Ping}}</ref> === Latentong HIV reservoir === Sa kabilan ng tagumpay ng mataas na aktibong terapiyang antiretroviral (''highly active antiretroviral therapy'' o HAART) sa pagkokontrol ng impeksiyong HIV at pagbabawas ng kamatayang kaugnay ng HIV, ang mga kasulukuyang rehimeng droga ay walang kakayahan na kompletong malipol ang impeksiyong HIV. Maraming mga taong nasa HAART ay nagkakamit ng pagsupil ng HIV sa mababa sa hangganan ng deteksiyon ng pamantayang mga klinikal na assay para sa maraming mga taon. Gayunpaman, sa paghinto ng HAART, ang bigat viral ng HIV ay mabilis na bumabalik na may sabay na pagbaba ng mga CD4+ na T-Selula na sa karamihan ng mga mga kaso na walang pagbalik sa paggamot ay tumutuloy sa [[AIDS]]. Upang matagumpay na maparami ang sarili nito, ang HIV ay dapat kumomberte ng [[RNA]] genome nito sa [[DNA]] na nag-aangkat naman sa [[nucleus ng selula]] ng hosto (host) at nagpapasok sa genome ng hosto sa pamamagitan ng aksiyon ng HIV [[integrase]]. Dahil ang pangunahing [[selula]]r na inaasinta ng HIV ang CD4+ T-Selula ay gumagampan bilang [[memorya]]ng mga selula ng [[sistemang immuno]], ang isinamang HIV ay maaaring manataling tulog (dormant) sa loob ng maraming mga taon at posible sa mga [[dekada]]. Ang latentong [[reservoir]] ay maaaring masukat sa pamamagitan ng kapwa-pagkukultura ng mga CD4+ T-Selula mula sa mga nahawaang pasyente sa mga CD4+ T-Selula mula sa hindi hawaang mga donor at sukatin ang protinang HIV o [[RNA]]. Ang pagkabigo ng mga kandidatong [[bakuna]] upang pumrotekta laban sa impeksiyong HIV at pagpapatuloy sa [[AIDS]] ay tumungo sa binagong pokus sa mga biolohikal na mekanismong responsable sa [[latensiya ng HIV]]. Ang isang limitadong panahon ng terapiya na nagsasama ng mga anti-retroviral sa mga droga na umaasinta ng latentong [[reservoir]] ay maaaring sa hinaharap ay pumayag sa kabuuang paglipol ng impeksiyong HIV. == Prognosis == Kung walang paggamot, ang net [[median]] na panahong ng pagpapatuloy (survival) ng buhay pagkatapos pagkahawa sa HIV ay tinatantiyang mga 9 hanggang 11 mga tao depende sa pangilalim na uri (subtype) na HIV at ang median na rate ng pagpaptuloy pagkatapos ng diagnosis ng [[AIDS]] sa mga kapaligirang limitado sa mga mapagkukunan na ang paggamot ay hindi makukuha ay sumasaklaw sa pagitan ng 6 hanggang mga 19 buwan depende sa pag-aaral. Sa mga area, na ang HAART ay malawak na makukuha para sa impeksiyong HIV at [[AIDS]] ay nabawasan ang rate ng kamatayan mula sa sakit nito nang mga 80% at nagpataas ng [[ekspektansiya ng buhay]] (natitirang inaasahang buhay) para sa mga bagong na-diagnose na impektado ng HIV na indibidwal ay mga 20 hanggang 50 taon. Habang ang mga bagong paggamot ay patuloy na pinauunlad at dahil ang HIV ay patuloy na nag-eebol ng [[resistansiya]] (hindi pagtalab) sa mga gamot, ang pagtatantiya ng panahong ng pagpapatuloy (survival) ay malamang patuloy na magbago. Kung walang terapiyang antiretroviral, ang kamatayan ay normal na nangyayari sa loob ng isang taon pagkatapos na ang indbidwal ay nagpatuloy sa [[AIDS]]. Ang karamihan sa mga pasyente ay namamatay mula sa mga oportunistikong mga impeksiyon o mga [[malignansiya]]ng kaugnay ng patuloy na pagkabigo ng [[sistemang immuno]]. Ang rate ng klinikal pagpapatuloy ng sakit ay malawak na nag-iiba sa pagitan ng mga indbidwal at naipakitang apektado ng maraming mga paktor gaya ng [[suseptibilidad]] (madaling mahawaan) at pangangalang pangkalusugan ng pagganang [[immuno]] at mga kapwa-impeksiyon, gayundin kung aling partikular na [[strain]] ng [[virus]] ang sangkot. == Epidemiolohiya == Tinatantiya ng [[UNAIDS]] at [[WHO]] (World Health Organization) na ang [[AIDS]] ay pumatay ng mahigit 25 milyong mga tao sa pagitan ng 1981 nang ito ay unang makilala at 2005 na gumagawa rito na isa sa pinakadestruktibong [[pandemika]] sa itinalang kasaysayan. Sa kabila ng napabuting paglapit (access) sa paggamot antiretroviral at pangangalaga sa maraming mga rehiyon sa buong mundo, ang pandemikang AIDS ay pumatay ng tinatantiyang 2.8 milyon (sa pagitan ng 2.4 at 3.3 milyon) na ang higit sa kalahting milyon (570,000) ay mga bata. Tinantiya rin ng [[UNAIDS]] na ang 33.3 milyong mga tao ay nabubuhay na may HIV sa dulo ng 2009 na tumaas mula 26.2 noong 1999. Kanilang tinantiya ang kaugnay ng [[AIDS]] na kamatayan noong 2009 na 1.8 milyon na bumaba sa tuktok (peak) na 2.1 milyon noong 2004 at ang mga bagong impeksiyon na 2.6 milyon na bumaba sa tuktok na 3.2 milyong noong 1997, at ang bilang ng mga indibidwal sa mababa o gitnang sahod (middle income) na mga bansa na tumatanggap ng terapiyang antiretroviral noong 2009 na 5.2 milyon na tumaas mula 4 milyon noong 2008. Ang [[Sub-Saharan Africa]] ay nananatili hanggang ngayon na pinaka masamang apektadong rehiyon na may tinatantiyang 22.5 milyong na kasalukuyang nabubuhay na may HIV (67% ng kabuuang pandaigdig), 1.3 milyong kamatayan (72% ng kabuuang pandaigdig) at 1.8 mga bagong impeksiyon (69% ng kabuuang pandaigdig). Gayunpaman, ang bilang ng mga bagong impeksiyon ay bumaba nang 19% sa buong rehiyong ito mula 2001 at 2009 at nang mahigit mga 25% sa 22 mga bansa sa sub-Saharan Africa sa panahong ito. Ang [[Asya]] ang ikalawang pinakamasamang apektadong rehiyon na may 4.9 milyong mga indidbiwal na nabubuhay na may HIV (15% ng kabuuang pandaigdig). Ang pinakahuling ulat ng pagsusuri ng World Bank's Operations Evaluation Department ay tumataya ng pagiging epektibo ng pagpapaunlad ng World Bank's country-level HIV/AIDS na asistansiya na inilalawan bilang dialogong patakaran, analitikong gawain at pagpapautang na may hayagang layunin ng pagbabawas ng sakop o epekto ng epidemikong AIDS. Ito ang unang komprehensibong pagsusuri ng HIV/AIDS suporta ng World Bank sa mga bansa mula sa pagsisimula ng epedimikang ito hanggang gitnang 2004. Dahil sa ang [[World Bank]] ay naglalayong tumulong sa pagpapatupad ng mga pambansang pamahalaang programa, ang kanilang karanasan ay nagbibigay ng mahalagang kabatiran kung paanong ang mga pambansang programa para sa AIDS ay magagawang mas epektibo. Ang pagpapaunlad ng HAART bilang isang epektibong terapiya ng impeksiyong HIV ay malaking nakabawas ng rate ng kamatayan mula sa sakit na ito sa mga area kung saan ang mga gamot na ito ay malawak na makukuha. Dahil sa ang [[ekspektansiya ng buhay]] ng mga indibidwal na may HIV ay dumagdag sa mga bansang ang HAART ay malawak na ginagamit, ang patuloy na pagkalat ng sakit na ito ay nagsanhi ng bilang ng mga taong nabubuhay na may HIV na labis na tumaas. Sa [[Aprika]], ang bilang ng mga kasong pagpasang HIV ng ina-sa-anak (mother-to-child-transmission o MTCT) at pagiging laganap ng [[AIDS]] ang nagsimulang bumaliktad ng mga dekada ng matatag na pagpapatuloy ng buhay sa mga bata. Ang mga bansang gaya ng Uganda ay nagtatangkang supilin ang epidemikang MTCT sa pamamagitan ng pag-aalok ng mga serbisyong VCT (voluntary counselling and testing/boluntaryong pagpapayo at pagsubok), PMTCT (prevention of mother-to-child transmission/pag-iwas na ina-sa-anak na transmisyon) at ANC (ante-natal care/pangangalagang ante-natal) na kinabibilangan ng pamamahagi ng terapiyang antiretroviral. == Kasaysayan == === Mga pinagmulan === Ang HIV ay inakalang nagmula sa hindi-taong mga [[Primates|primado]] sa [[sub-Saharan Aprika]] at naipasa sa mga tao sa huli ng ika-19 o simula ng ika-20 [[siglo]]. Ang unang papel na kumikilala ng paterno (pattern) ng mga oportunistikong impeksiyon na katangian ng [[AIDS]] ay naiulat noong 1981. Ang parehong [[HIV-1]] at [[HIV-2]] ay pinaniniwalaang nagmula sa Kanularang-Sentral na [[Aprika]] at tumalon sa mga [[species]] (isang prosesong tinatawag na [[zoonosis]]) mula sa hindi-taong mga [[Primates|primado]] tungo sa mga tao (humans). Ang HIV-1 ay lumilitaw na nagmula sa katimugang [[Cameroon]] sa pamamagitan ng [[ebolusyon]] ng [[SIV]] (cpz) na isang [[simiang immunodeficiency virus]] (SIV) na humahawa ng mga ligaw (wild) na [[chimpanzee]]. Ang HIV-1 ay nagmula sa [[SIVcpz]] enedemiko sa pangilalim na species/subspecies ng [[chimpanzee]] na [[Pan troglodytes troglodytes]]. Ang pinakamalapit na kamag-anak ng HIV-2 ang [[SIV (smmm)]] na isang virus ng [[sooty mangabey]] (Cercocebus atys atys) na isang [[Lumang Daigdig]] na [[unggoy]] na nabubuhay sa [[litoral]] na Kanlurang Aprika mula katimugang [[Senegal]] hanggang kanluraning [[Ivory Coast]]. Ang mga Lumang Daigdig na mga unggoy gaya ng mga [[kwagong unggoy]] ay hindi tinatalaban ng impeksiyong HIV-1 na posibleng dahil sa [[genome|genomikong]] [[fusion]] ng dalawang [[gene]] ng resistansiya (pagiging hindi tinatablan). Ang HIV-1 ay inakalang tumalon sa harang ng [[species]] sa hindi bababa sa tatlong magkahiwalay na mga okasyon na nagpalitaw ng tatlong mga pangkat ng virus na M, N, at O. May ebidensiyang ang mga tao na nakilahok sa mga gawaing [[bushmeat]] bilang mga [[mangangaso]] (hunters) o tagatinda ng bushmeat ay karaniwang nagtatamo ng [[SIV]]. Gayunpaman, ang [[SIV]] ay isang mahinang [[virus]]. Ito ay karaniwang sinusupil ng [[sistemang immuno]] ng tao sa loob ng mga linggo ng pagkakahawa nito. Inakalang ang ilang mga pagpasa ng virus mula indibidwal-sa-indibidwal sa mabilis na paghalili ay kailangan upang pumayag sa sapat na panahong ito ay mag-[[mutasyon|mutado]] (mutate) sa HIV. Sa karagdagan, dahil sa relatibong mababang rate ng tao-sa-taong pagpasa nito, ito ay maaari lamang kumalat sa kabuuan ng populasyon sa presensiya ng isa o higit sa mga kanelong (channels) pagpasang mataas na panganib na inakalang hindi umiiral sa [[Aprika]] bago ang ika-20 [[siglo]]. Ang spesipikong minungkahing mga kanelong pagpasang mataas na panganib na pumapayag sa [[virus]] na maka-angkop (adapt) sa mga tao at kumalat sa buong lipunan ay depende sa iminungkahing panahong ng hayop-sa-taong pagtawid. Ang mga [[henetika|henetikong]] pag-aaral ng virus ay nagmumungkahing ang pina-kamakailang (most recent) na ninuno ng HIV-1 M pangkat ay pinepetasahan ng pabalik sa circa 1910. Ang mga tagataguyod ng petsang ito ay nag-uugnay ng epidemikang HIV sa paglitaw ng [[kolonyalismo]] at paglago ng malaking mga kolonyal na siyudad Aprika na tumungo sa pagbabagong panlipunan kabilang ang mas mataas na digri ng [[sekswual na promiskuidad]], pagkalat ng [[prostitusyon]] at ang sabay na mataas na prekwensiyang mga sakit na [[genital ulcer]] gaya ng [[syphilis]] sa mga bagong kolonyal na siyudad. May ebidensiyang ang mga rate ng transmisyon ng HIV sa [[pakikipagtalik|pakikipagtalik pampuke]] bagaman medyo mababa sa ilalim ng mga regular na sirkunstansiya ay maaaring tumaas ng mga sampu kung hind daang beses kung ang isa sa mga katalik ay dumadanas ng [[Sakit na naipapasa sa pakikipagtalik]] (STD) na resulta ng [[genital ulcer]]. Ang simula nang 1900 na mga kolonyal na mga siyudad ay kilala dahil sa mataas na paglaganap ng [[prostitusyon]] at [[STD]] na [[genital ulcer]] sa digri na noong 1928, kasingrami ng 45% ng mga residenteng babae ng silanganing [[Kinshasa]] ay inakalang mga [[prostitut]] at noong 1933, ang mga 15% ng lahat ng mga resident ng parehong siyudad ay impektado ng isa sa mga anyo ng [[syphilis]]. Ang alternatibong pananaw ay nagsasaad na ang hindi ligtas na mga kasanayang [[medikal]] sa [[Aprika]] sa mga panahong pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] gaya ng hindi sterilisadong muling paggamit pang-isahing gamit na mga [[siringhe]] (syrigne) habang isinasagawa ang pangmasang [[pagbabakuna]], mga kampanyang paggamot na [[antibiotiko]] at anti-[[malaria]] ang inisyal na mga [[vector]] na pumayag sa virus na maka-angkop (adapt) sa mga tao at kumalat. Ang pinakaunang maiging nadokumentong kaso ng HIV sa tao ay pinetsahan ng pabalik sa 1959. Ang [[virus]] na HIV ay maaaring umiiral na sa [[Estados Unidos]] sa simula ng 1966 ngunit ang malawak na karamihang mga impeksiyon ay nangyayari sa labas ng [[Sub-Saharan Aprika]] (kabilang ang Estados Unidos) ay mababakas pabalik sa isang hindi kilalang indibidwal na nahawaan ng HIV sa [[Haiti]] at nagdala naman ng impeksiyon sa Estados Unidos noong mga 1969. Ang [[epidemika]] ay mabilis namang kumalat sa mga mataas na panganib na pangkat (sa simula ay mga seksuwal na promiskuosong mga [[homoseksuwal]]). Noong 1978, ang pagiging laganap ng HIV-1 sa mga baklang lalakeng resident ng [[New York]] at [[San Francisco]] ay tinatantiyang 5% na nagmumungkahing ang ilang mga libong indibidwal sa Estados Unidos ay nahawaan na sa panahong ito. === Pagkakatuklas === Ang [[AIDS]] ay unang klinikal na napagmasdan sa pagitan ng huli nang 1980 at simula nang 1981. Ang mga tagagamit ng [[panturok ng droga]] (drug injection) at mga [[homoseksuwal]] na lalakeng hindi alam ang dahilan ng huminang [[immunidad]] ay nagpakita ng mga [[sintomas]] ng [[Pneumocystis carinii pneumonia]] (PCP) na isang bihirang oportunistikong impeksiyon na alam sa mga panahong ito na nakikita sa mga taong may labis na nakomopromisong (huminang) mga [[sistema ng immuno]]. Sandaling pagkatapos nito, ang karagdagang mga baklang lalake ay nakitaan ng nakaraang bihirang [[kanser ng balat]] na tinatawag na [[Kaposi’s sarcoma]] (KS). Marami pang mga kaso ng PCP at KS ang mabilis na lumitaw na umalerto sa [[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC) ng [[Estados Unidos]]. Ang isang CDC task force ay binuo upang imonitor ang pagsiklab ng mga kasong ito. Pagkatapos makilala ang isang paterno ng anomalosong mga sintomas na nakikita sa mga pasyente, pinangalan ng CDC task force ang kondisyong ito na ''acquired immune deficiency syndrome'' ([[AIDS]]). Noong 1983, ang dalawang magkahilaway na mga pangkat pagsasaliksik na pinangunahan nina [[Robert Gallo]] at [[Luc Montagnier]] ay independiyenteng naghayag na ang isang nobelang (novel) [[retrovirus]] ay maaaring umaapekto sa mga pasyente ng [[AIDS]] at kanilang inilimbang ang kanilang mga natuklasan sa parehong isyu ng hornal na ''Science''. Inangkin ni Gallo na ang [[virus]] na naihiwalay (isolated) ng kanyang pangkat mula sa pasyente ng [[AIDS]] ay mapapansing katulad sa hugis sa ibang pantaong [[T-lymphotropic viruses]] (HTLVs) na ang kanyang pangkat ang unang naghiwalay. Tinawag ng pangkat ni Gallo ang kanilang bagong naihiwalay na virus na HTLV-III. Sa parehong panahon, ang pangkat ni Montagneir ay naghiwalay ng virus mula sa pasyenteng kinakikitaan ng [[lymphadenopatiya]] (pamamaga ng [[kulani]]) ng leeg at kahinaang pisikal na dalawang mga klasikong sintomas ng AIDS. Sa pagsasalungat ng ulat mula sa pangkat ni Gallo, si Montagnier at ang kanyang mga kasama ay nagpakitang ang core na mga [[protina]] ng virus na ito ay [[sistemang immuno|immunolohikal]] na iba mula sa nasa HTLV-I. Pinangalan ng pangkat ni Montagnier ang kanilang naihiwalay na virus na lymphadenopathy-associated virus (LAV). Ang pangalang HIV ay napili bilang kompromiso sa pagitan ng mga dalawang pang-aankin na LAV at HTLV-III. Kung si Gallo o Montagnier ang nararapat ng mas higit na kredito sa pagkakatuklas ng virus na nagsasanhi ng [[AIDS]] ay isang bagay ng malaking kontrobersiya. Kasama ng kanyang kasamang si [[Françoise Barré-Sinoussi]], si Montagnier ay ginawaran ng kalahati ng 2008 [[Gantimpalang Nobel]] sa [[Physiolohiya]] o Medisina sa kanyang "pagkakatuklas ng human immunodeficiency virus". Si [[Harald zur Hausen]] ay nakisalo rin sa Gantimpalang Nobel sa kanyang pagkakatuklas na ang [[human papilloma virus]] ay tumutungo sa [[kanser na serbikal]] ngunit si Gallo ay hindi isinama. Sinabi ni Gallo na "isang pagkasiphayo" na hindi siya napangalanan bilang kapwa resipyente ng Gantimpalang Nobel. Sinabi ni Montagnier na siya ay "nagulat" na si Gallo ay hindi kinilala ng komite ng Nobel na sinasabing: "Mahalaga sa akin na mapatunayang ang HIV ang sanhi ng AIDS at si Gallo ay may napakahalagang papel dito. Ako'y labis na nalulungkot para kay Robert Gallo." == Pagtanggi sa AIDS == Ang maliit na pangkat ng mga indibidwal ay patuloy na tumututol sa koneksiyon sa pagitan ng HIV at [[AIDS]], pagtanggi sa pag-iral ng mismong HIV o ang balidad ng pagsubok (testing) ng HIV at mga paraang paggamot. Ang mga pag-aangking ito na tinatawag na [[AIDS denialism]] ay sinuri at itinakwil ng pamayanang siyentipiko. Gayunpaman, ang mga pangkat na ito ay may malaking epektong pampolitika partikular na sa Timog Aprika kung saan ang opisyal na pagyakap ng pamahaalan nito sa [[AIDS denialism]] ay responsable sa hindi epektibo nitong tugon sa epidemikang AIDS sa bansang ito at sinisi sa daang mga libong maiiwasang kamatayan at mga impeksiyong HIV. == Pananaliksik == === Transplantasyon ng stem cell === Noong 2007, ang isang 40 taong gulang lalakeng positibo sa HIV ay nabigyan ng [[stem cell transplant]] bilang bahagi ng kanyang paggamot para sa [[acute myelogenous leukemia]] (AML). Ang ikalawang transplant ay isinagawa pagkatapos ng isang taon pagkatapos ng [[relapse]] (pagbalik sa dating kondisyon). Ang donor ay napili hindi laman dahil sa kompatibilidad [[henetika|henetiko]] kundi dahil sa pagiging homozygous rin para sa mutasyong [[CCR5-Δ32]] na nagbibigay ng [[resistansiya]] (pagiging hindi tinatablan) sa impeksiyong HIV. Pagkatapos ng 20 buwan na walang paggamot ng drogang antiretroviral, iniulat na ang mga lebel ng HIV sa dugo ng tumanggap nito, [[marrow ng buto]] at [[bower]] ay mababa sa hangganan (limit) ng deteksiyon. Ang virus ay nanatiling hindi matukoy (undetectable) sa paglipas ng tatlong taon pagakatapos ng unang transplant. Bagaman inilarawan ng mga mananaliksik at komentador ang resultang ito bilang lunas (cure) ang iba ay nagmungkahing ang virus ay maaaring nananatiling tago sa mga [[tisyu]] gaya ng [[utak]] na isang viral [[reservoir]]. Ang paggamot gamit ang [[stem cell]] ay nananatiling iniimbestigahan dahil sa kalikasang [[anekdotal]] nito, ang sakit at ang panganib ng kamatayan na kaugnay ng mga stem cell transplant at ang kahirapan ng paghanap ng mga angkop na donor ng stem cell. === Mga ahenteng immunomodulatoryo === Sa pagkokomplementa ng mga pagsisikap na kontrolin ang [[replikasyon ng virus]], ang mga [[immunoterapiya]] na maaaring makatulong sa paggaling ng [[sistemang immuno]] ay siniyasat sa nakaraan at may mga patuloy na pagsubok (trial) na isinasagawa kabilang ang IL-2 at IL-7. == Sanggunian == {{Reflist|2}} [[Kategorya:Mga sakit na nakukuha sa pakikipagtalik]] [[Kategorya:HIV/AIDS]] ppk5f2yr8azs5gxufglcxto3ildhaez 0 93517 2167200 2052261 2025-07-02T14:46:38Z LknFenix 125962 + Panimula 2167200 wikitext text/x-wiki Ang '''katutubong wika''' (kilala rin bilang '''inang wika''', '''unang wika''', '''arteryal na wika''', o '''L1''') ay ang [[wika]] na natutunan ng isang tao mula nang kanyang kapanganakan<ref>Bloomfield, Leonard. [http://books.google.com/books?id=Gfrd-On5iFwC&dq Language] ISBN 81-208-1196-8</ref> o sa loob ng [[Critical period hypothesis|panahong kritikal]]. Sa ilang bansa, tumutukoy ang terminong ''katutubong wika'' o ''inang wika'' sa wika ng isang [[Pangkat etniko|pangkat-etniko]] kaysa sa aktuwal na unang wika ng isang indibidwal. Karaniwan, upang maituring na inang wika ang isang wika, kailangang taglayin ng isang tao ang ganap na katutubong katatasan dito.<ref>{{Cite book |last=Davies |first=Alan |url=https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |title=The Native Speaker: Myth and Reality |date=2003 |publisher=Multilingual Matters |isbn=1-85359-622-1 |language=en |trans-title=Ang Katutubong Nagsasalita: Mito at Realidad |access-date=20 Hunyo 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117111025/https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |archive-date=17 Enero 2023 |url-status=live}} {{Page needed|date=September 2010}}</ref> Batayan para sa pagkakilanlang sosyolinggwistika ang unang wika ng isang tao.<ref>[http://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C&dq ''The Native Speaker: Myth and Reality By Alan Davies''] ISBN 1-85359-622-1 {{pn}}</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Wika]] {{stub|Wika}} ktu6xqwo3aw4ddp3c889l2fzin1ljzb 2167202 2167200 2025-07-02T14:54:03Z LknFenix 125962 Naglagay ng larawan ng isang monumento ukol sa inang wika #WPWP 2167202 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Ana Dili.JPG|thumb|upright=1.15|Ang monumento sa inang wika (''ana dili'') sa Nakhchivan, [[Aserbayan]]]] Ang '''katutubong wika''' (kilala rin bilang '''inang wika''', '''unang wika''', '''arteryal na wika''', o '''L1''') ay ang [[wika]] na natutunan ng isang tao mula nang kanyang kapanganakan<ref>Bloomfield, Leonard. [http://books.google.com/books?id=Gfrd-On5iFwC&dq Language] ISBN 81-208-1196-8</ref> o sa loob ng [[Critical period hypothesis|panahong kritikal]]. Sa ilang bansa, tumutukoy ang terminong ''katutubong wika'' o ''inang wika'' sa wika ng isang [[Pangkat etniko|pangkat-etniko]] kaysa sa aktuwal na unang wika ng isang indibidwal. Karaniwan, upang maituring na inang wika ang isang wika, kailangang taglayin ng isang tao ang ganap na katutubong katatasan dito.<ref>{{Cite book |last=Davies |first=Alan |url=https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |title=The Native Speaker: Myth and Reality |date=2003 |publisher=Multilingual Matters |isbn=1-85359-622-1 |language=en |trans-title=Ang Katutubong Nagsasalita: Mito at Realidad |access-date=20 Hunyo 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117111025/https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |archive-date=17 Enero 2023 |url-status=live}} {{Page needed|date=September 2010}}</ref> Batayan para sa pagkakilanlang sosyolinggwistika ang unang wika ng isang tao.<ref>[http://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C&dq ''The Native Speaker: Myth and Reality By Alan Davies''] ISBN 1-85359-622-1 {{pn}}</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Wika]] {{stub|Wika}} j5ce21n25pja42qc4sasyu31x3fb6jo 2167209 2167202 2025-07-02T15:15:41Z LknFenix 125962 + Panimula 2167209 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Ana Dili.JPG|thumb|upright=1.15|Ang monumento sa inang wika (''ana dili'') sa Nakhchivan, [[Aserbayan]]]] Ang '''katutubong wika''' (kilala rin bilang '''inang wika''', '''unang wika''', '''arteryal na wika''', o '''L1''') ay ang [[wika]] na natutunan ng isang tao mula nang kanyang kapanganakan<ref>Bloomfield, Leonard. [http://books.google.com/books?id=Gfrd-On5iFwC&dq Language] ISBN 81-208-1196-8</ref> o sa loob ng [[Critical period hypothesis|panahong kritikal]]. Sa ilang bansa, tumutukoy ang terminong ''katutubong wika'' o ''inang wika'' sa wika ng isang [[Pangkat etniko|pangkat-etniko]] kaysa sa aktuwal na unang wika ng isang indibidwal. Karaniwan, upang maituring bilang inang wika ang isang wika, kailangang taglayin ng isang tao ang ganap na katutubong katatasan dito.<ref>{{Cite book |last=Davies |first=Alan |url=https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |title=The Native Speaker: Myth and Reality |date=2003 |publisher=Multilingual Matters |isbn=1-85359-622-1 |language=en |trans-title=Ang Katutubong Nagsasalita: Mito at Realidad |access-date=20 Hunyo 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117111025/https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |archive-date=17 Enero 2023 |url-status=live}} {{Page needed|date=September 2010}}</ref> Ang unang wika ng isang bata ay bahagi ng kanyang personal, panlipunan at kultural na pagkakilanlan.<ref>{{cite web |title=Terri Hirst: The Importance of Maintaining a Childs First Language |trans-title=Terri Hirst: Ang Kahalagahan ng Pagpapanatili ng Unang Wika ng isang Bata |url=http://www.bisnet.or.id/vle/mod/resource/view.php?id=1663 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312012655/http://bisnet.or.id/vle/mod/resource/view.php?id=1663 |archive-date=12 Marso 2016 |access-date=13 Hulyo 2010 |website=bisnet.or.id |language=en}}</ref> Isa pang epekto ng katutubong wika ang pagkakaroon ng pagninilay at pagkatuto ng epektibong mga panlipunang huwaran sa pagkilos at pagsasalita.{{clarify|date=May 2019}}<ref>{{Cite journal |last=Boroditsky |first=Lera |date=2001 |title=Does language shape thought?: Mandarin and English speakers' conceptions of time |trans-title=Humuhubog ba ang wika sa pag-iisip?: mga konsepto ng oras ng mga nagma-Mandarin at nagi-Ingles |url=http://www-psych.stanford.edu/~lera/papers/mandarin.pdf |url-status=dead |journal=Cognitive Psychology |language=en |volume=43 |issue=1 |pages=1–22 |doi=10.1006/cogp.2001.0748 |pmid=11487292 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510152648/http://www-psych.stanford.edu/~lera/papers/mandarin.pdf |archive-date=10 Mayo 2013 |access-date=17 Setyembre 2013 |s2cid=5838599}}</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Wika]] {{stub|Wika}} bvplbqw4zb4kzxiysp298n3i7ldggk3 2167222 2167209 2025-07-02T22:35:35Z LknFenix 125962 + Panimula 2167222 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Ana Dili.JPG|thumb|upright=1.15|Ang monumento sa inang wika (''ana dili'') sa Nakhchivan, [[Aserbayan]]]] Ang '''katutubong wika''' (kilala rin bilang '''inang wika''', '''unang wika''', '''arteryal na wika''', o '''L1''') ay ang [[wika]] na natutunan ng isang tao mula nang kanyang kapanganakan<ref>Bloomfield, Leonard. [http://books.google.com/books?id=Gfrd-On5iFwC&dq Language] ISBN 81-208-1196-8</ref> o sa loob ng [[Critical period hypothesis|panahong kritikal]]. Sa ilang bansa, tumutukoy ang terminong ''katutubong wika'' o ''inang wika'' sa wika ng isang [[Pangkat etniko|pangkat-etniko]] kaysa sa aktuwal na unang wika ng isang indibidwal. Karaniwan, upang maituring bilang inang wika ang isang wika, kailangang taglayin ng isang tao ang ganap na katutubong katatasan dito.<ref>{{Cite book |last=Davies |first=Alan |url=https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |title=The Native Speaker: Myth and Reality |date=2003 |publisher=Multilingual Matters |isbn=1-85359-622-1 |language=en |trans-title=Ang Katutubong Nagsasalita: Mito at Realidad |access-date=20 Hunyo 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117111025/https://books.google.com/books?id=JeTwQB5doD4C |archive-date=17 Enero 2023 |url-status=live}} {{Page needed|date=September 2010}}</ref> Ang unang wika ng isang bata ay bahagi ng kanyang personal, panlipunan at kultural na pagkakilanlan.<ref>{{cite web |title=Terri Hirst: The Importance of Maintaining a Childs First Language |trans-title=Terri Hirst: Ang Kahalagahan ng Pagpapanatili ng Unang Wika ng isang Bata |url=http://www.bisnet.or.id/vle/mod/resource/view.php?id=1663 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312012655/http://bisnet.or.id/vle/mod/resource/view.php?id=1663 |archive-date=12 Marso 2016 |access-date=13 Hulyo 2010 |website=bisnet.or.id |language=en}}</ref> Isa pang epekto ng katutubong wika ang pagkakaroon ng pagninilay at pagkatuto ng epektibong mga panlipunang huwaran sa pagkilos at pagsasalita.{{clarify|date=May 2019}}<ref>{{Cite journal |last=Boroditsky |first=Lera |date=2001 |title=Does language shape thought?: Mandarin and English speakers' conceptions of time |trans-title=Humuhubog ba ang wika sa pag-iisip?: mga konsepto ng oras ng mga nagma-Mandarin at nagi-Ingles |url=http://www-psych.stanford.edu/~lera/papers/mandarin.pdf |url-status=dead |journal=Cognitive Psychology |language=en |volume=43 |issue=1 |pages=1–22 |doi=10.1006/cogp.2001.0748 |pmid=11487292 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510152648/http://www-psych.stanford.edu/~lera/papers/mandarin.pdf |archive-date=10 Mayo 2013 |access-date=17 Setyembre 2013 |s2cid=5838599}}</ref> Iminumungkahi ng pananaliksik na bagaman maaaring magkaroon ng kahusayan sa target na wika ang isang di-katutubong nagsasalita matapos ang humigit-kumulang dalawang taon ng paglulubog, maaaring tumagal ng lima hanggang pitong taon bago siya umabot sa parehong antas ng kakayahang gumamit ng wika tulad ng kanyang mga katutubong nagsasalitang kaedad.<ref>{{Cite web |title=IRIS {{!}} Page 5: Language Acquisition |trans-title=IRIS {{!}} Pahina 5: Pagtatamo ng Wika |url=https://iris.peabody.vanderbilt.edu/module/clde/cresource/q2/p05/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220920173027/https://iris.peabody.vanderbilt.edu/module/clde/cresource/q2/p05/ |archive-date=20 Setyembre 2022 |access-date=20 Setyembre 2022 |website=iris.peabody.vanderbilt.edu |language=en}}</ref> Noong ika-17 ng Nobyembre 1999, itinalaga ng [[UNESCO]] ang Pebrero 21 bilang Pandaigdigang Araw ng Inang Wika. == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Wika]] {{stub|Wika}} h294aw6d7lme0xomyzwtloac8f4q8rg 0 97426 2167267 2158834 2025-07-03T10:01:32Z PhiliptheNumber1 115945 2167267 wikitext text/x-wiki {{better translation|date=Enero 2014}} [[File:Yuri Gagarin (1961) - Restoration.jpg|thumb|Si Yuri Gagarin sa [[Helsinki]], 1961]] Si '''Yuri Alekseyevich Gagarin''' ({{lang-ru|Ю́рий Алексе́евич Гага́рин}}, 9 Marso 1934 - 27 Marso 1968) ay isang [[piloto]] at ''cosmonaut''. Siya ang kauna-unahang tao na naglakbay sa kalawakan, nang ang kaniyang lulang [[Vostok]] spacecraft ay nakompleto ang pag-ikot sa mundo noong Abril 12, 1961.<ref>{{cite web|author=Wilson, Jim|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/sts1/gagarin_anniversary.html|title=Yuri Gagarin: First Man in Space|date=2011-04-13|publisher=[[NASA]]|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230314220757/https://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/sts1/gagarin_anniversary.html|archivedate=2023-03-14|access-date=2023-03-27|url-status=dead}}</ref> Dahil dito, naging tanyag siya sa iba't ibang bansa at ginawaran ng maraming karangalan at pamagat tulad ng "Hero of the Soviet Union" (Bayani ng Unyong Sobyet). Si Yuri Gagarin ay isinilang sa nayon ng [[Klushino]] na malapit sa [[Gzhatsk]] (ipinangalang Gagarin noong 1968 pagkatapos niyang mamatay) sa bansang [[Rusya]]. Si Alexey Ivanovich Gagarin ang kaniyang ama na isang anluwage at si Anna Timofeyevna Gagarina naman ang kaniyang ina na tagapaggatas ng baka. Si Yuri ay ikatlo sa apat niyang mga kapatid na sina Valentin (isinilang 1924), na panganay na lalaki, Zoya (isinilang 1927), na panganay na babae, at Boris (isinilang 1936), na bunso, at ang pinakamatanda niyang ate ang tumulong sa pagpapalaki sa kaniya habang ang kaniyang mga magulang ay nagtatrabaho. Sa kaniyang kabataan ay interesado na si Yuri sa [[kalawakan]] at mga [[planeta]]. Bago siya mag-aral sa ''vocational technical school'' sa [[Lyubertsy]], si Gagarin ay napili para sa mas malakaing pagsasanay sa isang technical high school sa [[Saratov]]. Habang nandoon, sumali siya sa "AeroClub" at natutong lumipad ng magaan na sasakyang panghimpapawid. Noong 1955, matapos ang kaniyang pag-aaral ng technical, pumasok siya sa ''military flight training'' sa Orenburg Pilot's School. Nang nandoon, nakilala niya si Valentina Goryacheva na kaniyang ikinasal noong 1957, pagkatapos niya makamit ang ''pilot's wings''. Nagkaroon sila ng dalawang babaeng anak na si Elena, ang panganay na anak at si Galina, ang bunsong anak. Noong ika-27 ng Marso 1968, habang nasa training flight sa ''Chkalovsky Air Base'', siya at ang flight instructor na si Vladimir Seryogin ay namatay sa pagbagsak ng kanilang nilululang [[MiG-15UTI]] malapit sa bayang [[Kirzhach]]. 34 taong gulang siya nang mamatay. Ang katawan ni Yuri at Vladimir ay isinaabo at ang mga abo ay nilagay sa ''walls of the Kremlin'' sa [[Red Square]]. Si Elena, ang panganay niyang anak na babae ay naging isang [[historyador]] ng sining na nagtratrabaho bilang director-general ng Moscow Kremlin Museums mula ng 2001. Ang kaniyang babaeng bunsong anak, Si Galina ay naging isang department chair sa Plekhanov Russian Economic University sa [[Moscow]], Rusya. == Philately at numismatics == <gallery perrow="4"> File:The Soviet Union 1964 CPA 3014 stamp (Space Exploration. Gagarin and Vostok 1).jpg|Selyo ng selyo ng Soviet noong 1964 bilang parangal sa paglalakbay ni Gagarin. File:1976 4569.jpg|Selyo ng USSR, 1976 File:Stamp of Azerbaijan 595.jpg|Selyo ng [[Aserbayan]], 2001 File:Postage stamp - 75th Anniversary of the Birth of Yuri Gagarin.jpg|Selyo ng selyo para sa ika-75 anibersaryo ng kapanganakan ni Yu.a.Gagarin na may dating hindi nai-publish na larawan. File:RR5514-0005R 10 рублей биметалл 2001 40 лет полета Гагарина реверс.png|Russian sampung [[ruble]]barya mula 2001 na may mukha ng Gagarin. File:RR5714-0010R.png|"50 taon ng unang paglipad ng puwang ng tao", [[Rusya]], 2011 File:RR5220-0010R.png|Paggunita ng gintong barya na may halaga ng mukha na 1000 rubles, na-cradled para sa ika-50 anibersaryo ng unang paglipad ng puwang ng tao. File:2011. Stamp of Belarus 07-2011-03-28-m.jpg|Selyo ng selyo, [[Biyelorusya]], [[2011]] </gallery> == Tingnan din == * [[Valentina Tereshkova]] * [[Neil Armstrong]] * [[Buzz Aldrin]] * [[Michael Collins (astronota)|Michael Collins]] {{DEFAULTSORT:Gagarin, Yuri}} [[Kategorya:Mga Ruso]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1934]] [[Kategorya:Namatay noong 1968]] [[Kategorya:Mga kosmonota]] [[Kategorya:Mga astronaut]] {{stub|Astronomiya|Tao|Rusya}} e2znmv5lnlmegth7jza6hwbyx0s8ldq 2167270 2167267 2025-07-03T10:05:07Z PhiliptheNumber1 115945 2167270 wikitext text/x-wiki {{better translation|date=Enero 2014}} [[File:Yuri Gagarin (1961) - Restoration.jpg|thumb|Si Yuri Gagarin sa [[Helsinki]], 1961]] Si '''Yuri Alekseyevich Gagarin''' ({{lang-ru|Ю́рий Алексе́евич Гага́рин}}, 9 Marso 1934 - 27 Marso 1968) ay isang [[piloto]] at ''cosmonaut''. Siya ang kauna-unahang tao na naglakbay sa kalawakan, nang ang kaniyang lulang [[Vostok]] spacecraft ay nakompleto ang pag-ikot sa mundo noong Abril 12, 1961.<ref>{{cite web|author=Wilson, Jim|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/sts1/gagarin_anniversary.html|title=Yuri Gagarin: First Man in Space|date=2011-04-13|publisher=[[NASA]]|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230314220757/https://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/sts1/gagarin_anniversary.html|archivedate=2023-03-14|access-date=2023-03-27|url-status=dead}}</ref> Dahil dito, naging tanyag siya sa iba't ibang bansa at ginawaran ng maraming karangalan at pamagat tulad ng "Hero of the Soviet Union" (Bayani ng Unyong Sobyet). Si Yuri Gagarin ay isinilang sa nayon ng [[Klushino]] na malapit sa [[Gzhatsk]] (ipinangalang Gagarin noong 1968 pagkatapos niyang mamatay) sa bansang [[Rusya]]. Si Alexey Ivanovich Gagarin ang kaniyang ama na isang anluwage at si Anna Timofeyevna Gagarina naman ang kaniyang ina na tagapaggatas ng baka. Si Yuri ay ikatlo sa apat niyang mga kapatid na sina Valentin (isinilang 1924), na panganay na lalaki, Zoya (isinilang 1927), na panganay na babae, at Boris (isinilang 1936), na bunso, at ang pinakamatanda niyang ate ang tumulong sa pagpapalaki sa kaniya habang ang kaniyang mga magulang ay nagtatrabaho. Sa kaniyang kabataan ay interesado na si Yuri sa [[kalawakan]] at mga [[planeta]]. Bago siya mag-aral sa ''vocational technical school'' sa [[Lyubertsy]], si Gagarin ay napili para sa mas malakaing pagsasanay sa isang technical high school sa [[Saratov]]. Habang nandoon, sumali siya sa "AeroClub" at natutong lumipad ng magaan na sasakyang panghimpapawid. Noong 1955, matapos ang kaniyang pag-aaral ng technical, pumasok siya sa ''military flight training'' sa Orenburg Pilot's School. Nang nandoon, nakilala niya si Valentina Goryacheva na kaniyang ikinasal noong 1957, pagkatapos niya makamit ang ''pilot's wings''. Nagkaroon sila ng dalawang babaeng anak na si Elena, ang panganay na anak at si Galina, ang bunsong anak. Noong ika-27 ng Marso 1968, habang nasa training flight sa ''Chkalovsky Air Base'', siya at ang flight instructor na si Vladimir Seryogin ay namatay sa pagbagsak ng kanilang nilululang [[MiG-15UTI]] malapit sa bayang [[Kirzhach]]. 34 taong gulang siya nang mamatay. Ang katawan ni Yuri at Vladimir ay isinaabo at ang mga abo ay nilagay sa ''walls of the Kremlin'' sa [[Red Square]]. Si Elena, ang panganay niyang anak na babae ay naging isang [[historyador]] ng sining na nagtratrabaho bilang director-general ng Moscow Kremlin Museums mula ng 2001. Ang kaniyang babaeng bunsong anak, Si Galina ay naging isang department chair sa Plekhanov Russian Economic University sa [[Moscow]], Rusya. == Philately at numismatics == <gallery perrow="4"> File:The Soviet Union 1964 CPA 3014 stamp (Space Exploration. Gagarin and Vostok 1).jpg|Selyo ng selyo ng Soviet noong 1964 bilang parangal sa paglalakbay ni Gagarin File:1976 4569.jpg|Selyo ng USSR, 1976 File:Stamp of Azerbaijan 595.jpg|Selyo ng [[Aserbayan]], 2001 File:Postage stamp - 75th Anniversary of the Birth of Yuri Gagarin.jpg|Selyo ng selyo para sa ika-75 anibersaryo ng kapanganakan ni Yu.a.Gagarin na may dating hindi nai-publish na larawan File:RR5514-0005R 10 рублей биметалл 2001 40 лет полета Гагарина реверс.png|Russian sampung [[ruble]]barya mula 2001 na may mukha ni Gagarin File:RR5714-0010R.png|"50 taon ng unang paglipad ng puwang ng tao", [[Rusya]], 2011 File:RR5220-0010R.png|Paggunita ng gintong barya na may halaga ng mukha na 1000 rubles, na-cradled para sa ika-50 anibersaryo ng unang paglipad ng puwang ng tao File:2011. Stamp of Belarus 07-2011-03-28-m.jpg|Selyo ng selyo, [[Biyelorusya]], [[2011]] </gallery> == Tingnan din == * [[Valentina Tereshkova]] * [[Neil Armstrong]] * [[Buzz Aldrin]] * [[Michael Collins (astronota)|Michael Collins]] {{DEFAULTSORT:Gagarin, Yuri}} [[Kategorya:Mga Ruso]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1934]] [[Kategorya:Namatay noong 1968]] [[Kategorya:Mga kosmonota]] [[Kategorya:Mga astronaut]] {{stub|Astronomiya|Tao|Rusya}} 9fm9g6nkmjqffkzgep8a8puysq0rv08 0 122672 2167237 2086521 2025-07-03T01:14:00Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167237 wikitext text/x-wiki {{Infobox Province TR |name = Aydın |map = Aydin in Turkey.svg |region = Egeo |subregion = Aydın |licence = 09 |tpop_as_of = 2016 |area_code= 0256 |area= 8007 |turkname=Aydın ili | income = 11,844 TL (ika-42); }} Ang '''Lalawigan ng Aydın''' ({{lang-tr|{{italics correction|Aydın ili}}}}) ay isang [[mga lalawigan ng Turkiya|lalawigan]] sa [[Turkiya]] na matatagpuan sa [[Rehiyon ng Egeo]]. Ang panlalawigang kabisera nito ay ang lungsod ng Aydın na tinatayang may populasyon na 150,000 (2000). Kabilang sa ibang bayan sa lalawigan ang mga bakasyunan sa tabing-ilog tuwing tag-araw na matatagpuan sa Didim at Kuşadası. ==Mga distrito== Nahahati ang lalawigan ng Aydın sa 17 [[mga distrito ng Turkey|distrito]]: {{columns-list|colwidth=18em| *Bozdoğan *Buharkent *Çine *Didim *Efeler *Germencik *Incirliova *Karacasu *Karpuzlu *Koçarlı *Köşk *Kuşadası *Kuyucak *Nazilli *Söke *Sultanhisar *Yenipazar }} ==Agrikultura== Nagtatanim ang Aydın ng [[igos]] at katawagan na ginagamit sa Turkiya ay ''Aydın inciri'' (igos ng Aydın). Ang taunang produksyon nito sa Turkiya ay nasa 50,000 tonelada ng tuyong igos, at halos lahat ay mula sa Aydın.<ref>{{Cite web |url=http://www.ers.usda.gov/Briefing/FruitAndTreeNuts/fruitnutpdf/Figs.pdf |title=US Department of Agriculture briefing report on world fig production (sa Ingles) |access-date=2019-03-14 |archive-date=2007-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070415061230/http://www.ers.usda.gov/Briefing/FruitAndTreeNuts/fruitnutpdf/Figs.pdf |url-status=dead }}</ref> Nagtatanim din ang lalawigan ng Aydın ng [[oliba]] mula sa sari=saring uri sa Memecik, Manzanilla, at Gemlik,<ref>[https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1007/s11746-011-1862-4 Wiley Online Library]- Hinango 2018-07-10 (sa Ingles)</ref> pati na rin ang [[kastanyas]], bulak, prutas na sitrus, [[pakwan]] at iba pang [[prutas]]. ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Aydın, Lalawigan ng}} [[Kategorya:Mga lalawigan ng Turkiya]] luwfk6mtntsovl3gk0ut6w670gl359b 0 126020 2167309 1944402 2025-07-03T10:49:51Z Julius Santos III 139725 2167309 wikitext text/x-wiki {{Infobox shopping mall | shopping_mall_name = SM Mall of Asia | logo = SM Mall of Asia Official Logo 2022.svg | logo_size = 200px | image = View of Pasay City at SM Mall of Asia.tif | image_width = 250px | caption = SM Mall of Asia noong 2016 | coordinates = {{Coord|14|32|6.24|N|120|58|55.75|E|type:landmark|display=inline,title}} | location = Seaside Boulevard, Barangay 76, [[Bay City]], [[Pasay]], [[Kalakhang Maynila]], Pilipinas | opening_date = {{start date and age|2006|5|21}} | developer = [[SM Prime Holdings|SM Prime]] | manager = SM Prime | architect = [[Arquitectonica]] | owner = [[SM Prime Holdings]] | building_costs = 6.5 bilyong piso | number_of_stores = 663 shops, including 217 dining establishments | number_of_anchors = 16 | floor_area = 589,891 m2<br>(6,349,530 sq ft) | floor_total_area = | floors = {{ubl|'''Main Mall buildings:''' 4 (including expansion)|'''SM Store:''' 3|'''MOA Square:''' 8|'''Carpark buildings:''' 8}} | parking = 8,000 slots | publictransit = | website = {{url|https://www.smsupermalls.com/mall-directory/sm-mall-of-asia/information/|SM Mall of Asia}} }} Ang '''SM Mall of Asia''' ('''MOA''') ay isang pamilihang mall na pag-aari ng [[SM Prime Holdings]], ang pinakamalaki developer at nagmamay-ari ng mga mall sa [[Pilipinas]]. Ang SM Mall of Asia ay ang ikalawang pinakamalaking [[pamilihang mall]] sa [[Pilipinas]] at ang ikatlong <ref name="philstar.com">[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=530034&publicationSubCategoryId=78 "SM Mall of Asia lights up Globamaze"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120908044339/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=530034&publicationSubCategoryId=78 |date=2012-09-08 }}, ''[[Philippine Star]]'', 2009-12-07</ref> (Sanggunian Sampung Pinakamalaking mga Pamilihang Mall ng Forbes) [[List of largest buildings in the world#List of the world.27s largest shopping malls|pinakamalaking pamilihang mall sa buong mundo]]. Ang SM Mall of Asia ay may lawak ng 42 hektarya at may kabuuang lawak ng sahig na mahigit-kumulang na 390,193 metro kuwadrado (4.2 million square feet)<ref>{{cite web |url=http://www.forbes.com/2007/01/09/malls-worlds-largest-biz-cx_tvr_0109malls_slide_4.html?thisSpeed=30000 |title=The World's Largest Malls |accessdate=2009-09-20 |last=Van Riper |first=Tom |date=2008-01-18 |work=Forbes |archiveurl=https://archive.today/20130102174326/http://www.forbes.com/2007/01/09/malls-worlds-largest-biz-cx_tvr_0109malls_slide_4.html?thisSpeed=30000 |archivedate=2013-01-02 |url-status=live }}</ref> at 407,101 metro kuwadrado ng kabuuang laki. Ang mall ay makikita sa [[Lungsod Look (Kamaynilaan)|Lungsod Look]] sa [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] na malapit lang sa Pangunahing Business Park ng SM, ang Look ng Maynila sa dulong timog-silangan ng [[Abenida Epifanio de los Santos|Abenida Epifanio de los Santos o EDSA]] Ang mall ay tumatanggap nga 200,000 tao araw-araw. == Kinalalagyan at mga nakapaligid == Ang Mall of Asia ay itinayo sa isang reclamation area. Ito ay nakatayo sa 19.5 hektarya ng kinuhang lupa at may kabuuang lawak ng sahig na 390,193 kilometro kuwadrado. Ang mall ay makikita sa pinaka-timog na dulo ng [[Abenida Epifanio de los Santos]]. Isang [[paikot]] ang itinayo sa harap ng mall na may dambuhalang tansong globo na kapareho sa mga globo ng [[Universal Studios Theme Parks]] at ng [[Unispero]] sa [[Liwasan ng Flushing Meadows]] sa [[boro]] ng [[Queens]] sa [[Lungsod ng Bagong York]]. Noong 18 Nobyembre 2009, ang globo ay ginawang Globong [[Light-emitting diode|LED]] na kilala rin sa pangalang GlobAmaze. Ang kauna-unahan at nag-iisang full global video display sa Asya na may mataas na resolusyon at full display graphics na naging posible sa pamamagitan ng 26,300 piraso ng ilaw ng LED. Ang makabagong teknolohiya ng LED ay kasama sa iba pang mga katangian ng globo gaya ng hindi ito natitinag ng panahon may nangingibabaw na liwanag at may mahabang buhay.<ref name="philstar.com"/><!--The globe was turned into an LED globe as the new attraction at the MOA. Here's the link that the globe is now an LED globe. http://onmylefthandcorner.blogspot.com/2009/11/mall-of-asia-globe-lights-attraction.html http://www.flickr.com/photos/daniele268/4160673188/ http://kalokohan.com/globamaze-at-moa/--> == Mga katangian == [[Talaksan:SM Mall of Asia Aerial Shot.JPG|thumb|left|Tanawing panghimpapawid ng SM Mall of Asia.]] Ang SM Mall of Asia ay naglalaman ng apat na gusali na magkakakabit sa pamamagitan ng mga tawiran. Ang mga gusali ay ang Pangunahing (Main) Mall, ang Entertainment Mall, at ang Hilaga at Timog na Paradahan ng Kotse. Ang '''Main Mall''' ay naglalaman ng mga pamilihan at mga kainan at ang food court. Ang '''Entertainment Mall''' ay may dalawang palapag at ang karamihan ng mll ay nakabukas na nakaharap sa [[Look ng Maynila]]. Ang 5,000 lugar-paradahan ng kotse ng mall ay hinati sa dalawang anim na palapag na gusali n maayos na inilagay bilang ang Hilaga at ang Timog na gusali. Ang '''Timog Paradahan''' gusali ay naglalaman ng opisyal na SM Department Store habang ang supermarket ng mall na ang [[SM Hypermarket]] ay makikita sa '''Hilagang Paradahang''' gusali. Isa sa mga mukhang kakaibang mga nilalaman na katangian ng mall ay ang 20-upuang [[tram]] na lumilibot sa buong mall para magsilbing panglibot ng mga mamimili. Ang mga tanggapang pangangasiwa ay makikita sa Main Mall at ang Entertainment Mall.<ref name="MST2006May19">{{cite news | last =Vasquez | first =Dinna Chan | title =MALL OF ASIA: Raising the ante on shopping | work =Life & Entertainment stories | language =english | publisher =Manila Standard Today | date =2006-05-19 | url=http://www.manilastandardtoday.com/?page=goodLife01_may19_2006 | accessdate = 2007-02-15 }}</ref> <!-- {{wide image|SM Mall of Asia wide pan.jpg|1200px|<center>Tanaw panoramiko ng SM Mall of Asia.</center>}} --> ==Galeriya== {{Commons category|SM Mall of Asia|position=left}} <center><gallery> Image:MoA 003.jpg|Karatula ng Mall Image:MoA 008.jpg|Pasukan ng Main Mall Image:MoA 007.jpg|Atrium sa Unang Palapag ng Main Mall Image:MoA 009.jpg|Lobby sa Ikalawang Palapag ng Main Mall Image:MoA 012.jpg|Pandaigdigang [[Ice rink|Ice Skating Rink]] Image:MoA 013.jpg|Cinema Complex Image:MoA 015.jpg|Music Hall Image:MoA 017.jpg|SM Science Discovery Center Image:Mall of Asia IMAX theater exterior.jpg|Teatrong [[San Miguel Corporation|San Miguel]]-[[Coca-Cola]] [[IMAX]] Image:Metrostar_Ferry_Terminal_at_the_Mall_of_Asia_in_Manila.jpg|MetroStar Ferry Terminal |SMX Convention Center </gallery></center> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Pasyalan]] [[Kategorya:Mga gusali at estruktura sa Pasay]] o4utdc4s65ukz5t0ouf8jvthpm3y2oz 2167317 2167309 2025-07-03T11:28:42Z Julius Santos III 139725 2167317 wikitext text/x-wiki {{Infobox shopping mall | shopping_mall_name = SM Mall of Asia | logo = SM Mall of Asia Official Logo 2022.svg | logo_size = 200px | image = View of Pasay City at SM Mall of Asia.tif | image_width = 250px | caption = SM Mall of Asia noong 2016 | coordinates = {{Coord|14|32|6.24|N|120|58|55.75|E|type:landmark|display=inline,title}} | location = Seaside Boulevard, Barangay 76, [[Bay City]], [[Pasay]], [[Kalakhang Maynila]], Pilipinas | opening_date = {{start date and age|2006|5|21}} | developer = [[SM Prime Holdings|SM Prime]] | manager = SM Prime | architect = [[Arquitectonica]] | owner = [[SM Prime Holdings]] | building_costs = 6.5 bilyong piso | number_of_stores = 663 shops, including 217 dining establishments | number_of_anchors = 16 | floor_area = 589,891 m2<br>(6,349,530 sq ft) | floor_total_area = | floors = {{ubl|'''Main Mall buildings:''' 4 (including expansion)|'''SM Store:''' 3|'''MOA Square:''' 8|'''Carpark buildings:''' 8}} | parking = 8,000 slots | publictransit = {{rint|bus|rapid}} {{RouteBox|E1|EDSA Carousel|#FF0000|white}} SM Mall of Asia<br />{{Collapsible list |framestyle=border:none;padding:0; |title={{rint|bus|1}} {{nobold|SM Mall of Asia}} | {{RouteBox|4|List of bus routes in Metro Manila|#967BB6|white}} {{RouteBox|5|List of bus routes in Metro Manila|#4a98d0|white}} {{RouteBox|6|List of bus routes in Metro Manila|#89C35C|white}} {{RouteBox|7|List of bus routes in Metro Manila|#000080|white}} {{RouteBox|14|List of bus routes in Metro Manila|#4052A4|white}} {{RouteBox|30|List of bus routes in Metro Manila|#b30000|white}} {{RouteBox|34|List of bus routes in Metro Manila|#DAA520|white}} {{RouteBox|52|List of bus routes in Metro Manila|white|black}}}} | website = {{url|https://www.smsupermalls.com/mall-directory/sm-mall-of-asia/information/|SM Mall of Asia}} }} Ang '''SM Mall of Asia''' ('''MOA''') ay isang pamilihang mall na pag-aari ng [[SM Prime Holdings]], ang pinakamalaki developer at nagmamay-ari ng mga mall sa [[Pilipinas]]. Ang SM Mall of Asia ay ang ikalawang pinakamalaking [[pamilihang mall]] sa [[Pilipinas]] at ang ikatlong <ref name="philstar.com">[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=530034&publicationSubCategoryId=78 "SM Mall of Asia lights up Globamaze"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120908044339/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=530034&publicationSubCategoryId=78 |date=2012-09-08 }}, ''[[Philippine Star]]'', 2009-12-07</ref> (Sanggunian Sampung Pinakamalaking mga Pamilihang Mall ng Forbes) [[List of largest buildings in the world#List of the world.27s largest shopping malls|pinakamalaking pamilihang mall sa buong mundo]]. Ang SM Mall of Asia ay may lawak ng 42 hektarya at may kabuuang lawak ng sahig na mahigit-kumulang na 390,193 metro kuwadrado (4.2 million square feet)<ref>{{cite web |url=http://www.forbes.com/2007/01/09/malls-worlds-largest-biz-cx_tvr_0109malls_slide_4.html?thisSpeed=30000 |title=The World's Largest Malls |accessdate=2009-09-20 |last=Van Riper |first=Tom |date=2008-01-18 |work=Forbes |archiveurl=https://archive.today/20130102174326/http://www.forbes.com/2007/01/09/malls-worlds-largest-biz-cx_tvr_0109malls_slide_4.html?thisSpeed=30000 |archivedate=2013-01-02 |url-status=live }}</ref> at 407,101 metro kuwadrado ng kabuuang laki. Ang mall ay makikita sa [[Bay City]] sa [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] na malapit lang sa Pangunahing Business Park ng SM, ang Look ng Maynila sa dulong timog-silangan ng [[Abenida Epifanio de los Santos|Abenida Epifanio de los Santos o EDSA]] Ang mall ay tumatanggap nga 200,000 tao araw-araw. == Kinalalagyan at mga nakapaligid == Ang Mall of Asia ay itinayo sa isang reclamation area. Ito ay nakatayo sa 19.5 hektarya ng kinuhang lupa at may kabuuang lawak ng sahig na 390,193 kilometro kuwadrado. Ang mall ay makikita sa pinaka-timog na dulo ng [[Abenida Epifanio de los Santos]]. Isang [[paikot]] ang itinayo sa harap ng mall na may dambuhalang tansong globo na kapareho sa mga globo ng [[Universal Studios Theme Parks]] at ng [[Unispero]] sa [[Liwasan ng Flushing Meadows]] sa [[boro]] ng [[Queens]] sa [[Lungsod ng Bagong York]]. Noong 18 Nobyembre 2009, ang globo ay ginawang Globong [[Light-emitting diode|LED]] na kilala rin sa pangalang GlobAmaze. Ang kauna-unahan at nag-iisang full global video display sa Asya na may mataas na resolusyon at full display graphics na naging posible sa pamamagitan ng 26,300 piraso ng ilaw ng LED. Ang makabagong teknolohiya ng LED ay kasama sa iba pang mga katangian ng globo gaya ng hindi ito natitinag ng panahon may nangingibabaw na liwanag at may mahabang buhay.<ref name="philstar.com"/><!--The globe was turned into an LED globe as the new attraction at the MOA. Here's the link that the globe is now an LED globe. http://onmylefthandcorner.blogspot.com/2009/11/mall-of-asia-globe-lights-attraction.html http://www.flickr.com/photos/daniele268/4160673188/ http://kalokohan.com/globamaze-at-moa/--> == Mga katangian == [[Talaksan:SM Mall of Asia Aerial Shot.JPG|thumb|left|Tanawing panghimpapawid ng SM Mall of Asia.]] Ang SM Mall of Asia ay naglalaman ng apat na gusali na magkakakabit sa pamamagitan ng mga tawiran. Ang mga gusali ay ang Pangunahing (Main) Mall, ang Entertainment Mall, at ang Hilaga at Timog na Paradahan ng Kotse. Ang '''Main Mall''' ay naglalaman ng mga pamilihan at mga kainan at ang food court. Ang '''Entertainment Mall''' ay may dalawang palapag at ang karamihan ng mll ay nakabukas na nakaharap sa [[Look ng Maynila]]. Ang 5,000 lugar-paradahan ng kotse ng mall ay hinati sa dalawang anim na palapag na gusali n maayos na inilagay bilang ang Hilaga at ang Timog na gusali. Ang '''Timog Paradahan''' gusali ay naglalaman ng opisyal na SM Department Store habang ang supermarket ng mall na ang [[SM Hypermarket]] ay makikita sa '''Hilagang Paradahang''' gusali. Isa sa mga mukhang kakaibang mga nilalaman na katangian ng mall ay ang 20-upuang [[tram]] na lumilibot sa buong mall para magsilbing panglibot ng mga mamimili. Ang mga tanggapang pangangasiwa ay makikita sa Main Mall at ang Entertainment Mall.<ref name="MST2006May19">{{cite news | last =Vasquez | first =Dinna Chan | title =MALL OF ASIA: Raising the ante on shopping | work =Life & Entertainment stories | language =english | publisher =Manila Standard Today | date =2006-05-19 | url=http://www.manilastandardtoday.com/?page=goodLife01_may19_2006 | accessdate = 2007-02-15 }}</ref> <!-- {{wide image|SM Mall of Asia wide pan.jpg|1200px|<center>Tanaw panoramiko ng SM Mall of Asia.</center>}} --> ==Galeriya== {{Commons category|SM Mall of Asia|position=left}} <center><gallery> Image:MoA 003.jpg|Karatula ng Mall Image:MoA 008.jpg|Pasukan ng Main Mall Image:MoA 007.jpg|Atrium sa Unang Palapag ng Main Mall Image:MoA 009.jpg|Lobby sa Ikalawang Palapag ng Main Mall Image:MoA 012.jpg|Pandaigdigang [[Ice rink|Ice Skating Rink]] Image:MoA 013.jpg|Cinema Complex Image:MoA 015.jpg|Music Hall Image:MoA 017.jpg|SM Science Discovery Center Image:Mall of Asia IMAX theater exterior.jpg|Teatrong [[San Miguel Corporation|San Miguel]]-[[Coca-Cola]] [[IMAX]] Image:Metrostar_Ferry_Terminal_at_the_Mall_of_Asia_in_Manila.jpg|MetroStar Ferry Terminal |SMX Convention Center </gallery></center> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Pasyalan]] [[Kategorya:Mga gusali at estruktura sa Pasay]] bd2iyeqni7mfcrozedrlw6pstvw8c0t 10 126151 2167263 1715275 2025-07-03T06:55:00Z Julius Santos III 139725 2167263 wikitext text/x-wiki {{Infobox |child = {{#ifeq:{{{embed|}}}|yes|yes}} |bodyclass = vcard |titleclass = fn org |title = {{#ifeq:{{{embed|}}}|yes|'''Shopping mall details'''|{{if empty|{{{name|}}}|{{{shopping_mall_name|}}}|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}}} |subheader = {{#if:{{{native_name|}}}|<span class="nickname" {{#if:{{{native_name_lang|}}}|lang="{{{native_name_lang}}}"}}>{{{native_name}}}</span>}} |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{logo|}}}|alt={{{logo_alt|{{if empty|{{{name|}}}|{{{shopping_mall_name|}}}|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}} logo}}}|size={{{logo_width|}}}|sizedefault=frameless}} |image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|alt={{{image_alt|}}}|size={{{image_width|}}}|sizedefault=frameless}} |caption2 = {{{caption|}}} |image3 = {{yesno|{{{mapframe|yes}}}|no=|yes={{Infobox mapframe |zoom={{{mapframe-zoom|}}} |frame-width={{{mapframe-width|}}} |frame-height={{{mapframe-height|}}} |marker={{{mapframe-marker|}}} |marker-color={{{mapframe-marker-color|{{{mapframe-marker-colour|}}}}}} |frame-lat={{{mapframe-lat|{{{mapframe-latitude|}}}}}} |frame-long={{{mapframe-long|{{{mapframe-longitude|}}}}}} }} }} |caption3 = {{yesno|{{{mapframe|yes}}}|no=|yes={{{mapframe-caption|}}}}} | label2 = Kinaroroonan | class2 = label | data2 = {{{location|}}} | label3 = [[Sistemang heograpiko ng mga koordinado|Mga koordinado]] | data3 = {{{coordinates|}}} | label4 = Tirahan | data4 = {{{address|}}} | label5 = Petsa ng pagbubukas | data5 = {{{opening_date|}}} | label6 = Petsa ng pagsasara | data6 = {{{closing_date|}}} | label7 = Bumuo | data7 = {{{developer|}}} | label8 = Nangangasiwa | data8 = {{{manager|}}} | label9 = Magmamay-ari | data9 = {{{owner|}}} | label10 = Arkitekto | data10 = {{{architect|}}} | label11 = Bilang ng mga pamilihan at serbisyo | class11 = note | data11 = {{{number_of_stores|}}} | label12 = Bilang ng [[Anchor store|nakapundong nangungupahan]] | data12 = {{{number_of_anchors|}}} | label13 = [[Gross leasable area|Kabuoang pook ng palapag na pampagtitingi]] | data13 = {{{floor_area|}}} | class13 = note | label14 = Numero ng palapag | data14 = {{{floors|}}} | label15 = Paradahan | data15 = {{{parking|}}} | label16 = Bilang ng mga palapag | data16 = {{{floors|}}} | label17 = Access na Pampublikong Sasakyan | data17 = {{{publictransit|}}} | label18 = Websayt | data18 = {{{website|}}} | header19 = {{{embedded|}}} | below = {{{footnotes|}}} }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> p35tuouo6xnucgy113vhtt7v3y11fzt 2167311 2167263 2025-07-03T10:53:11Z Julius Santos III 139725 2167311 wikitext text/x-wiki {{Infobox |child = {{#ifeq:{{{embed|}}}|yes|yes}} |bodyclass = vcard |titleclass = fn org |title = {{#ifeq:{{{embed|}}}|yes|'''Shopping mall details'''|{{if empty|{{{name|}}}|{{{shopping_mall_name|}}}|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}}} |subheader = {{#if:{{{native_name|}}}|<span class="nickname" {{#if:{{{native_name_lang|}}}|lang="{{{native_name_lang}}}"}}>{{{native_name}}}</span>}} |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{logo|}}}|alt={{{logo_alt|{{if empty|{{{name|}}}|{{{shopping_mall_name|}}}|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}} logo}}}|size={{{logo_width|}}}|sizedefault=frameless}} |image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|alt={{{image_alt|}}}|size={{{image_width|}}}|sizedefault=frameless}} |caption2 = {{{caption|}}} |image3 = {{yesno|{{{mapframe|yes}}}|no=|yes={{Infobox mapframe |zoom={{{mapframe-zoom|}}} |frame-width={{{mapframe-width|}}} |frame-height={{{mapframe-height|}}} |marker={{{mapframe-marker|}}} |marker-color={{{mapframe-marker-color|{{{mapframe-marker-colour|}}}}}} |frame-lat={{{mapframe-lat|{{{mapframe-latitude|}}}}}} |frame-long={{{mapframe-long|{{{mapframe-longitude|}}}}}} }} }} |caption3 = {{yesno|{{{mapframe|yes}}}|no=|yes={{{mapframe-caption|}}}}} | label2 = Kinaroroonan | class2 = label | data2 = {{{location|}}} | label3 = [[Sistemang heograpiko ng mga koordinado|Mga koordinado]] | data3 = {{{coordinates|}}} | label4 = Tirahan | data4 = {{{address|}}} | label5 = Petsa ng pagbubukas | data5 = {{{opening_date|}}} | label6 = Petsa ng pagsasara | data6 = {{{closing_date|}}} | label7 = Bumuo | data7 = {{{developer|}}} | label8 = Nangangasiwa | data8 = {{{manager|}}} | label9 = Magmamay-ari | data9 = {{{owner|}}} | label10 = Arkitekto | data10 = {{{architect|}}} | label11 = Bilang ng mga pamilihan at serbisyo | class11 = note | data11 = {{{number_of_stores|}}} | label12 = Bilang ng [[Anchor store|nakapundong nangungupahan]] | data12 = {{{number_of_anchors|}}} | label13 = [[Gross leasable area|Kabuoang pook ng palapag na pampagtitingi]] | data13 = {{{floor_area|}}} | class13 = note | label14 = Numero ng palapag | data14 = {{{floors|}}} | label15 = Paradahan | data15 = {{{parking|}}} | label16 = Access na Pampublikong Sasakyan | data16 = {{{publictransit|}}} | label17 = Websayt | data17 = {{{website|}}} | header18 = {{{embedded|}}} | below = {{{footnotes|}}} }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 1t4xesbri4c5wflhuemrcu4gxb3te3j 0 126170 2167312 2094839 2025-07-03T10:58:39Z Julius Santos III 139725 2167312 wikitext text/x-wiki {{advert|date=September 2015}} {{infobox shopping mall | shopping_mall_name = SM City North EDSA | logo = SMCityNELogo2022.png | logo_size = 200px | image = | image_width = 270 | image_alt = SM North EDSA accurate logo.JPG | location = [[EDSA (road)|EDSA]] corner North Avenue, Barangay Santo Cristo at Bagong Pag-Asa, [[Lungsod ng Quezon]], [[Pilipinas]] | opening_date = {{start date and age|1985|11|8}} | developer = [[SM Prime Holdings]] | manager = [[SM Prime Holdings]] | owner = [[Henry Sy|Henry Sy, Sr.]] | gross income = {{PHP|1,709,355,789.35}} | number_of_buildings = 6 | architect = [[Arquitectonica]] | number_of_stores = 800+ <small>(including 300 dining outlets)</small> | number_of_anchors_tenants = 36 | floor_area = {{convert|498000|m2|sqft|abbr=on}} <small>(2015)</small> | parking = 10,000+ | floors = {{unbulleted list | '''City Center:''' ''4'' | '''The Block:''' ''5'' | '''The Annex:''' ''6'' | '''Interior Zone:''' ''1'' | '''Car Park Plaza:''' ''5'' | '''North Link:''' ''6'' }} | publictransit = [[North Avenue MRT Station|North Avenue Station]], [[Manila Metro Rail Transit System|MRT Line 3]] | website = {{URL|http://www.sm-northedsa.com}} }} Ang '''SM City North EDSA''' ay ang kauna-unahan at pinakamalaking [[SM Supermall]] na pinamamahalaan ng [[SM Prime Holdings]] ang pinakamalaking nangangasiwa at tingian ng mga mall sa [[Pilipinas]]. Ito ang pinakamalaking pamilihang mall sa [[Pilipinas]] at ang ikalawang pinakamalaking pamilihang mall sa buong mundo na may kabuuang lawak ng sahig na 460,000 metro kuwadrado (halos 5 miyung talampakang kuwadrado). Ito ay makikita sa krosing ng [[Abenida North]] at [[Abenida Epifanio de los Santos]] (EDSA) sa [[Lungsod Quezon]]. Mayrooon din itong Public Bus Terminal na makikita sa krosing ng [[Abenida North]] at [[Abenida Epifanio de los Santos]] (EDSA) sa [[Lungsod Quezon]]. At Malayo ito sa [[DZRV|Veritas 846]] ng Global Broadcasting Systems ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kaurian:Pasyalan]] {{stub}} 8r7nde4a1ckgn7phurwggqyn4hwb594 0 153021 2167234 2153029 2025-07-03T00:28:20Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167234 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Bribe.png|thumb]] [[Talaksan:UNCAC 1.png|thumb|Convention sa United Nations laban sa Korupsyon]] :''Tungkol ito sa katiwalian. Para sa tauhan sa komiks, pumunta sa [[Corruptor]].'' Ang '''korupsiyon''', '''korapsiyon''', '''katiwalian''' o '''pangungurakot''' (Ingles: '''corruption''') ay tumutukoy sa kawalan ng [[integridad]] at [[katapatan]]. Ito ay karaniwang tumutukoy sa [[pampolitika na korupsiyon]] na nangyayari kapag ang isang indibidwal na nasa posisyon sa pamahalaan o isang empleyado ng pamahalaan ay umaasal sa kanyang kapasidad bilang opisyal ng pamahalaan para sa hindi nararapat na sariling kapakinabangan. Sa [[pilosopiya|pilosopikal]], [[teolohikal]], o [[moralidad|moral]] na talakayan, ito ay tumutukoy sa espiritwal o moral na kawalang puridad at paglihis sa anumang kanais nais na pag-aasal. ==Mga gawaing pangungurakot== ===Pang-aabuso sa kapangyarihan=== Ang [[Pang-aabuso sa diskresyon]] ay ang hindi angkop na paggamit ng kapangyarihan ng isang tao at mga pasilidad ng paggawa ng desisyon. Ang mga halimbawa ay kinabibilangan ng isang [[hukom]] na hindi angkop na nagtakwil ng isang [[kasong kriminal]] o isang isang opisyal ng kustom na gumagamit ng kanilang diskresyon sa pagpayag ng isang ipinagbabawal na substansiya sa pagpasok sa isang puerto. Ang [[Paglalako ng impluwensiya]] ang ilegal na kasanayan ng paggamit ng impluwensiya ng isang tao sa pamahalaan o mga koneksiyon sa mga taong nasa kapangyarihan upang magkamit ng mga pabor sa ibang tao na karaniwang ay [[kapalit ng kabayaran]]. Ang mga tiwaling pinuno ay nagtatakda rin ng mga kautusan o atas na ang layunin ay makinabang ang sarili, mga kamag-anak o ilang mga indibidwal. ===Pakikipagsabwatan=== Ang [[Kolusyon]] o pakikipagsabwatan ang kasunduan sa pagitan ng dalawa o higit pang mga partido na minsang ilegal at kaya ay malihim upang limitahan ang bukas na kompetisyon sa pamamagitan ng pandaraya, pagliliko o panloloko ng iba sa mga karapatang nito o magkamit ng isang layuning ipinagbabawal ng batas na tipikal sa pamamagitan ng pandaraya o pagkakamit ng hindi patas na kalamangan. Ito ay kasunduan sa mga kompanya o indibidwal na hatiin ang [[pamilihan]], magtakda ng mga presyo, limitahan ang produksiyon o limitahan ang mga oportunidad. Ito ay maaaring kasangkutan ng pagtatakda ng sahod, mga [[kickback]] o maling pagkakatawan sa indepediyensiya ng relasyon sa pagitan ng mga magkakasabwat na partido. Sa mga terminong legal, ang lahat ng mga akto na naapektuhan ng kolusyon ay itinuturing na walang bisa. Ang Pagmamanipula ng [[presyo]] (''price fixing'') ang kasunduan sa pagitan ng mga kalahok sa parehong panig ng isang pamilihan na bumili o magbenta lamang ng isang produkto o komoditad sa isang itinakdang presyo o panatilihin ang mga kondisyon ng pamilihan sa gayong ang presyo ay napapanatili sa isang ibinigay na lebel sa pamamagitan ng pagkokontrol ng [[suplay at pangangailangan]]. Ang [[Pagmamanipula ng alok]] (''bid rigging'') ay isang anyo ng pandaraya kung saan ang isang kontratang pangkalakalan ''(commercial)'' ay ipinangako sa isang partido bagaman alang alang sa hitsura, ang ibang mga partido ay nagtatanghal rin ng isang alok. Ang anyo ng pakikipagsabwatang ito ay ilegal sa karamihan ng mga bansa. Ito ay isang anyo ng pagtatakda ng presyo at pagtatalaga ng pamilihan na karamihan ay sinasanay kung saan ang mga kontrata ay tinutukoy ng isang pagtawag sa mga nag-aalok halimabawa sa kaso ng mga kontratang konstruksiyon ng pamahalaan. ===Pandaraya sa halalan=== Ang [[pandaraya sa halalan]] ang ilegal na panghihimasok sa proseso ng isang [[halalan]]. Ang mga akto ng pandaraya ay umaapekto sa mga bilang ng boto upang magdulot ng isang resulta ng halalan. Kabilang sa mga pandarayang ito ang pagsupil at pagpaslang ng mga katunggali, pagsabotahe ng mga [[balota]] at pagbili o panunuhol ng mga botante. ===Pagnanakaw sa kabang yaman ng bansa=== {{main|Pandarambong}} Ang [[paglustay]] ang pagnanakaw ng mga pinagkatiwalaang pondo na pampubliko sa pamahalaan. Ito ay pampolitika na paglulustay kung ito ay kinasasangkutan ng pera na pampubliko o pera ng taong bayan na kinuha ng isang opisyal ng pamahalaan para sa anumang sariling paggamit na hindi itinakda para dito gaya halimbawa, kapag ang isang opisyal ay nagtatakda sa mga empleyado ng gobyerno na kumpunihin ang kanyang bahay. Sa batas ng Pilipinas, ang [[pandarambong]] ay inilalarawan na sinumang opiser na pampubliko na sa kanyang sarili o pakikipagsabwatan sa mga kasapi ng kanyang pamilya, mga kamag-anak sa pamamagitan ng kasal o dugo, mga ka-negosyo, mga nasasakupan o iba pang mga tao ay humahakot, nagtitipon o nagkakamit ng kayamanan na kinuha sa masama sa pamamagitan ng pinagsama o sunod sunod na hayagan o mga gawaing kriminal na inilalarawan sa seksiyon 1 (tingnan sa baba) sa tinipong halaga o kabuuang halaga ng hindi bababa limampung milyong piso (P50,000,000.00) ay magkakasala sa krimen ng pandarambong at mapaparusahan ng reclusion perpetua hanggang kamatayan. Ito ay: *Sa pamamagitan ng paglustay, paglipat, hindi angkop na paggamit, maling pag-aasal ng mga pondong pampubliko o mga pagsalakay sa kabangyaman ng publiko; *Sa pamamagitan ng pagtanggap ng direkta o hindi direkta, anumang paggawa, regalo, bahagi, persentahe, mga [[kickback]] o ano pa mang mga anyo ng pangsalaping pakinabang mula sa anumang tao at/o mga entidad na may kaugnayan sa anumang kontrata o proyekto ng pamahalaan o sa dahilan ng opisina o posisyon ng pinatutungkulang opiser ng publiko; *Sa pamamagitan ng ilegal o pandarayang pagpapadala o pagbibigay ng mga ari-arian na pag-aari ng pambansang pamahalaan o anumang mga subdibisyon nito, ahensiya o mga instrumentalidad o mga pag-aari ng pamahalaan o kinokontrol ng pamahalaan na mga korporasyon at mga subsidiyario nito; *Sa pamamagitan ng pagkakamit, pagtanggap ng direkta o hindi direkta ng anumang mga bahagi ng [[stock]], [[ekwidad]] o ano pa mang anyo ng [[interes]] o pakikilahok kabilang ang pangako ng pang hinaharap na trabaho sa anumang negosyo o isinasagawa; *Sa pamamagitan ng paglikha ng agrikultural, industriyal o pangkalakalan ''(commercial)'' na mga [[monopolyo]] o iba pang kombinasyon at/o pagpapatupad ng mga atas at kautusan na ang layunin ay makinabang ang mga partikular na tao o mga espesyal na interes; o *Sa pamamagitan ng higit sa nararapat na kalamangan ng opisyal na posisyon, kapangyarihan, ugnayan, koneksiyon o impluwensiya upang hindi makatarungang payamanin ang/mga sarili nito sa panganib o kapinsalaan ng madlang Pilipino at Republika ng Pilipinas.<ref>http://www.doj.gov.ph/files/7080.pdf</ref> ===Panunuhol at pagtanggap ng suhol=== Ang [[suhol]] ang akto ng pagbibigay ng salapi o regalo na nagpapabago ng pag-aasal ng tumanggap nito. Ito ay inilalarawan sa ''[[Black's Law Dictionary]]'' bilang ang pag-aalok, pagbibigay o panghihingi ng anumang bagay na may halaga upang impluwensiyahan ang mga aksiyon ng isang opisyal o ibang tao na may pangangasiwa ng isang tungkuling pampubliko pambatas. Ang [[kickback]] ay isang anyo ng panunuhol kung saan ang isang [[komisyon]] ay binayaran sa kumukuha ng suhol bilang isang [[quid pro quo]] para sa mga serbisyong ginawa. Ang kickback ay iba mula sa ibang mga uri ng panunuhol sa kadahilanang may ipinapahiwatig na pakikipagsabwatan sa pagitan ng mga ahente ng dalawang partido sa halip na ang pangingikil ng isang partido mula sa isa. Ang layunin ng kickback ay karaniwang hikayatin ang ibang partida na makipagtulungunan sa ilegal na gawain. ===Pagtangkilik o Padrino=== {{main|Nepotismo|Kronyismo|Paboritismo}} Ang [[Pagtangkilik]] o Padrino na tumutukoy sa pagpapabor sa mga tagasuporta, halimbawa sa trabaho sa gobyerno. Ito ay maaaring lehitimo gaya kapag ang isang bagong nahalal na pamahalaan ay nagpapalit ng mga mataas na opisyal sa administrasyon upang mapatupad ng epektibo ang mga patakaran nito. Ito ay nakikitang isang korupsiyon kung ang mga walang kakayahang mga tao bilang kabayaran sa pagsuporta ng administrasyon ay napili bago sa mga mas may kakayahang mga indibidwal. Sa karamihan ng mga hindi demokrasya, ang maraming mga opisyal ng gobyerno ay kadalasang pinipili para sa kanilang katapatan sa halip na kakayahan. Ang pagpapabor sa mga kamag-anak ([[nepotismo]]) o personal na mga kaibigan ([[kronyismo]]) ng isang opisyal ng pamahalaan ay isang anyo ng isang hindi lehitimikong kapakinabangang pampribado. Ito ay maaaring samahan ng [[panunuhol]] halimbawa sa paghiling ng isang opisyal ng pamahalaan sa isang negosyo na magbigay trabaho sa isang kamag-anak ng opisyal na kumokontrol sa mga regulasyon na umaapekto sa negosyo. Ang pinakasukdulang halimbawa ay kung ang buong estado ay namamana gaya ng sa [[Hilagang Korea]] o [[Syria]]. Ang isang mas maliit na anyo nito ay sa [[Good ol' boys]] sa Katimugang Estados Unidos kung saan ang mga kababaihan at [[minoridad]] ay hindi isinasama. Ang mas katamtamang anyo ng kronyismo ay ang "[[old boy network]]" kung saan ang mga hinirang sa mga opisyal na posisyon sa pamahalaan ay napipili lamang mula sa isang malapit at eksklusibong network na panlipunan gaya ng mga alumni ng mga partikular na unibersidad sa halip na sa paghirang ng pinaka may kakayahang kandidato. ===Pangingikil=== *[[Blackmail]] ==Mga kondisyong pumapabor sa korupsiyon== Ikinatwiran na ang mga sumusunod na kondisyon ay pumapabor sa korupsiyon: *Kakulangan ng impormasyon *Kawalan ng [[batas ng kalayaan ng impormasyon]]. *Kawalan ng ulat na pag-iimbestiga ng lokal na media. **Kawalang respeto o kapabayaan sa pagsasanay ng [[kalayaan ng pagsasalita]] at [[kalayaan ng press]] **Mahinang mga kasanayan ng [[akawnting]] kabilang ang kawalan ng napapanahong pangangasiwang pinansiyal. **Kawalan ng pagsukat sa korupsiyon. Halimbawa, ang paggamit ng mga regular na survey sa mga sambahayan at mga negosyo upang makwantipika ang digri ng persepsiyon ng korupsiyon sa iba't ibang mga bahagi ng bansa o sa iba't ibang institusyon ng pamahalaan. Ito ay maaaring magpataas ng kamalayan ng populasyon sa korupsiyon at pumilit sa pamahalaan na labanan ito. Ito ay papayag rin sa ebaluasyon ng mga opisyal na lumalaban sa korupsiyon at mga pamamaraang ginagamit nito. **Mga [[tax haven]] kung saan [[buwis|binubuwisan]] ng pamahalaan ang mga mamamayan at kompanya sa bansa ngunit hindi ang mula sa ibang mga bansa at tumatanggi na ibunyag ang kailangang impormasyon para sa pagbubuwis ng dayuhan.<ref>{{cite news|url=http://observer.guardian.co.uk/business/story/0,,1994976,00.html |title=Western bankers and lawyers 'rob Africa of $150bn every year |publisher=Observer.guardian.co.uk |date=2007-01-21 |accessdate=2009-12-05 | location=London | first=Nick | last=Mathiason}}</ref> *Kawalan ng kontrol sa pamahalaan. **Kawalan ng [[lipunang sibiko]] at mga [[organisasyong hindi pampamahalaan]] na nagmomonitor ng pamahalaan. **Ang indibidwal na botante sa [[halalan]] ay maaaring may [[makatwirang kamangmangan]] tungkol sa [[politika]] lalo na sa mga [[halalan]]. ** Mahinang [[serbisyong sibil]] at mabagal na usad ng [[reporma ng serbisyong sibil sa mga umuunlad na bansa]]. ** Mahinang pagpapatupad ng [[batas]] gaya halimbawa ng mga napatunayang tiwaling politiko o opisyal ng pamahalaan na hindi napaparusahan ayon sa batas o nabibigyan lamang ng isang magaan na parusa. ** Mahinang [[abogado|propesyong pambatas]]. ** Mahinang [[kalayaan ng hukuman]]. ** Kawalan ng proteksiyon sa mga [[whistleblower]] o naglalantad ng korupsiyon. *** [[Proyektong pagpapanagot ng pamahalaan]] ** Kawalan ng [[benchmarking]] na isang patuloy na detalyadong ebalwasyon ng mga pamamaraan at paghahambing sa ibang gumagawa ng mga parehong bagay sa parehong pamahalaan o sa ibang pamahaalan sa partikular na ang paghahambing ng kung sino ang gumagawa ng pinakamahusay na pagtatrabaho.<ref>{{cite web |url=http://psdblog.worldbank.org/psdblog/2006/08/why_benchmarkin.html#more |title=Why benchmarking works&nbsp;– PSD Blog&nbsp;– World Bank Group |publisher=Psdblog.worldbank.org |date=2006-08-17 |accessdate=2009-11-05 |archive-date=2009-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090920181947/http://psdblog.worldbank.org/psdblog/2006/08/why_benchmarkin.html#more |url-status=dead }}</ref> *Mga pagkakataon at pabuya **Ang mga indibidwal na opisyal ay rutinang humahawak ng cash sa halip na paghawak sa mga kabayaran sa pamamagitan ng [[giro]] o sa isang hiwalay na cash desk. Ang mga hindi lehitimong mga pagwiwithdraw ng mga salapi mula sa pinangangasiwaang mga akawnt ng bangko ay mas higit na mahirap ikubli. ** Ang mga pondong pampubliko ay sentralisado sa halip na ipinamamahagi. Halimbawa, kung ang pondong $1,000 ay nilustay mula sa isang ahensiyang lokal na may pondong $2,000, mas madali itong mapansin kesa sa isang pambansang ahensiya na may pondong $2,000,000. Tignan ang [[subsidiaridad|prinsipyo ng subsidiaridad]]. ** Malalaki at hindi napangangasiwaang mga [[pamumuhunan]]. ** Pagbebenta ng pag-aari ng estadong ari-arian at [[pribatisasyon]]. ** Maliit na sahod sa mga opisyal ng pamahalaan. ** Ang mga lisensiya ng pamahalaan na kailangan upang magnegosyo halimbawa ang mga [[lisensiya ng pag-aangkat]] na humihikayat ng mga [[panunuhol]] at mga [[kickback]]. ** Ang matagalang pagtatrabaho sa parehong posisyon ay maaaring lumikha ng mga relasyon sa loob at labas ng pamahalaan na humihikayat at nakakatulong na magkubli ng koruspiyon at paboritismo. Ang pag-iikot o paglilipat ng mga opisyal ng pamahalaan sa iba't ibang mga posisyon at mga lugar ay maaaring makatulong na makapigil dito. Halimbawa, ang ilang mga matataas na ranggong opisyal sa mga serbisyong pampahalaan ng Pransiya (e.g. [[Trésor public|treasurer-paymasters general]]) ay dapat palitan ng ibang indibidwal kada ilang mga taon. ** Magastos na mga [[kampanyang pampolitika]] na may mga gastusing lumalagpas sa mga normal na mapagkukunan ng mga pagpopondong pampolitika lalo na kapag pinopondohan ng salapi ng mga [[nagbabayad ng buwis]]. ** Ang kaunting interaksiyon sa mga opisyal ay nagbabawas ng mga pagkakataon para sa korupsiyon. Halimbawa, ang paggamit ng internet para sa pagpapadala ng kinakailangang impormasyon tulad ng mga aplikasyon at pormang pang buwis at pagkatapos ay ipoproseso ito gamit ang mga automadong sistema ng kompyuter. Ito ay maaari ring magpabilis ng pagpoproseso at magbawas ng mga hindi sinasadyang kamalian ng tao (tignan ang [[e-Government]]). ** Ang isang hindi inaasahang kapakinabangan sa [[pagluluwas]] ng mga masaganang mapagkukunan sa kalikasan ay maaaring humikayat ng korupsiyon.<ref>{{cite web |url=http://www.adelaide.edu.au/cies/papers/0320.pdf |title=Resources for Sale: Corruption, Democracy and the Natural Resource Curse |format=PDF |last1=Damania |first1=Richard |first2=Erwin |last2=Bulte |date=Hulyo 2003 |publisher=Centre for International Economic Studies, University of Adelaide |accessdate=2010-12-11 |archive-date=2008-09-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080906123659/http://www.adelaide.edu.au/cies/papers/0320.pdf |url-status=dead }}</ref> ''(See [[Resource curse]])'' ** Ang [[digmaan]] at iba pang mga anyo ng [[alitan]] ay nauugnay sa isang pagkasira ng [[seguridad na pampubliko]]. *Mga kondisyon sa lipunan ** Mga may sariling interes na mga malalapit na pangkat o [[clique]] at mga [[old boy network]]. **Kawalang batas laban sa mga [[dinastiyang pampolitika]]. ** Ang istrukturang panlipunan na nakasentro sa pamilya at angkang na may tradisyon ng katanggap tanggap na [[nepotismo]] at paboritismo. ** Isang [[ekonomikang regalo]] ng Sobyet na sistemang [[Blat (term)|blat]] na umaahon sa isang komunistang [[sentral na planadong ekonomiya]]. ** Kawalan ng [[literasya]], [[edukasyon]] at malalapitan at mauunawaang impormasyon sa mga populasyon ng isang bansa. ** Kadalasang [[diskriminasyon]] at [[pambubully]] sa populasyon. **Pagkakaisang pang-tribo na nagbibigay pakinabang sa ilang mga pangkat etniko. Halimbawa, sa India, ang sistemang pampolitika, naging karaniwan sa kapunuan ng pambansa at pang-rehiyong mga partido na ipasa mula henerasyon sa henerasyon.<ref>{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/blogs/thereporters/soutikbiswas/2011/01/is_india_sliding_into_a.html |title=Is India sliding into a hereditary monarchy?|author=Soutik Biswas |date=1-18-2011 |work=BBC |publisher=BBC News |accessdate=3 Setyembre 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rediff.com/news/column/the-gandhi-dynasty-politics-as-usual/20110805.htm|title=The Gandhi dynasty: Politics as usual|first1=Neelam|last1=Deo|first1=Manjeet|last2=Kripalani |date=2011-08-05 |work=Rediff|publisher=Rediff News|accessdate=3 Setyembre 2011}}</ref> Ito ay lumilikha ng isang sistema kung saan ang pamilya ay humahawak ng sentro ng kapangyarihan. ===Sukat ng sektor na pampubliko=== Ang ekstensibo at iba ibang mga pagguguol na pampubliko sa sarili nito ay likas na nanganganib sa [[kronyismo]], mga [[kickback]] at mga [[paglulustay]]. Ang mga komplikadong regulasyon at arbitraryo na hindi napangangasiwaang pag-aasal ng mga opisyal ay nagpapalala sa problem. Ito ay isang argumento para sa [[pribatisasyon]] at [[deregulasyon]]. Nakikita ng mga sumasalungat sa pribatisayon ang argumento bilang ideolohikal. Ang argumentong ang korupsiyon ay kailangang sumunod mula sa pagkakataon ay napahina ng pag-iral ng mga bansang may hindi umiiral na korupsiyon ngunit malalaking mga sektor ng pamahalaan gaya ng [[mga bansang Nordiko]].<ref>{{cite web |url=http://www.project-syndicate.org/commentary/sachs110 |title=Lessons From the North |publisher=Project Syndicate |date= |accessdate=2009-11-05 |archive-date=2009-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091210052356/http://www.project-syndicate.org/commentary/sachs110 |url-status=dead }}</ref> Gayunpaman, ang mga bansang ito ay may mataas na iskor sa [[Indeks ng Pagiging Madali sa pagnenegosyo]] dahil sa mga mahuhusay at kadalasang mga simpleng regulasyon at may [[paghahari ng batas]] na matatag na nakalagay. Kaya dahil sa kawalan ng korupsiyon sa simula pa, ang mga ito ay maaaring magpatakbo ng mga malalaking sektor nang hindi magsasanhi sa korupsiyong pampolitika. Tulad ng ibang mga gawaing pangekonomiya ng pamahalaan, ang pribatisasyon gaya ng pagbebenta ng ari-ariang pag-aari ng pamahalaan ay partikular na nanganganib sa kronynismo. Ang mga pribatisasyon sa Rusya, Latin Amerika at [[Silangang Alemanya]] ay sinamahan ng malalaking iskalang korupsiyon noong pagbebenta ng mga kompanyang pag-aari ng pamahalaan. Ang mga may koneksiyong pampolitika ay hindi patas na nagkamit ng malalaking kayamanan na sumira sa reputasyon ng pribatisasyon sa mga rehiyong ito. Ang mga pag-aaral ay nangatwirang sa karagdagan ng tumaas na kaigihan sa pagpapatakbo, ang pang-araw araw na maliit na korupsiyon ay mas malaki nang walang pribatisasyon at ang korupsiyon ay mas nananaig sa mga hindi pribatisadong sektor. Sa karagdagan, may ebidensiyang nagmumungkahi na ang ekstra-legal at mga gawaing hindi opisyal ay mas nanaig sa mga bansa kesa sa mga pribatisado ng kaunti.<ref>Privatization in Competitive Sectors: The Record to Date. Sunita Kikeri and John Nellis. World Bank Policy Research Working Paper 2860 Hunyo 2002. [https://web.archive.org/web/20040711124115/http://www.econ.chula.ac.th/about/member/sothitorn/privatization.pdf Econ.Chula.ac.th] Privatization and Corruption. David Martimort and Stéphane Straub. [http://idei.fr/doc/conf/veol/straub_martimort.pdf IDEI.fr]</ref> Gayunpaman, may isang kontra-punto na ang mga industriyang may [[oligarkiya]] sa mga kompanya ay maaaring tiwali na may mga sabwatang pagtatakda ng presyo na pumipwersa sa mga nakasalalay na negosyo at iba pa. Ang tanging pagkakaroon ng isang bahagi sa pamilihan na pag-aari ng iba maliban sa oligarkiya (i.e. sektor na pampubliko) ang kokontrol sa kanila sa mga ito. Kung ang sektor na pampubliko ay kumikita at nagbebenta ng kanilang produkto sa kalahati ng presyo ng mga kompanyang pribadong sektor, walang kakayahan ang mga pribadong sektor na kompanya na sabayang magpresyo sa gayong antas at panatilihin ang kanilang mga [[kustomer]]. Ang kompetisyon ay kumokontrol sa mga kompanyang ito. Ang korupsiyon sa pribadong sektor ay maaaring magpataas ng [[kahirapan]] at kawalang magawa ng populasyon at kaya ito ay maaaring umapekto sa korupsiyon sa matagalang panahon. Sa [[European Union]], ang prinsipyo ng [[subsidiaridad]] ay nilalapat. Ang serbisyong pampamahalaan ay dapat ibigay sa pinakamababa na pinakalokal na autoridad na may kakayahang magbigay nito. Ang epekto ay ang pamamahagi ng mga pondo sa maraming mga instansiya ay hindi hihikayat ng paglulustay dahil kahit ang mga malilit na halaga ng nawawalang pondo ay mapapansin. Salungat dito, ang isang sentralisadong autoridad kahit ang mga maliit na mga proporsiyon ng mga pondong pampubliko ay maaaring binubuo ng malalaking halaga ng salapi. ==Sa politika== {{main|Korupsiyong pampolitika}} Ang [[pampolitika na korupsiyon]] ang pag-abuso ng pampublikong kapangyarihan, opisina o mga pinagkukunan ng mga [[hinalal]] na opisyal ng [[pamahalaan]] para sarili nitong pakinabang gaya halimbawa ng [[pangingikil]], paghimok sa paggawa ng mga ilegal na gawain, o pag-aalok ng mga [[suhol]]. Ito ay maaari ring kumuha ng anyo ng pagpapanatili sa sarili sa posisyong pampolitika na hinahawakan sa pamamagitan ng pagbili ng mga [[boto]] sa pamamagitan ng [[pagsasabatas]] ng mga [[batas]] na gumagamit ng [[buwis]] ng taongbayan. Ang sistemikong korupsiyon ang buong pagpapahina sa pampolitika o [[ekonomika]]ng sistema. Ang korupsiyon ng pamahalaan sa [[hudikatura]] ay malawak na alam sa maraming transisyonal at papaunlad na mga bansa dahil ang [[badyet]] ng pamahalaan ay halos buong kinokontrol ng [[ehekutibong sangay]] (pangulo). Ito ay nagpapawalang halaga sa [[separasyon ng mga kapanyarihan]] dahil ito ay lumilikha ng mahalagang pangsalaping pagsalalay ng [[hudikatura]]. Ang angkop na pambansang distribusyon ng kayamanan kabilang ang [[paggasta ng pamahalaan]] sa hudikatura ay paksa ng [[ekonomikang konstitusyonal]]. Mahalagang kilalanin ang pagkakaiba sa pagitan ng dalawang paraan ng korupsiyon sa hudikatura: ang pamahalaan sa pamamagitan ng pagpaplano ng badyet at iba't ibang mga pribilehiyo at sa pribado. Ang mga kasapi ng pamahalaan ay maaaring sumantala sa mga mapagkukunang pampolitika (halimbawa ang mga [[diamante]] o [[langis]] sa ilang mga kilalang kaso) o mga pag-aari ng estadong produktibong industriya. Ang isang bilang ng mga tiwalang pamahalaan sa buong mundo ay nagpayaman sa kanilang mga sarili sa pamamagitan ng [[tulong pandayuhan]] na karaniwang ginugugol ng mga ito sa mga magagara at nagpapasikat na mga gusali at mga sandatang pangmilitar. ==Sa kapulisan== Ang [[korupsiyon ng kapulisan]] ay isang spesipikong anyo ng maling pag-aasal sa kapulisan na ginagawa upang magkamit ng mga benepisyong pansalapi, iba pang kapakinabangan o pagpapasulong ng kanilang karera.Kabilang sa mga karaniwang anyo ng korupsiyon ng kapulisan na hindi pagsunod sa sinumpaang kodigo ng pag-aasal ng mga pulis ang sumusunod: *Pagtanggap ng [[suhol]] kapalit ng pagpoprotekta sa mga ilegal na gawain. Kabilang dito ang hindi pag-uulat o pag-aresto sa mga organisadong sindikato ng [[illegal na droga]], [[prostitusyon]], o iba pang mga ilegal na gawain. *Pagtanggap ng suhol kapalit ng hindi pagpupursigi o pag-aresto o pamimili ng pinupursiging kaso. *Pagtanggap ng [[suhol]] kapalit ng hindi pag-iisyu ng tiket sa paglabag ng batas trapiko ng isang [[motorista]]. Kung ang suhol ay hindi inalok ng nanuhol kundi hiningi o inatas ng isang pulis, ito ay tinatawag na ''pangongotong'', ''pangingikil'' o ''extortion''. *Paghahain ng pineke o itinanim na ebidensiya o [[frameup]] gaya ng droga sa isang walang salang suspek upang maprotektahan ang ibang indibidwal. Kabilang din dito ang paggamit ng [[pagpapahirap]] sa isang walang salang suspek upang paaminin sa kasalanang hindi nito ginawa. *Pag-abuso sa kapangyarihan sa pamamagitan ng paggamit ng pananakot ng aresto o dahas sa ibang tao upang makuha ang gusto. Ito ay isang uri ng pangingikil. *Sa ibang instansiya, ang mga mismong opiser na pulis ay lumalahok sa mga organisadong krimen. Sa karamihan ng mga malalaking siyudad, may mga seksiyon ng internal affairs upang imbestigahan ang pinagsusupetsahang korupsiyon o maling pag-aasal ng isa o maraming mga pulis. ==Sa hudikatura== Ang korupsiyon ay nangyayari rin sa sistemang [[hudikatura]] ng isang bansa. Ang mga kurakot na [[hukom]] (judge) na tumatanggap ng [[suhol]] ay magbababa ng desisyong pabor sa nanuhol at sa gayon ay nasisira ang integridad ng hustisya at pagiging patas ng sistemang korte.<ref>{{Cite web |url=http://www.transparency.org/research/gcr/gcr_judicial_systems |title=Archive copy |access-date=2013-07-23 |archive-date=2013-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130815154503/http://www.transparency.org/research/gcr/gcr_judicial_systems |url-status=dead }}</ref> ==Sa pamamahayag== Ang korupsiyon ay nangyayari rin sa [[pamamahayag]] (''media'').<ref name=mediacorruption>{{Cite web |url=http://www.transparency.org/files/content/corruptionqas/368_Overview_of_Corruption_in_the_Media.pdf |title=Archive copy |access-date=2013-07-23 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305133452/https://www.transparency.org/files/content/corruptionqas/368_Overview_of_Corruption_in_the_Media.pdf |url-status=dead }}</ref> Kabilang sa mga korupsiyon sa pamamahayag ang: *Pagtanggap ng suhol kapalit ng pananahimik o hindi paglalantad ng katiwalian ng isang indibidwal o kompanya. Sa ibang kaso, ang suhol ay hinihingi o kinikikil ng mamamahayag kapalit ng pananahimik sa paglalantad ng katiwalian o paglalantad ng hindi totoong kuwento na makasisira sa isang indbidwal o kompanya. Ang tawag dito ay [[blackmail]].<ref name=mediacorruption/><ref>http://www.thestar.com/news/2007/03/18/blackmail_journalism_on_the_rise_in_china.html</ref> *Pagtanggap ng suhol kapalit ng pagsusulat ng papuri o mga hindi totoong kuwento tungkol sa isang indibidwal o isang produkto o serbisyo upang makinabang ang isang kompanya.<ref name=mediacorruption/> ==Corruption Perceptions Index== [[Image:World Map Index of perception of corruption 2010.svg|thumb|550px|Ang Corruption Perceptions Index noong 2012. {| border="0" style="width: 100%; background: #f9f9f9;" |- | {{Legend0|#0000ff|90–100}} | {{Legend0|#ffce63|60–69}} | {{Legend0|#ff0000|30–39}} | {{Legend0|#2b0000|0-9}} |- | {{Legend0|#287fff|80–89}} | {{Legend0|#ffa552|50–59}} | {{Legend0|#c60000|20–29}} | {{Legend0|#e0e0e0|No Information}} |- | {{Legend0|#00ffff|70–79}} | {{Legend0|#ff6b6b|40–49}} | {{Legend0|#800000|10–19}} |} ]] Simula 1995, ang [[Transparency International]] (TI) ay naglilimbag ng ''' Corruption Perceptions Index ''' ('''CPI''') na taunang rumaranggo sa mga bansa "ayon sa kanilang mga natatantong lebel ng korupsiyon na tinutukoy ng mga pagtatasa ng mga eksperto at mga opinyong survey".<ref name=cpi>{{cite web|title=Corruption Perceptions Index|url=http://www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi|work=Transparency International|publisher=Transparency International|accessdate=1 Disyembre 2011|author=Transparency International|authorlink=Transparency International|year=2011|archive-date=2006-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20060619145956/http://www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi|url-status=dead}}</ref> Pangkalahatang inilalarawan ng CPI ang [[korupsiyong pampolitika]] bilang "hindi angkop na paggamit ng kapangyarihang pampubliko para sa kapakinabangang pampribado."<ref name=cpilong2>CPI 2010: Long methodological brief, p. 2</ref> Nirarangguhan ng CPI ang mga 176 bansa sa isang iskala mula 100(napakalinis o korupsiyon) hanggang 0(labis na korupsiyon)<ref name=cpidetail>{{cite web|title=Corruption Perceptions Index 2012: In detail|url=http://www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2012/in_detail|work=Transparency International|publisher=Transparency International|accessdate=24 Agosto 2011|author=Transparency International|year=2012|archive-date=2013-01-13|archive-url=https://archive.today/20130113085623/http://www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2012/in_detail|url-status=dead}}</ref> Sa mga nakaraang taon, ang iskala ay mula 10 hanggang 0. Sa ulat nito noong 2012, ang mga bansang nirangguhan nito na may pinakamababang natatantong lebel ng korupsiyon ang: [[Denmark]], [[Finland]], [[New Zealand]], [[Sweden]], [[Singapore]], [[Switzerland]], [[Australia]], [[Norway]], [[Canada]], [[Netherlands]], [[Iceland]] at [[Luxembourg]].<ref>Corruption Perceptions Index 2012. [http://cpi.transparency.org/cpi2012/results/ Full table and rankings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131129013918/http://cpi.transparency.org/cpi2012/results/ |date=2013-11-29 }}. Transparency International. Retrieved: 4 Pebrero 2013.</ref> ==Korupsiyon sa Pilipinas== {{main|Korupsiyon sa Pilipinas}} ==Tingnan din== *[[Batas anti-korupsiyon ng Pilipinas]] *Ang [[International Anti-Corruption Day]] ay ipinagdiriwang taon-taon tuwing Disyembre 9. *[[Kahirapan]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Etika]] [[Kategorya:Politika]] [[Kategorya:Korupsiyon]] [[Kategorya:Krimen]] cx2bczk33z3d6as3sffafhhvtkcr0qb 0 161428 2167264 2166973 2025-07-03T08:08:39Z MysticWizard 128021 2167264 wikitext text/x-wiki {{For|kinasarian|Talaan ng mga ginagamit na kasariang sariling pagpapakilanlan}} Ang '''sariling-batid na kasarian,''' '''pansariling pagkakakilanlan sa kasarian''' o '''sariling-pakiramdam na kasarian''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''gender identity,'' na mailalarawan bilang ''felt sense of gender)'' ay isang konsepto na tumutukoy sa sariling pagkilala ng isang indibidwal sa kanyang kasarian.<ref>{{Cite web |date=2025-05-03 |title=Gender identity {{!}} Definition, Theories, & Facts {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/topic/gender-identity |access-date=2025-05-24 |website=www.britannica.com |language=en}}</ref> Naiiba ito sa tunay na kasarian (sex) na batay sa [[biyolohiya]]— kung saan ang bawat indibidwal na tao bilang [[Gonokorismo|gonokorikong]] espesye ay may tiyak at natatanging kasarian batay sa sistemang sekswal—[[lalaki]] o [[babae]]—at nananatili ito sa buong buhay niya. Para sa karamihan ng tao, magkatugma ang kanilang sariling pagkakakilanlan sa kasarian at ang biyolohikal nilang kasarian sa karaniwang paraan.<ref name = "EBO gender identity">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/228219/gender-identity "gender identity."] Encyclopædia Britannica Online. 11 Marso 2011.</ref> Ngunit may mga taong ang sariling kasariang pagpapakilanlan ay hindi ayon dito; ilan sa kanila ay tinutukoy bilang ''transgender'', ''non-binary'', o ''genderqueer''. Sa paglaganap ng konsepto ng kasariang sariling pagpapakilanlan ''(gender identity''''')'''—na naiimpluwensiyahan ng iba’t ibang salik gaya ng kultura, lipunan, at personal na karanasan—sumibol din ang ilang suliraning kaakibat nito. Isa sa mga pangunahing usapin ay ang [[diperensiya sa kasariang pagpapakilanlan]] (''gender dysphoria''), na tumutukoy sa malalim at patuloy na damdamin ng hindi pagkakatugma sa kasariang itinakda sa kapanganakan, at sa hindi pagiging komportable o panatag sa sariling kasarian.<ref>"Gender Identity Disorder | Psychology Today." Psychology Today: Health, Help, Happiness Find a Therapist. Psychology Today, 24 Oktubre 2005. Web. 17 Disyembre 2010. <http://www.psychologytoday.com/conditions/gender-identity-disorder>. </ref> Sa ganitong kalagayan, may hindi pagkakaayon sa pagitan ng panlabas na kasarian o genitalya ng isang tao sa kapanganakan at ng pagkakakodang pangkasarian ng utak—kung ito man ay higit na maskulino, peminino, kumbinasyon ng dalawa, o wala sa alinman.<ref name="GID">"The term 'gender identity' was used in a press release, 21 Nobyembre 1966, to announce the new clinic for transsexuals at The Johns Hopkins Hospital. It was disseminated in the media worldwide, and soon entered the vernacular. ... gender identity is your own sense or conviction of maleness or femaleness." {{Cite journal |last1=Money |first1=John |year=1994 |title='The concept of gender identity disorder in childhood and adolescence after 39 years' |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-sex-and-marital-therapy_fall-1994_20_3/page/163 |journal=Journal of Sex and Marital Therapy |volume=20 |issue=3 |pages=163–77 |pmid=7996589 |authorlink=John Money}}</ref> == Pinagmulan ng salita == Ang salitang ''gender identity'' ay isang bagong likhang salita o [[neolohismo]] sa [[wikang Ingles]]. Unang ginamit ito noong dekada 1960, at mas lumaganap noong dekada 1970 at mga sumunod na taon. Ito ay likhang salita ng propesor ng saykayatrya na si [[Robert J. Stoller]] noong 1964, at lalo itong pinasikat ng sikolohistang si [[John Money]]. Unang lumitaw ang salitang ''gender identity'' noong 1963 sa mga papel na ipinakita nina Robert Stoller at [[Ralph Greenson]] sa ''23rd International Psycho-Analytic Congress'' sa Stockholm. Sa kanilang pananaliksik, inilalarawan nila ang ''gender identity'' bilang ang kamalayan ng isang tao sa kanyang kasarian—kung siya man ay lalaki o babae. ==Tingnan din== * [[Maskulinidad]] * [[Peminidad]] * [[Interseksuwalidad]] * [[Katauhan (agham panlipunan)]] ==Mga sanggunian== {{Reflist|2}} {{DEFAULTSORT:Katauhang Pangkasarian}} [[Kategorya:Kasarian]] [[Kategorya:Araling pangkasarian]] [[Kategorya:Sarili]] [[Kategorya:Mga neolohismo]] [[Kategorya:Mga pagkabatid ng sarili]] {{Sex}} gj99l7bgr33by7vvuilfo5ntt87cbgq 0 166111 2167208 1879538 2025-07-02T15:15:40Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167208 wikitext text/x-wiki {{Infobox Comics creator | name = Fujiko Fujio | image = | imagesize = | caption = | birthname = '''Fujiko F. Fujio'''藤子・F・不二雄 ''Fujiko Efu Fujio'') | birthdate = 12-1-1933 | dieddate = 9-3-1996 (62 ages) '''Fujiko Fujio (A)''' (藤子不二雄A ''Fujiko Fujio Ēi'') was born 10 Marso 1934. | location = | deathdate = | deathplace = | nationality = [[Toyama]] - [[Hapon]] | area = | alias = | notable works = ''[[Doraemon]]''<br />''[[Obake no Q-tarō]]'' }} Si {{nihongo|'''Fujiko Fujio'''|藤子不二雄|Fujiko Fujio}} ay isang was a [[nom de plume]] ng pagsusulta ng dalawahang [[manga]] na binuo ng dalawang [[mangaka|artistang manga]]. Ang kanilang tunay na pangalan ay {{nihongo|Hiroshi Fujimoto|藤本 弘|Fujimoto Hiroshi|1933-1996}} at {{nihongo|Motō Abiko|安孫子 素雄|Abiko Motō|1934-}}. ==Mga kawing panlabas== * [http://dir.yahoo.co.jp/Entertainment/Comics_and_Animation/Comic_Books/Writers/Fujiko_Fujio/ Yahoo! カテゴリ – 漫画家 藤子不二雄] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927112732/http://dir.yahoo.co.jp/Entertainment/Comics_and_Animation/Comic_Books/Writers/Fujiko_Fujio/ |date=2011-09-27 }} {{in lang|ja}} * [http://users.skynet.be/mangaguide/au268.html Profile of Fujiko Fujio] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150109163922/http://users.skynet.be/mangaguide/au268.html |date=2015-01-09 }} at The Ultimate Manga Guide * [http://users.skynet.be/mangaguide/au267.html Profile of Fujiko F. Fujio] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150116191229/http://users.skynet.be/mangaguide/au267.html |date=2015-01-16 }} at The Ultimate Manga Guide * [http://users.skynet.be/mangaguide/au269.html Profile of Fujiko Fujio A] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131026152047/http://users.skynet.be/mangaguide/au269.html |date=2013-10-26 }} at The Ultimate Manga Guide {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME = Fujio, Fujiko | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = | DATE OF BIRTH = 1933 | PLACE OF BIRTH = | DATE OF DEATH = 1996 | PLACE OF DEATH = }} {{DEFAULTSORT:Fujio, Fujiko}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1933]] [[Kategorya:Namatay noong 1996]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1934]] [[Kategorya:Fujiko Fujio|*]] [[Kategorya:Manga artists]] [[Kategorya:Art duos|Fujiko Fujio]] 4hh5tw4bv3zvcy8z1rhpc8ptkv8hi4h 10 167935 2167180 943657 2025-07-02T12:48:13Z Julius Santos III 139725 2167180 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | altvar = basketball | name = {{{name|}}} | mw = para sa kababaihan }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> a241tjtot8hmxxdlvj1fz59b4jlk4mc 2167181 2167180 2025-07-02T12:50:37Z Julius Santos III 139725 2167181 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | altvar = basketball | name = {{{name|}}} para sa kababaihan | mw = kababaihan }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> p1vh2m1b81n3ifwi9pxujmqlof84txt 2167183 2167181 2025-07-02T12:53:24Z Julius Santos III 139725 2167183 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | altvar = basketball | name = {{{name|}}} | mw = para sa kababaihan }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> a241tjtot8hmxxdlvj1fz59b4jlk4mc 2167184 2167183 2025-07-02T12:54:43Z Julius Santos III 139725 2167184 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | altvar = basketball | name = {{{name|}}} | mw = kababaihan }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> rdn9eafic1e59vmduhislc7mgcn8n9p 2167186 2167184 2025-07-02T12:57:07Z Julius Santos III 139725 2167186 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | altvar = basketball | name = {{{name|}}} | mw = women's }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> dg47bv5f2ub4yiwhj7s5tivq2lsj9gn 2167187 2167186 2025-07-02T12:58:15Z Julius Santos III 139725 2167187 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | altvar = basketball | name = {{{name|}}} | mw = women's }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> nz31odk6ppqupm15ga7m5f1yq1e8biw 2167188 2167187 2025-07-02T12:59:30Z Julius Santos III 139725 2167188 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | name = {{{name|}}} | altvar = basketball | mw = women's }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 5qqpu9l3vel2rtxdh5nd6xcx3hy2ab9 2167189 2167188 2025-07-02T13:02:11Z Julius Santos III 139725 2167189 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | name = {{{name|}}} | size = {{{size|}}} | altvar = basketball | mw = women's }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> n5bzlolodr4ieluxchqmjlifg6728ni 2167190 2167189 2025-07-02T13:03:58Z Julius Santos III 139725 2167190 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | altlink = Pambansang koponan ng basketbol ng | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altvar = basketball | mw = women's }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> rnw1pl6iwwjubhp24e6mjxetib5pt2k 2167192 2167190 2025-07-02T13:07:15Z Julius Santos III 139725 2167192 wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = {{{variant|{{{2|}}}}}} | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = women's national basketball team | altvar = basketball | mw = women's }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> g651oxy4ibm9vtewen3r4nngdxaucdm 0 179284 2167235 2087575 2025-07-03T00:36:15Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167235 wikitext text/x-wiki [[Image:Chromosome 1.svg|thumb|Map of Chromosome 1|alt=Map of Chromosome 1|125px|right]] Ang '''kromosomang 1''' ({{lang-en|Chromosome 1}}) ang pagtatakda ng pinakamalaking [[kromosomang pantao]]. Ang mga tao ay may dalawang mga kopya ng kromosomang 1 gaya ng sa lahat ng mga [[autosoma]] na hindi mga [[kromosomang kasarian]]. Ang kromosomang 1 ay sumasaklaw sa mga 247 milyong mga [[nucleotide]] na mga [[base na pares]] na mga pundamental na unit ng impormasyon para sa [[DNA]]. <ref name=vega>http://vega.sanger.ac.uk/Homo_sapiens/mapview?chr=1 Chromosome size and number of genes derived from this database, retrieved May 31, 2008.</ref> Ito ay kumakatawan sa halos 8 porsyento ng kabuuang DNA sa mga selula ng tao.<ref name="pmid16710414">{{cite journal |author=Gregory SG, Barlow KF, McLay KE, ''et al.'' |title=The DNA sequence and biological annotation of human chromosome 1 |journal=Nature |volume=441 |issue=7091 |pages=315–21 |year=2006 |month=May |pmid=16710414 |doi=10.1038/nature04727}}</ref> Ang pagtukoy ng mga [[gene]] sa bawat kromosoma ay isang aktibong sakop ng [[henetika|henetikong pagsasaliksik]]. Ang kromosomang 1 ay kasalukuyang pinaniniwalaang may 4,220 gene na lappas sa nakaraang mga hula batay sa sukat nito. <ref name=vega /> Ito ang huling nakumpletong kromosoma na sinekwensiya pagkatapos ng dalawang dekada pagkatapos simulan ang [[proyektong genome ng tao]]. ==Mga gene== Ang mga sumusunod ang ilan sa mga [[gene]] na matatagpuan sa kromosomang 1: ===brasong-p=== * [[ACADM]]: acyl-Coenzyme A dehydrogenase, C-4 to C-12 straight chain * [[COL11A1]]: collagen, type XI, alpha 1 * [[CPT2 (gene)|CPT2]]: carnitine palmitoyltransferase II * [[DBT (gene)|DBT]]: dihydrolipoamide branched chain transacylase E2 * [[DIRAS3]]: DIRAS family, GTP-binding RAS-like 3 * [[ESPN (gene)|ESPN]]: espin (autosomal recessive deafness 36) * [[GALE]]: UDP-galactose-4-epimerase * [[GJB3]]: gap junction protein, beta 3, 31kDa (connexin 31) * [[HMGCL]]: 3-hydroxymethyl-3-methylglutaryl-Coenzyme A lyase (hydroxymethylglutaricaciduria) * [[KCNQ4]]: potassium voltage-gated channel, KQT-like subfamily, member 4 * [[KIF1B]]: kinesin family member 1B * [[MFN2]]: mitofusin 2 * [[MTHFR]]: 5,10-methylenetetrahydrofolate reductase (NADPH) * [[MUTYH]]: mutY homolog (E. coli) * [[Nerve growth factor|NGF]]: Nerve Growth Factor * [[PARK7]]: Parkinson disease (autosomal recessive, early onset) 7 * [[PINK1]]: PTEN induced putative kinase 1 * [[PLOD1]]: procollagen-lysine 1, 2-oxoglutarate 5-dioxygenase 1 * [[TSHB]]: thyroid stimulating hormone, beta * [[UROD]]: uroporphyrinogen decarboxylase (the gene for [[porphyria cutanea tarda]]) ===brasong-q=== * [[ASPM (Genetics)|ASPM]]: tagatukoy ng sukat ng [[utak]] * [[F5 (gene)|F5]]: [[koagulasyon]]ng paktor na V (proaccelerin, labile factor) * [[FMO3]]: flavin na naglalaman ng monooxygenase 3 * [[GBA (gene)|GBA]]: glucosidase, beta; acid (includes glucosylceramidase) (gene para sa [[sakit na Gaucher]]) * [[GLC1A]]: gene para sa [[glaucoma]] * [[HFE (gene)|HFE2]]: hemochromatosis type 2 (juvenile) * [[HPC1]]: gene para sa [[kanser ng prostate]] * [[IRF6]]: gene para sa pagbuo ng [[konektibong tisyu]] * [[LMNA]]: lamin A/C * [[MPZ]]: myelin protein zero (Charcot-Marie-Tooth neuropathy 1B) * [[MTR (gene)|MTR]]: 5-methyltetrahydrofolate-homocysteine methyltransferase * [[PPOX]]: protoporphyrinogen oxidase * [[PSEN2]]: presenilin 2 (Alzheimer disease 4) * [[SDHB]]: [[succinate dehydrogenase]] complex subunit B * [[TNNT2]]: cardiac troponin T2 * [[USH2A]]: [[Usher syndrome]] 2A (autosomal recessive, mild) Ayon sa http://www.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/posters/chromosome/chromo01.shtml {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120426233730/http://www.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/posters/chromosome/chromo01.shtml |date=2012-04-26 }}, ang kromosomang 1 ay naglalaman ng 263 milyong base na mga pares. ==Mga sakit at diperensiya== Mayroong 890 na alam na mga sakit na kaugnay ng kromosomang ito. Ang ilan sa mga sakit na ito ang [[pagkabingi]], [[sakit na Alzheimer]], [[glaucoma]] at [[kanser ng suso]]. Ang muling pagsasaayos at mga [[mutasyon]] ng kromosomang 1 ay laganap sa [[kanser]] at maraming mga iba pang sakit. Ang mga paterno(patterns) ng bariasyon(pagkakaiba) ng sekwensiya ay naghahayag ng mga hudyat ng kamakailang seleksiyon sa spesipikong mga [[gene]] na maaaring mag-ambag sa pagiging angkop ng tao at gayundin sa mga rehiyon na walang tungkuling ang ebidente. Ang mga sumusunod na sakit ang ilan sa mga kaugnay ng mga [[gene]] sa kromosomang 1 na naglalaman ng pinaka-alam na mga [[henetikong sakit]] sa anumang kromosomang pantao: * [[1q21.1 deletion syndrome]] * [[1q21.1 duplication syndrome]] * [[Alzheimer disease]] * [[Alzheimer disease, type 4]] * [[Breast cancer]] * [[Brooke Greenberg]] Disease (Syndrome X) * [[Carnitine palmitoyltransferase II deficiency]] * [[Charcot–Marie–Tooth disease]], types 1 and 2 * [[collagenopathy, types II and XI]] * [[congenital hypothyroidism]] * [[Deafness]], autosomal recessive deafness 36 * [[Ehlers-Danlos syndrome]] * [[Ehlers-Danlos syndrome, kyphoscoliosis type]] * [[Factor V Leiden thrombophilia]] * [[Familial adenomatous polyposis]] * [[galactosemia]] * [[Gaucher disease]] * [[Gaucher disease type 1]] * [[Gaucher disease type 2]] * [[Gaucher disease type 3]] * [[Gaucher-like disease]] * [[Gelatinous drop-like corneal dystrophy]] * [[Glaucoma]] * [[Hemochromatosis]] * [[Hemochromatosis, type 2]] * [[Hepatoerythropoietic porphyria]] * [[Homocystinuria]] * [[Hutchinson Gilford Progeria Syndrome]] * [[3-hydroxy-3-methylglutaryl-CoA lyase deficiency]] * [[Hypertrophic cardiomyopathy]], autosomal dominant mutations of TNNT2; hypertrophy usually mild; restrictive phenotype may be present; may carry high risk of sudden cardiac death * [[maple syrup urine disease]] * [[medium-chain acyl-coenzyme A dehydrogenase deficiency]] * [[Microcephaly]] * [[Muckle-Wells Syndrome]] * [[Nonsyndromic deafness]] * [[Nonsyndromic deafness, autosomal dominant]] * [[Nonsyndromic deafness, autosomal recessive]] * [[Oligodendroglioma]] * [[Parkinson disease]] * [[Pheochromocytoma]] * [[porphyria]] * [[porphyria cutanea tarda]] * [[popliteal pterygium syndrome]] * [[prostate cancer]] * [[Stickler syndrome]] * [[Stickler syndrome, COL11A1]] * [[TAR syndrome]] * [[trimethylaminuria]] * [[Usher syndrome]] * [[Usher syndrome type II]] * [[Van der Woude syndrome]] * [[Variegate porphyria]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Chromosomes}} [[Kategorya:Mga kromosoma]] h65609pjw805s045dcw8ds95upxaisc 0 202894 2167216 2158811 2025-07-02T22:00:03Z Superastig 11141 Ayusin. 2167216 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Eagle Broadcasting Corporation | logo = | type = [[:en:Private company|Pribado]] | industry = [[Mass media|Pagsasahimpapawid]] | foundation = {{ubl|Abril 26, 1968 (radyo)|Abril 23, 2000 (telebisyon)}} | founder = | key_people = {{ubl|Ceasar R. Vallejos (President and CEO)|Glicerio P. Santos IV (Chairman)|Percy Gozum (COO)}} | owner = | website = {{url|http://www.eaglebroadcasting.net/}} }} Ang '''Eagle Broadcasting Corporation''' ay isang kumpanyang pagsasahimpapawid. Ang punong tanggapan at studio ay matatagpuan sa New Era, [[Lungsod ng Quezon]]. Ang network ay ipinangalan sa pambansang ibon, ang [[Agila]].<ref>{{Cite web|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra2016/ra_10773_2016.html|title=Republic Act No. 10773|website=LawPhil.net}}</ref><ref>{{cite web|title=NET 25|url=https://philippines.mom-rsf.org/en/media/detail/outlet/net-25/|website=[[Media Ownership Monitor]]|publisher=Vera Files and Reporters without Borders|access-date=July 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.eaglenews.ph/eagle-broadcasting-corporation-now-an-accredited-media-outfit-in-us/|title=Eagle Broadcasting Corporation now an accredited media outfit in US|publisher=Eagle Broadcasting Corporation|date=November 2, 2016|access-date=November 10, 2018}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.eaglenews.ph/eagle-broadcasting-corporation-airs-its-historic-us-election-coverage-nation-decides/|title=Eagle Broadcasting Corporation airs its historic US election coverage "Nation Decides"|publisher=Eagle Broadcasting Corporation|date=November 9, 2016|access-date=November 10, 2018}}</ref> ==Kasaysayan== Noong 26 Abril 1968, inilunsad ng Eagle Broadcasting Corporation ang [[DZEC-AM|DZEC]], isang balita sa AM Radio Station, serbisyo publiko at pag-broadcast ng relihiyon. Ito ay katulad ng DZRH sapagkat binabanggit kung minsan ang dalas nito & mayroon itong mga istasyon ng relay sa Lucena, Dagupan, Cebu at Davao. Noong 1987, inilunsad nito ang [[DWDM-FM|DWDM 95.5]], isang FM Radio Station na tumugtog ng musikang oldies. Huminto ito sa paghahatid mula pa noong simula ng 2007 tila upang mai-upgrade ang mga pasilidad ng transmiter. Bandang Mayo 2007 ay bumalik ito sandali sa mga airwaves sa isang mas mababang bandwidth at limitadong mga oras ng pag-broadcast, sa araw lamang. Tumagal ito hanggang Hunyo. Bumalik ito sa airwaves noong Abril 2011 at inilunsad bilang Pinas FM 95.5 isang buwan mamaya. Noong 23 Abril 2000, ang Eagle Broadcasting Corporation ay naglunsad ng isang multimedia exhibit na tinawag na "Destination: PLANET 25", para sa isang istasyon na dating pagmamay-ari ng ACWS-United Broadcasting Network sa ilalim ng pangalang UltraVision 25 at kalaunan ay nakuha ng EBC at pinalitan ang pangalan ng NET 25. May kakayahang 120 kilowatts ng lakas ng transmiter (para sa kabuuang 7,896 kilowatts ERP), ipinagmamalaki ng NET 25 ang unang trilon TV tower ng Pilipinas na umakyat sa 907 talampakan sa ibabaw ng dagat. Ang isang state-of-the-art na JAMPRO 48-panel antena at dalawang 60&nbsp;kW na Acrodyne transmitter ay nakumpleto ang package ng tower. Ang NET 25 ay mayroon ding mga studio at mga suite sa pag-edit para sa mga in-house at post-Production. Ngayon ang Net-25 ay pinalabas sa buong bansa sa 26 libreng mga istasyon ng TV sa manila at sa buong Pilipinas pati na rin ang mga kaakibat ng cable. Kamakailan ay inilunsad ito noong nakaraang 7 Agosto 2011. Bilang bahagi ng muling paglulunsad, inilunsad din nito ang Eagle Bayan Careavan. Ang mga tampok na livestreaming ng Net 25 (at ang istasyon ng radyo na [[DZEC-AM|DZEC]]) ay bumalik noong 2 Enero 2014 pagkatapos ng isang 5-taong pagtigil. ==Telebisyon== ===Net 25=== ;Analog {| class="wikitable sortable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Ch. # ! Lakas (kW) ! Station Type ! class="unsortable"|Coverage (Transmitter site) |- | Net 25 Manila | [[DZEC-TV]] | TV-25 | 50&nbsp;kW (7896&nbsp;kW ERP) | Originating | [[Kalakhang Maynila]] |- | Net 25 Baguio | DWDM-TV | TV-46 | 1&nbsp;kW | Relay | [[Baguio]] |- | Net 25 Cebu | [[DYFX-TV]] | TV-41 | 10&nbsp;kW | Relay | [[Cebu]] |- | Net 25 Davao | [[DXED-TV]] | TV-39 | 10&nbsp;kW | Relay | [[Davao]] |} ;Dihital {| class="wikitable sortable" |- ! Callsign ! Ch. # ! Talapihitan ! Lakas (kW) ! Uri ! class="unsortable"|Lokasyon |- | [[DZEC-DTV]] | 28 | 557.143&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | Originating | [[Kalakhang Manila]] |} ;Pay TV & Cable Televsion {| class="wikitable sortable" |- ! Cable Provider ! Ch. # ! Coverage |- | [[SkyCable]] | 18 | Metro Manila, Rizal, Cavite, Laguna and Bulacan |- | [[Cablelink]] | 17 | Metro Manila |- | [[Cignal]] | 14 | Nationwide |- | [[SatLite]] | 14 | Nationwide |- | [[G Sat]] | 38 | Nationwide |} ==Radyo== ===FM=== {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon |- | Eagle FM | [[DWDM-FM]] | 95.5&nbsp;MHz | 25&nbsp;kW | [[Kalakhang Maynila]] |- |} ===AM=== {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon |- | Radyo Agila Manila | [[DZEC-AM]] | 1062&nbsp;kHz | 40&nbsp;kW | [[Kalakhang Maynila]] |- | Radyo Agila Dagupan | [[DWIN-AM]] | 1080&nbsp;kHz | 10&nbsp;kW | [[Dagupan]] |- | Radyo Agila Lucena | [[DZEL|DZEL-AM]] | 1260&nbsp;kHz | 5&nbsp;kW | [[Lucena]] |- | Radyo Agila Cebu | [[DYFX-AM]] | 1305 kHz | 10&nbsp;kW | [[Lungsod ng Cebu]] |- | Radyo Agila Davao | [[DXED-AM]] | 1224&nbsp;kHz | 10&nbsp;kW | [[Tagum]] |} ===Affiliate stations=== {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon ! May-ari |- | Radyo Agila Naga | [[DZLW]] | 711&nbsp;kHz | 5&nbsp;kW | rowspan="2"|[[Canaman]] | rowspan="3"|Peñafrancia Broadcasting Corporation |- | Eagle FM Naga | [[DWWL]] | 92.7&nbsp;MHz | 10&nbsp;kW |- | Eagle FM Guinobatan | {{n/a}} | 98.7&nbsp;MHz | 10&nbsp;kW | [[Guinobatan]] |} ==Iba pang Sangay== * NET25 Entertainment * NET25 Films * NET25 Star Center * E25 Records * NET25 News and Information ==Mga Sanggunian== {{reflist}} {{Net 25}} {{Iglesia ni Cristo}} {{Media and entertainment companies of the Philippines}} {{Radyo sa Pilipinas}} {{Telebisyon sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga himpilan ng telebisyon sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Iglesia ni Cristo]] [[Kategorya:Mga kompanya]] {{philippines-geo-stub}} fvq7al50njxv5l5bh4xruihxqaxrb97 0 213532 2167215 2166455 2025-07-02T19:58:24Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167215 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Kinsey Scale.svg|thumb|Ang Iskalang Kinsey, na tumutukoy sa antas ng [[oryentasyong seksuwal]]]] Ang '''Iskalang Kinsey''' (Ingles: ''Kinsey scale''), o tinatawag ding '''Iskalang Panukat ng Heteroseksuwal-Homoseksuwal''' (''Heterosexual-Homosexual Rating Scale''),<ref name="kinsey">{{cite web|url=http://www.kinseyinstitute.org/research/ak-hhscale.html|title=Kinsey's Heterosexual-Homosexual Rating Scale|publisher=The [[Kinsey Institute]]|accessdate=8 September 2011|archive-date=10 Mayo 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160510163753/http://www.kinseyinstitute.org/research/ak-hhscale.html|url-status=dead}}</ref> ay nagsusubok na tukuyin ang kasaysayang pang-seksuwal ng isang tao o ang gawaing seksuwal niya sa isang tiyak na panahon. Gumagamit ito ng iskala mula sa 0, na nangangahulugang ekslusibong [[heteroseksuwalidad|heteroseksuwal]], hanggang 6, na nangangahulugang [[homoseksuwalidad|homoseksuwal]]. Kasama rin dito ang isa pang baitang, na nakatala bilang "X", na ginagamit para matukoy ang [[aseksuwalidad]].<ref name="Table 141">(Male volume, Table 141; Female volume, page 472)</ref><ref name="Stange">{{cite book|author =Mary Zeiss Stange |author2 = Carol K. Oyster |author3 = Jane E. Sloan |title = Encyclopedia of Women in Today's World|ISBN = 1-4129-7685-5, 9781412976855|publisher=Sage Pubns|year=2011|page=2016|accessdate=December 17, 2011|url=http://books.google.com/books?id=bOkPjFQoBj8C&pg=PA158&dq=Kinsey+and+asexuality+Encyclopedia+of+Women+in+Today%27s+World&hl=en&sa=X&ei=Ae_sTuuxKYfg2QWJ4bGlDw&sqi=2&ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&q&f=falsee}}</ref> Una itong inilimbag sa ''Sexual Behavior in the Human Male'' (1948) nina [[Alfred Kinsey]], [[Wardell Pomeroy]] atbp, at pati na rin dagdag na lathain na ''Sexual Behavior in the Human Female'' (1953).<ref name="kinsey" /> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} ==Mga kawing na panlabas== * [http://www.kinseyinstitute.org/ Kinsey Institute home page] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130928231429/http://www.kinseyinstitute.org/about/chronology.html |date=2013-09-28 }} * [http://www.kinseyinstitute.org/research/ak-hhscale.html Kinsey's Heterosexual-Homosexual Rating Scale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160510163753/http://www.kinseyinstitute.org/research/ak-hhscale.html |date=2016-05-10 }} * An operationalized version, the [http://vistriai.com/kinseyscaletest/ Kinsey Scale Test.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120705053349/http://vistriai.com/kinseyscaletest/ |date=2012-07-05 }} [[Kategorya:Seksolohiya]] oiq2ykymkmbaev1ib4ieu0fhgurf556 0 225136 2167199 2092826 2025-07-02T14:06:46Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167199 wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist |birth_name = Paul Eugen Bleuler |image = Eugen bleuler.jpg |image_size = 150px |caption = |birth_date = {{birth-date|April 30, 1857}} |birth_place = [[Zollikon]], Switzerland |death_date = {{death date and age|1939|7|15|1857|4|30}} |death_place = Zollikon, Switzerland |citizenship = [[Swiss people|Swiss]] |nationality = Swiss |field = [[Psychiatry]] |work_institutions = [[Rheinau, Switzerland|Rheinau]]-[[Zürich]] clinic<br>[[Burghölzli]] clinic<br>[[University of Zürich]] |alma_mater = University of Zürich |doctoral_advisor = [[Jean-Martin Charcot]]<br>[[Bernhard von Gudden]] |doctoral_students = Manfred Bleuler |notable_students = [[Medard Boss]] |known_for = [[Schizophrenia]]<br>[[Schizoid personality disorder|Schizoid]]<br>[[Autism]] |author_abbrev_bot = |author_abbrev_zoo = |influences = [[August Forel]]<br>[[Sigmund Freud]]<br>[[Gottlieb Burckhardt]] |influenced = [[Carl Jung]]<br>[[Hermann Rorschach]] |prizes = |religion = |footnotes = }} Si '''Paul Eugen Bleuler''' (30 Abril 1857 – 15 Hulyo 1939)<ref>Eugen Bleuler. www.whonamedit.com. URL: [http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/1294.html http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/1294.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190916110554/http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/1294.html |date=2019-09-16 }}. Accessed on: May 2, 2007.</ref> ay isang psychiatrist na [[Swiss]] na pinakakilala sa kanyang mga ambag sa pagkaunawa ng [[sakit sa pag-iisip]] at kanyang pag-imbento ng mga salitang "[[schizophrenia]]",<ref>Berrios G E (2011) Eugen Bleuler’s Place in the History of Psychiatry. ''Schizophrenia Bulletin'' 37(6): 1095-1098</ref><ref>{{cite web|last=Yuhas|first=Daisy|title=Throughout History, Defining Schizophrenia Has remained a Challenge|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=throughout-history-defining-schizophrenia-has-remained-challenge|publisher=Scientific American Mind (March 2013)|accessdate=2 March 2013}}</ref> "[[Schizoid personality disorder|schizoid]]",<ref>Details recorded by Salman Akhtar in Schizoid Personality Disorder: A Synthesis of Developmental, Dynamic, and Descriptive Features. American Journal of Psychotherapy, 41, 499-518</ref> "[[autism]]",<ref>Peter Gay, ''Freud: A Life for Our Time'' (1989) p. 198</ref> at sa tinawag ni [[Sigmund Freud]] na "maligayang piniling kataga ni Bleuler na [[ambivalence]]".<ref>Sigmund Freud, ''On Sexuality'' (PFL 7) p. 118</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga psychiatrist na Swiss]] {{stub}} 6vhcnqr4ak18adwoch4v13hur5xr8mr 0 240852 2167210 2166321 2025-07-02T17:04:43Z Julius Santos III 139725 /* Kwalipikasyon */ 2167210 wikitext text/x-wiki {{Infobox international football competition | tourney_name = Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018 | year = 2018 | other_titles = {{lang|ru|Чемпионат мира по футболу FIFA 2018}} ([[Wikang Ruso|Ruso]])<br> (''Chempionat mira po futbolu FIFA 2018'') {{refn|A panuntunang pagbikas sa [[Wikang Ruso|Ruso]] ay {{IPA-ru|tɕɪmʲpʲɪɐˈnat ˈmʲirə pə fʊdˈbolʊ dʲvʲɪ ˈtɨsʲɪtɕɪ vəsʲɪmˈnatsətʲ|}}}} | image = | size = 220px | caption = | country = Rusya | dates = Hunyo 14 – 15 Hulyo 2018 (32 na araw) | num_teams = 32 | confederations = 5 | venues = 12 | cities = 11 | champion = FRA | count = 2 | second = CRO | third = BEL | fourth = ENG | matches = 64 | goals = 169 | attendance = {{#expr: <!--Group A-->+ 78011 + 27015 + 64468 + 42678 + 41970 + 36823 <!--Group B-->+ 62548 + 43866 + 78011 + 42718 + 41685 + 33973 <!--Group C-->+ 41279 + 40502 + 40727 + 32789 + 78011 + 44073 <!--Group D-->+ 44190 + 31136 + 43319 + 40904 + 64468 + 43472 <!--Group E-->+ 41432 + 43109 + 64468 + 33167 + 44190 + 43319 <!--Group F-->+ 78011 + 42300 + 43472 + 44287 + 41835 + 33061 <!--Group G-->+ 43257 + 41064 + 44190 + 43319 + 33973 + 37168 <!--Group H-->+ 40842 + 44190 + 32572 + 42873 + 42189 + 41970 <!--Round of 16-->+ 42873 + 44287 + 78011 + 40851 + 41970 + 41466 + 64042 + 44190 <!--Quarter-finals-->+ 43319 + 42873 + 39991 + 44287 <!--Semi-finals-->+ 64286 + 78011 <!--Third place-->+ 64406 <!--Final-->+ 78011}} | top_scorer = {{fbicon|ENG}} [[Harry Kane]] (6 goals) | player = {{fbicon|CRO}} [[Luka Modrić]] | young_player = {{fbicon|FRA}} [[Kylian Mbappé]] | goalkeeper = {{fbicon|BEL}} [[Thibaut Courtois]] | fair_play = {{fb|Espanya}} | prevseason = [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2014|2014]] | nextseason = [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2022|2022]] }} Ang '''Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: {{lang|en|2018 FIFA World Cup}}) ay nakatadang ika-21 na [[Pandaigdigang Kopa ng FIFA]], isang pandaigdigang paligsahan para sa mga manlalarong lalaki sa [[futbol]] at gaganapin sa pagitan ng Hunyo 14 at 15 Hulyo 2018 sa [[Rusya]].<ref name="press release">{{cite press release |title=Ethics: Executive Committee unanimously supports recommendation to publish report on 2018/2022 FIFA World Cup™ bidding process |url=http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=2494723/index.html |publisher=FIFA.com |date=19 Disyembre 2014 |access-date=24 Hulyo 2015 |archive-date=29 Marso 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150329105006/http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=2494723/index.html |url-status=dead }}</ref> Ito ang magiging unang Pandaigdigang Kopa na gaganapin sa tagpuan ng dating [[Unyong Sobyet]] at ang una mula noong [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2006|2006]] na gaganapin sa [[Europa]]. Mga 32 na pambansang koponan kasama ang punong-abalang bansa ay maglalaro sa pangwakasan na laro. Ang huling laro ay gaganapin sa [[Moscow]] sa [[Luzhniki Stadium]].<ref>{{cite web |title=Russia united for 2018 FIFA World Cup Host Cities announcement |url=http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |publisher=FIFA.com |date= |accessdate=13 November 2013 |archive-date=13 Nobiyembre 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113044933/http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |url-status=dead }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141020015149/http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |date=20 Oktubre 2014 }}</ref><ref>{{cite web |title=FIFA Picks Cities for World Cup 2018 |url=http://en.rsport.ru/football/20120929/620078064.html |publisher=En.rsport.ru |date=Septembre 19, 2012 |accessdate=13 Nobyembre 2013}}</ref><ref>{{cite web |title=Russia budget for 2018 Fifa World Cup nearly doubles |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-19777735 |publisher=BBC News |date=Septembre 30, 2012 |accessdate=13 Nobyembre 2013}}</ref> Ang manlalarong Croatian na si [[Luka Modrić]] ay binoto bilang pinakamahusay na manlalaro ng paligsahan, na nanalo ng [[Golden Ball]]. Si [[Harry Kane]] ng Inglatera ay nanalo ng [[Golden Boot]] habang siya ay umiskor ng pinakamaraming goal sa tournament na may anim. Nanalo si [[Thibaut Courtois]] ng Belhika ng [[Golden Glove]], na iginawad sa goalkeeper na may pinakamahusay na pagganap. Tinatayang mahigit 3 milyong tao ang dumalo sa mga laro sa panahon ng paligsahan. == Pagpili ng Punong-abala == {{main|Rusya para sa punong-abala ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018}} ==Kwalipikasyon== {{main|Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018}} ===Mga Kwalipikadong mga koponan=== ;[[Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018 (AFC)|AFC]] (5) * {{fb|AUS}} (36) * {{fb|IRI}} (37) * {{fb|JPN}} (61) * {{fb|KSA}} (67) * {{fb|KOR}} (57) ;[[Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018 (CAF)|CAF]] (5) * {{fb|EGY}} (45) * {{fb|MAR}} (41) * {{fb|NGA}} (48) * {{fb|SEN}} (27) * {{fb|TUN}} (21) ;[[Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018 (CONCACAF)|CONCACAF]] (3) * {{fb|CRC}} (23) * {{fb|MEX}} (15) * {{fb|PAN}} (55) (debut) ;[[Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018 (CONMEBOL)|CONMEBOL]] (5) * {{fb|ARG}} (5) * {{fb|BRA}} (2) * {{fb|COL}} (16) * {{fb|PER}} (11) * {{fb|URU}} (14) ;[[Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018 (OFC)|OFC]] (0) * ''None qualified'' ;[[Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng FIFA 2018 (UEFA)|UEFA]] (14) * {{fb|BEL}} (3) * {{fb|CRO}} (20) * {{fb|DEN}} (joint 12) * {{fb|ENG}} (joint 12) * {{fb|FRA}} (7) * {{fb|GER}} (1) * {{fb|ISL}} (22) (debut) * {{fb|POL}} (8) * {{fb|POR}} (4) * {{fb|RUS}} (70) (hosts) * {{fb|SRB}} (34) * {{fb|ESP}} (10) * {{fb|SWE}} (24) * {{fb|SUI}} (6) ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Pandaigdigang Kopa ng FIFA}} [[Kategorya:2018|Pandaigdigang Kopa ng FIFA]] [[Kategorya:FIFA]] 0plx00dyfot7l8w698hyx9a6mszafj0 0 242655 2167165 1658677 2025-07-02T12:09:49Z Julius Santos III 139725 2167165 wikitext text/x-wiki {{Infobox Organization | name = FIBA Asia | image = | size = | motto = | type = Sports federation | formation = 1960 | headquarters = [[Beirut]], [[Lebanon]] | membership = 44 pambansang samahan | leader_title = Pangulo | leader_name = {{flagicon|IND}} [[Kempa Govindaraj]] | language = [[Wikang Ingles|Ingles]] | website = {{url|fiba.basketball/asia}} }} Ang '''FIBA Asia''' ay isang sona sa loob ng [[FIBA|International Basketball Federation]] (FIBA) na naglalaman ng mga Asya ng miyembro ng asosasyon ng FIBA. ==Sub-zones== 44 na miyembro ng asosasyon sa 6 na sub-zone: # Central Asia Basketball Association (CABA) – 5 miyembro ng asosasyon # East Asia Basketball Association (EABA) – 8 miyembro ng asosasyon # Gulf Basketball Association (GBA) – 6 na miyembro ng asosasyon # South Asia Basketball Association (SABA) – 8 miyembro ng asosasyon # Southeast Asia Basketball Association (SEABA) – 10 miyembro ng asosasyon # West Asia Basketball Association (WABA) – 7 miyembro ng asosasyon {{FIBA Asia teams}} {{FIBA Asia associations}} [[Kategorya:FIBA Asia|*]] [[Kategorya:FIBA|Asia]] moctkcdqndoxnq30veju0tokgxktuwo 0 244622 2167223 1507912 2025-07-02T22:40:22Z LknFenix 125962 Inilipat ni LknFenix ang pahinang [[Critical period hypothesis]] sa [[Ipotesis ng kritikal na panahon]]: Itinagalog 1507912 wikitext text/x-wiki {{Refimprove|date=Pebrero 2016}} Ang ''critical period hypothesis'' ay paksa ng isang lumang debate sa larangan ng linggwistiks at ''language acquisition'' tungkol sa kalawakan ng kakayahan ng tao na maka-''acquire'' ng isang wika ay bayolohikal na may kinalaman sa edad. Ayon sa hipotesis na ito, mayroong nakatakdang panahon para sa pag-''acquire'' ng isang wika sa isang lugar na naaayon para sa ''language acquisition'', at pag nalampasan ang panahon na ito ay mas magiging mahirap at pilit ang ''language acquisition.'' Sinasabi ng ''critical period hypothesis'' na ang unang mga taon ng buhay ay ang kritikal na panahon ng isang indibidwal para maka-''acquire'' ng pangunahing wika kung binigyan ng sapat na ''stimuli''. Kapag hindi naganap ang ''language input'' hanggang sa pagtapos ng panahong ito, hindi makakamit ng indibidwal ang buong kapangyarihan ng wika - lalo na ang mga sistema ng gramatika. Source: [[:en:Critical_period_hypothesis|https://en.wikipedia.org/wiki/Critical_period_hypothesis]] c4mhiddsgt3gowmntb2e2d08vd9nro9 2167229 2167223 2025-07-02T23:57:06Z LknFenix 125962 + Panimula 2167229 wikitext text/x-wiki {{Refimprove|date=Pebrero 2016}} Ang '''ipotesis ng kritikal na panahon'''<ref>{{Cite journal |last1=Abutalebi |first1=Jubin |last2=Clahsen |first2=Harald |date=2018 |title=Critical periods for language acquisition: New insights with particular reference to bilingualism research |trans-title=Mga kritikal na panahon para sa pagtatamo ng wika: Mga bagong talisik na may partikular na pagtukoy sa pananaliksik sa bilingguwalismo |url=https://www.cambridge.org/core/journals/bilingualism-language-and-cognition/article/critical-periods-for-language-acquisition-new-insights-with-particular-reference-to-bilingualism-research/D2AA3626DD6AE4D2B512B12A85B6C505?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=copy_link&utm_source=bookmark |journal=Bilingualism: Language and Cognition |language=en |volume=21 |issue=5 |pages=883–885 |doi=10.1017/S1366728918001025 |issn=1366-7289 |via=Cambridge Core}}</ref> ay isang ipotesis sa larangan ng [[lingguwistika]] at pagtatamo ng pangalawang wika na nagsasaad na ang isang tao ay maaaring makamit ang mala-katutubong katatasan<ref>{{Cite journal |last1=Han |first1=ZhaoHong |last2=Baohan |first2=Amy |date=2023-11-01 |title=Age and attainment in foreign language learning: The critical period account stands |trans-title=Edad at pagkamit sa pag-aaral ng wikang banyaga: Nananatiling matibay ang pananaw ng kritikal na panahon |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0093934X23001220 |journal=Brain and Language |language=en |volume=246 |pages=105343 |doi=10.1016/j.bandl.2023.105343 |issn=0093-934X |url-access=subscription}}</ref> sa isang wika bago umabot sa isang tiyak na edad. Ito ang paksa ng matagal nang pinagdedebatihan sa linggwistika<ref name="Ramscar">{{Harvnb|Ramscar|Gitcho|2007}}.</ref> at sa pagtatamo ng wika, kaugnay ng lawak kung saan ang kakayahang matuto ng wika ay biyolohikal na nakaugnay sa mga yugto ng pag-unlad ng utak.<ref>{{Cite journal |last1=Snow |first1=Catherine E. |last2=Hoefnagel-Hohle |first2=Marian |date=1978 |title=The Critical Period for Language Acquisition: Evidence from Second Language Learning |url=https://www.jstor.org/stable/1128751 |journal=Child Development |volume=49 |issue=4 |pages=1114 |doi=10.2307/1128751|jstor=1128751 |url-access=subscription }}</ref> Unang iminungkahi ang ipotesis ng kritikal na panahon ng neurologong taga-Montreal na si Wilder Penfield at ng kanyang ko-awtor na si Lamar Roberts sa kanilang aklat noong 1959 na ''Speech and Brain Mechanisms'' ("Mga Mekanismo ng Pananalita at Utak"),{{sfn|Penfield|Roberts|1959}} at lalo itong pinasikat ni Eric Lenneberg noong 1967 sa pamamagitan ng ''Biological Foundations of Language'' ("Mga Biyolohikal na Pundasyon ng Wika")''.''{{sfn|Lenneberg|1967}} Sinasabi ng ''critical period hypothesis'' na ang unang mga taon ng buhay ay ang kritikal na panahon ng isang indibidwal para maka-''acquire'' ng pangunahing wika kung binigyan ng sapat na ''stimuli''. Kapag hindi naganap ang ''language input'' hanggang sa pagtapos ng panahong ito, hindi makakamit ng indibidwal ang buong kapangyarihan ng wika - lalo na ang mga sistema ng gramatika. ==Mga sanggunian== {{Reflist|20em}} 3bc4ehi8ouvcpgaqh9vetba9zjyiunq 0 246002 2167273 2092696 2025-07-03T10:13:22Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167273 wikitext text/x-wiki Si {{nihongo|'''Miki Jinbo'''|神保 美喜|Jinbo Miki|ipinanganak Hunyo 2, 1960, in [[Minato, Tokyo]], Hapon}}<ref>{{cite web|url=http://dir.yahoo.co.jp/talent/12/w93-1511.html|title=神保 美喜|work=Nihon Tarento Meikan|language=Hapones|publisher=[[Yahoo!]] Japan|accessdate=1 Jun 2016|archive-date=18 Nobiyembre 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20051118135935/http://dir.yahoo.co.jp/talent/12/w93-1511.html|url-status=dead}}</ref> ay isang artista at mang-aawit mula sa bansang [[Hapon]] na kinakatawan ng Sun Music Production sa pamamagitan ng Kyoko Sakaguchi Jimusho. ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{stub}} [[Kaurian:Mga artista mula sa Hapon]] ghopzufba7egwx43d6my4xo22w8w9fq 0 269241 2167217 2144054 2025-07-02T22:03:03Z Superastig 11141 /* Mga sanggunian */ Magdagdag ng padron. 2167217 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Far East Broadcasting Company | logo = Febc logov2.gif | type = | industry = [[Mass media|Pagsasahimpapawid]] | foundation = Disyembre 20, 1945 | founder = John C. Broger<br>Robert H. Bowman<br>William J. Roberts | location = [[:en:La Mirada, California|La Mirada, California]], United States| | key_people = | owner = | parent = | revenue = | net_income = | num_employees = | homepage = {{ubl|[https://febcintl.org/ FEBC International]|[https://www.febc.org/ FEBC USA]|[https://www.feba.org.uk/ FEBA UK]|[https://febc.org.au/ FEBC Australia]|[https://febc.nz/ FEBC New Zealand]|[http://febccanada.com/ FEBC Canada]|[https://www.febchk.org/ FEBC Hong Kong]|[http://www.feearadio.net/ FEBC Taiwan]|[http://www.febcambodia.org/ FEBC Cambodia]|[https://yaski.co.id/ FEBC YASKI Indonesia]|[https://heartline.co.id/ FEBC Heartline FM]|[http://www.febc.net/ FEBC Korea]|[http://www.febcjp.com/ FEBC Japan]|[http://russia.febc.org/ FEBC Russia]|[https://febaradio.co.za/ FEBA South Africa]|[https://teos.fm/ FEBC Radio Teos]|[http://febcthailand.org/ FEBC Thailand]|[https://febc.ph/ FEBC Philippines]}} }} Ang '''Far East Broadcasting Company''' (FEBC) ay isang pandaigdigang na kumpanyang pagsasahimpapawid.<ref>{{Cite web|url=https://www.christianity.com/church/church-history/timeline/1901-2000/the-triumph-of-the-far-east-broadcasting-co-11630794.html|title=The Triumph of the Far East Broadcasting Co.|website=Christianity.com}}</ref> ==Kasaysayan== Itinatag noong 1945 ang Far East Broadcasting Company. Sa [[Shanghai]] nagsimula ang pagsasahimpapawid nito. Ngungit, noong 1948, tinigil ito dahil sa komyunismo. Lumipat ang FEBC sa Pilipinas, kung saan inilunsad ang [[DZAS]].<ref>{{Cite web|url=http://thecorpusjuris.com/legislative/republic-acts/ra-no-596.php|title=R.A. No. 596: An Act Granting the Far East Broadcasting Co. (Philippines), Inc. a Temporary Permit to Construct, Maintain and Operate Non-Commercial Radio Broadcasting Stations in the Philippines|first=The Corpus|last=Juris|date=March 6, 1951|website=The Corpus Juris}}</ref> Makalipas ng ilang taon, pinalawig ang operasyon nito sa iba't ibang bansa.<ref>{{Cite web |url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_16/HB05182.pdf |title=House Bill No. 5182 |access-date=October 26, 2019 |archive-date=October 3, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191003035651/http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_16/HB05182.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://nrb.org/news-room/articles/nrbt/febc-celebrates-70-years-gospel-broadcasting-philippines/|title=FEBC Celebrates 70 Years of Gospel Broadcasting in the Philippines|access-date=2024-11-11|archive-date=2020-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20200717081425/http://nrb.org/news-room/articles/nrbt/febc-celebrates-70-years-gospel-broadcasting-philippines/|url-status=dead}}</ref> Noong 2022, inilunsad ang ''Bantayog ng Kasaysayan'' (Pioneers' Wall) sa Christian Radio City Manila (CRCM) o FEBC compound sa [[Valenzuela]]. Sina Rev. Proceso Marcelo, Rev. Ferico Magbanua at Rev. Maximo Atienza ay kabilang sa bantayog na yan.<ref>{{cite web | url=https://febcintl.org/photos/picture.php?/2151 | title=The Pioneer's Wall &#124; FEBC International Archive }}</ref> ==Mga Himpilan== ===AM at FM=== {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon |- | 702 DZAS | [[DZAS]] | 702&nbsp;kHz | 50&nbsp;kW | rowspan=2|[[Kalakhang Manila]] |- | 98.7 DZFE | [[DZFE]] | 98.7&nbsp;MHz | 20&nbsp;kW |- | 1143 DZMR Missions Radio | [[DZMR]] | 1143&nbsp;kHz | 10&nbsp;kW | [[Santiago, Isabela|Santiago]] |- | Care 104.3 The Way FM | [[DWAY]] | 104.3&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] |- | DZRK 106.3 Radyo Kapitbisig | [[DZRK]] | 106.3&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | [[Quezon, Palawan|Quezon]] |- | UP 987 | [[DYFR]] | 98.7&nbsp;MHz | 10&nbsp;kW | [[Lungsod ng Cebu]] |- | 1233 DYVS | [[DYVS]] | 1233&nbsp;kHz | 10&nbsp;kW | [[Bacolod]] |- | 97.5 DYFE | [[DYFE]] | 97.5&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | [[Tacloban]] |- | 1197 DXFE | [[DXFE-AM|DXFE]] | 1197&nbsp;kHz | 10&nbsp;kW | [[Lungsod ng Davao]] |- | 103.3 The New J | [[DXJL]] | 103.3&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | [[Cagayan de Oro]] |- | DXGR 106.9 Radyo Gandingan | [[DXGR]] | 106.9&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | [[Lungsod ng Kotabato]] |- | 1062 DXKI | [[DXKI-AM|DXKI]] | 1062&nbsp;kHz | 5&nbsp;kW | [[Koronadal]] |- | 1116 DXAS | [[DXAS-AM|DXAS]] | 1116&nbsp;kHz | 5&nbsp;kW | [[Lungsod ng Zamboanga]] |- |} ===Shortwave=== Meron din itong himpilan sa shortwave (SW 15580) sa iba't ibang wika. Sumasahimpapawid ito mula sa [[Bocaue, Bulacan]] at [[Iba, Zambales]]. ===Digital=== Meron din itong sariling himpilan sa online na [[Saved Radio]] na nagpapatugtog ng Contemporaty Christian Music. Binili ito ng FEBC mula sa Becca Music noong 2022, kapalit ng Now XD. ==Sa Iba't Ibang Bansa== Maliban sa Pilipinas, nagpapatakbo ang FEBC sa iba't ibang bansa, kagaya ng South Korea,<ref>{{Cite web|url=https://www2.cbn.com/news/world/massive-super-station-radio-signal-carrying-message-jesus-christ-blanket-north-korea|title=Massive 'Super Station' Radio Signal Carrying 'Message of Jesus Christ' to Blanket North Korea|date=May 9, 2019|website=CBN}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.febc.org/2019/04/23/wildfire-destroys-febc-station-in-korea/|title=Wildfire Destroys FEBC Station in Korea|date=April 23, 2019}}</ref><ref>{{Cite press release|url=http://www.standardnewswire.com/news/8102715290.html|title=Wildfire Cripples FEBC Radio Station in South Korea - Standard Newswire|website=www.standardnewswire.com}}</ref> Indonesia (Heartline FM),<ref>{{Cite web|url=https://www.h-c-r.org/heartline-fm|title=Heartline FM|website=Health Communication Resources}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.febc.org/febc-radio-available-on-80-stations-in-indonesia|title=FEBC Radio Available on 80 Stations in Indonesia - FEBC|date=October 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026035301/http://www.febc.org/febc-radio-available-on-80-stations-in-indonesia |archive-date=October 26, 2019 }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://cherish.id/cherish-indonesia-hadir-setiap-rabu-di-heartline-fm/|title=Cherish Indonesia Hadir Setiap Rabu di Heartline FM &#124; Cherish Indonesia|first=Deny|last=Hen}}</ref> Rusya (Radio Teos)<ref>{{Cite web|url=https://www.crossrhythms.co.uk/articles/music/Radio_Teos_Russian_radio_with_a_vision/32950/p1/|title=Radio Teos: Russian radio with a vision|website=www.crossrhythms.co.uk}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.eternitynews.com.au/world/from-russia-with-love/,%20https://www.eternitynews.com.au/world/from-russia-with-love/|title=From Russia with love - Eternity News|first=John|last=Sandeman |date=May 2, 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.missionoftears.ca/radio-teos|title=Radio TEOS &#124; Mission of Tears|website=www.missionoftears.ca}}</ref> at United Kingdom (Feba Radio).<ref>{{Cite web|url=https://www.christiantoday.com/article/give.a.radio.this.christmas/27202.htm|title=Give a radio this Christmas|date=December 7, 2010|website=www.christiantoday.com}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} {{Radyo sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] 200gnsqiichgzt5dx32n8z07jqo3yvm 0 278228 2167213 2147543 2025-07-02T19:07:23Z Sikander 41467 image update 2167213 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Ai Hashimoto | image = Hashimoto Ai as Member of the International Competition Jury at Opening Ceremony of the Tokyo International Film Festival 2024 (54577159287).jpg | imagesize = | caption = | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|1996|1|12}} | birth_place = [[Kumamoto Prefecture]], [[Japan]] | death_date = | death_place = | other_names = | occupation = {{flatlist| * [[actress]] * [[model (profession)|model]]}} | years_active = 2008–present | height = {{height|m=1.65}} | spouse = | website = | awards =Rookie of The Year (2013) [[36th Japan Academy Prize]] |nationality = Japanese}} Si '''Ai Hashimoto''' (Hapon: 橋本 愛, ipinanganak 12 Enero 1996) ay isang [[Hapon]]es na aktres at modelo. ==Pilmograpiya== ===Pelikula=== {| class="wikitable sortable" ! Taon ! Pamagat ! Ginampanan ! Mga tanda |- | 2010 | ''[[Confessions (2010 film)|Confessions]]'' | Mizuki Kitahara | |- |rowspan=2| 2011 | ''Control Tower'' | Mizuho Takimoto | Lead role |- | ''A Honeymoon in Hell: Mr. & Mrs. Oki's Fabulous Trip'' | Yoshiko | |- |rowspan=6| 2012 | ''[[The Kirishima Thing]]'' | Kasumi | |- | ''[[Sadako 3D]]'' | Sadako | |- | ''Home: Itoshi no Zashiki Warashi'' | Azumi Takahashi | |- | ''[[Blood-C|Blood-C: The Last Dark]]'' | Mana Hiiragi | Voice role |- | ''[[Another (film)|Another]]'' | Mei Misaki | Lead role |- | ''Bungo: Stories of Desire'' | Tomoyo | Segment ''Sushi'', lead role |- |rowspan=3| 2013 | ''Goodbye Debussy'' | Haruka Kōzuki | Lead role |- | ''[[I'll Give It My All... Tomorrow]]'' | Suzuko Ōguro | |- | ''Angel Home'' | Haruka Kunimura | |- |rowspan=4| 2014 | ''[[The World of Kanako]]'' | Morishita | |- | ''[[Little Forest|Little Forest: Summer & Autumn]]'' | Ichiko | Lead role |- | ''[[Parasyte: Part 1]]'' | Satomi Murano | |- | ''Adult Drop'' | An Irie | |- |rowspan=3| 2015 | ''[[Little Forest|Little Forest: Winter & Spring]]'' | Ichiko | Lead role |- | ''[[Wonderful World End]]'' | Shiori Hayano | Lead role |- | ''[[Parasyte: Part 2]]'' | Satomi Murano | |- |rowspan=5| 2016 | ''The Shell Collector'' | Tsutako | |- | ''Utsukushii Hito'' | Tōko | Lead role |- | ''[[The Inerasable]]'' | Ms. Kubo | |- | ''Birthday Card'' | Noriko | Lead role |- | ''[[The Old Capital]]'' | Mai Sada | |- |rowspan=2| 2017 | ''[[A Beautiful Star]]'' | Akiko | |- | ''Parks'' | Jun | Lead role |- |rowspan=1| 2018 | ''It's Boring Here, Pick Me Up'' | I | Lead role |- |} ===Telebisyon=== {| class="wikitable sortable" ! Taon ! Pamagat ! Ginampanan ! Network ! Mga tanda |- | 2012 | ''[[Crime and Punishment: A Falsified Romance]]'' | Hikaru Baba | [[Wowow]] | |- |rowspan=2|2013 | ''Hard Nuts'' | Kurumi Nanba | [[NHK]] | Lead role |- | ''[[Amachan]]'' | Yui Adachi | NHK | [[Asadora]] |- | 2014 | ''[[:ja:若者たち#2014年版|All About My Siblings]]'' | Kazumi Nagahara | [[Fuji TV|CX]] | |- | 2018 | ''[[Segodon]]'' | Suga | NHK | [[Taiga drama]] |- | 2019 | ''Idaten'' | Koume | NHK | Taiga drama |- |} ==Mga panlabas na link== *[http://aihashimoto.com/ Opisyal na sayt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150426123320/http://www.aihashimoto.com/ |date=2015-04-26 }} {{in lang|ja}} *{{IMDb name|1169797}} {{BD|1996||Hashimoto, Ai}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Hapon]] [[Kategorya:Mga modelo]] {{stub|Artista|Hapon}} f3swtpyboph5pr3w7r53a16es5okhlm 0 281216 2167261 1658679 2025-07-03T06:43:10Z Julius Santos III 139725 2167261 wikitext text/x-wiki {{Infobox Organization | name = FIBA Oceania | image = | size = | motto = | type = Sports federation | formation = 1967 | headquarters = Suite 1801, Level 8, Tower 1, 56 Scarborough Street, [[Southport]], [[Gold Coast]], [[Queensland]], [[Australia]] | membership = 22 pambansang samahan | leader_title = Pangulo | leader_name = {{flagicon|AUS}} David Reid | language = [[Wikang Ingles|Ingles]] | website = {{url|fiba.basketball/oceania}} | formerly = Oceania Basketball Federation }} Ang '''FIBA ​​Oceania''' ay isang sona sa loob ng [[FIBA]] ​​(International Basketball Federation). Isa ito sa limang continental confederations ng [[FIBA]]. Ang FIBA ​​Oceania ay responsable para sa organisasyon at pamamahala ng mga pangunahing internasyonal na paligsahan sa [[Oceania]]. Mayroon itong 22 FIBA ​​Federations at headquartered sa [[Southport]], [[Gold Coast]], [[Queensland]], [[Australia]]. Ang kasalukuyang Pangulo ng FIBA ​​Oceania ay si David Reid mula sa [[Australia]]. == Miyembro == {|class="wikitable sortable hlist" style="text-align:center; font-size:95%" ! Bansa !! Association !! class="unsortable"|Bansang koponan !! FIBA<br/>affiliation |- |style="text-align:left"|{{bk|American Samoa}} |style="text-align:left"|American Samoa Basketball Association |{{nbt links|American Samoa|sublist_style=font-size:90%}} |1976 |- |style="text-align:left"|{{bk|Australia}} |style="text-align:left"|[[Basketball Australia]] |{{nbt links|Australia|sublist_style=font-size:90%}} |1947 |- |style="text-align:left"|{{bk|Cook Islands}} |style="text-align:left"| |{{nbt links|Cook Islands|sublist_style=font-size:90%}} | |- |style="text-align:left"|{{bk|Federated States of Micronesia}} |style="text-align:left"|[[Federated States of Micronesia Basketball Association]] |{{nbt links|Federated States of Micronesia|sublist_style=font-size:90%}} |1986 |- |style="text-align:left"|{{bk|Fiji}} |style="text-align:left"|Fiji Amateur Basketball Federation |{{nbt links|Fiji|sublist_style=font-size:90%}} |1979 |- |style="text-align:left"|{{bk|Guam}} |style="text-align:left"|Guam Basketball Confederation |{{nbt links|Guam|sublist_style=font-size:90%}} |1974 |- |style="text-align:left"|{{bk|Kiribati}} |style="text-align:left"| |{{nbt links|Kiribati|sublist_style=font-size:90%}} | |- |style="text-align:left"|{{bk|Marshall Islands}} |style="text-align:left"|Rep. of the Marshall Islands Basketball Federation Inc. |{{nbt links|Marshall Islands|sublist_style=font-size:90%}} |1987 |- |style="text-align:left"|{{bk|Nauru}} |style="text-align:left"|Nauru Basketball Association |{{nbt links|Nauru|sublist_style=font-size:90%}} |1975 |- |style="text-align:left"|{{bk|New Caledonia}} |style="text-align:left"|Région Fédérale de Nouvelle Calédonie de Basketball |{{nbt links|New Caledonia|sublist_style=font-size:90%}} |1974 |- |style="text-align:left"|{{bk|New Zealand}} |style="text-align:left"|[[Basketball New Zealand]] |{{nbt links|New Zealand|sublist_style=font-size:90%}} |1951 |- |style="text-align:left"|{{bk|Norfolk Island}} |style="text-align:left"| |{{nbt links|Norfolk Island|sublist_style=font-size:90%}} | |- |style="text-align:left"|{{bk|Northern Mariana Islands}} |style="text-align:left"|Basketball Association of the Northern Mariana Islands |{{nbt links|Northern Mariana Islands|sublist_style=font-size:90%}} |1981 |- |style="text-align:left"|{{bk|Palau}} |style="text-align:left"|Palau Amateur Basketball Association |{{nbt links|Palau|sublist_style=font-size:90%}} |1988 |- |style="text-align:left"|{{bk|Papua New Guinea}} |style="text-align:left"|Basketball Federation of Papua New Guinea |{{nbt links|Papua New Guinea|sublist_style=font-size:90%}} |1963 |- |style="text-align:left"|{{bk|Samoa}} |style="text-align:left"| |{{nbt links|Samoa|sublist_style=font-size:90%}} | |- |style="text-align:left"|{{bk|Solomon Islands}} |style="text-align:left"|Solomon Islands Amateur Basketball Federation |{{nbt links|Solomon Islands|sublist_style=font-size:90%}} |1987 |- |style="text-align:left"|{{bk|Tahiti}} |style="text-align:left"| |{{nbt links|Tahiti|sublist_style=font-size:90%}} | |- |style="text-align:left"|{{bk|Timor-Leste}} |style="text-align:left"|National Basketball Federation of East Timor |{{nbt links|Timor-Leste|sublist_style=font-size:90%}} | 2013 |- |style="text-align:left"|{{bk|Tonga}} |style="text-align:left"| |{{nbt links|Tonga|sublist_style=font-size:90%}} | |- |style="text-align:left"|{{bk|Tuvalu}} |style="text-align:left"|Tuvalu Basketball Association |{{nbt links|Tuvalu|sublist_style=font-size:90%}} |1987 |- |style="text-align:left"|{{bk|Vanuatu}} |style="text-align:left"|Vanuatu Amateur Basketball Federation |{{nbt links|Vanuatu|sublist_style=font-size:90%}} |1966 |} ==Kompetisyon== ===Organisasyon ng FIBA Oceania=== * [[Kampeonato ng FIBA Oceania]] * [[Kampeonato ng FIBA Oceania para sa Kababaihan]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} {{FIBA Oceania teams}} [[Kategorya:FIBA Oceania|*]] [[Kategorya:FIBA|Oceania]] fdt8974yuotnbyg4vzjeg6sjthmyznh 0 282358 2167265 2150323 2025-07-03T09:34:28Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167265 wikitext text/x-wiki Ang Pilipinas' na maliwanag na panganib sa mga natural na kalamidad ay dahil sa kanyang lokasyon. Ang pagiging isang bansa na namamalagi sa [[Singsing ng Apoy ng Pasipiko|Pacific Ring of Fire]], ang mga ito ay madalas maapektuhan ng lindol at mga volcanic eruptions o pagputok ng bulkan. Sa karagdagan, ang bansa ay napalilibutan ng mga malalaking katawan ng tubig at nakaharap sa Pacific Ocean kung saan 60% ng bagyo sa buong mundo ay nabubuo. Isa sa mga malalakas o malupit na bagyo na tumama sa Pilipinas noong 2013 ay ang [[Super Bagyong Yolanda|Typhoon Haiyan]], o "Yolanda", na pumatay ng higit sa 10,000 mga tao at nakawasak ng higit sa isang trilyong pisong halaga ng mga ari-arian at pinsala sa iba ' t ibang sektor. Iba pang mga kapaligiran mga problema na ang mga bansa ay nakaharap isama ang polusyon, ilegal na pagmimina at pagtotroso, [[Deporestasyon|deforestation]], dinamita sa pangingisda, landslides, coastal pagguho ng lupa, mga hayop pagkalipol, global warming at [[pagbabago ng klima]]. == Ang polusyon sa tubig == [[Talaksan:Pasig_Intramuros.JPG|thumb|300x300px|Ang Ilog Pasig sa Maynila, isa sa mga pinaka-maruming mga ilog.<ref name="ADB 4">{{Citation|author=Asian Development Bank|author-link=Asian Development Bank|year=2007|title=Country Paper Philippines. Asian Water Development Outlook 2007|url=http://www.adb.org/publications/asian-water-development-outlook-2007|access-date=2008-04-14}}, p. 4</ref>]] Kahit na ang mga mapagkukunan ng tubig ay naging kakaunti sa ilang mga rehiyon at mga panahon, ang Pilipinas bilang isang buo ay higit pa kaysa sa sapat na ibabaw at ilalim ng lupa. Gayunpaman, neglecting upang magkaroon ng isang maliwanag na kapaligiran patakaran ay humantong sa karumihan ng 58% ng lupa sa Pilipinas. Ang pangunahing pinagmumulan ng polusyon ay untreated domestic at pang-industriya wastewater. Lamang ng isang third ng Philippine river system ay itinuturing na angkop para sa mga pampublikong supply ng tubig.<ref name="CEAP">{{Citation|author=Asian Development Bank (ADB)|author-link=Asian Development Bank|date=August 2009|title=Country Environmental Analysis for Philippines|url=http://www.adb.org/documents/country-environmental-analysis-philippines|access-date=2008-04-16}}</ref> Tiinataya na sa 2025, ang availability ng tubig na nasa gilid sa karamihan ng mga pangunahing mga lungsod at sa 8&nbsp;ng 19 major river basins.<ref>{{Citation|author=Asian Development Bank|author-link=Asian Development Bank|year=2007|title=Country Paper Philippines. Asian Water Development Outlook 2007|url=http://www.adb.org/publications/asian-water-development-outlook-2007|access-date=2008-04-14}}, p. 8</ref> Bukod sa malalang mga problema sa kalusugan, ang polusyon sa tubig ay humantong sa mga problema sa pangingisda at [[turismo]] industriya.<ref>{{Citation|author=World Bank|author-link=World Bank|date=December 2003|title=Philippines Environment Monitor 2003|url=http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/05/24/000012009_20040524135608/Rendered/PDF/282970PH0Environment0monitor.pdf|access-date=2008-04-16}}, p. 18&#x2013;19</ref> Ang mga pambansang pamahalaan na kinikilala ang mga problema at mula noong 2004 ay na hinahangad upang ipakilala ang napapanatiling mga mapagkukunan ng tubig sa pag-unlad ng pamamahala ng (tingnan sa ibaba).<ref name="ADB 6">{{Citation|author=Asian Development Bank|author-link=Asian Development Bank|year=2007|title=Country Paper Philippines. Asian Water Development Outlook 2007|url=http://www.adb.org/publications/asian-water-development-outlook-2007|access-date=2008-04-14}}, p. 6</ref> Lamang 5% ng kabuuang populasyon ay konektado sa isang alkantarilya network. Ang karamihan ay gumagamit ng flush toilet konektado sa naimpeksyon tangke. Dahil sa putik paggamot at pagtatapon ng mga pasilidad ay bihirang, karamihan sa mga effluents ay discharged nang walang paggamot.<ref name="WB 107">{{Citation|author=World Bank|author-link=World Bank|date=December 2005|title=Philippines: Meeting Infrastructure Challenges|url=http://siteresources.worldbank.org/INTEAPINFRASTRUCT/Resources/PHInfra.pdf|access-date=2008-04-09}}, p. 107</ref> Ayon sa Asian Development Bank, ang [[Ilog Pasig]] ay isa sa mga pinaka-maruming mga ilog. Noong Marso 2008, [[Manila Water]] inihayag na ang isang wastewater treatment halaman ay maaaring constructed sa [[Taguig]].<ref>{{Cite web|last=Manila Water Company Ltd.|date=2008-03-18|title=Manila Water Company: Manila Water to build P105-M sewage treatment plant in Taguig|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409190631/http://www.manilawater.com/news/manila-water-to-build-p105-m-sewage-treatment-plant-in-taguig\|url\-status = dead|url=http://www.manilawater.com/news/manila-water-to-build-p105-m-sewage-treatment-plant-in-taguig|access-date=2008-04-14|archive-date=2008-04-09}}</ref> Ang unang Philippine constructed wetland paghahatid ng tungkol sa 700 mga kabahayan ay nakumpleto sa 2006 sa isang peri-urban area ng [[Bayawan|Bayawan City]] na kung saan ay ginagamit upang magpatira ang mga pamilya na nanirahan sa kahabaan ng baybayin sa impormal na pakikipag-ayos at ay walang access sa ligtas na supply ng tubig at kalinisan ng mga pasilidad.<ref name="susana">{{Cite journal|last=Sustainable Sanitation Alliance|date=January 2010|title=Case study of sustainable sanitation projects. Constructed wetland for a peri-urban housing area Bayawan City, Philippines|url=http://www.susana.org/images/documents/06-case-studies/en-susana-cs-philippines-bayawan-constr-wetlands-2009.pdf|location=Bayawan City|access-date=2010-03-11|access-date=2010-03-11|archive-date=2019-12-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20191214043212/http://www.susana.org/images/documents/06-case-studies/en-susana-cs-philippines-bayawan-constr-wetlands-2009.pdf|url-status=dead}}</ref> == Deforestation == Sa loob ng ika-20 siglo ang kagubatan ng Pilipinas ay bumaba mula sa 70 porsiyento ng pababa sa 20 porsiyento.<ref>{{Cite journal|last=Lasco|first=R. D.|year=2001|title=Secondary forests in the Philippines: formation and transformation in the 20th century|url=http://www.cifor.cgiar.org/publications/pdf_files/SecondaryForest/Lasco.pdf|journal=Journal of Tropical Forest Science|volume=13|issue=4|pages=652–670}}</ref> Sa kabuuan, 46 mga species ay nanganganib, at 4 ay na-eradicated ganap. 3.2 porsiyento ng kabuuang rainforest ay sa kaliwa. Batay sa isang pagtatasa ng paggamit ng lupa pattern ng mga mapa at isang mapa ng daan ng isang tinantyang 9.8 milyong ektarya ng kagubatan ay nawala sa Pilipinas mula 1934 hanggang 1988.<ref name="Liu1993">{{Cite journal|last1=Liu|last2=L Iverson|last3=S Brown|first1=D|year=1993|title=Rates and patterns of deforestation in the Philippines: application of geographic information system analysis|url=http://nrs.fs.fed.us/pubs/jrnl/1993/ne_1993_lui_001.pdf|journal=Forest Ecology and Management|volume=57|issue=1-4|pages=1–16|doi=10.1016/0378-1127(93)90158-J|doi=10.1016/0378-1127(93)90158-J|issn=0378-1127|issn=0378-1127|access-date=2018-08-22|archive-date=2017-08-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20170816081739/https://www.nrs.fs.fed.us/pubs/jrnl/1993/ne_1993_lui_001.pdf|url-status=dead}}</ref> Ilegal na pag-log ay nangyayari sa Pilipinas <ref>{{Cite journal|last=Teehankee|first=Julio C.|year=1993|title=The State, Illegal Logging, and Environmental NGOs, in the Philippines|url=http://www.journals.upd.edu.ph/index.php/kasarinlan/article/view/930/928|journal=Kasarinlan: Philippine Journal of Third World Studies|volume=9|issue=1|issn=2012-080X|access-date=2018-08-22|archive-date=2019-01-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20190111124729/http://www.journals.upd.edu.ph/index.php/kasarinlan/article/view/930/928|url-status=dead}}</ref> at tumindi baha pinsala sa ilang mga lugar.<ref>{{Cite news|date=1 December 2004|title=Illegal logging a major factor in flood devastation of Philippines|url=http://www.terradaily.com/2004/041201072557.jj82upor.html|publisher=Terra Daily (AFP)|access-date=13 February 2011}}</ref> Ayon sa mga scholar Jessica Mathews, maikling-sighted na mga patakaran sa pamamagitan ng ang na Filipino pamahalaan ay nag-ambag sa ang mataas na rate ng deforestation:<blockquote class="">Ang pamahalaan regular na nabigyan ng pag-log ng mga konsesyon ng mas mababa sa sampung taon. Dahil ito ay tumatagal ng 30-35 taon para sa isang pangalawang-paglago ng mga gubat upang matanda, loggers ay walang insentibo upang magtanim na muli. Compounding ang error, flat royalties hinihikayat ang mga loggers upang alisin lamang ang pinaka-mahalagang mga species. Isang horrendous 40 porsiyento ng harvestable tabla ay hindi kailanman kaliwa ang kagubatan ngunit, pagkakaroon ng nasira sa pag-log in, rotted o ay sinunog sa lugar. Ang unsurprising resulta ng mga ito at mga kaugnay na mga patakaran ay na-out ng 17 milyong ektarya ng sarado gubat na flourished sa unang bahagi ng siglo lamang ang 1.2 milyong mananatiling ngayon.<ref>{{Cite journal|last=Mathews|first=Jessica Tuchman|year=1989|title=Redefining Security|url=http://www.polisci.ufl.edu/usfpinstitute/2010/documents/readings/matthews1989.pdf|journal=Foreign Affairs|volume=68|issue=2}}{{Dead link|date=December 2016}}</ref></blockquote> == Air Polusyon == Dahil sa pang-industriya basura at mga sasakyan, Maynila suffers mula sa polusyon ng hangin,<ref name="UNcyberbus">{{Cite web|title=City Profiles:Manila, Philippines|archive-url=https://web.archive.org/web/20100815101306/http://www.un.org/cyberschoolbus/habitat/profiles/manila.asp\|url\-status = dead|url=https://www.un.org/cyberschoolbus/habitat/profiles/manila.asp|access-date=4 March 2010|access-date=4 March 2010|publisher=United Nations|archive-date=15 August 2010}}</ref><ref>{{Cite web|last=Alave|first=Kristine L.|date=18 August 2004|work=Clean Air Initiative&nbsp;– Asia|title=METRO MANILA AIR POLLUTED BEYOND ACCEPTABLE LEVELS|archive-url=https://web.archive.org/web/20051203095144/http://www.cleanairnet.org/caiasia/1412/article-58903.html\|url\-status = dead|url=http://www.cleanairnet.org/caiasia/1412/article-58903.html|access-date=4 March 2014|access-date=4 March 2014|location=Manila|publisher=Cleanairnet.org|archive-date=3 December 2005}}</ref> na nakakaapekto sa 98% ng populasyon.<ref>{{Cite web|date=31 January 2005|title=POLLUTION ADVERSELY AFFECTS 98% OF METRO MANILA RESIDENTS|archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214119/http://www.cleanairnet.org/caiasia/1412/article-59870.html\|url\-status = dead|url=http://www.cleanairnet.org/caiasia/1412/article-59870.html|access-date=4 March 2014|access-date=4 March 2014|location=[[Hong Kong]]|publisher=Cleanairnet.org|archive-date=27 April 2006}}</ref> Taun-taon, ang mga air polusyon na nagiging sanhi ng higit sa 4,000 pagkamatay. [[Ermita, Maynila|Ermita]] Manila ay sa mga pinaka-polluted air distrito dahil sa open dump site at pang-industriya basura.<ref name="PollutionManila">{{Cite book|last=Fajardo|first=Feliciano|year=1995|title=Economics|url=https://books.google.com/?id=4FXPwafvP84C|page=357|location=Philippines|publisher=Rex Bookstore, Inc|isbn=978-971-23-1794-1|isbn=978-971-23-1794-1|access-date=6 May 2010|access-date=6 May 2010}}</ref> Ayon sa isang ulat noong 2003, Ang [[Ilog Pasig]] ay isa ng ang pinaka-maruming mga ilog sa mundo na may 150 tonelada ng mga domestic basura at 75 tons ng pang-industriya basura na dumped sa araw-araw.<ref>{{Cite web|last=de Guzman|first=Lawrence|date=11 November 2006|title=Pasig now one of world's most polluted rivers|archive-url=https://archive.today/20120530222756/http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/nation/view/20061111-31901/Pasig_now_one_of_world%92s_most_polluted_rivers\|url\-status = dead|url=http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/nation/view/20061111-31901/Pasig_now_one_of_world%92s_most_polluted_rivers|access-date=18 June 2010|access-date=18 June 2010|publisher=[[Philippine Daily Inquirer]]|archive-date=30 May 2012}}</ref> == Pagbabago Ng Klima == Isa ang pinaka-pagpindot sa mga isyu sa kapaligiran na nakakaapekto sa Pilipinas ay [[Pagbabago ng klima|ang pagbabago ng klima]]. Bilang isang isla bansa na matatagpuan sa [[Timog-silangang Asya|Timog-silangang Asia Pacific rehiyon]], ang Pilipinas ay lubhang mahina laban sa mga epekto ng pagbabago ng klima. Ang ilan sa ang mga epekto isama ang nadagdagan ang dalas at kalubhaan ng mga natural na kalamidad, pagtaas sa antas ng dagat, matinding pag-ulan, [[Pag-init ng daigdig|global warming]], shortages mapagkukunan, at kapaligiran marawal na kalagayan.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.climatelinks.org/sites/default/files/asset/document/2017_Climate%20Change%20Risk%20Profile_Philippines.pdf|title=CLIMATE CHANGE RISK IN THE PHILIPPINES: COUNTRY FACT SHEET|last=USAID|first=|date=February 2017|website=USAID|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310184922/https://www.climatelinks.org/sites/default/files/asset/document/2017_Climate%20Change%20Risk%20Profile_Philippines.pdf|archive-date=2021-03-10|access-date=|url-status=dead}}</ref> ang Lahat ng mga epekto ng sama-sama ay lubos na apektado ang Pilipinas sa agrikultura, enerhiya, tubig, imprastraktura, kalusugan ng tao, at coastal ecosystem at ang mga ito ay inaasahang upang magpatuloy pagkakaroon ng nagwawasak pinsala sa ekonomiya at lipunan ng Pilipinas. === Mga epekto ng global warming === ==== Klima Kasaysayan ==== Dahil sa kanyang heograpikal na lokasyon, klima, at [[Topograpiya|topographiya]], ang Pilipinas ay enhypen ikatlong sa Mundo Panganib Index para sa pinakamataas na panganib ng kalamidad at exposure sa natural na kalamidad.<ref name=":2">{{Cite journal|last=Matthias|first=Garschagen,|last2=Michael|first2=Hagenlocher,|last3=Martina|first3=Comes,|last4=Mirjam|first4=Dubbert,|last5=Robert|first5=Sabelfeld,|last6=Jin|first6=Lee, Yew|last7=Ludwig|first7=Grunewald,|last8=Matthias|first8=Lanzendörfer,|last9=Peter|first9=Mucke,|date=2016-08-25|title=World Risk Report 2016|url=http://collections.unu.edu/view/UNU:5763|language=en}}</ref> 16&nbsp;ng kanyang mga lalawigan, kabilang ang Manila, Benguet, at Batanes, ay kasama sa tuktok 50 mga pinaka-mahina na lugar sa Timog-silangang Asya, sa Manila pagiging niraranggo ang ika-7.<ref name=":4">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=A-sXDFLcMR8C&oi=fnd&pg=PA4&dq=Yusuf,+A.+A.,+&+Francisco,+H.+(2010).+Hotspots!:+Mapping+climate+change+vulnerability+in+Southeast+Asia.+Singapore:+Economy+and+Environment&ots=rrw6q4lQYz&sig=feO2eD6Mb0R4vdkpJafRwN-7RMk#v=onepage&q&f=false|title=Hotspots! Mapping Climate Change Vulnerability in Southeast Asia|last=Yusuf|first=Arief Anshory|date=2010|publisher=IRSA|isbn=9789810862930|language=en}}</ref> sa Apat na mga lungsod sa Pilipinas, Manila, San Jose, Roxas, at Cotaboato, ay kasama sa ang nangungunang 10 mga lungsod na pinaka-mahina laban sa mga pagtaas sa antas ng dagat sa Silangang Asya at ang Pacific rehiyon.<ref name=":1">{{Cite news|url=http://www.worldbank.org/en/country/philippines/publication/getting-a-grip-on-climate-change-in-the-philippines|title=Getting a Grip on Climate Change in the Philippines|work=World Bank|access-date=2018-04-14|language=en}}</ref> Ang bansa ay patuloy na nasa panganib mula sa malubhang likas na panganib kabilang ang mga bagyo, baha, pagguho ng lupa, at kawalan ng ulan. Ito ay matatagpuan sa loob ng isang rehiyon na karanasan sa ang pinakamataas na rate ng bagyo sa mundo, - average ng 20 bagyo taun-taon, na may tungkol sa 7-9 na aktwal na gumawa ng pagtanaw sa lupain. Sa 2009, ang Pilipinas ay ang ikatlong pinakamataas na bilang ng mga casualties mula sa natural na kalamidad sa ikalawang karamihan sa mga biktima.<ref name=":3">World Health Organization. ''Climate change and health in the Western Pacific region: synthesis of evidence, profiles of selected countries and policy direction''. Manila: WHO Regional Office for the Western Pacific, 2015.</ref> Pagbabago ng klima ay nagkaroon at patuloy na magkaroon ng marahas na epekto sa klima ng Pilipinas. Mula 1951-2010, ang Pilipinas ay nakita nito ang average na temperatura tumaas sa pamamagitan ng 0.65 degrees Celsius, na may mas kaunting mga naitala sa malamig na gabi at higit pang mga mainit na araw. Dahil ang 1970s, ang bilang ng mga bagyo sa panahon ng ''[[El Niño]]'' panahon ay nadagdagan. Ang Pilipinas ay hindi lamang nakita 0.15 metro ng pagtaas sa antas ng dagat dahil 1940, ngunit nakikita rin 0.6 sa 1 degree Celsius pagtaas sa temperatura ng ibabaw ng dagat mula noong 1910, at 0.09 degree c pagtaas sa mga temperatura ng karagatan mula noong 2010. sa Panahon ng tagal ng panahon na mula 1990 hanggang 2006, ang Pilipinas ay nakaranas ng isang bilang ng mga record-breaking na mga kaganapan ng panahon, kabilang ang pinakamatibay na bagyo (bilis ng hangin), ang pinaka-mapanirang bagyo (pinsala), ang deadliest bagyo (biktima), at ang bagyo na may pinakamataas na 24 oras na pag-ulan sa record. ==== Super Typhoon Yolanda ==== <small>Pangunahing Artikulo: [[Super Bagyong Yolanda|Bagyong Yolanda]]</small> Sa 04:40 noong nobyembre 8, 2013, ang Super Typhoon Yolanda, gayundin kilala lokal bilang "Yolanda", na ginawa pagtanaw sa lupain sa Pilipinas sa Guigan munisipalidad. Ang category 5 na bagyo nagpatuloy sa paglalakbay sa west, pagtanaw sa lupain sa ilang mga munisipyo, at sa huli ay devastated napakalaking umaabot ng Pilipinas sa mga isla ng Samar, Leyte, Cebu, at ang mga Visaya kapuluan. Nakatali para sa pagiging ang pinakamatibay landfalling tropikal na bagyo sa record, Bagyong Yolanda ay nagkaroon ng hangin ang mga bilis ng higit sa 300&nbsp;km/h (halos 190&nbsp;mph) na nag-trigger ng mga pangunahing mga storm surges na wreaked kalituhan sa maraming lugar sa bansa. Umaalis sa higit sa 6,300 patay, 28,688 nasugatan, at 1062 nawawala, ang Bagyong Yolanda ay ang deadliest typhoon sa record sa Pilipinas.<ref name=":5">{{Cite web|url=http://ndrrmc.gov.ph/21-disaster-events/1329-situational-report-re-effects-of-typhoon-yolanda-haiyan|title=Situational Report re Effects of Typhoon YOLANDA (HAIYAN)|last=User|first=Super|website=ndrrmc.gov.ph|language=en|access-date=2018-04-14}}</ref> ang Higit sa 16 milyong mga tao ay apektado sa pamamagitan ng ang bagyo, naghihirap mula sa storm surge, baha, landslides, at matinding hangin at ulan na kinuha buhay, nawasak ang mga tahanan, at devastated maraming. Bagyong Yolanda crucially nasira ng higit sa 1.1 milyong bahay sa buong bansa at displaced mahigit 4.1 milyong mga tao. Ayon sa NDRRMC, ang bagyo gastos Pilipinas tungkol sa 3.64 bilyong US dollars. ==== Hinaharap Projection ==== Hinaharap projection para sa kasalukuyang tilapon ng pagbabago ng klima mahuhulaan na ang global warming ay malamang na lalampas sa 3degrees Celsius, potensyal na 4degrees, sa pamamagitan ng 2060. Partikular na sa Pilipinas, ang average na temperatura ay "halos tiyak" upang makita ang isang pagtaas ng 1.8 upang 2.2 degrees Celsius. Ang pagtaas ng temperatura ay magsapin-sapin ang mga lokal na klima at maging sanhi ng wet at dry panahon upang maging wetter at patuyuan, ayon sa pagkakabanggit. Karamihan ng mga lugar sa Pilipinas makikita nabawasan na pag-ulan mula sa Marso-Mayo, habang ang Luzon at Visayas ay makikita nadagdagan mabigat na pag-ulan. magkakaroon din ng isang pagtaas sa: ang bilang ng mga araw na lalampas sa 35degree C; na may mas mababa sa 2.5&nbsp;mm ng ulan; at na ay higit pa kaysa sa 300mm ng mga patak ng ulan. bukod pa rito, ang pagbabago ng klima ay patuloy upang madagdagan ang intensity ng bagyo at tropikal na bagyo. na antas ng Dagat sa buong Pilipinas ay inaasahang sa tumaas 0.48 sa 0.65 metro sa pamamagitan ng 2100, na kung saan ay lumampas sa pandaigdigang average na para sa mga rate ng pagtaas sa antas ng dagat.<ref name=":6">Kahana, Ron, et al. "Projections of mean sea level change for the Philippines." (2016).</ref> Pinagsama na may mga pagtaas sa antas ng dagat, ang pagsasapin-sapin sa mas matinding mga panahon at klima ay nagdaragdag ang dalas at kalubhaan ng storm surge, baha, landslides, at droughts. Ang mga palalain ang mga panganib sa agrikultura, enerhiya, tubig, imprastraktura, kalusugan ng tao, at coastal ecosystem. === Ang mga kahinaan ng iba ' t ibang sektor === ==== Agrikultura ==== Ang agrikultura ay isa ng ang Pilipinas sa pinakamalaking sektor at ay patuloy na masamang epekto sa pamamagitan ng ang mga epekto ng pagbabago ng klima. Sektor ng agrikultura naghahatid ang 35% ng populasyon ang nagtatrabaho at nabuo sa 13% ng GDP ng bansa sa 2009.<ref name=":7">Crost, Benjamin, et al. "Climate Change, Agricultural Production and Civil Conflict: Evidence from the Philippines." ''Journal of Environmental Economics and Management'', vol. 88, 01 Mar. 2018, pp. 379-395. EBSCO''host'', doi:10.1016/j.jeem.2018.01.005.</ref> Ang dalawang pinaka-mahalagang mga pananim, bigas at mais, na account para sa 67% ng lupa sa ilalim ng paglilinang at tumayo upang makita nabawasan magbubunga mula sa init at tubig ang stress. Bigas, trigo, at mga pananim na mais ay inaasahan upang makita ang isang 10% pagbaba sa ani para sa bawat 1degree C taasan sa loob ng isang 30dC average na taunang temperatura. Pagtaas sa matinding kaganapan ng panahon ay magkaroon ng nagwawasak nakakaapekto sa agrikultura. Typhoons (mataas na mga hangin) at mabigat na pag-ulan na mag-ambag sa ang pagkawasak ng mga pananim, nabawasan pagkamayabong lupa, binago agrikultura pagiging produktibo sa pamamagitan ng matinding pagbaha, nadagdagan runoff, at pagguho ng lupa. Droughts at nabawasan pag-ulan ay humantong sa nadagdagan ang peste infestations na pinsala sa mga pananim pati na rin ang isang mas mataas na kailangan para sa [[patubig|waters sa pH]] Tumataas na antas ng dagat ay nagdaragdag kaasinan na kung saan ay humahantong sa isang pagkawala ng maaararong lupa at patubig tubig. ang Lahat ng mga kadahilanan na mag-ambag sa mas mataas na mga presyo ng pagkain at ng isang mas mataas na demand para sa mga import, na kung saan masakit ang pangkalahatang ekonomiya pati na rin bilang mga indibidwal na mga livelihoods. Mula 2006 hanggang 2013, ang Pilipinas ay nakaranas ng isang kabuuang ng 75 mga kalamidad na gastos ang sektor ng agrikultura sa $3.8 bilyon sa pagkawala at pinsala. Typhoon Yolanda na nag-iisa gastos ng Pilipinas sa sektor ng agrikultura ng isang tinatayang US$724 milyon matapos na nagiging sanhi ng 1.1 milyong tonelada ng i-crop ang pagkawala at pagsira sa 600,000 ektarya ng bukiran.<ref name=":8">Chandra, Alvin, et al. "Gendered vulnerabilities of smallholder farmers to climate change in conflict-prone areas: A case study from Mindanao, Philippines." ''Journal of rural studies'' 50 (2017): 45-59.</ref> Ang pang-agrikultura sektor ay inaasahan upang makita ang isang tinatayang taunang GDP pagkawala ng 2.2% sa pamamagitan ng 2100 dahil sa epekto ng klima sa agrikultura. ===== Ang agrikultura produksyon at sibil salungatan: ===== Sa Pilipinas, mayroong isang ugnayan sa pagitan ng mga pag-ulan at sibil kontrahan, at manifests sa pamamagitan ng pang-agrikultura produksyon. Ang tumaas na pag-ulan sa panahon ng wet season sa Pilipinas ay napatunayan na maging nakakapinsala sa agrikultura tulad ng ito ay humantong sa mga pagbaha at/o tubig na pag-log. na Ito sa itaas ng average na dami ng ulan ay nauugnay sa "higit pang mga kontrahan na may kaugnayan sa insidente at ang mga biktima". Ang mga patak ng ulan ay may isang negatibong epekto sa kanin na kung saan ay isang mahalagang crop na ang isang karamihan ng mga bansa ay nakasalalay sa parehong bilang isang pinagmumulan ng pagkain at trabaho. Isang mahinang rice crop ay maaaring humantong sa malaking epekto sa kabutihan ng mga mahihirap na Filipinx at maging sanhi ng laganap na pagsuway sa hukuman para sa pamahalaan at higit pang suporta para sa mga rebolusyonaryo group. ang pagbabago ng Klima ay inaasahan upang palakasin ang pana-panahon na mga pagkakaiba-iba ng mga pag-ulan sa Pilipinas at palalain patuloy na salungatan sibil sa bansa. ===== Kasarian disparities sa pagitan ng mga magsasaka: ===== Smallholder mga magsasaka sa Pilipinas ay inaasahan na maging kabilang sa mga pinaka-madaling matukso at naapektuhan sa pamamagitan ng ang mga epekto ng pagbabago ng klima sa rehiyon. Gayunpaman, mayroong mga pagkakaiba sa kung paano ang mga kalalakihan at mga kababaihan na nakakaranas ng mga epekto at madalas na humantong sa mga pagkakaiba sa pagsasaka ng mga pattern at mga diskarte sa pagkaya. ang Ilang ng mga problema na sanhi ng matinding mga kaganapan sa klima sa agraryo sa mga lugar na madaling kapitan ng sakit sa sibil kontrahan na disproportionately makakaapekto sa mga kababaihan isama ang pagkawala ng mga kaugalian ng mga karapatan sa lupa, pinilit migration, nadagdagan diskriminasyon, mapagkukunan ng kahirapan at pagkain kawalan ng kapanatagan. Ang mga epekto na ang mga kumbinasyon ng malubhang mga kaganapan sa klima at sibil kontrahan ay sa Pilipino ang mga kababaihan ay karagdagang exacerbated sa pamamagitan ng mga namimili ng mga patakaran, mga paniniwala at kasanayan, at pinaghihigpitan ang access sa mga mapagkukunan. halimbawa, pagbabago ng klima ay naka-link sa pagtaas sa sibil salungatan sa Mindinao rehiyon na kung saan ay nagdaragdag ang halaga ng mga casualties at pagkamatay ng mga bata sa mga tao sa lugar. Ito ay epektibong mga babaing bao sa mga kababaihan na may-asawa sa mga tao at nag-iiwan ang mga ito sa kanilang sariling upang kumuha ng pag-aalaga ng mga ito at ang kanilang mga anak, kahit na kapag ang lipunan at pamahalaan ay ginagawang mahirap para sa mga isahang mga ina upang magtagumpay. ang mga Kababaihan ay madalas na relegated ang mga caretakers ng mga bata kung saan ay nagdaragdag ng pasanin at stress na inilagay sa mga ito pati na rin ang inhibiting ang mga ito mula sa escaping mula sa kontrahan-ridden na lugar ==== Enerhiya ==== Pagbabago ng klima ay maaaring sabay-sabay na mabawasan ang Pilipinas sa supply ng enerhiya at dagdagan ang demand para sa enerhiya. Ang mas mataas na pagkakataon ng matinding kaganapan ng panahon ay mabawasan ang mga hydropower produksyon, kung saan ang mga account para sa 20% ng bansa sa supply ng enerhiya, pati na rin ang maging sanhi ng lakit pinsala sa enerhiya imprastraktura at mga serbisyo. magkakaroon ng higit na kapangyarihan outages sa average na bilang karagdagan sa isang mas mataas na demand para sa kapangyarihan, partikular na paglamig. ==== Tubig ==== Ang ilang mga kadahilanan ng pagbabago ng klima ay nakakaapekto sa ang availability ng tubig sa Pilipinas. Ang pagtaas ng bilang ng matinding tagtuyot na ito ay ang pagbabawas ng mga antas ng tubig at ang mga daloy ng ilog at sa gayon ay ang paglikha ng isang kakulangan sa tubig. Ang baha at landslides dulot ng matinding pag-ulan pababain ang sarili watershed kalusugan at kalidad ng tubig sa pamamagitan ng pagtaas ng runoff at pagguho ng lupa na pagtaas ng sedimentation sa reservoirs. Maraming mga freshwater coastal aquifers nakita tubig-alat panghihimasok na kung saan binabawasan ang halaga ng tubig-tabang na magagamit para sa paggamit. Tungkol sa 25% ng baybay-dagat ng lungsod sa Luzon, Visayas, at Mindanao ay apektado sa pamamagitan ng ito at ang isyu na ito ay inaasahan upang makakuha ng mas masahol pa sa mga pagtaas sa antas ng dagat. ==== Imprastraktura ==== Tumataas na antas ng dagat, mabigat na pag-ulan at pagbaha, at malakas na mga bagyo, magpose ng isang malaking panganib para sa Pilipinas' imprastraktura. 45% ng Pilipinas' mga lunsod o bayan populasyong buhay sa impormal na pakikipag-ayos na may mahinang imprastraktura at ay lubos na mahina laban sa mga pagbaha at bagyo. ang Isang higanteng bagyo ay magpahamak kalituhan sa mga impormal na pakikipag-ayos at maging sanhi ang pagkamatay at pag-aalis ng mga milyon-milyong ng mga tao na naninirahan sa 25 iba ' t ibang mga baybay-dagat sa mga lungsod. ang Mga natural na kalamidad ay din maging sanhi ng mga milyon-milyong mga dolyar sa mga pinsala sa mga lunsod o bayan imprastraktura tulad ng mga tulay at kalsada. Sa 2009, ang Bagyong Ketsana gastos ang Pilipinas ng $33 milyon para ipaayos ang nasirang kalsada at tulay. ===== Panganib sa "Double Exposure" ===== Sa mga malalaking lungsod sa Pilipinas tulad ng Maynila, Quezon City, Cebu, at Davao City makita ang isang mas mataas na peligro mula sa parehong mga pagbabago ng klima at [[globalisasyon]].<ref name=":9">{{Cite journal|last=Meerow|first=Sara|title=Double exposure, infrastructure planning, and urban climate resilience in coastal megacities: A case study of Manila|url=http://journals.sagepub.com.libproxy.berkeley.edu/doi/full/10.1177/0308518X17723630|journal=Environment and Planning A|volume=49|issue=11|pages=2649–2672|doi=10.1177/0308518x17723630}}</ref> halimbawa, bilang karagdagan sa pagiging isa ng ang pinaka-mahina laban sa mga lungsod sa pagbabago ng klima dahil sa heograpikal na lokasyon, Manila ay din nai-hugis sa pamamagitan ng globalisasyon at abides sa pamamagitan ng maraming mga nangungupahan ng neoliberal urbanism, kabilang ang "isang malakas na pagtutok sa mga pribadong sektor na humantong sa pag-unlad, pag-akit ng pandaigdigang kapital, market-oriented na mga patakaran at [[desentralisasyon]]". ang Mga lungsod ng karanasan sa mga hamon sa kanilang sariling klima kabanatan dahil sa mga ito double pagkakalantad sa pagbabago ng klima at globalisasyon, kung saan maraming mga lungsod ay pinaka-sa panganib sa klima kaganapan bilang karagdagan sa pagkakaroon ng isang malaking porsyento ng populasyon nakatira sa impormal na pakikipag-ayos na may mahinang imprastraktura. sa Apat na milyong mga tao, o tungkol sa isang third ng Manila populasyon, nabubuhay sa impormal na pakikipag-ayos kung saan naglalagay sa kanila sa mas mataas na peligro at panganib mula sa tropikal na bagyo at pagbaha, at ang mga ito ay madalas na magkaroon ng mas kaunting mga mapagkukunan na magagamit upang mabawi mula sa mga pinsala na sanhi sa pamamagitan ng mga panganib sa kapaligiran. ang Ilang mga kadahilanan at mga pamahalaan sa kasaysayan ng Pilipinas ay nag-ambag sa isang malaking pagtuon sa mga lunsod o bayan pag-unlad at ang koneksyon nito sa "globalized mga sistema ng materyal na produksyon at pagkonsumo. mga espanyol kolonyal na patakaran mula sa ang 1500s sa 1898, ang Amerika ang pagsasanib mula 1898 sa 1946, ang pagsakop ng mga Hapon at pambobomba sa panahon ng World War ll, Ferdinand Marcos' awtoritaryan rehimen mula 1965 hanggang 1986, at higit pa ay ang lahat ng nag-ambag sa isang urban development na nakatutok sa globalization, market-oriented na pag-unlad, privatization, at desentralisasyon. ==== Sa Kalusugan Ng Tao ==== Pagbabago ng klima, mabigat na umuulan, at nadagdagan ang temperatura ay naka-link sa nadagdagan ang pagpapadala ng vector at waterborne mga sakit tulad ng malaria, [[dengue]], at pagtatae (na). Ang mabigat na umuulan at nadagdagan temperatura humantong sa nadagdagan kahalumigmigan na kung saan ay nagdaragdag ang mga pagkakataon ng mga lamok dumarami at kaligtasan ng buhay. Tumaas na natural na kalamidad ang hindi lamang ang mga direktang mag-ambag sa ang pagkawala ng buhay ng tao, kundi pati na rin hindi direkta sa pamamagitan ng pagkain kawalan ng kapanatagan at ang pagkawasak ng mga serbisyo sa kalusugan. ==== Coastal Ecosystem at Pangisdaan ==== Klima baguhin at ang global warming at ang tumataas na halaga ng CO2 sa atmospera ay nag-ambag sa karagatan warming at karagatan pag-aasido. Ang karagatan ay kumilos bilang isang carbon lababo para sa lupa para sa millennia at sa kasalukuyan ay sa pagbagal ang rate ng global warming sa pamamagitan ng pagsamsam ng carbon. Ito ay sa isang gastos gayunpaman bilang ang karagatan ay nagiging higit pa at higit pang mga acidic bilang sila pagsamsam ng higit pang carbon dioxide. Karagatan pag-aasido ay katakut-takot na kahihinatnan bilang ito nagiging sanhi ng coral pagpapaputi at sa huli ay humantong sa ang pagbagsak ng mga coral reef (usaid). Tumataas na antas ng dagat maging sanhi ng nadagdagan ang kaasinan na maaaring magkaroon ng damaging mga epekto sa bansa ng malawak na sistema ng mga mangroves. ang Parehong mga coral reef at mangroves makatulong upang mabawasan ang mga baybayin ng pagguho ng lupa at sumusuporta sa kalidad ng tubig. Ang pagguho ng lupa mula sa pagkawala ng mga coral reef at mangroves taasan ang pagkakataon ng coastal pagbaha at ang pagkawala ng lupa. sa mga Coral reef at mga mangroves din kumilos bilang mahalaga pagpapakain at pangingitlog ng mga lugar para sa maraming mga species ng isda na maraming mga fisher folk depende sa para sa kaligtasan ng buhay. sa Paglipas ng 60% ng ang baybayin ng populasyon ay nakasalalay sa marine resources tulad ng mga coral reef o mangroves para sa kanilang mga kontribusyon sa pangisdaan, turismo, at bagyo proteksyon. == Patakaran Ng Pamahalaan == === Napapanatiling Pag-Unlad === Kinikilala ang kailangan upang matugunan ang mga isyu ng kapaligiran pati na rin ang kailangan upang suportahan ang pag-unlad at paglago, sa Pilipinas ay dumating up gamit ang Sustainable Development Diskarte.<ref>{{Cite web|title=PHILIPPINE STRATEGY FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT: A Conceptual Framework|url=http://www.psdn.org.ph/agenda21/pssd.htm|access-date=2011-09-13|access-date=2011-09-13|publisher=PA 21 PSDN}}</ref> Ang mga bansa para sa Napapanatiling Diskarte sa pag-Unlad kasama ang assimilating kapaligiran pagsasaalang-alang sa administrasyon, bagay na pagpepresyo ng mga natural na mga mapagkukunan, konserbasyon ng biodiversity, pagbabagong-tatag ng mga ecosystem, kontrol ng populasyon paglago at human resources development, pampalaglag paglago sa mga rural na lugar, pag-promote ng kapaligiran edukasyon, pagpapalakas ng mga mamamayan sa pakikilahok, at nagpo-promote ng mga maliliit hanggang katamtamang-laking mga negosyo at napapanatiling agrikultura at panggugubat mga kasanayan.<ref>{{Cite web|author=Belinda Yuen, Associate Professor, National University of Singapore|title=http://siteresources.worldbank.org/INTURBANDEVELOPMENT/Resources/336387-1256566800920/6505269-1268260567624/Yuen.pdf|url=http://siteresources.worldbank.org/INTURBANDEVELOPMENT/Resources/336387-1256566800920/6505269-1268260567624/Yuen.pdf|access-date=2011-09-13|access-date=2011-09-13}}</ref> Isa sa mga hakbangin na naka-sign sa bahagi ng diskarte ay ang 1992 Earth Summit. Sa pagpirma sa 1992 Earth Summit,<ref>{{Cite web|title=Government Policies Pertaining to the Manufacturing Sector|url=https://www.un.org/geninfo/bp/enviro.html|access-date=2011-09-13|access-date=2011-09-13|publisher=Department of Public Information}}</ref> ang pamahalaan ng Pilipinas ay patuloy na naghahanap sa maraming iba ' t ibang mga hakbangin upang mapabuti ang kapaligiran ng mga aspeto ng bansa. === Proteksyon ng kapaligiran === Sa kasalukuyan, ang Pilipinas' [[Kagawaran ng Kapaligiran at Likas na Yaman (Pilipinas)|Department of Environment at Natural Resources]] ay naging abala sa pagsubaybay down na sa ilegal loggers at naging spearheading mga proyekto upang mapanatili ang kalidad ng maraming mga natitirang mga ilog na hindi pa polluted. == Tingnan din == * Ang polusyon ng Ilog Pasig * Anti-nuclear kilusan sa Pilipinas * Green pulitika sa Pilipinas * Ecoregions sa Pilipinas * Listahan ng mga protektado ng mga lugar ng Pilipinas '''Species:''' * Hayop ng Pilipinas * Listahan ng mga nanganganib na species ng Pilipinas == Mga sanggunian == {{Loc}}{{Reflist|2}} == Karagdagang pagbabasa == * {{Cite book|last1=Cavanagh|last2=Broad|first1=John|first2=Robin|year=1994|title=Plundering paradise: the struggle for the environment in the Philippines|url=https://archive.org/details/isbn_9780520089211|location=Berkeley|publisher=University of California Press|isbn=0-520-08921-9|isbn=0-520-08921-9}} * {{Cite journal|last=Magno|first=Francisco A.|year=1993|title=The Growth of Philippine Environmentalism|url=http://www.journals.upd.edu.ph/index.php/kasarinlan/article/view/928/927|journal=Kasarinlan: Philippine Journal of Third World Studies|volume=9|issue=1|issn=2012-080X|access-date=2018-08-22|archive-date=2011-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20111004232949/http://www.journals.upd.edu.ph/index.php/kasarinlan/article/view/928/927|url-status=dead}} {{Uncategorized|date=Enero 2025}} q9hbvhobmiwu0p3kkjgwn40ntw3x8gx 0 282532 2167257 2129182 2025-07-03T06:29:27Z Orland 9625 {{Delete|Part of a large, selvpromoting spamming campaign; see [[:en:User:Grnrchst/David Woodard report]]}} 2167257 wikitext text/x-wiki {{Delete|Part of a large, selvpromoting spamming campaign; see [[:en:User:Grnrchst/David Woodard report]]}}{{Infobox writer | name=David Woodard | image=David Woodard in 2020.jpg | caption=Woodard noong 2020 | birth_date={{birth date and age|1964|04|06}} | birth_place=[[Santa Barbara, California]], [[Estados Unidos|EUA]] | spouse=Sonja Vectomov | children=Melia Ethel Woodard<br>John Floyd Woodard | occupation=[[Konduktor ng musika]], [[manunulat]] | citizenship={{plainlist| * {{USA}} * {{CAN}}}} | signature=David_Woodard_signature.svg | website=davidwoodard.com}} Si '''David James Woodard''' ({{Audio|Pronunciation_of_the_English_surname_Woodard.ogg|/ˈwʊdɑːrd/}}; ipinanganak noong 6 Abril 1964) ay isang Amerikanong manunulat at konduktor. Noong dekada 1990 nilikha ang salitang prequiem, isang pinagsamang salita ng pagpigil at misa sa patay, upang ilarawan ang kanyang mga [[Budismo|Budistang]] gawi ng paglikha ng pagbubuo ng dedikadong musika upang maibigay sa panahon o bahagyang bago ang pagkamatay ng paksa nito.<ref>Carpenter, S., [https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2001-may-09-cl-60944-story.html "In Concert at a Killer's Death"], ''[[Los Angeles Times]]'', 9 Mayo 2001.</ref><ref>Rapping, A., [https://www.gettyimages.in/detail/news-photo/prequiem2-ar-david-woodard-is-a-los-angeles-composer-who-news-photo/569114761 Larawan ni Woodard] ([[Seattle, Washington|Seattle]]: Getty Images, 2001).</ref> Ang mga serbisyo ng pag-alaala sa [[Los Angeles, California|Los Angeles]] kung saan nagsilbi si Woodard bilang konduktor o direktor ng musika ay kasama ang isang 2001 na seremonya ng sibiko na ginanap sa ngayon ay wala nang nakabitin tren na Angels Flight upang parangalan ang kasawian ni Leon Praport at ng kanyang nasugatang balo na si Lola.<ref>Reich, K., [https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2001-mar-16-me-38541-story.html "Family to Sue City, Firms Over Angels Flight Death"], ''Los Angeles Times'', 16 Marso 2001.</ref><ref>Dawson, J., ''Los Angeles' Angels Flight'' (Mount Pleasant, SC: Arcadia Publishing, 2008), [https://books.google.com/books?id=atjZV-x4D4YC&pg=PT125&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false p. 125].</ref>{{rp|125}} Nagsagawa siya ng mga misa sa patay na hayop, kabilang ang para sa California Brown Pelican sa ibabaw ng isang baybayin ng [[dalampasigan]] kung saan namatay ang mga hayop.<ref>Manzer, T., [https://juniperhills.net/p.jpg "Pelican's Goodbye is a Sad Song"], ''Press-Telegram'', 2 Oktubre 1998.</ref> Si Woodard ay kilala sa kanyang mga replika ng Makina ng Pangarap, isang mahinang lampara na nakaaapekto sa utak, na ipinakita sa museo ng sining sa buong mundo. Sa [[Alemanya]] at [[Nepal]] kilala siya sa kanyang mga kontribusyon sa pampanitikang pahayagan na ''Der Freund'', kabilang ang mga sulatin sa [[karma]] ng mga hayop, kamalayan ng halaman at ang paninirahan ng Paragwayan sa Nueva Germania.<ref>Carozzi, I., [https://www.ilpost.it/2011/10/13/la-storia-di-nueva-germania/ "La storia di Nueva Germania"], ''Il Post'', 13 Oktubre 2011.</ref> ==Edukasyon== Si Woodard ay nag-aral sa Ang Bagong Paaralan para Panlipunang Pananaliksik at [[Unibersidad ng California, Santa Barbara]]. ==Nueva Germania== Noong 2003 si Woodard ay nahalal bilang konsehal sa Juniper Hills ([[Los Angeles County, California|Probinsiya ng Los Angeles]]), California. Sa ganitong kapasidad nagpanukala siya ng relasyon sa kapatid na lungsod sa Nueva Germania, [[Paraguay]]. Upang isulong ang kanyang plano, naglakbay si Woodard patungo sa dating paraiso [[Behetaryanismo|ng di kumakain ng karne]] / [[Peminismo|peminista]] at nakipagkita sa pamunuan ng munisipyo nito. Kasunod ng unang pagbisita, pinili niyang huwag ipagpatuloy ang relasyon ngunit nakatagpo siya sa komunidad ng isang bagay na pag-aaral para sa susulatin niya sa hinaharap. Ang partikular na nagbigay interes sa kanya ay ang mga ideya ng proto-transhumanist ng ispekulatibong tagaplano na si [[Richard Wagner]] at Elisabeth Förster-Nietzsche, na kasama ang kanyang asawa na si Bernhard Förster ay itinatag at nanirahan sa kolonya sa pagitan ng 1886 at 1889. [[Talaksan:D. Woodard and W. S. Burroughs with Dreamachine, 1997.jpg|thumb|Woodard at Burroughs kasama ang Makina ng Pangarap, mga 1997<ref>Chandarlapaty, R., "Woodard and Renewed Intellectual Possibilities", sa ''Seeing the Beat Generation'' (Jefferson, [[Hilagang Carolina|NC]], EUA: McFarland & Company, 2019), [https://books.google.com/books?id=bzOXDwAAQBAJ&pg=PT142&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false pp. 142–146].</ref>{{rp|142–146}}]] Mula 2004 hanggang 2006, pinangunahan ni Woodard ang maraming ekspedisyon sa Nueva Germania, at nakuha ang suporta ng noo'y [[Pangalawang Pangulo ng Estados Unidos|Bise Presidente ng U.S.]] na si [[Dick Cheney]].<ref>Epstein, J., [https://www.sfgate.com/opinion/article/rebuilding-a-pure-aryan-home-in-the-paraguayan-2723542.php "Rebuilding a Home in the Jungle"], ''San Francisco Chronicle'', 13 Marso 2005. [https://web.archive.org/web/20161009180132/http://www.sfgate.com/opinion/article/Rebuilding-a-pure-Aryan-home-in-the-Paraguayan-2723542.php Naka-arkibo] 2016-10-09.</ref> Noong 2011, ipinagkaloob kay Woodard ang pahintulot ng Suwisong nobelista na si Christian Kracht na ilathala ang malaking personal na sulat, na higit sa lahat ay tungkol sa Nueva Germania,<ref>Schröter, J., "Interpretive Problems with Author, Self-Fashioning and Narrator", sa Birke, Köppe, eds., ''Author and Narrator'' ([[Berlin]]: De Gruyter, 2015), [https://books.google.com/books?id=gv1eCAAAQBAJ&pg=PA113&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false pp. 113–138].</ref>{{rp|113–138}} sa dalawang serye sa ilalim ng paglilimbag ng [[Unibersidad ng Hannover Leibniz|Unibersidad ng Hanover]] na Wehrhahn Verlag.<ref>Woodard, [https://032c.com/magazine/in-media-res "In Media Res"], ''032c'', Tag-init 2011, pp. 180–189.</ref>{{rp|180–189}} Sa palitan ng sulat, sinabi ni ''Frankfurter Allgemeine Zeitung'', "na inalis ni [Woodard at Kracht] ang hangganan sa pagitan ng buhay at sining."<ref>Link, M., [https://cargocollective.com/maxlink/Five-Years "Wie der Gin zum Tonic"], ''Frankfurter Allgemeine Zeitung'', 9 Nobyembre 2011.</ref> Ipinahayag ni ''Der Spiegel'' na ang unang serye, na ''Five Years'' (Limang Taon), Vol. 1,<ref>Kracht, C., & Woodard, [https://wehrhahn-verlag.de/public/index.php?ID_Section=3&ID_Product=577 ''Five Years''] ([[Hannover]]: Wehrhahn Verlag, 2011).</ref> ay "ang espirituwal na paghahanda" para sa kasunod na nobela ni Kracht na ''Imperium''.<ref>Diez, G., [https://www.spiegel.de/kultur/die-methode-kracht-a-3715fb8c-0002-0001-0000-000083977254?context=issue "Die Methode Kracht"], ''Der Spiegel'', 13 Pebrero 2012.</ref> Ayon kay Andrew McCann, "sinamahan ni Kracht si Woodard sa paglalakbay sa kung ano ang natitira sa lugar, kung saan ang mga inapo ng mga orihinal na naninirahan ay nakatira [sa ilalim] ng lubhang mas mahirap na kalagayan. Tulad ng ibinunyag ng sulat, inobliga ni Kracht ang kagustuhan Woodard na palaguin ang kultural na katayuan ng komunidad, at bumuo ng isang pinaliit na teatro ng opera na Bayreuth sa lugar na dating pinaninirahan ng pamilya ni Elisabeth Förster-Nietzsche."<ref>McCann, A. L., [https://sydneyreviewofbooks.com/review/allegory-and-the-german-half-century/ "Allegory and the German (Half) Century"], ''Sydney Review of Books'', 28 Agosto 2015.</ref> Sa mga nagdaang taon, ginawa itong mas magandang patutunguhan ng Nueva Germania, na may matutulugan at almusal at isang pansamantalang museo ng kasaysayan. ==Makina ng Pangarap== Mula 1989 hanggang 2007 bumuo si Woodard ng mga replika ng Makina ng Pangarap,<ref>Allen, M., [https://www.nytimes.com/2005/01/20/garden/decor-by-timothy-leary.html "Décor by Timothy Leary"], ''The New York Times'', 20 Enero 2005.</ref><ref>Stirt, J. A., [https://www.bookofjoe.com/2005/01/dream_machine.html "Brion Gysin's Dreamachine—still legal, but not for long"], ''bookofjoe'', 28 Enero 2005.</ref> isang stroboscopic na pagkakagawa na ginawa ni Brion Gysin at Ian Sommerville sangkot ang isang silindro na may lagayan, na gawa sa tanso o papel, at umiikot sa isang de-koryenteng lampara—kapag inobserbahan ng may nakasarang mata ang makina ay maaaring lumikha ng mental na iregularidad na maihahambing sa pagkalulong sa droga o [[Panaginip|pananaginip]].<ref>Woodard, [https://programonline.de/texts2.html tala ng programa], Program, Berlin, Nobyembre 2006.</ref>{{refn|Kathang-isip Noong 1990 inimbento ni Woodard ang isang kathang-isip na makinang nakaaapekto sa isip, ang Feraliminal Lycanthropizer, kung saan ang mga epekto ay ipinahiwatig na kabaligtaran ng Makina ng Pangarap.|group=T}} Pagkatapos magbigay ng kontribusyon sa Makina ng Pangarap sa 1996 LACMA na daanan ng paningin na ''Ports of Entry'' (Daungan ng Pasukan)<ref>Knight, C., [https://latimes.com/la-xpm-1996-08-01-ca-29922-story.html "The Art of Randomness"], ''Los Angeles Times'', 1 Agosto 1996.</ref><ref>Bolles, D., [https://juniperhills.net/w.pdf "Dream Weaver"], ''LA Weekly'', 26 Hulyo—1 Agosto 1996.</ref> ni William S. Burroughs, kinaibigan ni Woodard ang may-akda at pinakitaan siya ng isang "modelo ng Bohemian" (papel) Makina ng Pangarap para sa kanyang ika-83 at huling kaarawan.<ref>Embassy ng Estados Unidos sa Prague, [https://www.americkecentrum.cz/udalost/william-s-burroughs-literarni-vecer-s-diskusi/ "Literární večer s diskusí"], Oktubre 2014.</ref><ref>Woodard, [https://literarischermonat.ch/beat-anekdoten/ "Burroughs und der Steinbock"], ''Schweizer Monat'', Marso 2014, p. 23.</ref>{{rp|23}} Isinubasta ni Sotheby ang dating makina sa isang pribadong kolektor noong 2002, at ang huli ay nananatili sa pinalawig na pautang mula sa estado ng Burroughs sa Muso ng Sining ni Spencer.<ref>Muso ng Sining ni Spencer, [https://spencerartapps.ku.edu/collection-search#/Object/27956 ''Makina ng Pangarap''], [[Unibersidad ng Kansas|KU]].</ref> ==Mga sanggunian at tala== ===Tala=== {{Reflist|group=T}} ===Mga sanggunian=== {{reflist|3}} ==Mga kawing panlabas== {{Wikiquote}} {{Commons-inline|David Woodard}} * [https://lccn.loc.gov/no2011174082 David Woodard] sa ang Aklatan ng Konggreso * [https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16616878t BnF] * [https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid%3D1014196620 GND] * [https://www.worldcat.org/identities/lccn-no2011174082/ WorldCat] {{BD|1964||Woodard, David}} [[Kategorya:Mga konduktor ng musika]] [[Kategorya:Mga kompositor mula sa Estados Unidos]] [[Kategorya:Mga Amerikanong liping-Aleman]] 6e37kbp3iz0na1llkl79qohcc85e884 0 285327 2167253 1850598 2025-07-03T06:09:51Z 103.141.203.44 /* Tingnan rin */ 2167253 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Missy Quino | image = | caption = | birth_name = Joelaine Missy Quino | birth_date = {{birth date and age|2001|3|28}} | birth_place = [[Compostela, Cebu]], [[Pilipinas]] | other_names = Joelaine, Missy | nationality = [[Pilipino]] | occupation = Estudyante, Selebrity | years_active = 2018&ndash;kasalukuyan | known_for = [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili | agent = | alma_mater = | website = }} Si '''Joelaine Missy Quiño''' o '''Missy Quiño''' ay (ipinanganak noong Marso 28, 2001) sa [[Compostela, Cebu]], [[Pilipinas]] ay isa sa mga housemate sa bahay ni Kuya sa Pinoy Big Brother: Otso, na kabilang sa Star Dreamers nang Teens Batch 1, kasama niya rito sina [[Ali Abinal]], Reign Parani, Rhys Eugenio, [[Criza Ta-a]], Sansan Dagumampan, [[Achilles Samain]], [[Kurt Gerona]] at iba pa. "Tinagurian siyang "Gandachiver na Cebu". ==Karera== Nang kusang lumabas si Quino sa "Bahay ni Kuya" ito ay muling bumalik sa "Camp Star Hunt" kasama si Aljon Mendoza. ==Tingnan rin== * [[Aljon Mendoza]] * [[Ali Abinal]] * [[Criza Taa]] * [[Pinoy Big Brother: Otso]] ==Panlabas na kawing== * {{IMDb name|10265022}} {{usbong}} {{DEFAULTSORT:Quino, Missy}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 2001]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Bisaya]] [[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]] s43zgb7l0hpwjwt2kgv2a6al3e8vdos 2167254 2167253 2025-07-03T06:12:34Z 103.141.203.44 2167254 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Missy Quiño | image = | caption = | birth_name = Joelaine Missy Quiño | birth_date = {{birth date and age|2001|3|28}} | birth_place = [[Compostela, Cebu]], [[Pilipinas]] | other_names = Joelaine, Missy | nationality = [[Pilipino]] | occupation = Estudyante, Selebrity | years_active = 2018&ndash;kasalukuyan | known_for = [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili | agent = | alma_mater = | website = }} Si '''Joelaine Missy Quiño''' o '''Missy Quiño''' ay (ipinanganak noong Marso 28, 2001) sa [[Compostela, Cebu]], [[Pilipinas]] ay isa sa mga housemate sa bahay ni Kuya sa Pinoy Big Brother: Otso, na kabilang sa Star Dreamers nang Teens Batch 1, kasama niya rito sina [[Ali Abinal]], Reign Parani, Rhys Eugenio, [[Criza Ta-a]], Sansan Dagumampan, [[Achilles Samain]], [[Kurt Gerona]] at iba pa. "Tinagurian siyang "Gandachiver na Cebu". ==Karera== Nang kusang lumabas si Quino sa "Bahay ni Kuya" ito ay muling bumalik sa "Camp Star Hunt" kasama si Aljon Mendoza. ==Tingnan rin== * [[Aljon Mendoza]] * [[Ali Abinal]] * [[Criza Taa]] * [[Pinoy Big Brother: Otso]] ==Panlabas na kawing== * {{IMDb name|10265022}} {{usbong}} {{DEFAULTSORT:Quino, Missy}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 2001]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Bisaya]] [[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]] 8u23ghuwqrbhelhip1jzutb42hb2b79 2167255 2167254 2025-07-03T06:16:50Z 103.141.203.44 2167255 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Missy Quiño | image = | caption = | birth_name = Joelaine Missy Quiño | birth_date = {{birth date and age|2001|3|28}} | birth_place = [[Compostela, Cebu]], [[Pilipinas]] | other_names = Joelaine, Missy | nationality = [[Pilipino]] | occupation = Estudyante, Selebrity | years_active = 2018&ndash;kasalukuyan | known_for = [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili | agent = | alma_mater = | website = }} Si '''Joelaine Missy Quiño''' o '''Missy Quiño''' ay (ipinanganak noong Marso 28, 2001) sa [[Compostela, Cebu]], [[Pilipinas]] ay isa sa mga housemate sa bahay ni Kuya sa Pinoy Big Brother: Otso, na kabilang sa Star Dreamers nang Teens Batch 1, kasama niya rito sina [[Ali Abinal]], Reign Parani, Rhys Eugenio, [[Criza Ta-a]], Sansan Dagumampan, [[Achilles Samain]], [[Kurt Gerona]] at iba pa. "Tinagurian siyang "Gandachiver na Cebu". ==Karera== Nang kusang lumabas si Quino sa "Bahay ni Kuya" ito ay muling bumalik sa "Camp Star Hunt" kasama si Aljon Mendoza. ==Tingnan rin== * [[Aljon Mendoza]] * [[Ali Abinal]] * [[Criza Taa]] * [[Pinoy Big Brother: Otso]] ==Panlabas na kawing== * {{IMDb name|10265022}} {{usbong}} {{DEFAULTSORT:Quiño, Missy}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 2001]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Bisaya]] [[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]] 312oz8edru607em1f3yukp09z96b6p0 0 288737 2167225 2167134 2025-07-02T23:03:37Z Maninipnay 140039 /* Palabuuan */ Bagong seksyon 2167225 wikitext text/x-wiki Ang '''balarila ng Tagalog''' ay ang mga patakarang pang-gramatika na nalalarawan ng kayarian/kaayusan ng mga pahayag sa wikang [[Wikang Tagalog|Tagalog]]. Sa Tagalog, may walong mga bahagi ng pananalita: ang [[pandiwa]], [[pangngalan]], [[pang-uri]], [[pang-abay]], [[pang-ukol]], [[panghalip]], [[pangatnig]] at [[pang-angkop]]. == Palatunugan == Tumutukoy ang palatunugan sa pag-aaral ng mga tunog o [[ponema]]/multinig ng isang wika. Makikita sa talay sa ibaba ang lahat ng kinikilalang ponema sa wikang Tagalog: {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align: center;" |+Mga Ponemang Katinig ng Tagalog<ref name=":0">{{Cite book |last=Santiago |first=Alfonso O. |title=Makabagong Balarilang Filipino |last2=Tiangco |first2=Norma G. |publisher=Rex Book Store |year=2003}}</ref> ! colspan="2" | ![[Labial consonant|Panlabi]] ![[Dental consonant|Pangngipin]]- [[Alveolar consonant|Panggilagid]] ![[Postalveolar consonant|Pagka-panggilagid]]/ [[Palatal consonant|Pangmatigas na ngalangala]] ![[Velar consonant|Panlalamunan]] ![[Haptunog]] |- ! colspan="2" |Pailong |{{IPA link|m}} |{{IPA link|n}} | |{{IPA link|ŋ}} | |- ! rowspan="2" |[[Stop consonant|Pasara]] !{{small|[[may tinig]]}} |{{IPA link|p}} |{{IPA link|t}} |({{IPA link|t͡ʃ}}) |{{IPA link|k}} |[[Impit|ʔ]] |- !{{small|[[walang tinig]]}} |{{IPA link|b}} |{{IPA link|d}} |({{IPA link|d͡ʒ}}) |{{IPA link|ɡ}} | |- ! colspan="2" |[[Fricative consonant|Pasutsot]] | |{{IPA link|s}} |({{IPA link|ʃ}}) | |{{IPA link|h}} |- ! colspan="2" |[[Pagilid]]/[[Malapatinig]] | |{{IPA link|l}} |{{IPA link|j}} |{{IPA link|w}} | |- ! colspan="2" |[[Rhotic consonant|Pakatal]] | |{{IPA link|ɾ}} | | | |} {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align:center" |+'''Mga patinig ng Tagalog'''<ref name=":0" /> ! ![[Front vowel|Harap]] ![[Back vowel|Likod]] |- ![[Close vowel|Mataas]] |{{IPA link|i}} |{{IPA link|u}} |- ![[Mid vowel|Gitna]] |{{IPA link|ɛ}} |{{IPA link|ɔ}} |- ![[Open vowel|Mababa]] | colspan="2" |{{IPA link|a}} |} === Palatuldikan === {{Main|Tuldik}} == Palapantigan == {{Main|Pantig}} Tumutukoy ang '''palapantigan''' sa pagsasaayos ng mga tunog ng isang [[wika]]. Sa dalisay mang pananagalog ay may apat lamang na uri ng sa pagbilang ng pantig: * P (patinig), halimbawa: '''''u'''-ka'' * KP (katinig-patinig), halimbawa: '''''ba'''-ta'' * PK, halimbawa: '''''ta'''-bak'' * KPK, halimbawa: ''bun-'''dok''''' Mapapansing walang kambal-patinig ni katluang-pantig na makikita.<ref name=":1" /> Nguni’t dahil na rin sa hibo ng [[wikang Ingles]] at [[wikang Kastila|Kastila]], ay nadagdagan na rin ang mga maaaring bilangin, pati na rin ang mga kambal at katluan: * PKK, halimbawa: '''''ins'''-pi-ra-syon'' * KKP, halimbawa: '''''pro'''-gra-ma'' * KKPK, halimbawa: '''''plan'''-tsa'' * KKPKK, halimbawa: '''''tsart''''' * KPKK, halimbawa: '''''nars''''' * KKPKKK, halimbawa: '''''syorts'''''<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Jinoe |first=Daddy |date=2022-09-19 |title=Ano Ang Pantig at mga Halimbawa |url=https://www.filipinohomeschooler.com/ano-ang-pantig-at-mga-halimbawa/ |access-date=2023-10-29 |website=The Filipino Homeschooler |language=tl}}</ref> == Palabuuan == Tumutukoy ang '''palabuuan''' o '''palaturingan''' sa pag-aaral ng mga pagbuo ng mga [[morpema]]/multuran, na siyang pinakamaliit na bahagi ng salita na may kahulugan. Halimbawa, binubuo ang salitang ''doktora'' ng dalawang morpema: ''doktor'' at ang [[hulapi]]ng ''-a'', na nagsasaad ng kasarian ng isang tao o hayop. Nguni’t hindi multuran ang salitang ''baba'' sa ''babae'', sapagka’t wala namang kinalaman ang kahulugan ng ''baba'' sa salitang ''babae'', kahi’t may sarili itong kahulugan.<ref name=":0" /> Sa Tagalog, may ilang paraan upang mabuo ang mga salita buhat sa payak nitong anyo: nilalapian (maylapi), inuulit, tinatambal (tambalan), hinahalo (haluan) o binabaligtad. === Pagbabagong morpoponemiko === Tumutukoy ang mga '''pagbabagong morpoponemiko''' o '''pagbabagong multuringin''' sa pagbabago ng isang morpema, dulot ng pagsasama o pagtatambal ng mga salita. ==== Asimilasyon ng “ng” ==== Isang halimbawa nito ay ang pagbabago ng titik ''ng'' o /ŋ/ sa hulihan ng morpema, kapag idinurugtong ito sa isa pang morpema, tulad ng: : ''katha'' + ''ng'' + ''buhay'' → ''katha'''m'''buhay'' o nobela : ''libo'' + ''ng'' + ''taon'' → ''libu'''n'''taon'' : ''pang-'' + ''bansa'' → ''pa'''m'''bansa'' : ''sang-'' + ''yuta'' → ''sa'''ng'''yuta''. Ang tuntuning sinusunod dito ay nagiging ''m'' ang ''ng'' kung naikakabit sa /b/ o /p/, /n/ naman kung /d/, /l/, /r/, /s/, /t/ at walang pagbabago sa mga natitirang titik.<ref name=":0" /> Dati ay sinusunod din ang tuntuning ito sa dulo ng mga pantig tulad ng sa : ''lungsod'' → ''lu'''n'''sod'' : ''singsing'' → ''si'''n'''sing''.<ref name=":1">{{Cite book |last=Santos |first=Lope K. |title=Balarilà ng Wikang Pambansá |last2=Galileo |first2=Zafra S. |publisher=Komisyon sa Wikang Filipino |year=2019 |edition=4 |language=tl}}</ref> ==== Pagpapalit ng /d/ at /r/ ==== Minsan ay nagiging ang /r/ ang /d/ sa unahan o hulihan ng salita kapag kinakabitan ito ng morpema. Halimbawa: : ''ma-'' + ''dapat'' → ''ma'''r'''apat'' : ''ka- -an'' + ''dunong'' + → ''ka'''r'''nungan'' : ''tawid'' + ''-an'' → ''tawi'''r'''an'' Nguni’t mayroong ding salita kung saan hindi o madalang ito nangyayari, tulad ng sa ''madilaw'' (Bibihira marinig ang ''marilaw'', maliban na lamang kung tumutukoy ito sa lungsod ng ''[[Marilao|Marilaw]]''). Mayroon namang mga salita kung saan mag-iiba ang kahulugan kung pinalitan ang /d/ ng /r/ (tulad ng sa ''madamdamin'' at ''maramdamin'').<ref name=":0" /> ==== Pagpapalit ng /o/ at /u/ ==== Kung matatagpuan ang /u/ sa hulihan ng morpema at ito’y dinugtungan, nagiging /u/ ito. Halimbawa: : ''dugo'' + ''-an'' → ''dug'''u'''an'' : ''laro'' + ''-an'' + → ''lar'''u'''an'' : ''bato'' + ''bakal'' + → ''bat'''u'''mbakal''. Minsan ay sinusunod din ang tuntuning ito sa pag-uulit ng salita: : ''bato'' → ''bat'''u'''-bato'' : ''diyos'' → ''diy'''u'''s-diyosan''<ref name=":0" /> Nguni’t marami-rami na rin ang bumabaybay nito bilang ''bato-bato'' o ''diyos-diyosan'' nang walang pagbabago.{{Cn}} === Pag-uulit === Tumutukoy ang '''pag-uulit''' sa pagbuo ng bagong salita sa pamamagitan ng pag-uulit ng isang bahagi o ang kabuuan nito.<ref>{{Cite book |last=Ceña |first=Resty Mendoza |url=https://books.google.com.ph/books?id=R4wpEAAAQBAJ&pg=PR12&dq=sintaks+ng+Filipino&hl=fil&newbks=1&newbks_redir=0&source=gb_mobile_search&ovdme=1&sa=X&ved=2ahUKEwiwqqeqzJ2OAxU7RTABHVwdEAkQ6AF6BAgLEAM#v=onepage&q&f=false |title=Morpolohya ng Filipino |date=2021-05-01 |publisher=Bisoogo |language=tl}}</ref> === Paghahalo === Sa kamakailan, marami na ring salita ang nabubuo sa pamamagitan ng paghahalo ng dalawa o higit pang salita sa pamamaraang ito tulad ng: : '''''tap'''si'' + '''''si'''nangag'' + ''it'''log''''' →'''''tapsilog''''' : '''''kanin''''' + ''sa'''baw''''' → '''''kaninbaw''''''. Malimit ding gamitin ang pamamaraang ito sa paglikha ng mga bagong katawagan, na wala pang katumbas sa taal na Tagalog: : '''''un'''a'' + '''''lapi'''''→ '''''unlapi''''' : ''sang'''kap''''' + ''ha'''nayan''''' → '''''kapnayan'''''. == Bahagi ng pananalita == === Pangngalan === {{Main article|Pangngalan}} Ang pangngalan ay nagngangalan ng tao, hayop, bagay, lugar, pangyayari, konsepto at kaisipan. === Panghalip === {{Main article|Panghalip}} Ang panghalip ay humahalili sa pangngalan. === Pang-uri === {{Main article|Pang-uri}} Ang pang-uri ay naglalarawan ng pangngalan at panghalip. === Pandiwa === {{Main article|Pandiwa}} Ang pandiwa ay nagsasaad ng kilos o galaw. === Pang-abay === {{Main article|Pang-abay}} Ang pang-abay ay naglalarawan ng pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay. === Pangatnig === {{Main article|Pangatnig}} Ang pangatnig ay nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, sugnay o pangungusap. === Pang-ukol === {{Main article|Pang-ukol}} Ang pang-ukol ay nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang mga salita sa pangungusap. === Pang-angkop === {{Main article|Pang-angkop}} Ang pang-angkop ay nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan. == Panandang kohesyong pambalarila == Ginagamit ang panandang kohesyong gramatikal upang maiwasan ang paulit-ulit na paggamit ng pangngalan o salitang ginagamit sa pagpapahayag. === Pagpapatungkol === Ito ay ang paggamit ng panghalip na tumutukoy sa mga nauna o nahuling pangngalan. May dalawang uri ito. ==== Anapora o Sulyap na Pabalik ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa hulihan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa unahan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Ang ''<u>Kyogen</u>'' ay isang dulang pantanghalang isinisingit sa pagtatanghal ng Noh. '''Ito''' ay naglalayong magpatawa o aliwin ang mga manonood. Kadalasan, '''ito''' ay nagpapatungkol sa realidad ng buhay at sumasalamin sa mga totoong katangian ng tao.</blockquote> ==== Katapora o Sulyap na Pasulong ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa hulihan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Sa Kyogen na ating binasa, makikita ang hangarin '''niyang''' mapunta sa langit. Bagama't '''siya''' ay kumikitil ng buhay ng mga ibon upang pagkakitaan, ipinaliwanag '''niyang''' hindi siya ang nakikinabang dito. Iyan ang katwiran ni <u>''Kiyoyori''</u>, ang pangunahing tauhan sa dula.</blockquote> === Tulduk-tuldok === Ito ay ang pagtitipid sa pagpapahayag. May mga salitang hindi na inilalagay o nawawala na sa pahayag sa kadahilanang naiintindihan na ito sa pahayag at magiging paulit-ulit lamang. Halimbawa:<blockquote>Bibihira ang nagsasalin ng mga '''ganito''' sa ibang wika.</blockquote> === Pagpapalit === Ito ay ang paggamit ng iba't iba pang reperensiya sa pagtukoy ng isang bagay o kaisipan. Halimbawa:<blockquote>Dahil sa pagsasalin ng mga akda sa wikang nauunawaan natin ay namumulat tayo sa '''kulturang banyaga'''. Nalalaman natin ang '''kulturang Hapones''' at natututo tayo sa mga gawain nila.</blockquote> === Pag-uugnay === Ito naman ay paggamit ng iba't ibang pangatnig upang pag-ugnayin ang dalawa o higit pang pahayag. Halimbawa:<blockquote>Itinanghal ang Kyogen '''kapag''' tapos na ang pagtatanghal ng Noh '''upang''' maging kaaliw-aliw naman sa manonood ang panonood sa teatro.</blockquote> == Wastong Gamit ng Salita == May mga ibang salita sa Tagalog na nakakalito o nagagamit nang mali. === '''Nang''' at '''Ng''' === Ginagamit ang '''nang''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pangatnig sa mga pangungusap na hugnayan; ito ay panimula sa sugnay na di makapag-iisa Halimbawa:<blockquote>Ang Pilipinas ay lalong nakilala sa buong mundo '''nang''' mapili ang Underground River sa Palawan bilang isa sa New Seven Wonders of the World.</blockquote> * bilang pang-abay Halimbawa:<blockquote>Nakatapos '''nang''' mabilis sa mga gawain ang mag-anak na nagtulungan.</blockquote> * sa gitna ng dalawang salitang-ugat o dalawang pandiwang inuulit Halimbawa:<blockquote>Parami '''nang''' parami ang mga turistang dumarating sa bansa.</blockquote>Ginagamit naman ang '''ng''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat Halimbawa:<blockquote>Ang nanay ay naghahanda '''ng''' pagkain sa bahay.</blockquote> * bilang pagpapakita ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian Halimbawa:<blockquote>Ang programa '''ng''' pamahalaan para sa pamilya ay maganda.</blockquote> === '''Din/Rin''' at '''Daw/Raw''' === Ginagamit ang '''rin''' at '''raw''' sa mga sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at malapatinig na ''y'' at ''w''. Halimbawa:<blockquote>Gusto '''raw''' niyang mamasyal sa Pilipinas.</blockquote>Ginagamit ang '''din''' at '''daw''' sa sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig maliban sa ''y'' at ''w'' Halimbawa:<blockquote>Mas mahal '''daw''' pumunta sa ibang bansa.</blockquote> * kung ang sinusunsang salita ay nagtatapos sa ''-ri'', ''-ra'', ''-raw'' o ''-ray''<ref>Makabagong Ortograpiyang Pambansa 2013</ref> Halimbawa:<blockquote>Maaari '''din''' akong pumunta sa Pilipinas.</blockquote> === '''Subukin''' at '''Subukan''' === Ginagamit ang '''subukin''' kung sumusuri at nagsisiyat sa uri, lakas o kakayahan ng isang tao o bagay. Halimbawa:<blockquote>'''Subukin''' mo ang husay ng mga Pilipino.</blockquote>Ginagamit ang '''subukan''' kapag gustong malaman kung ano ang ginagawa ng isang tao o bagay nang palihim. Halimbawa:<blockquote>'''Subukan''' mo kung ano ang ginagawa ng mga pinuno ng bansa kapag nagtitipon.</blockquote> === '''Pahirin''' at '''Pahiran''' === Ginagamit ang '''pahirin''' kung ang ibig sabihin ay pag-alis ng isang bagay. Ginagamit ang '''pahiran''' kung ang ibig sabihin ay paglalagay ng bagay sa isang lugar o karaniwan ay sa isang bahagi ng katawan. Halimbawa:<blockquote>'''Pahirin''' mo ang luha sa iyong mata upang ma'''pahiran''' ng gamot.</blockquote> === '''Sundin''' at '''Sundan''' === Ginagamit ang '''sundin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang pagsunod sa payo o pangaral. Halimbawa:<blockquote>'''Sundin''' mo ang payo at utos ng iyong magulang.</blockquote>Ginagamit ang '''sundan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang gayahin o puntahan ang pinupuntahan ng iba. Halimbawa:<blockquote>'''Sundan''' mo ang ginagawa ng iyong magulang upang maging matagumpay ka rin sa buhay.</blockquote> === Walisin at Walisan === Ginagamit ang '''walisin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mga bagay na iwawalis. Ginagamit ang '''walisan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan magwawalis. === '''Pinto''' at '''Pintuan''' === Ginagamit ang '''pinto''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakang pinto. Ginagamit ang '''pintuan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang pinto. === '''May''' at '''Mayroon''' === Ginagamit ang '''may''' kung ang sinusundang salita ay pangngalan, pandiwa, pang-uri, panghalip o pang-abay. Ginagamit ang '''mayroon''' kung ang sinusundang salita ay pangatnig o pang-ukol. === '''Kata''' at '''Kina''' === Ginagamit ang '''kata''' kung ang ibig-sabihin ay taong kinakausap. Ginagamit ang '''kina''' kung ang ibig-sabihin ay taong pinag-uusapan. === Ikit at Ikot === Ginagamit ang '''ikit''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') paloob. Ginagamit ang '''ikot''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') palabas. === '''Hagdan''' at '''Hagdanan''' === Ginagamit ang '''hagdan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakan at naaapakang hagdan. Ginagamit ang '''hagdanan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang hagdan. === '''Operahin''' at '''Operahan''' === Ginagamit ang '''operahin''' kung ang ibig-sabihin ay ang mismong parte ng katawan na ioopera. Ginagamit ang '''operahan''' kung ang ibig-sabihin ay ang taong ioopera. === Hatiin at Hatian === Ginagamit ang '''hatiin''' kung ang ibig-sabihin ay maghiwa. Ginagamit ang '''hatian''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay sa iba. === '''Iwan''' at '''Iwanan''' === Ginagamit ang '''iwan''' kung ang ibig-sabihin ay hindi naisama. Ginagamit ang '''iwanan''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay. === Nabasag at Binasag === Ginagamit ang '''nabasag''' kung hindi sinasadya ang pagkabasag. Ginagamit ang '''binasag''' kung ang sinasadya ang pagkabasag. === Bumili at Magbili === Ginagamit ang '''bumili''' kung ang ibig-sabihin ay gumastos. Ginagamit ang '''magbili''' kung ang ibig-sabihin ay magbenta. === '''Kumuha''' at '''Manguha''' === Ginagamit ang '''kumuha''' kung iisa. Ginagamit ang '''manguha''' kung maramihan o sama-sama. === '''Dahil''' '''Sa''' at '''Dahilan''' === Ginagamit ang '''dahil sa''' kung ito ay nagpapahiwatig ng sanhi. Ginagamit ang '''dahilan''' kung ito ay ginagamit bilang pangngalan. === '''Taga''' at '''Tiga''' === Ginagamit ang '''taga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pambalana. Ginagamit ang '''tiga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pantangi. == Mga sanggunian == === Mga Sipi === <references /> === Mga Pinagkukunan === * ''Pinagyamang Pluma 9,'' by Ailene G. Baisa-Julian, Mary Grace G. del Rosario, Nestor S. Lontoc ISBN 978-971-06-3652-5, pp. 48-49, 254 == Tingnan din == * ''[[Balarila ng Wikang Pambansa]]'' [[Kategorya:Balarila ng partikular na wika]] [[Kategorya:Balarila]] [[Kategorya:Wika]] fpojf4m56wc5vrr5y7ci52aj6ws8591 2167226 2167225 2025-07-02T23:06:57Z Maninipnay 140039 Naglagay ng pagsipi 2167226 wikitext text/x-wiki Ang '''balarila ng Tagalog''' ay ang mga patakarang pang-gramatika na nalalarawan ng kayarian/kaayusan ng mga pahayag sa wikang [[Wikang Tagalog|Tagalog]]. Sa Tagalog, may walong mga bahagi ng pananalita: ang [[pandiwa]], [[pangngalan]], [[pang-uri]], [[pang-abay]], [[pang-ukol]], [[panghalip]], [[pangatnig]] at [[pang-angkop]]. == Palatunugan == Tumutukoy ang palatunugan sa pag-aaral ng mga tunog o [[ponema]]/multinig ng isang wika. Makikita sa talay sa ibaba ang lahat ng kinikilalang ponema sa wikang Tagalog: {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align: center;" |+Mga Ponemang Katinig ng Tagalog<ref name=":0">{{Cite book |last=Santiago |first=Alfonso O. |title=Makabagong Balarilang Filipino |last2=Tiangco |first2=Norma G. |publisher=Rex Book Store |year=2003}}</ref> ! colspan="2" | ![[Labial consonant|Panlabi]] ![[Dental consonant|Pangngipin]]- [[Alveolar consonant|Panggilagid]] ![[Postalveolar consonant|Pagka-panggilagid]]/ [[Palatal consonant|Pangmatigas na ngalangala]] ![[Velar consonant|Panlalamunan]] ![[Haptunog]] |- ! colspan="2" |Pailong |{{IPA link|m}} |{{IPA link|n}} | |{{IPA link|ŋ}} | |- ! rowspan="2" |[[Stop consonant|Pasara]] !{{small|[[may tinig]]}} |{{IPA link|p}} |{{IPA link|t}} |({{IPA link|t͡ʃ}}) |{{IPA link|k}} |[[Impit|ʔ]] |- !{{small|[[walang tinig]]}} |{{IPA link|b}} |{{IPA link|d}} |({{IPA link|d͡ʒ}}) |{{IPA link|ɡ}} | |- ! colspan="2" |[[Fricative consonant|Pasutsot]] | |{{IPA link|s}} |({{IPA link|ʃ}}) | |{{IPA link|h}} |- ! colspan="2" |[[Pagilid]]/[[Malapatinig]] | |{{IPA link|l}} |{{IPA link|j}} |{{IPA link|w}} | |- ! colspan="2" |[[Rhotic consonant|Pakatal]] | |{{IPA link|ɾ}} | | | |} {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align:center" |+'''Mga patinig ng Tagalog'''<ref name=":0" /> ! ![[Front vowel|Harap]] ![[Back vowel|Likod]] |- ![[Close vowel|Mataas]] |{{IPA link|i}} |{{IPA link|u}} |- ![[Mid vowel|Gitna]] |{{IPA link|ɛ}} |{{IPA link|ɔ}} |- ![[Open vowel|Mababa]] | colspan="2" |{{IPA link|a}} |} === Palatuldikan === {{Main|Tuldik}} == Palapantigan == {{Main|Pantig}} Tumutukoy ang '''palapantigan''' sa pagsasaayos ng mga tunog ng isang [[wika]]. Sa dalisay mang pananagalog ay may apat lamang na uri ng sa pagbilang ng pantig: * P (patinig), halimbawa: '''''u'''-ka'' * KP (katinig-patinig), halimbawa: '''''ba'''-ta'' * PK, halimbawa: '''''ta'''-bak'' * KPK, halimbawa: ''bun-'''dok''''' Mapapansing walang kambal-patinig ni katluang-pantig na makikita.<ref name=":1" /> Nguni’t dahil na rin sa hibo ng [[wikang Ingles]] at [[wikang Kastila|Kastila]], ay nadagdagan na rin ang mga maaaring bilangin, pati na rin ang mga kambal at katluan: * PKK, halimbawa: '''''ins'''-pi-ra-syon'' * KKP, halimbawa: '''''pro'''-gra-ma'' * KKPK, halimbawa: '''''plan'''-tsa'' * KKPKK, halimbawa: '''''tsart''''' * KPKK, halimbawa: '''''nars''''' * KKPKKK, halimbawa: '''''syorts'''''<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Jinoe |first=Daddy |date=2022-09-19 |title=Ano Ang Pantig at mga Halimbawa |url=https://www.filipinohomeschooler.com/ano-ang-pantig-at-mga-halimbawa/ |access-date=2023-10-29 |website=The Filipino Homeschooler |language=tl}}</ref> == Palabuuan == Tumutukoy ang '''palabuuan''' o '''palaturingan''' sa pag-aaral ng mga pagbuo ng mga [[morpema]]/multuran, na siyang pinakamaliit na bahagi ng salita na may kahulugan. Halimbawa, binubuo ang salitang ''doktora'' ng dalawang morpema: ''doktor'' at ang [[hulapi]]ng ''-a'', na nagsasaad ng kasarian ng isang tao o hayop. Nguni’t hindi multuran ang salitang ''baba'' sa ''babae'', sapagka’t wala namang kinalaman ang kahulugan ng ''baba'' sa salitang ''babae'', kahi’t may sarili itong kahulugan.<ref name=":0" /> Sa Tagalog, may ilang paraan upang mabuo ang mga salita buhat sa payak nitong anyo: nilalapian (maylapi), inuulit, tinatambal (tambalan), hinahalo (haluan) o binabaligtad. === Pagbabagong morpoponemiko === Tumutukoy ang mga '''pagbabagong morpoponemiko''' o '''pagbabagong multuringin''' sa pagbabago ng isang morpema, dulot ng pagsasama o pagtatambal ng mga salita. ==== Asimilasyon ng “ng” ==== Isang halimbawa nito ay ang pagbabago ng titik ''ng'' o /ŋ/ sa hulihan ng morpema, kapag idinurugtong ito sa isa pang morpema, tulad ng: : ''katha'' + ''ng'' + ''buhay'' → ''katha'''m'''buhay'' o nobela : ''libo'' + ''ng'' + ''taon'' → ''libu'''n'''taon'' : ''pang-'' + ''bansa'' → ''pa'''m'''bansa'' : ''sang-'' + ''yuta'' → ''sa'''ng'''yuta''. Ang tuntuning sinusunod dito ay nagiging ''m'' ang ''ng'' kung naikakabit sa /b/ o /p/, /n/ naman kung /d/, /l/, /r/, /s/, /t/ at walang pagbabago sa mga natitirang titik.<ref name=":0" /> Dati ay sinusunod din ang tuntuning ito sa dulo ng mga pantig tulad ng sa : ''lungsod'' → ''lu'''n'''sod'' : ''singsing'' → ''si'''n'''sing''.<ref name=":1">{{Cite book |last=Santos |first=Lope K. |title=Balarilà ng Wikang Pambansá |last2=Galileo |first2=Zafra S. |publisher=Komisyon sa Wikang Filipino |year=2019 |edition=4 |language=tl}}</ref> ==== Pagpapalit ng /d/ at /r/ ==== Minsan ay nagiging ang /r/ ang /d/ sa unahan o hulihan ng salita kapag kinakabitan ito ng morpema. Halimbawa: : ''ma-'' + ''dapat'' → ''ma'''r'''apat'' : ''ka- -an'' + ''dunong'' + → ''ka'''r'''nungan'' : ''tawid'' + ''-an'' → ''tawi'''r'''an'' Nguni’t mayroong ding salita kung saan hindi o madalang ito nangyayari, tulad ng sa ''madilaw'' (Bibihira marinig ang ''marilaw'', maliban na lamang kung tumutukoy ito sa lungsod ng ''[[Marilao|Marilaw]]''). Mayroon namang mga salita kung saan mag-iiba ang kahulugan kung pinalitan ang /d/ ng /r/ (tulad ng sa ''madamdamin'' at ''maramdamin'').<ref name=":0" /> ==== Pagpapalit ng /o/ at /u/ ==== Kung matatagpuan ang /u/ sa hulihan ng morpema at ito’y dinugtungan, nagiging /u/ ito. Halimbawa: : ''dugo'' + ''-an'' → ''dug'''u'''an'' : ''laro'' + ''-an'' + → ''lar'''u'''an'' : ''bato'' + ''bakal'' + → ''bat'''u'''mbakal''. Minsan ay sinusunod din ang tuntuning ito sa pag-uulit ng salita: : ''bato'' → ''bat'''u'''-bato'' : ''diyos'' → ''diy'''u'''s-diyosan''<ref name=":0" /> Nguni’t marami-rami na rin ang bumabaybay nito bilang ''bato-bato'' o ''diyos-diyosan'' nang walang pagbabago.{{Cn}} === Pag-uulit === Tumutukoy ang '''pag-uulit''' sa pagbuo ng bagong salita sa pamamagitan ng pag-uulit ng isang bahagi o ang kabuuan nito.<ref name=":2">{{Cite book |last=Ceña |first=Resty Mendoza |url=https://books.google.com.ph/books?id=R4wpEAAAQBAJ&pg=PR12&dq=sintaks+ng+Filipino&hl=fil&newbks=1&newbks_redir=0&source=gb_mobile_search&ovdme=1&sa=X&ved=2ahUKEwiwqqeqzJ2OAxU7RTABHVwdEAkQ6AF6BAgLEAM#v=onepage&q&f=false |title=Morpolohya ng Filipino |date=2021-05-01 |publisher=Bisoogo |language=tl}}</ref> === Paghahalo === Sa kamakailan, marami na ring salita ang nabubuo sa pamamagitan ng paghahalo ng dalawa o higit pang salita sa pamamaraang ito tulad ng: : '''''tap'''si'' + '''''si'''nangag'' + ''it'''log''''' →'''''tapsilog''''' : '''''kanin''''' + ''sa'''baw''''' → '''''kaninbaw'.'''''<ref name=":2" /> Malimit ding gamitin ang pamamaraang ito sa paglikha ng mga bagong katawagan, na wala pang katumbas sa taal na Tagalog: : '''''un'''a'' + '''''lapi'''''→ '''''unlapi''''' : ''sang'''kap''''' + ''ha'''nayan''''' → '''''kapnayan'''''.<nowiki><ref>{{Cite book |last=Santos |first=Lope K. |url=http://archive.org/details/061309df-6b-45ebf-723e-942d-6eb-04c-825 |title=Sources and Means for Further Enrichment of Tagalog as our National Language |date=1938 |publisher=Pamantasan ng Pilipinas |language=Ingles |translator-last=Bernando |translator-first=Gabriel A. |trans-title=Mg̃a Batis at Paraan ng Pagpapayaman pa sa Wikang Tagalog na Pambansa}}</ref></nowiki> == Bahagi ng pananalita == === Pangngalan === {{Main article|Pangngalan}} Ang pangngalan ay nagngangalan ng tao, hayop, bagay, lugar, pangyayari, konsepto at kaisipan. === Panghalip === {{Main article|Panghalip}} Ang panghalip ay humahalili sa pangngalan. === Pang-uri === {{Main article|Pang-uri}} Ang pang-uri ay naglalarawan ng pangngalan at panghalip. === Pandiwa === {{Main article|Pandiwa}} Ang pandiwa ay nagsasaad ng kilos o galaw. === Pang-abay === {{Main article|Pang-abay}} Ang pang-abay ay naglalarawan ng pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay. === Pangatnig === {{Main article|Pangatnig}} Ang pangatnig ay nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, sugnay o pangungusap. === Pang-ukol === {{Main article|Pang-ukol}} Ang pang-ukol ay nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang mga salita sa pangungusap. === Pang-angkop === {{Main article|Pang-angkop}} Ang pang-angkop ay nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan. == Panandang kohesyong pambalarila == Ginagamit ang panandang kohesyong gramatikal upang maiwasan ang paulit-ulit na paggamit ng pangngalan o salitang ginagamit sa pagpapahayag. === Pagpapatungkol === Ito ay ang paggamit ng panghalip na tumutukoy sa mga nauna o nahuling pangngalan. May dalawang uri ito. ==== Anapora o Sulyap na Pabalik ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa hulihan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa unahan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Ang ''<u>Kyogen</u>'' ay isang dulang pantanghalang isinisingit sa pagtatanghal ng Noh. '''Ito''' ay naglalayong magpatawa o aliwin ang mga manonood. Kadalasan, '''ito''' ay nagpapatungkol sa realidad ng buhay at sumasalamin sa mga totoong katangian ng tao.</blockquote> ==== Katapora o Sulyap na Pasulong ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa hulihan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Sa Kyogen na ating binasa, makikita ang hangarin '''niyang''' mapunta sa langit. Bagama't '''siya''' ay kumikitil ng buhay ng mga ibon upang pagkakitaan, ipinaliwanag '''niyang''' hindi siya ang nakikinabang dito. Iyan ang katwiran ni <u>''Kiyoyori''</u>, ang pangunahing tauhan sa dula.</blockquote> === Tulduk-tuldok === Ito ay ang pagtitipid sa pagpapahayag. May mga salitang hindi na inilalagay o nawawala na sa pahayag sa kadahilanang naiintindihan na ito sa pahayag at magiging paulit-ulit lamang. Halimbawa:<blockquote>Bibihira ang nagsasalin ng mga '''ganito''' sa ibang wika.</blockquote> === Pagpapalit === Ito ay ang paggamit ng iba't iba pang reperensiya sa pagtukoy ng isang bagay o kaisipan. Halimbawa:<blockquote>Dahil sa pagsasalin ng mga akda sa wikang nauunawaan natin ay namumulat tayo sa '''kulturang banyaga'''. Nalalaman natin ang '''kulturang Hapones''' at natututo tayo sa mga gawain nila.</blockquote> === Pag-uugnay === Ito naman ay paggamit ng iba't ibang pangatnig upang pag-ugnayin ang dalawa o higit pang pahayag. Halimbawa:<blockquote>Itinanghal ang Kyogen '''kapag''' tapos na ang pagtatanghal ng Noh '''upang''' maging kaaliw-aliw naman sa manonood ang panonood sa teatro.</blockquote> == Wastong Gamit ng Salita == May mga ibang salita sa Tagalog na nakakalito o nagagamit nang mali. === '''Nang''' at '''Ng''' === Ginagamit ang '''nang''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pangatnig sa mga pangungusap na hugnayan; ito ay panimula sa sugnay na di makapag-iisa Halimbawa:<blockquote>Ang Pilipinas ay lalong nakilala sa buong mundo '''nang''' mapili ang Underground River sa Palawan bilang isa sa New Seven Wonders of the World.</blockquote> * bilang pang-abay Halimbawa:<blockquote>Nakatapos '''nang''' mabilis sa mga gawain ang mag-anak na nagtulungan.</blockquote> * sa gitna ng dalawang salitang-ugat o dalawang pandiwang inuulit Halimbawa:<blockquote>Parami '''nang''' parami ang mga turistang dumarating sa bansa.</blockquote>Ginagamit naman ang '''ng''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat Halimbawa:<blockquote>Ang nanay ay naghahanda '''ng''' pagkain sa bahay.</blockquote> * bilang pagpapakita ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian Halimbawa:<blockquote>Ang programa '''ng''' pamahalaan para sa pamilya ay maganda.</blockquote> === '''Din/Rin''' at '''Daw/Raw''' === Ginagamit ang '''rin''' at '''raw''' sa mga sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at malapatinig na ''y'' at ''w''. Halimbawa:<blockquote>Gusto '''raw''' niyang mamasyal sa Pilipinas.</blockquote>Ginagamit ang '''din''' at '''daw''' sa sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig maliban sa ''y'' at ''w'' Halimbawa:<blockquote>Mas mahal '''daw''' pumunta sa ibang bansa.</blockquote> * kung ang sinusunsang salita ay nagtatapos sa ''-ri'', ''-ra'', ''-raw'' o ''-ray''<ref>Makabagong Ortograpiyang Pambansa 2013</ref> Halimbawa:<blockquote>Maaari '''din''' akong pumunta sa Pilipinas.</blockquote> === '''Subukin''' at '''Subukan''' === Ginagamit ang '''subukin''' kung sumusuri at nagsisiyat sa uri, lakas o kakayahan ng isang tao o bagay. Halimbawa:<blockquote>'''Subukin''' mo ang husay ng mga Pilipino.</blockquote>Ginagamit ang '''subukan''' kapag gustong malaman kung ano ang ginagawa ng isang tao o bagay nang palihim. Halimbawa:<blockquote>'''Subukan''' mo kung ano ang ginagawa ng mga pinuno ng bansa kapag nagtitipon.</blockquote> === '''Pahirin''' at '''Pahiran''' === Ginagamit ang '''pahirin''' kung ang ibig sabihin ay pag-alis ng isang bagay. Ginagamit ang '''pahiran''' kung ang ibig sabihin ay paglalagay ng bagay sa isang lugar o karaniwan ay sa isang bahagi ng katawan. Halimbawa:<blockquote>'''Pahirin''' mo ang luha sa iyong mata upang ma'''pahiran''' ng gamot.</blockquote> === '''Sundin''' at '''Sundan''' === Ginagamit ang '''sundin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang pagsunod sa payo o pangaral. Halimbawa:<blockquote>'''Sundin''' mo ang payo at utos ng iyong magulang.</blockquote>Ginagamit ang '''sundan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang gayahin o puntahan ang pinupuntahan ng iba. Halimbawa:<blockquote>'''Sundan''' mo ang ginagawa ng iyong magulang upang maging matagumpay ka rin sa buhay.</blockquote> === Walisin at Walisan === Ginagamit ang '''walisin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mga bagay na iwawalis. Ginagamit ang '''walisan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan magwawalis. === '''Pinto''' at '''Pintuan''' === Ginagamit ang '''pinto''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakang pinto. Ginagamit ang '''pintuan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang pinto. === '''May''' at '''Mayroon''' === Ginagamit ang '''may''' kung ang sinusundang salita ay pangngalan, pandiwa, pang-uri, panghalip o pang-abay. Ginagamit ang '''mayroon''' kung ang sinusundang salita ay pangatnig o pang-ukol. === '''Kata''' at '''Kina''' === Ginagamit ang '''kata''' kung ang ibig-sabihin ay taong kinakausap. Ginagamit ang '''kina''' kung ang ibig-sabihin ay taong pinag-uusapan. === Ikit at Ikot === Ginagamit ang '''ikit''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') paloob. Ginagamit ang '''ikot''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') palabas. === '''Hagdan''' at '''Hagdanan''' === Ginagamit ang '''hagdan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakan at naaapakang hagdan. Ginagamit ang '''hagdanan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang hagdan. === '''Operahin''' at '''Operahan''' === Ginagamit ang '''operahin''' kung ang ibig-sabihin ay ang mismong parte ng katawan na ioopera. Ginagamit ang '''operahan''' kung ang ibig-sabihin ay ang taong ioopera. === Hatiin at Hatian === Ginagamit ang '''hatiin''' kung ang ibig-sabihin ay maghiwa. Ginagamit ang '''hatian''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay sa iba. === '''Iwan''' at '''Iwanan''' === Ginagamit ang '''iwan''' kung ang ibig-sabihin ay hindi naisama. Ginagamit ang '''iwanan''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay. === Nabasag at Binasag === Ginagamit ang '''nabasag''' kung hindi sinasadya ang pagkabasag. Ginagamit ang '''binasag''' kung ang sinasadya ang pagkabasag. === Bumili at Magbili === Ginagamit ang '''bumili''' kung ang ibig-sabihin ay gumastos. Ginagamit ang '''magbili''' kung ang ibig-sabihin ay magbenta. === '''Kumuha''' at '''Manguha''' === Ginagamit ang '''kumuha''' kung iisa. Ginagamit ang '''manguha''' kung maramihan o sama-sama. === '''Dahil''' '''Sa''' at '''Dahilan''' === Ginagamit ang '''dahil sa''' kung ito ay nagpapahiwatig ng sanhi. Ginagamit ang '''dahilan''' kung ito ay ginagamit bilang pangngalan. === '''Taga''' at '''Tiga''' === Ginagamit ang '''taga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pambalana. Ginagamit ang '''tiga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pantangi. == Mga sanggunian == === Mga Sipi === <references /> === Mga Pinagkukunan === * ''Pinagyamang Pluma 9,'' by Ailene G. Baisa-Julian, Mary Grace G. del Rosario, Nestor S. Lontoc ISBN 978-971-06-3652-5, pp. 48-49, 254 == Tingnan din == * ''[[Balarila ng Wikang Pambansa]]'' [[Kategorya:Balarila ng partikular na wika]] [[Kategorya:Balarila]] [[Kategorya:Wika]] bxf8nl5m928qxnuckdjacucr9l2lyqi 2167227 2167226 2025-07-02T23:07:30Z Maninipnay 140039 /* Paghahalo */ 2167227 wikitext text/x-wiki Ang '''balarila ng Tagalog''' ay ang mga patakarang pang-gramatika na nalalarawan ng kayarian/kaayusan ng mga pahayag sa wikang [[Wikang Tagalog|Tagalog]]. Sa Tagalog, may walong mga bahagi ng pananalita: ang [[pandiwa]], [[pangngalan]], [[pang-uri]], [[pang-abay]], [[pang-ukol]], [[panghalip]], [[pangatnig]] at [[pang-angkop]]. == Palatunugan == Tumutukoy ang palatunugan sa pag-aaral ng mga tunog o [[ponema]]/multinig ng isang wika. Makikita sa talay sa ibaba ang lahat ng kinikilalang ponema sa wikang Tagalog: {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align: center;" |+Mga Ponemang Katinig ng Tagalog<ref name=":0">{{Cite book |last=Santiago |first=Alfonso O. |title=Makabagong Balarilang Filipino |last2=Tiangco |first2=Norma G. |publisher=Rex Book Store |year=2003}}</ref> ! colspan="2" | ![[Labial consonant|Panlabi]] ![[Dental consonant|Pangngipin]]- [[Alveolar consonant|Panggilagid]] ![[Postalveolar consonant|Pagka-panggilagid]]/ [[Palatal consonant|Pangmatigas na ngalangala]] ![[Velar consonant|Panlalamunan]] ![[Haptunog]] |- ! colspan="2" |Pailong |{{IPA link|m}} |{{IPA link|n}} | |{{IPA link|ŋ}} | |- ! rowspan="2" |[[Stop consonant|Pasara]] !{{small|[[may tinig]]}} |{{IPA link|p}} |{{IPA link|t}} |({{IPA link|t͡ʃ}}) |{{IPA link|k}} |[[Impit|ʔ]] |- !{{small|[[walang tinig]]}} |{{IPA link|b}} |{{IPA link|d}} |({{IPA link|d͡ʒ}}) |{{IPA link|ɡ}} | |- ! colspan="2" |[[Fricative consonant|Pasutsot]] | |{{IPA link|s}} |({{IPA link|ʃ}}) | |{{IPA link|h}} |- ! colspan="2" |[[Pagilid]]/[[Malapatinig]] | |{{IPA link|l}} |{{IPA link|j}} |{{IPA link|w}} | |- ! colspan="2" |[[Rhotic consonant|Pakatal]] | |{{IPA link|ɾ}} | | | |} {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align:center" |+'''Mga patinig ng Tagalog'''<ref name=":0" /> ! ![[Front vowel|Harap]] ![[Back vowel|Likod]] |- ![[Close vowel|Mataas]] |{{IPA link|i}} |{{IPA link|u}} |- ![[Mid vowel|Gitna]] |{{IPA link|ɛ}} |{{IPA link|ɔ}} |- ![[Open vowel|Mababa]] | colspan="2" |{{IPA link|a}} |} === Palatuldikan === {{Main|Tuldik}} == Palapantigan == {{Main|Pantig}} Tumutukoy ang '''palapantigan''' sa pagsasaayos ng mga tunog ng isang [[wika]]. Sa dalisay mang pananagalog ay may apat lamang na uri ng sa pagbilang ng pantig: * P (patinig), halimbawa: '''''u'''-ka'' * KP (katinig-patinig), halimbawa: '''''ba'''-ta'' * PK, halimbawa: '''''ta'''-bak'' * KPK, halimbawa: ''bun-'''dok''''' Mapapansing walang kambal-patinig ni katluang-pantig na makikita.<ref name=":1" /> Nguni’t dahil na rin sa hibo ng [[wikang Ingles]] at [[wikang Kastila|Kastila]], ay nadagdagan na rin ang mga maaaring bilangin, pati na rin ang mga kambal at katluan: * PKK, halimbawa: '''''ins'''-pi-ra-syon'' * KKP, halimbawa: '''''pro'''-gra-ma'' * KKPK, halimbawa: '''''plan'''-tsa'' * KKPKK, halimbawa: '''''tsart''''' * KPKK, halimbawa: '''''nars''''' * KKPKKK, halimbawa: '''''syorts'''''<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Jinoe |first=Daddy |date=2022-09-19 |title=Ano Ang Pantig at mga Halimbawa |url=https://www.filipinohomeschooler.com/ano-ang-pantig-at-mga-halimbawa/ |access-date=2023-10-29 |website=The Filipino Homeschooler |language=tl}}</ref> == Palabuuan == Tumutukoy ang '''palabuuan''' o '''palaturingan''' sa pag-aaral ng mga pagbuo ng mga [[morpema]]/multuran, na siyang pinakamaliit na bahagi ng salita na may kahulugan. Halimbawa, binubuo ang salitang ''doktora'' ng dalawang morpema: ''doktor'' at ang [[hulapi]]ng ''-a'', na nagsasaad ng kasarian ng isang tao o hayop. Nguni’t hindi multuran ang salitang ''baba'' sa ''babae'', sapagka’t wala namang kinalaman ang kahulugan ng ''baba'' sa salitang ''babae'', kahi’t may sarili itong kahulugan.<ref name=":0" /> Sa Tagalog, may ilang paraan upang mabuo ang mga salita buhat sa payak nitong anyo: nilalapian (maylapi), inuulit, tinatambal (tambalan), hinahalo (haluan) o binabaligtad. === Pagbabagong morpoponemiko === Tumutukoy ang mga '''pagbabagong morpoponemiko''' o '''pagbabagong multuringin''' sa pagbabago ng isang morpema, dulot ng pagsasama o pagtatambal ng mga salita. ==== Asimilasyon ng “ng” ==== Isang halimbawa nito ay ang pagbabago ng titik ''ng'' o /ŋ/ sa hulihan ng morpema, kapag idinurugtong ito sa isa pang morpema, tulad ng: : ''katha'' + ''ng'' + ''buhay'' → ''katha'''m'''buhay'' o nobela : ''libo'' + ''ng'' + ''taon'' → ''libu'''n'''taon'' : ''pang-'' + ''bansa'' → ''pa'''m'''bansa'' : ''sang-'' + ''yuta'' → ''sa'''ng'''yuta''. Ang tuntuning sinusunod dito ay nagiging ''m'' ang ''ng'' kung naikakabit sa /b/ o /p/, /n/ naman kung /d/, /l/, /r/, /s/, /t/ at walang pagbabago sa mga natitirang titik.<ref name=":0" /> Dati ay sinusunod din ang tuntuning ito sa dulo ng mga pantig tulad ng sa : ''lungsod'' → ''lu'''n'''sod'' : ''singsing'' → ''si'''n'''sing''.<ref name=":1">{{Cite book |last=Santos |first=Lope K. |title=Balarilà ng Wikang Pambansá |last2=Galileo |first2=Zafra S. |publisher=Komisyon sa Wikang Filipino |year=2019 |edition=4 |language=tl}}</ref> ==== Pagpapalit ng /d/ at /r/ ==== Minsan ay nagiging ang /r/ ang /d/ sa unahan o hulihan ng salita kapag kinakabitan ito ng morpema. Halimbawa: : ''ma-'' + ''dapat'' → ''ma'''r'''apat'' : ''ka- -an'' + ''dunong'' + → ''ka'''r'''nungan'' : ''tawid'' + ''-an'' → ''tawi'''r'''an'' Nguni’t mayroong ding salita kung saan hindi o madalang ito nangyayari, tulad ng sa ''madilaw'' (Bibihira marinig ang ''marilaw'', maliban na lamang kung tumutukoy ito sa lungsod ng ''[[Marilao|Marilaw]]''). Mayroon namang mga salita kung saan mag-iiba ang kahulugan kung pinalitan ang /d/ ng /r/ (tulad ng sa ''madamdamin'' at ''maramdamin'').<ref name=":0" /> ==== Pagpapalit ng /o/ at /u/ ==== Kung matatagpuan ang /u/ sa hulihan ng morpema at ito’y dinugtungan, nagiging /u/ ito. Halimbawa: : ''dugo'' + ''-an'' → ''dug'''u'''an'' : ''laro'' + ''-an'' + → ''lar'''u'''an'' : ''bato'' + ''bakal'' + → ''bat'''u'''mbakal''. Minsan ay sinusunod din ang tuntuning ito sa pag-uulit ng salita: : ''bato'' → ''bat'''u'''-bato'' : ''diyos'' → ''diy'''u'''s-diyosan''<ref name=":0" /> Nguni’t marami-rami na rin ang bumabaybay nito bilang ''bato-bato'' o ''diyos-diyosan'' nang walang pagbabago.{{Cn}} === Pag-uulit === Tumutukoy ang '''pag-uulit''' sa pagbuo ng bagong salita sa pamamagitan ng pag-uulit ng isang bahagi o ang kabuuan nito.<ref name=":2">{{Cite book |last=Ceña |first=Resty Mendoza |url=https://books.google.com.ph/books?id=R4wpEAAAQBAJ&pg=PR12&dq=sintaks+ng+Filipino&hl=fil&newbks=1&newbks_redir=0&source=gb_mobile_search&ovdme=1&sa=X&ved=2ahUKEwiwqqeqzJ2OAxU7RTABHVwdEAkQ6AF6BAgLEAM#v=onepage&q&f=false |title=Morpolohya ng Filipino |date=2021-05-01 |publisher=Bisoogo |language=tl}}</ref> === Paghahalo === Sa kamakailan, marami na ring salita ang nabubuo sa pamamagitan ng paghahalo ng dalawa o higit pang salita sa pamamaraang ito tulad ng: : '''''tap'''si'' + '''''si'''nangag'' + ''it'''log''''' →'''''tapsilog''''' : '''''kanin''''' + ''sa'''baw''''' → '''''kaninbaw'.'''''<ref name=":2" /> Malimit ding gamitin ang pamamaraang ito sa paglikha ng mga bagong katawagan, na wala pang katumbas sa taal na Tagalog: : '''''un'''a'' + '''''lapi'''''→ '''''unlapi''''' : ''sang'''kap''''' + ''ha'''nayan''''' → '''''kapnayan'''''.<ref>{{Cite book |last=Santos |first=Lope K. |url=http://archive.org/details/061309df-6b-45ebf-723e-942d-6eb-04c-825 |title=Sources and Means for Further Enrichment of Tagalog as our National Language |date=1938 |publisher=Pamantasan ng Pilipinas |language=Ingles |translator-last=Bernando |translator-first=Gabriel A. |trans-title=Mg̃a Batis at Paraan ng Pagpapayaman pa sa Wikang Tagalog na Pambansa}}</ref> == Bahagi ng pananalita == === Pangngalan === {{Main article|Pangngalan}} Ang pangngalan ay nagngangalan ng tao, hayop, bagay, lugar, pangyayari, konsepto at kaisipan. === Panghalip === {{Main article|Panghalip}} Ang panghalip ay humahalili sa pangngalan. === Pang-uri === {{Main article|Pang-uri}} Ang pang-uri ay naglalarawan ng pangngalan at panghalip. === Pandiwa === {{Main article|Pandiwa}} Ang pandiwa ay nagsasaad ng kilos o galaw. === Pang-abay === {{Main article|Pang-abay}} Ang pang-abay ay naglalarawan ng pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay. === Pangatnig === {{Main article|Pangatnig}} Ang pangatnig ay nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, sugnay o pangungusap. === Pang-ukol === {{Main article|Pang-ukol}} Ang pang-ukol ay nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang mga salita sa pangungusap. === Pang-angkop === {{Main article|Pang-angkop}} Ang pang-angkop ay nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan. == Panandang kohesyong pambalarila == Ginagamit ang panandang kohesyong gramatikal upang maiwasan ang paulit-ulit na paggamit ng pangngalan o salitang ginagamit sa pagpapahayag. === Pagpapatungkol === Ito ay ang paggamit ng panghalip na tumutukoy sa mga nauna o nahuling pangngalan. May dalawang uri ito. ==== Anapora o Sulyap na Pabalik ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa hulihan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa unahan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Ang ''<u>Kyogen</u>'' ay isang dulang pantanghalang isinisingit sa pagtatanghal ng Noh. '''Ito''' ay naglalayong magpatawa o aliwin ang mga manonood. Kadalasan, '''ito''' ay nagpapatungkol sa realidad ng buhay at sumasalamin sa mga totoong katangian ng tao.</blockquote> ==== Katapora o Sulyap na Pasulong ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa hulihan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Sa Kyogen na ating binasa, makikita ang hangarin '''niyang''' mapunta sa langit. Bagama't '''siya''' ay kumikitil ng buhay ng mga ibon upang pagkakitaan, ipinaliwanag '''niyang''' hindi siya ang nakikinabang dito. Iyan ang katwiran ni <u>''Kiyoyori''</u>, ang pangunahing tauhan sa dula.</blockquote> === Tulduk-tuldok === Ito ay ang pagtitipid sa pagpapahayag. May mga salitang hindi na inilalagay o nawawala na sa pahayag sa kadahilanang naiintindihan na ito sa pahayag at magiging paulit-ulit lamang. Halimbawa:<blockquote>Bibihira ang nagsasalin ng mga '''ganito''' sa ibang wika.</blockquote> === Pagpapalit === Ito ay ang paggamit ng iba't iba pang reperensiya sa pagtukoy ng isang bagay o kaisipan. Halimbawa:<blockquote>Dahil sa pagsasalin ng mga akda sa wikang nauunawaan natin ay namumulat tayo sa '''kulturang banyaga'''. Nalalaman natin ang '''kulturang Hapones''' at natututo tayo sa mga gawain nila.</blockquote> === Pag-uugnay === Ito naman ay paggamit ng iba't ibang pangatnig upang pag-ugnayin ang dalawa o higit pang pahayag. Halimbawa:<blockquote>Itinanghal ang Kyogen '''kapag''' tapos na ang pagtatanghal ng Noh '''upang''' maging kaaliw-aliw naman sa manonood ang panonood sa teatro.</blockquote> == Wastong Gamit ng Salita == May mga ibang salita sa Tagalog na nakakalito o nagagamit nang mali. === '''Nang''' at '''Ng''' === Ginagamit ang '''nang''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pangatnig sa mga pangungusap na hugnayan; ito ay panimula sa sugnay na di makapag-iisa Halimbawa:<blockquote>Ang Pilipinas ay lalong nakilala sa buong mundo '''nang''' mapili ang Underground River sa Palawan bilang isa sa New Seven Wonders of the World.</blockquote> * bilang pang-abay Halimbawa:<blockquote>Nakatapos '''nang''' mabilis sa mga gawain ang mag-anak na nagtulungan.</blockquote> * sa gitna ng dalawang salitang-ugat o dalawang pandiwang inuulit Halimbawa:<blockquote>Parami '''nang''' parami ang mga turistang dumarating sa bansa.</blockquote>Ginagamit naman ang '''ng''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat Halimbawa:<blockquote>Ang nanay ay naghahanda '''ng''' pagkain sa bahay.</blockquote> * bilang pagpapakita ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian Halimbawa:<blockquote>Ang programa '''ng''' pamahalaan para sa pamilya ay maganda.</blockquote> === '''Din/Rin''' at '''Daw/Raw''' === Ginagamit ang '''rin''' at '''raw''' sa mga sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at malapatinig na ''y'' at ''w''. Halimbawa:<blockquote>Gusto '''raw''' niyang mamasyal sa Pilipinas.</blockquote>Ginagamit ang '''din''' at '''daw''' sa sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig maliban sa ''y'' at ''w'' Halimbawa:<blockquote>Mas mahal '''daw''' pumunta sa ibang bansa.</blockquote> * kung ang sinusunsang salita ay nagtatapos sa ''-ri'', ''-ra'', ''-raw'' o ''-ray''<ref>Makabagong Ortograpiyang Pambansa 2013</ref> Halimbawa:<blockquote>Maaari '''din''' akong pumunta sa Pilipinas.</blockquote> === '''Subukin''' at '''Subukan''' === Ginagamit ang '''subukin''' kung sumusuri at nagsisiyat sa uri, lakas o kakayahan ng isang tao o bagay. Halimbawa:<blockquote>'''Subukin''' mo ang husay ng mga Pilipino.</blockquote>Ginagamit ang '''subukan''' kapag gustong malaman kung ano ang ginagawa ng isang tao o bagay nang palihim. Halimbawa:<blockquote>'''Subukan''' mo kung ano ang ginagawa ng mga pinuno ng bansa kapag nagtitipon.</blockquote> === '''Pahirin''' at '''Pahiran''' === Ginagamit ang '''pahirin''' kung ang ibig sabihin ay pag-alis ng isang bagay. Ginagamit ang '''pahiran''' kung ang ibig sabihin ay paglalagay ng bagay sa isang lugar o karaniwan ay sa isang bahagi ng katawan. Halimbawa:<blockquote>'''Pahirin''' mo ang luha sa iyong mata upang ma'''pahiran''' ng gamot.</blockquote> === '''Sundin''' at '''Sundan''' === Ginagamit ang '''sundin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang pagsunod sa payo o pangaral. Halimbawa:<blockquote>'''Sundin''' mo ang payo at utos ng iyong magulang.</blockquote>Ginagamit ang '''sundan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang gayahin o puntahan ang pinupuntahan ng iba. Halimbawa:<blockquote>'''Sundan''' mo ang ginagawa ng iyong magulang upang maging matagumpay ka rin sa buhay.</blockquote> === Walisin at Walisan === Ginagamit ang '''walisin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mga bagay na iwawalis. Ginagamit ang '''walisan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan magwawalis. === '''Pinto''' at '''Pintuan''' === Ginagamit ang '''pinto''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakang pinto. Ginagamit ang '''pintuan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang pinto. === '''May''' at '''Mayroon''' === Ginagamit ang '''may''' kung ang sinusundang salita ay pangngalan, pandiwa, pang-uri, panghalip o pang-abay. Ginagamit ang '''mayroon''' kung ang sinusundang salita ay pangatnig o pang-ukol. === '''Kata''' at '''Kina''' === Ginagamit ang '''kata''' kung ang ibig-sabihin ay taong kinakausap. Ginagamit ang '''kina''' kung ang ibig-sabihin ay taong pinag-uusapan. === Ikit at Ikot === Ginagamit ang '''ikit''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') paloob. Ginagamit ang '''ikot''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') palabas. === '''Hagdan''' at '''Hagdanan''' === Ginagamit ang '''hagdan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakan at naaapakang hagdan. Ginagamit ang '''hagdanan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang hagdan. === '''Operahin''' at '''Operahan''' === Ginagamit ang '''operahin''' kung ang ibig-sabihin ay ang mismong parte ng katawan na ioopera. Ginagamit ang '''operahan''' kung ang ibig-sabihin ay ang taong ioopera. === Hatiin at Hatian === Ginagamit ang '''hatiin''' kung ang ibig-sabihin ay maghiwa. Ginagamit ang '''hatian''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay sa iba. === '''Iwan''' at '''Iwanan''' === Ginagamit ang '''iwan''' kung ang ibig-sabihin ay hindi naisama. Ginagamit ang '''iwanan''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay. === Nabasag at Binasag === Ginagamit ang '''nabasag''' kung hindi sinasadya ang pagkabasag. Ginagamit ang '''binasag''' kung ang sinasadya ang pagkabasag. === Bumili at Magbili === Ginagamit ang '''bumili''' kung ang ibig-sabihin ay gumastos. Ginagamit ang '''magbili''' kung ang ibig-sabihin ay magbenta. === '''Kumuha''' at '''Manguha''' === Ginagamit ang '''kumuha''' kung iisa. Ginagamit ang '''manguha''' kung maramihan o sama-sama. === '''Dahil''' '''Sa''' at '''Dahilan''' === Ginagamit ang '''dahil sa''' kung ito ay nagpapahiwatig ng sanhi. Ginagamit ang '''dahilan''' kung ito ay ginagamit bilang pangngalan. === '''Taga''' at '''Tiga''' === Ginagamit ang '''taga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pambalana. Ginagamit ang '''tiga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pantangi. == Mga sanggunian == === Mga Sipi === <references /> === Mga Pinagkukunan === * ''Pinagyamang Pluma 9,'' by Ailene G. Baisa-Julian, Mary Grace G. del Rosario, Nestor S. Lontoc ISBN 978-971-06-3652-5, pp. 48-49, 254 == Tingnan din == * ''[[Balarila ng Wikang Pambansa]]'' [[Kategorya:Balarila ng partikular na wika]] [[Kategorya:Balarila]] [[Kategorya:Wika]] doskxhefb6jubfr51015g82a7cs04ze 2167228 2167227 2025-07-02T23:11:11Z Maninipnay 140039 /* Paghahalo */ 2167228 wikitext text/x-wiki Ang '''balarila ng Tagalog''' ay ang mga patakarang pang-gramatika na nalalarawan ng kayarian/kaayusan ng mga pahayag sa wikang [[Wikang Tagalog|Tagalog]]. Sa Tagalog, may walong mga bahagi ng pananalita: ang [[pandiwa]], [[pangngalan]], [[pang-uri]], [[pang-abay]], [[pang-ukol]], [[panghalip]], [[pangatnig]] at [[pang-angkop]]. == Palatunugan == Tumutukoy ang palatunugan sa pag-aaral ng mga tunog o [[ponema]]/multinig ng isang wika. Makikita sa talay sa ibaba ang lahat ng kinikilalang ponema sa wikang Tagalog: {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align: center;" |+Mga Ponemang Katinig ng Tagalog<ref name=":0">{{Cite book |last=Santiago |first=Alfonso O. |title=Makabagong Balarilang Filipino |last2=Tiangco |first2=Norma G. |publisher=Rex Book Store |year=2003}}</ref> ! colspan="2" | ![[Labial consonant|Panlabi]] ![[Dental consonant|Pangngipin]]- [[Alveolar consonant|Panggilagid]] ![[Postalveolar consonant|Pagka-panggilagid]]/ [[Palatal consonant|Pangmatigas na ngalangala]] ![[Velar consonant|Panlalamunan]] ![[Haptunog]] |- ! colspan="2" |Pailong |{{IPA link|m}} |{{IPA link|n}} | |{{IPA link|ŋ}} | |- ! rowspan="2" |[[Stop consonant|Pasara]] !{{small|[[may tinig]]}} |{{IPA link|p}} |{{IPA link|t}} |({{IPA link|t͡ʃ}}) |{{IPA link|k}} |[[Impit|ʔ]] |- !{{small|[[walang tinig]]}} |{{IPA link|b}} |{{IPA link|d}} |({{IPA link|d͡ʒ}}) |{{IPA link|ɡ}} | |- ! colspan="2" |[[Fricative consonant|Pasutsot]] | |{{IPA link|s}} |({{IPA link|ʃ}}) | |{{IPA link|h}} |- ! colspan="2" |[[Pagilid]]/[[Malapatinig]] | |{{IPA link|l}} |{{IPA link|j}} |{{IPA link|w}} | |- ! colspan="2" |[[Rhotic consonant|Pakatal]] | |{{IPA link|ɾ}} | | | |} {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align:center" |+'''Mga patinig ng Tagalog'''<ref name=":0" /> ! ![[Front vowel|Harap]] ![[Back vowel|Likod]] |- ![[Close vowel|Mataas]] |{{IPA link|i}} |{{IPA link|u}} |- ![[Mid vowel|Gitna]] |{{IPA link|ɛ}} |{{IPA link|ɔ}} |- ![[Open vowel|Mababa]] | colspan="2" |{{IPA link|a}} |} === Palatuldikan === {{Main|Tuldik}} == Palapantigan == {{Main|Pantig}} Tumutukoy ang '''palapantigan''' sa pagsasaayos ng mga tunog ng isang [[wika]]. Sa dalisay mang pananagalog ay may apat lamang na uri ng sa pagbilang ng pantig: * P (patinig), halimbawa: '''''u'''-ka'' * KP (katinig-patinig), halimbawa: '''''ba'''-ta'' * PK, halimbawa: '''''ta'''-bak'' * KPK, halimbawa: ''bun-'''dok''''' Mapapansing walang kambal-patinig ni katluang-pantig na makikita.<ref name=":1" /> Nguni’t dahil na rin sa hibo ng [[wikang Ingles]] at [[wikang Kastila|Kastila]], ay nadagdagan na rin ang mga maaaring bilangin, pati na rin ang mga kambal at katluan: * PKK, halimbawa: '''''ins'''-pi-ra-syon'' * KKP, halimbawa: '''''pro'''-gra-ma'' * KKPK, halimbawa: '''''plan'''-tsa'' * KKPKK, halimbawa: '''''tsart''''' * KPKK, halimbawa: '''''nars''''' * KKPKKK, halimbawa: '''''syorts'''''<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |last=Jinoe |first=Daddy |date=2022-09-19 |title=Ano Ang Pantig at mga Halimbawa |url=https://www.filipinohomeschooler.com/ano-ang-pantig-at-mga-halimbawa/ |access-date=2023-10-29 |website=The Filipino Homeschooler |language=tl}}</ref> == Palabuuan == Tumutukoy ang '''palabuuan''' o '''palaturingan''' sa pag-aaral ng mga pagbuo ng mga [[morpema]]/multuran, na siyang pinakamaliit na bahagi ng salita na may kahulugan. Halimbawa, binubuo ang salitang ''doktora'' ng dalawang morpema: ''doktor'' at ang [[hulapi]]ng ''-a'', na nagsasaad ng kasarian ng isang tao o hayop. Nguni’t hindi multuran ang salitang ''baba'' sa ''babae'', sapagka’t wala namang kinalaman ang kahulugan ng ''baba'' sa salitang ''babae'', kahi’t may sarili itong kahulugan.<ref name=":0" /> Sa Tagalog, may ilang paraan upang mabuo ang mga salita buhat sa payak nitong anyo: nilalapian (maylapi), inuulit, tinatambal (tambalan), hinahalo (haluan) o binabaligtad. === Pagbabagong morpoponemiko === Tumutukoy ang mga '''pagbabagong morpoponemiko''' o '''pagbabagong multuringin''' sa pagbabago ng isang morpema, dulot ng pagsasama o pagtatambal ng mga salita. ==== Asimilasyon ng “ng” ==== Isang halimbawa nito ay ang pagbabago ng titik ''ng'' o /ŋ/ sa hulihan ng morpema, kapag idinurugtong ito sa isa pang morpema, tulad ng: : ''katha'' + ''ng'' + ''buhay'' → ''katha'''m'''buhay'' o nobela : ''libo'' + ''ng'' + ''taon'' → ''libu'''n'''taon'' : ''pang-'' + ''bansa'' → ''pa'''m'''bansa'' : ''sang-'' + ''yuta'' → ''sa'''ng'''yuta''. Ang tuntuning sinusunod dito ay nagiging ''m'' ang ''ng'' kung naikakabit sa /b/ o /p/, /n/ naman kung /d/, /l/, /r/, /s/, /t/ at walang pagbabago sa mga natitirang titik.<ref name=":0" /> Dati ay sinusunod din ang tuntuning ito sa dulo ng mga pantig tulad ng sa : ''lungsod'' → ''lu'''n'''sod'' : ''singsing'' → ''si'''n'''sing''.<ref name=":1">{{Cite book |last=Santos |first=Lope K. |title=Balarilà ng Wikang Pambansá |last2=Galileo |first2=Zafra S. |publisher=Komisyon sa Wikang Filipino |year=2019 |edition=4 |language=tl}}</ref> ==== Pagpapalit ng /d/ at /r/ ==== Minsan ay nagiging ang /r/ ang /d/ sa unahan o hulihan ng salita kapag kinakabitan ito ng morpema. Halimbawa: : ''ma-'' + ''dapat'' → ''ma'''r'''apat'' : ''ka- -an'' + ''dunong'' + → ''ka'''r'''nungan'' : ''tawid'' + ''-an'' → ''tawi'''r'''an'' Nguni’t mayroong ding salita kung saan hindi o madalang ito nangyayari, tulad ng sa ''madilaw'' (Bibihira marinig ang ''marilaw'', maliban na lamang kung tumutukoy ito sa lungsod ng ''[[Marilao|Marilaw]]''). Mayroon namang mga salita kung saan mag-iiba ang kahulugan kung pinalitan ang /d/ ng /r/ (tulad ng sa ''madamdamin'' at ''maramdamin'').<ref name=":0" /> ==== Pagpapalit ng /o/ at /u/ ==== Kung matatagpuan ang /u/ sa hulihan ng morpema at ito’y dinugtungan, nagiging /u/ ito. Halimbawa: : ''dugo'' + ''-an'' → ''dug'''u'''an'' : ''laro'' + ''-an'' + → ''lar'''u'''an'' : ''bato'' + ''bakal'' + → ''bat'''u'''mbakal''. Minsan ay sinusunod din ang tuntuning ito sa pag-uulit ng salita: : ''bato'' → ''bat'''u'''-bato'' : ''diyos'' → ''diy'''u'''s-diyosan''<ref name=":0" /> Nguni’t marami-rami na rin ang bumabaybay nito bilang ''bato-bato'' o ''diyos-diyosan'' nang walang pagbabago.{{Cn}} === Pag-uulit === Tumutukoy ang '''pag-uulit''' sa pagbuo ng bagong salita sa pamamagitan ng pag-uulit ng isang bahagi o ang kabuuan nito.<ref name=":2">{{Cite book |last=Ceña |first=Resty Mendoza |url=https://books.google.com.ph/books?id=R4wpEAAAQBAJ&pg=PR12&dq=sintaks+ng+Filipino&hl=fil&newbks=1&newbks_redir=0&source=gb_mobile_search&ovdme=1&sa=X&ved=2ahUKEwiwqqeqzJ2OAxU7RTABHVwdEAkQ6AF6BAgLEAM#v=onepage&q&f=false |title=Morpolohya ng Filipino |date=2021-05-01 |publisher=Bisoogo |language=tl}}</ref> === Paghahalo === Sa kamakailan, marami na ring salita ang nabubuo sa pamamagitan ng paghahalo ng dalawa o higit pang salita sa pamamaraang ito tulad ng: : '''''tap'''si'' + '''''si'''nangag'' + ''it'''log''''' →'''''tapsilog''''' : '''''kanin''''' + ''sa'''baw''''' → '''''kaninbaw'''''<ref name=":2" /> Malimit ding gamitin ang pamamaraang ito sa paglikha ng mga bagong katawagan, na wala pang katumbas sa taal na Tagalog: : '''''un'''a'' + '''''lapi'''''→ '''''unlapi''''' : ''sang'''kap''''' + ''ha'''nayan''''' → '''''kapnayan'''''.<ref>{{Cite book |last=Santos |first=Lope K. |url=http://archive.org/details/061309df-6b-45ebf-723e-942d-6eb-04c-825 |title=Sources and Means for Further Enrichment of Tagalog as our National Language |date=1938 |publisher=Pamantasan ng Pilipinas |language=Ingles |translator-last=Bernando |translator-first=Gabriel A. |trans-title=Mg̃a Batis at Paraan ng Pagpapayaman pa sa Wikang Tagalog na Pambansa}}</ref> == Bahagi ng pananalita == === Pangngalan === {{Main article|Pangngalan}} Ang pangngalan ay nagngangalan ng tao, hayop, bagay, lugar, pangyayari, konsepto at kaisipan. === Panghalip === {{Main article|Panghalip}} Ang panghalip ay humahalili sa pangngalan. === Pang-uri === {{Main article|Pang-uri}} Ang pang-uri ay naglalarawan ng pangngalan at panghalip. === Pandiwa === {{Main article|Pandiwa}} Ang pandiwa ay nagsasaad ng kilos o galaw. === Pang-abay === {{Main article|Pang-abay}} Ang pang-abay ay naglalarawan ng pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay. === Pangatnig === {{Main article|Pangatnig}} Ang pangatnig ay nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, sugnay o pangungusap. === Pang-ukol === {{Main article|Pang-ukol}} Ang pang-ukol ay nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang mga salita sa pangungusap. === Pang-angkop === {{Main article|Pang-angkop}} Ang pang-angkop ay nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan. == Panandang kohesyong pambalarila == Ginagamit ang panandang kohesyong gramatikal upang maiwasan ang paulit-ulit na paggamit ng pangngalan o salitang ginagamit sa pagpapahayag. === Pagpapatungkol === Ito ay ang paggamit ng panghalip na tumutukoy sa mga nauna o nahuling pangngalan. May dalawang uri ito. ==== Anapora o Sulyap na Pabalik ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa hulihan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa unahan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Ang ''<u>Kyogen</u>'' ay isang dulang pantanghalang isinisingit sa pagtatanghal ng Noh. '''Ito''' ay naglalayong magpatawa o aliwin ang mga manonood. Kadalasan, '''ito''' ay nagpapatungkol sa realidad ng buhay at sumasalamin sa mga totoong katangian ng tao.</blockquote> ==== Katapora o Sulyap na Pasulong ==== Ito ang tawag sa mga panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa hulihan ng pangungusap o talata. Halimbawa:<blockquote>Sa Kyogen na ating binasa, makikita ang hangarin '''niyang''' mapunta sa langit. Bagama't '''siya''' ay kumikitil ng buhay ng mga ibon upang pagkakitaan, ipinaliwanag '''niyang''' hindi siya ang nakikinabang dito. Iyan ang katwiran ni <u>''Kiyoyori''</u>, ang pangunahing tauhan sa dula.</blockquote> === Tulduk-tuldok === Ito ay ang pagtitipid sa pagpapahayag. May mga salitang hindi na inilalagay o nawawala na sa pahayag sa kadahilanang naiintindihan na ito sa pahayag at magiging paulit-ulit lamang. Halimbawa:<blockquote>Bibihira ang nagsasalin ng mga '''ganito''' sa ibang wika.</blockquote> === Pagpapalit === Ito ay ang paggamit ng iba't iba pang reperensiya sa pagtukoy ng isang bagay o kaisipan. Halimbawa:<blockquote>Dahil sa pagsasalin ng mga akda sa wikang nauunawaan natin ay namumulat tayo sa '''kulturang banyaga'''. Nalalaman natin ang '''kulturang Hapones''' at natututo tayo sa mga gawain nila.</blockquote> === Pag-uugnay === Ito naman ay paggamit ng iba't ibang pangatnig upang pag-ugnayin ang dalawa o higit pang pahayag. Halimbawa:<blockquote>Itinanghal ang Kyogen '''kapag''' tapos na ang pagtatanghal ng Noh '''upang''' maging kaaliw-aliw naman sa manonood ang panonood sa teatro.</blockquote> == Wastong Gamit ng Salita == May mga ibang salita sa Tagalog na nakakalito o nagagamit nang mali. === '''Nang''' at '''Ng''' === Ginagamit ang '''nang''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pangatnig sa mga pangungusap na hugnayan; ito ay panimula sa sugnay na di makapag-iisa Halimbawa:<blockquote>Ang Pilipinas ay lalong nakilala sa buong mundo '''nang''' mapili ang Underground River sa Palawan bilang isa sa New Seven Wonders of the World.</blockquote> * bilang pang-abay Halimbawa:<blockquote>Nakatapos '''nang''' mabilis sa mga gawain ang mag-anak na nagtulungan.</blockquote> * sa gitna ng dalawang salitang-ugat o dalawang pandiwang inuulit Halimbawa:<blockquote>Parami '''nang''' parami ang mga turistang dumarating sa bansa.</blockquote>Ginagamit naman ang '''ng''' sa sumusunod na mga pagkakataon: * bilang pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat Halimbawa:<blockquote>Ang nanay ay naghahanda '''ng''' pagkain sa bahay.</blockquote> * bilang pagpapakita ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian Halimbawa:<blockquote>Ang programa '''ng''' pamahalaan para sa pamilya ay maganda.</blockquote> === '''Din/Rin''' at '''Daw/Raw''' === Ginagamit ang '''rin''' at '''raw''' sa mga sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at malapatinig na ''y'' at ''w''. Halimbawa:<blockquote>Gusto '''raw''' niyang mamasyal sa Pilipinas.</blockquote>Ginagamit ang '''din''' at '''daw''' sa sumusunod na pagkakataon: * kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig maliban sa ''y'' at ''w'' Halimbawa:<blockquote>Mas mahal '''daw''' pumunta sa ibang bansa.</blockquote> * kung ang sinusunsang salita ay nagtatapos sa ''-ri'', ''-ra'', ''-raw'' o ''-ray''<ref>Makabagong Ortograpiyang Pambansa 2013</ref> Halimbawa:<blockquote>Maaari '''din''' akong pumunta sa Pilipinas.</blockquote> === '''Subukin''' at '''Subukan''' === Ginagamit ang '''subukin''' kung sumusuri at nagsisiyat sa uri, lakas o kakayahan ng isang tao o bagay. Halimbawa:<blockquote>'''Subukin''' mo ang husay ng mga Pilipino.</blockquote>Ginagamit ang '''subukan''' kapag gustong malaman kung ano ang ginagawa ng isang tao o bagay nang palihim. Halimbawa:<blockquote>'''Subukan''' mo kung ano ang ginagawa ng mga pinuno ng bansa kapag nagtitipon.</blockquote> === '''Pahirin''' at '''Pahiran''' === Ginagamit ang '''pahirin''' kung ang ibig sabihin ay pag-alis ng isang bagay. Ginagamit ang '''pahiran''' kung ang ibig sabihin ay paglalagay ng bagay sa isang lugar o karaniwan ay sa isang bahagi ng katawan. Halimbawa:<blockquote>'''Pahirin''' mo ang luha sa iyong mata upang ma'''pahiran''' ng gamot.</blockquote> === '''Sundin''' at '''Sundan''' === Ginagamit ang '''sundin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang pagsunod sa payo o pangaral. Halimbawa:<blockquote>'''Sundin''' mo ang payo at utos ng iyong magulang.</blockquote>Ginagamit ang '''sundan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang gayahin o puntahan ang pinupuntahan ng iba. Halimbawa:<blockquote>'''Sundan''' mo ang ginagawa ng iyong magulang upang maging matagumpay ka rin sa buhay.</blockquote> === Walisin at Walisan === Ginagamit ang '''walisin''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mga bagay na iwawalis. Ginagamit ang '''walisan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan magwawalis. === '''Pinto''' at '''Pintuan''' === Ginagamit ang '''pinto''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakang pinto. Ginagamit ang '''pintuan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang pinto. === '''May''' at '''Mayroon''' === Ginagamit ang '''may''' kung ang sinusundang salita ay pangngalan, pandiwa, pang-uri, panghalip o pang-abay. Ginagamit ang '''mayroon''' kung ang sinusundang salita ay pangatnig o pang-ukol. === '''Kata''' at '''Kina''' === Ginagamit ang '''kata''' kung ang ibig-sabihin ay taong kinakausap. Ginagamit ang '''kina''' kung ang ibig-sabihin ay taong pinag-uusapan. === Ikit at Ikot === Ginagamit ang '''ikit''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') paloob. Ginagamit ang '''ikot''' kung ang ibig-sabihin ay gumugulong (''spiral'') palabas. === '''Hagdan''' at '''Hagdanan''' === Ginagamit ang '''hagdan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang mismong nahahawakan at naaapakang hagdan. Ginagamit ang '''hagdanan''' kung ang pahayag ay nangangahulugang lugar kung saan nakikita ang hagdan. === '''Operahin''' at '''Operahan''' === Ginagamit ang '''operahin''' kung ang ibig-sabihin ay ang mismong parte ng katawan na ioopera. Ginagamit ang '''operahan''' kung ang ibig-sabihin ay ang taong ioopera. === Hatiin at Hatian === Ginagamit ang '''hatiin''' kung ang ibig-sabihin ay maghiwa. Ginagamit ang '''hatian''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay sa iba. === '''Iwan''' at '''Iwanan''' === Ginagamit ang '''iwan''' kung ang ibig-sabihin ay hindi naisama. Ginagamit ang '''iwanan''' kung ang ibig-sabihin ay magbigay. === Nabasag at Binasag === Ginagamit ang '''nabasag''' kung hindi sinasadya ang pagkabasag. Ginagamit ang '''binasag''' kung ang sinasadya ang pagkabasag. === Bumili at Magbili === Ginagamit ang '''bumili''' kung ang ibig-sabihin ay gumastos. Ginagamit ang '''magbili''' kung ang ibig-sabihin ay magbenta. === '''Kumuha''' at '''Manguha''' === Ginagamit ang '''kumuha''' kung iisa. Ginagamit ang '''manguha''' kung maramihan o sama-sama. === '''Dahil''' '''Sa''' at '''Dahilan''' === Ginagamit ang '''dahil sa''' kung ito ay nagpapahiwatig ng sanhi. Ginagamit ang '''dahilan''' kung ito ay ginagamit bilang pangngalan. === '''Taga''' at '''Tiga''' === Ginagamit ang '''taga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pambalana. Ginagamit ang '''tiga''' kung ang sumusunod na salita ay pangngalang pantangi. == Mga sanggunian == === Mga Sipi === <references /> === Mga Pinagkukunan === * ''Pinagyamang Pluma 9,'' by Ailene G. Baisa-Julian, Mary Grace G. del Rosario, Nestor S. Lontoc ISBN 978-971-06-3652-5, pp. 48-49, 254 == Tingnan din == * ''[[Balarila ng Wikang Pambansa]]'' [[Kategorya:Balarila ng partikular na wika]] [[Kategorya:Balarila]] [[Kategorya:Wika]] mtakbwpanwqiq4ygupj18zl9jp2pzen 0 290917 2167314 2165459 2025-07-03T11:07:42Z JWilz12345 77302 +retrato 2167314 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang "kalayaan sa panorama", pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}} [[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]] [[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]] Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.<ref name="seiler">Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.</ref><ref name=DulongDeRosnay>{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}</ref> Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' ("kalayaan sa panorama" o "''panorama freedom''" sa Ingles). == Kaligirang pangkasaysayan == Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.<ref name=DulongDeRosnay/> Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng "mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito" sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa "mekanikal na mga pagpaparami." Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.<ref name=DulongDeRosnay/> == Mga likhang dalawang-dimensiyonal == Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.<ref name="seiler"/> Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal<ref name="uk_2">Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.</ref> na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng "palagian" ay "para sa likas na tanang buhay ng gawa."<ref name="ch"/><ref name="dix">{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.<ref name="ch"/> == Pampublikong espasyo == [[Talaksan:José Rizal statue at Rizal Park in Wilhelmsfeld, Germany - 1.jpg|thumb|Estatwa ni Jose Rizal sa lungsod ng [[Wilhelmsfeld]], Alemanya, na itinayo noong 1978 at nilikha ng Pilipinong manlililok na si [[Anastacio Caedo]]]] Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,<ref name="seiler"/> ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.<ref name="de"/> Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.<ref>{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|archive-date=2013-10-14}}</ref> Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.<ref name="elst">Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}</ref> Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang "pampublikong espasyo." Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),<ref name="de"/> habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]<ref name="uk"/> at [[Rusya]]).<ref name="ru">Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.</ref> == Pandaigdigang mga kasunduan == Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit ng Berne]] (''Berne three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).<ref>Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.</ref> May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: "Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang "walang mga pagbabago" ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.<ref>{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}</ref> == Katayuan sa iba-ibang mga bansa == Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.<ref name="seiler"/> [[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]] [[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]] ===Pilipinas=== Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na "''Literary and Artistic Works''", na isinasanggalang ang mga "likhang sining", tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang tadhana ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 ("''Limitations on Copyright''") na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang tadhanang (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng "mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining" ay "bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, , o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito." Ang tadhanang (e) naman ay nagbibigay ng tadhanang [[patas na paggamit]] sa pagsasali ng isang gawa sa "isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla," kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.<ref name=PHIpo>{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}</ref> Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit. === Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya === [[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]] ==== Biyetnam ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, "para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo."<ref>{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}</ref> ==== Brunay ==== Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunay ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}</ref> ==== Indonesya ==== Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay "hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Kambodya ==== Nakasaad sa Artikulo 25 ng batas sa karapatang-sipi ng Kambodya ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Laos ==== Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na "''Acts Consistent with Fair Use''" ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.<ref>{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}</ref> ==== Malaysia ==== {{multiple image | align = right | image1 = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg | image2 = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg | footer = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]] }} Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang "mga likhang sining" bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}</ref> ==== Singapura ==== [[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]] Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapura ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.<ref>{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}</ref> ==== Thailand ==== Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng "drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video", habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng "isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}</ref> === Alherya === Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan ("''classified cultural and natural sites''").<ref>{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}</ref> === Australya === [[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]] Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: "Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito)." Kumakapit ito sa anumang "masining na gawa" na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang "obra ng masining na pagkakagawa" (pero hindi isang ''circuit layout'').<ref name="AU">{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}</ref> Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.<ref name="AU" /> Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng "[[sining sa kalye]]".<ref name="G124v01">{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|title=Street Art & Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Photographers & Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}</ref> === Bagong Silandiya === Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.<ref>{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}</ref> Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na "magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista."<ref>{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}</ref> === Brasil === [[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na "bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar."<ref>{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}</ref>]] Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.<ref>{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}</ref><ref>{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}</ref> Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.<ref>{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}</ref> === Côte d'Ivoire === Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon: #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon. #Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra. #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan. Dagdag ng probisyon: "Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}</ref> === Demokratikong Republika ng Konggo === Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa "pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar," datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}</ref> === Estados Unidos === Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.<ref>{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}</ref> Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990: {{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&nbsp;Code §&nbsp;120(a)]]<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}</ref>}} ==== Batayan at kahulugan ==== {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 250 | image1 = NYC, WTC.jpg | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings & Merrill LLP]]. | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003. | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001. }} Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong "isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura"; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring "makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan."<ref>{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}</ref> Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong "hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura" sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.<ref name=Zimand>{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law & the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}</ref> Ang kahulugan ng "gawang pang-arkitektura" sa kalagayang ito ay isang gusali,<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}</ref> na binigyang-kahulugan bilang "mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin."<ref>{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}</ref> ==== Ibang mga gawa ==== Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo. Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa "binagong" mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.<ref>{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.<ref>{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na "walang-pakundangang mga paggamit" ng bantayog.<ref>{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> ;Kilalang mga kaso Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.<ref>{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> [[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]] Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa "[[patas na paggamit]]" (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.<ref>{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett & Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}</ref> Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel & Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang "layunin" at "bahaging ginamit" sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang "epekto ng paggamit" dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang "kalikasan ng gawang may karapatang-sipi" sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.<ref>{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}</ref> Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}</ref> Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa "minartilyong tanso" sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}</ref> ==== Mga pagtanggap at batikos ==== Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.<ref name=Zimand/> Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong "ikinalugod" nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, "ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi." Kaugnay nito, "bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto" ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.<ref>{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}</ref> Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.<ref>{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).<ref>{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, "Hey, That Looks Like My Building!" |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}</ref> Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – "ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita."<ref>{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}</ref> Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil "hindi handa" ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.<ref>{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> === Gitnang Amerika === Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guwatemala]],<ref>{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Honduras]],<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Nicaragua]]<ref>{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}</ref> ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |url-status=dead }}</ref> Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Panama]].<ref>{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}</ref> Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belis]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.<ref>{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}</ref> === Hapon === Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang "palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon" at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami "para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}</ref> Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga "naipagsasanggalang gawa" na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}</ref> Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.<ref>{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}</ref> === Hilagang Korea === May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na "nakalagay sa pampublikong mga lugar".<ref>{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}</ref> === Iceland === Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, "kailangang bayaran" ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}</ref> === India === {{multiple image | align = right | total_width = 300 | image1 = Assembly 09.jpg | image2 = Statue of Unity.jpg | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]]. }} Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko." Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.<ref>{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}</ref> Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. "Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar" ang pamamahaging ito.<ref>{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}</ref> === Israel === Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === Kanada === Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi ang mga sumusunod: {{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'') {{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'') {{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}} {{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}} Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang "nagkataon at hindi sinadya." === Kolombya === Sa ilalim ng Artikulo 39 ng batas sa karapatang-sipi ng Kolombya, pinahihintulutan ang mga pagpaparami ng mga gawang "palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o liwasang-bayan" sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpiya, pati na ang pamamahagi at pagpapahayag sa publiko ng naturang mga larawan. Nalalapat din ang tadhanang ito sa "panlabas na anyo" sa kaso ng mga gawang pang-arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.funcionpublica.gov.co/eva/gestornormativo/norma.php?i=3431 |title=Ley 23 de 1982 |website=Función Publica |access-date=Hunyo 19, 2025 |language=es}}</ref> === Libano === Limitado lamang sa paglathala ng "midya" ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa [[Libano]], alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.<ref>{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba & Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}</ref> Hindi tiyak kung anong uri ng "midya" ang tinutukoy nito. === Mehiko === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}</ref> {{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha {{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}} === Moroko === Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.<ref>{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}</ref> Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na "hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}</ref> === Niherya === Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa "pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko." Walang pagbanggit ng mga retrato.<ref>{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}</ref> === Noruwega === Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}</ref> === Pakistan === Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}</ref> {{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain: {{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}} {{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}} {{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang pampelikula ng — {{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}} {{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng pampelikula];}} }} }} === Paraguay === Sa ilalim ng Artikulo 39(4) ng batas sa karapatang-sipi ng Paraguay, maaaring paramihin ang pampublikong sining na "palagiang makikita sa mga kalye, liwasang-bayan, o iba pang mga pampublikong lugar", pati na ang panlabas na mga harapan ng mga gusali, sa pamamagitan ng midyum na iba sa ginamit na paraan sa paglikha ng orihinal, kapagka babanggitin ang pangalan ng manlilikha ng gagamiting gawa kung kilala ito at tutukuyin ang pamagat at ang kinaroroonan ng gawa. Napapailalim ang tadhanang ito at ang iba pang mga limitasyon sa karapatang-sipi sa [[tatlong-hakbang na pagsusulit ng Berne]], na tuwirang isinama bilang isang pangkalahatang tadhana: "Ang pinahihintulutang mga pagpaparami sa ilalim ng artikulong ito ay papayagan hangga't hindi nilalabag ang karaniwang pagsasamantala [ng mga manlilikha] sa gawa o [hindi] nagdudulot ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na pakinabang ng manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://www.bacn.gov.py/leyes-paraguayas/908/ley-n-1328-derecho-de-autor-y-derechos-conexos |title=Ley Nº 1328 / DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |website=Biblioteca y Archivo del Congreso de la Nación |access-date=Hunyo 18, 2025 |language=es}}</ref> === Reyno Unido === [[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa. Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').<ref name="uk">{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}</ref> Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang "anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura." Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali. [[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at "mga obra ng masining na pagkakagawa" ("''works of artistic craftsmanship''"). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na "bukas sa publiko" ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.<ref name="Copinger9-266">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}</ref> Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar. Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng "mga obra ng masining na pagkakagawa" sa mga "gawang grapiko" (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga "gawang grapiko" bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang "pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido"}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar. Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng "obra ng masining na pagkakagawa", ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.<ref name="Copinger3-129">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}</ref> Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, "may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon," kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na "obra ng masining na pagkakagawa": mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador. Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya). Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.<ref name="DACSfactsheet">{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}</ref><ref name="ArtQuest">{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> === Ruwanda === Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit "kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha]."<ref>{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}</ref> === Sri Lanka === Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.<ref>{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura "na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> === Suwisa === Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.<ref name="ch">{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}</ref> Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito "sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha]." === Tanzania === Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar "sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo". Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang "pahapyaw na paggamit" ("''incidental utilization''") ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}</ref> === Taywan (Republika ng Tsina o ROC) === [[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]] Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na hindi nalalapat sa paggamit ng mga likhang sining ang layuning pagbebenta ng mga kopya ng naturang mga gawa. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.<ref>{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}</ref> === Timog Aprika === [[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga "serbisyong pangkomunikasyon." Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang "serbisyong pangkomunikasyon" bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}</ref> Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}</ref> === Timog Korea === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong "ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito."<ref>{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}</ref> May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa "UV House", na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.<ref>Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.</ref> Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.<ref>{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}</ref> Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa "mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi." Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.<ref>{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&jkouttype=external&cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> === Tsina, Republikang Bayan ng (PRC) === [[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]] Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra "na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar" sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, "sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang "''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''" sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],<ref>{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}</ref> ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,<ref>{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}</ref> at may nangyayari ding "magkaibang mga pasya" sa paghatol sa usaping ito.<ref>{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}</ref> Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].<ref>{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}</ref><ref>{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}</ref> ==== Hong Kong ==== [[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]] Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..<ref>{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}</ref> ==== Macau ==== Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.<ref>{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}</ref><ref>{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}</ref> Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.<ref>{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}</ref> === Uganda === Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong "anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala." Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === United Arab Emirates === Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar "sa mga brodkast" lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}</ref> Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.<ref>{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}</ref> Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.<ref>{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref> === Unyong Europeo === [[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa {{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}} {{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}} {{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}} {{legend|#bbb|Hindi tiyak}} ]] Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.<ref name="eu">{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].</ref><ref>{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}</ref> Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang "ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin" at "mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi."<ref name=EUparl>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.<ref name=EuroNewsFOP1>{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.<ref name=EUparl/> Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na "nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha."<ref name=DWFOP1>{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title="Freedom of Panorama": Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa "pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon" sa Pransiya pa lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}</ref> Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.<ref name=EuroNewsFOP1/> Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], "huwad at mapanlinlang" ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.<ref>{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}</ref> Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.<ref>{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}</ref> Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.<ref>{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> ==== Alemanya ==== Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.<ref name="de">{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}</ref> Ayon sa 59(1), "pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali]." Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.<ref>Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}</ref> Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.<ref>{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2002-1&nr=13376&pos=1&anz=8&Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}</ref> Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].<ref>{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}</ref> [[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' ("Sundial na may kalakip na Heo-Krus"), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.<ref name=WDRDronePano/>]] Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na "karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko" at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.<ref>{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}</ref> Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.<ref name=WDRDronePano>{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}</ref> ==== Belhika ==== [[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]] Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.<ref name=ManagingIPBelFOP>{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref><ref name=InfojusticeBelFOP>{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) "ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha."<ref name=ManagingIPBelFOP/> Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].<ref name=ManagingIPBelFOP/><ref name=ExpertPhotoFOP>{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> ==== Dinamarka ==== Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.<ref>{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}</ref> [[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']] Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.<ref name=ExpertPhotoFOP/> Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, "Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi." Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, "pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit."<ref>{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref> ==== Eslobenya ==== Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na "Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin," ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.<ref>{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}</ref> Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).<ref>{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}</ref> ==== Espanya ==== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na "ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Estonya ==== Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga "''real estate advertisement''".<ref>{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}</ref> ==== Gresya ==== Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang "paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar."<ref>{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}</ref> ==== Italya ==== Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].<ref name="it">{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta<ref>{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}</ref> at isang pambansang inisyatibang<ref>{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}</ref> pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),<ref name="it"/> pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}</ref> Mayroon din isang batas na tinatawag na "''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''" na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng "pangkalinangang mga bagay" (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''. ==== Latbya ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi ("''Autortiesību likums''"), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}</ref> ==== Luksemburgo ==== Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon "ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon."<ref>{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}</ref> ==== Olanda ==== Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.<ref name=":0">{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}</ref> Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.<ref>{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}</ref> ==== Polonya ==== May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na "mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit." Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}</ref> ==== Pinlandiya ==== Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.<ref>{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}</ref> ==== Pransiya ==== Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang "mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo".<ref>{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&cidTexte=LEGITEXT000006069414&categorieLien=id&dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}</ref> Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na "amendement Wikipédia" ang kalayaan sa panorama noong 2011.<ref>{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}</ref> {{multiple image | align = right | image1 = Louvre pyramid - blackout.jpg | image2 = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG | footer = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi }} May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit. Isinasanggalang ang mga gawang pang-arkitektura at panlilok sa ilalim ng batas sa Pransiya simula pa noong 1902, nang sinusugan ang dating batas ng 1793 upang isama sa pananggalang ng karapatang-sipi ang "mga gawa ng lilok" kasabay ang mga gawa ng mga "arkitekto" (mismong mga gusali bilang "mga gawa ng lilok" sa susog ng 1902).<ref>{{cite web |url=https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000000877825 |title=Loi du 11 mars 1902 ETENDANT AUX OEUVRES DE SCULPTURE L'APPLICATION DE LA LOI DES 19-24 JUILLET 1793 SUR LA PROPRIETE ARTISTIQUE ET LITTERAIRE |website=Légifrance |date=Marso 14, 1902 |access-date=Hunyo 20, 2025}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Sityong François-Mitterrand|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].<ref name=JournalIPFranceBldg/> [[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]] Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong "[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]" o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at "pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan" ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.<ref name=JournalIPFranceBldg>{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law & Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}</ref> Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung "hindi pangunahing layunin" ng pelikula ang arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}</ref> ==== Portugal ==== Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..<ref>{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}</ref> ==== Rumanya==== [[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Rumanya]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI ("Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha") ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}</ref> Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.<ref>{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}</ref> Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.<ref>{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}</ref>{{better source needed|date=Mayo 2022}} ==== Suwesya ==== Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.<ref name="falkvinge-2016">{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}</ref> Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.<ref name="Wikimedia Sweden decision">{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}</ref>{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang "halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database."<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|2,7}} ==== Unggarya ==== Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.<ref>{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}</ref> === Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet === Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.<ref>{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}</ref> Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].<ref>{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|archive-date=2015-07-01}}</ref> Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.<ref>{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|archive-date=2015-06-30}}</ref> === Mga bansang kasapi ng OAPI === Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Konggo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.<ref>{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}</ref> == Tingnan din == * [[Copyleft]] * [[Malayang nilalaman]] * [[Potograpiya at batas]] * [[Pampublikong dominyo]] * [[Tatak-pangkalakal]] == Talababa == {{notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist|30em}} == Panlabas na mga link == {{commons category|Freedom of panorama}} * [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]]. * [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005. * MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''. * {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}} ;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama *[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa) *[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]] *[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]] {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Potograpiya]] tm24fqkobdy9dcw3apczqhkxzmn8rr9 0 301502 2167221 2161118 2025-07-02T22:26:21Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167221 wikitext text/x-wiki {{Infobox food | name = Karne norte | image = Carne norte guisado with onions (Philippines) 01.jpg | image_size = 250px | alternate_name = Corned beef | creator = | course = | served = | main_ingredient = Baka, asin |caption=[[Ginisang karne norte]] na may [[sibuyas]]|variations=Pagdagdag ng asukal at espesya}} Ang '''karne norte''' ({{lang-en|corned beef}}) ay [[Salt-cured meat|inasinang]] [[Dibdib ng hayop|pitso]] ng baka.<ref>{{Cite web |title=Corned Beef |trans-title=Karne Norte |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/corned+beef |access-date=Setyembre 17, 2021 |website=www.merriam-webster.com |language=en}}</ref> Nagmula ang katawagang ito mula sa wikang Kastila, at "hilagang karne" ang ibig sabihin nito. Ang katawagan naman sa Ingles ay nagmumula sa malalaking asin na ginagamit sa pag-iimbak ng karne, na tinatawag na {{lang|en|corn}}. Minsan, hinahaluan ito ng [[sugar|asukal]] at [[espesya]]. Itinatampok ang karne norte bilang sahog sa maraming mga lutuin. Mayroong [[nitrato]] sa karamihan mga ng resipi nito, na nag-coconvert sa likas na [[myoglobin]] sa baka na maging [[nitroso]]myoglobin, na nagpapakulay-rosas sa karne. Ang mga nitrato at nitrite ay nakakabawas sa panganib ng delikadong [[botulism|botulismo]] habang [[Curing (food preservation)|inaasin]] sa pagpipigil ng pagdami ng ''[[Clostridium botulinum]]'',<ref>{{cite web |author=US Dept of Agriculture |title=Clostridium botulinum |url=https://www.fsis.usda.gov/wps/wcm/connect/a70a5447-9490-4855-af0d-e617ea6b5e46/Clostridium_botulinum.pdf?MOD=AJPERES |access-date=Disyembre 13, 2016 |archive-date=Marso 3, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303233849/http://www.fsis.usda.gov/wps/wcm/connect/a70a5447-9490-4855-af0d-e617ea6b5e46/Clostridium_botulinum.pdf?MOD=AJPERES |url-status=dead }}</ref> ngunit naiugnay rin ito sa tumataas na panganib ng [[kanser]] sa mga daga.<ref>{{cite web |title=Ingested Nitrates and Nitrites, and Cyanobacterial Peptide Toxins |trans-title=Nilamon Ang Mga Nitrates at Nitrites, at Cyanobacterial Peptide Toxins |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK326544/ |access-date=Agosto 6, 2018 |website=NCBI.NLM.NIH.gov |publisher=International Agency for Research on Cancer |language=en}}</ref> Kulay-abo ang bakang inasin na walang nitrato o nitrite, at tinatawag minsan na {{lang|en|New England corned beef}}.<ref>{{cite web |last1=Ewbank |first1=Mary |date=Marso 14, 2018 |title=The Mystery of New England's Gray Corned Beef |trans-title=Ang Misteryo ng Kulay-abo na Karne Norte sa Bagong England |url=https://www.atlasobscura.com/articles/why-ish-corned-beef-gray-new-england |access-date=Hulyo 22, 2019 |website=Atlas Obscura |language=en}}</ref> Naging sikat na pagkain ang karne norte sa mga digmaan, kabilang dito ang [[Unang Digmaang Pandaigdig|Ika-1]] at [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Ika-2 Digmaang Pandaigdig]], kung kailan nirasyon ang sariwang karne. Sikat pa rin ito sa buong mundo bilang sahog sa mga pagkain sa mga iba't ibang rehiyon at karaniwang bahagi sa modernong [[field ration|rasyon]] ng mga iba't ibang sandatahang lakas sa mundo. ==Kasaysayan== Kahit hindi alam ang eksaktong pinagmulan ng karne norte, malamang na sumipot ito noong nagsimulang mag-imbak ang mga tao ng karne sa [[Salt-cured meat|pag-aasin]]. May ebidensya nito sa iba't ibang kultura, kabilang dito ang sinaunang Europa at Gitnang Silangan.<ref name=ofc/> Ang salitang {{lang|en|corn}} (sa katawagan nito sa wikang Ingles) ay nanggaling sa [[Old English|Lumang Ingles]] at ginagamit ito para ilarawan ang anumang maliit at matigas na butil.<ref>{{Cite journal |title=Corn, n.1 |publisher=Oxford University Press |journal=Oxford English Dictionary |year=2010}} "A small hard particle, a grain, as of sand or salt."</ref> Sa kaso ng karne norte, maaaring tumukoy ang salita sa magaspang, at butil-butil na asin na ginagamit sa pag-iimbak ng baka.<ref name="ofc">{{Cite book|title=On Food and Cooking: The Science and lore of the Kitchen|url=https://archive.org/details/onfoodcookingsci0000mcge_e4f3|first=Harold|last=McGee|publisher=Simon and Schuster|year=2004|isbn=978-0-684-80001-1|language=en|trans-title=Ukol sa Pagkain at Pagluluto: Ang Agham at Alamat ng Kusina}}</ref> Maaari ring tumutukoy ang salitang {{lang|en|corned}} sa mga "{{lang|en|corns}}" ng [[salitre]] na dating ginamit sa pagpepreserba ng karne.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/textbookofinorga00norrrich|title=A Textbook of Inorganic Chemistry for Colleges|last=Norris|first=James F.|publisher=McGraw-Hill|location=New York|year=1921|page=[https://archive.org/details/textbookofinorga00norrrich/page/528 528]|oclc=2743191|quote=Ginagamit ang salitre sa paggawa ng pulbura ... Ginagamit din ito sa pag-iimbak ng karne; pinipigilan nito ang pagbubulok at nagbibigay ito ng matingkad na pula na pamilyar sa mga inasinang hamon at karne norte. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)|language=en|trans-title=Isang Teksbuk ng Kimikang Inorganiko para sa Mga Kolehiyo}}</ref><ref>{{cite journal |last=Theiss |first=Lewis Edwin |date=Enero 1911 |title=Every Day Foods That Injure Health |trans-title=Pang-araw-araw na Pagkaing Nakakapinsala sa Kalusugan |url=https://books.google.com/books?id=9kIlAQAAIAAJ&q=gunpowder+corned+beef&pg=PA249 |journal=Pearson's Magazine |language=en |location=New York |publisher=Pearson Pub. Co. |volume=25 |page=249 |quote=malamang napansin mo kung paano kaganda at pula ang karne norte. Iyon ay dahil mayroon itong salitre, na ginagamit sa paggawa ng pulbura. (Isinalin ang sipi mula sa Tagalog}}</ref><ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/essentialschemi01smitgoog|title=Essentials of Chemistry|last1=Hessler|first1=John C.|last2=Smith|first2=Albert L.|publisher=Benj. H. Sanborn & Co.|location=Boston|year=1902|page=[https://archive.org/details/essentialschemi01smitgoog/page/n184 158]|quote=Ang pangunahing paggamit ng salitre sa pag-iimbak ay sa paghahanda ng karne norte.|language=en|trans-title=Mga Mahahalaga sa Kimika}}</ref> === Ika-19 siglo: kalakalan sa Atlantiko === [[File:Libby McNeill & Libby Corned Beef 1898.jpg|thumb|''Libby, McNeill & Libby Corned Beef'', 1910]] Kahit matagpuan ang kasanayan ng pagpepreserba ng baka sa maraming kultura, nagsimula ang industriyal na produksyon ng karne norte noong [[Rebolusyong Industriyal]] ng mga Briton. Ang karne norte mula sa Irlanda ay ginamit at kinalakal nang husto mula ika-17 siglo hanggang gitna ng ika-19 siglo para sa pagkonsumo ng mga sibilyang Briton at para sa probisyon ng mga armada ng Briton at mga hukbo ng Hilagang Amerika dahil matagal bago ito mabulok.<ref>{{Cite journal |last=Cook |first=Alexander |year=2004 |title=Sailing on The Ship: Re-enactment and the Quest for Popular History |url=https://archive.org/details/sim_history-workshop-journal_spring-2004_57/page/247 |trans-title=Paglalayag sa Barko: Pagsasadula at ang Hangarin para sa Popular na Kasaysayan |journal=History Workshop Journal |language=en |volume=57 |issue=57 |pages=247–255 |doi=10.1093/hwj/57.1.247 |jstor=25472737 |hdl-access=free |s2cid=194110027 |hdl=1885/54218}}</ref> Ikinalakal din ang produkto sa mga taga-Pransiya, na ipinangkain ng mga kolonista at [[Pang-aalipin|inalipin]] na manggagawa sa [[French West Indies|kanilang mga kolonya sa Karibe]].<ref name="mandel">{{cite journal |last=Mandelblatt |first=Bertie |year=2007 |title=A Transatlantic Commodity: Irish Salt Beef in the French Atlantic World |trans-title=Isang Panindang Transatlantiko: Inasnang Baka ng Irlanda sa Mundo ng Atlantiko Pranses |journal=History Workshop Journal |language=en |volume=63 |issue=1 |pages=18–47 |doi=10.1093/hwj/dbm028 |jstor=25472901 |s2cid=140660191}}</ref> Ang ika-17 siglong prosesong pang-industriya ng mga Briton para sa karne norte ay hindi nagtangi sa mga iba't ibang hiwa ng baka maliban lang sa mga makunat at di-kanais-nais na bahagi tulad ng leeg at binti ng baka.<ref name="mandel" /><ref name="irish">{{cite journal |last1=Mac Con Iomaire |first1=Máirtín |last2=Óg Gallagher |first2=Pádraic |year=2011 |title=Irish Corned Beef: A Culinary History |trans-title=Karne Norte ng Irlanda: Isang Kasaysayan sa Pagluluto |url=https://arrow.dit.ie/cgi/viewcontent.cgi?article=1005&context=tfschafart |journal=Journal of Culinary Science and Technology |language=en |volume=9 |issue=1 |pages=27–43 |doi=10.1080/15428052.2011.558464 |s2cid=216138899}}</ref> Sa halip nito, ang pagmamarka ay ginawa ayon sa timbang ng baka sa mga sumusunod: "{{lang|en|small beef}}", "{{lang|en|cargo beef}}", at "{{lang|en|best mess beef}}", pinakapangit ang una at pinakamaganda ang huli.<ref name="mandel" /> Karamihan ng di-kanais-nais na bahagi at mas mababang marka ay ikinalakal sa mga Pranses, habang ang mga mas maayos na bahagi ay itinabi para sa pagkokonsumo sa Britanya o [[Imperyong Britaniko|sa kanyang mga kolonya]].<ref name="mandel" /> [[Talaksan:Mmm... corned beef on rye with a side of kraut (7711551990).jpg|thumb|Karne norte na nakasalop sa sandwich at keso]] Nagprodus ang Irlanda ng malaking bahagi ng karne norte sa kalakalan sa Atlantiko mula sa lokal na baka at asin na inangkat mula sa [[Tangway ng Iberia]] at timog-kanlurang Pransiya.<ref name=mandel/> Naglikha ang mga baybaying lungsod, tulad ng [[Dublin]], [[Belfast]] at [[Cork (city)|Cork]], ng napakalaking industriya sa pag-aasin at pag-iimpake ng baka. Ang Cork mismo ay nakapagprodus ng kalahati ng taunang luwas sa baka ng Irlanda noong 1668.<ref name="irish" /> Kahit malaki ang pinagkitaan ng mga bansa ng Europa sa produksyon at kalakalan ng karne norte, sa mga kolonya naging mababa ang tingin sa produkto dahil kinakain ito ng mga mahihirap at mga alipin.<ref name=mandel/> Dahil tinaas ang produksyon ng karne norte upang matugunan ang dumaraming tao na lumilipat sa mga lungsod mula sa kabukiran noong [[Rebolusyong Industriyal]], lumala ang epekto ng [[Irish Famine (1740–1741)|Taggutom sa Irlanda sa 1740-41]] at [[Great Famine (Ireland)|Daking Taggutom sa Irlanda]]: {{quote|Ang mga Keltikong pastulan ng ... Irlanda ay pinagpastulan ng mga baka nang maraming siglo. Kinolonisa ng mga Briton ... ang mga Irlandes, binago ang karamihan ng kanilang kabukiran na maging bakahan para sa gutom na merkado ng mamimili sa kanilang tahanan ... Ang kagustuhan ng mga Briton sa baka ay nagkaroon ng nakapanlulumong epekto sa mahihirap at ipinagkait [ang mga] tao ... ng Irlanda. Pinaalis mula sa pinakamagagandang pastulan at napilitang magsaka sa mga mas maliliit na lupain, bumaling ang mga Irlandes sa patatas, isang ani na maitatanim nang marami sa mas pangit na lupa. Sa dakong huli, lumaganap ang mga baka sa Irlanda, anupat naiwang nakadepende ang katutubong populasyon sa patatas para manatiling buhay. |[[Jeremy Rifkin]]|''Beyond Beef''{{efn|{{lang-en|The Celtic grazing lands of ... Ireland had been used to pasture cows for centuries. The British colonized ... the Irish, transforming much of their countryside into an extended grazing land to raise cattle for a hungry consumer market at home ... The British taste for beef had a devastating impact on the impoverished and disenfranchised [the] people of ... Ireland. Pushed off the best pasture land and forced to farm smaller plots of marginal land, the Irish turned to the potato, a crop that could be grown abundantly in less favourable soil. Eventually, cows took over much of Ireland, leaving the native population virtually dependent on the potato for survival.}}}}<ref>{{cite book| last = Rifkin | first = Jeremy | title = Beyond Beef: The Rise and Fall of the Cattle Culture | trans-title = Higit pa sa Karneng Baka: Ang Pagbangon at Pagbagsak ng Kultura ng Baka | language = en | publisher = Plume | date = Marso 1, 1993 | pages = 56, 57 | isbn = 978-0-452-26952-1}}</ref>}} ===Ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan=== [[File:Queensland State Archives 2739 Canned meat from Argentine photographed for the Federal Commerce Department c 1946.png|thumb|De-latang karne norte na pinrodus sa [[Arhentina]] para iluwas sa [[New Zealand]], 1946]] Nawalan ng importansiya ang karne norte bilang kalakal noong ika-19 siglo sa mundo ng Atlantiko, sa isang bahagi, dahil sa [[Abolitionism|abolisyon ng pag-aalipin]],<ref name=mandel/> Ang produksyon ng karne norte at pagdede-lata nito ay nanatiling mahalagang pagkain noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Nagmula ang karamihan ng de-latang karne norte sa [[Fray Bentos (food brand)|Fray Bentos]] sa [[Uruguay]]. Higit sa 16&nbsp;milyong de-lata ang iniluwas nila noong 1943.<ref name=irish/> Ngayon, may makabuluhang halaga ng suplay ng de-latang karne norte sa mundo na nanggagaling sa Timog Amerika. Halos 80% ng suplay ng de-latang karne norte sa mundo ay galing sa Brazil.<ref>{{cite web |last=Palmeiras |first=Rafael |date=Setyembre 9, 2011 |title=Carne enlatada brasileira representa 80% do consumo mundial |trans-title=De-latang karne ng Brazil, kumakatawan sa 80% ng pagkokonsumo sa mundo |url=http://brasileconomico.ig.com.br/ultimas-noticias/carne-enlatada-brasileira-representa-80-do-consumo-mundial_106632.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150518092955/http://brasileconomico.ig.com.br/ultimas-noticias/carne-enlatada-brasileira-representa-80-do-consumo-mundial_106632.html |archive-date=Mayo 18, 2015 |access-date=Mayo 11, 2015 |website=Brasil Econômico |language=pt-br}}</ref> ==Mga rehiyon== ===Europa=== ====Irlanda==== [[File:Cornedbeef.jpg|thumb|Karne norte panghapunan, na may kasamang patatas at repolyo, Irlanda]] Pinepetsahan ang paglitaw ng karne norte sa lutuing Irlandes noong ika-12 siglo sa tulang ''Aislinge Meic Con Glinne'' (Ang Pangitain ni MacConglinne).<ref>{{cite web |title=Aislinge Meic Con Glinne |trans-title=Ang Pangitain ni MacConglinne |url=http://www.ucc.ie/celt/online/T308002/text001.html |publisher=The University College Cork Ireland |language=Gitnang Irlandes}}</ref> Sa teksto, inilarawan ito bilang espesyal na pagkain na ginagamit ng hari para purgahin ang kanyang sarili mula sa "demonyo ng [[katakawan]]". Pinahalagahan ang mga baka bilang [[Palitan ng paninda|pambaligya]], kaya kinain lang ito kapag hindi na magagatasan o makakapagtrabaho. Inilarawan ang karne norte sa tekstong ito bilang pagkain na napakahalaga, dahil sa kahalagahan at katayuan ng mga baka sa kanilang kultura, pati na rin ang pagiging mahal ng asin, at walang kinalaman sa karne norte na kinakain ngayon.<ref name="europeancuisines1">{{cite web |title=Ireland: Why We Have No Corned Beef & Cabbage Recipes |trans-title=Irlanda: Bakit Wala Kaming Resipi ng Karne Norte & Repolyo |url=http://www.europeancuisines.com/Why-We-Have-No-Corned-Beef-Recipes |publisher=European Cuisines |language=en}}</ref> ===Timog-silangang Asya=== ==== Pilipinas ==== [[File:Tortang carne norte (Corned beef omelet) - Philippines 03.jpg|thumb|[[Tortang carne norte|Tortang karne norte]] mula sa [[Philippines|Pilipinas]]]] Katulad ng mga ibang de-latang karne, sikat na pang-almusal sa [[Pilipinas]] ang karne norte sa de-lata.<ref name="IDF_ref3">{{cite web |last=Makalintal |first=Bettina |date=Enero 4, 2019 |title=Palm Corned Beef is My Favorite Part of Filipino Breakfast |trans-title=Palm Karne Norte Ang Aking Paboritong Bahagi ng Almusal sa Pilipinas |url=https://www.vice.com/en_asia/article/xwjjxw/palm-corned-beef-is-my-favorite-part-of-filipino-breakfast |website=vice.com |language=en}}</ref><ref name="IDF_ref2"/> Ang katawagan nito sa wikang Tagalog ay may salin na "hilagang karne" sa wikang Kastila. Tumutukoy ito sa mga Amerikano, na dating tinawag na [[Hilagang Amerika|''norteamericano'']] ng mga Pilipino, kagaya ng mga ibang kolonya ng Espanya, kung saan may pag-iba-iba kung ano ang [[Hilagang Amerika|''norteamericano'']] o taga-Hilagang Amerika (taga-[[Canada]], taga-[[Estados Unidos|Amerika]], taga-[[Mehiko]]), [[Gitnang Amerika|''centroamericano'']] o taga-Gitnang Amerika (taga-[[Nicaragua]], taga-[[Costa Rica]], atbp.) at [[Timog Amerika|''sudamericano'']] o taga-Timog Amerika (taga-[[Colombia]], taga-[[Ecuador]], taga-[[Paraguay]], atbp.). Ang pananaw kolonyal sa kung ano ang ''norteamericano'' noon ay mga bansa pahilaga ng Daan ng [[Viceroy|Birey]] | ''Camino de Virreyes'', ang ruta na ginamit para maghatid ng paninda mula sa babaan ng [[Galeon ng Maynila]] sa daungan ng [[Acapulco]] papunta sa [[Havana]] sa pamamagitan ng daungan ng [[Veracruz]] (at hindi ang ilog [[Rio Grande]] sa Texas ngayon), kaya tumutukoy ang ''centroamericano'' sa mga ibang pag-aarian ng mga Kastila patimog ng [[Lungsod ng Mehiko|Lungsod Mehiko]]. [[File:Sopas, Filipino noodle soup dish.jpg|left|thumb|[[Sopas]] na may karne norte]] Unang sumikat ang karne norte, lalo ng ang tatak ng [[Libby's]], noong [[History of the Philippines (1898–1946)|panahon ng mga Amerikano sa Pilipinas]] (1901–1941), kung kailan ang napakayaman ay may kakayahang bumili ng mga ganoong de-lata; inadvertise ang mga ito sa paghahain ng karne norte nang malamig at galing agad mula de-lata patungo sa ibabaw ng kanin, o bilang palaman ng tinapay. Noong [[World War II|Ika-2 Digmaang Pandaigdig]] (1942–1945), nagdala ang mga Amerikanong sundalo ng karne norte, at in-{{lang|en|airdrop}} nila ito mula langit; kinasasalalayan ito ng buhay o kamatayan dahil kinontrol ng [[Hukbong Imperyal ng Hapon]] ang lahat ng pagkain upang pabagsakin ang anumang pagtutol laban sa kanila. [[File:Carne norte guisado (Corned beef guisado) - Philippines 02.jpg|thumb|[[Ginisang karne norte]] ng Pilipinas na may patatas, sibuyas, bawang, karot, at kamatis; sinasabayan ito ng kanin o tinapay]] Pagkatapos ng digmaan (1946-ngayon), sumikat pa lalo ang karne norte. Nananatili itong staple sa mga [[balikbayan box]] at sa mga [[Lutuing Pilipino|lamesa ng mga Pilipino pag-almusal]]. Makakayang bilhin ng mga ordinaryong Pilpino ang mga ito, at maraming sumipot na mga tatak, katulad ng mga gawa ng [[Century Pacific Food]], [[CDO Foodsphere]] at [[San Miguel Food and Beverage]], na ganap na minamay-ari ng mga Pilipino, at lokal na minamanupaktura.<ref name="IDF_ref3"/><ref name="IDF_ref2">{{cite web |date=Enero 26, 2018 |title=Why corned beef isn't just for breakfast |url=https://cnnphilippines.com/lifestyle/2017/12/29/why-corned-beef-isnt-just-for-breakfast.html |website=cnnphilippines.com |access-date=Oktubre 21, 2022 |archive-date=Marso 24, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200324064208/https://cnnphilippines.com/lifestyle/2017/12/29/why-corned-beef-isnt-just-for-breakfast.html |url-status=dead }}</ref> Ang karne norte sa Pilipinas ay karaniwang gawa mula sa ginayat na baka o buffalo, at halos palaging ibinebenta na nakade-lata. Ito ay pinakukulo, ginagayat, dinede-lata, at ibinebenta sa mga supermarket at grocery para mabili ng taumbayan. Kadalasan, inihahain ito bilang pang-almusal na tinatawag na "corned beef [[silog]]", kung saan [[Ginisang karne norte|gisado]] ang pagkaluto nito (pinrito, inihahalo sa sibuyas, bawang, at madalas, mga kinubong [[patatas]], [[carrot|karot]], [[kamatis]], at/o [[repolyo]]), na may kasabay na [[sinangag]] at pinritong itlog.<ref>{{cite web |last1=Manalo |first1=Lalaine |date=Agosto 14, 2021 |title=Ginisang Corned Beef |trans-title=Ginisang Karne Norte |url=https://www.kawalingpinoy.com/ginisang-corned-beef/ |access-date=Enero 4, 2022 |website=Kawaling Pinoy |language=en}}</ref><ref name="IDF_ref3"/><ref>{{cite web |title=Corned Beef with Potato |trans-title=Karne Norte na may Patatas |url=https://www.casabaluartefilipinorecipes.com/2020/07/corned-beef-with-potato.html |access-date=Enero 4, 2022 |website=Casa Baluarte Filipino Recipes |language=en}}</ref> Isa pang karaniwang paraan para kainin ang karne norte ay [[tortang carne norte]], kung saan inihahalo ang karne norte sa itlog at piniprito.<ref>{{cite web |title=Tortang Carne Norte |url=https://www.overseaspinoycooking.net/2007/08/tortang-carne-norte.html |access-date=Enero 4, 2022 |website=Overseas Pinoy Cooking}}</ref><ref>{{cite web |title=Corned Beef Omelet |trans-title=Tortang Karne Norte |url=https://panlasangpinoy.com/tortang-corned-beef-omelet/ |access-date=Enero 4, 2022 |website=Panlasang Pinoy |language=en}}</ref> Ginagamit din ang karne norte bilang murang karne sa mga pagkain tulad ng [[sopas]] at [[sinigang]].<ref>{{cite web |date=Setyembre 12, 2021 |title=Sinigang na Corned Beef Recipe |trans-title=Resipi ng Sinigang na Karne Norte |url=https://whattoeatph.com/sinigang-na-corned-beef-recipe/ |access-date=Enero 4, 2022 |website=What To Eat Philippines |language=en |archive-date=Enero 4, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220104045753/https://whattoeatph.com/sinigang-na-corned-beef-recipe/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |date=Agosto 4, 2014 |title=Sinigang na Corned Beef |url=https://www.angsarap.net/2014/08/04/sinigang-na-corned-beef/ |access-date=Enero 4, 2022 |website=Ang Sarap |language=en}}</ref><ref>{{cite web |last1=Angeles |first1=Mira |title=Sopas with Corned Beef Recipe |url=https://www.yummy.ph/recipe/sopas-with-corned-beef-recipe-a394-20210321 |access-date=Enero 4, 2022 |website=Yummy.ph}}</ref> == Talababa == {{notelist}} ==Mga sanggunian== {{reflist|30em}} [[Kategorya:Pagkain]] [[Kategorya:Lutuing Pilipino]] 6kh5robho2j31olu9nwpy2hp920td87 0 308228 2167249 2083649 2025-07-03T04:33:49Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167249 wikitext text/x-wiki {{Infobox Commune Italya|name=Manziana|metropolitan_city=[[Kalakhang Lungsod ng Roma Capital|Roma]] (RM)|website={{official website|http://www.comunedimanziana.it/}}|area_code=06|postal_code=00066|day=Agosto 29|saint=San Juan Bautista|elevation_m=369|elevation_footnotes=|population_demonym=Manzianesi|population_footnotes=|area_total_km2=23.8|area_footnotes=|mayor=Bruno Bruni|mayor_party=|frazioni=Quadroni|region=[[Lazio]]|official_name=Comune di Manziana|coordinates_footnotes=|coordinates={{coord|42|8|N|12|8|E|display=inline}}|pushpin_map_alt=|pushpin_label_position=|map_caption=|map_alt=|image_map=|shield_alt=|image_shield=Manziana-Stemma.gif|image_caption=|image_alt=|imagesize=|image_skyline=|native_name=|footnotes=}}Ang '''Manziana''' ay isang ''[[komuna]]'' (munisipalidad) sa [[Kalakhang Lungsod ng Roma Capital]] sa [[Italya]]nong rehiyon ng [[Latium]], na matatagpuan mga {{Convert|40|km|mi}} hilagang-kanluran ng [[Roma]]. May hangganan ang Manziana sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Bracciano]], [[Canale Monterano]], [[Oriolo Romano]], at [[Tolfa]]. == Heograpiyang pisikal == === Teritoryo === Matatagpuan ang Manziana sa taas ng mga kabundukan ng Sabatini, sa hilagang mga sanga ng sinaunang [[Bulkan ng Sabatino]], na ang pagbagsak ay nagbunga ng [[Lawa Bracciano]]. Sa katunayan, ang tanawin na ito ay nagbigay inspirasyon sa direktor na si [[Sergio Corbucci]] upang mahanap ang angkop na tagpuan kung saan kukunan ang mga panlabas ng kaniyang pelikulang [[The Shortest Day of 1963|''The Shortest Day of 1963'']]. === Klima === Isang medyo banayad na klima sa mga buwan ng tag-araw, at malamig sa panahon sa pagitan ng tag-araw at taglagas. Sa mga buwan ng taglamig, maaaring bumaba ang temperatura sa ibaba ng lamig, ngunit bihira lamang ang pag-ulan ng niyebe. ==Mga sanggunian== {{Reflist}} == Mga panlabas na link == * [http://www.comune.manziana.rm.it/ Opisyal na website] * [http://www.manzianaturismo.com/ Portal ng Turismo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110429081822/http://www.manzianaturismo.com/ |date=2011-04-29 }} {{Clear}}{{Kalakhang Lungsod ng Roma Capital}} lmafk44j65vq9oa3r19xhr2z6l65s28 0 309879 2167262 2123841 2025-07-03T06:45:30Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167262 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Maya_Chinchilla_.jpg|alt=|thumb| Maya Chinchilla sa Studio Grand 2015]] [[Talaksan:Author_Photo_by_Rio_Yañez.jpg|thumb| larawan sa SOMARTS 2009]] Si '''Maya Chinchilla''' ay isang makatang Guatemalan-Amerikanon na nakabase sa Bay na kilala bilang isa sa mga nagsimula ng [[EpiCentroAmerica]] at para sa pagsusulat ng ''Cha Cha: Isang Chapina Poética.'' Siya ay magkahalong lahi ng United States, German, at Guatemalan. <ref>{{Citation|last=Rodríguez|first=Ana Patricia|chapter=Literatures of Central Americans in the United States|publisher=Routledge|isbn=9780203097199|doi=10.4324/9780203097199.ch42|title=The Routledge Companion to Latino/A Literature|year=2011}}</ref> Siya ay isang lektor sa University of California, Santa Cruz kung saan nakapagtapos siya ng mga kurso sa Central American sa Diaspora at Creative Writing. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=MxZ4DAAAQBAJ&q=%22The+Cha+Cha+files%3A+A+Chapina+Po%C3%A9tica%22&pg=PA131|title=The Cambridge Companion to Latina/o American Literature|last=González|first=John Morán|date=2016-06-13|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781316571569|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://lals.ucsc.edu/faculty/singleton.php?&singleton=true&cruz_id=mchinchi|title=Maya M Chinchilla|website=lals.ucsc.edu|language=en|access-date=2017-03-08}}{{Dead link|date=Hulyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite journal|title=EpiCentro: The Emergence of a New Central American-American Literature|url=https://archive.org/details/sim_comparative-literature_summer-2012_64_3/page/300|journal=Comparative Literature|volume=64|issue=3|pages=300–315|doi=10.1215/00104124-1672961|year=2012|last1=Arias|first1=A.}}</ref> Si Chinchilla ay isang guro din sa University of California Davis sa departamento ng Chicano Studies. <ref>{{Cite web|url=http://directory.ucdavis.edu/search/directory_results.shtml?filter=Maya%20Chinchilla|title=University of California, Davis {{!}} UC Davis|website=directory.ucdavis.edu|access-date=2018-09-26|archive-date=2018-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20180927005608/http://directory.ucdavis.edu/search/directory_results.shtml?filter=Maya%20Chinchilla|url-status=dead}}</ref> == Kasaysayan at edukasyon == Si Maya Chinchilla ay ipinanganak sa [[Long Beach, California]] sa pamilya ng mga imigrante na may mga lahing [[Guwatemala|Guatemalan.]] <ref name=":0">{{Cite book|title=The Cha Cha Files: A Chapina Poética|url=https://archive.org/details/chachafileschapi0000chin|last=Chinchilla|first=Maya|publisher=Kórima Press|year=2014|isbn=978-0988967380|location=San Francisco, CA|pages=cv}}</ref> Ang kanyang ina, isang sosyolohista na si Dr. Norma Chinchilla at ang kanyang ama ay nagtatag ng Guatemala Information Center (GIC). <ref>{{Cite book|title=Seeking Community in a Global City: Guatemalans and Salvadorans in Los Angeles|url=https://archive.org/details/seekingcommunity0000hami|last1=Chinchilla|first1=Norma|last2=Hamilton|first2=Nora|publisher=Temple University Press|year=2001|isbn=1566398681|pages=[https://archive.org/details/seekingcommunity0000hami/page/131 131]}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://library.osu.edu/site/mujerestalk/2013/05/13/chapina-2-0-reflections-of-a-central-american-solidarity-baby/|title=Chapina 2.0: Reflections of A Central American Solidarity Baby|last=Chinchilla|first=Maya|date=May 13, 2013|website=Mujeres Talk}}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Si Chinchilla ay nakatanggap ng Bachelor of Arts mula sa [[Unibersidad ng California, Santa Cruz|University of California Santa Cruz]], isang Masters in Broadcasting and Electronic Communities ng Komunidad mula sa San Francisco State University, at isang Masters of Fine Arts sa English at Creative Writing mula sa Mills College . <ref name=":1">{{cite web|url=https://ciis.academia.edu/MayaChinchilla/CurriculumVitae |title=Curriculum Vitae |last=Maya |first=Chinchilla |archive-url=https://archive.today/20170309003703/http://ciis.academia.edu/MayaChinchilla/CurriculumVitae |archive-date=2017-03-09 |url-status=live |access-date=2017-03-08 }}</ref> == Trabaho == === Iskolar na trabaho at kritikal na pagtanggap === Ang kolektibong panitikan, ang EpiCentroAmerica o ''epicentros'', ay lumitaw noong dekada 1990 bilang isang espasyo upang mabigyan ang mga kabataan ng Central American American na tuklasin ang kanilang pagkakakilanlan. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=AP7QCteb0o0C&q=epicentroamerica&pg=PA972|title=Immigrants in American History: Arrival, Adaptation, and Integration|last=Barkan|first=Elliott Robert|date=2013-01-01|publisher=ABC-CLIO|isbn=9781598842197|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=mK147fnLIrAC&q=epicentroamerica&pg=PA192|title=Art in the Lives of Immigrant Communities in the United States|last1=DiMaggio|first1=Paul|last2=Fernandez-Kelly|first2=Patricia|date=2010-10-13|publisher=Rutgers University Press|isbn=9780813550411|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://epicentroamerica.blogspot.com/|title=Welcome to EpicentroAmerica: "An Anthology of U.S. Central American Poetry and Art"|date=March 16, 2010|website=Welcome to EpicentroAmerica: Central American Diasporic Culture, Art and Rumblings.}}</ref> Inilarawan bilang pangunahing kaalaman sa kilusan na muling suriin ang Central American at Central American American sa mga sining ng panitikan noong unang bahagi ng ika-21 siglo. <ref>{{cite web|url=https://clacsnyublog.com/2015/08/30/sharing-tears-with-maya-chapina-maya-chinchilla/|title=Sharing Tears With Maya Chinchilla|last=willyr89|date=2015-08-31|website=CLACS @ NYU|access-date=2017-03-12|archive-date=2017-03-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20170313044159/https://clacsnyublog.com/2015/08/30/sharing-tears-with-maya-chapina-maya-chinchilla/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Cárdenas|first=Maritza|date=2013-01-01|title=From Epicentros to Fault Lines: Rewriting Central America from the Diaspora|journal=Studies in 20th & 21st Century Literature|language=en|volume=37|issue=2|doi=10.4148/2334-4415.1808|issn=2334-4415|doi-access=free}}</ref> Ang isang nauugnay na antolohiya noong 2007, ang ''Desde el EpiCentro'', na isinaayos nina Chinchilla at Karina Oliva-Alvarado, ay inilarawan bilang kritikal sa pag-gulo ng tradisyunal na pag-unawa sa pagkakakilanlan ng mga Latino. === Iba pang mga akdang pampanitikan === ''Ang Church at Night ay'' isinulat ni Maya Chinchilla matapos ang insidente ng pagbaril sa Orlando nightclub . Noong 2018, ang tula ay nai-publish sa ''A Journal of Lesbian and Gay Studies.'' <ref>{{Cite journal|last=Chinchilla|first=Maya|date=2018-01-01|title=Church at Night|journal=GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies|volume=24|issue=1|pages=3–8|doi=10.1215/10642684-4254387|s2cid=148576338|issn=1064-2684}}</ref> Lumilitaw naman ang ''Femme on Layunin'' sa The Jota Anthology. <ref>{{Cite web|url=http://ucdavis.academia.edu/MayaChinchilla/CurriculumVitae|title=Maya Chinchilla {{!}} University of California, Davis - Academia.edu|website=ucdavis.academia.edu|access-date=2019-03-02}}</ref> Bukod sa kanyang akdang pampanitikan, nagturo si Maya Chinchilla ng iba`t ibang mga proyekto sa video kabilang ang "Solidarity Baby" at ang "The Last Word". <ref>{{Cite news|url=https://mayachapina.com/video/|title=Video|date=2009-04-13|work=Chinchilla Like Tortilla|access-date=2017-03-08|language=en-US|archive-date=2017-03-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170308220043/https://mayachapina.com/video/|url-status=dead}}</ref> == Mga Sanggunian == [[Kategorya:Nabubuhay na mga tao]] 9hysa2agx2ooud3lq3qadhqnzh19wfq 0 312928 2167315 2144449 2025-07-03T11:23:33Z Stephan1000000 98632 num_seasons = 3 | num_episodes = 22 2167315 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=Enero 2022}} {{Refimprove|date=Oktubre 2021}} {{Infobox television | image =Squid Game logo.png | alt = | caption = | native_name = {{Infobox name module | hangul = 오징어 게임 | rr = Ojing-eo Geim | mr = Ojingŏ Keim }} | genre = {{ubl|[[Action fiction|Action]]|[[Thriller (genre)|Thriller]]|[[Survival fiction|Survival]]|[[Drama (film and television)|Drama]]}} | alt_name = ''Round Six'' | creator = [[Hwang Dong-hyuk]] | writer = Hwang Dong-hyuk | director = Hwang Dong-hyuk | starring = {{ubl|[[Lee Jung-jae]]|[[Park Hae-soo]]|[[Wi Ha-joon]]|[[Jung Ho-yeon]]|[[O Yeong-su (actor)|O Yeong-su]]|[[Heo Sung-tae]]|[[Anupam Tripathi]]|[[Kim Joo-ryoung]]}} | country = South Korea | language = Korean | num_seasons = 3 | num_episodes = 22 | list_episodes = #Episodes | location = <!-- Should be left blank if same as country of origin above.--> | composer = [[Jung Jae-il]] | camera = [[Multi-camera]] | runtime = 32–63 minutes | company = Siren Pictures Inc.<ref>{{cite web |url= https://about.netflix.com/en/news/squid-game-invites-you-to-deadly-childhood-games-on-september-17 |title= Squid Game invites you to deadly childhood games on September 17 |first= Julie |last= Lee |work= Netflix Media Center |date= August 10, 2021 |access-date= August 12, 2021 |archive-date= August 11, 2021 |archive-url= https://web.archive.org/web/20210811094811/https://about.netflix.com/en/news/squid-game-invites-you-to-deadly-childhood-games-on-september-17 |url-status= live }}</ref> | distributor = [[Netflix]] | budget = | network = Netflix | picture_format = {{plainlist| * [[4K resolution|4K]] ([[Ultra HD]]) * [[Dolby Vision]] }} | audio_format = [[Dolby Atmos]] | first_run = <!-- The nation in which the series first aired, if different from country parameter --> | first_aired = {{Start date|2021|9|17}} | preceded_by = <!-- Should not be used to indicate a program that preceded another in a television lineup. --> | followed_by = <!-- Should not be used to indicate a program that followed another in a television lineup. --> }} Ang '''''Squid Game''''' ({{Korean|hangul=오징어 게임|rr=Ojing-eo Geim}} ' Larong Pusit'), ay isang teleseryeng ''survival drama'' na mapapanood sa [[Netflix]] na inilathala ni Direk Hwang Dong-hyuk, at pinagbibidahan nina Lee Jung-jae, Park Hae-soo, Wi Ha-joon, Jung Ho-yeon, O Yeong-su, Heo Sung-tae, Anupam Tripathi, and Kim Joo-ryoung, Ang serye ay ipinamahagi ng Netflix at ipinalabas sa buong mundo noong 17 Setyembre 2021.<ref>https://www.scmp.com/lifestyle/k-pop/k-drama/article/3152412/next-squid-game-disney-launch-three-asian-markets-new-korean</ref><ref>https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3152592/inside-squid-games-jung-ho-yeon-and-blackpink-jennies</ref><ref>https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-58896247</ref><ref>https://www.soompi.com/article/1493800wpp/squid-game-star-oh-young-soo-explains-why-hes-turned-down-all-his-commercial-offers-moves-lovelyzs-mijoo-to-tears</ref><ref>https://www.npr.org/2021/10/08/1044463694/in-squid-game-childrens-games-get-awfully-bloody</ref> ==Sanggunian== {{reflist}} ==Talababa== * {{IMDb name|10919420}} [[Kategorya:Mga serye sa telebisyon]] {{stub|telebisyon}} lngua8u6gm3phljbwl1jle4zk7yfgcd 0 313233 2167214 2151328 2025-07-02T19:20:06Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167214 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Flag of Spain.svg|alt=Flag of Spain.|thumb|200x200px| Watawat ng Espanya]] [[Talaksan:Flag_of_the_Philippines.svg|alt=Flag of the Philippines|thumb|200x200px| Watawat ng Pilipinas]] Ang '''impluwensya ng Espanya sa kulturang Pilipino''' ay naging malalim, na nagmula sa [[Silangang Indiyas ng Espanya]]. Ang iba't ibang aspeto ng mga kaugalian at tradisyon sa [[Pilipinas]] ngayon ay mababakas sa impluwensyang ito.<ref>{{Cite web |url=http://journals.upd.edu.ph/index.php/humanitiesdiliman/article/viewFile/18/464 |title=Archive copy |access-date=2021-11-07 |archive-date=2020-11-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201127015937/https://journals.upd.edu.ph/index.php/humanitiesdiliman/article/viewFile/18/464 |url-status=dead }}</ref> == Panimula == Ang paninirahan ng mga Espanyol sa Pilipinas ay unang naganap noong 1500s, noong panahon ng kolonyal na Espanya sa mga isla. Itinatag ng conquistador na si [[Miguel López de Legazpi]] ang unang pamayanan ng mga Espanyol sa [[Cebu]] noong 1565 at kalaunan ay itinatag ang [[Maynila]] bilang kabisera ng [[Silangang Indiyas ng Espanya]] noong 1571. Ang mga isla ay pinanglanan na Las Islas Filipinas hango sa pangalan ni [[Felipe II ng Espanya|Haring Felipe]].<ref>filipino.com</ref> Ang mga Espanyol ay tinutukoy ng mga Pilipino bilang "Kastila" na ipinangalan sa dating Kaharian ng Castile, ngayon ay isang rehiyon ng Espanya. Karamihan sa mga Pilipinong may lahing Espanyol ay nagmula sa Kastila, habang ang napakaliit na minorya ay may lahing Latino Americano. Ang isa pang termino para sa kanila ay [[Mestisong Pilipino|mestisong Pilipino]]. == Kasaysayan bago ang Espanisasyon == Ang ilan sa mga lipunang nakakalat sa mga isla ay nanatiling nakabukod ngunit marami ang umunlad sa mga estado na bumuo ng malaking kalakalan at pakikipag-ugnayan sa mga tao sa Silangan at Timog Asya, kabilang ang mga mula sa [[India]], [[Tsina]], [[Hapon]] at iba pang mga islang [[Mga Austronesyo|Austronesian]] (Malay archipelago). Nakita sa unang milenyo ang pag-usbong ng mga pamunuan ng daungan at ang paglaki sa ng estado na binubuo ng mga [[Barangay|barangay na]] independyente, o kaalyado ng malalaking bansa na alinman sa mga Malay thalassocracies, na pinamumunuan ng mga Datu o mga kaharian na pinamamahalaan ng mga [[Raha|Rajah]]. == Wika == [[Wikang Kastila sa Pilipinas|Ang Español Filipino]] o Castellano Filipino ay isang uri ng karaniwang Espanyol na sinasalita sa Pilipinas. Isa itong diyalektong [[Wikang Kastila sa Pilipinas|Espanyol ng wikang Espanya]]. [[Wikang Chavacano|Ang Chavacano]], isang diyalektong base sa Espanyol (creole), ay sinasalita sa [[Tangway ng Zamboanga|Zamboanga Peninsula]] (kung saan ito ay isang opisyal na diyalekto), [[Lungsod ng Dabaw|Davao]], at [[Cotabato (lalawigan)|Cotabato]] sa [[Mindanao]], at [[Kabite|Cavite]] sa [[Luzon]]. Ang mga Filipino ngayon ay nagsasalita ng iba't ibang [[Mga wika sa Pilipinas|wika]] kabilang ang [[Wikang Sebwano|Cebuano]], [[Wikang Tagalog|Tagalog]], [[Wikang Iloko|Ilocano]], [[Wikang Hiligaynon|Ilonggo]], at [[Wikang Gitnang Bikol|Bikolano]], bilang karagdagan sa Ingles —na lahat ay 90% Austronesian na mga wika, at naglalaman din ng ilang mga salitang Espanyol. Ganap pa ring natamo ng Pilipinas ang buong wika at kultura nito sa kabila ng mga taon ng kolonyal na pamumuno ng Espanya. Ang pinakakaraniwang wikang ginagamit sa Pilipinas ngayon ay ang Ingles at [[Wikang Filipino|Filipino]], ang pambansang wika na isang kilala na anyo ng Tagalog. Ang Espanyol ay isa sa opisyal na wika ng bansa hanggang sa pagkatapos ng [[Rebolusyong EDSA ng 1986|People Power Revolution]] noong Pebrero 1986 at ang kasunod na ratipikasyon ng [[Saligang Batas ng Pilipinas|1987 Constitution]]. Ang bagong charter ay inalis ang Espanyol bilang isang opisyal na wika at ngayon ay bihira ng makahanap ng isang katutubong nagsasalita ng Espanyol, mas mababa sa 0.1% ng populasyon. Gayunpaman, muling ipinakilala ng pamahalaan ni [[Gloria Macapagal Arroyo]], ang [[Talaan ng mga Pangulo ng Pilipinas|ikalabing-apat na]] [[pangulo ng Pilipinas]] at isang hispanophone, ang pag-aaral ng Espanyol sa sistema ng paaralan ng estado. == Pangalan ng Pilipinas == Ang pangalan ng Pilipinas ay nagmula sa hari ng Espanya na si [[Felipe II ng Espanya|Felipe II]]. Ito ay ibinigay ng Espanyol na explorer na si [[Ruy López de Villalobos]] na pinangalanan ang mga isla ng [[Samar (pulo)|Samar]] at [[Pulo ng Leyte|Leyte na]] "Las Islas Felipinas" (The Philippine Islands), sa panahon ng kanyang ekspedisyon noong 1543. Sa buong panahon ng kolonyal, ginamit ang pangalang Felipinas (Philippines), at naging opisyal na pangalan ng Pilipinas. Maraming probinsiya sa Pilipinas na may mga Espanyol na pangalan, tulad ng [[Nueva Vizcaya]], Nueva Écija ( [[Nueva Ecija]] ), [[Laguna]], [[Isabela (lalawigan)|Isabela]], [[Quirino]], [[Aurora (lalawigan)|Aurora]], La Unión ( [[La Union]] ), [[Marinduque]], Antique, [[Negros Occidental]], [[Negros Oriental]], Nueva Segovia at [[Davao de Oro|Valle de Compostela]]. Maraming mga lungsod at bayan ang pinangalanan din sa Espanyol, tulad ng [[Medellin, Cebu|Medellin]], [[La Libertad, Zamboanga del Norte|La Libertad]], [[Naga, Camarines Sur]] (bago ang 1919 ay kilala bilang ''Nueva Cáceres'' ), [[Las Piñas]], [[Prosperidad]], [[Isabela, Basilan|Isabela]], [[Sierra Bullones]], [[Angeles]], [[La Paz, Tarlac|La Paz]], [[Esperanza, Agusan del Sur|Esperanza]], [[Buenavista, Agusan del Norte|Buenavista]], [[Pilar, Sorsogon|Pilar]], [[La Trinidad]], [[Garcia Hernandez]], [[Trece Martires]], [[Los Baños]], at marami pang iba. Maraming iba pang mga bayan at lungsod na ipinangalan sa mga santo, tulad ng [[San Fernando, La Union|San Fernando]], [[Santa Rosa, Laguna|Santa Rosa]], [[San Isidro, Nueva Ecija|San Isidro]], [[San Jose del Monte|San José]], [[San Juan, Kalakhang Maynila|San Juan]] at [[San Pablo, Laguna|San Pablo]], gayundin sa mga lugar ng Espanya tulad ng [[Madrid, Surigao del Sur|Madrid]], [[Santander, Cebu|Santander]], [[Toledo, Cebu|Toledo]], [[Cadiz, Negros Occidental|Cádiz]], [[Valencia, Bukidnon|Valencia]], [[Murcia, Negros Occidental|Murcia]], [[Lucena]], at [[Pamplona, Negros Oriental|Pamplona]]. Ang iba pang mga katutubong pangalang Filipino ay binabaybay gamit ang ortograpiyang Espanyol, tulad ng [[Cagayan de Oro|Cagayán de Oro]], [[Parañaque]], at [[Lungsod ng Cebu|Cebu]]. === Mga apelyido sa Filipino na Espanyol === Ang apelyido na tunog Espanyol o Latin ay hindi nangangahulugang nagsasaad ng mga ninuno ng mga Espanyol sa Pilipinas. Ang mga pangalan ay nagmula sa pananakop ng mga Espanyol sa mga Isla ng Pilipinas at sa pagpapatupad nito ng isang sistema ng pagpapangalan ng Espanya. Matapos ang pananakop ng mga Kastila sa mga isla ng Pilipinas, maraming mga sinaunang Kristiyanong Pilipino ang gumamit ng mga instrumentong panrelihiyon o mga pangalang santo. Nagbunga ito ng maraming tao na may apelyidong " de Los Santos " ("ng mga Banal"), " de la Cruz" ("ng Krus"), " del Rosario " ("ng Rosaryo"), "Bautista" ("Baptist "), atbp. Noong Nobyembre 21, 1849, ang Espanyol na Gobernador-Heneral ng Isla ng Pilipinas, si [[Narciso Clavería y Zaldúa|Narciso Clavería]], ay nag-atas ng sistematikong pamamahagi ng mga apelyido at ang pagpapatupad ng sistema ng pagpapangalan ng Espanya para sa mga Pilipino . Gumawa ito ng ''[[Catálogo alfabético de apellidos]]'' ("Alphabetical Catalog of Surname") na naglilista ng mga ''Hispanicized'' [[Wikang Tsino|Chinese]] at [[Mga wikang Pilipino|Filipino na]] salita, pangalan, at numero. Ang mga apelyido ng maharlikang Espanyol at ilang kolonyal na administrador, na kinabibilangan ng preposition na ''de'' bilang isang ''nobiliary particle'', ay tahasang ipinagbabawal. Maraming mga pangalan na nagresulta ay hindi karaniwan sa mundo ng Hispanophone, dahil sila ay Hispanicized mula sa orihinal na Filipino o Chinese. Inalis din ng bagong sistema ng pagbibigay ng pangalan ang kaugaliang Pilipino ng magkakapatid na kumukuha ng iba't ibang apelyido. == Mga tao == Ang mga Pilipino ay kabilang sa pangkat [[Mga Austronesyo|etnikong Austronesian sa]] rehiyon ng Timog Silangang Asya. Ang mga katutubo ng [[Pilipinas|Philippine Islands]] ay maaaring may kaugnayan sa mga Chamorro sa [[Kapuluang Mariana|Mariana Islands]] (pinangalanang Islas de Ladrones sa panahon ng ekspedisyon ni [[Fernando de Magallanes|Ferdinand Magellan]] ) ng [[Karagatang Pasipiko]] dahil sa kanilang pagkakatulad sa lahi, at dahil sa heograpikal na hindi konektado sa Southeast Asian mainland bilang isang pangkat ng mga isla, ngunit sa halip ay naiiba sa mga Pacific Islander na kabilang sa Polynesian, [[Micronesia|Micronesian]], at [[Mga Melanesyo|Melanesian na mga]] etnikong grupo. Ang mga katutubo ng [[Pilipinas]] ay medyo malapit na nauugnay sa kanilang pinakamalapit na kapitbansa, na ang [[Malaysia]] at [[Indonesia]]. Karamihan sa mga imigrante na etnisidad ng [[Pilipinas|Isla ng Pilipinas]] ay mula sa Southeast Asian region. Bagama't maraming [[mga pangkat etniko sa Pilipinas]], tulad ng katutubong populasyon (Tagalog, Bisaya, Bicolano, Ilokano, Mindanaoans, at mga katutubong Moro sa Mindanao), na ang ilang mga tao sa Pilipinas sa kasalukuyang panahon, ay itinuturing silang magkakamag-anak. sa mga Aborigines ng [[Australia]] at [[Mga Melanesyo|Melanesians]], ay sa halip ay nagresulta ng mahabang panahon ng pagkakahalo halo ng lahi sa mga katutubong pangkat etniko ng Isla. Ang mga [[Pilipinas|Isla ng Pilipinas]] ay nahahati pa rin sa pulitika sa mga pangkat etniko at pangkat ng rehiyon, ngunit mayroon ding mga Intsik, Hapones, at mga Indiano na lumipat pagkatapos ng panahon ng kolonyal na Espanya at lumikha ng kanilang sariling di-katutubong pangkat etniko. May iilan pa ring mga Pilipino at mga kilalang pamilyang Pilipino ngayon na purong Espanyol ang pinagmulan.{{Cite book |last=Ohno |first=Shun |title=Japanese diasporas: Unsung pasts, conflicting presents, and uncertain futures |date=2006 |isbn=978-1-135-98723-7 |editor-last=Adachi |editor-first=Nobuko |page=97 |chapter=The Intermarried issei and ''mestizo'' nisei in the Philippines |chapter-url=https://books.google.com/books?id=8P2SAgAAQBAJ&pg=PA97}}</ref><ref>{{Cite news |last=Agnote |first=Dario |date=October 11, 2006 |title=A glimmer of hope for castoffs |work=The Japan Times |url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20061011f1.html |access-date=August 9, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110607035509/http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20061011f1.html |archive-date=June 7, 2011}}</ref> Gayunpaman, sinabi ng [[Pamantasang Stanford|Stanford University]] na 1–3% lamang ng populasyon ng Pilipinas ang may kaunting antas ng dugong Espanyol. Hindi alam ang opisyal na porsyento ng mga Pilipinong may lahing Espanyol.{{Fact|date=April 2016}} Gayunpaman, sa isang pananaliksik na ginawa ni Dr. Michael Purugganan, NYU Dean of Science noong 2013, napagpasyahan niya na ang mga Pilipino ngayon ay ang pagtatapos ng resulta ng migrasyon ng Austronesian at Chinese mula sa libu-libong taon, isang melting pot ng [[Asya|Asia]] noong pre. -panahon ng kolonyal. Sinabi niya na; "Lahat tayo sa maraming halo ng Indo-China, at sa tingin ko ang bawat Pilipino na sinuri ng genetically ay lalabas bilang isang halo. Kami ay mga produkto ng tinatawag naming mga evolutionary genomicist na genetic admixture, ang resulta ng ilang libong taon ng paghahalo sa aming isla archipelago sa gilid ng Pasipiko. Palagi kaming nakakakuha ng mga gene mula sa lahat ng pumunta sa aming baybayin. Kami ay, sa isang genetic na kahulugan, isang tunay na pandaigdigang tao." == Relihiyon == [[Talaksan:Our_Lady_of_Peñafrancia.jpg|left|thumb|250x250px|Ang rebulto ng [[Ina ng Peñafrancia|Our Lady of Peñafrancia]] sa prusisyon patungo sa mataas na altar ng [[Katedral ng Maynila|Manila Cathedral]].]] Ang Pilipinas ay isa sa dalawang [[Kristiyanismo|bansang nakararami sa mga Kristiyano]] sa Asya, ang isa pa ay [[Silangang Timor|East Timor]]. Humigit-kumulang 81% ng populasyon ay [[Simbahang Katolikong Romano|Katoliko]], 11% ay nabibilang sa Protestante o iba pang denominasyong Kristiyano, 5.6% ay [[Muslim]], at humigit-kumulang 2% ay nagsasagawa ng ibang relihiyon o hindi relihiyoso.<ref>{{Cite web|title=Philippines - The World Factbook|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/philippines/|access-date=2021-02-16|website=www.cia.gov}}</ref> Ang mga Pilipino sa bahay ay nagtayo ng mga altar sa tradisyong Hispanico na pinalamutian ng mga imaheng Katoliko, bulaklak, at kandila. Sa panahon ng mga fiesta, karamihan sa mga komunidad ay nag-oorganisa ng mga serbisyo sa simbahan at mga relihiyosong prusisyon bilang parangal sa isang [[Santong patron|patron]], nagdaraos ng mga funfair at konsiyerto, at nagpipiyesta na may iba't ibang pagkaing Filipino. === Mga pista === Ang lahat ng mga pangunahing [[Kristiyanismo|pista opisyal ng mga Kristiyano]] ay ginaganap bilang opisyal na mga pista opisyal sa Pilipinas. Ang kultura at Kristiyanismo ng Espanyol ay nakaimpluwensya sa mga kaugalian at tradisyon ng Pilipinas. Taun-taon tuwing ika-3 Linggo ng Enero, ipinagdiriwang ng Pilipinas ang kapistahan ng "Santo Niño" (Banal na Batang Hesus), ang pinakamalaking ginaganap sa Cebu City. === Mga Piyesta Opisyal === * Enero 1 – [[Araw ng Bagong Taon|Araw ng]] Bagong Taon (Bagong Taon) * Marso o Abril - Semana Santa ([[Mahal na Araw|Holy Week]] o [[Pasko ng Muling Pagkabuhay|Easter]]) * Oktubre 31 hanggang Nobyembre 2 – Araw ng mga Patay, Araw ng mga Kaluluwa ([[Araw ng mga Kaluluwa|All Souls' Day]]), at Todos Los Santos ([[Undas|All Saints' Day]]) kung saan ginugugol ng mga pamilya ang karamihan sa 3 araw at 3 gabi sa pagbisita sa kanilang mga ninuno, na nagpapakita ng paggalang at pagpaparangal sa mga yumaong kamag-anak sa pamamagitan ng pagpipista, pagpapaganda at pag-aalay ng mga panalangin. * Disyembre 24 - Nochebuena (Ang Magandang gabi o [[Noche Buena|Bisperas ng Pasko]]) * Disyembre 25 – [[Pasko]] (Pasko) == Sining, panitikan at musika == Ang impluwensyang Hispanico ay batay sa tradisyon ng Katutubo, at Europa. [[Sayawing pambayan|Ang katutubong sayaw]], musika at panitikan ay nanatiling buo sa ika-21 siglo. Ang mga ito ay ipinakilala mula sa Espanya noong ika-16 na siglo at maaaring ituring na higit na Hispanic sa konstitusyon, na nanatili sa Pilipinas sa loob ng maraming siglo. == Pagkain == Ang lutuin sa Pilipinas ay sumasalamin sa mga impluwensya ng [[Lutuing Kastila|Espanyol]], at Asian cuisine. [[Talaksan:Chicken_galantinajf0161.JPG|thumb|Chicken galantina ([[Baliwag|Baliuag, Bulacan]]).]] Kabilang sa mga ito ang: {{div col|colwidth=15em}} *[[Afritada]] *[[Albóndigas]] *[[Arroz a la valenciana]] *[[Arroz Caldo]] *[[Bistek]] *[[Brazo de Mercedes]] *[[Caldereta]] *[[Champorado]] *[[Galantina]] *[[Chicharrón]] *[[Chorizo]] *[[Dulce de membrillo]] *[[Dulce de leche]] *[[Empanadas]] *[[Estufado]] *[[Ensaimada|Ensaymadas]] *[[Escabeche]] *[[Espasol]] *[[Crème caramel|Flan]] *[[Ham|Jamonada]] or [[Endulzado]] *[[Galletas]] *[[Jamón]] *[[Lechon|Lechón]] *[[Longaniza]] *[[Lúgaw]] *[[Maíz con hielo]] *[[Margarine|Mantequilla]] *[[Mazapán]] *[[Mechado]] *[[Menudo (stew)|Menudo]] *[[Natilla]] *[[Paella]] *[[Pan de sal]] *[[Pastel de lengua]] *[[Pastillas]] de leche *[[Pescado]] *[[Picadillo]] *[[Pionono]] *[[Puchero|Putsero]] *[[Polvorón]] *Quezo de Bola *[[Relleno]] *[[Tamale]] *[[Torta del cielo]] *[[Tortas]] *[[Tortilla]] quesada *[[Tocino]] *[[Tocino del Cielo]] *[[Turrones]] de Casuy {{div col end}} == Negosyo == [[Talaksan:Manila_and_suburbs_1898.jpg|thumb| Mapa ng Maynila, 1898.]] Sa komunidad ng negosyo, ang Philippine Chamber of Commerce and Industry (PCCI) ay gumaganap ng mahalagang papel sa ekonomiya, pulitika at panlipunang pag-unlad ng bansa. Sa kasaysayan, ang kamara ay maaaring masubaybayan noon pang 1890s sa inagurasyon ng Cámara de Comercio de Filipinas. Ang organisasyong ito ay pangunahing binubuo ng mga kumpanyang Espanyol tulad ng Compañia General de Tabacos de Filipinas, Fábrica de Cerveza San Miguel, at Elizalde y Cía, bukod sa iba pang kumpanyang Espanyol, at Pilipinas. Sa unang kalahati ng ika-20 siglong komersiyo, at ang mga industriyal na kalakalan sa ibang mga bansang Hispanic ay humina dahil sa administrasyon ng Estados Unidos sa Pilipinas at sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Gayunpaman, ang muling pagkabuhay ng kalakalan sa pagitan ng Espanya at mga bansang [[Amerikang Latino|Latin America ay]] tumaas patungo sa pagsasara ng siglo. Ang 1998 ay minarkahan ang sentenaryo na pagdiriwang ng kalayaan ng Pilipinas at nagbukas ng bagong pagkakataon para sa parehong Hispanico at Filipino na mga negosyo na muling ikonekta ang kanilang makasaysayang ugnayan bilang mga trade partner. == Tingnan din == * [[Kultura ng Pilipinas]] * [[Unyong Latino|Latin Union]] * [[Edukasyon sa Pilipinas noong panahon ng mga Kastila|Edukasyon sa Pilipinas sa panahon ng mga Espanyol]] == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na link == * {{cite web|title=Culture of the Philippines|url=http://www.historyofthephilippines.com/culture_of_philippines.html|access-date=2021-11-07|archive-date=2010-08-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20100815032254/http://www.historyofthephilippines.com/culture_of_philippines.html|url-status=dead}} * {{cite web|title=Spanish Program for Cultural Cooperation|url=http://www.spcc.ph/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100810114932/http://www.spcc.ph/|archive-date=August 10, 2010}} * {{cite web|title=Asociación Cultural Galeón de Manila|url=http://www.galeondemanila.org/|language=Spanish, English|trans-title=Manila Galleon Cultural Association}} [[Kategorya:Kultura ng Pilipinas]] [[Kategorya:Pages with unreviewed translations]] lfca8v91wd3u8aaued6bnhsfqbkxoyn 0 313254 2167212 2165614 2025-07-02T17:18:06Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167212 wikitext text/x-wiki {{Infobox Election | election_name = Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2028 | country = Pilipinas | type = Presidential | ongoing = no | previous_election = Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2022 | previous_year = 2022 | election_date = 8 Mayo 2028 | next_election = Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2034 | next_year = 2034 | turnout = | image1 = | candidate1 = | party1 = | alliance1 = | running_mate1 = | popular_vote1 = | percentage1 = | image2 = | candidate2 = | color2 = | party2 = | alliance2 = | running_mate2 = | popular_vote2 = | percentage2 = | image4 = | candidate4 = | color4 = | party4 = | alliance4 = | running_mate4 = | popular_vote4 = | percentage4 = | image5 = | candidate5 = | party5 = | alliance5 = | running_mate5 = | popular_vote5 = | percentage5 = | map_image = | map_size = | map_caption = | title = Pangulo | before_election = [[Bongbong Marcos]] | before_party = [[Partido Federal ng Pilipinas|PFP]] | after_election = | after_party = }} {{Politika sa Pilipinas}} Ginanap noong 8 Mayo 2028, ikalawang Lunes ng buwan ng Mayo ang isang halalang pampanguluhan ng Pilipinas. Inihalal sa araw na ito ang ika-18 Pangulo ng Pilipinas na hahalili kay [[Bongbong Marcos]], na hindi na maaaring tumakbo muli sa naturang katungkulan alinsunod sa Saligang Batas ng Pilipinas ng 1987. Ito ang ika-anim na halalang sa pagkapangulo at pangalawang pangulo sa ilalim ng 1987 [[Saligang Batas ng Pilipinas]]. ==Mga potensyal na kandidato== ===Para sa pagkapangulo=== ====Interesado==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! colspan="2" |Kandidato ! Partido ! Kasalukuyang position ! Sanggunian |- |[[File:VPSDPortrait (cropped) (3).jpg|100px]] | [[Sara Duterte]] | [[Hugpong ng Pagbabago|HNP]] | Pangalawang Pangulo ng Pilipinas (2022–kasalukuyan) | <ref name="sara 2028">{{cite news |last=Layson |first=Mer |title=Pagtakbo sa 2028 elections ikinokonsidera ni VP Sara|url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2025/01/14/2414012/pagtakbo-sa-2028-elections-ikinokonsidera-ni-vp-sara |work=[[The Philippine Star|Pilipino Star Ngayon]] |date=14 Enero 2025 |access-date=28 Pebrero 2025}}</ref> |- |[[File:Lady Senators 3rd Regular Session Hontiveros (cropped).jpg|100px]] | [[Risa Hontiveros]] | [[Akbayan]] | Senador ng Pilipinas (2016–kasalukuyan) | <ref name="hontiveros">{{cite news |last1=Escudero |first1=Malou |title=Hontiveros ‘bukas’ sa posibilidad na tumakbo sa 2028 presidential race |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2025/05/22/2444931/hontiveros-bukas-sa-posibilidad-na-tumakbo-sa-2028-presidential-race |access-date=22 Mayo 2025 |work=[[The Philippine Star|Pilipino Star Ngayon]] |date=22 Mayo 2025}}</ref><ref name="risa">{{cite news |last1=de Leon |first1=Richard |title=Sen. Risa, posibleng tumakbo sa 2028 presidential race? |url=https://balita.mb.com.ph/2025/05/21/sen-risa-posibleng-tumakbo-sa-2028-presidential-race/ |access-date=22 Mayo 2025 |work=[[Manila Bulletin|Balita]] |date=21 Mayo 2025 }}{{Dead link|date=Hulyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="risa hontiveros">{{cite news |last1= |first1= |title=Sen. Hontiveros, bukas sa posibilidad na tumakbong presidente sa Eleksyon 2028? |url=https://www.gmanetwork.com/news/balitambayan/balita/946905/sen-hontiveros-bukas-sa-posibilidad-na-tumakbong-presidente-sa-eleksyon-2028/story/ |access-date=22 Mayo 2025 |work=[[GMA Network]] |date=21 Mayo 2025}}</ref> |} ====Ispekulasyon==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! colspan="2" |Kandidato ! Partido ! Kasalukuyang position ! Sanggunian |- |[[File:Baste Duterte 2022 2.jpg|100px]] | [[Sebastian Duterte|Baste Duterte]] | [[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]] | Alkalde ng Lungsod ng Davao (2022–kasalukuyan) | <ref name="d3">{{cite news |last1= |first1= |title=3 Duterte tatakbong senador sa 2025; Mayor Baste kandidatong pangulo sa 2028 |url= https://tnt.abante.com.ph/2024/06/25/3-duterte-tatakbong-senador-sa-2025-mayor-baste-kandidatong-pangulo-sa-2028/news/ |access-date=9 Marso 2025 |work=[[Abante]] |date=25 Hunyo 2024}}</ref> |- |[[File:Robin Padilla.jpg|100px]] | [[Robin Padilla]] | [[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]] | Senador ng Pilipinas (2022–kasalukuyan) | <ref name="sara 2028" /> |- |[[File:Governor Jonvic Remulla (cropped).png|100px]] | [[Jonvic Remulla]] | [[National Unity Party|NUP]] | Kalihim ng Interyor at Pamahalaang Lokal (2024–kasalukuyan) | <ref name="remulla 2028">{{cite news |last= |first= |title=Johnvic Remulla para sa Pangulo sa 2028? |url=https://www.diskurso.ph/editorial/2025/01/30/johnvic-remulla-para-sa-pangulo-sa-2028? |work=Diskurso PH |date=30 Enero 2025 |access-date=1 Marso 2025}}</ref> |- |[[File:Ferdinand Martin Gomez Romualdez.jpg|100px]] | [[Martin Romualdez]] | [[Lakas–CMD]] | Miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan (2019–kasalukuyan) | <ref name="romualdez">{{cite news |last1= |first1= |title=Speaker Romualdez, tatakbong presidente sa 2028 sey ni VP Sara |url=https://balita.mb.com.ph/2024/09/18/speaker-romualdez-tatakbong-presidente-sa-2028-sey-ni-vp-sara/|access-date=9 Marso 2025 |work=[[Manila Bulletin|Balita]] |date=18 Setyembre 2024}}</ref> |- |[[File:Gilbert Teodoro, 2023 official portrait.jpg|100px]] | [[Gilbert Teodoro|Gibo Teodoro]] | [[People's Reform Party|PRP]] | Kalihim ng Tanggulang Pambansa (2023–kasalukuyan) | <ref name="gibo">{{cite news |last1=Alano |first1=Kokoy |title=Gibo sa 2028? |url=https://www.philstar.com/pang-masa/punto-mo/2023/08/23/2290665/gibo-sa-2028 |access-date=9 Marso 2025 |work=Pang-Masa |date=23 Agosto 2023}}</ref> |} ====Mga tumanggi==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! colspan="2" |Kandidato ! Partido ! Kasalukuyang position ! Tala ! Sanggunian |- | [[File:IskoMorenoOfficialPortrait.jpg|100px]] | [[Isko Moreno]] | [[Aksyon Demokratiko|Aksyon]] | Alkalde ng Maynila (2019–2022; 2025–kasalukuyan) | Tatakbo muli sa kasalukuyang posisyon | <ref name="isko">{{cite news |last1=Marcelo |first1=Nicole Therise |title=Isko Moreno, hindi na umano tatakbo sa mas mataas na posisyon sa 2028 |url=https://balita.mb.com.ph/2025/05/20/isko-moreno-hindi-na-umano-tatakbo-sa-mas-mataas-na-posisyon-sa-2028/ |access-date=22 Mayo 2025 |work=[[Manila Bulletin|Balita]] |date=20 Mayo 2025 }}{{Dead link|date=Hulyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- |[[File:Leni_Robredo_Portrait.png|100px]] | [[Leni Robredo]] | [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] | Alkalde ng Naga, Camarines Sur (2025–kasalukuyan) | Tatakbo muli sa kasalukuyang posisyon |<ref name="robredo">{{cite news |last1=Cantos |first1=Joy |last2=Hallare |first2=Jorge |title=Leni ‘di tatakbong Pangulo sa 2028! |url=https://www.philstar.com/Pilipino-star-ngayon/bansa/2024/10/06/2390468/leni-di-tatakbong-pangulo-sa-2028 |access-date=January 31, 2025 |work=[[The Philippine Star]] |date=6 Oktubre 2024|access-date=28 Pebrero 2025}}</ref> |- |[[File:Sen. Raffy Tulfo in a privilege speech on November 7, 2022.jpg|100px]] | [[Raffy Tulfo]] | Independyente | Senador ng Pilipinas (2022–kasalukuyan) | Tatakbo para sa Senado | <ref name="tulfo">{{cite news |last1=Salcedo |first1=MJ |title=Sen. Tulfo, ‘di raw tatakbong pangulo sa 2028: ‘Sakit sa ulo lang 'yan’ |url=https://balita.mb.com.ph/2024/05/09/sen-tulfo-di-raw-tatakbong-pangulo-sa-2028-sakit-sa-ulo-lang-yan/ |access-date=9 Marso 2025 |work=Balita |date=9 Mayo 2024}}</ref> |} ====Hindi maaaring tumakbo==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! colspan="2" |Kandidato ! Partido ! Kasalukuyang position ! Tala ! Sanggunian |- |[[File:President Rodrigo Duterte portrait (cropped).jpg|100px]] | [[Rodrigo Duterte]] | [[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]] | Pangulo ng Pilipinas (2016–2022) | Dating pangulo, ipinagbababawal ang pagkandidato ayon sa konstitusyon | <ref name="digong 2028">{{cite news |last=Cantos |first=Joy |title=Duterte tatakbong Presidente sa 2028 |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2025/02/13/2421169/duterte-tatakbong-presidente-sa-2028 |work=[[The Philippine Star|Pilipino Star Ngayon]] |date=13 Pebrero 2025 |access-date=30 Marso 2025}}</ref> |- |[[File:Rep. Ferdinand Alexander Marcos (19th Congress).jpg|100px]] | [[Sandro Marcos]] | [[Partido Federal ng Pilipinas|PFP]] | Miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan (2022–kasalukuyan) | Wala pa sa ganap na taong gulang; hindi pa 40 taong gulang | <ref name="sandro 2028">{{cite news |last=Escudero |first=Malou |title=Marcos itinangging inihahanda si Sandro para maging presidente |url=https://qa.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2023/01/25/2240074/marcos-itinangging-inihahanda-si-sandro-para-maging-presidente/ |work=[[The Philippine Star|Pilipino Star Ngayon]] |date=25 Enero 2023 |access-date=18 Abril 2025}}</ref> |- | [[File:VicoSotto2024 (cropped).png|100px]] | [[Vico Sotto]] | Independyente | Alkalde ng Pasig (2019–kasalukuyan) | Wala pa sa ganap na taong gulang; hindi pa 40 taong gulang | <ref name="sotto 2028">{{cite news |last=Santiago |first=Ervin |title= Vic: Ito na po ang susunod na presidente ng Pilipinas, Mayor Vico Sotto |url= https://bandera.inquirer.net/411212/ito-na-po-ang-susunod-na-presidente-ng-pilipinas-mayor-vico-sotto/amp |work=[[Philippine Daily Inquirer|Bandera]] |date=Marso 2025 |access-date=18 Abril 2025}}</ref> |} ===Para sa pagkapangalawang pangulo=== ====Ispekulasyon==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! colspan="2" |Kandidato ! Partido ! Kasalukuyang position ! Sanggunian |- |[[File:President Rodrigo Duterte portrait (cropped).jpg|100px]] | [[Rodrigo Duterte]] | [[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]] | Pangulo ng Pilipinas (2016–2022) | <ref name="rodrigo 2028">{{cite news |last=Garcia |first=Gemma |title=Duterte-Duterte sa 2028 itinutulak |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2024/09/01/2382039/duterte-duterte-sa-2028-itinutulak |work=[[The Philippine Star|Pilipino Star Ngayon]] |date=1 Setyembre 2024 |access-date=28 Pebrero 2025}}</ref> |- |[[File:Imee Marcos COC 2019 elections filing (cropped).jpg|100px]] | [[Imee Marcos]] | [[Partido Nacionalista|Nacionalista]] | Senador ng Pilipinas (2019–kasalukuyan) | <ref name="imee 2028">{{cite news |last= |first= |title= Sara-Imee tandem matunog sa 2028 |url= https://www.abante.com.ph/2023/11/14/sara-imee-tandem-matunog-sa-2028/ |work=[[Abante]] |date=14 Nobyembre 2023 |access-date=21 Abril 2025}}</ref> |} ====Mga tumanggi==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! colspan="2" |Kandidato ! Partido ! Kasalukuyang position ! Tala ! Sanggunian |- |[[File:Escudero19th.jpg|100px]] | [[Francis Escudero|Chiz Escudero]] | [[Nationalist People's Coalition|NPC]] | Pangulo ng Senado ng Pilipinas (2024–kasalukuyan) | Ikinikonsidera mag-retiro | <ref name="escudero">{{cite news |last1=Garcia |first1=Kate |title=SP Chiz, nilinaw na 'di interesado maging Vice President |url=https://balita.mb.com.ph/2025/02/23/sp-chiz-nilinaw-na-di-interesado-maging-vice-president/ |access-date=9 Marso 2025 |work=Balita |date=23 Pebrero 2025}}</ref> |- | [[File:IskoMorenoOfficialPortrait.jpg|100px]] | [[Isko Moreno]] | [[Aksyon Demokratiko|Aksyon]] | Alkalde ng Maynila (2019–2022; 2025–kasalukuyan) | Tatakbo muli sa kasalukuyang posisyon | <ref name="isko" /> |- |[[File:Migz Zubiri - 2021.jpg|100px]] | [[Juan Miguel Zubiri|Migz Zubiri]] | Independyente | Senador ng Pilipinas (2016–kasalukuyan) | Mag-reretiro | <ref name="zubiri">{{cite news |last1=Salcedo |first1=MJ |title=Zubiri, pinag-iisipan na raw ang pagreretiro sa politika |url=https://balita.mb.com.ph/2024/04/02/zubiri-pinag-iisipan-na-raw-ang-pagreretiro-sa-politika/ |access-date=9 Marso 2025 |work=Balita |date=2 Abril 2024}}</ref> |} ==Mga isurbey== ===Pangulo=== <div style="overflow-y:auto;"> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:85%;line-height:14px;" ! rowspan="2" | Fieldwork<br>date(s) ! rowspan="2" | Pollster ! rowspan="2" data-sort-type="number" | Sample<br />size ! rowspan="2" data-sort-type="number" | <abbr title="Margin of error">MoE</abbr> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Rodrigo Duterte|R. Duterte]]{{efn|name=inelegible|Ineligible}}<br /><small>[[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Sara Duterte|Sa. Duterte]]<br /><small>[[Hugpong ng Pagbabago|HNP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Risa Hontiveros|Hontiveros]]<br /><small>[[Akbayan]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Imee Marcos|Marcos]]<br /><small>[[Nacionalista Party|Nacionalista]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Isko Moreno|Moreno]]{{efn|name=declined|Declined to run}}<br /><small>[[Aksyon Demokratiko|Aksyon]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Manny Pacquiao|Pacquiao]]<br /><small>[[Partido Federal ng Pilipinas|PFP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Robin Padilla|Padilla]]<br /><small>[[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Grace Poe|Poe]]<br /><small>[[Independent politician|Ind.]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Leni Robredo|Robredo]]{{efn|name=declined}}<br /><small>[[Liberal Party (Philippines)|Liberal]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Martin Romualdez|Romualdez]]<br /><small>[[Lakas–CMD|Lakas]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Raffy Tulfo|R. Tulfo]]{{efn|name=declined}}<br /><small>[[Independent politician|Ind.]]</small> ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | Others ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | {{abbr|Und.|Undecided}}/<br />None ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | {{abbr|Ref.|Refused}} ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | Lead |- ! {{party color cell|PDP–Laban}} ! {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} ! {{party color cell|Akbayan}} ! {{party color cell|Nacionalista Party}} ! {{party color cell|Aksyon Demokratiko}} ! {{party color cell|Partido Federal ng Pilipinas}} ! {{party color cell|PDP–Laban}} ! {{party color cell|Independent}} ! {{party color cell|Liberal Party (Philippines)}} ! {{party color cell|Lakas–CMD}} ! {{party color cell|Independent}} |- | data-sort-value="2025-2-10" | 31 Marso—7 Abril 2025 | WR Numero<ref name="WR NumeroApril2025">{{Cite web |date=12 Abril 2025 |title=Luistro: Impeachment vs VP Sara, tuloy pa rin kahit manguna ito sa survey |url=https://brigada.ph/articles/read/luistro-impeachment-vs-vp-sara-tuloy-pa-rin-kahit-manguna-ito-sa-survey_8648.html |access-date=13 Abril 2025 |website=Brigada |language=tl }}</ref>|| {{formatnum:—}} || — | — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''30.2'''</span> || — || — || — || — || — || — || — || — || — || — || — || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''Sa. Duterte +12.3'''</span> |- | data-sort-value="2025-2-10" | 20—26 Pebrero 2025 | Pulse Asia<ref name="Pulse AsiaFebruary2025">{{Cite web |date=14 Marso 2025 |title=VP Sara, nangunguna pa rin sa 2028 presidential survey |url=https://brigada.ph/articles/read/vp-sara-nangunguna-pa-rin-sa-2028-presidential-survey_7439.html |access-date=17 Marso 2025 |website=Brigada |language=tl }}</ref>|| {{formatnum:—}} || — | — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''39'''</span> || 5 || — || — || — || — || 14 || — || 1 || 28 || — || — || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''Sa. Duterte +11'''</span> |- | data-sort-value="2024-11-18" | 5—23 Setyembre 2024 | WR Numero<ref name="WR NumeroSeptember2024">{{Cite web |date=19 Nobyembre 2024 |title=VP Sara at Sen. Raffy, nanguna sa survey para sa pagkapangulo ng ‘Pinas |url=https://balita.mb.com.ph/2024/11/19/vp-sara-at-sen-raffy-nanguna-sa-survey-para-sa-pagkapangulo-ng-pinas/ |access-date=9 Marso 2025 |website=[[Manila Bulletin|Balita]] |language=tl }}</ref>|| {{formatnum:1729}} || ±2.0% || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white"> '''24'''</span> || 4 || 5 || — || 4 || 3 || 5 || 9 || 1 || {{party color cell|Independent}} '''24''' || — || 18 || — || Tie |- | data-sort-value="2024-06-25" | 25—30 Hunyo 2024 | Oculum<ref name="OculumJune2024">{{Cite web |date=12 Agosto 2024 |title=VP Duterte, nangunguna sa presidential survey para sa 2028 elections |url=https://www.net25.com/news/vp-duterte-nangunguna-sa-presidential-survey-para-sa-2028-elections |access-date=16 Marso 2025 |website=[[Net25]] |language=tl }}</ref>|| {{formatnum:1200}} || ±3.0% || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white"> '''42'''</span> || — || 4 || 4 || 4 || 2 || — || 10 || 0.4 || 17 || 2 || 14 || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''Sa. Duterte +5'''</span> |- |- | data-sort-value="2024-05-23" | May 23—26, 2024 | Tangere<ref name="TangereMay2024">{{Cite web |last= |first= |date=21 Hunyo 2024 |title=VP Sara at Sen. Tulfo, tabla sa mga napipisil na maging presidente sa 2028 — Survey |url=https://radyolaverdad.com/vp-sara-at-sen-tulfo-tabla-sa-mga-napipisil-na-maging-presidente-sa-2028-survey/ |access-date=17 Marso 2025 |website=Radyo La Verdad |language=tl }}</ref>|| {{formatnum:—}} || ±2.5% | — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''27.67'''</span> || 3.73 || 4.13 || 6.60 || 1.73 || 0.60 || 10.20 || 14.33 || — || ''27.07'' || 3.93 || — || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''Sa. Duterte +0.6'''</span> |- | data-sort-value="2024-11-18" | 6—10 Marso 2024 | Pulse Asia<ref name="Pulse AsiaApril2024">{{Cite web |date=3 Abril 2024 |title=Sen. Tulfo, VP Duterte nanguna sa Pulse Asia pre-election poll |url=https://www.abs-cbn.com/news/2024/4/3/sen-tulfo-vp-duterte-nanguna-sa-pulse-asia-pre-election-poll-1935 |access-date=14 Marso 2025 |website=[[ABS-CBN]] |language=tl }}</ref>|| {{formatnum:—}} || — || 0.2 || 34 || 1 || 5 || 0.1 || 3 || 2 || — || 11 || 0.5 || {{party color cell|Independent}} '''35''' || — || — || 7 || {{party color cell|Independent}} '''R. Tulfo +1''' |- | data-sort-value="2024-11-18" | 24 Nobyembre—24 Disyembre 2023 | WR Numero<ref name="WR NumeroJanuary2024">{{Cite web |date=26 Enero 2024 |title=VP Duterte, Tulfo nangunguna sa 2028 presidential survey |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2024/01/26/2328711/vp-duterte-tulfo-nangunguna-sa-2028-presidential-survey |access-date=14 Marso 2025 |website=[[The Philippine Star|Pilipino Star Ngayon]] |language=tl }}</ref><ref name="WR NumeroJanuary2024copy">{{Cite web |date=27 Enero 2024 |title=Romualdez, nangulelat sa presidential bet survey |url=https://balita.mb.com.ph/2024/01/27/romualdez-nangulelat-sa-presidential-bet-survey/ |access-date=14 Marso 2025 |website=[[Manila Bulletin|Balita]] |language=tl }}</ref>|| {{formatnum:1457}} || — || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white"> '''35.6'''</span> || 1.2 || 6.9 || — || 5.0 || 4.6 || — || 9 || 0.8 || 22.5 || — || 14.3 || — || {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} <span style="color:white">'''Sa. Duterte +13'''</span> |- |}</div> ===Pangalawang pangulo=== <div style="overflow-y:auto;"> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:85%;line-height:14px;" ! rowspan="2" | Fieldwork<br>date(s) ! rowspan="2" | Pollster ! rowspan="2" data-sort-type="number" | Sample<br />size ! rowspan="2" data-sort-type="number" | <abbr title="Margin of error">MoE</abbr> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Rodrigo Duterte|R. Duterte]]<br /><small>[[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Sara Duterte|Sa. Duterte]]<br /><small>[[Hugpong ng Pagbabago|HNP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Sebastian Duterte|Se. Duterte]]<br /><small>[[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Bong Go|Go]]<br /><small>[[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Risa Hontiveros|Hontiveros]]<br /><small>[[Akbayan]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Imee Marcos|Marcos]]<br /><small>[[Nacionalista Party|Nacionalista]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Manny Pacquiao|Pacquiao]]<br /><small>[[Partido Federal ng Pilipinas|PFP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Robin Padilla|Padilla]]<br /><small>[[Partido Demokratiko Pilipino|PDP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Francis Pangilinan|Pangilinan]]<br /><small>[[Liberal Party (Philippines)|Liberal]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Grace Poe|Poe]]<br /><small>[[Independent politician|Ind.]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Martin Romualdez|Romualdez]]<br /><small>[[Lakas–CMD|Lakas]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Gilbert Teodoro|Teodoro]]<br /><small>[[People's Reform Party|PRP]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Raffy Tulfo|R. Tulfo]]{{efn|name=declined}}<br /><small>[[Independent politician|Ind.]]</small> ! class="unsortable" style="width:60px;" | [[Juan Miguel Zubiri|Zubiri]]{{efn|name=declined}}<br /><small>[[Independent politician|Ind.]]</small> ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | Others ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | {{abbr|Und.|Undecided}}/<br />None ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | {{abbr|Ref.|Refused}} ! rowspan="2" class="unsortable" style="width:60px;" | Lead |- ! {{party color cell|PDP–Laban}} ! {{party color cell|Hugpong ng Pagbabago}} ! {{party color cell|PDP–Laban}} ! {{party color cell|PDP–Laban}} ! {{party color cell|Akbayan}} ! {{party color cell|Nacionalista Party}} ! {{party color cell|Partido Federal ng Pilipinas}} ! {{party color cell|PDP–Laban}} ! {{party color cell|Liberal Party (Philippines)}} ! {{party color cell|Independent}} ! {{party color cell|Lakas–CMD}} ! {{party color cell|People's Reform Party}} ! {{party color cell|Independent}} ! {{party color cell|Independent}} |- |- | data-sort-value="2024-03-06" | 6—10 Marso 2024 | Pulse Asia<ref name="Pulse AsiaApril2024" />|| — || — | 0.001 || 0.01 || 0.004 || 0.3 || 0.05 || 16 || 14 || 14 || 0.02 || {{party color cell|Independent}} '''35''' || 1 || 4 || 0.5 || 7 || — || 6 || 2 || {{party color cell|Independent}} '''Poe +19''' |- |}</div> == Mga tala == {{Notelist}} ==Sanggunian== {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== *[http://www.comelec.gov.ph Official website of the Commission on Elections] {{Halalan sa Pilipinas}} {{DEFAULTSORT:Presidential Election, Philippines 2028}} [[Kategorya:Halalan sa Pilipinas]] [[Kategorya:2028 sa Pilipinas]] {{usbong|Politiko|Pilipinas}} tbxmy6ji0sz5lcchbf9exz5j4g78vlo 0 313556 2167236 2144710 2025-07-03T01:00:31Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167236 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict|conflict=Battle of Balantang|partof=the [[Battle of the Visayas (1899)|Visayan theater]] of [[Philippine-American war]]|image=|date=March 10, 1899|place=Balantang, [[Jaro, Iloilo]] Philippines|result=panalo ng mga Pilipino *Pagbawi ng hukbong Pilipino sa [[Jaro, Iloilo City|Jaro]] mula sa Estados Unidos|combatant1={{flagdeco|First Philippine Republic}} [[Unang Republika ng Pilipinas|Philippine Republic]]|combatant2={{flagdeco|United States|1896}} [[Estados Unidos]]|commander1={{flagdeco|First Philippine Republic}} Pascual Magbanua|commander2={{flagdeco|United States|1896}} Hindi kilala|strength1=Hindi nabilang|strength2=Hindi nabilang|casualties1=Hindi nabilang|casualties2=400 napatay at nasugatan}} Ang '''Labanan sa Balantang''', na kilala rin bilang '''Ikalawang Labanan ng Jaro''', ay isang labanan sa mga unang yugto ng [[Digmaang Pilipino–Amerikano]] . Ito ay isang organisadong kontra atake ng mga pwersang Pilipino sa mga pwersa ng [[Estados Unidos]] na isinagawa noong Marso 10, 1899, na nagresulta sa muling pagbawi sa bayan ng Jaro sa isla ng [[Panay]] sa [[Pilipinas]].<ref>http://www.thenewstoday.info/2006/10/20/nay.isa.the.bravest.woman.fighter.of.iloilo.html</ref> Ang mga rebolusyonaryong Pilipino sa pamumuno ni Heneral Pascual Magbanua kasama ang kanyang kapatid na si [[Teresa Magbanua]] ay naglunsad ng isang pag-atake, sa kabila ng mga kawalan sa pagsasanay at kagamitan. Ang labanan ay nagresulta sa muling pagbawi ng pwersa ng Pilipinas sa Jaro mula sa pwersa ng Estados Unidos. Hindi naitala ang bilang ng mga Pilipinong nasawi. <ref>{{Cite web |url=http://journals.upd.edu.ph/index.php/rws/article/view/3093/2910 |title=Archive copy |access-date=2021-11-25 |archive-date=2021-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211125115256/https://journals.upd.edu.ph/index.php/rws/article/view/3093/2910 |url-status=dead }}</ref> Dahil sa kanyang kagitingan, si [[Teresa Magbanua]] ay binigyan ng isang kilalang lugar sa pagdiriwang, na pinangunahan ang kanyang mga tropa sa lungsod habang nakasakay sa isang puting kabayo.<ref>http://ojs.philippinestudies.net/index.php/ps/article/viewFile/694/696</ref> ==Pamana== Si Teresa Magbanua na kilala din sa tawag na "Nay Isa" ang unang babaeng mandirigma sa Isla ng Panay at kinilala bilang "Joan of Arc ng Visayas". Sa kabila ng pagsalungat ng kanyang asawa, si Teresa Magbanua ay sumunod sa yapak ng kanyang dalawang kapatid at sumali sa Rebolusyonaryong Kilusan. Ang digmaan ay nagdala sa kanya ng labis na paghihirap pagkatapos nawala ang kanyang dalawang magkapatid. Ang kanyang mga kapatid na sina Pascual at Elias ay parehong namatay sa di maipaliwanag na pangyayari.<ref>http://www.thenewstoday.info/2006/10/20/nay.isa.the.bravest.woman.fighter.of.iloilo.html</ref>Matapos ang maraming labanan, napagtanto niya na ang kanyang pangarap sa isang independiyenteng Pilipinas ay kailangang maghintay. Binuwag niya ang kanyang mga tropa at sumuko sa mga Amerikano noong 1900.<ref>{{Cite web |url=https://www.elearningph.com/2020/07/joan-of-arc-ng-visayas-teresa-magbanua.html |title=Archive copy |access-date=2021-11-25 |archive-date=2021-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211125114733/https://www.elearningph.com/2020/07/joan-of-arc-ng-visayas-teresa-magbanua.html |url-status=dead }}</ref> Isa lamang ang Labanan sa Balantang sa mga digmaang kinasangkutan ni Teresa Magbanua. Siya ay kasama din sa ilang mga labanan sa ilalim ng pamumuno ni Heneral Martin Delgado. Noong Disyembre 3, 1898, pinamunuan niya ang isang banda ng mga rifle sharpshooter at mga sundalo, at pinabagsak ang mga tropang Espanyol sa lugar.<ref>{{Cite web |url=https://www.elearningph.com/2020/07/joan-of-arc-ng-visayas-teresa-magbanua.html |title=Archive copy |access-date=2021-11-25 |archive-date=2021-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211125114733/https://www.elearningph.com/2020/07/joan-of-arc-ng-visayas-teresa-magbanua.html |url-status=dead }}</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Himagsikang Pilipino}} [[Kategorya:Himagsikang Pilipino]] [[Kategorya:Digmaang Pilipino-Amerikano]] gtxjc63dpesjy9jsqk0rur9axod2s6w 0 316139 2167272 2163574 2025-07-03T10:08:35Z PhiliptheNumber1 115945 2167272 wikitext text/x-wiki [[File:Kerchief MET 25.132.8.jpg|upright|thumb|Unang bahagi ng ika-19 na dantaong ''pañuelo'' sa [[Kalakhang Museo ng Sining]]]] [[File:Panuelo (shawl) from the Philippines, Honolulu Museum of Art 4536.1.JPG|upright|thumb|Unang bahagi ng ika-20 na dantaong ''pañuelo'' gawa sa burdadong hibla ng [[telang pinya]], sa [[Museo ng Sining ng Honolulu]]]] Ang '''alampay''' o '''''pañuelo''''' ay isang [[Pilipinas|Pilipino]]ng malapuntas na burdadong bandanang panleeg o balabal na sinusuot sa palibot ng mga balikat sa ibabaw ng kamisa ([[blusa]]). Sila ay may hugis na parisukat at nakatiklop sa kalahati sa anyong tatsulok habang sinusuot. Ang mga alampay o ''pañuelo'' ay direktang hinalinhan ng [[balabal ng Maynila]]. ==Paglalarawan== Ang mga alampay o ''pañuelo'' ay gawa sa malapuntas na hinabing telang nipis mula sa hiblang [[abaka]] ayon sa kaugalian. Sila ay may hugis-parisukat at nakatiklop sa kalahati sa anyong tatsulok habang sinusuot sa palibot ng mga balikat. Itinatampok nila ang mabulaklaking burda (gamit ang mga pamamaraan tulad ng ''calado'', ''sombrado'', at ''deshilado''). Sa karagdagan ng katutubong hibla ng [[abaka]], gawa rin mula sa hiblang [[telang pinya]], nakuha mula sa mga [[pinya]] na ipinakilala ng mga Espanyol. Itinatampok din nila ang mga gilid na [[puntas]] o buhol-buhol na [[palawit]], isang elementong Espanyol na nakuha mismo mula sa [[Moro]].<ref name="Sumayao"/><ref name="pan"/><ref name="sea"/> Sila ay isang integral at natatanging bahagi ng tradisyunal na grupong ''[[baro't saya]]'' grupo ng mga karaniwang Pilipino at ang grupong ''[[Kasuotang Maria Clara|traje de mestiza]]'' ng mga kababaihang aristokratikong Pilipino (kasama ang [[Tapis (pananamit sa Pilipinas)|tapis]] at [[abaniko]]), habang dinadala nila ang kahinhinan sa medyo mababang linyang panleeg ng tradisyonal na kamisa. Ang mga ito ay isinusuot noong ika-18 at ika-19 na dantaon nguni't bihirang gamitin sa kasalukuyan sa mga makabagong bersyon ng damit na terno.<ref name="Sumayao"/><ref name="pan"/><ref name="sea">{{cite web |title=Terno |url=http://www.seasite.niu.edu/tagalog/cynthia/costumes/terno.htm |website=SEASite |publisher=Sentrong Aralin sa Timog-Silangang Asya, Pamantasan ng Hilagangn Illinois |access-date=16 Disyembre 2018 |archive-date=1 Disyembre 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181201004209/http://www.seasite.niu.edu/tagalog/Cynthia/costumes/terno.htm |url-status=dead }}</ref> ==Kasaysayan== Ang mga alampay o ''pañuelo'' ay nagmula sa mga nakaugaliang balabal sa [[Kasaysayan ng Pilipinas (900–1521)|Pilipinas bago dumating ang mga mananakop]], ito ay mga panakip sa ulo at leeg sa mga kababaihang [[Lahing Tagalog|Tagalog]] bago ang kolonyal. Ang mga ito ay dinala sa [[Kasaysayan ng Pilipinas (1521–1898)|panahon ng pangkolonyang Espanyol]] at nakakuha ng mga adorno ng disenyong Europeo. Ito rin ay mga mamahaling kalakal na iniluluwas sa pamamagitan ng [[Kalakalang Galeon|Galyon ng Maynila]] sa [[Bireynato ng Bagong Espanya|Bagong Espanya]] at [[Europa]], minsan bilang mga regalo sa pagkahari.<ref name="Sumayao">{{cite news |last1=Sumayao |first1=Marco |title=Manunumbalik ba Kailanman ang Baro't Saya bilang Pang-araw-araw na Pilipinong Pangunahing Uso? |url=https://www.townandcountry.ph/out-about/arts-culture/balik-saya-exhibition-a1866-20180524-lfrm4 |access-date=19 Mayo 2019 |work=Town&Country |date=24 Mayo 2018 }}{{Dead link|date=April 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="pan">{{cite thesis |last= Ramos |first=Marlene Flores |date=2016|title=Ang mga Pilipinang Bordadora at ang Pag-usbong ng Nakaugaliang Pagbuburda ng Pinong Istilong Europeo sa Kolonyal na Pilipinas, Mga Ika-19 hanggang Unang Bahagi ng Ika-20 Dantaon |publisher=Pamantasang Mount Saint Vincent}}</ref> Ang mga alampay o ''pañuelo'' ay kinopya ng [[mga Tsino]]ng mangangalakal sa panahon ng mga ika-18 at ika-19 na dantaon, at ibinenta sa Pilipinas, Espanya, at iba pang kolonyang Espanyol. Ang mga kopyang ito ay gawa sa sutla na burdadong may adornong Tsino. Ito ay naging lubos na kilalang-kilala sa Pilipinas at mabilis na pinagtibay sa mga lokal na moda ng mga kababaihang [[Luzon]] sa mataas na antas ng lipunan. Sa katulad na paraan, ito ay naging malawak na hinahangad na luwas na rangya sa lalong madaling panahon pagkatapos makarating sa mga Amerika, kung saan ito ay naging kilala bilang [[Balabal ng Maynila|mantón de Manila]].<ref name="Arranz">{{cite news |last1=Arranz |first1=Adolfo |title=Ang Barkong Tsino |url=https://multimedia.scmp.com/culture/article/spanish-galleon/chapter_04.html |access-date=19 Mayo 2019 |work=South China Morning Post |date=27 Mayo 2018}}</ref><ref name="Nash">{{cite book |last1=Nash |first1=Elizabeth |title=Sevilla, Cordoba, at Granada: Isang Kasaysayang Pangkultura |date=13 October 2005 |publisher=Limbagan ng Pamantasang Oxford |isbn=9780195182040 |pages=136–143 |url=https://books.google.com/books?id=vVA1reAI7w0C}}</ref><ref>{{cite book |last1=Maxwell |first1=Robyn |title=Mga Tela ng Timog-Silangang Asya: Kalakalan, Tradisyon at Pagbabagong-anyo |date=2012 |publisher=Paglalathalang Tuttle |isbn=9781462906987 |url=https://books.google.com/books?id=bRDRAgAAQBAJ&q=mantones+de+Manila&pg=PT819}}</ref> Ang mga ito ay pinaniniwalaang nakapagbabagong-loob sa mga huling disenyo ng [[reboso]] ng [[Amerikang Latino]].<ref name="Schevill">{{cite book |editor1-last=Schevill |editor1-first=Margot Blum |editor2-last=Berlo |editor2-first=Janet Catherine |editor3-last=Dwyer |editor3-first=Edward B. |title=Mga Nakaugaliang Tela ng Mesoamerika at ang Andes: Isang Antolohiya |date=2010 |publisher=Limbagan ng Pamantasan ng Texas |isbn=9780292787612 |page=312 |url=https://books.google.com/books?id=Ya0AAQAAQBAJ}}</ref> ==Talalarawan== <gallery mode="packed" heights="150" style="line-height:130%"> Talaksan:Datu and binokot (Principalia) - Philippines (c.1668).jpg|Isang 1668 larawan ni [[Francisco Ignacio Alcina]] na naglalarawan ng isang [[Mga Bisaya|Bisayang]] [[datu]] at isang binukot (maharlikang babae) na may alampay at isang [[salakot]] Talaksan:Naturales 5.png|Mag-asawang [[Lahing Tagalog|Tagalog]] mula sa [[Kodiseng Boxer]] (mga 1590), nagsusuot ang babae ng isang alampay sa palibot ng kanyang mga balikat, ang pasimula sa pañuelo at [[balabal ng Maynila]] Talaksan:Filipina mestizas, early 1800s.jpg|Mga [[Mestiza|mestisa]]ng Pilipina mula sa unang bahagi ng mga 1800 na may pañuelos sa [[baro't saya]], ni [[Paul de la Gironiere]] Talaksan:La Bulaquena by Juan Luna.jpg|''[[Ang Bulakenya]]'', isang 1895 larawang-pinta ng isang babaeng nagsusuot ng isang [[traje de mestiza]] na may pañuelo Talaksan:La Mestisa by Justiniano Asuncion.jpg|''La Mestisa'' ni [[Justiniano Asuncion]] (mga 1841), pinapakita ng isang babae sa isang guhitang [[baro't saya]] na may isang pañuelo Talaksan:Filipino woman 2.jpg|Isang babaeng naka [[traje de mestiza]] na may isang pañuelo at [[abaniko]] (mga 1900) Talaksan:Folklore of the popular heritage of the State of the Philippines 08 (cropped).jpg|Mga mananayaw mula sa [[Pilipinas]] na nagtatanghal ng ''Jota Manileña''. Ang babae ay nagsusuot ng isang [[balabal ng Maynila]] sa kanyang tradisyunal na kasuotang ''[[traje de mestiza]]'' </gallery> ==Tingnan din== {{commonscat|Pañuelo}} *[[Balabal]] *[[Balabal ng Maynila]] *[[Barong Tagalog]] ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Category:Sapin sa ulo]] [[Category:kasuotan sa leeg]] [[Category:Mga bandana]] [[Category:Mga balabal at mga balot]] [[Category:Pananamit ng mga Espanyol]] [[Category:Pananamit ng mga Pilipino]] [[Category:Kultura sa Maynila]] [[Category:Modang pang-ika-18 dantaon]] [[Category:Modang pang-ika-19 dantaon]] d9qgullrnjv804n75949qcketikoxf9 0 316492 2167248 2088021 2025-07-03T04:11:31Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167248 wikitext text/x-wiki [[File:Malakas and Maganda Colored.jpg|thumb|Isang paglalarawan nina Malakas at Maganda]] Sa [[mitolohiyang Pilipino]], partikular sa [[mito ng paglikha]], si '''Malakas''' at si '''Maganda''' ay ang pangunahing tauhan sa [[kuwentong-bayan]] ng [[mga Tagalog]] na kung saan sinasalaysay ang pagbuo ng mga pulo na tinatawag na ngayon bilang [[Pilipinas]].<ref>{{Cite web |last=Blancaflor |first=Saleah |date=2018-07-19 |title=Invisible Storybook Tells a Relatable Tale with 'Si Malakas at Si Maganda' |url=https://www.nbcnews.com/news/asian-america/invisible-storybook-tells-relatable-tale-si-malakas-si-maganda-n607216 |access-date=2022-03-27 |website=NBC News |language=en}}</ref> Ayon sa istorya, nagsanib (o kinasal) ang hangin sa lupain at hangin sa kalangitan, at nagbunga ang kanilang pagsasama ng isang [[kawayan]] (ang kanilang anak). Habang palutang-lutang ang kawayan sa tubig, napadpad ito sa pampang at tinamaan ang isang ibon, na galit na galit na tinuka ang kawayan na nabiyak. Pagkabiyak, lumabas sa isang bahagi ang isang [[lalaki]] at sa isa naman ay [[babae]]. Ang babae at lalaki ay ipinangalang sina Malakas at Maganda ng mga [[panitikan]]g nagdokumento sa kuwentong-bayang ito. ==Pangkalahatang ideya== Unang nadokumento ang kuwentong-bayan naiuugnay kina Malakas at Maganda sa aklat na ''Philippine Folk Tales'' ni Mabel Elizabeth C. Cole na inlimbag noong 1916<ref name=cole>{{Cite book |last=Cole |first=Mabel Elizabeth C. |url=https://books.google.com.ph/books?id=2L1HAAAAIAAJ&printsec=frontcover&dq=malakas+at+maganda&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjFmtOck-b2AhXfrlYBHd27DcoQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q&f=false |title=Philippine Folk Tales |date=1916 |publisher=A. C. McClurg & Company |language=en|page=187-188}}</ref> subalit hindi nabanggit ang mga pangalang Malakas at Maganda.<ref name=aswang>{{Cite web |last=Clark |first=Jordan |date=2020-06-15 |title=Examining the 'First Man & Woman From Bamboo' Philippine Myths • THE ASWANG PROJECT |url=https://www.aswangproject.com/malakas-maganda-myth/ |access-date=2022-03-27 |website=THE ASWANG PROJECT |language=en-US}}</ref> May ilang salin ng kuwento mula sa [[aklat]] ni Cole sa [[wikang Tagalog|Tagalog]] ay pinangalan ang lalaki at babae na lumabas sa kawayan bilang sina Malakas at Maganda.<ref name=arete>{{Cite web |last=Ignacio |first=Jerome |title=Sandaang Salaysay: Ang Pinagmulan ng Daigdig (Si Malakas at Si Maganda) |url=https://arete.ateneo.edu/assets/site/02-Ang-Pinagmulan-ng-Daigdig-Si-Malakas-at-Si-Maganda-Full-Text.pdf |website=Areté - [[Pamantasang Ateneo de Manila]] }}{{Dead link|date=Hulyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Pinangalanan din ang magulang ng kawayan bilang sina Hanging [[Amihan]] at Hanging [[Habagat]] na walang mga pangalan din sa aklat ni Cole.<ref name=arete/> Wala din pangalan ang ibon na bumiyak sa kawayan sa pamamagitan ng pagtuka subalit may mga salin din na pinangalan ang ibon. May salin na nagsasabing si [[Tigmamanukan]] ang ibon<ref>{{cite web |last = Zamora |first = Adelaida |title = Nagbuhat Sa Bughaw |date = 24 Pebrero 2005 |url = http://www.bughaw.com/?p=10 |accessdate = 2007-09-30 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20071005155001/http://www.bughaw.com/?p=10 |archive-date = 5 Oktubre 2007 }}</ref> at mayroon naman ang nagsasabing si [[Manaul]] ang ibon.<ref>{{Cite web |last=De Guzman |first=Daniel |date=2017-06-09 |title=The Role of Birds and Serpents in Philippine Mythology • THE ASWANG PROJECT |url=https://www.aswangproject.com/role-birds-serpents-philippine-mythology/ |access-date=2022-03-29 |website=THE ASWANG PROJECT |language=en-US}}</ref> Karaniwan ang mga alamat sa ilang [[kalinangan]]g Asyano tungkol sa paglitaw ng sangkatauhan mula sa isang kawayan.<ref name=aswang /> Tungkol sa isang lalaki na nanaginip ng isang magandang babae sa ilalim ng kawayan ang isang alamat mula sa [[Malaysia]].<ref>{{Cite web |date=2018-12-29 |title=Bamboo Symbolism in Mythology and Folklore |url=https://bambubatu.com/bamboo-symbolism/ |access-date=2022-03-27 |website=Bambu Batu |language=en-us}}</ref> Sa [[tradisyong-pambayang Hapones]], nagsasalaysay ang [[Ang Kuwento ng Namumutol ng Kawayan|Kuwento ng Tagaputol ng Kawayan]] ([[wikang Hapon|Hapones]]: 竹取物語, [[Romanisasyong Hepburn|Hepburn]]: Taketori Monogatari) ng isang babae na lumitaw mula sa isang bahaging kumikinang ng isang kawayan.<ref>{{Cite web |title=Taketori Monogatari |url=https://cjp.asc.ohio-state.edu/books/taketori-monogatari/about |access-date=2022-03-27 |website=cjp.asc.ohio-state.edu}}</ref> Sa [[Kabisayaan]], partikular ng [[mga Hiligaynon]] (o tinatawag noong Yligueynes), may isang katulad na istorya, na unang nadokumento ng Kastilang si Miguel de Loarca ng Arevalo, [[Espanya]] noong 1582, na nagsasalaysay ng dalawang nilalang nagngangalang Sicalac at Sicavay na umusbong mula din sa kawayan.<ref>{{Cite web |last=Blair |first=E. H. |title=The Philippine Islands, 1493–1803: explorations by early navigators, descriptions of the islands and their peoples, their history and records of the catholic missions, as related in contemporaneous books and manuscripts, showing the political, economic, commercial and religious conditions of those islands from their earliest relations with European nations to the beginning of the nineteenth century, Volume V, 1582–1583 |url=https://www.gutenberg.org/files/16501/16501-h/16501-h.htm |access-date=2022-03-27 |website=www.gutenberg.org |language=en-us}}</ref> Nalikha din ang kawayan na iyon sa pagsasanib ng hangin sa lupa at hangin sa langit.<ref name=anthology>{{Cite book |last=Eugenio |first=Damiana L. |url=https://books.google.com.ph/books?id=VPj2HIYXjYgC&pg=PA15&dq=sicalac+and+sicavay&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjaw8KMvuX2AhXQDaYKHfQAB6cQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=sicalac%20and%20sicavay&f=false |title=Philippine Folk Literature: An Anthology |date=2007 |publisher=UP Press |isbn=978-971-542-536-0 |page=15-16 |language=en}}</ref> Nagkaroon ng mga anak sina Sicalac at Sicavay na pinangalang [[Cebu|Sibo]] at [[Samar]].<ref name=anthology/> Sang-ayon kay Jordan Clark, isang [[Canada|Kanadiyano]] na nangongolekta ng mga kuwentong-bayang Pilipino at ang lumikha ng websayt na ''The Aswang Project'',<ref>{{Cite web |last=Ichimura |first=Anri |date=2021-06-08 |title=Here's the Trese Creator's Starter Pack to Philippine Mythology |url=https://www.esquiremag.ph/culture/books-and-art/trese-philippine-mythology-start-pack-books-a00304-20210608-lfrm |access-date=2022-03-27 |website=Esquiremag.ph}}</ref> ang pagkakatulad ng istorya nina Sicalac at Sicavay ng mga Bisaya at kuwentong-bayan dinokumento ni Cole sa kanyang aklat na tinukoy bilang sa kuwentong Tagalog ay nagbunga ng hindi pagiging malinaw kung ang aklat ni Cole ba ay maling pagdodokumento, maling pagkukuwento, o maling pagkakaunawa bilang isang kuwentong-bayan ng mga Tagalog.<ref name=aswang/> Dagdag pa ni Clark, unang nabanggit ang mga pangalang Malakas at Maganda sa makabagong panitikan noong 1931 sa artikulo ni Jose Garcia Villa na ''Malakas: A Story of Old-time Philippines''<ref>{{Cite web |last=Villa |first=Jose Garcia |date=1931 |title=Malakas: A Story of Old-time Philippines |url=https://digitalrepository.unm.edu/nmq/vol1/iss2/13 |publisher=New Mexico Quarterly (Bol. 1 Isyu 2)}}</ref> subalit walang kaugnayan sa mito ng paglikha at naging popular ang mga ganitong karakter sa mga palabas at [[panitikan]] sa mga panahon na iyon sa Pilipinas.<ref name=aswang/> Nahanap ni Clark ang marahil na unang pagbanggit ng mga karakter na Malakas at Maganda sa [[sanaysay]] ni Francisco B. Icasiano noong 1941 na may pamagat na ''Barrio Synthesis''<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com.ph/books?id=KjmNMwZgGlsC&pg=PA262&lpg=PA262&dq=barrio+synthesis+francisco+icasiano&source=bl&ots=8KZDCYWjWK&sig=ACfU3U0unVwjcIo3i1He2uescEg395fmpw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjqysqfoOb2AhVDE6YKHRNqBHsQ6AF6BAgPEAM#v=onepage&q=barrio%20synthesis%20francisco%20icasiano&f=false |title=Dimensions in Learning English i |publisher=Rex Bookstore, Inc. |isbn=978-971-23-2328-7 |language=en|page=262}}</ref> na may kuwento ng mito ng paglikha.<ref name=aswang/><ref>{{Cite book |last=Icasiano |first=Francisco B. |url=https://catalogue.nla.gov.au/Record/1457786 |title=Horizons from my nipa hut |date=1941 |publisher=Nipa Hut |location=Manila}}</ref> Ito raw ang ginamit bilang aklat-aralin sa [[edukasyon]] sa mga sumunod na mga dekada at simula ng pagbabanggit ni Icasiano, dinagdag ang tauhang Malakas at Maganda sa kuwentong-bayan ng mga Tagalog na unang dinokumento ni Cole.<ref name=aswang/> Sa palabas sa [[teatro]], lumabas ang mga karakter sa ''Malakas and Maganda'' ni Antonio O. Bayot na naitampok noong 1956 sa ''Prize Winning Plays of the Arena Theatre of the Philippines''.<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com.ph/books?id=sTMWAQAAIAAJ&q=antonio+bayot+prize+winning+plays+of+the+arena+theatre+of+the+philippines+malakas+maganda&dq=antonio+bayot+prize+winning+plays+of+the+arena+theatre+of+the+philippines+malakas+maganda&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjm2Y3Noeb2AhVyy4sBHWX5CW8Q6AF6BAgDEAI |title=Prize Winning Plays of the Arena Theatre of the Phillipines |date=1956 |language=en}}</ref> Nagkaroon din ng mga artistikong ilustrasyon ang mga karakter sa pamamagitan ng alagad ng sining na si Nestor Redondo (ang kasamang lumikha ng karakter na [[Darna]]).<ref>{{Cite web |title=Si Malakas at si Maganda - Nestor Redondo |url=http://komiksmuseum.com/redondo12.html |access-date=2022-03-27 |website=komiksmuseum.com |archive-date=2018-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181007012436/http://www.komiksmuseum.com/redondo12.html |url-status=dead }}</ref> Naging mas sikat pa ang karakter na Malakas at Maganda nang naitampok ito sa [[pagpinta|pinta]] na kinomisyon nina dating [[pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Ferdinand Marcos]] at dating [[Unang Ginang ng Pilipinas|Unang Ginang]] [[Imelda Marcos]] para ilagay sa [[Palasyo ng Malakanyang]].<ref>{{Cite web |last=Sumayao |first=Marco |date=2018-09-24 |title=Painting the Marcos Myth with Ferdinand as Malakas, Imelda as Maganda |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/marcos-malakas-maganda-a2239-20180924-lfrm |access-date=2022-03-27 |website=Esquiremag.ph}}</ref> Sa magkahiwalay na mga pinta, isinalarawan si Ferdinand bilang si Malakas at si Imelda bilang si Maganda.<ref>{{Cite web |last=Bulan |first=Amierielle Anne |date=2021-09-21 |title=‘Malakas at Maganda’ as propaganda: Deceitful art during Martial Law |url=https://nolisoli.ph/49524/malakas-at-maganda-as-a-propaganda-deceitful-art-during-martial-law-abulan-20180921/ |access-date=2022-03-27 |website=nolisoli.ph}}</ref> Gawa ni Evan Cosayco ang mga pinta at sinabi sa isang artikulo na ginamit ng mga Marcos ang [[sining]] upang maglinlang.<ref name=philstar>{{Cite web |last=Adel |first=By Rosette |title=The art of deception {{!}} 31 years of amnesia |url=https://newslab.philstar.com/31-years-of-amnesia/malakas-at-maganda |access-date=2022-03-27 |website=newslab.philstar.com}}</ref> ==Kuwento== [[File:UP Diliman Malakas at Maganda outside the Vargas Museum.jpg|thumb|Bantayog nina Malakas at Maganda sa Museong Vargas sa [[Unibersidad ng Pilipinas, Diliman]]; [[paglilok|nililok]] ni Pio Abad]] Nang nagsimula ang [[daigdig]], walang [[lupain]] subalit mayroong [[karagatan]] at [[kalangitan]]. Isang araw, may isang Ibong mandaragit na napagod sa kakalipad, kaya hinalo niya ang dagat at tinapon sa kalangitan. Upang mapigilan ang karagatan, nagpaulan ang kalangitan ng mga pulo hanggang hindi na ito makataas subalit pabalik-balik na tumakbo. Inutusan ng kalangitan na tumira ang Ibong mandaragit sa isa sa mga [[pulo]] upang gumawa ng kanyang pugad at huwag nang gambalain ang karagatan at kalangitan. Sa panahon na ito, kinasal sina Hanging Amihan (hangin sa lupa) at Hanging Habagat (hangin sa dagat) at nagkaroon sila ng anak na [[kawayan]]. Isang araw nang palutang-lutang ang kawayan na ito sa tubig, nabangga ito sa paanan ng Ibong mandaragit na nasa [[pampang]]. Sa galit ng [[ibon]], tinuka niya ang kawayan at nang ito'y nabiyak, lumabas sa isang bahagi ang isang lalaki, si Malakas, at sa isa naman ang isang babae, si Maganda. Pagkatapos, tinawag ng isang [[lindol]] ang lahat ng ibon at [[isda]] upang mapagpasyahan kung ano ang gagawin sa dalawang nilalang na ito. Nagpagpasyahan na ikasal ang dalawa at nagkaroon sila ng maraming anak na pinagmulan ng mga iba't ibang [[lahi]] sa ngayon. Paglipas ng panahon, napagod na ang mga magulang sa pagkakaroon ng mga anak na walang ginagawa o walang silbi, at hiniling na palayasin sila ngunit alam nilang wala silang mapupuntahan. Lumipas ang panahon at dumami ang mga anak at wala kapayapaan ang mga magulang. Kaya isang araw, pinalo ng ama ang mga anak sa lahat ng bahagi ng katawan. Natakot ang mga anak at lumayo sila sa iba't ibang dako &mdash; may ilan nagtago sa lihim na silid, may ilan na nagtago sa [[dingding]], may ilan na tumakbo sa labas, may ilan nagtago sa pausukan, at may ilan na umalis patungo sa [[dagat]]. Kaya ang nangyari, naging pinuno ng [[kapuluan]] ang mga nagtago sa mga lihim na silid, at ang mga naging alipin naman ang mga nagtago sa dingding. Naging malayang tao naman ang mga tumakbo sa labas, at naging lahing itim ang mga nagtago sa pausukan habang ang umalis patungong dagat ay nawala ng maraming taon, at nang bumalik ang kanilang mga anak, naging lahing puti sila.{{ref label|id1|Pananda 1|1}} ==Usapin tungkol sa kasarian== Sinabi ng Dekano ng Kolehiyo ng [[Pangmadlang komunikasyon|Pangmadlang Komunikasyon]] ng [[Unibersidad ng Pilipinas]] na si Dr. Rolando Tolentino, ang mga pangalang Malakas at Maganda ay maaring tukuyin ang kasarian na walang-pinapanigan (''gender-neutral'' sa Ingles).<ref name=philstar/> Ibig sabihin maari na isalarawan ang parehong katangiang malakas at maganda sa isang babae.<ref>{{Cite web |last=Doyo |first=Ma Ceres P. |date=2013-07-10 |title=Woman both ‘malakas’ and ‘maganda’ |url=https://opinion.inquirer.net/56251/woman-both-malakas-and-maganda |access-date=2022-03-27 |website=INQUIRER.net |language=en}}</ref> Nagkukumplimyento ang bawat isa sa kanila.<ref name="Kasilag">{{cite journal |last=Kasilag |first=Lucrecia R. |date= |year=1995 |title=Filipino women in the arts in the context of cultural development |url=http://e-journal.um.edu.my/public/article-view.php?id=3020 |url-status=dead |journal=Journal of Southeast Asian Studies |volume=1 |issue=1 |p=93 |accessdate=2014-10-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305061754/http://e-journal.um.edu.my/public/article-view.php?id=3020 |archivedate=2016-03-05}}</ref> Sang-ayon naman sa dalubhasa sa kasaysayan na si [[Xiao Chua]], patriyarkiya ang kuwento ng [[Genesis]] sa [[Bibliya]] ng [[Hudyong Kristiyano|Hudeo-Kristiyano]] tungkol kina [[Eba at Adan]] dahil nalikha lamang si Eba dahil nalungkot si Adan.<ref name=xiao>{{Cite web |date=2013-03-08 |title=XIAOTIME, 8 March 2013: MGA BABAYLAN AT MGA BINUKOT |url=https://xiaochua.net/2013/03/08/xiaotime-8-march-2013-mga-babaylan-at-mga-binukot/ |access-date=2022-03-27 |website=IT'S XIAOTIME! |language=en}}</ref> Sa kuwentong-bayan ng mga Tagalog o ng mga Bisaya man, sabay na lumabas ang babae at lalaki sa kawayan na sinisimbolo ang pagkakapantay ng babae at lalaki sa [[lipunan]].<ref name=xiao/> ==Mga pananda== :#{{note label|id1||1}} Mukhang naidagdag ang huling bahagi ng mga lahing puti mula sa orihinal na bersyon ng kuwentong-bayan at naipasa-pasa lamang sa paglipas ng panahon.<ref>{{Cite web |last=Docdocil |first=Frederick Alain |date=2009-07-04 |title=Ancient Philippine Creation Myth: Malakas and Maganda |url=http://bakitwhy.com/articles/ancient-philippine-creation-myth-malakas-and-maganda |access-date=2022-03-27 |website=BakitWhy |language=en}}</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mitolohiyang Pilipino]] [[Kategorya:Kuwentong-bayang Pilipino]] 92n249v8e15zrd1k6ik5rcvti6gmo5n 0 320845 2167275 2158647 2025-07-03T10:38:37Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167275 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|image=Linda Bement Miss Universe 1960.jpg|winner='''[[Linda Bement]]'''|date=9 Hulyo 1960|entrants=43|placements=15|debuts={{Hlist|Espanya|Hordan|Portugal|Tunisya}}|withdraws={{Hlist|Guwatemala|Hawaii|Mehiko|Polonya|Taylandiya|Turkiya}}|returns={{Hlist|Beneswela|Hong Kong|Libano|Maruekos|Nuweba Selandiya|Paragway|Pinlandiya|Suriname|Suwisa|Timog Aprika|Tsile}}|venue=Miami Beach Auditorium, Miami Beach, Florida, Estados Unidos|congeniality=Myint Myint May <br> {{flagicon|Burma|1948}} Burma|photogenic=Daniela Bianchi <br> {{flagu|Italya}}|before=[[Miss Universe 1959|1959]]|next=[[Miss Universe 1961|1961]]|caption=Linda Bement|hosts=Charles Collingwood|represented={{flagu|Estados Unidos}}}} Ang '''Miss Universe 1960''' ay ang ikasiyam na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, Florida, Estados Unidos 9 noong Hulyo 1960. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Akiko Kojima]] ng Hapon si [[Linda Bement]] ng Estados Unidos bilang Miss Universe 1960.<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1960 |title=Linda's "undecided" on future |language=en |pages=1, A-5 |work=The Deseret News |url=https://news.google.com/newspapers?id=IKkuAAAAIBAJ&sjid=hUgDAAAAIBAJ&pg=1727%2C1877074 |access-date=28 Nobyembre 2022}}</ref> Ito ang pangatlong tagumpay ng Estados Unidos sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Daniela Bianchi ng Italya, habang nagtapos bilang second runner-up si Elizabeth Hodacs ng Austrya.<ref name=":7">{{Cite news |date=11 Hulyo 1960 |title=Miss Universe and Runners-Up |language=en |pages=1 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=xmIzAAAAIBAJ&sjid=x-cDAAAAIBAJ&pg=993%2C3377996 |access-date=28 Nobyembre 2022}}</ref><ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1960 |title=La representante de EE.UU. fue elegida "Miss Universo" |language=es |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=2bscAAAAIBAJ&sjid=LH4EAAAAIBAJ&pg=1563%2C1353541 |access-date=11 Nobyembre 2022}}</ref> Mga kandidata mula sa apatnapu't-tatlong bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Charles Collingwood ang kompetisyon. == Kasaysayan == [[Talaksan:MBCC WP2.jpg|thumb|Miami Beach Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1960|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 7 Oktubre 1959, inanunsyo ni Hank Meyer, city publicity director ng Miami Beach, na ang ikasampung anibersaryo ng kompetisyon ay gaganapin sa Miami Beach, Florida, imbis na sa Long Beach, California sa Estados Unidos. Ayon sa Long Beach Beauty Congress, "masyadong naging komersyalisado" ang kompetisyon matapos ang kompetisyon noong Hulyo 1959 na napalanunan ni Akiko Kojima ng Hapon, dahilan upang alisin ang kanilang suporta sa ''pageant''.<ref>{{Cite news |date=2 Setyembre 1959 |title=New International Beauty Congress at Long Beach |language=en |pages=5 |work=The Royal Gazette |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/BermudaNP02/id/187474/rec/50 |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Bermuda National Library}}</ref><ref>{{Cite news |date=8 Oktubre 1959 |title=Miss Universe Contest moving |language=en |pages=5 |work=The Royal Gazette |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/BermudaNP02/id/188564/rec/46 |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Bermuda National Library}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa apatnapu't-tatlong bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo at isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok si Mary Quiróz, Miss Yaracuy 1957, upang kumatawan sa bansang [[Venezuela|Beneswela]] sa edisyong ito dahil ginanap ang Miss Venezuela 1960 ilang linggo pagkatapos ng Miss Universe.<ref name=":6">{{Cite web |last=Freitas |first=Alba |date=20 Hulyo 2021 |title=Materán, Miss Universo Venezuela 2021: Mi meta es inspirar a otros |url=https://www.elnacional.com/entretenimiento/luiseth-materan-miss-universo-venezuela-2021-mi-meta-es-inspirar-a-otros/ |access-date=2 Disyembre 2022 |website=El Nacional |language=es}}</ref> Dapat sanang kakatawan sa [[Dinamarka]] sa kompetisyong ito si Sonja Menzel.<ref>{{Cite news |date=22 Abril 1960 |title=Lie costs crown of beauty queen |language=en |pages=17 |work=The Spokesman-Review |url=https://books.google.com.ph/books?id=8aBWAAAAIBAJ&lpg=PA17&dq=Miss%20Internacional&pg=PA17#v=onepage&q=Miss%20Internacional&f=false |access-date=12 Oktubre 2024 |via=Google Books}}</ref> Gayunpaman, pinalitan ni Lizzie Hess si Menzel matapos palitan ni Menzel si Antje Moeller sa Miss International matapos tuklasan na labing-anim na taong gulang lamang si Moller.<ref>{{Cite news |date=22 Abril 1960 |title=Quartet of queens |language=en |pages=36 |work=The Windsor Star |url=https://books.google.com.ph/books?id=7SQ_AAAAIBAJ&lpg=PA36&dq=Miss%20Internacional&pg=PA36#v=onepage&q=Miss%20Internacional&f=false |access-date=12 Oktubre 2024 |via=Google Books}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang Espanya, Hordan, Portugal, at Tunisya, at bumalik ang Beneswela, Hong Kong, Libano, Maruekos, Nuweba Selandiya, Paragway, Pinlandiya, Surinam, Suwisa, Timog Aprika, at Tsile. Huling sumali noong [[Miss Universe 1953|1953]] ang Suwisa at Timog Aprika, noong [[Miss Universe 1954|1954]] ang Bagong Silandiya at Hong Kong, noong [[Miss Universe 1955|1955]] ang Libano at Pinlandiya, noong [[Miss Universe 1957|1957]] ang Maruekos, at noong [[Miss Universe 1958|1958]] ang Beneswela, Paragway, Suriname, at Tsile. Hindi sumali ang Hawaii dahil isa na itong [[estado ng Estados Unidos]], at nagsimula nang magpadala ang Hawaii ng mga kandidata sa Miss USA. Hindi sumali si Marzena Malinowska ng Polonya dahil pinili nitong sumali sa [[Miss International 1960]].<ref>{{Cite news |last=MacFeely |first=F. T. |date=7 Hulyo 1960 |title=Confusion prevails at Miss Universe |language=en |pages=1 |work=Suffolk News-Herald |url=https://virginiachronicle.com/?a=d&d=SNH19600707.1.1&srpos=9&e=------196-en-20--1--txt-txIN-Miss+Universe----1960--- |access-date=21 Nobyembre 2022}}</ref> Hindi sumali si Lorena Velázquez ng Mehiko dahil tumanggi siyang katawanin ang Mehiko sa kompetisyon.<ref>{{Cite web |last=Arreola |first=Estefania |date=11 Nobyembre 2021 |title=Lorena Velázquez era la actriz con la mejor silueta del Cine de Oro y estas FOTOS en traje de baño lo demuestran |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2021/11/11/lorena-velazquez-era-la-actriz-con-la-mejor-silueta-del-cine-de-oro-estas-fotos-en-traje-de-bano-lo-demuestran-353028.html |access-date=6 Nobyembre 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref> Hindi sumali si Figen Özgür ng Turkiya dahil sa hindi isiniwalat na dahilan at pinalitan siya ni Nebahat Çehre. Gayunpaman, bumitiw rin siya sa kompetisyon dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite news |last=Tarihi |first=Güncelleme |date=4 Mayo 2020 |title=Güzeller canlı yayında buluştu |language=Turkish |trans-title=Beauties met on live broadcast |website=Hürriyet |url=https://www.hurriyet.com.tr/galeri-1929dan-gunumuze-turkiye-guzelleri-41508916 |url-status=live |access-date=30 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230102125519/https://www.hurriyet.com.tr/galeri-1929dan-gunumuze-turkiye-guzelleri-41508916 |archive-date=2 Enero 2023}}</ref><ref>{{Cite web |date=1 Nobyembre 2016 |title=Yarışmayla ünlü oldular! |trans-title=They became famous through the competition! |url=https://www.hurriyet.com.tr/mahmure/galeri-yarismayla-unlu-oldular-34914444 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230313225620/https://www.hurriyet.com.tr/mahmure/galeri-yarismayla-unlu-oldular-34914444 |archive-date=13 Marso 2023 |access-date=15 April 2025 |website=Hürriyet |language=tr}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Guwatemala at Taylandiya sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat rin sanang sasali si Cluadinette Fouchard ng [[Haiti|Hayti]], subalit ito ay bumitiw dahil ito ay ikakasal na.<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1960 |title=Entrance by Haiti in "Miss World" Contest desireable |language=en |pages=8; 13 |work=Haiti Sun |url=http://ufdc.ufl.edu/AA00015023/00263 |access-date=28 Nobyembre 2022}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1960 Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1960 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1960''' | * '''{{Flagicon image|Flag of the United States (1912-1959).svg}} [[Estados Unidos]]''' – '''[[Linda Bement]]<ref name=":7" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Daniela Bianchi<ref name=":7" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] – Elizabeth Hodacs<ref name=":7" /> |- |3rd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Nicolette Caras<ref name=":7" /> |- |4th runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] – María Teresa del Río<ref name=":7" /> |- |Top 15 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Gina MacPherson<ref name=":8">{{Cite news |date=9 Hulyo 1960 |title=Beauties of five continents vie tonight for Miss Universe |language=en |pages=2 |work=The News Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/99274235/beauties-of-five-continents-vie-tonight/ |access-date=6 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref name=":9">{{Cite news |date=8 Hulyo 1960 |title=15 gorgeous lasses seek world title |language=en |pages=2 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=w2IzAAAAIBAJ&sjid=x-cDAAAAIBAJ&pg=5665%2C2470207 |access-date=28 Nobyembre 2022}}</ref> * {{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] – Magda Passaloglou<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Yayoi Furuno<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Joan Boardman<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Aliza Gur<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Ingrun Moeckel<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – [[Stella Márquez]]<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Ragnhild Aass<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] – Elaine Maurath<ref name=":8" /><ref name=":9" /> * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Sohn Miheeja<ref name=":8" /><ref name=":9" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Daniela Bianchi |- |Miss Congeniality | * {{Flagicon image|Flag of Burma (1948–1974).svg}} [[Myanmar|Burma]] – Myint Myint May''<ref name=":10">{{Cite news |date=9 Hulyo 1960 |title=Miss U.S.A. makes Universe finals |language=en |pages=1, 3A |work=Daytona Beach Morning Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=inkeAAAAIBAJ&sjid=7skEAAAAIBAJ&pg=6882%2C1400051 |url-status= |access-date=15 Marso 2024 |via=Google News Archive}}</ref>'' * {{flag|Louisiana|1912}} – Judy Fletcher''<ref name=":10" />'' |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1955|1955]], labinlimang mga ''semi-finalist'' lang ang napili at ibinunyag sa paunang kompetisyon na binubuo ng ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition''. Ang labinlimang mga ''semi-finalist'' ay magbibigay ng isang maikling talumpati gamit ang kanilang sariling wika. Pagkatapos nito, lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista''.<ref name=":10" />'' === Komite sa pagpili === * Maxwell Arnow – Amerikanong direktor * Claude Berr – miyembro ng komite ng Miss Europe * Irwin Hasen – Amerikanong kartunista * Russell Patterson – Amerikanong ilustrador para sa mga palabas * Vuk Vuchinich – Amerikanong pintor at manlililok * Miyoko Yanagida – Hapones na pintor == Mga kandidata == Apatnapu't-tatlong kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{cite news |date=2 Hulyo 1960 |title=Pageant has its hassles |language=en |pages=11 |newspaper=Reading Eagle |url=https://news.google.com/newspapers?nid=1955&dat=19600701&id=NYYtAAAAIBAJ&sjid=kpwFAAAAIBAJ&pg=3077,391040&hl |access-date=5 Nobyembre 2022}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Rose Marie Lincke<ref name=":3">{{Cite news |date=6 Hulyo 1960 |title=Careful makeup job |language=en |pages=2 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=ab5OAAAAIBAJ&sjid=-wAEAAAAIBAJ&pg=7387%2C3893129 |access-date=28 Nobyembre 2022}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Elizabeth Hodacs<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1960 |title=Miss Universe event beset by high skirt and low age |language=en |pages=37 |work=Daily Press |url=https://www.newspapers.com/clip/14933462/corrine-huff1960/ |access-date=28 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Viena]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Huberte Box<ref name=":82">{{Cite news |date=25 Hunyo 1960 |title=Added beauty for Gotham skyline |language=en |pages=11 |work=The Day |url=https://news.google.com/newspapers?id=CZMrAAAAIBAJ&sjid=83IFAAAAIBAJ&pg=2762%2C3526892 |access-date=30 Abril 2025 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |[[Bruselas]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Mary Quiróz<ref name=":6" /> |21 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Gina MacPherson<ref>{{Cite news |last=Biderman |first=Sol |date=1 Agosto 1960 |title=Communism in Cuba doesn't bother average Brazilian |language=en |pages=5 |work=The San Bernardino County Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/46085351/earliest-bossa-nova-reference-in-us/ |access-date=6 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Guanabara |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Nancy Aguirre<ref>{{Cite news |date=2 Hulyo 1960 |title=Miss Universe contestants |language=en |pages=1 |work=The Greenwood Commonwealth |url=https://www.newspapers.com/clip/113973656/the-greenwood-commonwealth/ |access-date=2 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |La Paz |- |{{Flagicon image|Flag of Burma (1948–1974).svg}} [[Myanmar|Burma]] |Myint Myint May<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1960 |title=Loveliness goes by in a water parade |language=en |pages=1 |work=The Singapore Free Press |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/freepress19600705-1.2.5?ST=1&AT=search&SortBy=Oldest&K=Miss+Universe&P=48&Display=0&filterS=0&QT=miss,universe&oref=article |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Yangon]] |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Lizzie Hess<ref name=":2">{{Cite news |date=5 Hulyo 1960 |title=High temperatures, no breakfast too much for Miss Tunisia |language=en |pages=2 |work=Daytona Beach Morning Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=hnkeAAAAIBAJ&sjid=7skEAAAAIBAJ&pg=1469%2C737452 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |20 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Isabel Rolando<ref name=":0">{{Cite news |date=4 Hulyo 1960 |title=Foreign beauties in contest |language=en |pages=2 |work=Daytona Beach Morning Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=hXkeAAAAIBAJ&sjid=7skEAAAAIBAJ&pg=820%2C553836 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |21 |[[Quito]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |María Teresa del Río<ref name=":9" /> |21 |[[Madrid]] |- |'''{{Flagicon image|Flag of the United States (1912-1959).svg}} [[Estados Unidos]]''' |'''[[Linda Bement]]'''<ref>{{cite news |date=8 Hulyo 1960 |title=Utah Beauty Named New Miss USA |language=en |pages=1 |work=Daytona Beach Morning Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=iXkeAAAAIBAJ&sjid=7skEAAAAIBAJ&pg=4240,1242459&dq=terry-huntingdon&hl=en |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |18 |[[Utah|Lungsod ng Salt Lake]] |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Magda Passaloglou<ref name=":82" /> |24 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Yayoi Furuno<ref>{{Cite news |date=11 Hunyo 1960 |title=Yayoi is first |language=en |pages=1 |work=The Singapore Free Press |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/freepress19600611-1.2.16?ST=1&AT=search&SortBy=Oldest&K=Miss+Universe&P=48&Display=0&filterS=0&QT=miss,universe&oref=article |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Fukuoka |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Vivian Cheung<ref name=":4">{{Cite news |date=7 Hulyo 1960 |title=Wedding bells? Beauties to wait |language=en |pages=1, 68 |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/44534697/the-miami-herald-miami-florida-7/ |access-date=28 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Hong Kong |- |{{flagicon2|Jordan}} [[Jordan|Hordan]] |Helen Giatanapoulus<ref name=":4" /> | – |[[Aman]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Joan Boardman<ref name=":5">{{Cite news |date=28 Hunyo 1960 |title=Beauty and more beauty |language=en |pages=2 |work=Nanaimo Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/113769445/nanaimo-daily-news/ |access-date=28 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |Wallasey |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Aliza Gur<ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1960 |title=Thinking about staying abroad |language=en |pages=5 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/80006658/fred-wood-kills-6-jul-1960/ |access-date=6 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Haifa]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Daniela Bianchi<ref>{{Cite web |last=Mustara |first=Antonio |date=25 Hunyo 2016 |title=Daniela Bianchi, 10 cose da sapere sulla prima Bond girl italiana |url=https://www.sorrisi.com/cinema/attori-attrici/daniela-bianchi-bond-girl-10-cose-da-sapere/ |access-date=26 Nobyembre 2022 |website=TV Sorrisi e Canzoni |language=it-IT}}</ref> |18 |[[Roma]] |- |{{flagicon|Canada|variant=1921}} [[Canada|Kanada]] |Edna McVicar<ref>{{Cite news |date=3 Nobyembre 1960 |title=Florence fashion show |language=en |pages=5 |work=The Windsor Star |url=https://news.google.com/newspapers?id=lyo_AAAAIBAJ&sjid=YFAMAAAAIBAJ&pg=4865%2C5666467 |access-date=30 Abril 2025 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |Galt |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Ingrun Moeckel<ref>{{Cite news |date=4 Hunyo 1960 |title=Humor in the news |language=en |page=2 |work=The Gazette |url=https://www.newspapers.com/clip/99275751/humor-in-the-news/ |access-date=5 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Düsseldorf|Dusseldorf]] |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |[[Stella Márquez]]<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1960 |title=Guerra a los "Postizos" en Concurso de Miss Universo |language=es |pages=17 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=17scAAAAIBAJ&sjid=LH4EAAAAIBAJ&pg=1021%2C1113480 |access-date=24 Nobyembre 2022}}</ref> |21 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Pasto]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Leila Rodríguez<ref>{{Cite web |last=López G. |first=Mauricio |date=1 Disyembre 2003 |title=Leila Rodríguez, servidora a tiempo completo |url=http://wvw.nacion.com/ln_ee/2003/diciembre/01/pais2.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180703104013/http://wvw.nacion.com/ln_ee/2003/diciembre/01/pais2.html |archive-date=3 Hulyo 2018 |access-date=28 Nobyembre 2022 |website=La Nacion |language=es}}</ref> |18 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Flora Lauten<ref>{{Cite news |date=27 Hunyo 1960 |title=Miss Cuba picked |language=en |pages=14 |work=The Austin American |url=https://www.newspapers.com/clip/113766604/miss-cuba-picked/ |access-date=28 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Havana]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] |Gladys Tabet<ref>{{Cite news |last=Evans-Smith |first=Eileen |date=26 Hulyo 1960 |title="Miss Lebanon" in Ottawa enjoying enviable tour |language=en |pages=24 |work=The Ottawa Citizen |url=https://www.newspapers.com/clip/90066046/the-ottawa-citizen/ |access-date=7 Oktubre 2022}}</ref> |18 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Marie Venturi |21 |– |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Svanhildur Jakobsdóttir<ref>{{Cite news |date=14 Hunyo 1960 |title=Fegurðardrottning Islands 1960 |language=is |pages=1 |work=Vísir |url=https://timarit.is/page/2351293?iabr=on |access-date=24 Nobyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |19 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MAR}} [[Maruekos]] |Marilyn Escobar<ref name=":4" /> |19 |[[Rabat]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Lorraine Nawa Jones<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1960 |title=Red-nosed from saying hello |language=en |pages=11 |work=Williamson Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=UbNdAAAAIBAJ&sjid=3V0NAAAAIBAJ&pg=5803%2C60349 |access-date=30 Abril 2025 |via=Google News Archive}}</ref> |21 |Wellington |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Ragnhild Aass<ref name=":5" /> |19 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Carina Verbeek<ref name=":5" /> |19 |[[Ang Haya]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Mercedes Ruggia<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> | – |[[Asuncion]] |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Medallit Gallino<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |19 |Lambayeque |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Maija-Leena Manninen<ref>{{Cite web |last=Junttila |first=Veli |date=1 Pebrero 2010 |title=Tarja Nurmelle jatkoaika Miss Suomena |url=https://www.ts.fi/puheenvuorot/107911 |access-date=4 Oktubre 2022 |website=Turun Sanomat |language=fi}}</ref> |21 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Maria Teresa Cardoso<ref name=":1">{{Cite news |date=3 Hulyo 1960 |title=World Beauties gather in Miami for annual Miss Universe Contest |language=en |pages=4A |work=Daytona Beach Morning Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=hHkeAAAAIBAJ&sjid=7skEAAAAIBAJ&pg=3858%2C364149 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |[[Lisboa]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Florence Eyrie<ref name=":5" /> |21 |[[Paris]] |- |{{Flagicon image|Flag of Suriname (1959–1975).svg}} [[Suriname]] |Christine Jie Sam Foek<ref>{{Cite news |date=25 Hunyo 1960 |title=Christine Jie Sam Foek Miss Suriname 1960 |language=nl |pages=1 |work=Het Nieuws |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Surinam%22&coll=ddd&identifier=ddd:010473830:mpeg21:a0003&resultsidentifier=ddd:010473830:mpeg21:a0003&rowid=10 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |21 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Birgitta Öfling<ref>{{Cite news |date=13 Hunyo 1960 |title=Swedish beauty queens |language=en |pages=1 |work=Herald-Journal |url=https://books.google.com.ph/books?id=gnYsAAAAIBAJ&lpg=PA1&dq=Miss%20Internacional&pg=PA1#v=onepage&q=Miss%20Internacional&f=false |access-date=12 Oktubre 2024 |via=Google Books}}</ref> |22 |Uppsala |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Elaine Maurath<ref name=":5" /> |19 |[[Geneva]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Nicolette Caras<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1960 |title=Untitled |language=en |pages=1 |work=The Royal Gazette |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/BermudaNP02/id/193149/rec/103 |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Bermuda National Library}}</ref> |19 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Sohn Miheeja |19 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Marinka Polhammer<ref name=":3" /> |19 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUN}} [[Tunisya]] |Louise Carrigues<ref name=":2" /> | – |[[Tunis]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Iris Teresa Ubal<ref name=":1" /> |22 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} aucz4anj2ixqk7386b9wwpzcugukuac 0 320872 2167276 2158686 2025-07-03T10:38:43Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167276 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|image=Marlene Schmidt Miss Universe 1961.jpg|winner='''[[Marlene Schmidt]]'''|date=15 Hulyo 1961|entrants=48|placements=15|debuts={{Hlist|Eskosya|Gales|Hamayka|Irlanda|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos|Madagaskar|Republika ng Tsina|Rhodesia}}|withdraws={{Hlist|Hong Kong|Hordan|Kosta Rika|Nuweba Selandiya|Portugal|Suriname|Tunisya}}|returns={{Hlist|Ceylon|Guwatemala|Porto Riko|Turkiya}}|venue=Miami Beach Auditorium, Miami Beach, [[Florida]], Estados Unidos|congeniality=Eleftheria Deloutsi <br> {{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} Gresya|photogenic=Sharon Brown <br> {{flagu|Estados Unidos}}|before=[[Miss Universe 1960|1960]]|next=[[Miss Universe 1962|1962]]|caption=Marlene Schmidt|hosts=Johnny Carson|broadcaster=[[CBS]]|represented={{flagu|Alemanya}}}} Ang '''Miss Universe 1961''' ay ang ikasampung edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, Florida, Estados Unidos noong 15 Hulyo 1961. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Linda Bement]] ng Estados Unidos si [[Marlene Schmidt]] ng Kanlurang Alemanya bilang Miss Universe 1961.<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1961 |title=German engineer starting plush Miss Universe year |language=en |pages=1 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=22wpAAAAIBAJ&sjid=ZOcDAAAAIBAJ&pg=4873%2C697696 |access-date=6 Disyembre 2022}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Alemanya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si [[Rosemarie Frankland]] ng Gales, habang nagtapos bilang second runner-up si Adriana Gardiazábal ng Arhentina.<ref>{{Cite news |last=Simms |first=Jack |date=17 Hulyo 1961 |title=Willowy, silver-blonde German reigns as new Miss Universe |language=en |pages=7 |work=The Sumter Daily Item |url=https://news.google.com/newspapers?id=GxUvAAAAIBAJ&sjid=xakFAAAAIBAJ&pg=1951%2C1035245 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref><ref name=":5">{{Cite news |date=15 Hulyo 1961 |title=Miss Germany wins contest |language=en |pages=1–2A |work=Daytona Beach Morning Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=7OkoAAAAIBAJ&sjid=kNEEAAAAIBAJ&pg=3811%2C2411415 |access-date=6 Disyembre 2022}}</ref> Mga kandidata mula sa apatnapu't-walong bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Johnny Carson ang kompetisyon. == Kasaysayan == [[Talaksan:MBCC_WP2.jpg|thumb|Miami Beach Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1961|250x250px]] === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa apatnapu't-walong mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Eskosya, Gales, Hamayka, Irlanda, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Madagaskar, Republika ng Tsina, at Rhodesia, at bumalik ang mga bansang Ceylon, Guwatemala, Porto Riko, at Turkiya. Huling sumali noong [[Miss Universe 1957|1957]] ang Ceylon at Porto Riko, at noong [[Miss Universe 1959|1959]] ang Guwatemala at Turkiya. Hindi sumali ang mga bansang [[Hong Kong]], [[Jordan|Hordan]], [[Costa Rica|Kosta Rika]], [[New Zealand|Nuweba Selandiya]], [[Portugal]], [[Surinam|Suriname]], at [[Tunisia|Tunisya]] sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat sanang sasali sa edisyong ito sina Helen Tan ng [[Malaysia|Malaya]] at Julie Koh ng [[Singapore|Singapura]], subalit pinili na lamang nila na sumali sa [[Miss International]] sa Long Beach, [[California]].<ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1961 |title=Beauties on way to US get warm welcome during stop in Manila |language=en |pages=7 |work=The Singapore Free Press |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/freepress19610704-1.2.69?ST=1&AT=search&SortBy=Oldest&K=Miss+Universe&P=49&Display=0&filterS=0&QT=miss,universe&oref=article |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=11 Mayo 1961 |title=K.L. girl wins the Miss Malaya title |language=en |pages=16 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19610511-1.2.124 |access-date=9 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> Kalaunan, sumali si Koh sa [[Miss Universe 1962|sumunod na edisyon]] ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1961 |title=Miss Singapore flies to California next month |language=en |pages=9 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19610520-1.2.101?ST=1&AT=search&SortBy=Oldest&K=Miss+Universe&P=49&Display=0&filterS=0&QT=miss,universe&oref=article |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss_Universe_1961_Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1961 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1961''' | * '''{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]]''' – '''[[Marlene Schmidt]]<ref name=":5" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] – [[Rosemarie Frankland]]<ref name=":5" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] – Adriana Gardiazábal<ref name=":5" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Arlette Dobson<ref name=":5" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Sharon Brown<ref name=":5" /> |- |Top 15 | * {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] – Susan Jones<ref name=":6">{{Cite news |date=15 Hulyo 1961 |title=15 girls reach final beauty test |language=en |pages=3 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=2oBKAAAAIBAJ&sjid=sIYMAAAAIBAJ&pg=706%2C3374763 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Atida Pisanti<ref name=":6" /> * {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] – Kristjana Magnúsdóttir<ref name=":6" /> * {{flagicon|PER}} [[Peru]] – Carmela Stein<ref name=":6" /> * {{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] – Simone Darot<ref name=":6" /> * {{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] – Wang Li-Ling<ref name=":6" /> * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Gunilla Knutson<ref name=":6" /> * {{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] – Liliane Burnier<ref name=":6" /> * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Seo Yang-hee<ref name=":6" /> * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Gloria Silva<ref name=":6" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Sharon Brown<ref name=":5" /> |- |Miss Congeniality | * {{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] – Eleftheria Deloutsi<ref name=":5" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1955|1955]], labinlimang mga ''semi-finalist'' lang ang napili at ibinunyag sa paunang kompetisyon na binubuo ng ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition''. Ang labinlimang mga ''semi-finalist'' ay magbibigay ng isang maikling talumpati gamit ang kanilang sariling wika. Pagkatapos nito, lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista''.<ref name=":5" />'' === Komite sa pagpili === * Peter Demerault – Direktor ng Belgian-American Tourist Office sa Estados Unidos * Troy Donahue – Amerikanong aktor at mang-aawit * Gustavo Guarca – Noo'y-alkalde ng lungsod ng Viña del Mar sa Tsile * Raul Matyola – Arhentinong pintor * Michel Papier * Russell Patterson – Amerikanong ilustrador para sa mga palabas * Earl Wilson – Amerikanong mamamahayag at kolumnista * Miyoko Yanagida – Hapones na pintor == Mga kandidata == Apatnapu't-walong kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Adriana Gardiazábal<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1961 |title=Loveliest girl in the world to become "Miss Universe" |language=en |pages=1 |work=Simpson's Leader-Times |url=https://www.newspapers.com/clip/11984893/simpsons-leader-times/ |access-date=28 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Ingrid Bayer<ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1961 |title=Beauties at the White House |language=en |pages=13 |work=Sarasota Herald-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=jbscAAAAIBAJ&sjid=RWUEAAAAIBAJ&pg=5574%2C936727 |access-date=3 Disyembre 2022}}</ref> |20 |Vorarlberg |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Nicole Ksinozenicki<ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1961 |title=In Knokke is Nicole Ksinozenicki uit Sint Gillis (Brussel) tot miss België uitgeroepen. |language=nl |trans-title=In Knokke, Nicole Ksinozenicki from Sint Gillis (Brussels) was proclaimed Miss Belgium. |pages=3 |work=Leeuwarder courant |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010615939:mpeg21:p003 |access-date=24 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |Saint-Gilles |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Ana Griselda Vegas<ref name=":2">{{Cite news |date=13 Hulyo 1961 |title=Nerviosismo Latinoamericano en el torneo de Miss Universo |language=es |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=pishAAAAIBAJ&sjid=CmkEAAAAIBAJ&pg=1221%2C1800229 |access-date=8 Oktubre 2022}}</ref> |20 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Staël Abelha<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2022 |title=Stael Abelha, primeira mineira eleita Miss Brasil, é vítima de Alzheimer |url=https://www.em.com.br/app/colunistas/helvecio-carlos/2022/01/11/interna_helvecio_carlos,1336712/stael-abelha-primeira-mineira-eleita-miss-brasil-e-vitima-de-alzheimer.shtml |access-date=12 Nobyembre 2022 |website=Estado de Minas |language=pt-BR}}</ref> |19 |Caratinga |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Gloria Soruco<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{Flagicon image|Flag of Burma (1948–1974).svg}} [[Myanmar|Burma]] |Khin Myint Myint<ref>{{Cite web |last=Ei Ei Htwe |first=Nyein |date=28 Setyembre 2009 |title=Former ‘Miss Burma’ winner passes away |url=https://www.mmtimes.com/national-news/6057-former-miss-burma-winner-passes-away.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171112021143/https://www.mmtimes.com/national-news/6057-former-miss-burma-winner-passes-away.html |archive-date=12 Nobyembre 2017 |access-date=2 Disyembre 2022 |website=Myanmar Times |language=en}}</ref> |18 |Daik-U |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka|Ceylon]] |Ranjini Nilani Jayatilleke<ref name=":3">{{Cite news |date=13 Hulyo 1961 |title=Universal beauty displayed at Miami |language=en |pages=1 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=1XYsAAAAIBAJ&sjid=DMwEAAAAIBAJ&pg=850%2C1491804 |access-date=5 Disyembre 2022}}</ref> | – |[[Colombo]] |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Jyette Nielsen<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1961 |title=Untitled |language=kl |pages=28 |work=Atuagagdliutit |url=https://timarit.is/page/3782321 |access-date=6 Disyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |18 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Yolanda Palacios<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1961 |title=Candidale ai massimi titoli di bellezza |language=it |trans-title=Nominee for top beauty titles |pages=5 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,5/articleid,1572_02_1961_0156_0005_22009795/ |access-date=24 Abril 2023}}</ref> |18 |Guayaquil |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Susan Jones<ref>{{Cite web |date=22 Enero 1994 |title=The man who made Churchill beam |url=https://www.heraldscotland.com/news/12699077.the-man-who-made-churchill-beam/ |access-date=5 Disyembre 2022 |website=The Herald Scotland |language=en}}</ref> |20 |Aberdeen |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |Pilar Gil Ramos |19 |[[Madrid]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Sharon Renee Brown<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1961 |title=Louisiana Beauty is Miss USA |language=en |pages=3 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=2YBKAAAAIBAJ&sjid=sIYMAAAAIBAJ&pg=873%2C3201107 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |18 |Minden |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |[[Rosemarie Frankland]]<ref>{{Cite news |date=22 Setyembre 1961 |title=Miss UK 1960 |language=en |pages=16 |work=The Vancouver Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/83668173/miss-uk-1960/ |access-date=29 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |Lancashire |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Eleftheria Deloutsi<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1961 |title=Downfall of Greece |language=en |pages=3 |work=Philadelphia Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/21361182/death/ |access-date=29 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Anabelle Sáenz | – |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{Flagicon image|Flag of Jamaica (1957–1962).svg}} [[Jamaica|Hamayka]] |Marguerite LeWars<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |date=1 Nobyembre 2020 |title=He was a gentleman |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/he-was-a-gentleman/ |access-date=6 Nobyembre 2022 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |20 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Akemi Toyama<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1961 |title=Meeting the 3 queens |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19610709-1.2.15.1?ST=1&AT=search&SortBy=Oldest&K=Miss+Universe&P=49&Display=0&filterS=0&QT=miss,universe&oref=article |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Tokyo]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Arlette Dobson<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1961 |title=Miss Universe winners |language=en |pages=1 |work=The Daily Republic |url=https://www.newspapers.com/article/the-daily-republic-miss-universe-arlet/126162842/ |access-date=30 Abril 2025 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |Surrey |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Jean Russell |21 |Lisburn |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Atida Pisanti<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1961 |title=Untitled |language=en |pages=11 |work=The American Jewish World |url=https://www.nli.org.il/he/newspapers/amjwld/1961/07/21/01/article/52 |access-date=29 Nobyembre 2022 |via=National Library of Israel}}</ref> |19 |[[Haifa]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Viviana Romano |21 |Lazio |- |{{flagicon|Canada|variant=1921}} [[Canada|Kanada]] |Wilda Reynolds<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1962 |title=Former 'Miss Canada' weds army man here |language=en |pages=12 |work=Pittsburgh Post-Gazette |url=https://www.newspapers.com/clip/114320701/pittsburgh-post-gazette/ |access-date=9 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Toronto]] |- |'''{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]]''' |'''[[Marlene Schmidt]]'''<ref name=":1">{{Cite news |date=14 Hulyo 1961 |title=Beauties parade for title tonight |language=en |pages=1 |work=The Gadsden Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=WZ4fAAAAIBAJ&sjid=qtUEAAAAIBAJ&pg=2834%2C1362751 |access-date=8 Oktubre 2022}}</ref> |24 |[[Stuttgart]] |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Priscilla Bonilla<ref>{{Cite news |date=7 Hulyo 1961 |title="Miss V.I." off to Miami Beach |language=en |pages=1 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=iBpOAAAAIBAJ&sjid=wa0DAAAAIBAJ&pg=5275%2C180415 |access-date=8 Oktubre 2022}}</ref> | – |Charlotte Amalie |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Patricia Whitman<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1961 |title=Sensación en Miami por Trajes Típicos de Srta. Colombia |language=es |pages=1; 21 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=pSshAAAAIBAJ&sjid=CmkEAAAAIBAJ&pg=827%2C1646128 |access-date=8 Oktubre 2022}}</ref> |21 |Medellín |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Marta García Vieta |25 |[[Miami, Florida|Miami]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] |Leila Antaki<ref name=":3" /> |22 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Vicky Schoos<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1961 |title=Never mind how they look: just listen to them talk |language=en |pages=15 |work=Times Daily |url=https://books.google.com.ph/books?id=NgosAAAAIBAJ&pg=PA15&dq=%22Vicky+Schoos%22&article_id=3156,1640808&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiZvP2N8q7_AhWG3jgGHU_NDGwQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Vicky%20Schoos%22&f=false |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Kristjana Magnúsdóttir<ref>{{Cite news |date=14 Hunyo 1961 |title=Íslensk fegurð '61 |language=is |pages=18–20 |work=Fálkinn |url=https://timarit.is/page/4376474?iabr=on |access-date=5 Disyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |21 |Reykjanesbær |- |{{flagicon|MDG}} [[Madagascar|Madagaskar]] |Jacqueline Robertson |22 |[[Antananarivo]] |- |{{flagicon|MAR}} [[Moroko]] |Irene Gorsse<ref>{{Cite web |last= |date=28 Oktubre 1961 |title=Le Maroc sera représenté au concours Miss Univers prévu en Israël |url=https://article19.ma/accueil/archives/147163 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Article19 |language=fr-FR}}</ref> | – |[[Rabat]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Rigmor Trengereid |19 |Bergen |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Gita Kamman<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1961 |title=Ene miss Holland is voor ons in Florida |language=nl |pages=1 |work=Het Parool |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Gita+Kamman%22&coll=ddd&page=1&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1960-1969%7C1961%7C&identifier=ABCDDD:010840811:mpeg21:a0131&resultsidentifier=ABCDDD:010840811:mpeg21:a0131&rowid=1 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |María Cristina Osnaghi<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> | – |[[Asuncion]] |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Carmela Stein<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Ritva Wächter<ref>{{Cite web |last=Himberg |first=Petra |date=18 Nobyembre 2009 |title=Miss Suomi 1961 Ritva Wächter |url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2009/11/18/miss-suomi-1961-ritva-wachter |access-date=4 Oktubre 2022 |website=Yle |language=fi-FI}}</ref> |20 |Naantali |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Enid del Valle<ref>{{Cite web |date=30 Hunyo 2019 |title=De Aguadilla para el Universo |url=https://prpop.org/2019/06/de-aguadilla-para-el-universo/ |access-date=2 Disyembre 2022 |website=Fundación Nacional para la Cultura Popular |language=es}}</ref> |20 |Aguadilla |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Simone Darot<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=1 Pebrero 2017 |title=France 1st grand slam winner in world beauty pageants |url=https://www.philstar.com/entertainment/2017/02/01/1667464/france-1st-grand-slam-winner-world-beauty-pageants |access-date=6 Disyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |19 |[[Paris]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Wang Li-Ling<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1961 |title=15 girls to compete in finals of Miss Universe pageant |language=en |pages=23 |work=The Bridgeport Post |url=https://www.newspapers.com/clip/11984963/the-bridgeport-post/ |access-date=29 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Taipei]] |- |{{Flagicon image|Flag of Southern Rhodesia (1924–1953, 1963–1964).svg}} [[Rhodesia]] |Jonee Sierra<ref>{{Cite web |last=Makombe |first=Leonard |date=28 Nobyembre 2002 |title=Zimbabwe: Blanchfield Possessed Rare Qualities |url=https://allafrica.com/stories/200211300221.html |access-date=26 Oktubre 2022 |website=The Herald |language=en |via=AllAfrica}}</ref> |19 |Salisbury |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Gunilla Knutsson<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1961 |title=Miss Universe judges go for European girls |language=en |pages=2 |work=The Akron Beacon Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/11985055/the-akron-beacon-journal/ |access-date=29 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Ystad |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Liliane Burnier<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1961 |title=Happy Miss Universe semifinalists join hands |language=en |pages=2 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=2oBKAAAAIBAJ&sjid=sIYMAAAAIBAJ&pg=874%2C3331026 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |[[Geneva]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928–1994).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Marina Christelis<ref name=":0">{{Cite news |date=13 Hulyo 1961 |title=Beauties at a Fountain |language=en |pages=14 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=2IBKAAAAIBAJ&sjid=sIYMAAAAIBAJ&pg=891%2C3014666 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |20 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Seo Yang-hee |21 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Gloria Silva<ref name=":4">{{Cite news |date=7 Hulyo 1961 |title=Latin beauties in native costume |language=en |pages=18 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=zHYsAAAAIBAJ&sjid=DMwEAAAAIBAJ&pg=805%2C835384 |access-date=6 Disyembre 2022}}</ref> |22 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Gülseren Uysal | – |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Susanna Ferrari<ref name=":4" /> | – |[[Montevideo]] |} == Mga tala == {{notelist}} == Mga sanggunian == {{reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 8hifu7ra9kpmjc52hyqj4x75xpwle4v 0 320893 2167277 2155593 2025-07-03T10:38:52Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167277 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Norma Nolan]]'''|date=14 Hulyo 1962|caption=Norma Nolan|presenters=Gene Rayburn|venue=Miami Beach Auditorium, Miami Beach, Florida, Estados Unidos|entrants=52|placements=15|debuts={{Hlist|Dahomey|Hayti|Malaya|Tahiti}}|withdraws={{Hlist|Burma|Dinamarka|Guwatemala|Hamayka|Madagaskar|Rhodesia|Tsile}}|returns={{Hlist|Hong Kong|Kosta Rika|Nuweba Selandiya|Pilipinas|Portugal|Republikang Dominikano|Singapura}}|congeniality=Hazel Williams<br> {{flagicon|Wales}} Gales <br> Sarah Olimpia Frómeta <br> {{flagicon|Dominican Republic}} Republikang Dominikano|photogenic=Kim Carlton <br> {{flagicon|England}} Inglatera|best national costume=Kim Carlton <br> {{flagicon|England}} Inglatera|before=[[Miss Universe 1961|1961]]|next=[[Miss Universe 1963|1963]]|broadcaster=[[CBS]]|represented={{flagicon|Argentina}} Arhentina|image=Norma Nolan - 1962.jpg}} Ang '''Miss Universe 1962''' ay ang ika-11 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, Florida, Estados Unidos noong 14 Hulyo 1962. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Marlene Schmidt]] ng Alemanya si [[Norma Nolan]] of Arhentina bilang Miss Universe 1962.<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1962 |title=World goodwill Beauty's target |language=en |pages=1 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=eaBWAAAAIBAJ&sjid=uucDAAAAIBAJ&pg=4898%2C114594 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Arhentina sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Anna Geirsdóttir ng Lupangyelo, at nagtapos bilang second runner-up si Anja Aulikki Järvinen ng Pinlandiya.<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1962 |title=Glittering ball opens Miss Universe's reign |language=en |pages=2 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=ADBAAAAAIBAJ&sjid=_FgMAAAAIBAJ&pg=605%2C65540 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref><ref name=":2">{{Cite news |date=15 Hulyo 1962 |title=Norma Nolan de Argentina, Miss Universo |language=es |pages=1, 14 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=ZoQcAAAAIBAJ&sjid=tmMEAAAAIBAJ&pg=6471%2C2039351 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> Mga kandidata mula sa limampu't-dalawang bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Gene Rayburn ang kompetisyon. == Kasaysayan == [[Talaksan:MBCC_WP2.jpg|thumb|Miami Beach Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1962|250x250px]] === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa limampu't-dalawang mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo at dalawang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok si Virginia Bailey, 2nd runner-up ng Miss Venezuela 1962, upang kumatawan sa bansang Beneswela sa edisyong ito dahil hindi umabot sa ''age requirement'' ang Miss Venezuela 1962 na si Olga Antonetti.<ref name=":6" /> Si Antonetti ay 17 taong gulang lamang.<ref>{{Cite web |last=Correa Guatarasma |first=Andres |date=28 Disyembre 2018 |title=Venezolanos recordaron 50 años de la tragedia del vuelo Pan Am NY-Caracas |url=https://www.eluniversal.com/internacional/29259/venezolanos-recordaron-50-anos-de-la-tragedia-del-vuelo-pan-am-nycaracas |access-date=9 Disyembre 2022 |website=El Universal |language=es}}</ref> Iniluklok si Kim Carlton bilang kandidata ng Inglatera matapos na magbitiw ni Suzannah Eaton, Miss Britain 1962, dahil sa kanyang mga pananaw sa politika.<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1962 |title=Too left-wing? |language=en |pages=1 |work=Ottawa Citizen |url=https://news.google.com/newspapers?id=w0IyAAAAIBAJ&sjid=MeYFAAAAIBAJ&pg=6284%2C1918060 |access-date=7 Nobyembre 2022}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Dahomey, Hayti, Malaya, at Tahiti, at bumalik ang mga bansang Hong Kong, Kosta Rika, Nuweba Selandiya, Pilipinas, Portugal, Republikang Dominikano, at Singapura. Huling sumali noong [[Miss Universe 1956|1956]] ang Republikang Dominikano, noong [[Miss Universe 1957|1957]] ang Pilipinas, noong [[Miss Universe 1958|1958]] ang Singapura, at noong [[Miss Universe 1960|1960]] ang Nuweba Selandiya, Hong Kong, Kosta Rika, at Portugal. Hindi sumali ang mga bansang Burma, Dinamarka, Guwatemala, Hamayka, Madagaskar, Rhodesia, at Tsile sa edisyong ito. Hindi sumali si Marlene Murray ng Hamayka dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |last=Edwards |first=Debra |date=7 Agosto 2022 |title=Miss Jamaica 1962 Marlene Murray still proud of Ja |url=https://jamaica-gleaner.com/article/lifestyle/20220807/miss-jamaica-1962-marlene-murray-still-proud-ja |access-date=9 Disyembre 2022 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> Hindi sumali ang Burma, Dinamarka, Guwatemala, Madagaskar, Rhodesia, at Tsile matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1962 Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1962 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1962''' | * '''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]''' – '''[[Norma Nolan]]<ref name=":2" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] – Anna Geirsdóttir<ref name=":2" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Anja Aulikki Järvinen<ref name=":2" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] – Helen Liu Shiu-Man<ref name=":2" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Olívia Rebouças<ref name=":2" /> |- |Top 15 | * {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] – Christa Linder<ref name=":3">{{Cite news |date=15 Hulyo 1962 |title=15 beauties in Miss Universe spotlight |language=en |pages=1 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=504pAAAAIBAJ&sjid=vOcDAAAAIBAJ&dq=evelyn-miot&pg=5301%2C4829544 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Macel Wilson<ref name=":3" /> * {{Flagicon image|Flag of Haiti (1820–1849, 1859–1964).svg}} [[Haiti|Hayti]] – Evelyn Miot<ref name=":3" /> * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Kim Carlton<ref name=":3" /> * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Yehudit Mazor<ref name=":3" /> * {{flagicon|Canada|variant=1921}} [[Canada|Kanada]] – Marilyn McFatridge<ref name=":3" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Olga Lucía Botero<ref name=":3" /> * {{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] – Nouhad Cabbabe<ref name=":3" /> * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Lesley Nichols<ref name=":3" /> * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Seo Bum-joo<ref name=":3" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Kim Carlton |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] – Hazel Williams<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1962 |title=Beauty title to Argentina |language=en |pages=7 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/131727233?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=17 Nobyembre 2022 |via=Trove}}</ref> * {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] – Sarah Olimpia Frómeta |- |Best National Costume | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Kim Carlton<ref>{{Cite web |last=Tayag |first=Voltaire |date=28 Enero 2017 |title=IN PHOTOS: 11 iconic Miss Universe National Costumes |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/159750-miss-universe-national-costumes-history-photos/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1955|1955]], labinlimang mga ''semi-finalist'' lang ang napili at ibinunyag sa paunang kompetisyon na binubuo ng ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition''. Ang labinlimang mga ''semi-finalist'' ay magbibigay ng isang maikling talumpati gamit ang kanilang sariling wika. Pagkatapos nito, lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista''.'' === Komite sa pagpili === * Edilson Cid Varela – mamamahayag na Brasilenyo * Gloria DeHaven – Amerikanang aktres at mang-aawit * Abe Issa * Jun Kawachi * Chan Kiyan * Serge Mendiski * Fernando Restrepo Suarez * Russell Patterson – Amerikanong ilustrador para sa mga palabas * Earl Wilson – Amerikanong mamamahayag at kolumnista == Mga kandidata == Limampu't-dalawang kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]''' |'''[[Norma Nolan]]''' |24 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Christa Linder<ref>{{Cite web |date=30 Oktubre 2022 |title=Christa Linder - Biografía, mejores películas, series, imágenes y noticias |url=https://www.lavanguardia.com/peliculas-series/personas/christa-linder-37746 |access-date=21 Nobyembre 2022 |website=La Vanguardia |language=es}}</ref> |19 |[[Viena]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Christine Delit<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |22 |Liege |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Virginia Bailey<ref name=":6">{{Cite web |last=Freitas |first=Alba |date=20 Hulyo 2021 |title=Materán, Miss Universo Venezuela 2021: Mi meta es inspirar a otros |url=https://www.elnacional.com/entretenimiento/luiseth-materan-miss-universo-venezuela-2021-mi-meta-es-inspirar-a-otros/ |access-date=2 Disyembre 2022 |website=El Nacional |language=es}}</ref> |18 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Olívia Rebouças<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |22 |Itabuna |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Gabriela Roca Díaz<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> | – |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka|Ceylon]] |Yvonne D'Rozario<ref>{{Cite news |date=23 Agosto 1962 |title=Ceylon beauty finds US food not her cup of tea |language=en |pages=83 |work=The Los Angeles Times |url=https://www.newspapers.com/clip/40094964/ceylon-curry-beauty-queen/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|BEN}} [[Benin|Dahomey]] |Gilette Hazoume<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1962 |title=Held in hospital, African misses beauty contest |language=en |pages=25 |work=Jet |url=https://books.google.com.ph/books?id=hr0DAAAAMBAJ&lpg=PA25&ots=nbxSsB2SxO&dq=Gillette%20Hazoume%20miss%20dahomey&pg=PA25#v=onepage&q=Gillette%20Hazoume%20miss%20dahomey&f=false |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |19 |Ouémé |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Elaine Ortega |22 |Pichincha |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Vera Parker |21 |Ayr |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |Conchita Roig<ref name=":0">{{Cite news |date=12 Hulyo 1962 |title=World's Beauty Queens vie for fame and fortune |language=en |pages=23 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=gDZAAAAAIBAJ&sjid=6VgMAAAAIBAJ&pg=493%2C3129131 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |24 |[[Lungsod ng Barcelona|Barcelona]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Macel Wilson<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1962 |title=Hawaiian girl is US entry in pageant |language=en |pages=1 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=gTZAAAAAIBAJ&sjid=6VgMAAAAIBAJ&pg=949%2C3299100 |access-date=6 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |[[Honolulu]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Hazel Williams |22 |[[Cardiff]] |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Kristina Apostolou |18 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Kazuko Hirano<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1962 |title=Oh, well done |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19620715-1.2.8 |access-date=9 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Kyoto]] |- |{{Flagicon image|Flag of Haiti (1820–1849, 1859–1964).svg}} [[Haiti|Hayti]] |Evelyn Miot<ref>{{Cite news |last=Schnier |first=Sanford |date=5 Hulyo 1962 |title=Curvy beauty straightens twist story |language=en |pages=31 |work=The Miami News |url=https://www.newspapers.com/clip/11880050/the-miami-news/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Port-au-Prince]] |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Shirley Pong<ref>{{Cite news |date=10 Setyembre 1962 |title=Sisters reunite |language=en |pages=25 |work=The Windsor Star |url=https://www.newspapers.com/clip/28954598/the-windsor-star/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Hong Kong |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Kim Carlton<ref>{{Cite news |date=4 Nobyembre 1962 |title=Beauty queen's spurned lover suicide sleeper |language=en |pages=5 |work=The Miami News |url=https://www.newspapers.com/clip/81497808/carl-phillips-suicide-part-2/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |[[Londres]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Josie Dwyer<ref>{{Cite web |last=Caparas |first=Celso de Guzman |date=24 Enero 2016 |title=Other Miss U beauties at the Big Dome |url=https://www.philstar.com/entertainment/2016/01/24/1545931/other-miss-u-beauties-big-dome |access-date=9 Disyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |21 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Yehudit Mazor<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1962 |title=Miss Israel arrives for Miss Universe contest |language=en |pages=11 |work=The Sentinel⁩ |url=https://www.nli.org.il/en/newspapers/cgs/1962/07/12/01/article/25/?e=-------en-20--1--img-txIN%7ctxTI--------------1 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |18 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Isa Stoppi<ref>{{Cite web |last=Cantarini |first=Giorgia |date=17 Nobyembre 2020 |title=Top Model of the '60s Issa Stoppi Passes Away |url=https://www.lofficielusa.com/fashion/isa-stoppi-model-sixties-dies |access-date=9 Disyembre 2022 |website=L'Officiel |language=en-US}}</ref> |20 |[[Emilia-Romaña]] |- |{{flagicon|Canada|variant=1921}} [[Canada|Kanada]] |Marilyn McFatridge<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1962 |title=New queen on the throne |language=en |pages=1 |work=Ottawa Citizen |url=https://news.google.com/newspapers?id=xUIyAAAAIBAJ&sjid=MeYFAAAAIBAJ&pg=4689%2C2794105 |access-date=7 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |Preston |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Gisela Karschuck |21 |[[Wiesbaden]] |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Juanita Monell<ref>{{Cite news |date=27 Hunyo 1962 |title=Miss Virgin Islands |language=en |pages=2 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=wnJhAAAAIBAJ&sjid=qUQDAAAAIBAJ&pg=6420%2C2409348 |access-date=21 Nobyembre 2022}}</ref> | – |Charlotte Amalie |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Olga Lucía Botero<ref>{{Cite news |date=16 Hunyo 1962 |title=Virreinas, 2 de las finalistas |language=es |pages=13 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=vZ8cAAAAIBAJ&sjid=6mgEAAAAIBAJ&pg=523%2C2415627 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |20 |Ibague |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Helvetia Albónico |19 |Heredia |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Aurora Prieto<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1962 |title=Concetracion de Reinas de Belleza del Mundo en Miami |language=es |pages=16 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=Y4QcAAAAIBAJ&sjid=tmMEAAAAIBAJ&pg=7066%2C1557833 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |20 |Sancti Spiritus |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] |Nouhad Cabbabe<ref>{{Cite web |last=Ghaleb |first=Chloe |date=14 Hulyo 2020 |title=Miss Lebanon Throughout History In Pictures |url=https://www.the961.com/miss-lebanon-history-in-pictures/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=961 |language=en-US}}</ref> |23 |Assouad |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Fernande Kodesch | – |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Anna Geirsdóttir<ref>{{Cite news |date=26 Setyembre 1962 |title=Miss Iceland has crash in county |language=en |pages=2 |work=Ventura County Star |url=https://www.newspapers.com/clip/79556245/ventura-county-star/ |access-date=9 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Reikiavik]] |- |{{Flagicon image|Flag of Malaya (1950–1963).svg}} [[Pederasyon ng Malaya|Malaya]] |Sarah Abdullah |18 |[[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur.]] |- |{{flagicon|MAR}} [[Moroko]] |Ginette Buenaventes<ref>{{Cite web |last= |date=28 Oktubre 1961 |title=Le Maroc sera représenté au concours Miss Univers prévu en Israël |url=https://article19.ma/accueil/archives/147163 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Article19 |language=fr-FR}}</ref> |18 |[[Rabat]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Leslie Nichols<ref name=":1">{{Cite news |date=3 Hulyo 1962 |title=They're welcome |language=en |pages=3 |work=The Los Angeles Times |url=https://www.newspapers.com/clip/28954865/the-los-angeles-times/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> | – |Wellington |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Julie Ege<ref>{{Cite web |last=Bergan |first=Ronald |date=1 Mayo 2008 |title=Obituary: Julie Edge |url=http://www.theguardian.com/film/2008/may/02/obituaries.world |access-date=29 Nobyembre 2022 |website=The Guardian |language=en}}</ref> |18 |Sandnes |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Marjan van der Heijden |24 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Corina Rolón<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> | – |Alto Paraguay |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Silvia Ruth Dedeking<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |Josephine Estrada Brown<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Abril 2019 |title=Former actress and Miss PH Josephine Estrada passes away in Arizona |url=https://usa.inquirer.net/27689/former-actress-and-miss-ph-josephine-estrada-passes-away-in-arizona |access-date=7 Nobyembre 2022 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> |19 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Anja Järvinen<ref>{{Cite web |last=Himberg |first=Petra |date=29 Oktubre 2009 |title=Miss Suomi 1962 Kaarina Leskinen |url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2009/10/29/miss-suomi-1962-kaarina-leskinen |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Yle |language=fi-FI}}</ref> |18 |Tampere |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Ana Celia Sosa<ref>{{Cite web |last=Berríos |first=Luis Ernesto |date=1 Oktubre 2022 |title=Muere Ana Celia Sosa Arce, Miss Puerto Rico 1962 |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas-belleza/notas/muere-ana-celia-sosa-arce-miss-puerto-rico-1962/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |24 |San Juan |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Maria Jose Santos Trindade Defolloy | – |[[Lisboa]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Sabine Surget | 21 |[[Paris]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Sarah Olimpia Frómeta<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Setyembre 2016 |title=“No seré tan bella como mi madre ni ella jugará tenis como lo hago yo” |url=https://listindiario.com/el-deporte/2016/09/17/435563/no-sere-tan-bella-como-mi-madre-ni-ella-jugara-tenis-como-lo-hago-yo |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Listin Diario |language=es}}</ref> |18 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Helen Liu Shiu-Man<ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Hunyo 1962 |title=They shame the Moon |url=https://taiwantoday.tw/news.php?unit=20&post=26260 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Taiwan Today |language=en}}</ref> |19 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Julie Koh<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1961 |title=Miss Singapore flies to California next month |language=en |pages=9 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19610520-1.2.101?ST=1&AT=search&SortBy=Oldest&K=Miss+Universe&P=49&Display=0&filterS=0&QT=miss,universe&oref=article |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Singapura |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Monica Rågby |20 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Francine DeLouille<ref>{{Cite web |date=5 Pebrero 1962 |title=Election de Miss Suisse 1962 |url=https://www.rts.ch/archives/tv/information/carrefour/9414602-election-de-miss-suisse-1962.html |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Radio Télévision Suisse |language=fr}}</ref> |20 |Ticino |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[French Polynesia|Tahiti]] |Katy Bauner<ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1962 |title=Beauties interviewed |language=en |pages=16 |work=Medford Mail Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/28954825/medford-mail-tribune/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |Papeete |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Lynette Gamble<ref>{{Cite news |last=Odell |first=Myrna |date=15 Hulyo 1962 |title=What foreign beauties see in you |language=en |pages=32 |work=The Miami News |url=https://www.newspapers.com/clip/116580027/the-miami-news/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Seo Bum-joo<ref name=":1" /> |21 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Gülay Sezer<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1962 |title=Miss Turkey competes in Miss Universe Contest |language=en |pages=3 |work=News from Turkey |url=https://books.google.com.ph/books?id=TB87AQAAIAAJ&lpg=RA39-PA6&ots=g9KOyp3coU&dq=G%C3%BClay%20Sezer%20miss%20turkey&pg=RA39-PA6#v=onepage&q=G%C3%BClay%20Sezer%20miss%20turkey&f=false |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> | – |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Nelly Pettersen |23 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} sbh4wpjgeesnqsgi4w2545y4l2px7zp 0 320902 2167278 2136771 2025-07-03T10:39:03Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167278 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Iêda Maria Vargas]]'''|date=Hulyo 20, 1963|caption=Iêda Maria Vargas|presenters={{Hlist|Gene Rayburn|John Charles Daly|Arlene Francis}}|venue=Miami Beach Auditorium, Miami Beach, [[Florida]], [[Estados Unidos]]|entrants=50|placements=15|debuts={{Hlist|Bahamas|Curaçao|Okinawa|Trinidad}}|withdraws={{Hlist|Dahomey|Hayti|Hong Kong|Inglatera|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos|Libano|Malaya|Portugal|Republika ng Tsina|Singapura|Tahiti}}|returns={{Hlist|British Guiana|Dinamarka|Hamayka|Nikaragwa|Suriname}}|congeniality=Grace Taylor<br> {{flagicon|Scotland}} Eskosya|photogenic=Marlene McKeown <br> {{flagu|Irlanda}}|best national costume=Sherin Ibrahim <br> {{flagu|Israel}}|before=[[Miss Universe 1962|1962]]|next=[[Miss Universe 1964|1964]]|photo=Ieda Maria Vargas Miss Universe 1963.jpg|broadcaster=[[CBS]]|represented={{flagu|Brasil}}}} Ang '''Miss Universe 1963''' ay ang ika-12 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, [[Florida]], [[Estados Unidos]] noong Hulyo 20, 1963. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Norma Nolan]] ng Arhentina si [[Iêda Maria Vargas]] ng Brasil bilang Miss Universe 1963. Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Brasil sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Aino Korva ng Dinamarka, samantalang nagtapos bilang second runner-up si Marlene McKeown ng Irlanda.<ref name=":5">{{Cite news |date=22 Hulyo 1963 |title=Shy Miss Universe has first date for coronation |language=en |pages=1 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=by9AAAAAIBAJ&sjid=6lgMAAAAIBAJ&pg=1776%2C1978674 |access-date=8 Nobyembre 2022}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1963 |title=Miss Denmark with Miss Universe |language=en |pages=2-A |work=The Evening Independent |url=https://news.google.com/newspapers?id=QdgLAAAAIBAJ&sjid=51YDAAAAIBAJ&pg=7324%2C3124109 |access-date=10 Disyembre 2022}}</ref> Mga kandidata mula sa limampung bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Gene Rayburn ang kompetisyon, samantalang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon sina John Charles Daly at Arlene Francis.<ref>{{Cite news |date=23 Hunyo 1963 |title=Universe Pageant will be "a beauty" |language=en |pages=45 |work=The Miami News |url=https://www.newspapers.com/clip/101635287/miami-news62363-a/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1963 |title=Beautyfull show on the screen tonight |language=en |pages=11-A |work=The Evening Independent |url=https://news.google.com/newspapers?id=QNgLAAAAIBAJ&sjid=51YDAAAAIBAJ&pg=7225%2C3003628 |access-date=8 Nobyembre 2022}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:MBCC_WP2.jpg|thumb|Miami Beach Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1963|250x250px]] === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa limampung bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa, at isang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang first runner-up ng Miss Wales 1963 na si Maureen Thomas bilang kandidata ng [[Wales|Gales]] dahil hindi gaanong Welsh ang Miss Wales 1963 na si Pat Finch ayon sa mga ''pageant organizer.''<ref name=":4">{{Cite news |date=9 Hunyo 1963 |title='Miss Wales' No. 2 in mix-up over rules |language=en |pages=9 |work=The People |url=https://www.newspapers.com/clip/117746554/miss-wales/ |access-date=8 Pebrero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Bahamas, Curaçao, Okinawa, at Trinidad, at bumalik ang mga bansang British Guiana, Dinamarka, Hamayka, Nikaragwa, at Surinam. Huling sumali noong [[Miss Universe 1955|1955]] ang Nikaragwa, noong [[Miss Universe 1958|1958]] ang British Guiana, noong [[Miss Universe 1960|1960]] ang Suriname, at noong [[Miss Universe 1961|1961]] ang Dinamarka at Hamayka. Hindi sumali ang mga bansang Dahomey, [[Haiti|Hayti]], [[Hong Kong]], [[Inglatera]], [[Kapuluang Birhenes ng Estados Unidos|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]], [[Lebanon|Libano]], [[Pederasyon ng Malaya|Malaya]], [[Portugal]], [[Taiwan|Republika ng Tsina]], [[Singapore|Singapura]], at [[French Polynesia|Tahiti]] sa edisyon ito. Hindi sumali si Francine Marcos ng Dahomey dahil huli na nang dumating ito sa [[Miami, Florida|Miami]].<ref name=":3">{{Cite news |date=21 Hulyo 1963 |title=Brazilian girl wins title of Miss Universe |language=en |pages=1–2 |work=Chicago Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/114389189/chicago-tribune/ |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Hindi sumali si Susan Pratt ng Inglatera matapos masagasaan ng isang sasakyan.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1963 |title=Miss Brazil wins title |language=en |pages=1 |work=The Daily News Leader |url=https://www.newspapers.com/clip/11876451/the-daily-news-leader/ |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1963 |title=Miss England |language=en |pages=19 |work=The Minneapolis Star |url=https://www.newspapers.com/clip/33793824/the-minneapolis-star/ |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Hindi sumali si Nik Azizah Yahya ng Malaya dahil hindi siya umabot sa ''age requirement''.<ref>{{Cite web |last=Yeung |first=Yeu-Gynn |date=22 Disyembre 2020 |title=Miss Plus World Malaysia uncertain after sponsors bail under religious uproar |url=https://sg.news.yahoo.com/miss-plus-world-malaysia-uncertain-070156605.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Coconuts KL |language=en-SG |via=Yahoo! News |archive-date=10 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221210061743/https://sg.news.yahoo.com/miss-plus-world-malaysia-uncertain-070156605.html |url-status=dead }}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Hayti, Hong Kong, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Libano, Portugal, Republika ng Tsina, Singapura, at Tahiti matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat sanang sasali sa edisyong ito si Beatriz Martinez Solorzano ng [[Mehiko]], subalit hindi siya nakaabot sa ''age requirement''.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=9 Enero 2021 |title=Ana Martín sorprende con inéditas fotografías de su juventud: “Así nací” |url=https://larepublica.pe/espectaculos/2021/01/08/ana-martin-impresiona-con-ineditas-fotografias-de-su-pasado-asi-naci/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=La Republica |language=es}}</ref> Hindi rin nakasali sina Enid Marugg ng [[Aruba]], Hazel Eastmond ng [[Barbados]], Ying Yun Hiu ng [[Macau|Makaw]], Ana Cecilia Maruri ng [[Panama]], at Ruby Thelma Bacot ng Panama Canal Zone dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite news |date=27 Pebrero 1963 |title=Carnaval 1963 ta pertenece na pasado |language=es |pages=6 |work=Observador |url=https://ufdc.ufl.edu/aa00011435/00055 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref><ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1963 |title="Miss Universe"– How judges will pick her |language=en |pages=15 |work=The Progress-Index |url=https://www.newspapers.com/clip/10863504/the-progress-index/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss_Universe_1963_Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1963 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1963''' | * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – '''Iêda Maria Vargas<ref name=":5" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] – Aino Korva<ref name=":5" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Marlene McKeown<ref name=":5" /> |- |3rd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – [[Lalaine Bennett]]<ref name=":5" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Kim Myoung-ja<ref name=":5" /> |- |Top 15 | * {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] – Olga Galuzzi<ref name=":6">{{Cite news |date=21 Hulyo 1963 |title=Miss Universe beauties |language=en |pages=15 |work=The Tampa Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/114332440/the-tampa-tribune/ |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> * {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] – Gertrude Bergner<ref name=":6" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Marite Ozers<ref name=":6" /> * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Noriko Ando<ref name=":6" /> * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Gianna Serra<ref name=":6" /> * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Helga Ziesemer<ref name=":6" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – María Cristina Álvarez<ref name=":6" /> * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Riitta Kautiainen<ref name=":6" /> * {{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] – Monique Lemaire<ref name=":6" /> * {{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Ellen Liebenberg<ref name=":6" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Marlene McKeown<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1963 |title=Miss Illinois, who fled reds, new Miss U.S.A. |language=en |pages=3 |work=The Los Angeles Times |url=https://www.newspapers.com/clip/59748537/my-grandma/ |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] – Grace Taylor<ref name=":3" /> |- |Best National Costume | * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Sherin Ibrahim<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1963 |title=Miss Israel wins Best Costume award |language=en |pages=12-A |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=bi9AAAAAIBAJ&sjid=6lgMAAAAIBAJ&pg=1049%2C1610256 |access-date=8 Nobyembre 2022}}</ref> |} == Mga kandidata == Limampung kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Olga Galuzzi<ref name=":0">{{Cite news |date=20 Hulyo 1963 |title=Aspiro a triunfar pero no me hago muchas illusiones |language=es |pages=8 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=NR0hAAAAIBAJ&sjid=62MEAAAAIBAJ&pg=1079%2C3205546 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |23 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Gertrude Bergner<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1963 |title=Poise and porpoise |language=en |pages=2 |work=The Tuscaloosa News |url=https://news.google.com/newspapers?id=-6IeAAAAIBAJ&sjid=95oEAAAAIBAJ&pg=7713%2C1719441 |access-date=9 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |[[Viena]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Bahamas (1953–1964).svg}} [[Bahamas]] |Sandra Louise Young<ref>{{Cite web |last=Craig |first=Neil Alan |date=27 Hunyo 2016 |title=Miss Universe Bahamas under new franchisee |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/columns/Miss_Universe_Bahamas_under_new_franchisee_printer.shtml |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |19 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Irene Godin<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1963 |title=Universe contestants at pool table |language=en |pages=10 |work=The High Point Enterprise |url=https://www.newspapers.com/clip/114332261/the-high-point-enterprise/ |access-date=9 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Liege |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Irene Morales<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1963 |title=El calor principal problema de las candidatas a Miss Universo |language=es |pages=22 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=zCchAAAAIBAJ&sjid=43oEAAAAIBAJ&pg=3075%2C809075 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |18 |Achaguas |- |'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' |'''Iêda Maria Vargas<ref name=":0" />''' |18 |Porto Alegre |- |{{Flagicon image|Flag of British Guiana (1955–1966).svg}} [[Guyana|British Guiana]] |Gloria Blackman<ref name=":2">{{Cite news |date=15 Agosto 1963 |title=Tan touch |language=en |pages=37 |work=Jet |url=https://books.google.com.ph/books?id=BcEDAAAAMBAJ&lpg=PA37&ots=cqrGM_X2N8&dq=Francine%20Marcos%20miss%20dahomey&pg=PA37#v=onepage&q=Francine%20Marcos%20miss%20dahomey&f=false |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |– |[[Georgetown]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Ana María Velasco<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |– |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka|Ceylon]] |Manel De Silva<ref>{{Cite news |date=15 Mayo 1963 |title=34-25-34 teacher is Miss Ceylon |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19630515-1.2.19.8 |access-date=12 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |24 |Kandy |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Philomena Zielinski |– |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Aino Korva<ref>{{Cite news |date=1 Agosto 1963 |title=Frægar stulkúr |language=is |pages=2 |work=Tíminn |url=https://timarit.is/page/1060161?iabr=on |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |20 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Patricia Córdova<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1963 |title=Mañana escogen las finalistas para el titulo de Miss Universo |language=es |pages=33 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=zSchAAAAIBAJ&sjid=43oEAAAAIBAJ&pg=1080%2C1082189 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |19 |[[Quito]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Grace Taylor<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1963 |title=Miss Universe beauties can't compete with heat |language=en |pages=3-A |work=The Evening Independent |url=https://news.google.com/newspapers?id=PNgLAAAAIBAJ&sjid=51YDAAAAIBAJ&pg=3148%2C2078943 |access-date=10 Disyembre 2022}}</ref> |20 |Motherwell |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |María Rosa Pérez<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Esther R. |date=16 Oktubre 2016 |title=Una Miss España cede a La Cosmológica el dossier de prensa de su ‘reinado’ |url=https://www.eldiario.es/canariasahora/lapalmaahora/sociedad/rosa-perez-gomez-miss-espana-1963-sociedad-cosmologica_1_4578734.html |access-date=7 Oktubre 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref> |18 |[[Santa Cruz de Tenerife]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Marite Ozers<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1963 |title=Refugee's daughter selected Miss USA |language=en |pages=26 |work=The Tuscaloosa News |url=https://news.google.com/newspapers?id=_6IeAAAAIBAJ&sjid=95oEAAAAIBAJ&dq=marite-ozers%20-wikipedia&pg=7552%2C2592747 |access-date=9 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |[[Chicago]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Maureen Thomas<ref name=":4" /> |22 |Pontypool |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Despina Orgeta |20 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |June Maxine Bowman |– |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Noriko Ando<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1963 |title=Marite picked Miss Universe semi-finalist |language=en |pages=19 |work=Chicago Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/39484734/chicago-tribune/ |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |[[Tokyo]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Marlene McKeown |18 |[[Belfast]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Sherin Ibrahim<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1963 |title=Moslem girl honored as Miss Israel of 1963 by Miami Zionists |language=en |pages=1 |work=The American Jewish World |url=https://www.nli.org.il/en/newspapers/amjwld/1963/07/19/01/article/3/?srpos=81&e=-------en-20--81--img-txIN%7ctxTI-Miss+Universe-------------1 |access-date=10 Disyembre 2022 |via=National Library of Israel}}</ref> |19 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Gianna Serra<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1963 |title=A dog's life's not so bad |language=en |pages=1 |work=The Tuscaloosa News |url=https://news.google.com/newspapers?id=_aIeAAAAIBAJ&sjid=95oEAAAAIBAJ&pg=5070%2C2148087 |access-date=9 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |[[Roma]] |- |{{flagicon|Canada|variant=1921}} [[Canada|Kanada]] |Jane Kmita |24 |Regina |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Helga Ziesemer<ref>{{Cite web |date=31 Mayo 2013 |title=31. Mai 1963: Blumen für „Miß Germany“ |url=https://www.nordbayern.de/31-mai-1963-blumen-fur-miss-germany-1.2934506 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Nürnberger Nachrichten |language=de}}</ref> |19 |[[Nuremberg|Nuremburg]] |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |María Cristina Álvarez<ref>{{Cite web |last= |date=7 Agosto 2010 |title=María Cristina Álvarez |url=https://www.semana.com/maria-cristina-alvarez/120263-3/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Semana |language=es}}</ref> |18 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Sandra Chrysopulos |18 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Alicia Margit Chia |19 |[[Havana]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Mia Dahm<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1963 |title=Beauties in Miami, seek title |language=en |pages=8 |work=The Tampa Times |url=https://www.newspapers.com/clip/26665370/the-tampa-times/ |access-date=7 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |– |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Theódóra Þórðardóttir<ref>{{Cite news |date=1 Hunyo 1963 |title=Thelma Ingvarsdottir: Miss Iceland of 1963 |language=en |pages=1 |work=The White Falcon |url=https://timarit.is/page/4606889?iabr=on |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |18 |Reykjanesbær |- |{{flagicon|MAR}} [[Moroko]] |Selma Rahal<ref>{{Cite web |last= |date=28 Oktubre 1961 |title=Le Maroc sera représenté au concours Miss Univers prévu en Israël |url=https://article19.ma/accueil/archives/147163 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Article19 |language=fr-FR}}</ref> |– |[[Casablanca]] |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Leda Sánchez<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1963 |title=Escogidas anoche las 15 finalistas para Miss Universo |language=es |pages=35 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=zychAAAAIBAJ&sjid=43oEAAAAIBAJ&pg=1181%2C1651630 |access-date=9 Disyembre 2022}}</ref> |20 |Carazo |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Eva Carlberg<ref>{{Cite web |last=Hansen |first=Camilla Berg |date=24 Mayo 2010 |title=1963 versus 2010: To misser fra dalen |url=https://www.gd.no/1-934610-5088905 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Gudbrandsdølen Dagningen |language=no}}</ref> |20 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Regina Scandrett<ref name=":1">{{Cite news |date=9 Hulyo 1963 |title=Will one of them be Miss Universe? |language=en |pages=1 |work=The Evening Independent |url=https://news.google.com/newspapers?id=OtgLAAAAIBAJ&sjid=51YDAAAAIBAJ&pg=4343%2C1181407 |access-date=10 Disyembre 2022}}</ref> |18 |Christchurch |- |{{flagicon|USA}} [[Prepektura ng Okinawa|Okinawa]] |Reiko Uehara |25 |[[Lungsod ng Okinawa|Okinawa]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Else Onstenk<ref>{{Cite news |date=1 Mayo 1963 |title=Laatste Nieuws |language=nl |pages=1 |work=Algemeen Dagblad |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Else+Onstenk%22&coll=ddd&identifier=KBPERS01:002817001:mpeg21:a00012&resultsidentifier=KBPERS01:002817001:mpeg21:a00012&rowid=1 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |21 |Arnhem |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Amelia Benítez<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |[[Asuncion]] |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Dora Toledano<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |18 |Iquitos |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |[[Lalaine Bennett]]<ref>{{Cite web |last=Dolor |first=Danny |date=19 Setyembre 2015 |title=Lalaine B. Bennett: Miss U ’63 finalist |url=https://www.philstar.com/entertainment/2015/09/19/1501768/lalaine-b-bennett-miss-u-63-finalist |access-date=8 Nobyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |19 |[[Lungsod Quezon]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Riitta Kautiainen<ref>{{Cite web |date=8 Abril 2013 |title=Helsinkiläinen pankkivirkailija valittiin Miss Suomeksi |url=https://www.hs.fi/ihmiset/art-2000002630410.html |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Helsingin Sanomat |language=fi}}</ref> |18 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Jeanette Blascoechea<ref>{{Cite web |last= |first= |date=27 Hulyo 2019 |title=Intercambia la fama por los estudios |url=https://prpop.org/2019/07/intercambia-la-fama-por-los-estudios/ |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Fundación Nacional para la Cultura Popular |language=es}}</ref> |18 |San Juan |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Monique Lemaire<ref>{{Cite web |last=Alcaraz |first=Mathias |date=14 Disyembre 2018 |title=VIDEO Miss France 2019 : le concours en chiffres |url=https://www.voici.fr/news-people/actu-people/video-miss-france-2019-le-concours-en-chiffres-653889 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Voici |language=fr |archive-date=9 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221209115306/https://www.voici.fr/news-people/actu-people/video-miss-france-2019-le-concours-en-chiffres-653889 |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Paris]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Carmen Abinader |– |Santiago |- |{{Flagicon image|Flag of Suriname (1959–1975).svg}} [[Suriname]] |Brigida Hagens |– |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Kerstin Jonsson<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1963 |title=Fairest of all |language=en |pages=26 |work=The Journal Times |url=https://www.newspapers.com/clip/21239172/karin-sweden/ |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Diane Tanner |25 |[[Geneva]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Ellen Liebenberg<ref>{{Cite web |last=Maughan |first=Karyn |date=27 Mayo 2004 |title=Ex-Bok in ugly family row over trust |url=https://www.iol.co.za/news/south-africa/ex-bok-in-ugly-family-row-over-trust-213655 |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Independent Online |language=en}}</ref> |20 |[[Cape Town]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Myoung-ja<ref name=":1" /> |20 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago|Trinidad]] |Jean Stoddart<ref>{{Cite web |last=Blood |first=Peter Ray |date=19 Abril 2012 |title=Fifty years of Carnival - Back to the Future |url=http://www.guardian.co.tt/article-6.2.420617.86c188b0c8 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Trinidad and Tobago Guardian |language=en}}</ref> |18 |San Fernando |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Güler Samuray |22 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Graciela Pintos |– |[[Montevideo]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 29kci1z0v4ps95di2tc30950i05adtc 0 320905 2167279 2141043 2025-07-03T10:39:15Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167279 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Corinna Tsopei]]'''|date=Agosto 1, 1964|caption=Corinna Tsopei|presenters={{Hlist|John Daly|Arlene Francis|Jack Linkletter}}|venue=Miami Beach Convention Hall, Miami Beach, [[Florida]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=60|placements=15|debuts={{Hlist|[[Aruba]]|[[Grenada]]|[[Niherya]]|[[San Vicente at ang Granadinas|San Vicente]]}}|withdraws={{Hlist|[[Kuba]]|[[Moroko]]|[[Nikaragwa]]}}|returns={{Hlist|[[Australya]]|[[Hong Kong]]|[[Indiya]]|[[Inglatera]]|[[Malaysia]]|[[Panama]]|[[Republika ng Tsina]]|[[Tunisya]]|[[Tsile]]|}}|congeniality=Jeanne Venables <br> {{flag|California}}|photogenic=Emanuela Stramana <br> {{flagicon|Italy}} [[Italya]]|best national costume=Henny Deul <br> {{flagicon|Netherlands}} [[Olanda]]|before=[[Miss Universe 1963|1963]]|next=[[Miss Universe 1965|1965]]|represented='''{{flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]]'''|image=Corinna Tsopei Miss Universe 1964 (cropped).jpg}} Ang '''Miss Universe 1964''' ay ang ika-13 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, Florida, Estados Unidos noong Agosto 1, 1964. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Iêda Maria Vargas]] ng Brasil si [[Corinna Tsopei]] ng Gresya bilang Miss Universe 1964.<ref>{{Cite news |date=2 Agosto 1964 |title=Athens Beauty Chosen As New Miss Universe |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1964/08/02/archives/athens-beauty-chosen-as-new-miss-universe.html |access-date=10 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221210125634/https://www.nytimes.com/1964/08/02/archives/athens-beauty-chosen-as-new-miss-universe.html |archive-date=10 Disyembre 2022 |issn=0362-4331}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Gresya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Brenda Blackler ng Inglatera, samantalang nagtapos bilang second runner-up si Ronit Rinat ng Israel.<ref>{{Cite news |date=3 Agosto 1964 |title=Miss Universe title won by Greek girl |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/105836426?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=12 Nobyembre 2022 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |last=Smith |first=Kelly |date=3 Agosto 1964 |title=New Miss Universe celebrates 'till dawn |language=en |pages=3 |work=The Free Lance-Star |url=https://news.google.com/newspapers?id=4d5NAAAAIBAJ&sjid=8YoDAAAAIBAJ&pg=1868%2C3153664 |access-date=5 Disyembre 2022}}</ref> Mga kandidata mula sa animnapung bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Jack Linkletter ang kompetisyon, samantalang sina John Charles Daly at Arlene Francis ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Lavietes |first=Stuart |date=21 Disyembre 2007 |title=Jack Linkletter, Second-Generation TV Host, Dies at 70 |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2007/12/21/arts/television/21linkletter.html |access-date=11 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221211114310/https://www.nytimes.com/2007/12/21/arts/television/21linkletter.html |archive-date=11 Disyembre 2022 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |last=McLellan |first=Dennis |date=20 Disyembre 2007 |title=Jack Linkletter: 1937 - 2007 |url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2007-12-20-0712190859-story.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20221211114338/https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2007-12-20-0712190859-story.html |archive-date=11 Disyembre 2022 |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Chicago Tribune |language=en}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:MBCC_WP2.jpg|thumb|Miami Beach Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1964|250x250px]] === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 60 bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo samantalang isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanyang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok si Wendy Barrie upang kumatawan sa bansang Eskosya sa edisyong ito, matapos lumisan sa kompetisyon ang orihinal na Miss Scotland na si Doreen Swan upang pakasalan ang kanyang nobyong si James Alexander Do Watt Nicoll noong Hulyo 13. Matapos nito, iniulat na nawawala si Swan, at hinihinala ng FBI na siya ay nadukot.<ref>{{Cite news |date=7 Agosto 1964 |title=Scottish beauty queen is hunted |language=en |pages=11 |work=Longview Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/109165205/missing-1964/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Aruba, Grenada, Niherya at San Vicente, at bumalik ang mga bansang Australya, Hong Kong, Indiya, Inglatera, Malaysia, Panama, Republika ng Tsina, Tunisya, at Tsile. Huling sumali noong [[Miss Universe 1952|1952]] ang Indiya, noong [[Miss Universe 1954|1954]] ang Panama, noong [[Miss Universe 1958|1958]] ang Australya, noong [[Miss Universe 1960|1960]] ang Tunisya, noong [[Miss Universe 1961|1961]] ang Tsile, at noong [[Miss Universe 1962|1962]] ang Hong Kong, Inglatera, Republika ng Tsina, at Malaysia bilang [[Pederasyon ng Malaya|Malaya]]. Hindi sumali ang mga bansang Kuba, Moroko at Nikaragwa sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat sanang sasali sa edisyong ito si Vera Wee ng Singapura, subalit hindi ito nakasali sapagkat bahagi pa rin ng Malaysia ang Singapura hanggang Oktubre 1965. Dahil ito, sumali na lamang ito sa Miss Malaysia 1964 kung saan nagtapos ito bilang runner-up kay Angela Filmer.<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1964 |title=Vera voted Miss S'pore |language=en |pages=7 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19640510-1.2.14.42 |access-date=11 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 Hunyo 1964 |title=A victory smile by Miss Malaysia |language=en |pages=8 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19640615-1.2.57 |access-date=11 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1964''' | * '''{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]]''' – '''Corinna Tsopei<ref name=":1">{{Cite news |date=2 Agosto 1964 |title=Miss Universe crown given to Greek beauty |language=en |pages=1–2 |work=The Tuscaloosa News |url=https://news.google.co.nz/newspapers?id=swsfAAAAIBAJ&sjid=_poEAAAAIBAJ&pg=4445%2C60390 |access-date=10 Disyembre 2022}}</ref>''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Brenda Blackler<ref name=":1" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Ronit Rinat<ref name=":1" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Siv Åberg<ref name=":1" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] – Lana Yu Yi<ref name=":1" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] – María Amelia Ramírez<ref name=":1" /> * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Emanuela Stramana<ref name=":1" /> * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Jorunn Barun<ref name=":1" /> * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Sirpa Wallenius<ref name=":1" /> * {{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] – Edith Noël<ref name=":1" /> |- |Top 15 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Mercedes Revenga<ref name=":1" /> * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Ângela Vasconcelos<ref name=":1" /> * {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] – Olga del Carpio<ref name=":1" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Bobbi Johnson<ref name=":1" /> * {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] – Miriam Riart Brugada<ref name=":1" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Emanuela Stramana |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|California}} [[California]] – Jeanne Venables<ref>{{Cite news |last=Witbeck |first=Charles |date=27 Hulyo 1964 |title=California teacher has beauty and brains |language=en |pages=16 |work=The Daily Item |url=https://www.newspapers.com/clip/102151114/the-daily-item/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |- |Best National Costume | * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Henny Deul<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241127071846/https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514?s=fualao85a8lbnsean01c4hfsdd |archive-date=27 Nobyembre 2024 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |} == Mga kandidata == [[File:Miss_Universe_1964_Map.PNG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Miss_Universe_1964_Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1964 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] Animnapung kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |María Amelia Ramírez<ref>{{Cite news |last=Miller |first=Reid |date=31 Hulyo 1964 |title=Pick 15 semifinalists in Miss Universe contest |language=en |pages=1 |work=The Rock Island Argus |url=https://www.newspapers.com/clip/114389776/the-rock-island-argus/ |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Santa Fe |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] |Lidia Henriquez<ref>{{Cite news |date=11 Hunyo 1964 |title=Nos candidata pa "Miss Universo" kende lo paga gustonan? |language=pap |pages=1 |work=Observador |url=https://dloc.com/AA00011435/00112/images/2 |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Digital Library of the Caribbean}}</ref> | – |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Ria Lubyen<ref>{{Cite web |last=Huxley |first=Jessica |date=16 Hunyo 2014 |title=‘The day I met Walt Disney’: Former 1964 Miss Universe contestant Ria Illich reflects on the day she met the animation king |url=https://www.goldcoastbulletin.com.au/lifestyle/the-day-i-met-walt-disney-former-1964-miss-universe-contestant-ria-illich-reflects-on-the-day-she-met-the-animation-king/news-story/c5edc54e26681b3827deefaaf6879101 |access-date=9 Oktubre 2022 |website=Gold Coast Bulletin |language=en}}</ref> |22 |[[Melbourne]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Gloria Mackh<ref>{{Cite web |last=Fleckenstein |first=Tom |date=22 Marso 2015 |title=50 Jahre Beatles-Konzert in den Obertauern |url=https://www.br.de/br-fernsehen/sendungen/euroblick/oesterreich-beatles-100.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20221009011810/https://www.br.de/br-fernsehen/sendungen/euroblick/oesterreich-beatles-100.html |archive-date=9 Oktubre 2022 |access-date=9 Oktubre 2022 |website=Bayerischer Rundfunk |language=de}}</ref> |22 |[[Viena]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Bahamas (1964–1973).svg}} [[Bahamas]] |Catherine Cartwright<ref name=":0">{{Cite news |date=Oktubre 1964 |title=Miss Universe: beauty |language=en |volume=XIX |pages=102–108 |work=Ebony |url=https://books.google.com.ph/books?id=qzA_YjwDH9oC&lpg=PA107&dq=Catherine%20Cartwright%20Miss%20Bahamas&pg=PA102#v=onepage&q=Catherine%20Cartwright%20Miss%20Bahamas&f=false |access-date=11 Disyembre 2022}}</ref> |18 |Nassau |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Danièle Defrere<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/gs-b5723d4d |archive-url=https://web.archive.org/web/20231027181200/https://www.demorgen.be/nieuws/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/?utm_source=link&utm_medium=social&utm_campaign=shared_earned |archive-date=27 Oktubre 2023 |access-date=10 Nobyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |20 |[[Bruselas]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Mercedes Revenga<ref>{{Cite web |last=Suárez |first=Orlando |date=7 Hunyo 2022 |title=70 momentos claves en la historia del Miss Venezuela |url=https://eldiario.com/2022/06/07/momentos-claves-miss-venezuela/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230321082024/https://eldiario.com/2022/06/07/momentos-claves-miss-venezuela/ |archive-date=21 Marso 2023 |access-date=11 Disyembre 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref> |18 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Ângela Vasconcelos<ref>{{Cite web |last= |first= |date=10 Abril 2004 |title=A paranaense que faturou o Miss Universo |url=https://www.folhadelondrina.com.br/folha-2/a-paranaense-que-faturou-o-miss-universo-485072.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Folha de Londrina |language=pt-br}}</ref> |19 |Parana |- |{{Flagicon image|Flag of British Guiana (1955–1966).svg}} [[Guyana|British Guiana]] |Mary Rande Holl<ref>{{Cite web |date=8 Oktubre 2011 |title=Beauty pageants – a look back |url=https://www.stabroeknews.com/2011/10/08/the-scene/beauty-pageants-–-a-look-back/ |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Stabroek News |language=en-us}}</ref> | – |[[Georgetown]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Olga del Carpio<ref>{{Cite web |date=29 Hunyo 2017 |title=Este trío es motivo de orgullo en el Miss Universo |url=https://eldeber.com.bo/sociales/este-trio-es-motivo-de-orgullo-en-el-miss-universo_37496 |access-date=10 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=10 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221210074141/https://eldeber.com.bo/sociales/este-trio-es-motivo-de-orgullo-en-el-miss-universo_37496 |url-status=dead }}</ref> |18 |La Paz |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka|Ceylon]] |Annette Kulatunga |19 |[[Colombo]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Iris de Windt<ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1964 |title=Kroon kroont I. de Windt Miss Curacao |language=nl |pages=3 |work=Amigoe di Curacao |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Iris+de+Windt%22&coll=ddd&identifier=ddd:010470001:mpeg21:a0069&resultsidentifier=ddd:010470001:mpeg21:a0069&rowid=1 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |21 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Yvonne Mortensen |19 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Tanya Klein<ref>{{Cite web |date=29 Abril 2003 |title=Ultiman detalles para desfile Tres Generaciones |url=https://www.lahora.com.ec/secciones/ultiman-detalles-para-desfile-tres-generaciones/ |access-date=11 Disyembre 2022 |website=La Hora |language=es}}</ref> |18 |Guayaquil |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Wendy Barrie<ref>{{Cite news |date=30 Hulyo 1964 |title=Second Miss Scotland plans to stay around |language=en |pages=36 |work=The Greenville News |url=https://www.newspapers.com/clip/19550671/the-greenville-news/ |access-date=12 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Glasgow]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |Maria José Ulla<ref>{{Cite web |last=ECG |first=Redacción |date=31 Enero 2022 |title=Fallece en Madrid María José Ulla, que fue miss España en 1964 |url=https://www.elcorreogallego.es/tendencias/fallece-en-madrid-maria-jose-ulla-que-fue-miss-espana-en-1964-EE10276112 |access-date=10 Nobyembre 2022 |website=El Correo Gallego |language=es-ES}}</ref> |19 |[[Madrid]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Bobbi Johnson<ref>{{Cite news |date=30 Hulyo 1964 |title=Blonde Math Whiz is Miss USA |language=en |pages=1, 16 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=QGRcAAAAIBAJ&sjid=zFYNAAAAIBAJ&pg=1507%2C3726222 |access-date=10 Nobyembre 2022}}</ref> |19 |[[Washington, D.C.|Washington D.C.]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Marilyn Joy Samuel |22 |Monmouthsire |- |{{Flagicon image|Flag of Grenada (1903–1967).svg}} [[Grenada]] |Christine Hughes<ref name=":0" /> | – |[[St. George's, Grenada|St. George's]] |- |'''{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]]''' |'''Corinna Tsopei'''<ref>{{Cite web |last=Weiner |first=Yitzi |date=13 Enero 2020 |title=Social Impact Heroes: How Former Miss Universe Corinna Tsopei Fields and SHARE are meeting the needs of at-risk, or disadvantaged children and teens |url=https://medium.com/authority-magazine/social-impact-heroes-how-former-miss-universe-corinna-tsopei-fields-and-share-are-meeting-the-deec217f6449 |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Authority Magazine |language=en |via=Medium}}</ref> |20 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Beverly Rerrie<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 2018 |title=Photo flash-back |language=en |work=The Gleaner |url=https://www.pressreader.com/jamaica/jamaica-gleaner/20180502/281981788209473 |access-date=10 Disyembre 2022 |via=PressReader}}</ref> | – |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Chizuko Matsumoto |19 |[[Prepektura ng Fukuoka|Fukuoka]] |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Mary Bai |23 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Meher Castelino<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2020 |title=Adline Castelino in conversation with India’s first beauty queen Meher Castelino |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/Adline-Castelino-in-conversation-with-Indias-first-beauty-queen-Meher-Castelino/eventshow/76303858.cms |access-date=10 Nobyembre 2022 |website=Femina Miss India |language=en |archive-date=10 Nobiyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221110021626/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/Adline-Castelino-in-conversation-with-Indias-first-beauty-queen-Meher-Castelino/eventshow/76303858.cms |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Brenda Blackler<ref>{{Cite news |date=9 Abril 1964 |title=Brenda dapat gelaran ratu England |language=ms |pages=3 |work=Berita Harian |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/beritaharian19640409-1.2.30 |access-date=11 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Liverpool |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Maurine Leckie | 19 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Ronit Rinat<ref>{{Cite news |date=7 Agosto 1964 |title=Third in line |language=en |pages=3 |work=The Australian Jewish Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/263102180?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=12 Nobyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |18 |[[Haifa]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Emanuela Stramana |22 |[[Venecia]] |- |{{flagicon|Canada|variant=1921}} [[Canada|Kanada]] |Mary Lou Farrell<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1964 |title=Miss Dominion |language=en |pages=8 |work=The Buckingham Post |url=https://news.google.com/newspapers?id=W7wxAAAAIBAJ&sjid=I-IFAAAAIBAJ&pg=1989%2C5162739 |access-date=10 Disyembre 2022}}</ref> |21 |St. John's |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Martina Kettler<ref>{{Cite news |date=4 Oktubre 1964 |title=Most modern ocean survey ship |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19641004-1.2.99.48 |access-date=11 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Berlin]] |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Alba Ramírez<ref>{{Cite news |date=27 Hulyo 1964 |title=Concurso para Super-Ninas |language=es |pages=14 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=apQcAAAAIBAJ&sjid=6mMEAAAAIBAJ&pg=696%2C4573476 |access-date=19 Nobyembre 2022}}</ref> |18 |[[Bogotá|Bogota]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Dora Solé<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1964 |title=Pese al sarampion, continua concurso de Miss Universo |language=es |pages=15 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=aZQcAAAAIBAJ&sjid=6mMEAAAAIBAJ&pg=681%2C4343542 |access-date=19 Nobyembre 2022}}</ref> |21 |[[San José, Costa Rica|San Jose]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Mariette Stephano | – |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Thelma Ingvarsdóttir<ref>{{Cite news |date=1 Hunyo 1963 |title=Thelma Ingvarsdottir: Miss Iceland of 1963 |language=en |pages=1 |work=The White Falcon |url=https://timarit.is/page/4606889?iabr=on |access-date=10 Disyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |18 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Angela Filmer<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1964 |title=Angela leaves for Miss Universe contest |language=en |pages=5 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19640713-1.2.40 |access-date=10 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Klang |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Edna Park<ref>{{Cite web |date=17 Setyembre 2016 |title=Edna Park: I Want Good Music to be Played When I Die |url=https://www.thisdaylive.com/index.php/2016/09/17/edna-park-i-want-good-music-to-be-played-when-i-die/#:~:text=Edna%20Park%20%E2%80%93%20she%20was%20Miss,United%20States%20that%20same%20year. |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=This Day |language=en}}</ref> |19 |[[Lagos]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Jorunn Barun |18 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Lyndal Cruickshank<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Pat Veltkamp |date=12 Hunyo 2018 |title=The many Misses who stole hearts |url=https://www.stuff.co.nz/southland-times/opinion/104670108/the-many-misses-who-stole-hearts |access-date=10 Nobyembre 2022 |website=Stuff |language=en}}</ref> |21 |Auckland |- |{{flagicon|USA}} [[Prepektura ng Okinawa|Okinawa]] |Toyoko Uehara |20 |[[Prepektura ng Okinawa|Okinawa]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Henny Deul<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1964 |title=Las mas bellas |language=es |pages=12 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=Z5QcAAAAIBAJ&sjid=6mMEAAAAIBAJ&pg=2754%2C3981360 |access-date=19 Nobyembre 2022}}</ref> |18 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Maritza Montilla<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> | – |Coclé |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Miriam Riart Brugada<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |21 |[[Asuncion]] |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Miluska Vondrak<ref>{{Cite news |date=23 Hulyo 1964 |title=Miluska Vondrak |language=es |pages=6 |work=El Diario la Prensa |url=https://news.google.com/newspapers?id=2rpbAAAAIBAJ&sjid=WFINAAAAIBAJ&pg=6485%2C2152448 |access-date=11 Disyembre 2022}}</ref> | 20 |Loreto |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas 1964|Pilipinas]] |Myrna Panlilio<ref>{{Cite web |date=10 Marso 2018 |title=Looking back at 1st Bb. pageant in 1964 |url=https://www.philstar.com/entertainment/2018/03/10/1795153/looking-back-1st-bb-pageant-1964 |access-date=10 Nobyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |22 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Sirpa Wallenius<ref>{{Cite web |last=Himberg |first=Petra |date=3 Nobyembre 2009 |title=Miss Suomi 1964 Sirpa Suosmaa |url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2009/11/03/miss-suomi-1964-sirpa-suosmaa |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Yle |language=fi-FI}}</ref> |21 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Yolanda Rodríguez<ref>{{Cite web |last=Santiago |first=Javier |date=23 Abril 2022 |title=Un reinado más allá de la belleza |url=https://prpop.org/2022/04/un-reinado-mas-alla-de-la-belleza/ |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Fundación Nacional para la Cultura Popular |language=es}}</ref> |21 |Rio Piedras |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Edith Noël<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=1 Pebrero 2017 |title=France 1st grand slam winner in world beauty pageants |url=https://www.philstar.com/entertainment/2017/02/01/1667464/france-1st-grand-slam-winner-world-beauty-pageants |access-date=14 Enero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |[[Paris]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Clara Chapuseaux<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Enero 2020 |title=Hoy es viernes 31 de enero del 2020. |url=https://www.diariolibre.com/servicios/efemerides/hoy-es-viernes-31-de-enero-del-2020-EO16180765 |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref> | – |Comenador |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Lana Yu Yi<ref>{{Cite web |last=Caparas |first=Celso de Guzman |date=24 Enero 2016 |title=Other Miss U beauties at the Big Dome |url=https://www.philstar.com/entertainment/2016/01/24/1545931/other-miss-u-beauties-big-dome |access-date=10 Disyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |[[Taipei]] |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Vincent and the Grenadines (1907-1979).svg}} [[San Vicente at ang Granadinas|San Vicente]] |Stella Hadley<ref>{{Cite web |last= |date=9 Oktubre 2022 |title=A history of pageantry in SVG 1951 to 2019 |url=https://onenewsstvincent.com/2022/10/09/one-news-svg-pageant-corner-a-history-of-pageantry-in-svg-1951-to-2019/ |access-date=10 Disyembre 2022 |website=One News St.Vincent |language=en}}</ref> | – |[[Kingstown]] |- |{{Flagicon image|Flag of Suriname (1959–1975).svg}} [[Suriname]] |Cynthia Dijkstra<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1964 |title=Miss Suriname naar Curacao |language=nl |pages=3 |work=Amigoe di Curacao |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1960-1969%7C1964%7C&query=%22Miss+Suriname%22&coll=ddd&page=1&identifier=ddd:010470014:mpeg21:a0071&resultsidentifier=ddd:010470014:mpeg21:a0071&rowid=6 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> | 18 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Siv Åberg<ref>{{Cite web |last=Karlsson |first=Johanna |date=3 Setyembre 2015 |title=Gävleflickan som blev filmstjärna skänker sina klänningar |url=http://www.gd.se/gastrikland/gavle/gavleflickan-som-blev-filmstjarna-skanker-sina-klanningar |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170205095715/http://www.gd.se/gastrikland/gavle/gavleflickan-som-blev-filmstjarna-skanker-sina-klanningar |archive-date=5 Pebrero 2017 |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Gefle Dagblad |language=sv}}</ref> |22 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Sandra Sulser<ref>{{Cite web |date=6 Enero 1964 |title=Miss Suisse 1964 |url=https://www.rts.ch/archives/tv/information/carrefour/3452690-miss-suisse-1964.html |access-date=5 Disyembre 2022 |website=Radio Télévision Suisse |language=fr}}</ref> | – |Lausanne |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Gail Robinson<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1964 |title=Keep it under your hat girls |language=en |pages=1 |work=The Tuscaloosa News |url=https://news.google.co.nz/newspapers?id=GxAdAAAAIBAJ&sjid=-poEAAAAIBAJ&pg=4457%2C3209875 |access-date=10 Disyembre 2022}}</ref> |20 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Shin Jung-hyun |21 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago|Trinidad]] |Julia Laurence<ref name=":0" /> | – |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Patricia Herrera |18 |Viña del Mar |- |{{flagicon|TUN}} [[Tunisya]] |Claudine Younes |22 |[[Tunis]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Inçi Duran |18 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Delia Babiak | – |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [https://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1964]] fqiji2k6ozj7xta2nbl860q7kpa5p9t 0 321050 2167280 2163686 2025-07-03T10:39:23Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167280 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Apasra Hongsakula]]'''|date=Hulyo 24, 1965|image=Apasra Hongsakula (cropped).jpg|caption=Apasra Hongsakula|presenters={{Hlist|Jack Linkletter|John Charles Daly|Sally Ann Howes}}|venue=Miami Beach Auditorium, Miami Beach, [[Florida]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=56|placements=15|debuts=[[Bermuda]]|withdraws={{Hlist|[[Arhentina]]|[[Grenada]]|[[Niherya]]|[[Republikang Dominikano]]|[[Republika ng Tsina]]|[[San Vicente at ang Granadinas|San Vicente]]|[[Suriname]]|[[Trinidad at Tobago|Trinidad]]|[[Tsile]]}}|returns={{Hlist|[[Kuba]]|[[Mehiko]]|[[Portugal]]|[[Taylandiya]]}}|congeniality=Ingrid Bethke <br> {{flagu|Kanlurang Alemanya}}|photogenic=Karin Schmidt <br> {{flagicon|Austria}} [[Austrya]]|best national costume=Sue Downey <br> {{flagu|Estados Unidos}}|before=[[Miss Universe 1964|1964]]|next=[[Miss Universe 1966|1966]]|entertainment=Pat Boone|represented='''{{flagicon|Thailand}} [[Taylandiya]]'''}} Ang '''Miss Universe 1965''' ay ang ika-14 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, Florida, Estados Unidos noong Hulyo 24, 1965.<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1965 |title=Miss Universe Contest begins in Florida |language=en |pages=11 |work=The Post-Crescent |url=https://www.newspapers.com/clip/50197982/wydeven-strick-engagement/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Corinna Tsopei]] ng Gresya si [[Apasra Hongsakula]] ng Taylandiya bilang Miss Universe 1965.<ref name=":5">{{Cite news |last=Smith |first=Kelly |date=13 Disyembre 2022 |title=Thai beauty has biggest party in Miss Universe |language=en |pages=1 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=ATdAAAAAIBAJ&sjid=CFkMAAAAIBAJ&pg=5659%2C2810303 |access-date=13 Disyembre 2022}}</ref><ref name=":2">{{Cite news |date=26 Hulyo 1965 |title=Thai girl wins title |language=en |pages=1 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/105762733?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=13 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Taylandiya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Virpi Miettinen ng Pinlandiya, habang nagtapos bilang second runner-up si Sue Downey ng Estados Unidos.<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1965 |title=Thailand's beauty also called 'Fatty' also |language=en |pages=2 |work=Pittsburgh Post-Gazette |url=https://news.google.com/newspapers?id=IysNAAAAIBAJ&sjid=nGwDAAAAIBAJ&pg=5429%2C3498878 |access-date=12 Disyembre 2022}}</ref><ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1965 |title=Miss Universe's first date– Coronation– a dinger |language=en |pages=9 |work=The Times Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/114495020/the-times-herald/ |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Mga kandidata mula sa 56 na bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Jack Linkletter ang kompetisyon, samantalang sina John Charles Daly at Sally Ann Howes ang nagsilbing mga ''backstage correspondent''.<ref>{{Cite news |last=Lavietes |first=Stuart |date=21 Disyembre 2007 |title=Jack Linkletter, Second-Generation TV Host, Dies at 70 |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2007/12/21/arts/television/21linkletter.html |access-date=11 Disyembre 2022 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |last=McLellan |first=Dennis |date=20 Disyembre 2007 |title=Jack Linkletter: 1937 - 2007 |url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2007-12-20-0712190859-story.html |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Chicago Tribune |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Gardella |first=Kay |date=30 Mayo 1965 |title=Sally acts as hostess on TV beauty pageant |language=en |pages=103 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/50908937/053065-beauty-contest-work-w-radler/ |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:MBCC_WP2.jpg|thumb|Miami Beach Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1965|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Inanunsyo ng Miss Universe Organization na imbis na magkasunod na gaganapin ang Miss USA at Miss Universe pageant, magkakaroon ng pitong linggong pagitan ang dalawang kompetisyon. Ang Miss USA pageant ay gaganapin sa Hunyo 4, samantalang ang Miss Universe ay gaganapin sa Hulyo 24, 1965. Bagama't may hiwalay na produksyon ang dalawang kompetisyon, gaganapin pa rin sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, Florida ang dalawang kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Royal |first=Don |date=23 Mayo 1965 |title=Miami hosts two beauty pageants |language=en |pages=103 |work=The Orlando Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/21651862/the-orlando-sentinel/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa limampu't-anim na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanyang bansa/teritoryo.<ref name=":3" /> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang teritoryong Bermuda, at bumalik ang mga bansang Kuba, Mehiko, Portugal, at Taylandiya. Huling sumali noong [[Miss Universe 1959|1959]] ang Mehiko at Taylandiya, noong [[Miss Universe 1962|1962]] ang Portugal, noong [[Miss Universe 1963|1963]] ang Kuba. Hindi sumali ang mga bansang Arhentina, Grenada, Niherya, Republikang Dominikano, Republika ng Tsina, San Vicente, Surinam, Trinidad, at Tsile sa edisyong ito. Umurong sa kompetisyon si Miss Argentina 1965 Mabel Azucena Caffarone matapos nitong bumalik sa lungsod ng [[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] dahil nagkaroon ito ng ''intestinal infection'' at kinakailangang manatili sa ospital sa loob ng isang linggo.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1965 |title=Trouble among the world beauties |language=en |pages=19 |work=Liverpool Echo |url=https://www.newspapers.com/clip/116579386/liverpool-echo/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1965 |title=Miss England reported ill |language=en |pages=49 |work=St. Petersburg Times |url=https://books.google.com.ph/books?id=tfZRAAAAIBAJ&pg=PA49&dq=%22Miss+Argentina%22&article_id=5261,5566407&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiSrbTUvKj_AhVJRd4KHWaSBNE4MhDoAXoECAIQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Argentina%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Papalitan sana siya ng kanyang ''first runner-up'' na si Nelida Jukna, ngunit huli na nang pumalit ito dahil naganap na ang paunang kompetisyon.<ref name=":4" /> Hindi sumali ang mga bansang Grenada, Niherya, Republikang Dominikano, Republika ng Tsina, San Vicente, Suriname, Trinidad, at Tsile matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1965 |title=Mis(s) poes |language=nl |pages=3 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462370:mpeg21:p003 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1965''' | * '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' – '''Apasra Hongsakula<ref name=":5" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Virpi Miettinen<ref name=":5" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Sue Downey<ref name=":5" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Ingrid Norman<ref name=":5" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Anja Schuit<ref name=":5" /> |- |Top 15 | * {{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] – Pauline Verey<ref name=":6">{{Cite news |date=22 Hulyo 1965 |title=15 girls set for semifinals of beauty contest |language=en |pages=2 |work=Shamokin News-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/clip/114445752/shamokin-news-dispatch/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Maria Raquel de Andrade<ref name=":6" /> * {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] – Jeannette Christjansen<ref name=":6" /> * {{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] – Aspa Theologitou<ref name=":6" /> * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] — Aliza Sedeh<ref name=":6" /> * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Carol Ann Tidey<ref name=":6" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – María Victoria Ocampo<ref name=":6" /> * {{flagicon|PER}} [[Peru]] – Frieda Holler<ref name=":6" /> * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – Louise Aurelio Vail<ref name=":6" /> * {{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Veronika Prigge<ref name=":6" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] – Karin Schmidt |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Ingrid Bethke |- |Best National Costume | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Sue Downey<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1965 |title=Wins costume award |language=en |pages=3 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=2v1OAAAAIBAJ&sjid=XgEEAAAAIBAJ&pg=7415%2C2884217 |access-date=12 Disyembre 2022}}</ref> |} == Mga kandidata == [[Talaksan:Miss_Universe_1965_Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1965 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] Limampu't-anim na kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref name=":2" /> {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] |Dorinda Croes<ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1965 |title=Dorinda Croes Reina di Carnival a bira "Miss Aruba" |language=pap |pages=7 |work=Observador |url=https://dloc.com/AA00011435/00155/images |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Digital Library of the Caribbean}}</ref> |24 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Pauline Verey<ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1965 |title=Melbourne's Moomba Queen |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/105760296?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=12 Nobyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |19 |Dandenong |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Karin Schmidt |22 |Linz |- |{{Flagicon image|Flag of the Bahamas (1964–1973).svg}} [[Bahamas]] |Janet Thompson<ref>{{Cite news |last=Whalen |first=Dorothy |date=Disyembre 1965 |title=Miss Bahamas Janet Thompson: Regal entry in Miss Universe pageant |language=en |pages=6–8 |work=Abaco Account |url=http://ufdc.ufl.edu/UF00103462/00017 |access-date=28 Nobyembre 2022}}</ref> |21 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Lucy Nossent<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/gs-b5723d4d |access-date=12 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |21 |[[Bruselas]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |María Auxiliadora de las Casas<ref>{{Cite web |date=24 Oktubre 2013 |title=Fallece a los 71 años María de las Casas, Miss Venezuela 1965 |url=http://www.eluniversal.com/arte-y-entretenimiento/131024/fallece-a-los-71-anos-maria-de-las-casas-miss-venezuela-1965 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827063223/http://www.eluniversal.com/arte-y-entretenimiento/131024/fallece-a-los-71-anos-maria-de-las-casas-miss-venezuela-1965 |archive-date=27 Agosto 2014 |access-date=12 Disyembre 2022 |website=El Universal |language=en}}</ref> |22 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Elaine Simons<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2015 |title=First Miss Bermuda passes away at 67 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/others/first-miss-bermuda-passes-away-at-67/articleshow/45840593.cms |access-date=10 Oktubre 2022 |website=The Times of India |language=en |archive-date=10 Oktubre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221010153721/https://beautypageants.indiatimes.com/others/first-miss-bermuda-passes-away-at-67/articleshow/45840593.cms |url-status=dead }}</ref> |18 |Hamilton |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Maria Raquel de Andrade<ref>{{Cite web |date=26 Enero 2014 |title=Revista J.P: o paradeiro das misses que encantaram o Brasil |url=https://glamurama.uol.com.br/notas/revista-j-p-o-paradeiro-das-misses-que-encantaram-o-brasil/ |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Glamurama |language=pt-BR |via=Universo Online}}</ref> |20 |[[Rio de Janeiro]] |- |{{Flagicon image|Flag of British Guiana (1955–1966).svg}} [[Guyana|British Guiana]] |Cheryl Cheeng<ref>{{Cite web |date=8 Oktubre 2011 |title=Beauty pageants – a look back |url=https://www.stabroeknews.com/2011/10/08/the-scene/beauty-pageants-–-a-look-back/ |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Stabroek News |language=en-us}}</ref> |– |[[Georgetown]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Patricia Estensoro<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |19 |Tarija |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka|Ceylon]] |Shirlene De Silva<ref name=":1">{{Cite news |date=20 Hulyo 1965 |title=Make-up supervisors at beauty pageant |language=en |pages=2 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=UFQ0AAAAIBAJ&sjid=6-gDAAAAIBAJ&pg=5725%2C1133887 |access-date=12 Disyembre 2022}}</ref> |19 |[[Colombo]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Ninfa Palm<ref>{{Cite news |date=25 Hunyo 1966 |title=Miss Curacao 1966 |language=nl |pages=1 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462947:mpeg21:p001 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Jeannette Christjansen<ref>{{Cite web |last=Fry |first=Naomi |date=11 Hunyo 2021 |title=Julian Casablancas Wants a Better New York |url=https://www.newyorker.com/culture/the-new-yorker-interview/julian-casablancas-wants-a-better-new-york |access-date=12 Disyembre 2022 |website=The New Yorker |language=en-US}}</ref> |18 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Patricia Ballesteros<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1965 |title=Both cry: We Wuz Robbed |language=en |pages=123 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/93298985/daily-news/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Quito]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Mary Young |23 |Bankend |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |Alicia Borras<ref>{{Cite web |date=4 Abril 2016 |title=Alicia Borrás: «Las pasarelas parecen desfiles militares» |url=https://www.abc.es/estilo/gente/abci-alicia-borras-pasarelas-parecen-desfiles-militares-201604040651_noticia.html |access-date=11 Disyembre 2022 |website=ABC |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Barcelona|Barcelona]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Sue Ann Downey<ref>{{Cite news |last=Smith |first=Kelly |date=5 Hunyo 1965 |title=Stunning OSU co-ed is crowned Miss USA |language=en |pages=1 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=ki1AAAAAIBAJ&sjid=EFkMAAAAIBAJ&pg=6248%2C1272906 |access-date=11 Disyembre 2022}}</ref> |20 |[[Columbus, Ohio|Columbus]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Joan Boull |18 |[[Cardiff]] |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Aspa Theologitou<ref>{{Cite news |date=27 Hunyo 1965 |title=Aspa, 21, is crowned Miss Greece |language=en |pages=7 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19650627-1.2.21.12 |access-date=12 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |21 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Virginia Redpath<ref>{{Cite news |date=3 Agosto 1965 |title=Prettiest |language=en |pages=5 |work=Washington Afro-American |url=https://books.google.com.ph/books?id=t6UlAAAAIBAJ&lpg=PA5&dq=Virginia%20Redpath&pg=PA5#v=onepage&q=Virginia%20Redpath&f=false |access-date=30 Abril 2025 |via=Google Books}}</ref> |– |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Mari Katayama |24 |[[Tokyo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Joy Drake<ref name=":0">{{Cite news |date=17 Hulyo 1965 |title=Miss Hong Kong claims Sir Francis as forebear |language=en |pages=2 |work=Sioux City Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/30580960/sioux-city-journal/ |access-date=28 Nobyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |Kowloon |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Persis Khambatta<ref>{{Cite news |date=20 Agosto 1998 |title=Persis Khambatta, Movie Actress, 49 |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1998/08/20/arts/persis-khambatta-movie-actress-49.html |access-date=21 Nobyembre 2022 |issn=0362-4331}}</ref> |18 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Jennifer Gurley<ref>{{Cite news |date=29 Nobyembre 1964 |title=Lucky Ann! |language=en |pages=7 |work=The People |url=https://www.newspapers.com/clip/107144036/ann-sidney/ |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Cheshire |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Anne Elizabeth Neill |18 |[[Belfast]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Aliza Sadeh<ref>{{Cite news |date=6 Agosto 1965 |title=A new beauty arrives |language=en |pages=8 |work=⁨⁨B'nai B'rith Messenger |url=https://www.nli.org.il/en/newspapers/bbh/1965/08/06/01/article/38/?srpos=124&e=-------en-20--121--img-txIN%7ctxTI-Miss+Universe-------------1 |access-date=10 Disyembre 2022 |via=National Library of Israel}}</ref> |18 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Erika Jorger<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1965 |title=Miss Universe contestants nearly mobbed posing for photographers |language=en |pages=4-A |work=Daytona Beach Morning Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=wnwoAAAAIBAJ&sjid=T8kEAAAAIBAJ&pg=2386%2C3410951 |access-date=11 Disyembre 2022}}</ref> |23 |[[Milan]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Carol Ann Tidey<ref>{{Cite news |last=Wells |first=Jon |date=23 Pebrero 2013 |title=Miss Dominion '65 at 66 |language=en |work=The Hamilton Spectator |url=https://www.thespec.com/news/hamilton-region/2013/02/23/miss-dominion-65-at-66.html |access-date=11 Disyembre 2022 |issn=1189-9417}}</ref> |18 |Ancaster |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Ingrid Bethke<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1965 |title=Karin Schütze |language=de |work=Der Spiegel |url=https://www.spiegel.de/politik/karin-schuetze-a-5116a52f-0002-0001-0000-000046272725 |access-date=12 Disyembre 2022 |issn=2195-1349}}</ref> |23 |[[Berlin]] |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |María Victoria Ocampo<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1965 |title=A fall during practice |language=en |pages=7 |work=The Jackson Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/11022746/the-jackson-sun/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Cartagena]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Mercedes Pinagal |– |Guanacaste |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Alina De Varona<ref>{{Cite web |last= |date=9 Setyembre 2015 |title=¿Tiene Cuba representante para Miss Universo 2015? |url=https://www.univision.com/estilo-de-vida/belleza/tiene-cuba-representante-para-miss-universo-2015 |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Univision |language=es}}</ref> |18 |[[Miami, Florida|Miami]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Marie-Anne Geisen |18 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Bára Magnúsdóttir<ref name=":3">{{Cite news |date=4 Agosto 1966 |title=Fegurdardrottning og djass-ballerina |language=is |pages=26–27; 43 |work=Vikan |url=https://timarit.is/page/4452448?iabr=on |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |18 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Patricia Augustus<ref>{{Cite news |date=4 Agosto 1965 |title=Miss Malaysia at Miami pageant |language=en |pages=12 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19650804-1.2.85.6?ST=1&AT=search&k=patricia%20augustus&QT=patricia,augustus&oref=article |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |19 |George Town |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Jeanine Acosta<ref name=":4">{{Cite news |date=19 Hulyo 1965 |title=Miss Mexico, Jeanine Acosta, seeks career in film world |language=en |pages=11 |work=Fort Worth Star-Telegram |url=https://www.newspapers.com/clip/59522013/fort-worth-star-telegram/ |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Mehiko]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Britt Aaberg |20 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Gay Lorraine Phelps |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|USA}} [[Prepektura ng Okinawa|Okinawa]] |Leiko Arakaki<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1965 |title=Beauty in search of dad she never met |language=en |pages=11 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19650720-1.2.90.7 |access-date=11 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Okinawa]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Anja Schuit<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1965 |title=Among 15 semifinalists |language=en |pages=12 |work=The Californian |url=https://www.newspapers.com/clip/114496155/the-californian/ |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Sonia Inés Ríos<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |18 |Colón |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Stella Castell Vallet<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |Gran Chaco |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Frieda Holler<ref>{{Cite web |last= |first= |date=22 Oktubre 2012 |title=Frieda Holler cuenta su última aventura con “S.O.S. Yo soy el cliente” |url=https://larepublica.pe/cultural/668597-frieda-holler-cuenta-su-ultima-aventura-con-sos-yo-soy-el-cliente/ |access-date=11 Disyembre 2022 |website=La Republica |language=es |archive-date=11 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221211151244/https://larepublica.pe/cultural/668597-frieda-holler-cuenta-su-ultima-aventura-con-sos-yo-soy-el-cliente/ |url-status=dead }}</ref> |20 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |Louise Aurelio<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=26 Oktubre 2020 |title=Iloilo bet is Miss Universe Philippines 2020 |url=https://www.philstar.com/headlines/2020/10/26/2052299/iloilo-bet-miss-universe-philippines-2020 |access-date=21 Nobyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Iloilo]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Virpi Miettinen<ref>{{Cite web |last=Hopi |first=Anna |date=6 Enero 2021 |title=Virpi Miettinen menetti koko omaisuutensa 1990-luvulla: "Niiden, jotka aiheuttivat sen, pitäisi osata hävetä" |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/2fc3c993-a1d1-4db6-9436-fda2653b060f |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |19 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Gloria Cobían<ref>{{Cite web |last=Valentín Feliciano |first=Javier |date=15 Pebrero 2020 |title=Aquella Reina de 1965... |url=https://prpop.org/2020/02/aquella-reina-de-1965/ |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Fundación Nacional para la Cultura Popular |language=es}}</ref> |19 |Caguas |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Maria Do Como Paraiso Sancho<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1965 |title=Some girls to refrain from wearing swim suits in Miss Universe contest |language=en |pages=10 |work=Gadsden Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=8MpGAAAAIBAJ&sjid=-f0MAAAAIBAJ&pg=720%2C1562407 |access-date=5 Disyembre 2022}}</ref> |20 |[[Lisboa]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Marie-Thérèse Tullio<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1965 |title=8-year-old Memphis girl new 'Little Miss U.S.A." |language=en |pages=8 |work=Ocala Star-Banner |url=https://books.google.com.ph/books?id=3GtPAAAAIBAJ&lpg=PA8&dq=Marie-Th%C3%A9r%C3%A8se%20Tullio&pg=PA8#v=onepage&q=Marie-Th%C3%A9r%C3%A8se%20Tullio&f=false |access-date=30 Abril 2025 |via=Google Books}}</ref> |24 |[[Paris]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Ingrid Norrman<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1965 |title=Miss Universe is among this bevy of global beauties |language=en |pages=1 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=_zZAAAAAIBAJ&sjid=CFkMAAAAIBAJ&pg=1708%2C2229662 |access-date=13 Disyembre 2022}}</ref> |22 |Tranås |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Yvette Revelly |18 |Glarus |- |'''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' |'''Apasra Hongsakula'''<ref>{{Cite web |last=Ganal |first=FM |date=19 Hunyo 2019 |title=Can you guess how old this Miss Universe beauty queen is? |url=https://www.pep.ph/lifestyle/beauty/144007/miss-universe-1965-then-and-now-a722-20190619 |access-date=11 Disyembre 2022 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> |18 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Veronika Prigge<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1965 |title=Miami Beach |language=en |pages=1 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=3v1OAAAAIBAJ&sjid=XgEEAAAAIBAJ&pg=1614%2C3570340 |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |Transvaal |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Eun-ji |22 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TUN}} [[Tunisya]] |Dolly Allouche |19 |[[Tunis]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Nebahat Çehre<ref>{{Cite web |last=Salik |first=Rüya |title=Oyunculuk kariyeri yapan 30 Türkiye güzeli |url=https://www.milliyet.com.tr/molatik/galeri/oyunculuk-kariyeri-yapan-30-turkiye-guzeli-73433/2 |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Milliyet |language=tr}}</ref> |21 |Samsun |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Sonia Gorbarán<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1965 |title=Good morning |language=en |pages=1 |work=The Cincinnati Enquirer |url=https://www.newspapers.com/clip/105996210/the-cincinnati-enquirer/ |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |– |[[Montevideo]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1965]] lnyuns18zx5me61st2b54y2e8m7s7dl 0 321123 2167281 2145226 2025-07-03T10:39:30Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167281 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=Margareta Arvidsson.jpg|winner='''[[Margareta Arvidsson]]'''|represented='''{{flagicon|Sweden}} [[Suwesya]]'''|date=Hulyo 16, 1966|presenters={{Hlist|Pat Boone|June Lockhart|Jack Linkletter}}|venue=Miami Beach Auditorium, Miami Beach, [[Florida]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=58|placements=15|debuts={{Hlist|[[Guam]]|[[Guyana]]}}|withdraws={{Hlist|[[Australya]]|British Guiana|[[Hong Kong]]|[[Mehiko]]|[[Portugal]]|[[Republikang Dominikano]]|[[Tunisya]]|[[Urugway]]}}|returns={{Hlist|[[Arhentina]]|[[Libano]]|[[Moroko]]|[[Singapura]]|[[Suriname]]|[[Trinidad at Tobago]]|[[Tsile]]}}|congeniality=Elizabeth Sanchez <br> {{flag|Netherlands Antilles|1959|name=Curaçao}} <br> Paquita Torres <br> {{flagicon|Spain|1945}} [[Espanya]]|photogenic=[[Margareta Arvidsson]] <br> {{flagicon|Sweden}} [[Suwesya]]|best national costume=Aviva Israeli <br> {{flagicon|Israel}} [[Israel]]|before=[[Miss Universe 1965|1965]]|next=[[Miss Universe 1967|1967]]|caption=Margareta Arvidsson}} Ang '''Miss Universe 1966''' ay ang ika-15 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Auditorium sa Miami Beach, Florida, Estados Unidos noong Hulyo 16, 1966.<ref>{{Cite news |last=Thompson |first=Ruth |date=25 Hunyo 1966 |title=Logistics a problem as "Miss Universe" pageant nears |language=en |pages=13 |work=The Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/114448520/the-sentinel/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Apasra Hongsakula]] ng Taylandiya si [[Margareta Arvidsson]] ng Suwesya bilang Miss Universe 1966.<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1966 |title=Miss Sweden Named Miss Universe |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1966/07/17/archives/miss-sweden-named-miss-universe.html |access-date=14 Disyembre 2022 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1966 |title=Meet Miss Universe– a beauty from Sweden |language=en |pages=7 |work=The Pocono Record |url=https://www.newspapers.com/clip/115138312/the-pocono-record/ |access-date=25 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Ito ang pangalawang tagumpay ng Suwesya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Satu Charlotta Östring ng Pinlandiya, habang nagtapos bilang second runner-up si Cheranand Savetanand ng Taylandiya.<ref name=":4">{{Cite news |date=18 Hulyo 1966 |title=Miss Universe told work won't be so hard |language=en |pages=2 |work=Pittsburgh Post-Gazette |url=https://news.google.com/newspapers?id=TkkNAAAAIBAJ&sjid=cGwDAAAAIBAJ&pg=7062%2C2554860 |access-date=16 Disyembre 2022}}</ref><ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1966 |title=Title to blonde |language=en |pages=1 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/107882280?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=3 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> Mga kandidata mula sa 58 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Jack Linkletter ang kompetisyon, samantalang sina Pat Boone at June Lockhart ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Lavietes |first=Stuart |date=21 Disyembre 2007 |title=Jack Linkletter, Second-Generation TV Host, Dies at 70 |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2007/12/21/arts/television/21linkletter.html |access-date=11 Disyembre 2022 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |last=McLellan |first=Dennis |date=20 Disyembre 2007 |title=Jack Linkletter: 1937 - 2007 |url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2007-12-20-0712190859-story.html |access-date=11 Disyembre 2022 |website=Chicago Tribune |language=en}}</ref> Ito ang unang edisyon na ipapalabas sa telebisyon gamit ang ''colorcast''.<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1966 |title=To host |language=en |pages=18 |work=The Star Press |url=https://www.newspapers.com/clip/21402610/the-star-press/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:MBCC_WP2.jpg|thumb|Miami Beach Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1966|250x250px]] === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 58 mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanyang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanyang kompetisyong pambansa,<ref name=":1">{{Cite news |date=5 Hulyo 1966 |title=Dökk á brún og brá |language=is |pages=5 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1376523?iabr=on |access-date=16 Disyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> at isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanyang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang first runner-up ng Miss Dominion of Canada 1966 na si Marjorie Schofield upang kumatawan sa kanyang bansa matapos magkasakit si Miss Dominion of Canada 1966 Diane Coulter.<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1966 |title=Miss Dominion of Canada 1966 |language=en |work=The Montreal Gazette |url=https://books.google.com.ph/books?id=_p4tAAAAIBAJ&pg=PA13&dq=%22Diane+Coulter%22+%221966%22&article_id=3614,554134&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjzwZ3d8rL_AhVmXWwGHUHwAQIQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%22Diane%20Coulter%22%20%221966%22&f=false |access-date=8 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Guam at Guyana, at bumalik ang mga bansang Arhentina, Libano, Moroko, Singapura, Suriname, Trinidad at Tobago, at Tsile. Huling sumali noong [[Miss Universe 1962|1962]] ang Libano at Singapura, noong [[Miss Universe 1963|1963]] ang Moroko, at noong [[Miss Universe 1964|1964]] ang Arhentina, Surinam at Trinidad at Tobago bilang Trinidad. Hindi sumali ang mga bansang Australya, British Guiana, Hong Kong, Mehiko, Portugal, Republikang Dominikano, Tunisya, at Urugway. Hindi sumali ang British Guiana matapos nitong lumaya sa [[United Kingdom|Reyno Unido]] bilang bansang Guyana. Hindi sumali ang mga bansang Australya, Hong Kong, Mehiko, Portugal, Republikang Dominikano, Tunisya, at Urugway matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == [[File:Miss_Universe_1966_Map.PNG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Miss_Universe_1966_Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1966 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1966''' | * '''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]''' – '''[[Margareta Arvidsson]]<ref name=":4" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Satu Charlotta Östring<ref name=":4" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Cheranand Savetanand<ref name=":4" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Yasmin Daji<ref name=":4" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Aviva Israeli<ref name=":4" /> |- |Top 15 | * {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] – Gitte Fleinert * {{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] – Paquita Torres * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Maria Remenyi * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Janice Whiteman * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Marion Heinrich * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Edna Rudd * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Siri Gro Nilsen * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Margo Domen * {{flagicon|PER}} [[Peru]] – [[Madeline Hartog-Bel]] * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – Clarinda Soriano |} === '''Mga espesyal na parangal''' === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Margareta Arvidsson<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1966 |title=Miss Universe likes ranch, lots of kids |language=en |pages=15 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=GC9JAAAAIBAJ&sjid=F4QMAAAAIBAJ&pg=2567%2C932609 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] – Elizabeth Sanchez<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1966 |title=Zweedse Miss Heelal |language=nl |pages=1 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462966:mpeg21:p001 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> * {{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] – Paquita Torres |- |Best National Costume | * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Aviva Israeli<ref>{{Cite news |last=Wikler |first=Revy |date=22 Hulyo 1966 |title=Title Elusive, But Israeli Distinguishes Herself |language=en |pages=3 |work=⁨⁨The Indiana Jewish Post and Opinion |url=https://www.nli.org.il/en/newspapers/indianajpost/1966/07/22/01/page/3/?srpos=13&e=------196-en-20--1--img-txIN%7ctxTI-Miss+Universe----1966---------1 |access-date=15 Disyembre 2022 |via=National Library of Israel}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Ilang mga pagbabago sa pormat ng kompetisyon ang ipinatupad ng Miss Universe. Simula sa edisyong ito, imbis na ipinakilala ang 15 mga ''semifinalist'' sa paunang kompetisyon, ang 15 mga ''semifinalist'' ay isa-isang tinawag sa pangwakas na kompetisyon sa walang partikular na pagkakasunud-sunod. Matapos banggitin ang kanilang bansa, isa-isang nakipanayam ang mga ''semifinalist'' kay Jack Linkletter. Pagkatapos nito, kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 15 mga ''semfinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.<ref name=":2" /><ref name=":3" />'' === Komite sa pagpili === * Sigvard Bernadotte – Konde ng Wisborg, dating Prinsipe ng Suwesya * Anthony Delano – manunulat na Ingles, ''foreign correspondent'' ng Daily Mirror * Philippe Halsman – [[Potograpiya|litratistang]] Latbiyano * Dong Kingman – pintor na Intsik * Sukich Nimmanheminda – Embahador ng Taylandiya sa Estados Unidos * Earl Wilson – kolumnistang Amerikano para sa New York Post * [[Armi Kuusela]] – [[Miss Universe 1952]] mula sa [[Pinlandiya]] * Akira Takarada – aktor na Hapones * Eartha Kitt – mangaawit na Amerikana * Konde Jean de Beaumont – negosyante at politikong Pranses == Mga kandidata == Limampu't-walong kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Elba Beatriz Baso<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1966 |title=La mas fotogenica...? |language=es |pages=10 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=vxMfAAAAIBAJ&sjid=CYwEAAAAIBAJ&pg=7530%2C2203386 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] |Sandra Fang<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1966 |title=Charming Miss Sandra |language=en |pages=5 |work=Aruba Esso News |url=https://dloc.com/CA03400001/00702/images/5 |access-date=16 Disyembre 2022 |via=Digital Library of the Caribbean}}</ref> | – |Oranjestad |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Renate Polacek |21 |[[Viena]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Bahamas (1964–1973).svg}} [[Bahamas]] |Sandra Zoe Jarrett<ref>{{Cite news |date=28 Nobyembre 1966 |title=German gal gets Bahamas crown |language=en |pages=2 |work=The Journal Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/63179354/the-journal-herald/ |access-date=12 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Nassau |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Mireille De Man<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/gs-b5723d4d |access-date=12 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |18 |[[Bruselas]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Magally Castro<ref>{{Cite web |last=Suárez |first=Orlando |date=27 Hulyo 2022 |title=Misses venezolanas de sangre azul |url=https://eldiario.com/2022/07/27/misses-venezolanas-de-sangre-azul/ |access-date=16 Disyembre 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref> |18 |Calabozo |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Marie Clarissa Trott<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1966 |title=Miss Bermuda leaves for Miami |language=en |pages=1 |work=The Bermuda Recorder |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/p15212coll1/id/12900/rec/5 |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Bermuda National Library}}</ref> |20 |Hamilton Parish |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Ana Cristina Ridzi<ref>{{Cite web |last=Silveira |first=Daniel |date=10 Enero 2015 |title=Morre em Petrópolis Ana Cristina Ridzi, eleita Miss Brasil em 1966 |url=http://g1.globo.com/rio-de-janeiro/noticia/2015/01/morre-em-petropolis-ana-cristina-ridzi-eleita-miss-brasil-em-1966.html |access-date=24 Nobyembre 2022 |website=G1 |language=pt-br}}</ref> |19 |[[Rio de Janeiro]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |María Elena Borda<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> | – |Santa Cruz |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka|Ceylon]] |Lorraine Roosmalecocq |20 |[[Colombo]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Elizabeth Sanchez<ref>{{Cite news |date=25 Hunyo 1966 |title=Miss Curacao 1966 |language=nl |pages=1 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462947:mpeg21:p001 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Gitte Fleinert<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1966 |title=Miss Denmark: If I win, I'll give the crown away |language=en |pages=9 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19660717-1.2.40.24 |access-date=14 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Martha Cecilia Andrade | – |[[Quito]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Linda Ann Lees |20 |[[Glasgow]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |Paquita Torres<ref>{{Cite web |date=15 Hulyo 2016 |title=Andalucía, la comunidad con más títulos de Miss España |url=https://www.diariodesevilla.es/wappissima/actualidad/Andalucia-comunidad-titulos-Miss-Espana_0_1044796174.html |access-date=14 Disyembre 2022 |website=Diario de Sevilla |language=es-ES}}</ref> |18 |Malaga |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Maria Remenyi<ref>{{Cite news |last=Byers |first=Bill |date=16 Hunyo 1966 |title='Big title' odds good |language=en |pages=20 |work=The Decatur Daily Review |url=https://www.newspapers.com/clip/8066354/the-decatur-daily-review/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |El Cerrito |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Christine Evans |22 |Cardiff |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Katia Balafouta |21 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Barbara Jean Perez |20 |Agana |- |{{flagicon|GUY}} [[Guyana]] |Umblita Van Sluytman<ref>{{Cite web |date=8 Oktubre 2011 |title=Beauty pageants – a look back |url=https://www.stabroeknews.com/2011/10/08/the-scene/beauty-pageants-–-a-look-back/ |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Stabroek News |language=en-us}}</ref> |20 |[[Georgetown]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Beverly Savory | – |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Atsumi Ikeno<ref name=":0">{{Cite news |date=19 Hulyo 1966 |title=Night out a 'gasser' for cuties |language=en |pages=79 |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/114602953/the-miami-herald/ |access-date=14 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Yao, Osaka|Yao]] |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Yasmin Daji<ref>{{Cite web |date=24 Hunyo 2015 |title=From doctors to beauty queens |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/From-doctors-to-beauty-queens/eventshow/47800468.cms |access-date=11 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en |archive-date=11 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221211153445/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/From-doctors-to-beauty-queens/eventshow/47800468.cms |url-status=dead }}</ref> |19 |Kanpur |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Janice Whiteman<ref>{{Cite web |date=15 Pebrero 2010 |title=Our country’s finest! |url=https://www.dailyecho.co.uk/heritage/5008102.our-countrys-finest/ |access-date=15 Disyembre 2022 |website=Daily Echo |language=en}}</ref> |21 |Southampton |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Gladys Anne Waller<ref>{{Cite web |last=Cullen |first=Matthew |date=1 Hulyo 2016 |title=Bailieborough News. June 30th 2016. |url=http://bailieborough.com/bailieborough-news-june-27th-2016/ |access-date=15 Disyembre 2022 |website=Bailieborough.com}}</ref> |21 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Aviva Israeli<ref>{{Cite news |date=29 Hulyo 1966 |title=Miss Israel: Five languages plus three great dimensions |language=en |pages=3 |work=B'nai B'rith Messenger⁩ |url=https://www.nli.org.il/en/newspapers/bbh/1966/07/29/01/article/20/?srpos=49&e=-------en-20--41--img-txIN%7ctxTI-Miss+Universe-------------1 |access-date=10 Disyembre 2022 |via=National Library of Israel}}</ref> |18 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Paola Bossalino<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1966 |title=Creo Miss Peru puede ser elegida "Miss Universo" |language=es |pages=10 |work=El Diario la Prensa |url=https://news.google.com/newspapers?id=GI1dAAAAIBAJ&sjid=eVwNAAAAIBAJ&pg=6133%2C1452759 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |20 |[[Roma]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Marjorie Schofield<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1966 |title=Reinas de belleza |language=es |pages=20 |work=El Diario la Prensa |url=https://news.google.com/newspapers?id=Fo1dAAAAIBAJ&sjid=eVwNAAAAIBAJ&pg=2279%2C1244711 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |18 |[[Burlington, Ontario|Burlington]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Marion Heinrich<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1966 |title=Cool contestant |language=en |pages=5 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/23083856/daily-news/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Mönchengladbach |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Edna Margarita Rudd<ref>{{Cite news |date=22 Nobyembre 1965 |title=Tolima gano el Reinado |language=es |pages=1–6 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=l3YcAAAAIBAJ&sjid=4mMEAAAAIBAJ&pg=1322%2C3648297 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |19 |[[Bogotá|Bogota]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Virginia Oreamuno<ref name=":3">{{Cite news |date=15 Hulyo 1966 |title=Manana se sabra que belleza ha ganado el titulo de Miss Universo |language=es |pages=33 |work=El Diario la Prensa |url=https://news.google.com/newspapers?id=GY1dAAAAIBAJ&sjid=eVwNAAAAIBAJ&pg=1734%2C1642571 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> | – |Cartago |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Lesbia Murrieta<ref>{{Cite web |last= |date=9 Setyembre 2015 |title=¿Tiene Cuba representante para Miss Universo 2015? |url=https://www.univision.com/estilo-de-vida/belleza/tiene-cuba-representante-para-miss-universo-2015 |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Univision |language=es}}</ref> |20 |[[Miami, Florida|Miami]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Yolla Harb<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1966 |title=This hits the beauty spot |language=en |pages=1 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=IAJJAAAAIBAJ&sjid=-oIMAAAAIBAJ&pg=1401%2C3910 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |18 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Gigi Antinori |19 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Erla Traustadóttir<ref name=":1" /> |22 |Garðabær |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Helen Lee<ref>{{Cite news |date=27 Hunyo 1966 |title=Miss Malaysia: A look round the world first... |language=en |pages=7 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19660627-1.2.51 |access-date=11 Nobyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Ipoh]] |- |{{flagicon|MAR}} [[Moroko]] |Joëlle Lesage<ref>{{Cite web |last= |date=28 Oktubre 1961 |title=Le Maroc sera représenté au concours Miss Univers prévu en Israël |url=https://article19.ma/accueil/archives/147163 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Article19 |language=fr-FR}}</ref> | – |[[Rabat]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Siri Gro Nilsen<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1966 |title=Í spegli timans |language=is |pages=3 |work=Tölublað |url=https://timarit.is/page/3261343?iabr=on |access-date=16 Disyembre 2022 |via=Tímarit.is}}</ref> |21 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Heather Gettings<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1966 |title=Miss Universe beauties |language=en |pages=21 |work=The Tampa Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/21653264/the-tampa-tribune/ |access-date=11 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|USA}} [[Prepektura ng Okinawa|Okinawa]] |Yoneko Kiyan<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1966 |title=Oriental upset |language=en |pages=5 |work=The Tennessean |url=https://www.newspapers.com/clip/114603807/the-tennessean/ |access-date=14 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |24 |Koza |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Margo Domen<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1966 |title=Las candidatas a Miss Universo iniciaron desfiles en Miami Beach |language=es |pages=14 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=vhMfAAAAIBAJ&sjid=CYwEAAAAIBAJ&pg=7287%2C2074164 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |24 |Den Haas |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Dionisia Broce<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Mirtha Martínez Sarubbi<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |18 |Alto Paraguay |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |[[Madeleine Hartog-Bel]]<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title=Madeleine Hartog: el día que una peruana se convirtió en Miss Mundo |url=https://peru21.pe/espectaculos/madeleine-hartog-el-dia-que-una-peruana-se-convirtio-en-miss-mundo-concurso-de-belleza-nnsp-noticia/ |access-date=14 Disyembre 2022 |website=Peru21 |language=es}}</ref> |20 |Piura |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |Clarinda Soriano<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=10 Mayo 2001 |title=50 years with the Miss U Pageant |url=https://www.philstar.com/entertainment/2001/05/10/94374/50-years-miss-u-pageant-funfare-ricardo-f-lo |access-date=25 Nobyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |[[Bacoor]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Satu Östring<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2016 |title=Satu ei uskaltanut sirkukseen USA:ssa |url=https://www.hs.fi/ihmiset/art-2000002912191.html |access-date=14 Disyembre 2022 |website=Helsingin Sanomat |language=fi}}</ref> |19 |Tampere |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Carol Barajadas<ref name=":2">{{Cite news |date=13 Hulyo 1966 |title="En Miami me siento en mi casa": Miss Puerto Rico |language=es |pages=10 |work=El Diario la Prensa |url=https://news.google.com/newspapers?id=F41dAAAAIBAJ&sjid=eVwNAAAAIBAJ&pg=4987%2C1332570 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |18 |Santurce |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Michèle Boule<ref>{{Cite web |last=Morana |first=Cecile |date=4 Disyembre 2014 |title=Miss France : quelle région a le plus remporté l'élection? |url=https://www.telestar.fr/actu-tv/miss-france/miss-france-quelle-region-a-le-plus-remporte-l-election-60693 |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Télé Star |language=fr}}</ref> |19 |[[Cannes]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Margaret Van Meel<ref>{{Cite news |date=13 Hunyo 1966 |title=Margaret wins 'most lovely' girl title |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19660613-1.2.22 |access-date=14 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Singapura |- |{{Flagicon image|Flag of Suriname (1959–1975).svg}} [[Suriname]] |Joyce Leysner |22 |[[Paramaribo]] |- |'''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]''' |'''[[Margareta Arvidsson]]'''<ref>{{Cite web |date=18 Nobyembre 2014 |title=Conoce a Margareta Arvidsson, Miss Universo 1966 |url=https://www.telemundo.com/entretenimiento/miss-universo-2014/margareta-arvidsson-miss-universo-1966-tmna774821 |access-date=14 Disyembre 2022 |website=[[Telemundo]] |language=es}}</ref> |18 |Gothenburg |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Hedy Frick<ref>{{Cite web |last=Manz |first=Ev |date=13 Enero 2016 |title=«Der Club war mein Wohnzimmer» |url=https://www.tagesanzeiger.ch/der-club-war-mein-wohnzimmer-910687156301 |access-date=14 Disyembre 2022 |website=Tages-Anzeiger |language=de}}</ref> |18 |Schwyz |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Cheranand Savetanand<ref>{{Cite web |date=28 Nobyembre 2021 |title=จำได้ไหม “เล็ก จีรนันทน์” ตำนานนางงามที่โด่งดัง ดีกรีคุณแม่นักร้องดัง |url=https://www.komchadluek.net/entertainment/thai-entertainment/494446 |access-date=15 Disyembre 2022 |website=Kom Chad Luek |language=th}}</ref> |24 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Lynn Carol De Jager<ref>{{Cite web |last=Dawood |first=Zainul |date=25 Mayo 2015 |title=Former model loses home in fire |url=https://www.iol.co.za/news/south-africa/kwazulu-natal/former-model-loses-home-in-fire-1862979 |access-date=14 Disyembre 2022 |website=Independent Online |language=en}}</ref> |19 |[[Pretoria]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Yoon Gui-hyun | – |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Kathleen Hares<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1966 |title=Srta. Trinidad |language=es |pages=20 |work=El Diario la Prensa |url=https://news.google.com/newspapers?id=Fo1dAAAAIBAJ&sjid=eVwNAAAAIBAJ&pg=1371%2C1242573 |access-date=15 Disyembre 2022}}</ref> |20 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Stella Dunnage |20 |Bío Bío |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Nilgün Arslaner |18 |[[Istanbul]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1966]] awfwqnlmjsucz10j2630awv55lqmpm6 0 321367 2167282 2156490 2025-07-03T10:39:58Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167282 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=|winner='''[[Margie Moran|Margarita Moran]]'''|represented='''{{flagicon|Philippines|1936}} [[Pilipinas]]'''|date=21 Hulyo 1973|image=Margarita Moran Miss Universe 1973 (2016).jpg|caption=[[Margarita Moran]], Miss Universe 1973|presenters={{Hlist|Bob Barker|Helen O'Connell}}|venue=Odeon of Herodes Atticus, [[Atenas]], [[Gresya]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|ERT}}|entrants=61|placements=12|debuts={{Hlist|Tsipre}}|withdraws={{Hlist|Bahamas|Ekwador|Irak|Lupangyelo|Peru|Zaire}}|returns={{Hlist|Libano|Nikaragwa|Panama|Sri Lanka|Trinidad at Tobago}}|congeniality=Wendy Robertson <br> {{flagicon|Chile}} [[Tsile]]|best national costume=Rocío Martín <Br> {{flagicon|Spain|1945}} [[Espanya]]|photogenic=Margarita Moran <br> {{flagicon|Philippines|1936}} [[Pilipinas]]|before=[[Miss Universe 1972|1972]]|next=[[Miss Universe 1974|1974]]|entertainment=Gilbert O'Sullivan}} Ang '''Miss Universe 1973''' ay ang ika-22 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Odeon of Herodes Atticus sa [[Atenas]], [[Gresya]] noong 21 Hulyo 1973. Ito ang kauna-unahang edisyon na ginanap sa [[Europa]].<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1973 |title=Miss Universe beauty pageant set Saturday |language=en |pages=19 |work=The Daily Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/23788242/the-daily-herald/ |access-date=13 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1973 |title=Beauty pageant |language=en |pages=143 |work=Austin American-Statesman |url=https://www.newspapers.com/clip/47475982/austin-american-statesman/ |access-date=29 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Kerry Anne Wells]] ng Australya si [[Margie Moran|Margarita Moran]] ng Pilipinas bilang Miss Universe 1973.<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1973 |title=Miss Universe Title Won By Filipino Beauty Queen |language=en |pages=1 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=PJoeAAAAIBAJ&sjid=Qs0EAAAAIBAJ&pg=3701%2C4202315 |access-date=18 Nobyembre 2022}}</ref><ref>{{Cite web |date=29 Setyembre 2021 |title=LOOK BACK: Filipina queens at the Miss Universe pageant |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/look-back-filipina-beauty-queens-and-the-miss-universe-crown/ |access-date=14 Enero 2023 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> Ito ang pangalawang tagumpay ng Pilipinas sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Amanda Jones ng Estados Unidos, habang nagtapos bilang second runner-up si Aina Walle ng Noruwega.<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1973 |title=Philippine beauty new Miss Universe |language=en |pages=1–2 |work=Ocala Star-Banner |url=https://news.google.com/newspapers?id=fI9PAAAAIBAJ&sjid=BgYEAAAAIBAJ&pg=4740%2C5204559 |access-date=13 Enero 2023}}</ref><ref name=":2">{{Cite news |date=22 Hulyo 1973 |title=Miss Universe from Philippines; US entrant takes second place |language=en |pages=1; 10A |work=Sarasota Herald-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=1k0vAAAAIBAJ&sjid=wmYEAAAAIBAJ&pg=3106%2C2018152 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> Mga kandidata mula sa 61 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikapitong pagkakataon, samantalang si Helen O'Connell ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=15 Hunyo 1973 |title=Beauty pageant slated |language=en |pages=15 |work=The Calgary Herald |url=https://books.google.com.ph/books?id=lG1kAAAAIBAJ&pg=PA105&dq=%22Miss+Universe%22+%221973%22&article_id=3125,2715714&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiq2LHF967_AhWW1zgGHe5-ALcQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221973%22&f=false |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=30 Hunyo 1973 |title=Miss Universe pageant will come via satellite |language=en |pages=34 |work=Schenectady Gazette |url=https://news.google.com/newspapers?id=AWItAAAAIBAJ&sjid=eogFAAAAIBAJ&pg=3565%2C3959183 |access-date=14 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagtanghal ang mangaawit at pianistang si Gilbert O'Sullivan sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1973 |title=Miss Universe pageant |language=en |pages=3 |work=The Calgary Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=5m5kAAAAIBAJ&sjid=bH0NAAAAIBAJ&pg=2531%2C3694793 |access-date=10 Enero 2023}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:The Odeon of Herodes Atticus in Athens. In the distance Philopappos Hill.jpg|thumb|Odeon ni Herodes Atticus, ang lokasyon ng Miss Universe 1973|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Pebrero 1973, inanunsyo ng mga opisyal ng Pamahalaan ng Porto Riko na tatapusin na nito ang $1 milyong kontrata upang dalhin ang Miss Universe at Miss USA sa pulo hanggang 1976.<ref name=":1" /><ref>{{Cite news |date=6 Agosto 1971 |title=PR gets Miss Universe contest for five years |language=en |pages=1, 15 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=SyQwAAAAIBAJ&sjid=pkQDAAAAIBAJ&pg=2614%2C2960258 |access-date=26 Disyembre 2022}}</ref> Ayon sa mga opisyal, ilegal diumano ang kasunduan na ayon sa Pangulo ng Miss Universe na si Harold Glasser ay ''technical-legal'' lamang ang kalikasan nito. Ayon kay Glasser, ang tunay na dahilan kung bakit tinapos ng ang kasunduan ay dahil "biktima ng labanang politikal ang mga ''pageant''" at nanatiling malinis ang mga tagataguyod ng pageant sa debate tungkol sa politikal na katayuan ng Porto Riko. Nilagdaan ng administrasyong ''pro-statehood'' ni Gov. Luis A. Ferre ang kontrata upang isponsor ang mga ''pageant'', subalit isang administrasyong ''anti-statehood'' na pinamumunuan ni Gov. Rafael Hernandez Colon ang umakyat sa puwesto noong Enero 2. Bagamat naghahanap pa ng pagdadausan ng Miss Universe, ang ''pageant'' ay gaganapin sa Hulyo 21 ayon kay Glasser.<ref name=":1">{{Cite news |date=17 Pebrero 1973 |title=Pageant may move to Latin America |language=en |pages=10 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=ErxOAAAAIBAJ&sjid=260DAAAAIBAJ&pg=5963%2C4130653 |access-date=5 Enero 2023}}</ref> Noong Pebrero 22, nagsampa ng isang ''damage suit'' ang Miss Universe Inc. na nagkakahalagang $20 milyon USD laban sa pamahalaan ng Porto Riko para sa pagkakansela nito ng kontrata upang isponsor ang kompetisyon sa loob ng limang taon.<ref>{{Cite news |date=23 Pebrero 1973 |title=Damage suit |language=en |pages=5 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110699534?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=6 Enero 2023 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |date=7 Marso 1973 |title=„Miss Universe" kost Pto. Rico meer dan half miljoen dollar |language=nl |pages=3 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460356:mpeg21:p003 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> Noong Mayo 10, inanunsyo ng Miss Universe Inc. na ang ika-22 edisyon ay gaganapin sa Atenas mula Hulyo 11 hanggang Hulyo 21.<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1973 |title=Miss Universe Pageant From Athens Via Satellite |language=en |pages=24 |work=St. Joseph News-Press |url=https://books.google.com.ph/books?id=vOdbAAAAIBAJ&pg=PA24&dq=%22Miss+Universe%22+%221973%22&article_id=2112,2695618&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiq2LHF967_AhWW1zgGHe5-ALcQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221973%22&f=false |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Ayon kay Glasser at Chrysanthos Demetriadis, pangulo ng Greek National Tourist Organization, ang kompetisyon ay isasahimpapawid sa mahigit 30 bansa.<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 1973 |title=Beauty quest |language=en |pages=14 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250742214?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=6 Enero 2023 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |last=Wilson |first=Earl |date=7 Mayo 1973 |title=Doctor captivates Mamie |language=en |pages=42 |work=Beaver County Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=d7QiAAAAIBAJ&sjid=d7MFAAAAIBAJ&pg=808%2C1903315 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 61 mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang bansang Tsipre, at bumalik ang mga bansang Libano, Nikaragwa, Panama, Sri Lanka, at Trinidad at Tobago. Huling sumali noong [[Miss Universe 1970|1970]] ang Ceylon, at noong [[Miss Universe 1971|1971]] ang Libano, Nikaragwa, Panama, at Trinidad at Tobago. Hindi sumali ang mga bansang Bahamas, Ekwador, Irak, Lupangyelo, Peru, at Zaire sa edisyong ito. Hindi sumali si Cyprianna Munnings ng Bahamas upang makasali sa selebrasyon ng paglaya ng kanyang bansa mula sa Reyno Unido. Hindi sumali si Katrin Gisladóttir ng Lupangyelo dahil nagkasakit ito at kinakailangang bumitiw sa kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=4 Agosto 1973 |title=Hví ekki Island ? |language=is |pages=2 |work=Vísir |url=https://timarit.is/page/3249963?iabr=on |access-date=14 Enero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> Hindi sumali si Mary Núñez ng Peru dahil hindi siya pinayagan ng pamahalaan ng Peru na sumali dahil ang Miss Universe ay produkto ng "kapitalismong Amerikano" at hindi raw maganda ang ugnayan ng bansa sa Estados Unidos.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> Hindi sumali ang Ekwador, Irak, at Zaire matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1973''' | * '''{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]]''' – '''[[Margie Moran|Margarita Moran]]<ref name=":4">{{Cite news |date=22 Hulyo 1973 |title=Filipinas, Miss Universo; la colombiana, finalista |language=es |pages=7 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=OVI0AAAAIBAJ&sjid=6WYEAAAAIBAJ&pg=1882%2C4202245 |access-date=14 Enero 2023}}</ref>''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Amanda Jones<ref name=":4" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Aina Walle<ref name=":4" /> |- |3rd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] – Rocío Martín<ref name=":4" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Limor Schreibman<ref name=":4" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] – Susana Romero<ref name=":4" /> * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Sandra Ferreira<ref name=":4" /> * {{flagicon|GRE|variant=1970}} [[Gresya]] – Vana Papadaki<ref name=":4" /> * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Miyoko Sometani<ref name=":4" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Farzana Habib<ref name=":4" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Ana Lucía Agudelo<ref name=":4" /> * {{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] – Marcelle Herro<ref name=":4" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – [[Margie Moran|Margarita Moran]]<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1973 |title=Miss Philippines is Miss Photogenic |language=en |pages=8 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19730716-1.1.8 |access-date=6 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Wendy Robertson |- |Best National Costume | * {{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] – Rocío Martín<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], 12 mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 12 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.'' Dahil hindi pinayagan ng Greek Archaeological Society na magparada ang Top 12 sa kanilang damit panglangoy sa Odeon ni Herodes Atticus, ginanap ang ''swimsuit competition'' ng edisyong ito sa labas ng teatro.<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1973 |title=Girls must cover up |language=en |pages=6 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110737432?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=6 Enero 2023 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1973 |title=Miss Philippines wins |language=en |pages=7A |work=The Bladen Journal |url=https://books.google.com.ph/books?id=br5DAAAAIBAJ&pg=PA8&dq=%22Miss+Universe%22+%221973%22&article_id=745,3886955&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwih6fq1-K7_AhXnw6ACHd6uCrQ4ChDoAXoECAMQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221973%22&f=false |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> === Komite sa pagpili === * Edilson Cid Varela – mamamahayag na Brasilenyo<ref name=":0">{{Cite news |date=4 Agosto 1973 |title=Miss Bermuda finds Greece exotic |language=en |pages=3 |work=The Bermuda Recorder |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/p15212coll1/id/375/rec/1 |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Bermuda National Library}}</ref> * Earl Wilson – kolumnistang Amerikano<ref>{{Cite news |last=Wilson |first=Earl |date=18 Hulyo 1973 |title=Earl goes to Athens to judge Miss Universe |language=en |pages=14 |work=Sarasota Herald-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=000vAAAAIBAJ&sjid=wmYEAAAAIBAJ&pg=7268%2C720778 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> * Lynn Redgrave – aktres na Ingles<ref name=":0" /> * Jean-Pierre Aumont – aktor na Pranses<ref name=":0" /> * Ginger Rogers – Amerikanang aktres<ref name=":0" /> * Walt Frazier – basketbolistang Amerikano<ref name=":3">{{Cite news |last=Wilson |first=Earl |date=27 Hulyo 1973 |title=The good rumor man off in Greece |language=en |pages=21 |work=Sarasota Herald-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=200vAAAAIBAJ&sjid=wmYEAAAAIBAJ&pg=7227%2C4556300 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> * Manuel Benítez Pérez, El Cordobés – ''bullfighter'' na Espanyol<ref name=":0" /> * Horst Buchholz – aktor na Aleman<ref name=":3" /> * Herakles Mathiopoulos – negosyanteng Griyego<ref name=":0" /> * Hanae Mori – taga-disenyong Hapones<ref name=":0" /> * Apasra Hongsakula – [[Miss Universe 1965]] mula sa [[Thailand|Taylandiya]]<ref name=":0" /> == Mga kandidata == 61 kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref name=":5">{{Cite news |date=21 Hulyo 1973 |title=61 beauties in final acts of queen race |language=en |pages=3 |work=Gettysburg Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=DFYzAAAAIBAJ&sjid=rfIFAAAAIBAJ&pg=919%2C3360107 |access-date=14 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Susana Romero<ref>{{Cite web |last=Alegre |first=Alvaro |date=13 Pebrero 2022 |title=Que es de la vida de Susana Romero: fue una súper estrella en los años ‘80 y ahora se dedica a la protección animal pero lejos de los medios |url=https://www.gente.com.ar/actualidad/que-es-de-la-vida-de-susana-romero-fue-una-super-estrella-en-los-anos-80-y-ahora-se-dedica-a-la-proteccion-animal-pero-lejos-de-los-medios/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Gente |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] |Etleen Oduber<ref>{{Cite news |date=15 Hunyo 1973 |title=Election of Miss Aruba 1973 held in Holiday Inn June 2 |language=en, pap |pages=1; 4–5 |work=Aruba Esso News |url=https://ufdc.ufl.edu/ca03400001/00241 |access-date=7 Enero 2023}}</ref> |18 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Susan Mainwaring<ref>{{Cite news |date=23 Hulyo 1973 |title=Filipino girl wins contest |language=en |pages=5 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110739002?searchTerm=%22Susan%20Mainwaring%22 |access-date=7 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |22 |Brisbane |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Roswitha Kobald<ref>{{Cite web |last=Grabenhofer |first=Anneliese |date=4 Disyembre 2021 |title=Nachruf Herwig Heran: Ein großartiger Journalist, der fehlen wird |url=https://www.meinbezirk.at/weiz/c-lokales/nachruf-herwig-heran-ein-grossartiger-journalist-der-fehlen-wird_a5045932 |access-date=7 Enero 2023 |website=MeinBezirk.at |language=de}}</ref> |18 |Styria |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Christiane Devisch<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=1 Enero 2023 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |20 |[[Amberes]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Desirée Rolando<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |18 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Judy Richards<ref>{{Cite news |date=2 Hunyo 1973 |title=Miss Bermuda– Living in a whirl of excitement |language=en |pages=1–3 |work=The Bermuda Recorder |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/p15212coll1/id/276/rec/48 |access-date=18 Nobyembre 2022 |via=Bermuda National Library}}</ref> |19 |Hamilton |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Sandra Mara Ferreira<ref>{{Cite web |last=Garcia |first=Manuel |date=16 Hulyo 2020 |title=#TBT: A história do concurso Miss Sorocaba |url=https://www.jornalcruzeiro.com.br/presenca/tbt-a-historia-do-concurso-miss-sorocaba/index.html |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Cruzeiro do Sul |language=pt-br}}</ref> |21 |[[São Paulo]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Roxana Sittic Harb<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2018 |title=Roxana, talento que trasciende |url=https://eldeber.com.bo/sociales/roxana-talento-que-trasciende_38614 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=9 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221209063505/https://eldeber.com.bo/sociales/roxana-talento-que-trasciende_38614 |url-status=dead }}</ref> |18 |La Paz |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka|Ceylon]] |Shiranthi Wickremesinghe |20 |[[Colombo]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Ingerborg Zielinski<ref>{{Cite web |date=10 Marso 2003 |title=Getting to know Curacao |url=https://www.deseret.com/2003/3/10/19708941/getting-to-know-curacao |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Deseret News |language=en}}</ref> |18 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Anette Grankvist<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1973 |title=Shipmates |language=en |pages=8 |work=Pittsburgh Post-Gazette |url=https://books.google.com.ph/books?id=V39IAAAAIBAJ&pg=PA5&dq=%22Anette+Grankvist%22&article_id=6015,1854095&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi3wL-R9a7_AhWv9jgGHTNaD9AQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Anette%20Grankvist%22&f=false |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Gloria Ivette Romero<ref>{{Cite web |date=10 Pebrero 2021 |title=Ellas son las salvadoreñas que han destacado en los concursos de Miss Universo |url=https://historico.elsalvador.com/historico/803163/salvadorenas-descatacadas-miss-universo.html |access-date=11 Enero 2023 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref> | – |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Caroline Meade<ref>{{Cite web |date=12 Abril 2012 |title=Maureen Lipman ditches her 'dirty, rotten rat' lover over his |url=https://www.standard.co.uk/showbiz/maureen-lipman-ditches-her-dirty-rotten-rat-lover-over-his-inappropriate-behavour-7296423.html |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Evening Standard |language=en}}</ref> |18 |[[Glasgow]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |Rocío Martín<ref>{{Cite web |last=Manzano |first=Aurelio |date=10 Setyembre 2014 |title=El tenso divorcio entre la ex Miss España Rocío Martín y el contertulio de laSexta |url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/noticias/2014-09-10/el-tenso-divorcio-entre-la-ex-miss-espana-rocio-martin-y-el-contertulio-de-lasexta-javier-aroca_189284/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=El Confidencial |language=es}}</ref> |19 |[[Sevilla, Espanya|Sevilla]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Amanda Jones<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1973 |title=USA title goes to Miss Illinois |language=en |pages=1 |work=The Victoria Advocate |url=https://news.google.com/newspapers?id=lMccAAAAIBAJ&sjid=SVoEAAAAIBAJ&dq=miss-usa%20amanda-jones&pg=4111%2C2993634 |access-date=12 Disyembre 2022}}</ref> |22 |Evanston |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Deirdre Greenland |23 |Newport |- |{{flagicon|GRE|variant=1970}} [[Gresya]] |Vana Papadaki<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=22 Agosto 2009 |title=The second Pinay Miss U |url=https://www.philstar.com/entertainment/2009/08/22/497989/second-pinay-miss-u |access-date=29 Marso 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |19 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Beatrice Benito | – |Agana |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Reta Faye Chambers<ref>{{Cite news |date=11 Abril 2016 |title=Photo Flashback |language=en |work=The Gleaner |url=https://www.pressreader.com/jamaica/jamaica-gleaner/20160411/282617441907326 |access-date=7 Enero 2023 |via=PressReader}}</ref> |20 |Saint James |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Miyoko Sometani |22 |Ibaraki |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Nelly Suyapa Gonzáles<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1973 |title=Elegida "Miss Honduras" |language=es |trans-title=Chosen "Miss Honduras" |pages=26 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qQgqAAAAIBAJ&sjid=vs8EAAAAIBAJ&pg=2635%2C1378183 |access-date=14 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> | 17 |El Paraíso |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Elaine Sung<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2000 |title=The interview |url=https://www.scmp.com/article/318713/interview |access-date=11 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |18 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Farzana Habib<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |18 |[[New Delhi]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Veronica Ann Cross<ref>{{Cite news |last=Foster |first=Paul |date=21 Nobyembre 1973 |title=60 gorgeous girls |language=en |pages=8 |work=Evening Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=nR8-AAAAIBAJ&sjid=bUoMAAAAIBAJ&dq=veronica-ann-cross&pg=6457%2C4536750 |access-date=11 Enero 2023}}</ref> |23 |[[Londres]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Pauline Fitzsimons |20 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Limor Schreibman<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1973 |title=Miss Israel is fourth |language=en |pages=1 |work=The Australian Jewish Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/263119338?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=6 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |19 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Antonella Barci<ref>{{Cite news |date=4 Setyembre 1972 |title=Le due elette |language=it |pages=7 |work=Stampa Sera |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,7/articleid,0145_02_1972_0193_0007_4908321/ |access-date=29 Marso 2023 |via=La Stampa}}</ref> |18 |[[Milan]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Deborah Ducharme<ref name=":32">{{Cite news |date=26 Hulyo 1973 |title=The Universe |language=en |pages=37 |work=Jet |url=https://books.google.com.ph/books?id=MkMDAAAAMBAJ&lpg=PA37&ots=iF4xxqDHL-&dq=Deborah%20Ducharme%20miss%20canada&pg=PA37#v=onepage&q=Deborah%20Ducharme%20miss%20canada&f=false |access-date=29 Marso 2023}}</ref> |20 |Port Colborne |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Dagmar Winkler<ref>{{Cite web |date=4 Setyembre 2017 |title=Dagmar Wöhrl: Ihr Weg von der Misswahl ins Parlament |url=https://www.nordbayern.de/region/nuernberg/dagmar-wohrl-ihr-weg-von-der-misswahl-ins-parlament-1.2907953 |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Nürnberger Nachrichten |language=de}}</ref> |18 |Stein |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Cindy Richards<ref>{{Cite news |date=3 Abril 1973 |title=Miss Virgin Islands of 1973 |language=en |pages=1 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=6a8wAAAAIBAJ&sjid=x0QDAAAAIBAJ&pg=2794%2C3084941 |access-date=14 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> | – |Saint Croix |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Ana Lucía Agudelo<ref>{{Cite web |date=20 Hunyo 1996 |title=Carolina, as de Cali en Buenaventura |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-451267 |access-date=10 Enero 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |20 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Cali]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |María del Rosario Mora<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1973 |title=Rossy Mora Badilla fue electa anoche miss Costa Rica |language=es |trans-title=Rossy Mora Badilla was elected Miss Costa Rica last night |pages=4 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qQgqAAAAIBAJ&sjid=vs8EAAAAIBAJ&pg=5508%2C1264421 |access-date=14 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |Alajuela |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Marcelle Herro<ref>{{Cite web |last=Ghaleb |first=Chloe |date=14 Hulyo 2020 |title=Miss Lebanon Throughout History In Pictures |url=https://www.the961.com/miss-lebanon-history-in-pictures/ |access-date=9 Disyembre 2022 |website=961 |language=en-US}}</ref> |21 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Lydia Maes | – |Esch-sur-Alzette |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Margaret Loo<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1973 |title=Miss Malaysia returns–downcast |language=en |pages=10 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19730726-1.2.27 |access-date=6 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Cheras |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Marthese Vigar | – |Msida |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Rossana Villares<ref>{{Cite web |last=Rodríguez |first=Yazmín |date=27 Agosto 2015 |title=Detienen a Miss México 1973 por evasión fiscal |url=https://www.eluniversal.com.mx/articulo/estados/2015/08/27/detienen-miss-mexico-1973-por-evasion-fiscal/amp |access-date=12 Disyembre 2022 |website=El Universal |language=es |archive-date=12 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221212153312/https://www.eluniversal.com.mx/articulo/estados/2015/08/27/detienen-miss-mexico-1973-por-evasion-fiscal/amp |url-status=dead }}</ref> |18 |Yucatán |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Ana Cecilia Saravia<ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1973 |title=Untitled |language=es |pages=13A |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=LVI0AAAAIBAJ&pg=PA7&dq=%22Miss+Nicaragua%22+%221973%22&article_id=6286,1898304&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjXvIDf9q7_AhX8yzgGHYUJD-YQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Nicaragua%22%20%221973%22&f=false |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |Leon |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Aina Walle<ref>{{Cite web |date=17 Mayo 2021 |title=Miss Universe-deltaker fra Vennesla røk ut før semifinalen |url=https://www.fvn.no/kultur/i/M3KMoR/ingen-suksess-for-norsk-miss-universe-deltaker |access-date=11 Enero 2023 |website=Fædrelandsvennen |language=no}}</ref> |20 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Pamela King<ref name=":2" /> |20 |Auckland |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Monique Borgeld<ref>{{Cite news |date=7 Marso 1973 |title=Miss-parade op het scherm |language=nl |pages=11 |work=Algemeen Dagblad |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBPERS01:002894006:mpeg21:p00011 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |23 |Diemen |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Jeanine Lizuaín<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> | – |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Teresita María Cano<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |20 |Concepción |- |'''{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]]''' |'''[[Margie Moran|Margarita Moran]]'''<ref>{{Cite web |last=Tayag |first=Voltaire |date=11 Disyembre 2019 |title=LOOK BACK: The Binibining Pilipinas legacy through the decades |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/246952-legacy-through-decades/ |access-date=7 Enero 2023 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |19 |[[Mandaluyong]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Raija Stark<ref>{{Cite web |date=31 Enero 2007 |title=Miss Suomi -historiikki |url=https://www.mtvuutiset.fi/artikkeli/miss-suomi-historiikki/2828358 |access-date=10 Enero 2023 |website=MTV3 |language=fi}}</ref> |20 |[[Helsinki]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Isabelle Krumacker<ref>{{Cite web |last=Marsac |first=Manuela |date=29 Nobyembre 2021 |title=Troisfontaines : les confidences d'Isabelle Krumacker, première Miss Lorraine élue Miss France en 1973, sur l'élection |url=https://www.republicain-lorrain.fr/societe/2021/11/29/troisfontaines-les-confidences-d-isabelle-krumacker-miss-france-1973-sur-l-election |access-date=12 Disyembre 2022 |website=Le Républicain Lorrain |language=FR-fr}}</ref> |18 |Troisfontaines |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Gladys Colón |19 |Orocovis |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Carla Barros<ref>{{Cite web |date=10 Abril 2010 |title=As Misses não têm idade |url=https://www.publico.pt/2010/04/10/jornal/as-misses-nao-tem-idade-19147629 |access-date=10 Enero 2023 |website=Público |language=pt}}</ref> | 20 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Liliana Fernández |18 |Salcedo |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Debra de Souza<ref>{{Cite news |date=10 Hunyo 1973 |title=Radiant Debra crowned Miss Singapore |language=en |pages=5 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19730610-1.2.21 |access-date=6 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Singapura |- |{{Flagicon image|Flag of Suriname (1959–1975).svg}} [[Suriname]] |Yvonne Ma Ajong<ref>{{Cite news |date=5 Hunyo 1973 |title=Miss Suriname |language=nl |pages=3 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010461288:mpeg21:p003 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> | 18 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Monica Sundin<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1973 |title=Athene |language=nl |pages=7 |work=Leeuwarder Courant |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010619384:mpeg21:p007 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Barbara Schöttli<ref>{{Cite web |last=Denzel |first=Ralph |date=14 Marso 2018 |title=Warum Schaffhausen Stephen Hawking niemals gefallen hätte |url=https://www.shn.ch/region/kanton/2018-03-14/warum-schaffhausen-stephen-hawking-niemals-gefallen-haette |access-date=10 Enero 2023 |website=Schaffhauser Nachrichten |language=de}}</ref> |19 |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Kanok-orn Bunma |20 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Young-joo | – |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Camella King<ref name=":5" /> | – |San Fernando |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Wendy Robertson<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1973 |title=Atenas |language=es |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=NVI0AAAAIBAJ&sjid=6WYEAAAAIBAJ&pg=4563%2C3408577 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |18 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Johanna Melaniodos<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1973 |title=Beauties not bothered by politics |language=en |pages=1A |work=St. Joseph News-Press |url=https://books.google.com.ph/books?id=vedbAAAAIBAJ&pg=PA4&dq=%22Miss+Cyprus%22+%221973%22&article_id=742,2791140&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj1yqXy9a7_AhWKzTgGHSd6AjIQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Cyprus%22%20%221973%22&f=false |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> | – |[[Nicosia]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Yıldız Arhan<ref>{{Cite web |date=2 Nobyembre 2012 |title=Eski Türkiye güzeli Arhan Mavitan soyuldu |url=https://www.ensonhaber.com/magazin/eski-turkiye-guzeli-arhan-mavitan-soyuldu-2012-11-02 |access-date=14 Enero 2023 |website=Ensonhaber |language=tr}}</ref> | – |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Yolanda Ferrari<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1973 |title=Yolanda Ferrari, "Miss Uruguay" |language=es |pages=22 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qQgqAAAAIBAJ&sjid=vs8EAAAAIBAJ&pg=4855%2C1354848 |access-date=14 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> | 21 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1973]] [[Kategorya:Miss Universe]] [[Kategorya:Atenas]] [[Kategorya:Gresya]] 7mipng0bsfgcwun2ofa9vjx74ccywqf 0 321375 2167283 2151793 2025-07-03T10:40:05Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167283 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Amparo Muñoz]]'''|congeniality=Anna Bjornsdóttir <br> {{flagicon|Lupangyelo}} Lupangyelo|photogenic=Johanna Raunio <br> {{flagicon|Finland}} Pinlandiya|best national costume=Kim Jae-kyu <br> {{flagicon|Timog Korea|1948}} Timog Korea|date=21 Hulyo 1974|presenters={{Hlist|Bob Barker|Helen O'Connell}}|venue=Folk Arts Theater, [[Maynila]], [[Pilipinas]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|[[Radio Philippines Network|KBS]]}}|entrants=65|placements=12|debuts={{Hlist|Indonesya|Liberya|Senegal}}|withdraws={{Hlist|Dinamarka|Noruwega}}|returns={{Hlist|Bahamas|Lupangyelo|Yugoslavia}}|before=[[Miss Universe 1973|1973]]|next=[[Miss Universe 1975|1975]]|image=Amparo Muñoz Miss Universe 1974.jpg|represented={{flagicon|Spain|1945}} Espanya|caption=Amparo Muñoz}}Ang '''Miss Universe 1974''' ay ang ika-23 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Folk Arts Theater sa Maynila, Pilipinas noong 21 Hulyo 1974. Ito ang kauna-unahang edisyon na ginanap sa [[Asya]].<ref>{{Cite news |last=Ronquillo |first=B. |date=29 Hulyo 1974 |title=Miss Universe contest puts Philippines on the tourist map |language=en |pages=8 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19740729-1.2.30.3?ST=1&AT=filter&K=Miss%20Universe&KA=Miss%20Universe&DF=&DT=&Display=0&AO=false&NPT=&L=&CTA=&NID=&CT=&WC=&YR=1974&QT=miss,universe&oref=article |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite web |date=21 Hulyo 2016 |title=July 21, 1974: PH hosts Miss Universe for first time |url=https://news.abs-cbn.com/life/07/21/16/july-21-1974-ph-hosts-miss-universe-for-first-time |archive-url=https://web.archive.org/web/20230110072433/https://news.abs-cbn.com/life/07/21/16/july-21-1974-ph-hosts-miss-universe-for-first-time |archive-date=10 Enero 2023 |access-date=10 Enero 2023 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Margarita Moran]] ng Pilipinas si [[Amparo Muñoz]] ng Espanya bilang Miss Universe 1974. Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Espanya sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1974 |title=Miss Universe |language=en |pages=1 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=Ux9OAAAAIBAJ&sjid=RO0DAAAAIBAJ&pg=811%2C1107501 |access-date=17 Enero 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si [[Helen Morgan]] ng Gales, habang nagtapos bilang second runner-up si Johanna Raunio ng Pinlandiya. Anim na buwan pagkatapos makoronahan, iniulat na bumitiw sa pwesto si Muñoz matapos na tumangging lumipad papuntang Hapon upang gampanan ang kanyang mga tungkulin bilang Miss Universe. Walang klarong rason kung bakit bumitiw si Muñoz, ngunit walang iniluklok ang mga ''pageant organizer'' upang palitan siya.<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2021 |title=Amparo Munoz: Her bittersweet reign |url=https://mb.com.ph/2021/06/06/amparo-munoz-her-bittersweet-reign/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250122155457/https://mb.com.ph/2021/06/06/amparo-munoz-her-bittersweet-reign/ |archive-date=22 Enero 2025 |access-date=10 Enero 2023 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> Dapat sana itong iaalok kay Helen Morgan, ngunit siya ay isang ina at nagwagi na bilang [[Miss World 1974]] at bumitiw pagkatapos ng apat na araw dahil sa negatibong epekto sa kanya ng matinding interes ng ''media''.<ref>{{Cite web |last=Owen |first=Jonathan |date=6 Nobyembre 2011 |title=Miss World who gave up her crown returns to the pageant for the first |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/miss-world-who-gave-up-her-crown-returns-to-the-pageant-for-the-first-time-6258022.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20240903071627/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/miss-world-who-gave-up-her-crown-returns-to-the-pageant-for-the-first-time-6258022.html |archive-date=3 Setyembre 2024 |access-date=11 Enero 2023 |website=The Independent |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=27 Nobyembre 1974 |title=Miss World 74 treedt af |language=nl |pages=11 |work=Het Parool |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010840032:mpeg21:p011 |access-date=5 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref><ref>{{Cite news |last=Tidey |first=John |date=28 Nobyembre 1974 |title=It's all over now for most beautiful mother |language=en |pages=4 |work=The Age |url=https://books.google.com.ph/books?id=Ke5UAAAAIBAJ&lpg=PA4&dq=Helen%20Morgan&pg=PA4#v=onepage&q=Helen%20Morgan&f=false |access-date=5 Abril 2024 |via=Google Books}}</ref> Mga kandidata mula sa animnapu't-limang bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikawalong pagkakataon, samantalang si Helen O'Connell ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Crosby |first=Joan |date=14 Hulyo 1974 |title=Busy Bob Barker hard act to follow |language=en |pages=227 |work=The Boston Globe |url=https://www.newspapers.com/clip/49003950/19740714bostonglobebobbarker/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> == Kasaysayan == === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === [[Talaksan:Manilajf9690 08.JPG|thumb|Folk Arts Theater, ang lokasyon ng Miss Universe 1974|250x250px]]Noong 3 Agosto 1971, naglagda ng kontrata ang Miss Universe Organization at ang Government Economic Development Administrator ng Porto Riko upang dalhin ang Miss Universe at Miss USA sa San Juan mula 1972 hanggang 1976.<ref>{{Cite news |date=6 Agosto 1971 |title=PR gets Miss Universe contest for five years |language=en |pages=1, 15 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=SyQwAAAAIBAJ&sjid=pkQDAAAAIBAJ&pg=2614%2C2960258 |access-date=26 Disyembre 2022 |via=Google News Archive}}</ref> Gayunpaman, kinansela ng pamahalaan ng Porto Riko ang kasunduan noong Pebrero 1973 dahil ayon sa mga opisyal ng pamahalaan ng Porto Riko, ilegal diumano ang kasunduan.<ref name=":1">{{Cite news |date=17 Pebrero 1973 |title=Pageant may move to Latin America |language=en |pages=10 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=ErxOAAAAIBAJ&sjid=260DAAAAIBAJ&pg=5963%2C4130653 |access-date=5 Enero 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Noong 28 Nobyembre 1973, inanunsyo ni Harold Glasser, pangulo ng Miss Universe Inc. at ng Consul-General ng Pilipinas na si Ernesto Pineda na ang Miss Universe 1974 ''pageant'' ay gaganapin sa Maynila sa Hulyo 21, 1974. Ito ang kauna-unahanang pagkakataon na ang ''pageant'' ay ginanap sa Asya.<ref>{{Cite news |date=30 Nobyembre 1973 |title=Manila chosen |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19731130-1.1.3 |access-date=6 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1974 |title=Concurso "Miss Universo" se inaugura oficialmente hoy |language=es |trans-title="Miss Universe" contest officially opens today |pages=20A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=XT0fAAAAIBAJ&sjid=cs8EAAAAIBAJ&pg=4934%2C995477 |access-date=11 Enero 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Isang ''open-air ampitheater'' ang orihinal na planong itatayo ng pamahalaan sa Cultural Center of the Philippines Complex. Gayunpaman, dahil gaganapin ang pageant sa panahong [[tag-ulan]] sa Pilipinas, nagpasiya ang [[Pamahalaan ng Pilipinas]] na magtayo na lamang ng isang teatro, na kalaunan ay kinilala bilang ang Folk Arts Theater.<ref name=":4">{{Cite news |date=19 Enero 2017 |title=Show goes on: 1974 Miss Universe pageant held amid typhoon |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/19/17/show-goes-on-1974-miss-universe-pageant-held-amid-typhoon |access-date=3 Hunyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230901224300/https://news.abs-cbn.com/life/01/19/17/show-goes-on-1974-miss-universe-pageant-held-amid-typhoon |archive-date=1 Setyembre 2023}}</ref> Kinomisyon ng dating [[Unang Kabiyak ng Pilipinas|Unang Ginang]] na si [[Imelda Marcos]] ang Folk Arts Theater para sa Miss Universe 1974 ''pageant''– ang tanghalan ay idinisenyo ni [[Leandro Locsin]] at tinayo sa loob lamang ng pitumpu't-pitong araw.<ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1974 |title=Philippines plans glittering pageant |language=en |pages=4 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19740521-1.2.17.3 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> Pinasinayaan ang tanghalan noong 7 Hulyo 1974 kasabay ng isang maluhong parada na nagpapakita ng sining ng Pilipinas na kung tawagin ay ang "Kasaysayan ng Lahi". Ang mga kandidata ng Miss Universe 1974 ''pageant'' ay inimbitahan upang dumalo sa nasabing parada.<ref>{{Cite web |last=De Guzman |first=Susan |date=26 Enero 2017 |title=Folk Arts Theater, 43 years after first Miss Universe in PH |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/25/17/throwback-folk-arts-theater-43-years-after-first-miss-universe-in-ph |archive-url=https://web.archive.org/web/20250304004809/https://www.abs-cbn.com/life/01/25/17/throwback-folk-arts-theater-43-years-after-first-miss-universe-in-ph |archive-date=4 Marso 2025 |access-date=11 Enero 2023 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> Noong 20 Hulyo, isang araw bago ganapin ang Miss Universe, tumama sa isla ng Luzon ang Bagyong Iliang o ''Typhoon Ivy'' na tinatayang nasa $2 milyon ang halaga ng pinsalang dulot nito.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1974 |title=Typhoon Hits Philippines |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1974/07/21/archives/typhoon-hits-philippines.html |access-date=3 Hunyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230603135403/https://www.nytimes.com/1974/07/21/archives/typhoon-hits-philippines.html |archive-date=3 Hunyo 2023 |issn=0362-4331}}</ref> Upang ipagpatuloy ang pagdaos ng Miss Universe pageant, inutusan ng noo'y Unang Ginang na si Imelda Marcos ang [[Hukbong Himpapawid ng Pilipinas]] na pawiin ang mga ulap na nauugnay sa Bagyong Iliang. Nagpadala rin ang [[Hukbong Himpapawid ng Estados Unidos]] ng isang eroplano mula sa Guam upang tumulong sa pagpapawi ng mga ulap.<ref name=":4" /><ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1974 |title=Typhoon threat |language=en |pages=2 |work=The Tribune |url=https://dloc.com/UF00084249/03671/images/1 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Digital Library of the Caribbean}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa animnapu't-limang bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang [[Indonesia|Indonesya]], [[Liberia|Liberya]], at [[Senegal]], at bumalik ang mga bansang [[Bahamas]], [[Iceland|Lupangyelo]], at [[Yugoslavia]].<ref>{{Cite web |last=Damanik |first=Margith Juita |date=9 Abril 2018 |title=5 Fakta Nia Kurniasih: Perempuan Indonesia Pertama di Miss Universe |trans-title=5 Facts About Nia Kurniasih: The First Indonesian Woman in Miss Universe |url=https://www.idntimes.com/news/indonesia/margith-juita-damanik/nia-kurniasih-perempuani-ndonesia-pertama-miss-universe-1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230112042920/https://www.idntimes.com/news/indonesia/margith-juita-damanik/nia-kurniasih-perempuani-ndonesia-pertama-miss-universe-1 |archive-date=12 Enero 2023 |access-date=12 Enero 2023 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Huling sumali noong [[Miss Universe 1969|1969]] ang Yugoslavia, at noong [[Miss Universe 1972|1972]] ang Bahamas at Lupangyelo. Hindi sumali sina Jane Moller ng [[Dinamarka]] at Solveig Boberg ng [[Noruwega]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1974''' | * '''{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]]''' – '''[[Amparo Muñoz]]<ref name=":3">{{Cite news |date=22 Hulyo 1974 |title=Espana triunfa por primera vez en justa de belleza universal |language=es |trans-title=Spain triumphs for the first time in universal beauty contest |pages=22A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=Yz0fAAAAIBAJ&sjid=cs8EAAAAIBAJ&pg=6713%2C5158969 |access-date=17 Enero 2023 |via=Google News Archive}}</ref>''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] – [[Helen Morgan]]<ref name=":3" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Johanna Raunio<ref name=":3" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Ella Escandon<ref name=":3" /> |- |4th runner-up | * {{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] – Maureen Ava Vieira<ref name=":3" /> |- |Top 12 | * {{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] – Yasmin Nagy<ref name=":3" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Karen Morrison<ref name=":3" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Shailini Dholakia<ref name=":3" /> * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Kathleen Anders<ref name=":3" /> * {{flagicon|PAN}} [[Panama]] – Jazmine Panay<ref name=":3" /> * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] – Guadalupe Sanchez<ref name=":3" /> * {{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Sonia Maria Stege<ref name=":3" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Johanna Raunio<ref>{{Cite news |last=Lo |first=Ricky |date=12 Agosto 2016 |title=Amparo Muñoz will be sorely missed |language=en |work=[[Philippine Star]] |url=https://www.pressreader.com/philippines/the-philippine-star/20160812/282183650445623 |access-date=17 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230117113728/https://www.pressreader.com/philippines/the-philippine-star/20160812/282183650445623 |archive-date=17 Enero 2023 |via=PressReader}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] – Anna Bjornsdóttir<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1974 |title=Hún var vinsælust þeirra allra |language=is |trans-title=She was the most popular of them all |pages=1 |work=Vísir |url=https://timarit.is/page/3255102?iabr=on |access-date=17 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250123214021/https://timarit.is/page/3255102?iabr=on#page/n0/mode/2up |archive-date=23 Enero 2025 |via=Tímarit.is}}</ref> |- |Best National Costume | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Kim Jae-kyu<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241127071846/https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514?s=fualao85a8lbnsean01c4hfsdd |archive-date=27 Nobyembre 2024 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2018 |title=[2018 미코통신 D-28] 한국의 미(美)를 알렸던 미스코리아 ② |url=https://www.hankookilbo.com/News/Read/201806061281733208?t=20230305193320 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250124021530/https://www.hankookilbo.com/News/Read/201806061281733208?t=20230305193320 |archive-date=24 Enero 2025 |access-date=5 Marso 2023 |website=한국일보 |language=ko-KR}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], labindalawang mga ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang labindalawang mga ''semfinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.''<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1974 |title=Ella Cecilia es favorita a Miss Universo |language=es |trans-title=Ella Cecilia is the favorite for Miss Universe |pages=1–6A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=hqAqAAAAIBAJ&sjid=V2MEAAAAIBAJ&pg=817%2C2675602 |access-date=17 Enero 2023 |via=Google News Archive}}</ref> === Komite sa pagpili === * Edilson Cid Varela – mamamahayag na Brasilenyo<ref name=":5">{{Cite news |date=20 Hulyo 1974 |title='Tomorrow' becomes 'Today' for Miss Universe pageant |language=en |pages=2 |work=St. Joseph News-Press |url=https://books.google.com.ph/books?id=V55eAAAAIBAJ&pg=PA20&dq=%22Miss+Universe%22+%22Los+Angeles%22&article_id=2412,3528878&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiLi_H4taj_AhWXdXAKHcsyCXo4KBDoAXoECAkQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Los%20Angeles%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> * Earl Wilson – kolumnistang Amerikano<ref>{{Cite news |last=Wilson |first=Earl |date=18 Hulyo 1974 |title=Shirley Socko in Vegas |language=en |pages=30 |work=Philadelphia Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/14487854/philadelphia-daily-news/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> * Dana Andrews – Amerikanong aktor<ref name=":5" /> * Peggy Flemming – ''figure skater'' na Amerikana<ref name=":5" /> * José Greco – mananayaw na Kastila<ref name=":5" /> * Kyoshi Hara – Pangulo ng Asahi Broadcasting Corporation<ref name=":5" /> * Sterling Moss – British Formula One racing driver<ref name=":5" /> * Alysa Pashi – mangaawit na Israeli<ref name=":5" /> * [[Carlos P. Romulo]] – Pilipinong mamamahayag, politiko, manunulat, at diplomatiko<ref>{{Cite web |last=Legaspi |first=John |date=7 Disyembre 2021 |title=LIST: Filipinos who became Miss Universe judges |url=https://mb.com.ph/2021/12/07/list-filipinos-who-became-miss-universe-judges/ |access-date=12 Enero 2023 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> * Leslie Uggams – Amerikanang aktres at mangaawit<ref name=":5" /> * Jerry West – basketbolistang Amerikano<ref>{{Cite news |date=2 Agosto 1974 |title=Names in the news |language=en |pages=34 |work=The Los Angeles Times |url=https://www.newspapers.com/clip/30469810/the-los-angeles-times/ |access-date=9 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> == Mga kandidata == Animnapu't-limang kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=12 Hunyo 1974 |title=70 beauties for Manila |language=en |pages=9 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19740612-1.2.94 |access-date=9 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Leonor Celmira Guggini |23 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] |Maureen Ava Vieira<ref>{{Cite news |date=4 Hunyo 1974 |title=Oranjestad |language=nl |pages=1 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460910:mpeg21:p001 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Yasmin Nagy<ref>{{Cite news |date=17 Setyembre 1973 |title=Girl takes three beauty titles |language=en |pages=3 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110747922?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=6 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |20 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Eveline Engleder<ref>{{Cite web |last=Trompisch |first=Lisa |date=28 Hulyo 2022 |title=Schauspielerin Evelyn Engleder: Von der Miss Austria zum Kaisermühlen Blues |url=https://kurier.at/stars/austropromis/schauspielerin-evelyn-engleder-von-der-miss-austria-zum-kaisermuehlen-blues/402091504 |access-date=11 Enero 2023 |website=Kurier |language=de}}</ref> |20 |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Agatha Watson<ref>{{Cite web |last=Darville |first=Felicity |date=7 Hulyo 2020 |title=FACE TO FACE: My Bahamian queen in the year of Independence |url=http://www.tribune242.com/news/2020/jul/07/face-face-my-bahamian-queen-year-independence/ |access-date=11 Enero 2023 |website=The Tribune |language=en}}</ref> |19 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Anne-Marie Sikorski<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |21 |Liège |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Neyla Moronta<ref>{{Cite web |last=Suárez |first=Orlando |date=17 Nobyembre 2019 |title=La mejor embajadora artística de La Chinita |url=https://ultimasnoticias.com.ve/noticias/chevere/la-mejor-embajadora-artistica-de-la-chinita/ |access-date=13 Disyembre 2022 |website=Últimas Noticias |language=es}}</ref> |22 |Cabimas |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Joyce De Rosa<ref>{{Cite news |last=Smith |first=Lois |date=Hulyo 1974 |title=Miss Bermuda 1974 |language=en |pages=32–34 |work=Fame Magazine |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/p16347coll1/id/2583/rec/8 |access-date=17 Enero 2023 |via=Bermuda National Library}}</ref> |22 |Hamilton |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Sandra Guimarães<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |18 |[[São Paulo]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Isabel Callaú<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Catherine De Jongh<ref>{{Cite news |date=4 Hunyo 1974 |title=”Cathy” De Jongh Miss Curacao 1974 |language=nl |pages=3 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460910:mpeg21:p003 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> | – |Willemstad |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Ana Carlota Araújo<ref>{{Cite web |date=10 Pebrero 2021 |title=Ellas son las salvadoreñas que han destacado en los concursos de Miss Universo |url=https://historico.elsalvador.com/historico/803163/salvadorenas-descatacadas-miss-universo.html |access-date=11 Enero 2023 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref> | – |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Catherine Robertson |24 |Aberdeen |- |'''{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}}''' '''[[Espanya]]''' |'''[[Amparo Muñoz]]'''<ref>{{Cite web |date=28 Pebrero 2011 |title=Amparo Muñoz muere a los 56 años |url=https://www.elperiodico.com/es/ocio-y-cultura/20110228/amparo-munoz-muere-56-anos-902666 |access-date=9 Enero 2023 |website=El Periodico |language=es}}</ref> |20 |[[Málaga]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Karen Morrison<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1974 |title=Tall blonde Illinois girl Miss USA |language=en |pages=2 |work=Statesman Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/115487568/statesman-journal/ |access-date=31 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |St. Charles |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Helen Morgan<ref>{{Cite web |last=Owen |first=Jonathan |date=6 Nobyembre 2011 |title=Miss World who gave up her crown returns to the pageant for the first |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/miss-world-who-gave-up-her-crown-returns-to-the-pageant-for-the-first-time-6258022.html |access-date=11 Enero 2023 |website=The Independent |language=en}}</ref> |22 |Barry |- |{{flagicon|GRE|variant=1970}} [[Gresya]] |Lena Kleopa<ref name=":0">{{Cite news |date=19 Hulyo 1974 |title=Beauties play it cool... |language=en |pages=5 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19740719-1.1.5 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Elizabeth Tenorio |18 |Agana |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Lennox Anne Black | – |[[Manchester]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Eriko Tsuboi<ref name=":2">{{Cite news |date=12 Hulyo 1974 |title=Mouthful of goodwill for Angela |language=en |pages=1 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19740712-1.1.1 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Tokyo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Etelinda Mejia<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |18 |El Progreso |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Jojo Cheung<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1974 |title=Perarakan berwarna warni oleh ratu2 cantik |language=ms |pages=3 |work=Berita Harian |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/beritaharian19740713-1.2.24.2 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Shailini Dholakia<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |20 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Nia Kurniasi Ardikoesoema<ref>{{Cite web |last= |date=9 Abril 2018 |title=Wakil Pertama RI di Miss Universe Meninggal, Puteri Indonesia Berduka |url=https://wolipop.detik.com/entertainment-news/d-3961117/wakil-pertama-ri-di-miss-universe-meninggal-puteri-indonesia-berduka |access-date=11 Enero 2023 |website=Detik.com |language=id-ID |archive-date=11 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230111134501/https://wolipop.detik.com/entertainment-news/d-3961117/wakil-pertama-ri-di-miss-universe-meninggal-puteri-indonesia-berduka |url-status=dead }}</ref> |26 |[[Bandung]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Kathleen Anders<ref>{{Cite web |date=24 Abril 2005 |title=Tragic end to life of beauty |url=http://www.manchestereveningnews.co.uk/news/local-news/tragic-end-to-life-of-beauty-1176790 |access-date=13 Disyembre 2022 |website=Manchester Evening News |language=en}}</ref> |23 |[[Manchester]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Yvonne Costelloe<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2007 |title=Life was all l'amour -- and lust |url=https://www.independent.ie/woman/celeb-news/life-was-all-lamour-and-lust-26316687.html |access-date=11 Enero 2023 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |18 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Edna Levy |18 |Ashkelon |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Loretta Persichetti<ref>{{Cite web |date=21 Disyembre 2012 |title=Dalla commedia sexy alla "fine del mondo" nella super villa ad Asiago |url=https://www.vicenzatoday.it/cronaca/21-12-12-fine-del-mondo-maya-asiago.html |access-date=17 Enero 2023 |website=VicenzaToday |language=it}}</ref> | – |[[Venecia]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Deborah Tone<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1974 |title=Beauties get ready for the big day |language=en |pages=32 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19740720-1.2.155 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |[[Ontario|Hamilton]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Ursula Faustle |18 |[[Munich]] |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Thelma Santiago<ref>{{Cite news |date=15 Agosto 1974 |title=The Washington scene |language=en |pages=39 |work=Jet |url=https://books.google.com.ph/books?id=1coDAAAAMBAJ&lpg=PA39&ots=RXEIxE8nYJ&dq=Thelma%20Santiago%20miss%20virgin%20islands&pg=PA39#v=onepage&q=Thelma%20Santiago%20miss%20virgin%20islands&f=false |access-date=19 Enero 2023}}</ref> | 18 |Saint Thomas |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Ella Escandon<ref>{{Cite news |date=12 Nobyembre 1973 |title=Ella, nueva reina |language=es |pages=1; 16A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=ErwqAAAAIBAJ&sjid=aGMEAAAAIBAJ&pg=1565%2C4181411 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> |20 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Bucaramanga]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Rebeca Montagne<ref>{{Cite news |last=Chan Soto |first=Jimen G. |date=19 Hunyo 1974 |title=Soy extrovertida idealista y romántica, dice Rebeca Montagne |language=es |trans-title=I'm an extrovert, idealist and romantic, says Rebeca Montagne |pages=B1 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=0SkfAAAAIBAJ&sjid=j88EAAAAIBAJ&pg=5800%2C5631463 |access-date=6 Enero 2023 |via=Google News Archive}}</ref> | 18 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Laudy Ghabache |20 |Beirut |- |{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]] |Maria Yatta Johnson |21 |[[Monrovia]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Gisélle Azzeri |20 |Dudelange |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Anna Bjornsdóttir<ref>{{Cite web |date=10 Oktubre 2011 |title=Former Beauty Queen To Receive $2 Million For Turning Whitey In |url=https://www.huffpost.com/entry/anna-bjorn-whitey-bulger-_n_1003638 |access-date=13 Disyembre 2022 |website=HuffPost |language=en}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Lily Chong<ref>{{Cite news |date=3 Hunyo 1974 |title=Airgirl Lily crowned Miss Malaysia |language=en |pages=7 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19740603-1.2.33.1 |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Johor Bahru |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Josette Pace | – |[[Valletta]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Guadalupe Elorriaga<ref>{{Cite web |last=Morales |first=Isela |date=9 Nobyembre 2015 |title="Por sus atributos, las mujeres de Sinaloa siempre han destacado en los certámenes" |trans-title="Because of their attributes, the women of Sinaloa have always stood out in the contests" |url=https://www.noroeste.com.mx/entretenimiento/espectaculos/por-sus-atributos-las-mujeres-de-sinaloa-siempre-han-destacado-en-los-certamenes-AFNO370473 |access-date=7 Abril 2023 |website=El Noroeste |language=es-MX}}</ref> |20 |Mazatlán |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Francis Duarte |21 |Leon |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Dianne Winyard |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Nicoline Broeckx<ref>{{Cite news |date=5 Enero 1974 |title=Nicoline Broeckx (20) uit Maastricht miss Holland |language=nl |pages=13 |work=Tubantia |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBPERS01:003367004:mpeg21:p00013 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |21 |Maastricht |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Jazmine Panay<ref>{{Cite web |date=15 Abril 2012 |title=‘Fue algo inolvidable’ |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/cultura/120415/inolvidable |access-date=31 Disyembre 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Maria Angela Medina Monjagata<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |21 |Asuncion |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Guadalupe Sanchez<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=15 Marso 2008 |title=Whatever happened to Guada Sanchez? |url=https://www.philstar.com/entertainment/2008/03/15/50417/whatever-happened-guada-sanchez |access-date=13 Disyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |18 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Johanna Raunio<ref>{{Cite web |last=Himberg |first=Petra |date=4 Nobyembre 2009 |title=Johanna Raunio – Suomen kaunein 1974 |url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2009/11/04/johanna-raunio-suomen-kaunein-1974 |access-date=31 Disyembre 2022 |website=Yle |language=fi-FI}}</ref> |21 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Sonia Maria Stege |20 |San Juan |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Anna Paula Freitas<ref>{{Cite web |date=10 Abril 2010 |title=As Misses não têm idade |url=https://www.publico.pt/2010/04/10/jornal/as-misses-nao-tem-idade-19147629 |access-date=17 Enero 2023 |website=Público |language=pt}}</ref> |19 |[[Angola|Anggola]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Louise Le Calvez |24 |Côtes-d'Armor |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Jacqueline Cabrera<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1974 |title=Manila |language=es |pages=20A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=Xz0fAAAAIBAJ&sjid=cs8EAAAAIBAJ&pg=7278%2C2223180 |access-date=11 Enero 2023}}</ref> | – |[[Santo Domingo]] |- |{{flagicon|SEN}} [[Senegal]] |Thioro Thiam<ref>{{Cite news |date=3 Hunyo 1974 |title=Senegal after beauty title |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19740603-1.1.2 |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Fatick |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Angela Teo<ref>{{Cite news |date=28 Mayo 1974 |title=Victory is a tonic for Angela |language=en |pages=3 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19740528-1.2.17.24 |access-date=13 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Melani Irene Wijendra<ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1974 |title=Three who hope to rule that island in the sun |language=en |pages=17 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19740704-1.1.17 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> | – |[[Colombo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Suriname (1959–1975).svg}} [[Suriname]] |Bernadette Werners<ref>{{Cite news |date=10 Hunyo 1974 |title=Detta Werners Miss Sur '74 |language=nl |pages=1 |work=Vrije Stem |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011020802:mpeg21:p001 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> | – |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Eva Roempke<ref>{{Cite web |date=16 Agosto 2011 |title=Miss univers. Ronnia, l'orpheline devenue Miss Suède |url=https://www.leparisien.fr/laparisienne/people/miss-univers-ronnia-l-orpheline-devenue-miss-suede-16-08-2011-1567960.php |access-date=13 Disyembre 2022 |website=Le Parisien |language=fr-FR}}</ref> |19 |Malmö |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Christine Lavanchy |20 |Lausanne |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Benjamas Polpatpijarn<ref>{{Cite news |date=29 Setyembre 1974 |title=Beauty queen has boxer guard |language=en |pages=67 |work=The Sydney Morning Herald |url=https://books.google.com.ph/books?id=UdRYAAAAIBAJ&pg=PA67&dq=%22Miss+Thailand%22+1974&article_id=2395,9851119&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiU_Zu_2beAAxXvS2wGHbNDDk4Q6AF6BAgMEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Thailand%22%201974&f=false |access-date=24 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> | 23 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Jae-kyu<ref name=":2" /> |19 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Stephanie Lee Pack | 18 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Rebeca González<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1974 |title=Candidatas desfilan en trajes tipicos |language=es |pages=20A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=Xj0fAAAAIBAJ&sjid=cs8EAAAAIBAJ&pg=6930%2C1648691 |access-date=11 Enero 2023}}</ref> |20 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Andri Tsangaridou<ref>{{Cite news |date=5 Setyembre 1974 |title=Andri home |language=en |pages=5 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19740905-1.1.5 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |Famagusta |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Simiten Gakirgoz<ref>{{Cite news |date=23 Hulyo 1974 |title=ENGINN ÁGREININGUR |language=en |pages=1 |work=Vísir |url=https://timarit.is/page/3255122?iabr=on |access-date=17 Enero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> | – |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Mirta Grazilla Rodriguez | – |[[Montevideo]] |- |{{flag|Yugoslavia}} |Nada Jovanovsky | – |[[Belgrado]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1974]] 7l4f1q31yjm0tapv3lcbg24izx7ec6i 0 321558 2167284 2137106 2025-07-03T10:40:13Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167284 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Anne Marie Pohtamo]]'''|date=19 Hulyo 1975|presenters={{Hlist|Bob Barker|Helen O'Connell}}|venue=Gimnasio Nacional José Adolfo Pineda, [[San Salvador]], [[El Salvador]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|TV6 El Salvador Color}}|entrants=71|placements=12|debuts={{Hlist|Belis|Mawrisyo|Rehiyon ng Mikronesya|Samoang Amerikano}}|withdraws={{Hlist|Honduras|Portugal|Senegal|Suriname|Tsipre}}|returns={{Hlist|Dinamarka|Ekwador|Guwatemala|Hayti|Maruekos|Peru|Timog Aprika}}|congeniality=Christine Mary Jackson <br> {{flagicon|Trinidad and Tobago}} Trinidad at Tobago|photogenic=Martha Echeverri <br> {{flagicon|Colombia}} Kolombya <br> Summer Bartholomew <br> {{flagicon|United States}} Estados Unidos|best national costume=Emy Elivia Abascal <br> {{flagicon|Guatemala}} Guwatemala|before=[[Miss Universe 1974|1974]]|next=[[Miss Universe 1976|1976]]|represented='''{{flagicon|Finland}} Pinlandiya'''|caption=[[Anne Marie Pohtamo]], Miss Universe 1975}} Ang '''Miss Universe 1975''' ay ang ika-24 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Gimnasio Nacional José Adolfo Pineda, San Salvador, El Salvador noong 19 Hulyo 1975. Ito rin ang unang edisyon ng kompetisyon na ginanap sa ilalim ng pagmamay-ari ng Gulf+Western Industries. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Miss Universe 1972]] [[Kerry Anne Wells]] si [[Anne Marie Pohtamo]] ng Pinlandiya bilang Miss Universe 1975.<ref name=":10">{{Cite news |date=20 Hulyo 1975 |title=Finnish model new Miss Universe |language=en |pages=2 |work=The Independent |url=https://www.newspapers.com/clip/76620195/miss-haiti-1975/ |access-date=23 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1975 |title=Miss Finlandia electa anoche Miss Universo |language=es |pages=80 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=rjcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=4251%2C11157354 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> Ito ang ikalawang tagumpay ng Pinlandiya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Gerthie David ng Hayti, habang nagtapos bilang second runner-up si Summer Bartholomew ng Estados Unidos.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1975 |title=Quest |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110648374?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=17 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> Hindi kinoronahan ni [[Amparo Muñoz]] ng Espanya ang kanyang kahalili matapos nitong bumitaw sa pwesto noong Enero 1975. Mga kandidata mula sa pitumpu't-isang bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikasiyam na pagkakataon, samantalang si Helen O'Connell ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Barker |first=Bob |date=7 Hulyo 1975 |title=Beautiful girls 'star' in pageant |language=en |pages=31 |work=Sioux City Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/106318228/barker-column-july-7-1975/ |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |last=Barker |first=Bob |date=16 Hulyo 1975 |title=Host job great reward |language=en |pages=12B |work=The Evening Independent |url=https://news.google.com/newspapers?id=U_4LAAAAIBAJ&sjid=GFgDAAAAIBAJ&pg=5931%2C165171 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Gimnasio José Adolfo Pineda.JPG|thumb|Gimnasio Nacional José Adolfo Pineda, ang lokasyon ng Miss Universe 1975|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 3 Agosto 1971, naglagda ng kontrata ang Miss Universe Organization at ang Government Economic Development Administrator ng Porto Riko upang dalhin ang Miss Universe at Miss USA sa San Juan mula 1972 hanggang 1976.<ref>{{Cite news |date=6 Agosto 1971 |title=PR gets Miss Universe contest for five years |language=en |pages=1, 15 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=SyQwAAAAIBAJ&sjid=pkQDAAAAIBAJ&pg=2614%2C2960258 |access-date=26 Disyembre 2022}}</ref> Gayunpaman, kinansela ng pamahalaan ng Porto Riko ang kasunduan noong Pebrero 1973 dahil ayon sa mga opisyal ng pamahalaan ng Porto Riko, ilegal diumano ang kasunduan.<ref name=":1">{{Cite news |date=17 Pebrero 1973 |title=Pageant may move to Latin America |language=en |pages=10 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=ErxOAAAAIBAJ&sjid=260DAAAAIBAJ&pg=5963%2C4130653 |access-date=5 Enero 2023}}</ref> Noong 31 Disyembre 1974, inanunsyo ng pangulo ng Miss Universe Inc. na si Harold Glasser na ang Miss Universe 1975 ''pageant'' ay gaganapin sa San Salvador, El Salvador sa 19 Hulyo 1975.<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1975 |title=Karate guard for beauty queens |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19750708-1.1.3 |access-date=17 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> Sa araw ng kompetisyon, ilang grupo ng mga armadong hukbo na may mga ''submachine gun'' ang nakalibot sa lokasyon kung saan gaganapin ang kompetisyon upang itigil ang mga demonstrasyon ng mga mag-aaral na nagpoprotesta sa paggasta ng Pamahalaan ng El Salvador ng $1-milyon para sa paligsahan.<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1975 |title=Trouble threatens Miss Universe contest |language=en |pages=12 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460697:mpeg21:p012 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> Ilang oras bago ang kompetisyon, isang bomba ang sumabog sa gitna ng San Salvador bilang protesta laban sa Miss Universe ''pageant'' na nakasugat sa isang sibilyan, at nakapinsala sa National Tourist Office ng El Salvador, na siyang nag-organisa sa ''pageant.''<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1975 |title=Protest Bombing In San Salvador |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1975/07/20/archives/protest-bombing-in-san-salvador.html |access-date=30 Marso 2023 |issn=0362-4331}}</ref> Isang linggo matapos ang kompetisyon, nagkaroon ng mga protesta sa mga lungsod ng Santa Ana at San Salvador na nagresulta sa ''1975 Salvadoran student massacre.'' Ayon sa pamahalaang militar ng El Salvador, isa ang namatay, lima ang nasugatan, at labing-isa ang nakulong, ngungit ayon sa mga estudyanteng lumahok sa mga protesta, mahigit-kumulang labindalawa ang namatay, dalawampu ang nasugatan, at apatnapu ang nakulong.<ref>{{Cite news |date=10 Agosto 1975 |title=Unrest growing in El Salvador |language=en |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1975/08/10/archives/unrest-growing-in-el-salvador-demonstrations-put-down-after-protest.html |access-date=22 Nobyembre 2023}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-isang mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang first runner-up ng Miss Spain 1974 na si Consuelo Martin bilang kandidata ng [[Espanya]] matapos bitawan ni Miss Spain 1974 Natividad Rodriguez ang titulo pagkatapos nitong sumali sa Miss World. Iniluklok ang third runner-up ng Miss Thailand Universe 1975 na si Wanlaya Thonawanik matapos piliin ni Miss Thailand Universe 1975 Sirikwan Nantasiri na ituloy ang kanyang karera sa pelikula.<ref>{{Cite web |date=19 Oktubre 2013 |title=Sex Bombs: 10 Thai beauties from the 60s and 70s |url=https://coconuts.co/bangkok/lifestyle/sex-bombs-10-thai-beauties-60s-and-70s/ |access-date=14 Enero 2023 |website=Coconuts |language=en-US}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Belis, Mawrisyo, rehiyon ng Mikronesya, at Samoang Amerikano, at bumalik ang mga bansang Dinamarka, Ekwador, Guwatemala, Hayti, Moroko, Peru, at Timog Aprika. Huling sumali noong [[Miss Universe 1961|1961]] ang Guwatemala, noong [[Miss Universe 1966|1966]] ang Moroko, noong [[Miss Universe 1968|1968]] ang Hayti at Timog Aprika, noong [[Miss Universe 1972|1972]] ang Ekwador at Peru, at noong [[Miss Universe 1973|1973]] ang Dinamarka. Hindi sumali ang mga bansang Honduras, Portugal, Senegal, Suriname, at Tsipre sa edisyong ito. Hindi sumali si Miss Suriname 1975 Mavis Slengard dahil ito ay may sakit.<ref>{{Cite news |date=28 Hunyo 1975 |title=Miss Suriname niet internationaal contest |language=nl |pages=10 |work=Vrije Stem |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011021184:mpeg21:p010 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Honduras, Portugal, Senegal, at Tsipre matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> Dapat sanang kakalahok sa edisyong ito sina Eloise Jubienne ng [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]], Dorothy McKoy ng [[Kapuluang Kayman]], Sissel Gulbrandsen ng [[Noruwega]], at Vinah Thembi Mamba ng [[Eswatini|Suwasilandiya]]. Gayunpaman, hindi sila nakasali dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Kakalahok din sana si Eva Arni ng [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]], subalit hindi ito nakasali dahil nanalo na ito sa kompetisyong internasyonal. Sumali si Arni sa [[Miss Universe 1976|susunod na edisyon]].<ref>{{Cite news |date=26 Mayo 1975 |title=Black Eva scores a beauty 'first' |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19750526-1.2.17.2 |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1975 map.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1975 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1975''' | * '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]''' – '''[[Anne Marie Pohtamo]]<ref name=":10" />''' |- |1st runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Haiti (1964–1986).svg}} [[Haiti|Hayti]] – Gerthie David<ref name=":10" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Summer Bartholomew<ref name=":10" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Catharina Sjödahl<ref name=":10" /> |- |4th runner-up | * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] – Rose Marie Brosas<ref name=":10" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Ingrid Budag<ref name=":10" /> * {{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] – Carmen Figueroa<ref name=":10" /> * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Sachiko Nakayama<ref name=":10" /> * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Vicki Harris<ref name=":10" /> * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Julie Farnham<ref name=":10" /> * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Orit Cooper<ref name=":10" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Martha Lucia Echeverri<ref name=":10" /> |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !(Mga) Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Summer Bartholomew<ref name=":2">{{Cite news |date=19 Hulyo 1975 |title=Titulo de la mas fotogenica quedo compartido entre Estados Unidos y Colombia |language=es |pages=4C |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=rjcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=3419%2C10723847 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Martha Lucia Echeverri<ref name=":2" /> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Christine Jackson |- |Best National Costume | * {{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] – Emy Abascal<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], labindalawang mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang labindalawang mga ''semi-inalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.'' === Komite sa pagpili === * Maribel Arrieta Galvez – ''Miss El Salvador 1955'', first runner-up sa [[Miss Universe 1955]]<ref name=":3">{{Cite news |last=Loaiza |first=Norma |date=15 Hulyo 1975 |title=El presidente Molina declaro a candidatas huespedes de honor |language=es |pages=1B |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qzcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=5183%2C9242335 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> * Ernest Borgnine – Amerikanong aktor<ref name=":9">{{Cite news |last=Anderson |first=Nancy |date=16 Agosto 1975 |title=Scheider determined to be strong |language=en |pages=18 |work=The Desert Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/116422619/the-desert-sun/ |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> * Aline Griffith, Kondesa ng Romanones – Amerikanong sosyalidad * Kiyoshi Hara – Pangulo ng ''Asahi Broadcasting Corporation''<ref name=":11">{{Cite news |date=16 Hulyo 1975 |title=Miss Universe jury in El Salvador |language=nl |pages=5 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460694:mpeg21:p005 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> * Jean-Claude Killy – ''World Cup alpine ski racer'' na Pranses<ref name=":11" /> * Peter Lawford – Ingles na aktor<ref name=":9" /> * Max Lerner – Amerikanong mamamahayag * Susan Strasberg – Amerikanong aktres * Leon Uris – Amerikanong nobelista * Sarah Vaughan – Amerikanong mangaawit<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1975 |title=Bias in beauty quest alleged |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110648517?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=17 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> * Luz Marina Zuluaga – [[Miss Universe 1958]] mula sa Kolombya<ref name=":3" /> == Mga kandidata == Pitumpu't-isang kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1975 |title=Line-up of world beauties |language=en |pages=5 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19750714-1.1.5 |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Rosa Del Valle<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1975 |title=Che! |language=es |pages=13A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=9XAjAAAAIBAJ&sjid=T2MEAAAAIBAJ&pg=5812%2C3370624 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |19 |Tucumán |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] |Martica Pamela Brown<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1975 |title=Los ensayos son agotadores |language=es |pages=10C |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=rjcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=4557%2C10751705 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |– |San Nicolaas |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Jennifer Matthews<ref>{{Cite news |date=2 Oktubre 1974 |title=In search of world titles |language=en |pages=2 |work=The Australian Women's Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/44801225 |access-date=14 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |20 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Rosemarie Holzschuh<ref>{{Cite web |last=Calderon |first=Beatriz |date=25 Setyembre 2023 |title=“Me gustan los frijoles y las pupusas”: esto dijo la finlandesa que ganó Miss Universo 1975 sobre El Salvador |url=https://www.laprensagrafica.com/farandula/Me-gustan-los-frijoles-y-las-pupusas-esto-dijo-la-finlandesa-que-gano-Miss-Universo-1975-sobre-El-Salvador-20230630-0018.html |access-date=6 Abril 2024 |website=La Prensa Grafica |language=en}}</ref> |21 |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Sonia Chipman<ref>{{Cite news |date=2 Oktubre 1975 |title=Bahamas beauty bids for Miss Universe crown |language=en |pages=26–30 |work=Jet |url=https://books.google.com.ph/books?id=ZEIDAAAAMBAJ&lpg=PA29&ots=L86cgnXUTO&dq=sonia%20chipman%20miss%20bahamas&pg=PA26#v=onepage&q=sonia%20chipman%20miss%20bahamas&f=false |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |18 |Nassau |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Christine Delmelle<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |18 |Liège |- |{{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] |Lisa Longsworth<ref name=":6">{{Cite news |date=10 Hulyo 1975 |title=La capital de Miss Universo se moviliza |language=es |pages=1B |work=12 Hulyo 1975 |url=https://news.google.com/newspapers?id=qDcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=3690%2C7437527 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |18 |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Maritza Pineda<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1975 |title=El Salvador |language=es |pages=18A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qDcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=5856%2C6898115 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |19 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Donna Wright<ref>{{Cite news |date=Hulyo 1975 |title=Photo album of 1975 Miss Bermuda |language=en |pages=20–25 |work=Fame Magazine |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/p16347coll1/id/3155/rec/74 |access-date=17 Enero 2023 |via=Bermuda National Library}}</ref> |22 |St. David's |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Ingrid Budag<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1975 |title=San Salvador |language=es |pages=18A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=pzcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=4475%2C6169930 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |18 |Blumenau |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Jacqueline Gamarra<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1975 |title=Candidatas a Miss Universo vistian escenario del actio |language=es |pages=23A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=pzcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=6930%2C6186276 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |19 |Cochabamba |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Yasmin Fraites<ref>{{Cite news |date=20 Hunyo 1975 |title=Berdad riba Miss Corsow 1975 |language=pap |pages=8 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460724:mpeg21:p008 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Berit Fredriksen<ref name=":4" /> |20 |Stevns |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Ana Maria Wray Salas |18 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Carmen Figueroa<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1975 |title=Todas tienen algo en comun: quieren ser Miss Universo |language=es |pages=18A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qjcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=4787%2C8252136 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |20 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Mary Kirkwood<ref name=":0">{{Cite web |last=Smith |first=Ken |date=10 Pebrero 2017 |title=Herald Picture Archive: Marie crowned Miss Scotland and becomes a canned attraction |url=https://www.heraldscotland.com/news/15082864.herald-picture-archive-marie-crowned-miss-scotland-becomes-canned-attraction/ |access-date=22 Disyembre 2022 |website=Herald Scotland |language=en}}</ref> |19 |[[Glasgow]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Espanya]] |Consuelo Martin<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1975 |title=Signing away |language=en |pages=6 |work=Marshfield News-Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/115053769/marshfield-news-herald/ |access-date=23 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Tenerife]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Summer Bartholomew<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1975 |title=Miss California wins title of Miss USA for 1975 |language=en |pages=10 |work=News-Press |url=https://www.newspapers.com/clip/22822656/news-press/ |access-date=23 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |Merced |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Georgina Kerler<ref name=":8">{{Cite news |date=18 Hulyo 1975 |title=Beauties to compete |language=en |pages=28 |work=The Greenville News |url=https://www.newspapers.com/clip/19534183/the-greenville-news/ |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |– |[[:en:Cardiff|Cardiff]] |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Afroditi Katsouli<ref name=":7">{{Cite news |date=13 Hulyo 1975 |title=72 bellezas participan en concurso Miss Universo |language=es |pages=18A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qTcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=3334%2C7656468 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |19 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Deborah Nache<ref name=":12">{{Cite news |last=Bacon |first=James |date=23 Hulyo 1975 |title=Surrounded by beauty unnoticed |language=en |pages=45 |work=Youngstown Vindicator |url=https://books.google.com.ph/books?id=mIxIAAAAIBAJ&pg=PA25&dq=%22Miss+Northern+Marianas%22&article_id=758,2390261&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi5mYjYr6f_AhWGHXAKHYqnAL8Q6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Northern%20Marianas%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Emy Abascal<ref>{{Cite news |last=Loaiza |first=Norma |date=17 Hulyo 1975 |title=Integrado el jurado para elegir a Miss Universo |language=es |pages=8A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=rDcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=3613%2C9474718 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Guatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Gillian King<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 2017 |title=Photo Flashback |language=en |work=The Gleaner |url=https://www.pressreader.com/jamaica/jamaica-gleaner/20170719/282166471236407 |access-date=14 Enero 2023 |via=PressReader}}</ref> |17 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Sachiko Nakayama<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1975 |title=Poolside frolic by two beauties from the east... |language=en |pages=28 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19750709-1.2.127 |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Hokkaidō]] |- |{{Flagicon image|Flag of Haiti (1964–1986).svg}} [[Haiti|Hayti]] |Gerthie David<ref>{{Cite web |date=1 Pebrero 2017 |title=Miss Univers : avant Raquel Pélissier, il y a eu Gerthie David |url=https://lenouvelliste.com/article/167968/miss-univers-avant-raquel-pelissier-il-y-a-eu-gerthie-david |access-date=14 Enero 2023 |website=Le Nouvelliste |language=fr}}</ref> |21 |[[Port-au-Prince]] |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Mary Cheung<ref>{{Cite news |date=30 Hunyo 1975 |title=Miss HK 1975 |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19750630-1.1.1 |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |22 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Meenakshi Kurpad<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |21 |[[Bangalore]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Lydia Arlini Wahab<ref>{{Cite web |last=Martinus |first=Alps |date=1 Marso 2022 |title=Ingat Prisa Adinda? Anak Jendral, Dulu Terkenal Kolaborasi Dengan J-Rocks, Ini Kabarnya |url=https://manado.tribunnews.com/2022/03/01/ingat-prisa-adinda-anak-jendral-dulu-terkenal-kolaborasi-dengan-j-rocks-ini-kabarnya |access-date=16 Enero 2023 |website=Tribun Manado |language=id-ID}}</ref> |22 |[[Jakarta]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Vicki Harris |22 |[[Londres]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Julie Farnham<ref name=":8" /> |18 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Orit Cooper<ref>{{Cite news |date=20 Hunyo 1975 |title=Israel's beauty queen for 1975 |language=en |pages=10 |work=B'nai B'rith Messenger⁩⁩ |url=https://www.nli.org.il/en/newspapers/bbh/1975/06/20/01/article/48/?srpos=1&e=------197-en-20--1--img-txIN%7ctxTI-%22Orit+Cooper%22----1975---------1 |access-date=14 Enero 2023 |via=National Library of Israel |archive-date=14 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114141618/https://www.nli.org.il/en/newspapers/bbh/1975/06/20/01/article/48/?srpos=1&e=------197-en-20--1--img-txIN%7CtxTI-%22Orit+Cooper%22----1975---------1 |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Diana Salvador |– |Udine |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Sandra Campbell |23 |Leamington |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Sigrid Klose<ref name=":4">{{Cite news |date=3 Hulyo 1975 |title=Nueva York |language=es |pages=22 |work=5 Hulyo 1975 |url=https://news.google.com/newspapers?id=pTcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=7241%2C4537769 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |21 |[[Sarre]] |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Julia Wallace<ref>{{Cite news |date=23 Hulyo 1975 |title=Welcome home kiss |language=en |pages=14 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=Ix0uAAAAIBAJ&sjid=j0QDAAAAIBAJ&pg=5231%2C2797643 |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |St. Croix |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Martha Lucia Echeverri<ref>{{Cite news |date=12 Nobyembre 1974 |title=Valle, otra vez! |language=es |pages=1, 1B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=f6AqAAAAIBAJ&sjid=TmMEAAAAIBAJ&pg=3237%2C834119 |access-date=10 Enero 2023}}</ref> |18 |Tuluá |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Marielos Picado<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1975 |title="Me gustaria que esto fuera algo mas que concurso de belleza" |language=es |pages=2A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qTcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=4156%2C7574649 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |18 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Suad Nachoul |21 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]] |Aurelia Sancho<ref>{{Cite web |last=Dibba |first=Amie |date=3 Nobyembre 2016 |title=Koisey Hiama crowned Miss Liberia Minnesota |url=https://mshale.com/2016/11/03/koisey-hiama-crowned-liberia-minnesota/ |access-date=14 Enero 2023 |website=Mshale |language=en-US}}</ref> |18 |[[Monrovia]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Marie Therese Manderschied<ref name=":7" /> |19 |Tétange |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Helga Jonsdottir<ref>{{Cite news |date=10 Marso 1975 |title=Sunna sendir konur til keppni |language=is |pages=20 |work=Vísir |url=https://timarit.is/page/3260973?iabr=on |access-date=14 Enero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |22 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Alice Cheong<ref>{{Cite news |date=9 Hunyo 1975 |title=Alice is Miss Malaysia |language=en |pages=9 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19750609-1.2.42.1 |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Frances Ciantar |– |[[Valletta]] |- |{{flagicon|MAR}} [[Maruekos]] |Salhi Badia<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1975 |title=Three faint at world beauty show |language=en |pages=6 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19750721-1.1.6 |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Rabat]] |- |{{flagicon|MUS}} [[Mawrisyo]] |Nirmala Sohun |19 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Delia Servin<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1975 |title=El Salvador |language=es |pages=18A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qjcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=6964%2C8254264 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |18 |Sinaloa |- |{{Flagicon image|Flag of the Trust Territory of the Pacific Islands.svg}} [[Micronesia|Mikronesya]] |Elena Tomokane<ref name=":12" /> |19 |Saipan |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Alda Sanchez<ref name=":5">{{Cite news |date=13 Hulyo 1975 |title=Medidas y dimensiones, un aspecto destacado del concurso Miss Universo |language=es |pages=11B |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=qTcfAAAAIBAJ&sjid=cc8EAAAAIBAJ&pg=4172%2C7961659 |access-date=14 Enero 2023}}</ref> |20 |[[Managua]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Barbara Kirkley<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1975 |title=Untitled |language=en |pages=6 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110647124?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=17 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |– |Auckland |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Linda Snippe<ref>{{Cite news |date=6 Mayo 1975 |title=Lynda Miss Holland |language=nl |pages=17 |work=Het vrije volk |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010958760:mpeg21:p017 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |Badhoevedorp |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Anina Horta<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Susana Viré<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Olga Berninzon<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |17 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Rose Marie Brosas<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=13 Oktubre 2015 |title=How Chiqui caught Ali’s heart |url=https://www.philstar.com/entertainment/2015/10/13/1510328/how-chiqui-caught-alis-heart |access-date=31 Disyembre 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |18 |[[Maynila]] |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]''' |'''[[Anne Marie Pohtamo]]'''<ref>{{Cite web |last=Nieminen |first=Arja |date=19 Hulyo 2015 |title=Anne Pohtamo näyttää yhä Miss Universumilta |url=https://www.iltalehti.fi/viihde/a/2015071819918629 |access-date=14 Enero 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |19 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Lorell Carmona |18 |San Germán |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |[[Sophie Perin]]<ref>{{Cite web |last=Dematte |first=Delphine |date=18 Nobyembre 2021 |title=Metz. Savez-vous qui a été élue Miss France puis Miss International ? |url=https://www.republicain-lorrain.fr/insolite/2021/11/18/savez-vous-qui-a-ete-elu-miss-france-puis-miss-international |access-date=14 Enero 2023 |website=Le Républicain Lorrain |language=FR-fr}}</ref> |18 |Talange |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Milvia Troncoso |18 |Santiago de los Caballeros |- |{{flagicon|ASM}} [[Samoang Amerikano]] |Darlene Schwenke<ref name=":3" /> |18 |[[Pago Pago]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Sally Tan<ref>{{Cite news |date=23 Hunyo 1975 |title=Sally bags the crown on her second try |language=en |pages=9 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19750623-1.2.68 |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Singapore|Singapura]] |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Shyama Algama<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1975 |title=Rigors of rehearsal for beauties |language=en |pages=2 |work=The Evening Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/102408895/the-evening-sun/ |access-date=23 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Catharina Sjödahl |17 |Örebro |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Beatrice Aschwanden<ref>{{Cite web |date=12 Nobyembre 2013 |title=Sheilas Mami war Miss Schweiz |url=https://www.20min.ch/story/sheilas-mami-war-miss-schweiz-105083470502 |access-date=14 Enero 2023 |website=20 Minuten |language=de}}</ref> |– |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Wanlaya Thonawanik<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1975 |title=Beauty takes a bow |language=en |pages=5 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19750719-1.2.22.4 |access-date=31 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |– |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Gail Anthony<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1975 |title=Het is weer zover |language=nl |trans-title=It is that time again |pages=3 |work=Limburgsch dagblad |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010560325:mpeg21:p003 |access-date=30 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |[[Cape Town]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Seo Ji-hye<ref>{{Cite web |date=26 Nobyembre 2018 |title=Fans Compile Evidence That Jin’s Mom Was A Miss Korea—And Everything Makes Sense |url=https://www.koreaboo.com/stories/evidence-bts-jins-mother-miss-korea/ |access-date=12 Pebrero 2023 |website=Koreaboo |language=en-US}}</ref> |– |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Christine Mary Jackson |23 |Tunapuna–Piarco |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Raquel Argandoña<ref>{{Cite web |date=20 Pebrero 2022 |title=Así luce Raquel Argandoña, ex Miss Chile, a sus 64 años |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/2/20/asi-luce-raquel-argandona-ex-miss-chile-sus-64-anos-12764.html |access-date=14 Enero 2023 |website=Terra |language=es}}</ref> |17 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Sezin Topçuoğlu |18 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Evelyn Rodriguez<ref name=":6" /> |– |[[Montevideo]] |- |{{flag|Yugoslavia}} |[[Lidija Manić]] |22 |[[Belgrado]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1975]] [[Kategorya:Miss Universe]] 51ug6kfyleeubns6s56u6an8du8yi7k 0 321569 2167285 2129370 2025-07-03T10:40:22Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167285 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|image=Miss Universe 1977 (cropped).jpg|caption=Janelle Commissiong|winner='''[[Janelle Commissiong]]'''|acts={{Hlist|Trío Los Juglares|Fernando Casado}}|date=Hulyo 16, 1977|presenters={{Hlist|Bob Barker|Helen O'Connell}}|entertainment=|venue=Teatro Nacional, [[Santo Domingo]], [[Republikang Dominikano]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|Color Vision}}|congeniality=Pamela Mercer <br> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]]|best national costume=Kim Sung-hee <br> {{flagicon|South Korea|1948}} [[Timog Korea]]|photogenic=Janelle Commissiong <br> {{flagicon|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]]|entrants=80|placements=12|debuts={{Hlist|[[Antigua at Barbuda|Antigua]]|[[French Guiana]]|[[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]]|[[Kapuluang Birheng Britaniko]]|[[Réunion]]|[[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]]|[[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]}}|withdraws={{Hlist|[[Guwatemala]]|[[Luksemburgo]]|[[Turkiya]]}}|returns={{Hlist|[[Belis]]|[[Hayti]]|[[Libano]]|[[French Polynesia|Tahiti]]}}|before=[[Miss Universe 1976|1976]]|next=[[Miss Universe 1978|1978]]|represented='''{{flagicon|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]]'''}} Ang '''Miss Universe 1977''' ay ang ika-26 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Teatro Nacional, Santo Domingo, Republikang Dominikano noong Hulyo 16, 1977. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Rina Messinger]] ng Israel si [[Janelle Commissiong]] ng Trinidad at Tobago bilang Miss Universe 1977.<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1977 |title=Miss Universe Crown Is Won by First Black |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1977/07/17/archives/miss-universe-crown-is-won-by-first-black.html |access-date=26 Enero 2023 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1977 |title=1st black wins Miss Universe |language=en |pages=231 |work=Arizona Republic |url=https://www.newspapers.com/clip/15946574/first-black-miss-universe-in-1977/ |access-date=24 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Trinidad at Tobago sa kasaysayan ng kompetisyon, at ang kauna-unahang babaeng itim ang balat na nagwagi bilang Miss Universe.<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1977 |title=Universe winner is 1st black |language=en |pages=A2 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=9IkwAAAAIBAJ&sjid=0u0DAAAAIBAJ&pg=5837%2C544204 |access-date=29 Enero 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1977 |title=New Miss Universe is first black winner |language=en |pages=10 |work=The Montreal Gazette |url=https://news.google.com/newspapers?id=gIIuAAAAIBAJ&sjid=aaEFAAAAIBAJ&pg=1067%2C574769 |access-date=30 Enero 2023}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Eva Duringer ng Austrya, habang nagtapos bilang second runner-up si Sandra Bell ng Eskosya.<ref>{{Cite news |last=Van Bennekom |first=Peter |date=19 Hulyo 1977 |title=Trinidad beauty wins Miss Universe crown |language=en |pages=1–2 |work=Washington Afro-American |url=https://news.google.com/newspapers?id=MpglAAAAIBAJ&sjid=KPUFAAAAIBAJ&pg=4203%2C298506 |access-date=17 Enero 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1977 |title=Miss Universe: 'A Step In the Right Direction' |language=en-US |work=[[Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1977/07/19/miss-universe-a-step-in-the-right-direction/0cd3b879-1aa5-48da-ae32-c34248275f1e/ |access-date=26 Enero 2023 |issn=0190-8286}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpung bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikalabing-isang pagkakataon, samantalang si Helen O'Connell ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1977 |title=Kingdom growing for Miss Universe |language=en |pages=7 |work=Beatrice Daily Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/10863752/beatrice-daily-sun/ |access-date=30 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=10 Mayo 2021 |title=¿Cuándo fue la única vez que Miss Universo se celebró en República Dominicana y por qué fue tan importante? |url=https://www.diariolibre.com/usa/evergreen/cuando-fue-la-unica-vez-que-miss-universo-se-celebro-en-republica-dominicana-y-por-que-fue-tan-importante-OA26151197 |access-date=28 Enero 2023 |website=Diario Libre |language=es}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Sala Carlos Piantini.JPG|thumb|Teatro Nacional, ang lokasyon ng Miss Universe 1977|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Enero 16, 1977, inanunsyo ng Miss Universe Inc. na ang ika-26 na edisyon ng kompetisyon ay gaganapin sa Teatro Nacional sa Santo Domingo, Republikang Dominikano sa Hulyo 16, 1977. Ang dahilan kung bakit idinaos sa Republikang Dominikano ang Miss Universe ay upang "buksan ang Republikang Dominikano sa mundo".<ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=26 Mayo 2020 |title=“El día que República Dominicana se abrió al mundo” o la intimidad de Miss Universo 1977 |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/el-dia-que-republica-dominicana-se-abrio-al-mundo-o-la-intimidad-de-miss-universo-1977-HB19095763 |access-date=28 Enero 2023 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1977 |title=Plot to kidnap beauty contestants foiled |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19770704-1.1.4 |access-date=28 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa walumpung mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kaniyang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang runner-up ng Femina Miss India 1977 na si Bineeta Bose upang kumatawan sa bansang [[Indiya]] matapos na hindi payagan ng ama ni Femina Miss India 1977 Nalini Vishwanathan na sumali ang kaniyang anak sa Miss Universe.<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga teritoryong Antigua, French Guiana, Guadalupe, Kapuluang Birheng Britaniko, Réunion, San Cristobal, at Santa Lucia, at bumalik ang mga bansang Belis, Hayti, Libano, at Tahiti. Huling sumali noong [[Miss Universe 1962|1962]] ang Tahiti, at noong [[Miss Universe 1975|1975]] ang Belis, Hayti, at Libano. Hindi sumali ang mga bansang Guwatemala, Luksemburgo, at Turkiya sa edisyong ito. Hindi sumali sina Marta Elisa Tirado ng Guwatemala at Jeannette Colling ng Luksemburgo dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali si Manolya Onur ng Turkiya dahil dalawang beses na siyang lumahok.<ref>{{Cite web |last=Shrivastava |first=Namita A. |date=19 Marso 2006 |title=Princess diaries |url=https://timesofindia.indiatimes.com/hyderabad-times/princess-diaries/articleshow/1455717.cms |access-date=3 Enero 2023 |website=The Times of India |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rahman |first=Maseeh |date=27 Hunyo 2006 |title=Indian prince loses maintenance battle |url=http://www.theguardian.com/world/2006/jun/27/turkey.india |access-date=29 Enero 2023 |website=The Guardian |language=en}}</ref> Dapat sanang kakalahok sa edisyong ito si Patricia Vatble ng [[Martinika]]. Gayunpaman, napatalsik si Vatble sa kompetisyon dahil hindi ito nakaabot sa ''age requirement''.<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1977 |title=Untitled |language=en |pages=52 |work=The Indianapolis Star |url=https://www.newspapers.com/clip/10863618/the-indianapolis-star/ |access-date=24 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite web |date=6 Mayo 2014 |title=Patricia Vatblé : Miss Région Martinique |url=https://www.martinique.franceantilles.fr/divers/patricia-vatble-miss-region-martinique-308252.php |access-date=29 Enero 2023 |website=France-Antilles |language=fr-FR}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1977 map.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1977 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1977''' | * '''{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]]''' – '''[[Janelle Commissiong]]<ref name=":4">{{Cite news |date=18 Hulyo 1977 |title=Sandra third in Miss Universe |language=en |pages=1 |work=The Glasgow Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=R5BAAAAAIBAJ&sjid=7aQMAAAAIBAJ&pg=5093%2C3473064 |access-date=30 Enero 2023}}</ref>''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] – Eva Düringer<ref name=":4" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] – Sandra Bell<ref name=":4" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Aura María Mojica<ref name=":4" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya|Alemanya]] – Marie-Luise Gassen<ref name=":4" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] – Maritza Jurado * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Cristal Montañez * {{Flagicon image|Flag of Spain (1977–1981).svg}} [[Espanya]] – Luz María Polegre * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Kimberly Tomes<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1977 |title=Black chosen as fairest in Universe |language=en |pages=18 |work=The Bismarck Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/59311656/miss-universe-1977/ |access-date=30 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> * {{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] – Beatriz Obregón * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Ineke Berends * {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] – Blanca Sardiñas |} === '''Mga espesyal na parangal''' === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Janelle Commissiong<ref>{{Cite web |last=De los Reyes |first=Sara |date=10 Disyembre 2019 |title=The Women Of Color Who Made History By Winning The Miss Universe Title |url=https://metro.style/people/society-personalities/women-of-color-miss-universe-titleholders/21762 |access-date=30 Enero 2023 |website=Metro Channel |language=en}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Pamela Mercer |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Kim Sung-hee<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |- |1st Runner-up | * {{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] – Adriana María Umpierre<ref name=":2">{{Cite news |date=14 Hulyo 1977 |title=Corea: mejor traje tipico |language=es |pages=2A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=W0kqAAAAIBAJ&sjid=-VAEAAAAIBAJ&pg=1699%2C525514 |access-date=27 Enero 2023}}</ref> |- |2nd Runner-up | * {{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] – Hyam Saadé<ref name=":2" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], labindalawang mga ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang labindalawang mga ''semfinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.''<ref>{{Cite news |last=Copp |first=Earle |date=16 Hulyo 1977 |title=Soaps taking over more daytime TV |language=en |pages=17 |work=The Free Lance-Star |url=https://news.google.com/newspapers?id=6QBOAAAAIBAJ&sjid=-osDAAAAIBAJ&pg=5774%2C2011053 |access-date=29 Enero 2023}}</ref> === Komite sa pagpili === * Dionne Warwick – Amerikanang mangaawit<ref name=":3">{{Cite news |date=17 Hulyo 1977 |title=Miss Trinidad, 1st black Miss Universe |language=en |pages=18 |work=The Times |url=https://www.newspapers.com/clip/58292665/miss-universe-1977/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> * Vidal Sassoon – tagapag-ayos ng buhok na Ingles<ref name=":3" /> * [[Marisol Malaret]] – [[Miss Universe 1970]] mula sa [[Puerto Rico|Porto Riko]]<ref name=":3" /> * Oscar de la Renta – Dominikano-Amerikanong taga-disenyo<ref name=":3" /> * Roberto Cavalli – Italyanong taga-disenyo<ref name=":3" /> * Jose Armando Bermudez – negosyanteng Dominikano<ref name=":3" /> * Linda Crystal – Arhentinang aktres<ref name=":3" /> * Robert Evans – Amerikanong aktor<ref name=":3" /> * Uri Geller – ilusyonistang Ingles-Israeli<ref name=":3" /> * Howard W. Koch – Amerikanong direktor<ref name=":3" /> * Gordon Parks – litratistang Amerikano<ref name=":3" /> * Wilhelmina Cooper – modelong Olandes at tagapagtatag ng Wilhelmina Models<ref name=":3" /> == Mga kandidata == [[Talaksan:Cristal Montanez Miss Venezuela 1977 (29).jpg|thumb|250x250px|Mga kandidata sa Miss Universe 1977 kasama si Rina Messinger.]] Walumpung kandidata ang kumalahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ATG}} [[Antigua at Barbuda|Antigua]] |Sheryl Gibbons<ref>{{Cite news |last=Hill |first=Eucelia |date=31 Mayo 2003 |title=When they were there |language=en |pages=8 |work=Sun Weekend |url=https://books.google.com.ph/books?id=OBJlAAAAIBAJ&pg=PA8&dq=%22Miss+Universe%22+%22Antigua%22&article_id=1201,27603&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiI6rn9i8L_AhUlRWwGHX0lDmMQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Antigua%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |[[San Juan, Antigua at Barbuda|San Juan]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Maritza Jurado<ref>{{Cite web |last=Teran Velazquez |first=Shaiel |date=9 Enero 2023 |title=Miss Universo: las argentinas que llegaron más lejos en el certamen de belleza |url=https://viapais.com.ar/entretenimiento/miss-universo-las-argentinas-que-llegaron-mas-lejos-en-el-certamen-de-belleza/ |access-date=26 Enero 2023 |website=Vía País |language=es}}</ref> |24 |La Plata |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Eldrith Oduber<ref>{{Cite news |date=20 Setyembre 1976 |title=Eldrith Oduber Miss Aruba 1976 |language=nl |pages=5 |work=Amigoe di Curacao |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Aruba%22&coll=ddd&identifier=ddd:010460825:mpeg21:a0065&resultsidentifier=ddd:010460825:mpeg21:a0065&rowid=6 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Jill Minahan<ref name=":5">{{Cite news |date=11 Hulyo 1977 |title=Notas del concurso |language=es |pages=9 |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=WUkqAAAAIBAJ&lpg=PA9&dq=%22Anja%20Terzi%22&pg=PA9#v=onepage&q=%22Anja%20Terzi%22&f=false |access-date=19 Hulyo 2024 |via=Google Books}}</ref> |19 |[[Melbourne]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Eva Düringer<ref>{{Cite web |last=Rossi |first=Benedetta |date=16 Hunyo 2022 |title=Inside Eva Düringer Cavalli's Maximalist Florentine Home Replete with Abundant Taste |url=https://en.vogue.me/culture/eva-düringer-cavalli-roberto-cavalli-florentine-home-pictures/ |access-date=8 Pebrero 2023 |website=Vogue Arabia |language=en-GB }}{{Dead link|date=Pebrero 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |18 |Bodensee |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Paulette Borghardt<ref>{{Cite news |last=Rath |first=Dick |date=Enero 1977 |title=To Nassau for cheesecake |language=en |pages=140–143 |work=Boating |url=https://books.google.com.ph/books?id=pi2nqBeDRKgC&lpg=RA1-PA141&ots=iIvEIj__yE&dq=paulette%20borghardt%20miss%20bahamas&pg=RA1-PA141#v=onepage&q=paulette%20borghardt%20miss%20bahamas&f=false |access-date=28 Enero 2023}}</ref> |20 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BAR}} [[Barbados]] |Margaret Rouse |18 |St. James |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Claudine Vasseur<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |18 |[[Bruselas]] |- |{{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] |Dora Maria Phillips |18 |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Cristal Montañez<ref>{{Cite web |last=Echeverry |first=Hugo |date=6 Marso 2021 |title=Cristal Montañéz: de Miss Venezuela a defensora de los DD. HH. |url=https://www.vozdeamerica.com/a/dia-internacional-de-la-mujer-2021_cristal-montanez-de-miss-venezuela-defensora-de-ddhh/6072151.html |access-date=28 Enero 2023 |website=Voz de América |language=es}}</ref> |17 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Connie Frith |23 |St. George's Parish |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Cássia Janys Silveira<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |21 |Indaiatuba |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Liliana Gutiérrez<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Regine Tromp<ref>{{Cite news |date=6 Hunyo 1977 |title=Regine Tromp Miss Curacao |language=nl |pages=3 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010639166:mpeg21:p003 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Inge Erlandsen<ref>{{Cite news |date=26 Agosto 1977 |title=Ætluðu skæruliðar að ræna fegurðardrottningum? |language=is |pages=6–7 |work=Tíminn |url=https://timarit.is/page/3897246?iabr=on |access-date=28 Enero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |23 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Lucía Hernández<ref>{{Cite web |date=13 Pebrero 2008 |title=Ana Lucía Cevallos, una candidata fotógrafa y diseñadora |url=https://www.eluniverso.com/2008/02/13/0001/1065/7E3AA509B6C6491F8F10DC6A32A05666.html |access-date=28 Enero 2023 |website=El Universo |language=es}}</ref> |18 |Chone |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Altagracia Arévalo |19 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Sandra Bell<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1977 |title=Sandra chose "Miss Scotland" |language=en |pages=10 |work=The Wishaw Press, etc. |url=https://www.newspapers.com/clip/107317780/miss-scotland-1978/ |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Glasgow]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1977–1981).svg}} [[Espanya]] |Luz María Polegre<ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Marso 2008 |title=Una tinerfeña de 17 años, con medidas ideales, la nueva Miss España |url=https://www.elimparcial.es/noticia/5393/gente-y-tendencias/una-tinerfena-de-17-anos-con-medidas-ideales-la-nueva-miss-espana.html |access-date=28 Enero 2023 |website=El Imparcial |language=es}}</ref> |19 |[[Tenerife]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Kimberly Tomes<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1977 |title=Texas woman holder of Miss U.S.A. title |language=en |pages=23 |work=Lawrence Journal-World |url=https://news.google.co.nz/newspapers?id=pjAyAAAAIBAJ&sjid=4-UFAAAAIBAJ&dq=miss-usa&pg=5089%2C2253539 |access-date=3 Enero 2023}}</ref> |21 |[[Houston]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[French Guiana]] |Evelyne Randel |17 |[[Cayenne]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Christine Murphy<ref>{{Cite news |date=28 Abril 1977 |title=Miss Wales puts a big smile on the face of Llandudno |language=en |pages=29 |work=The North Wales Weekly News |url=https://www.newspapers.com/clip/110285518/miss-wales-1977/ |access-date=24 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |Swansea |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Maria Spantidaki<ref>{{Cite web |last=Efthymiou |first=Antonios |date=13 Mayo 2019 |title=Από τα Καλλιστεία στο Σινεμά |url=https://www.maxmag.gr/cinema/apo-ta-kallisteia-sto-sinema/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=MaxMag |language=el}}</ref> |– |[[Atenas]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |Catherine Reinette |– |Basse-Terre |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Lisa Caso |20 |Agana |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Kyoko Sato |19 |[[Tokyo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Haiti (1964–1986).svg}} [[Haiti|Hayti]] |Françoise Elie<ref>{{Cite news |date=3 Hunyo 1977 |title=L'Election de Miss Haiti a cabane choucoune |language=fr |pages=1; 6 |work=Le Nouvelliste |url=https://ufdc.ufl.edu/uf00000081/09784 |access-date=26 Enero 2023 |via=Digitial Library of the Caribbean}}</ref> |19 |[[Port-au-Prince]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Margarita Camacho |19 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Carolina Rauscher<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |19 |Siguatepeque |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Loletta Chu<ref>{{Cite web |last=Mok |first=Laramie |date=1 Setyembre 2017 |title=Rare photos of past Miss Hong Kong contestants showcase fan favourites |url=https://www.scmp.com/magazines/style/people-events/article/2109360/rare-pics-past-miss-hong-kong-contestants-reveal-fan |access-date=12 Enero 2023 |website=[[South China Morning Post]] |language=en}}</ref> |18 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Bineeta Bose |18 |[[Delhi]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Siti Mirza Nuria Arifin<ref>{{Cite web |last=Sembiring |first=Ekel Suranta |date=6 Agosto 2021 |title=Profil dan Sosok Siti Mirza Nuria, Dokter Sekaligus Mantan Putri Indonesia yang Laporkan Anak Akidi Tio ke Polisi |url=https://correcto.id/beranda/read/50310/profil-dan-sosok-siti-mirza-nuria-dokter-sekaligus-mantan-putri-indonesia-yang-laporkan-anak-akidi-tio-ke-polisi |access-date=28 Enero 2023 |website=Correcto |language=id |archive-date=6 Abril 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230406105242/https://correcto.id/beranda/read/50310/profil-dan-sosok-siti-mirza-nuria-dokter-sekaligus-mantan-putri-indonesia-yang-laporkan-anak-akidi-tio-ke-polisi |url-status=dead }}</ref> |24 |[[Palembang]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Sarah Long<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1977 |title=British beauty in contest |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110852412?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |19 |Bristol |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Jakki Moore<ref name=":0">{{Cite news |date=29 Hunyo 1977 |title=Commonwealth cuties |language=en |pages=24 |work=Fort Lauderdale News |url=https://www.newspapers.com/clip/19534216/fort-lauderdale-news/ |access-date=24 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Zehava Vardi<ref>{{Cite news |date=26 Mayo 1977 |title=New Miss Israel |language=en |pages=9 |work=The Australian Jewish Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/263300705?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |21 |[[Haifa]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Paola Biasini<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1977 |title=L'Eurofascino della Biasini |language=it |pages=3 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,3/articleid,1479_02_1977_0141_0003_20903356/ |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |22 |[[Milan]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Pamela Mercer<ref>{{Cite news |date=28 Setyembre 1976 |title=Fiesta visitor |language=en |pages=1 |work=Del Rio News Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/116582139/del-rio-news-herald/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Burnaby |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Marie-Luise Gassen<ref>{{Cite web |last=Wecker |first=Janaya |date=20 Setyembre 2022 |title=Photos of Celebrity Couples Who Got Married in Las Vegas |url=https://www.harpersbazaar.com/celebrity/latest/g40432210/celebrity-las-vegas-weddings/ |access-date=26 Enero 2023 |website=[[Harper's Bazaar]] |language=en-US}}</ref> |24 |[[Munich]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Andria Norman<ref>{{Cite news |date=22 Hunyo 1979 |title=Miss Universe Pageant Is In 29th Year |language=en |pages=13 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://books.google.com.ph/books?id=GJFMAAAAIBAJ&pg=PA13&dq=%22Miss+Universe%22+%22Antigua%22&article_id=6377,3298526&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwie9I_ajcL_AhUDcWwGHc0IBkQ4ChDoAXoECAsQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Antigua%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |21 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Denise George<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1977 |title=Miss Virgin Islands |language=en |pages=1 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=inJSAAAAIBAJ&sjid=rEYDAAAAIBAJ&pg=5410%2C1814389 |access-date=26 Enero 2023}}</ref> |17 |Charlotte Amalie |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Aura María Mojica<ref>{{Cite news |date=13 Nobyembre 1976 |title=Reina y corte de la belleza |language=es |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=ekkqAAAAIBAJ&sjid=l1AEAAAAIBAJ&pg=5427%2C734868 |access-date=29 Enero 2023}}</ref> |18 |Valle de Cauca |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Claudia Maria Garnier<ref>{{Cite news |date=5 Hunyo 1977 |title=Electas anoche representantes de Costa Rica a concursos de belleza |language=es |pages=4A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=SNAoAAAAIBAJ&sjid=LtEEAAAAIBAJ&pg=5979%2C7485499 |access-date=30 Enero 2023}}</ref> |18 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Hyam Saadé<ref name=":1">{{Cite news |date=1 Hulyo 1977 |title=Five beauties out for a stroll |language=en |pages=32 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19770701-1.2.134 |access-date=21 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]] |Welma Campbell<ref name=":1" /> |21 |[[Monrovia]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Kristjana Þrainsdóttir |24 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Leong Li Ping<ref>{{Cite news |date=7 Mayo 1977 |title=Hello, this is Miss Malaysia speaking... |language=en |pages=2 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19770507-1.2.10 |access-date=21 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |Ipoh |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Jane Saliba |18 |Żurrieq |- |{{flagicon|MUS}} [[Mawrisyo]] |Danielle Marie Bouic<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1977 |title=Gobierno dominicano recibio multiples regalos del mundo |pages=10 |work=La Nacion |url=https://books.google.com.ph/books?id=V8w0AAAAIBAJ&pg=PA10&dq=%22Danielle+Bouic%22&article_id=4490,9726572&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj-wMmX8beAAxU1XWwGHadyCt0Q6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Danielle%20Bouic%22&f=false |access-date=24 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> |22 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Felicia Mercado<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1977 |title=Untitled |language=en |pages=7 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19770716-1.1.7 |access-date=21 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |[[Baja California]] |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Beatriz Obregón<ref>{{Cite web |last=Matamoros |first=Kathia |date=26 Enero 2017 |title=Las nicaragüenses que han logrado entrar al top en Miss Universo |url=https://www.laprensani.com/2017/01/26/espectaculo/2172292-miss-nicaragua-top-miss-universo |access-date=26 Enero 2023 |website=La Prensa |language=es}}</ref> |18 |Rivas |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Åshild Ottesen<ref>{{Cite news |date=29 Hulyo 1977 |title=Gott að vera komin heim |language=is |pages=33 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1488854?iabr=on |access-date=28 Enero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |22 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Donna Anne Schultze<ref>{{Cite news |last=Quindlen |first=Anna |date=1 Hulyo 1977 |title=A Miss Universe Day Beguiles City Hall |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1977/07/01/archives/a-miss-universe-day-beguiles-city-hall-47-miss-universe-candidates.html |access-date=27 Disyembre 2022 |issn=0362-4331}}</ref> |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Ineke Berends<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1977 |title=47 Miss Universe Candidates Enchant City Hal? |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1977/07/01/archives/article-2-no-title-47-miss-universe-candidates-enchant-city-hall.html |access-date=26 Enero 2023 |issn=0362-4331}}</ref> |25 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Marina Valenciano<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Sayah Karakuru<ref>{{Cite news |date=25 Oktubre 1977 |title=Bid to win a crown |language=en |pages=3 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250160704?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |24 |[[Port Moresby]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Leticia Zarza<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |17 |Concepcion |- |{{PER}} |María Isabel Frías<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Anna Lorraine Kier<ref>{{Cite news |date=6 Agosto 2013 |title=Remember Bb. Pilipinas-U Anna Lorraine Kier? |language=en |work=[[Philippine Star]] |url=https://www.pressreader.com/philippines/the-philippine-star/20130806/282733404496402 |access-date=27 Enero 2023}}</ref> |17 |[[Baguio]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Armi Aavikko<ref>{{Cite web |date=26 Oktubre 2009 |title=Suomen kaunein 1977 – Armi Aavikko |url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2009/10/26/suomen-kaunein-1977-armi-aavikko |access-date=9 Enero 2023 |website=Yle |language=fi-FI}}</ref> |18 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Maria del Mar Rivera<ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1977 |title=Apoteotico reconocimiento a la "Senorita Miss Universo" |pages=4 |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=4IBEAAAAIBAJ&pg=PA4&dq=%22Maria+del+Mar+Rivera%22+puerto+rico&article_id=3030,585184&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwigyPi18beAAxUnR2wGHbcaA00Q6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=%22Maria%20del%20Mar%20Rivera%22%20puerto%20rico&f=false |access-date=24 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> |20 |Ponce |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Véronique Fagot<ref>{{Cite web |last=Mathieu |first=Clément |date=8 Disyembre 2022 |title=Miss France 77 : Véronique Fagot chahutée par le public, acclamée par ses camarades |url=https://www.parismatch.com/People/Miss-France-1977-Veronique-Fagot-photos-1592918 |access-date=9 Enero 2023 |website=Paris Match |language=fr}}</ref> |17 |Poitou |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Blanca Sardiñas<ref>{{Cite web |last= |first= |date=4 Hunyo 2021 |title=Hace 18 años Amelia Vega se coronó en el Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/hace-18-anos-amelia-vega-se-corono-en-el-miss-universo-EL26699296 |access-date=26 Enero 2023 |website=Diario Libre |language=es}}</ref> |23 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Réunion]] |Yolaine Morel |– |Saint-Denis |- |{{flagicon|ASM}} [[Samoang Amerikano]] |Virginia Caroline Suka |17 |[[Pago Pago]] |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Christopher-Nevis-Anguilla.svg}} [[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]] |Annette Frank |20 |[[Basseterre]] |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Lucia (1967–1979).svg}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]] |Iva-Lua Mendes<ref>{{Cite web |date=7 Nobyembre 2017 |title=Louise Victor To Represent Saint Lucia at Miss Universe Pageant |url=https://thevoiceslu.com/2017/11/louise-victor-represent-saint-lucia-miss-universe-pageant/ |access-date=29 Enero 2023 |website=The Voice St. Lucia |language=en-US}}</ref> |18 |[[Castries]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Marilyn Choon<ref>{{Cite news |date=9 Mayo 1977 |title=Marilyn's next move |language=en |pages=2 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19770509-1.2.15 |access-date=21 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |Singapura |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Sint Maarten]] |Marie Boirard<ref>{{Cite news |date=4 Abril 1977 |title=Marie Boyard werd Miss St. Maarten |language=nl |trans-title=Marie Boyard became Miss St. Maarten |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010639118:mpeg21:p005 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |Philipsburg |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Sobodhini Nagesan |19 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Marlene Saimo<ref>{{Cite news |date=25 Abril 1977 |title=Marlene Saimo (19) miss Suriname Gerie Atmodimedjo runner up |language=nl |pages=1 |work=Vrije Stem |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011186897:mpeg21:p001 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Birgitta Lindvall |21 |Luleå |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Anja Terzi<ref name=":5" /> |17 |[[Geneva]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[French Polynesia|Tahiti]] |Donna Aunoa<ref name=":1" /> |– |Papeete |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Laddawan Intriya |– |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Glynis Fester<ref name=":5" /> |19 |[[Cape Town]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Sung-hee<ref>{{Cite web |last=Park |first=Jin-hai |date=15 Hulyo 2016 |title='Miss Korea' details 60-year history of Korean beauty pageant |url=https://www.koreatimes.co.kr/www/culture/2022/12/142_209520.html |access-date=26 Disyembre 2022 |website=Korea Times |language=en}}</ref> |18 |[[Seoul]] |- |'''{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]]''' |'''[[Janelle Commissiong]]'''<ref>{{Cite web |last=Braun |first=Liz |date=10 Hulyo 2020 |title=First black Miss Universe became a national icon in Trinidad |url=https://torontosun.com/news/local-news/first-black-miss-universe-became-a-national-icon-in-trinidad |access-date=28 Enero 2023 |website=Toronto Sun |language=en}}</ref> |24 |[[Port of Spain|Port-of-Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Priscilla Brenner |18 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Adriana María Umpierre<ref>{{Cite web |last= |date=28 Mayo 2017 |title=La belleza salteña coronada a nivel nacional e internacional |url=https://diarioelpueblo.com.uy/la-belleza-saltena-coronada-a-nivel-nacional-e-internacional/ |access-date=23 Enero 2023 |website=Diario El Pueblo |language=es}}</ref> |19 |Salto |- |{{flag|Yugoslavia}} |Ljiljana Sobajić<ref name=":5" /> |– |[[Belgrado]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:Miss Universe]] [[Kategorya:1977]] mlfqnt20zr4y726wdzwadgjbhz9484j 0 321586 2167286 2158587 2025-07-03T10:40:29Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167286 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | image= Margaret Gardiner, Miss Universe 1978, TV Magazine.jpg | caption= Margaret Gardiner | winner= '''Margaret Gardiner''' <br /> '''{{flagicon|South Africa|1928}} [[Timog Aprika]]''' | date= 24 Hulyo 1978 | presenters= {{Hlist|Bob Barker|Helen O'Connell}} | venue= Convenciones de Acapulco, [[Acapulco]], [[Mehiko]] | broadcaster= <small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|[[Televisa]]}} | congeniality= Sophia Titus <br /> {{flagicon|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]] | best national costume= Alamjeet Kaur Chauhan <br /> {{flagicon|India}} [[Indiya]] | photogenic= Maribel Fernández <br /> {{flagicon|Costa Rica}} [[Kosta Rika]] | entrants= 75 | placements= 12 | debuts= {{Hlist|[[Vanuatu|Bagong Hebrides]]|[[Lesoto]]}} | withdraws= {{Hlist||[[Antigua at Barbuda|Antigua]]|[[French Guiana]]|[[Kapuluang Birheng Britaniko]]|[[Guadeloupe|Guadalupe]]|[[Hayti]]|[[Indonesya]]|[[Liberya]]|[[Mawrisyo]]|[[Saint Kitts and Nevis|San Cristobal]]|[[St. Lucia|Santa Lucia]]|[[Sint Maarten]]|[[Yugoslavia]]}} | returns= {{Hlist|[[Bonaire]]|[[Guwatemala]]|[[Maruekos]]|[[Saint Vincent and the Grenadines|San Vicente]]|[[Turkiya]]}} | before= [[Miss Universe 1977|1977]] | next= [[Miss Universe 1979|1979]] | entertainment= {{Hlist|Robert Goulet|Violines Mágicos de Villafontana}} }} Ang '''Miss Universe 1978''' ay ang ika-27 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Centro de Convenciones de Acapulco, [[Acapulco]], [[Mehiko]] noong Hulyo 24, 1978. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Janelle Commissiong]] ng Trinidad at Tobago si [[Margaret Gardiner]] ng Timog Aprika bilang Miss Universe 1978.<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=South African model wins crown |language=en |pages=15 |work=Vidette-Messenger of Porter County |url=https://www.newspapers.com/clip/116493408/vidette-messenger-of-porter-county/ |access-date=15 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=Miss Universe 1978 |language=en |pages=1 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=qhFPAAAAIBAJ&sjid=fQIEAAAAIBAJ&pg=1400%2C6123482 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Timog Aprika sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=Miss S. Africa is crowned Miss Universe |language=en |pages=5 |work=The Greenville News |url=https://www.newspapers.com/clip/116626401/the-greenville-news/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Judi Andersen ng Estados Unidos, habang nagtapos bilang second runner-up si Guillermina Ruiz ng Espanya.<ref>{{Cite news |last=Green |first=Charles |date=25 Hulyo 1978 |title=Hawaii woman 2nd in Miss Universe pageant |language=en |pages=25 |work=Honolulu Star-Bulletin |url=https://www.newspapers.com/clip/116493460/honolulu-star-bulletin/ |access-date=15 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1978 |title=The crowning moment |language=en |pages=5 |work=The Sydney Morning Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=3wtkAAAAIBAJ&sjid=gOYDAAAAIBAJ&pg=3487%2C7910546 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-limang bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikalabindalawang pagkakataon, samantalang si Helen O'Connell ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=28 Hunyo 1978 |title='Price is Right' host, genuine beauty expert |language=en |pages=20 |work=The Daily Chronicle |url=https://www.newspapers.com/clip/118189810/the-daily-chronicle/ |access-date=8 Pebrero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:S5001846.JPG|thumb|Centro de Convenciones de Acapulco, ang lokasyon ng Miss Universe 1978|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Sa isang pahayag ni Griff O'Neill ng Miss Universe Inc. noong Oktubre 1976, sinabi nito na isa ang bansang Singapura sa mga lokasyong isinaalang-alang para sa Miss Universe pageant sa taong 1978. Ayon sa Singapore Tourist Promotion Board, bagama't sila ay interesadong idaos ang Miss Universe o Miss World para sa publisidad ng Singapura, isinasaalang-alang din nila kung ang paggastos dito ay kasukat sa epektong promosyonal na kanilang makukuha, at ang importansya nito.<ref>{{Cite news |date=23 Hulyo 1976 |title=STPB WILL HOST CONTEST IF PRICE IS RIGHT |language=en |pages=17 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19760723-1.2.104 |access-date=7 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> Dalawang buwan matapos ianunsyo na gaganapin sa Republikang Dominikano ang Miss Universe 1977, inanunsyo ng ''Minister of Tourism'' ng Mehiko na si Guillermo Rosell de La Lama noong Marso 11, 1977 na ang Miss Universe 1978 pageant ay gaganapin sa [[Acapulco]], [[Mehiko]] sa Hulyo 24, 1978 matapos tanggapin ng Miss Universe ang imbitasyon ng Mehiko.<ref>{{Cite news |date=11 Marso 1977 |title=Miss Universe keuze in Mexico |language=nl |trans-title=Miss Universe choice in Mexico |pages=6 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010639112:mpeg21:p006 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> Ito ang ikaapat na beses na ginanap ang Miss Universe sa [[Amerikang Latino]].<ref>{{Cite news |date=11 Marso 1977 |title=Universe |language=en |pages=3 |work=Berita Harian |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/beritaharian19770311-1.1.3 |access-date=30 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-limang bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang runner-up ng Miss Canada 1977 na si Andrea Eng upang kumatawan sa bansang [[Canada|Kanada]] matapos na bumitiw sa puwesto bilang Miss Canada 1977 si Catherine Swing upang ikasal.<ref>{{Cite news |date=8 Nobyembre 1977 |title=Perennial problem |language=en |pages=2 |work=The Windsor Star |url=https://www.newspapers.com/clip/107429960/the-windsor-star/ |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref name=":1" /> Iniluklok ang first runner-up ng Miss France 1978 na si Brigitte Konjovic bilang kandidata ng [[Pransiya]] matapos na piliin ni Miss France 1978 Pascale Taurua na bumalik sa kaniyang bayan ng [[New Caledonia|Bagong Caledonia]] imbis na manirahan sa Pransiya.<ref>{{Cite web |last=Mitote |first=Pascal |date=8 Marso 2015 |title=Pascale Taurua, Miss France 1978 |url=https://la1ere.francetvinfo.fr/polynesie/tahiti/pascale-taurua-miss-france-1978-236573.html |access-date=30 Enero 2023 |website=Polynésie la 1ère |language=fr-FR}}</ref><ref>{{Cite web |last=Gnipate |first=Steeven |date=5 Marso 2015 |title=Que devient la Calédonienne Pascale Taurua, Miss France 1978? |url=https://la1ere.francetvinfo.fr/2015/03/05/que-devient-pascal-taurua-la-caledonienne-miss-france-1978-235719.html |access-date=31 Enero 2023 |website=Outre-mer la 1ère |language=fr-FR}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Bagong Hebrides at Lesoto, at bumalik ang mga bansang Bonaire, Guwatemala, Maruekos, San Vicente, at Turkiya. Huling sumali noong [[Miss Universe 1964|1964]] ang San Vicente, noong [[Miss Universe 1969|1969]] ang Bonaire, noong [[Miss Universe 1975|1975]] ang Maruekos, at noong [[Miss Universe 1976|1976]] ang Guwatemala at Turkiya. Hindi sumali ang mga bansang Antigua, French Guiana, Guadalupe, Hayti, Indonesya, Kapuluang Birheng Britaniko, Liberya, Mawrisyo, San Cristobal, Santa Lucia, Sint Maarten, at [[Yugoslavia]] sa edisyong ito. Hindi sumali sina Nadine Defraites ng Antigua, Mlue Debor ng Guadalupe, at Ingrid Desmarais ng Mawrisyo dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2004 |title=Maria Allard, Miss Mauritius d?un décevant concours |url=https://lexpress.mu/article/maria-allard-miss-mauritius-dun-d%C3%A9cevant-concours |access-date=1 Pebrero 2023 |website=L'Express |language=fr}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang French Guiana, Hayti, Indonesya, Kapuluang Birheng Britaniko, Liberya, San Cristobal, Santa Lucia, Sint Maarten, at Yugoslavia matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1978''' | * '''{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' – '''[[Margaret Gardiner]]<ref name=":4">{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=Sudafricana electa Miss Universo |language=es |pages=1, 4A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=2cA0AAAAIBAJ&sjid=_tAEAAAAIBAJ&pg=1240%2C7333672 |access-date=31 Enero 2023}}</ref>''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Judi Andersen<ref name=":4" /> |- |2nd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Spain (1977–1981).svg}} [[Espanya]] – Guillermina Ruiz<ref name=":4" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Shirley Saenz<ref name=":4" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Cécilia Rodhe<ref name=":4" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|BEL}} [[Belhika]] – Françoise Moens<ref name=":5">{{Cite news |date=26 Hulyo 1978 |title=Miss S. Africa named Miss Universe |language=en |pages=4 |work=16 Abril 2023 |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110899267?browse=ndp%3Abrowse%2Ftitle%2FC%2Ftitle%2F11%2F1978%2F07%2F26%2Fpage%2F12381164%2Farticle%2F110899267 |access-date=16 Abril 2023}}</ref> * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Lorraine Enriquez<ref name=":5" /> * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Dorit Jellinek<ref name=":5" /> * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Alba Cervera<ref name=":5" /> * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Karin Gustafsson<ref name=":5" /> * {{PER}} – Olga Zumaran<ref name=":5" /> * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Marianne Müller<ref name=":5" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 12 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' |'''6.791 (3)''' |'''6.590 (4)''' |'''6.373 (5)''' |'''6.584 (4)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.155 (1) |7.855 (1) |7.482 (2) |7.830 (1) |- style="background-color:#ccff99;" |{{Flagicon image|Flag of Spain (1977–1981).svg}} [[Espanya]] |6.500 (5) |6.870 (3) |7.545 (1) |6.971 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |6.645 (4) |6.282 (6) |6.545 (4) |6.490 (5) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |7.518 (2) |7.300 (2) |7.355 (3) |7.391 (2) |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |6.230 (6) |6.364 (5) |5.709 (6) |6.101 (6) |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |5.073 (9) |5.064 (7) |4.536 (9) |4.891 (7) |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |5.260 (8) |4.280 (8) |4.945 (7) |4.828 (8) |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |5.320 (7) |3.260 (11) |4.145 (10) |4.241 (9) |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |3.889 (12) |3.800 (9) |4.756 (8) |4.148 (10) |- |{{PER}} |4.422 (10) |3.718 (10) |3.573 (11) |3.904 (11) |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |3.911 (11) |2.890 (12) |3.573 (11) |3.458 (12) |} === '''Mga espesyal na parangal''' === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] – Maribel Fernández<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=31 Enero 2023 |language=es |pages=1A, 2B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=Nh8iAAAAIBAJ&sjid=630EAAAAIBAJ&pg=3829%2C2658666 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Sophia Titus |- |Miss Press | * {{flagicon|ABW}} [[Aruba]] – Margarita Tromp<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=Zuidafrikaanse Miss Universe |language=nl |trans-title=South African Miss Universe |pages=1 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010639355:mpeg21:p001 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Alamjeet Kaur Chauhan<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Jung-eun Shon |- |2nd runner-up | * {{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] – Yasmin Yusoff |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], labindalawang ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang labindalawang ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na lumahok sa ''final interview.'' Sa edisyon ring ito unang ipinapalabas ang mga iskor na binibigay ng mga hurado sa telebisyon. === Komite sa pagpili === * Ursula Andress – Suwisang aktres''<ref name=":2" />'' * Roberto Cavalli – Taga-disenyong Italyano<ref name=":3">{{Cite news |date=24 Hulyo 1978 |title=77 candidatas a Miss Universo |language=es |pages=2A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=NR8iAAAAIBAJ&sjid=630EAAAAIBAJ&pg=2809%2C2290682 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> * Wilhelmina Cooper – Modelong Olandes at tagapagtatag ng Wilhelmina Models<ref name=":2" /> * Miloš Forman – Direktor mula sa [[Czechoslovakia]]<ref name=":3" /> * [[Christiane Martel]] – [[Miss Universe 1953]] mula sa [[Pransiya]]<ref name=":2">{{Cite news |last=Laurent |first=Lawrence |date=24 Hulyo 1978 |title=A glimpse behind the scenes at Miss Universe pageant |language=en |pages=8D |work=St. Petersburg Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=oJ5hAAAAIBAJ&sjid=a1oDAAAAIBAJ&pg=6671%2C276650 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> * Line Renaud – Mangaawit at aktres na Pranses<ref name=":2" /> * David Merrick – Amerikanong ''theatrical producer<ref name=":3" />'' * Anna Moffo – Amerikanang ''opera singer<ref name=":3" />'' * Melba Moore – Amerikanang mangaawit<ref name=":3" /> * Mario Moreno "Cantinflas" – Komedyanteng Mehikano<ref name=":2" /> * Dewi Sukarno – Sosyalidad na Hapones at dating Unang Ginang ng Indonesya<ref name=":2" /> == Mga kandidata == Pitumpu't-limang kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Delia Muñoz |17 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Margarita Tromp<ref>{{Cite news |date=27 Hunyo 1978 |title=Miss Aruba naar Mexico |language=nl |trans-title=Miss Aruba to Mexico |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010639331:mpeg21:p005 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Beverly Pinder<ref>{{Cite news |date=3 Nobyembre 1978 |title=Choice of the week |language=en |pages=3 |work=Royal Australian Navy News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/267444569?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Enero 2023}}</ref> |23 |[[Melbourne]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Doris Anwander<ref>{{Cite web |last= |date=5 Pebrero 2009 |title=Kniggetrainerin: Job mit Takt |url=https://www.vol.at/kniggetrainerin-job-mit-takt/2194012 |access-date=30 Enero 2023 |website=Vorarlberg Online |language=de}}</ref> |18 |Bregenz |- |{{Flagicon image|Flag of New Hebrides.svg}} [[Vanuatu|Bagong Hebrides]] |Christine Spooner |– |Espiritu Santo |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Dulcie Millings<ref>{{Cite web |last=Whachell |first=Robbin |date=25 Nobyembre 2011 |title=Pageantry in The Bahamas: Does The Bahamas have too many pageants? |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/robbins-nest/Pageantry_in_The_Bahamas_Does_The_Bahamas_have_too_many_pageants17811.shtml |access-date=31 Enero 2023 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |18 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BAR}} [[Barbados]] |Judy Miller<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1978 |title=West Indian trio |language=en |pages=10 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=82xOAAAAIBAJ&sjid=L0cDAAAAIBAJ&pg=3093%2C1745760 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |20 |Saint Michael |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Françoise Moens<ref>{{Cite news |date=8 Setyembre 1978 |title=Choice of the week |language=en |pages=3 |work=Royal Australian Navy News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/267443612?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |18 |[[Bruselas]] |- |{{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] |Christina Ysaguirre<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1978 |title=Beauties on the ruins... |language=en |pages=2 |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=iZJNAAAAIBAJ&sjid=3foDAAAAIBAJ&pg=4381%2C4541044 |access-date=3 Pebrero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1954}} [[Venezuela|Beneswela]] |Marisol Alfonzo<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |21 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Madeline Joell |19 |Smith's Parish |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Bonaire]] |Corinne Hernandez<ref>{{Cite news |date=12 Abril 1978 |title=Bij verkiezing Miss Bonaire Programma uitgelopen |language=nl |trans-title=Election Miss Bonaire Program ended |pages=2 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010639269:mpeg21:p002 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Kralendijk |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Suzana Araújo<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |20 |Dionísio |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Raquel Roca<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |– |Beni |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Solange de Castro<ref>{{Cite news |date=20 Oktubre 1978 |title=Choice of the week |language=en |pages=2 |work=Royal Australian Navy News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/267444431?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |20 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Anita Heske<ref>{{Cite web |last=Flyvbjerg |first=Kim |date=14 Disyembre 2014 |title=Han har skabt sin formue på at feste |url=https://www.bt.dk/content/item/711821 |access-date=31 Enero 2023 |website=B.T. |language=da}}</ref> |– |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Mabel Ceballos<ref>{{Cite web |date=16 Nobyembre 2002 |title=Nueva reunión de ex misses Ecuador |url=https://www.eluniverso.com/2002/11/16/0001/18/384EAD2C10E34A8CA705C517F1BF9D32.html |access-date=31 Enero 2023 |website=El Universo |language=es}}</ref> |– |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Iris Mazorra<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1978 |title=Tiempo para cantar |language=es |pages=18A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=18A0AAAAIBAJ&sjid=_tAEAAAAIBAJ&pg=6824%2C1424628 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |18 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Angela McLeod<ref>{{Cite news |date=14 Hunyo 1978 |title=Miss Scotland is big loser |language=en |pages=3 |work=Evening Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=8PBAAAAAIBAJ&sjid=fKcMAAAAIBAJ&pg=3567%2C2531064 |access-date=3 Pebrero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |– |Fife |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1977–1981).svg}} [[Espanya]] |Guillermina Ruiz<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1978 |title=Guillermina Ruiz Domenech |language=es |work=El País |url=https://elpais.com/diario/1978/07/09/sociedad/268783204_850215.html |access-date=31 Enero 2023 |issn=1134-6582}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Barcelona|Barcelona]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Judi Andersen<ref>{{Cite news |date=30 Abril 1978 |title=Judi Lois Andersen, Miss Hawaii, takes Miss USA title in Charleston |language=en |pages=1 |work=The Honolulu Advertiser |url=https://www.newspapers.com/clip/103918081/hawaii-won-miss-usa-1978/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Honolulu]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Elizabeth Ann Jones |20 |Welshpool |- |{{Flagicon image|Flag of Greece (1822-1978).svg}} [[Gresya]] |Marieta Kountouraki |– |[[Tesalonica]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Mary Lois Sampson<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1978 |title=Good form |language=en |pages=10 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=8GxOAAAAIBAJ&sjid=L0cDAAAAIBAJ&pg=6348%2C1337798 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |– |Mangilao |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Claudia María Iriarte<ref>{{Cite web |date=28 Enero 2017 |title=Recuerdos y anécdotas de Miss Guatemala |url=https://www.prensalibre.com/hemeroteca/recuerdos-y-anecdotas-de-miss-guatemala/ |access-date=29 Enero 2023 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Guatemala]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Hisako Manda<ref name=":0">{{Cite news |date=11 Hulyo 1978 |title=Watching body language |language=en |pages=3 |work=The Indianapolis News |url=https://www.newspapers.com/clip/30826352/the-indianapolis-news/ |access-date=3 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Prepektura ng Osaka|Osaka]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Julias Concepción<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1978 |title=A beautiful bunch |language=en |pages=13 |work=The News-Dispatch |url=https://books.google.com.ph/books?id=i0xVAAAAIBAJ&pg=PA7&dq=%22Miss+Samoa%22&article_id=1475,1208202&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjyr_TDs6f_AhWZZt4KHaUPAYA4ChDoAXoECAUQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Samoa%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |– |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Olimpia Velásquez<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |20 |[[Tegucigalpa]] |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Winnie Chan<ref>{{Cite news |date=13 Hunyo 1978 |title=Winnie is Miss HK |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19780613-1.1.3 |access-date=29 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |Kowloon |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Alamjeet Kaur Chauhan<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |23 |[[New Delhi]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Beverly Isherwood |19 |Bolton |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Lorraine Enriquez |19 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Dorit Jellinek<ref>{{Cite news |date=15 Hunyo 1978 |title=Beauty queens all |language=en |pages=1 |work=The Australian Jewish Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/263309329?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |19 |[[Haifa]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Andreina Mazzotti<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1978 |title=Rappresenta l'Italia |language=it |pages=19 |work=Stampa Sera |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,19/articleid,1469_02_1978_0150_0019_20653741/ |access-date=1 Pebrero 2023 |via=La Stampa}}</ref> |21 |[[Brescia]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Andrea Eng<ref name=":1">{{Cite news |date=10 Mayo 1978 |title=World Chance |language=en |pages=25 |work=Times Colonist |url=https://www.newspapers.com/clip/107430190/world-chance/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |[[Vancouver]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Eva-Marie Gottschalk<ref>{{Cite news |date=7 Hulyo 1978 |title=Natural beauty |language=en |pages=2 |work=The News-Dispatch |url=https://news.google.com/newspapers?id=gUxVAAAAIBAJ&sjid=cT4NAAAAIBAJ&pg=3359%2C310915 |access-date=3 Pebrero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |26 |[[Berlin]] |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Barbara Henderson<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=Barbara Henderson |language=en |pages=10 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=-mxOAAAAIBAJ&sjid=L0cDAAAAIBAJ&pg=6355%2C2820674 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |– |Christad, St. Croix |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Shirley Sáenz<ref>{{Cite news |last=Rey |first=Gloria Elena |date=13 Nobyembre 1977 |title=Elegida Sta. Colombia |language=es |pages=1, 16A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=TTwgAAAAIBAJ&sjid=M2YEAAAAIBAJ&pg=1432%2C2872616 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |18 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Maribel Fernández<ref>{{Cite news |date=25 Agosto 1978 |title=Choice of the week |language=en |pages=3 |work=Royal Australian Navy News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/267443796?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |19 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{Flagicon image|Flag of Lesotho (1966–1987).svg}} [[Lesotho|Lesoto]] |Joan Libuseng Khoali<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1978 |title=South African Miss Universe |language=en |pages=3 |work=Argus-Leader |url=https://www.newspapers.com/clip/10863906/argus-leader/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |– |[[Maseru]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Reine Semaan |17 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Anna Björk Edwards<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1977 |title=Sú fegursta á landinu reykvísk |language=is |pages=17 |work=Tíminn |url=https://timarit.is/page/3885245?iabr=on |access-date=31 Enero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |– |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Yasmin Yusoff<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1978 |title=Yasmin beats them all |language=en |pages=21 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19780522-1.2.83.1 |access-date=29 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Pauline Farrugia |22 |Żebbuġ |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Alba Cervera<ref>{{Cite web |last=Castillo |first=Arantxa |date=26 Enero 2015 |title=México luce su belleza |url=https://archivo.eluniversal.com.mx/espectaculos/2015/impreso/mexico-luce-su-belleza-136043.html |access-date=30 Enero 2023 |website=El Universal |language=es |archive-date=30 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230130135624/https://archivo.eluniversal.com.mx/espectaculos/2015/impreso/mexico-luce-su-belleza-136043.html |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Yucatan]] |- |{{flagicon|MAR}} [[Maruekos|Moroko]] |Majida Tazi<ref>{{Cite web |last= |date=28 Oktubre 1961 |title=Le Maroc sera représenté au concours Miss Univers prévu en Israël |url=https://article19.ma/accueil/archives/147163 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Article19 |language=fr-FR}}</ref> |– |[[Rabat]] |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Claudia Herrera |– |Masaya |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Jeanette Aarum |19 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Jane Simmonds<ref>{{Cite web |date=13 Hunyo 2021 |title=Jane Simmonds: The model who caused a sensation with you |url=https://www.you.co.uk/jane-simmonds-the-model-who-caused-a-sensation-with-you/ |access-date=31 Enero 2023 |website=YOU Magazine |language=en-US}}</ref> |21 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Karin Gustafsson |21 |[[Rotterdam]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Diana Conte<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Angelyn Muta Tukana<ref>{{Cite news |last=Gavera |first=Mea |date=30 Hunyo 1978 |title=She'll dazzle the world |language=en |pages=37 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250164538?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |21 |Bougainville |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Rosa María Duarte<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |26 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Olga Zumarán<ref>{{Cite web |date=21 Disyembre 2021 |title=Olga Zumarán, la reina que se convirtió en actriz |url=https://peru21.pe/espectaculos/olga-zumaran-la-reina-que-se-convirtio-en-actriz-nnsp-concurso-de-belleza-miss-peru-al-fondo-hay-sitio-mil-oficios-asi-es-la-vida-noticia/ |access-date=29 Enero 2023 |website=Peru21 |language=es}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Jennifer Cortes<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=16 Marso 2016 |title=Whatever happened to Jennifer Cortes? |url=https://www.philstar.com/entertainment/2016/03/16/1563640/whatever-happened-jennifer-cortes |access-date=3 Enero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |17 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Seija Paakkola<ref>{{Cite web |last=Lindfors |first=Jukka |date=28 Oktubre 2009 |title=Seija Paakkola, Miss Suomi 1978 |url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2009/10/28/seija-paakkola-miss-suomi-1978 |access-date=25 Disyembre 2022 |website=Yle |language=fi-FI}}</ref> |19 |Oulu |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Ada Perkins<ref>{{Cite web |last=Arraras |first=Maria Celeste |date=13 Mayo 2009 |title=‘Make Your Life Prime Time,’ TV host advises |url=https://www.today.com/popculture/make-your-life-prime-time-tv-host-advises-wbna30706581 |access-date=12 Pebrero 2023 |website=Today |language=en}}</ref> |18 |San Juan |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |Brigitte Konjovic<ref>{{Cite web |last=Lazaar |first=Liane |date=11 Disyembre 2021 |title=Miss France : Une reine de beauté est la mère d'un comédien de Scènes de ménages ! |url=https://www.purepeople.com/article/miss-france-une-reine-de-beaute-est-la-mere-d-un-comedien-de-scenes-de-menages_a467338/1 |access-date=9 Enero 2023 |website=Purepeople |language=fr}}</ref> |18 |[[Paris]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Raquel Jacobo |17 |San Cristóbal |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Réunion]] |Evelyn Pongérard<ref>{{Cite web |date=21 Agosto 2019 |title=Vos 10 Miss Réunion préférées de tous les temps |url=https://www.linfo.re/la-reunion/societe/miss-reunion-histoire |access-date=27 Enero 2023 |website=Linfo.re |language=fr}}</ref> |– |La Possession |- |{{flagicon|ASM}} [[Samoang Amerikano]] |Palepa Sio Tauliili<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1978 |title=Beauties all set for big contest |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19780724-1.1.13 |access-date=29 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |[[Pago Pago]] |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Vincent and the Grenadines (1907-1979).svg}} [[San Vicente at ang Granadinas|San Vicente]] |Gailene Collin<ref>{{Cite web |date=1 Oktubre 2014 |title=Former Miss SVG now manager of Buccament Bay Resort |url=https://www.iwnsvg.com/2014/10/01/former-miss-svg-now-manager-of-buccament-bay-resort/ |access-date=30 Enero 2023 |website=iWitness News |language=en-GB}}</ref> |– |[[Kingstown]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Annie Lee Mei Ling<ref>{{Cite news |date=7 Mayo 1978 |title=It's Annie's happy day |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19780507-1.1.1 |access-date=29 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Dlirukshi Wimalasooriya |– |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Garrance Rustwijk<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1978 |title=Garance Rustwijk Miss Sur. |language=nl |pages=1 |work=Vrije Stem |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011187647:mpeg21:p001 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Cécilia Rodhe<ref>{{Cite news |date=3 Oktubre 1987 |title=Noah, wife to seperate, agree to seek divorce |language=en |pages=3 |work=The Kansas City Times |url=https://www.newspapers.com/clip/72905584/noah-wife-to-seperate-agree-to-seek/ |access-date=25 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |17 |Gothenburg |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Sylvia von Arx<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1978 |title=Beauties in Acapulco |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19780717-1.1.3 |access-date=29 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Appenzell Innerrhoden |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[French Polynesia|Tahiti]] |Pascaline Teriireoo |– |Papeete |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Pornpit Sakornvijit<ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1978 |title=In true Thai style... |language=en |pages=7 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19780704-1.1.7 |access-date=29 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |[[Bangkok]] |- |'''{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' |'''[[Margaret Gardiner]]'''<ref>{{Cite web |last=Morkel |first=Graye |date=15 Abril 2020 |title=Margaret Gardiner shares photos from her 1978 Miss Universe reign 42 years ago |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/margaret-gardiner-shares-photos-from-her-1978-miss-universe-reign-42-years-ago-20200415 |access-date=31 Enero 2023 |website=News 24 |language=en-US}}</ref> |18 |[[Cape Town]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Son Jung-eun<ref name=":0" /> |23 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Sophia Titus<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1978 |title=West Indian beauty |language=en |pages=1 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=7mxOAAAAIBAJ&sjid=L0cDAAAAIBAJ&pg=5414%2C1006592 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |18 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Mary Anne Müller<ref>{{Cite web |date=22 Setyembre 2014 |title=La propuesta educativa de Mary Anne Müller |url=https://www.latercera.com/paula/la-propuesta-educativa-de-mary-anne-muller/ |access-date=29 Enero 2023 |website=La Tercera |language=es}}</ref> |18 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Billur Lutfiye Bingol<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1978 |title=Favorita |language=es |pages=6B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=Mx8iAAAAIBAJ&sjid=630EAAAAIBAJ&pg=1809%2C1163006 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |19 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |María del Carmen da Rosa<ref>{{Cite web |last= |date=28 Mayo 2017 |title=La belleza salteña coronada a nivel nacional e internacional |url=https://diarioelpueblo.com.uy/la-belleza-saltena-coronada-a-nivel-nacional-e-internacional/ |access-date=23 Enero 2023 |website=Diario El Pueblo |language=es}}</ref> |– |Salto |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1978]] 6aitfs941c0wkc3srmypbzhl4yabo27 0 321589 2167287 2160591 2025-07-03T10:41:56Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167287 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Maritza Sayalero]]'''|congeniality=Yurika Kuroda <br> {{flagicon|Japan|1870}} [[Hapon]]|best national costume=Elizabeth Busti <br> {{flagicon|Uruguay}} [[Urugway]]|photogenic=Carolyn Seaward <br> {{flagicon|England}} [[Inglatera]]|acts=Donny Osmond|date=Hulyo 20, 1979|presenters={{Hlist|Bob Barker|Helen O'Connell|Jayne Kennedy}}|venue=Perth Entertainment Centre, [[Perth]], [[Australya]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|Seven Network}}|entrants=75|placements=12|debuts={{Hlist|Bophuthatswana|[[Pidyi]]|Transkei}}|withdraws={{Hlist|[[Vanuatu|Bagong Hebrides]]|[[Bonaire]]|[[Curaçao]]|[[Libano]]|[[Lesoto]]|[[Moroko]]|[[Nikaragwa]]|[[Samoang Amerikano]]}}|returns={{Hlist|[[Antigua at Barbuda|Antigua]]|[[British Virgin Islands|Kapuluang Birheng Britaniko]]|[[Mawrisyo]]|[[Portugal]]|[[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]]}}|before=[[Miss Universe 1978|1978]]|next=[[Miss Universe 1980|1980]]|image=|caption=Maritza Sayalero, Miss Universe 1979|represented='''{{flagicon|Venezuela|1954}} [[Beneswela]]'''}}Ang '''Miss Universe 1979''' ay ang ika-28 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Perth Entertainment Centre, [[Perth]], [[Australia|Australya]] noong Hulyo 20, 1979. Ito ang kauna-unahang edisyon na ginanap sa [[Oseaniya]].<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1979 |title=Perth's Miss Universe pageant is ready to go |language=en |pages=6–7 |work=The Australian Women's Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/55478642/5843946 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Margaret Gardiner]] ng Timog Aprika si [[Maritza Sayalero]] ng Beneswela bilang Miss Universe 1979.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1979 |title=Universe contestants endure stage fright |language=en |pages=3 |work=Wisconsin State Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/104429736/miss-universe-1979-and-the-stage/ |access-date=25 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Beneswela sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si [[Gina Swainson]] ng Bermuda, habang nagtapos bilang second runner-up si Carolyn Ann Seaward ng Inglatera. Mga kandidata mula sa 75 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikalabintatlong pagkakataon, samantalang si Helen O'Connell ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref name=":1">{{Cite web |last=Bellos |first=Keren |date=16 Oktubre 2020 |title=Miss Universe's dramatic Perth finale |url=https://www.perthnow.com.au/community-news/western-suburbs-weekly/chaos-reigns-at-miss-universe-pageant-in-perth-1979-c-1370462 |access-date=31 Enero 2023 |website=Community News |language=en}}</ref> Nagtanghal si Donny Osmond sa edisyong ito.<ref name=":2">{{Cite news |last=Rueda |first=Carlos Alberto |date=19 Hulyo 1979 |title=700 milliones veran hoy la eleccion de Miss Universo |language=es |pages=4B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=uZkqAAAAIBAJ&sjid=02EEAAAAIBAJ&pg=1005%2C3289306 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Entertainment centre wa gnangarra.jpg|thumb|Perth Entertainment Centre, ang lokasyon ng Miss Universe 1979|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Setyembre 21, 1976, inanunsyo ng dating Primier ng Kanlurang Australya na si Sir Charles Court na ang Miss Universe pageant ay gaganapin sa Perth Entertainment Centre, [[Perth]] sa taong 1979.<ref>{{Cite news |date=22 Setyembre 1976 |title=Pageant in Perth |language=en |pages=3 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110826965?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> Ang Miss Universe pageant sa Perth ay isa sa mga aktibidades upang gunitain ang ika-150 anibersayo ng [[Kanlurang Australia|Kanlurang Australya]] sa 1979.<ref>{{Cite news |date=24 Nobyembre 1976 |title=Swan with a golden wing |language=en |pages=127 |work=The Australian Women's Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/55470017?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |date=2 Hulyo 1979 |title=Full-scale security for Miss Universe girls |language=en |pages=9 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110564514?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> Noong Hulyo 11, 1979, bumaba mula sa ligiran ng daigdig ang Skylab, ang pinakaunang orbital laboratory na minamandohan ng tao, papunta sa [[Karagatang Indiyo]]. Karamihan sa mga parte ng satelayt ay bumagsak sa Karagatang Indiyo, subalit maraming parte ng Skylab ang nahagis palayo at nakaabot sa Kanlurang Australya, kung saan isinasagawa noong panahong iyon ang Miss Universe pageant.<ref>{{Cite web |last=Garber |first=Megan |date=22 Agosto 2013 |title=That Time a Space Station Became Part of the Miss Universe Pageant |url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2013/08/that-time-a-space-station-became-part-of-the-miss-universe-pageant/278953/ |access-date=31 Enero 2023 |website=The Atlantic |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1979 |title=Este es el más difícil concurso de Miss Universo |language=es |pages=3B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=t5kqAAAAIBAJ&sjid=02EEAAAAIBAJ&pg=981%2C3750754 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> Isa sa mga tipak ng satelayt ay nahanap sa Esperance, 500 milya mula sa Perth, at ang tipak na ito ay dinala sa Perth upang gawing senaryo para sa Miss Universe pageant.<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1979 |title=NASA men to identify Skylab debris |language=en |pages=3 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110567940?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1979 |title=Fallen Skylab fragment to go on display here |language=en |pages=36 |work=Honolulu Star-Bulletin |url=https://www.newspapers.com/clip/110625758/honolulu-star-bulletin/ |access-date=1 Pebrero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-limang bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Bophuthatswana, Pidyi, at Transkei, at bumalik ang mga bansang Antigua, Kapuluang Birheng Britaniko, Mawrisyo, Portugal, at San Cristobal. Huling sumali noong [[Miss Universe 1974|1974]] ang Portugal, at noong [[Miss Universe 1977|1977]] ang Antigua, Kapuluang Birheng Britaniko, Mawrisyo, at San Cristobal. Hindi sumali ang mga bansang Bagong Hebrides, Bonaire, Curaçao, Libano, Lesoto, Moroko, Nikaragwa, at Samoang Amerikano sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1979 |title=Quest entrant found safe |language=en |pages=9 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110564832?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> Hindi sumali si Patricia Pineda Chamorro ng Nikaragwa dahil sa mga personal na kadahilanan. Iniulat na nakatanggap diumano ang kaniyang pamilya ng mga banta sa kanilang buhay dahil sa pagsali ni Chamorro sa Miss Universe.<ref>{{Cite news |date=7 Hulyo 1979 |title=Quest entrant arrives |language=en |pages=3 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110565809?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1979 |title=Nicaragua beauty leaves |language=en |pages=3 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110567565?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> Hindi sumali ang Bagong Hebrides, Bonaire, Curaçao, Libano, Lesoto, Moroko, at Samoang Amerikano matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref>{{Cite web |last= |date=28 Oktubre 1961 |title=Le Maroc sera représenté au concours Miss Univers prévu en Israël |url=https://article19.ma/accueil/archives/147163 |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Article19 |language=fr-FR}}</ref> === Mga insidente sa panahon ng kompetisyon === Ilang segundo matapos makoronahan si Sayalero bilang Miss Universe, bumagsak ang likod ng entablado dahil sa pagdagsa ng mga mamamahayag at litratistang sumugod sa entablado upang makuhanan ng panayam o litrato si Sayalero. Dalawampu't-limang tao, kabilang ang sampu sa mga kandidata, ang bumagsak ng 2 metro mula sa catwalk. Sinugod sa Royal Perth Hospital sina Dian Borg Bartolo ng Malta at Fusin Dermitan ng Turkiya na may ''minor leg injury'' upang suriin. Hindi nadamay sa kaguluhan si Sayalero habang ito ay nakaupo sa kanyang trono.<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1979 |title=Miss Universe stage collapses |language=en |pages=8 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250623230?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=Trove}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1979 |title=Miss door podium |language=nl |pages=5 |work=De Volkskrant |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010881976:mpeg21:p005 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1979''' | * '''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' – '''[[Maritza Sayalero]]<ref name=":1" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] – [[Gina Swainson]]<ref name=":1" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Carolyn Seaward<ref name=":1" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Marta Jussara |- |4th runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Anette Ekström |- |Top 12 | * {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] – Adriana Álvarez * {{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] – Sarita Acosta * {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] – Lorraine Davidson * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Mary Therese Friel * {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] – Janet Hobson * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Andrea Hontschik * {{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Veronica Wilson |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 12 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''8.282 (1)''' |'''8.673 (1)''' |'''8.427 (1)''' |'''8.461 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |8.173 (3) |8.382 (2) |8.125 (2) |8.227 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |8.091 (5) |8.218 (3) |8.000 (3) |8.103 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |7.618 (10) |7.899 (5) |7.882 (4) |7.800 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |8.145 (4) |7.773 (7) |7.226 (11) |7.715 (5) |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |8.091 (5) |7.373 (11) |7.564 (6) |7.676 (6) |- |{{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] |7.236 (11) |7.936 (4) |7.790 (5) |7.654 (7) |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |7.882 (8) |7.564 (8) |7.382 (7) |7.609 (8) |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |7.982 (7) |7.445 (10) |7.308 (10) |7.578 (9) |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |7.727 (9) |7.536 (9) |7.364 (9) |7.542 (10) |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |8.236 (2) |6.936 (12) |7.373 (8) |7.515 (11) |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |7.091 (12) |7.791 (6) |7.155 (12) |7.345 (12) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Carolyn Seaward<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1979 |title=Miss Photogenic |language=en |pages=6 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19790716-1.1.6 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Yurika Kuroda |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] – Elizabeth Busti<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1979 |title=Beauty's winning costume |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19790712-1.1.4 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |- |1st Runner-up | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Marta Jussara da Costa |- |2nd Runner-up | * {{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Veronica Wilson |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], 12 mga ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 12 mga ''semfinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.'' === Komite sa pagpili === * Apasra Hongsakula – [[Miss Universe 1965]] mula sa [[Thailand|Taylandiya]]<ref name=":3" /> * Ita Buttrose – Australyanong mamamahayag<ref name=":3" /> * Lana Cantrell – Australyanong mangaawit<ref>{{Cite news |last=Duncan |first=Susan |last2=McGann |first2=George |date=11 Hulyo 1979 |title=They'll judge the Miss Universe contest |language=en |pages=8 |work=The Australian Women's Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/55478503/5844096 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> * Yves Cornassiere – Pintor na Pranses<ref name=":3" /> * Don Galloway – Amerikanong aktor<ref name=":3" /> * Constance Towers – Amerikanang aktres<ref name=":3" /> * [[Julio Iglesias]] – Kastilang mangaawit<ref name=":3" /> * Tony Martin – Amerikanong mangaawit at aktor<ref name=":3" /> * Robin Moore – Amerikanong manunulat<ref name=":3" /> * Rossana Podestà – Italyanang aktres<ref name=":3" /> * Anne Marie Pohtamo – [[Miss Universe 1975]] mula sa [[Pinlandiya]]<ref name=":3" /> <small>'''Tala''': Apat sa orihinal na mga hurado ang hindi tinuloy ang kanilang responsibilidad bilang hurado. Ito ay sina John Gavin at Levar Burton, mga Amerikanong aktor, tagadisenyong Amerikano na si Arnold Scassi, at ang Ingles na aktres na si Lynn Redgrave.</small><ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1979 |title=Beauty quest judges |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19790706-1.1.3 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> == Mga kandidata == 75 kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Andrea Hontschik<ref>{{Cite web |last= |date=22 Pebrero 2019 |title=Berlin: Ein Schönheitswettbewerb mit Geschichte: Miss-Germany-Siegerinnen im Verlauf der Jahrzehnte |url=https://www.suedkurier.de/ueberregional/panorama/Ein-Schoenheitswettbewerb-mit-Geschichte-Miss-Germany-Siegerinnen-im-Verlauf-der-Jahrzehnte;art409965,10060743 |access-date=31 Enero 2023 |website=Südkurier |language=de}}</ref> |19 |[[Berlin]] |- |{{flagicon|ATG}} [[Antigua at Barbuda|Antigua]] |Elsie Maynard |– |[[San Juan, Antigua at Barbuda|San Juan]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Adriana Álvarez<ref>{{Cite web |last=Teran Velazquez |first=Shaiel |date=9 Enero 2023 |title=Miss Universo: las argentinas que llegaron más lejos en el certamen de belleza |url=https://viapais.com.ar/entretenimiento/miss-universo-las-argentinas-que-llegaron-mas-lejos-en-el-certamen-de-belleza/ |access-date=26 Enero 2023 |website=Vía País |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Lugina Vilchez<ref>{{Cite news |date=7 Hulyo 1979 |title=Koala with beauties |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19790707-1.1.2 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Kerry Dunderdale<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1979 |title=The Australian beauty pageant |language=en |pages=10 |work=The Australian Women's Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/47252043?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |20 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Karin Zorn<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1979 |title=Skylab not tracked because of strike |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19790716-1.1.2 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Weiz |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Lolita Armbrister<ref>{{Cite web |last=Deveaux |first=Willamae |date=6 Setyembre 2013 |title=Rayne Armbrister to be crowned Miss Bahamas Commonwealth International |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/grand-bahama-community-events/Rayne_Armbrister_to_be_crowned_Miss_Bahamas_Commonwealth_International_printer.shtml |access-date=1 Pebrero 2023 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |18 |Dundas Town |- |{{flagicon|BAR}} [[Barbados]] |Barbara Bradshaw |– |Saint Michael |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Christine Cailliau<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |23 |[[Bruselas]] |- |{{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] |Sarita Acosta<ref>{{Cite web |last= |date=3 Abril 2022 |title=Miss Universe Belize returns |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/04/03/miss-universe-belize-returns/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref> |19 |Lungsod ng Belis |- |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''[[Maritza Sayalero]]'''<ref>{{Cite web |last=Galicia |first=Elier |date=14 Enero 2023 |title=Maritza Sayalero, la primera Miss Universo de Venezuela |url=https://nuevodia.com.ve/maritza-sayalero-la-primera-miss-universo-de-venezuela/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Nuevo Día |language=es}}</ref> |18 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |[[Gina Swainson]]<ref>{{Cite web |title=Miss Bermuda Gina Swainson Miss World 1979 Bermuda Beauty |url=https://bernews.com/bermuda-profiles/gina-swainson/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Bernews |language=en}}</ref> |21 |St. George's |- |{{Flagicon image|Flag of Bophuthatswana (1972–1994).svg}} Bophuthatswana |Alina Moeketse |– |Mmabatho |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Marta Jussara da Costa<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |20 |Mossoró |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |María Luisa Rendón<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1979 |title=In brief: Quarantined |language=en |pages=3 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110954496?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |20 |Cochabamba |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Lone Joergensen |18 |Holstebro |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Ana Margarita Plaza |– |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Ivette López |19 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Lorraine Davidson |19 |[[Glasgow]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1977–1981).svg}} [[Espanya]] |Gloria Valenciano |18 |[[Tenerife]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Mary Therese Friel<ref>{{Cite news |date=1 Mayo 1979 |title=N.Y. native will halt studies to be Miss USA |language=en |pages=1–2 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=ByJJAAAAIBAJ&sjid=uIMMAAAAIBAJ&pg=3970%2C14499 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |20 |Pittsford |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Janet Hobson<ref>{{Cite news |date=8 Marso 1979 |title=Janet's a rose by any other name |language=en |pages=1 |work=The North Wales Weekly News |url=https://www.newspapers.com/clip/107281535/miss-wales-1979/ |access-date=26 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Llandudno |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Katia Koukidou<ref>{{Cite web |date=16 Hunyo 2018 |title=Δεν μου είπαν ποτέ ένα «ευχαριστώ» από τον Ant1! Δεν μιλάω για τον Μίνωα Κυριακού, ο οποίος αναγνώριζε την προσφορά μου αλλά... |url=https://www.zinapost.gr/media/458436_den-moy-eipan-pote-ena-eyharisto-apo-ton-ant1-den-milao-gia-ton-minoa-kyriakoy-o/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Zinapost.gr |language=en}}</ref> |22 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Marie Cruz |18 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Michelle Domínguez |19 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Yurika Kuroda<ref name=":0">{{Cite news |date=18 Hulyo 1979 |title=Eyeing Miss Universe crown |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19790718-1.1.4 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Tokyo]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Barbara Torres |– |Chalan Kanoa |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Gina Weidner<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |18 |San Pedro Sula |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Olivia Cheng<ref>{{Cite web |last=Mok |first=Laramie |date=1 Setyembre 2017 |title=Rare photos of past Miss Hong Kong contestants showcase fan favourites |url=https://www.scmp.com/magazines/style/people-events/article/2109360/rare-pics-past-miss-hong-kong-contestants-reveal-fan |access-date=12 Enero 2023 |website=[[South China Morning Post]] |language=en}}</ref> |19 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Swaroop Sampat<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2015 |title=When Swaroop Sampat was crowned Miss India 1979 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/ThrowbackThursday-When-Swaroop-Sampat-was-crowned-Miss-India-1979/eventshow/47629000.cms |access-date=1 Pebrero 2023 |website=The Times of India |language=en |archive-date=1 Pebrero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230201014627/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/ThrowbackThursday-When-Swaroop-Sampat-was-crowned-Miss-India-1979/eventshow/47629000.cms |url-status=dead }}</ref> |20 |Bombay |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Carolyn Seaward<ref>{{Cite news |date=30 Hunyo 1979 |title=Saying it with flowers |language=en |pages=1 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110954654?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |18 |Yelverton |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Lorraine O'Conner |24 |Cork |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Vered Polgar<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1979 |title=Miss Israel is a happy Girl Scout |language=en |pages=19 |work=The Australian Jewish Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/263244949?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |17 |[[Haifa]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Elvira Puglisi |19 |[[Sicilia]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Heidi Quiring<ref>{{Cite news |date=7 Nobyembre 1978 |title=New Miss Canada says title, a whole mountain of help |language=en |pages=35 |work=Ottawa Citizen |url=https://news.google.com/newspapers?id=0s8yAAAAIBAJ&sjid=Ge4FAAAAIBAJ&pg=1876%2C4986438}}</ref> |20 |[[Manitoba|Winnipeg]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Eartha Ferdinand<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |– |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Linda Torres<ref>{{Cite news |last=Jory |first=Tom |date=19 Hulyo 1979 |title=Miss Universe: backstage in the Outback |language=en |pages=27 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=mTZOAAAAIBAJ&sjid=k0YDAAAAIBAJ&pg=6062%2C2462574 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |23 |Saint John |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Ana Milena Parra<ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1978 |title=Señorita Colombia 1978 |language=es |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=CZwcAAAAIBAJ&sjid=ZmYEAAAAIBAJ&pg=3843%2C449094 |access-date=10 Enero 2023}}</ref> |20 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Bucaramanga]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Carla Facio<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1979 |title=Always that question... |language=en |pages=2 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19790726-1.2.10 |access-date=12 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Halldora Björk Jonsdóttir<ref>{{Cite news |date=11 Hunyo 1978 |title="Eg vil alltaf troða öllu á stundatöfluna í einu |language=is |pages=54 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1500276?iabr=on |access-date=1 Pebrero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |22 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Irene Wong<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1979 |title=The cherished moment... |language=en |pages=5 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19790502-1.2.17 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Dian Borg Bartolo<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1979 |title=Contestant in hospital |language=en |pages=1 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110568872?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |18 |Città Victoria |- |{{flagicon|MUS}} [[Mawrisyo]] |Maria Allard<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2004 |title=Maria Allard, Miss Mauritius d?un décevant concours |url=https://lexpress.mu/article/maria-allard-miss-mauritius-dun-d%C3%A9cevant-concours |access-date=1 Pebrero 2023 |website=L'Express |language=fr}}</ref> |24 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Blanca Díaz<ref>{{Cite news |date=28 Mayo 1979 |title=La Srita. Nayarit designada nueva Srita. Mexico |language=es |trans-title=The Miss Nayarit appointed new Miss Mexico |pages=2 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=a4VEAAAAIBAJ&sjid=KrUMAAAAIBAJ&pg=6174%2C3352904 |access-date=11 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |Acaponeta |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Unni Öglaend<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1979 |title=No title |language=en |pages=7 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110566289?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |20 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Andrea Karke |– |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Eunice Bharatsingh<ref>{{Cite news |date=22 Hunyo 1979 |title='Miss Holland' komt ook naar Australie |language=nl |pages=4 |work=Dutch Australian Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/225054774?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |18 |[[Ang Haya]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Yahel Dolande<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |– |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Molly Misbut<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1979 |title=The Drum |language=en |pages=3 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250621217?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |– |[[Port Moresby]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Patricia Lohman<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Jacqueline Brahm<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |– |Lima |- |{{flagicon|FIJ}} [[Fiji|Pidyi]] |Tanya Whiteside<ref>{{Cite web |last=Naleba |first=Mere |date=29 Mayo 2018 |title=Tiki Togs founder passes away |url=https://www.fijitimes.com/tiki-togs-founder-passes-away/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Fiji Times |language=en}}</ref> |– |[[Suva]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Criselda Cecilio<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1979 |title=Entrant raps contest bias |language=en |pages=7 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250623510?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |18 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Päivi Uitto<ref>{{Cite web |last=Kerttula |first=Suvi |date=26 Disyembre 2018 |title=Kun Päivi Uitto valittiin Miss Suomeksi, hän halusi kruunusta eroon jo seuraavana päivänä – nykyään hän sitoo perhoja Kuusamossa |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000005944184.html |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |22 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Teresa López<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1979 |title=El papa es la mejor del mundo: dice persona dice la mayoria concursantes a Miss Universo |language=es |trans-title=The father is the best in the world: says person says the majority of contestants to Miss Universe |pages=1 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=2oVEAAAAIBAJ&sjid=MrUMAAAAIBAJ&pg=3126%2C1954887 |access-date=11 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |Mayagüez |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Marta Maria Mendoça |17 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Sylvie Paréra<ref>{{Cite web |last=Jacob |first=Jérôme |date=17 Disyembre 2019 |title=Sylvie Paréra, Miss Marseille 78 élue Miss France 79: "L'image des Miss a changé" |url=https://www.laprovence.com/article/femina-provence/5810714/sylvie-parera-miss-marseille-78-elue-miss-france-79-limage-des-miss-a-change.html |access-date=31 Enero 2023 |website=La Provence |language=fr}}</ref> |18 |[[Marsella]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Viena Elizabeth García<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1979 |title=Baño de belleza |language=es |pages=3B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=t5kqAAAAIBAJ&sjid=02EEAAAAIBAJ&pg=2606%2C3754445 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |– |Santo Domingo |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Réunion]] |Isabelle Jacquemart<ref>{{Cite web |date=14 Pebrero 2017 |title=Anaïs Montbel Fontaine élue Mademoiselle Réunion 2017 |url=https://www.7mag.re/Anais-Montbel-Fontaine-elue-Mademoiselle-Reunion-2017_a13643.html |access-date=1 Pebrero 2023 |website=7 Magazine Réunion |language=fr}}</ref> |– |Saint-Denis |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Christopher-Nevis-Anguilla.svg}} [[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]] |Cheryl Chaderton |– |[[Basseterre]] |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Vincent and the Grenadines (1907-1979).svg}} [[San Vicente at ang Granadinas|San Vicente]] |June de Nobriga<ref>{{Cite web |last= |date=9 Oktubre 2022 |title=A history of pageantry in SVG 1951 to 2019 |url=https://onenewsstvincent.com/2022/10/09/one-news-svg-pageant-corner-a-history-of-pageantry-in-svg-1951-to-2019/ |access-date=10 Disyembre 2022 |website=One News St.Vincent |language=en}}</ref> |23 |[[Kingstown]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Elaine Tan<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1979 |title=Living up to my title is a problem — Elaine |language=en |pages=3 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19790505-1.2.11 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Vidyahari Vanigasooriya<ref>{{Cite news |date=28 Hunyo 1979 |title=Contenders for title |language=en |pages=3 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110954260?searchTerm=%22Miss%20Universe%22# |access-date=31 Enero 2023 |via=Trove}}</ref> |– |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Sergine Lieuw-A-Len<ref>{{Cite news |date=30 Abril 1979 |title=Miss Suriname Sergine Lieuw A Lien |language=nl |pages=1 |work=Vrije Stem |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011187792:mpeg21:p001 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Annette Ekström |19 |Eskilstuna |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Birgit Krahl<ref name=":2" /> |– |[[Geneva]] |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[French Polynesia|Tahiti]] |Fabienne Tapare |– |Papeete |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Wongduan Kerdpoom<ref>{{Cite news |date=2 Hulyo 1979 |title=In the swim of things... |language=en |pages=7 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19790702-1.1.7 |access-date=12 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Veronica Wilson<ref>{{Cite web |title=In pictures: The modern-day beauty contest |url=http://news.bbc.co.uk/2/shared/spl/hi/picture_gallery/05/programmes_the_modern_day_beauty_contest/html/7.stm |access-date=1 Pebrero 2023 |website=[[BBC News]] |language=en}}</ref> |25 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Jae-hwa Seo<ref name=":0" /> |20 |[[Seoul]] |- |{{Flagicon image|Flag of Transkei.svg}} Transkei |Lindiwe Bam |– |Mthatha |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Marie Noelle Diaz |– |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |María Cecilia Serrano<ref>{{Cite web |date=22 Hulyo 2013 |title=Famosas que fueron reinas de belleza alguna vez |url=https://biut.latercera.com/cultura-pop/2013/07/famosas-que-fueron-reinas-de-belleza-alguna-vez/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Biut |language=es |archive-date=30 Nobiyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221130133418/https://biut.latercera.com/cultura-pop/2013/07/famosas-que-fueron-reinas-de-belleza-alguna-vez/ |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Fusin Dermitan<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1979 |title=Miss Turkey |language=en |pages=8 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110566677?searchTerm=Miss%20Universe |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |21 |[[Ankara]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Elizabeth Busti<ref name=":3">{{Cite news |date=16 Hulyo 1979 |title=Yo soy favorita de prensa, pero la prensa no es jurado |language=es |pages=5E |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=tpkqAAAAIBAJ&sjid=02EEAAAAIBAJ&pg=709%2C3923815 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |20 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 720zuwkbp42yzkdvz83f0tp9ipzllpy 0 321635 2167288 2140332 2025-07-03T10:42:10Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167288 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant |photo=Shawn Weatherly Miss Universe 1980.jpg |caption=Shawn Weatherly |winner='''Shawn Weatherly''' |congeniality=Dealia Devon Walter <br> {{flagicon|Cayman Islands|old}} Kapuluang Kayman |best national costume=Sangeeta Bijlani <br> {{flagicon|India}} Indiya |photogenic=Delyse Nottle <br> {{flagicon|New Zealand}} Nuweba Selandiya |date=8 Hulyo 1980 |acts=Donny Osmond |presenters={{Hlist|Bob Barker|Helen O'Connell|Jayne Kennedy}} |venue=Sejong Cultural Center, [[Seoul]], [[Timog Korea]] |broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|[[Korean Broadcasting System|KBS]]}} |entrants=69 |placements=12 |debuts={{Hlist|[[Cayman Islands|Kapuluang Kayman]]|[[Turks and Caicos Islands|Kapauluang Turks at Caicos]]}} |withdraws={{Hlist|[[Antigua at Barbuda|Antigua]]|[[Barbados]]|Bophuthatswana|[[El Salvador]]|[[Mawrisyo]]|[[Fiji|Pidyi]]|[[Portugal]]|[[San Cristobal at Nieves|Saint Cristobal]]|[[Saint Vincent and the Grenadines|San Vicente]]|[[Suriname]]|[[Timog Aprika]]|Transkei}} |returns={{Hlist|[[Curaçao]]|[[Guadeloupe|Guadalupe]]|[[Indonesya]]|[[Sint Maarten]]}} |before=[[Miss Universe 1979|1979]] |next=[[Miss Universe 1981|1981]]|photo size=230px|represented={{flagicon|United States}} Estados Unidos}} Ang '''Miss Universe 1980''' ay ang ika-29 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Sejong Cultural Center, Seoul, Timog Korea noong 8 Hulyo 1980.<ref name=":1">{{Cite news |date=18 Marso 1980 |title=Much of the world to see Miss Universe |language=en |pages=30 |work=The Commercial Appeal |url=https://www.newspapers.com/clip/117826569/the-commercial-appeal/ |access-date=6 Pebrero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=South Carolina girl wins Miss Universe pageant |language=en |pages=2 |work=The Press-Courier |url=https://news.google.com/newspapers?id=xWRfAAAAIBAJ&sjid=WV4NAAAAIBAJ&pg=4828%2C1910911 |access-date=31 Marso 2023}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Maritza Sayalero]] ng Beneswela si [[Shawn Weatherly]] ng Estados Unidos bilang Miss Universe 1980.<ref>{{Cite news |last=Kirven |first=Anne |date=8 Hulyo 1980 |title='Gonna Like it Here' was more than a song |language=en |pages=1 |work=The Item |url=https://www.newspapers.com/clip/58377129/the-item/ |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Longmire |first=Becca |date=2 Hunyo 2016 |title=You'll never BELIEVE what Baywatch babe Jill Riley looks like now... |url=https://www.express.co.uk/celebrity-news/676212/Baywatch-cast-Jill-Riley-Shawn-Weatherly-then-now |access-date=7 Marso 2023 |website=The Daily Express |language=en}}</ref> Ito ang ikalimang tagumpay ng Estados Unidos sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=15 Enero 2023 |title=USA pa rin ang pinakamalakas na bansa sa Miss Universe |url=https://bandera.inquirer.net/336157/usa-pa-rin-ang-pinakamalakas-na-bansa-sa-miss-universe |access-date=5 Marso 2023 |website=Bandera |language=fil}}</ref><ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=Miss Universe |language=en |pages=3 |work=The Tuscaloosa News |url=https://news.google.com/newspapers?id=30YgAAAAIBAJ&sjid=3J4EAAAAIBAJ&pg=5313%2C1664292 |access-date=7 Marso 2023}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Linda Gallagher ng Eskosya, habang nagtapos bilang second runner-up si Delyse Nottle ng Nuweba Selandiya.<ref name=":2">{{Cite news |date=9 Hulyo 1980 |title=Five on top of the universe |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19800709-1.1.2 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=Miss Universe 1980 |language=en |pages=1 |work=Ocala Star-Banner |url=https://news.google.com/newspapers?id=6ohPAAAAIBAJ&sjid=sQUEAAAAIBAJ&pg=2521%2C2372494 |access-date=7 Marso 2023}}</ref> Mga kandidata mula sa 69 na bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikalabing-apat na pagkakataon, samantalang sina Helen O'Connell at Jayne Kennedy ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite web |last=Banks-Smith |first=Nancy |date=14 Hulyo 2015 |title=Miss Universe on television: from the archive, 14 July 1980 |url=http://www.theguardian.com/lifeandstyle/2015/jul/14/miss-universe-television-review-seoul-1980 |access-date=1 Pebrero 2023 |website=[[The Guardian]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kwaak |first=Je-yup |date=27 Hulyo 2012 |title=Throwing cold water on Korea’s American dream |url=https://www.koreatimes.co.kr/www/art/2023/03/689_116107.html |access-date=5 Marso 2023 |website=Korea Times |language=en}}</ref> Nagtanghal sina Donny Osmond at ang National Folk Ballet of Korea sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=7 Hulyo 1980 |title=Outras atrações entre tantas missas campais |url=https://acervo.folha.uol.com.br//leitor.do?numero=7365&anchor=4867421&pd=2d32d4f446714d69b290370666529dd7 |access-date=5 Marso 2023 |website=Folha de S.Paulo |language=pt-BR}}</ref><ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=Untitled |language=en |pages=2 |work=The Sydney Morning Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=nQxiAAAAIBAJ&sjid=6-YDAAAAIBAJ&pg=7143%2C2533593 |access-date=7 Marso 2023}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Sejong Center for the Performing Arts(20240413).jpg|thumb|250x250px|Sejong Cultural Center, ang lokasyon ng Miss Universe 1980]][[Talaksan:미스유니버스 시가행진 (1980년 6월29일 광화문).jpg|thumb|250x250px|Mga kandidata ng Miss Universe 1980 habang pumaparada sa Gwanghwamun, Seoul, Timog Korea noong 29 Hunyo 1980.]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 15 Enero 1980, sinabi ng City Commissioner ng Miami na si Armando Lacasa sa Metro Tourist Development Council na nangako ang mga ''organizer'' ng Miss Universe Inc. na gaganapin ang kompetisyon sa [[Miami, Florida|Miami]] sa Hulyo. Gayunpaman, hindi interesado ang mga opisyal na ibalik ang kompetisyon sa lungsod dahil ayon sa mga opisyal, hindi na naaayon ang kompetisyon sa mga kagustuhan ng mga residente ng Miami.<ref>{{Cite news |last=Doig |first=Stephen |date=16 Enero 1980 |title=Expensive Date |language=en |pages=128 |work=Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/75644753/the-miami-herald/ |access-date=12 Pebrero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Noong Pebrero 25, 1980, inimbitahan si Kim Jhoong-key, ''business director'' ng Hankook Ilbo-Korea Times Group, sa isang tanghalian kasama sina Maj. Gen. Chun Doo-hwan ng ''ROK Army Security Command'' at ang noo'y tagapangulo ng Hankook Ilbo-Korea Times Group na si Chang Kang-jae upang pag-usapan ang posibilidad na idaos ang Miss Universe sa Timog Korea. Natuwa si Chun nang malaman niya kay Kim na may posibilidad ang Hankook Ilbo na i-host ang kompetisyon. At pinapunta nito si Kim sa New York upang kausapin ang pangulo ng Miss Universe Inc. na si Harold Glasser.<ref name=":0">{{Cite web |last=Yang |first=Dong-hee |date=17 Mayo 2015 |title=Gwangju Uprising and Miss Universe 1980 (I) |url=https://www.koreatimes.co.kr/www/opinion/2023/02/197_179054.html |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Korea Times |language=en}}</ref> Isang araw matapos ang tanghalian, lumipad si Kim papunta sa New York upang makipagkita kay Glasser, at pumayag ito na idaos ang kompetisyon sa Timog Korea sa Hulyo 8.<ref name=":1" /> Dahil ang ''bid'' ng Timog Korea ay nangyari apat na buwan bago ang kompetisyon, binigay ng Miss Universe Inc. si Kim ng diskwento na $320,000 USD sa ''hosting charge.<ref name=":0" />'' === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 69 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanyang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Dapat sanang kakalahok bilang kinatawan ng Pransiya si Miss France 1980 Thilda Fuller. Gayunpaman, bumitaw sa puwesto si Fuller tatlong araw matapos ang kanyang koronasyon at pinalitan ito ng kanyang first runner-up na si Patricia Barzyk.<ref>{{Cite web |last=Mathieu |first=Clement |date=9 Disyembre 2022 |title=Miss France 1980: Patricia Barzyk, future muse de Mocky |url=https://www.parismatch.com/People/Miss-France-1980-Patricia-Barzyk-Photos-Archives-1594233 |access-date=26 Pebrero 2023 |website=Paris Match |language=fr}}</ref> Binigyan naman ng espesyal na titulo si Fuller bilang Miss France Overseas 1980 at kinatawan ang [[French Polynesia|Tahiti]] sa kompetisyon.<ref>{{Cite web |last=Paul |first=Odile |date=15 Disyembre 2018 |title=Archives d'Outre-mer : quand deux miss des Outre-mer ont renoncé au titre de miss France |url=https://la1ere.francetvinfo.fr/archives-outre-mer-miss-france-deux-miss-ultramarines-ont-renonce-au-titre-661877.html |access-date=26 Pebrero 2023 |website=Outre-mer la 1ère |language=fr-FR}}</ref> Dahil labing-anim taong gulang lang si Barzyk, hindi ito lumahok sa Miss Universe dahil hindi siya nakaabot sa ''age requirement''. Dahil dito, iniluklok ng Miss France Organization si Brigitte Choquet, isa sa mga kandidata ng Miss France 1980, umang kumatawan sa kanyang bansa sa Miss Universe.<ref name=":3" /> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga teritoryong [[Kapuluang Kayman]] at [[Kapuluang Turks at Caicos]], at bumalik ang mga bansang [[Curaçao]], [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]], [[Indonesia|Indonesya]], at [[Sint Maarten]]. Huling sumali noong [[Miss Universe 1977|1977]] ang Guadalupe, Indonesya, at Sint Maarten, at noong [[Miss Universe 1978|1978]] ang Curaçao. Hindi sumali ang mga bansang [[Antigua at Barbuda|Antigua]], [[Barbados]], Bophuthatswana, [[El Salvador]], [[Mauritius|Mawrisyo]], [[Fiji|Pidyi]], [[Portugal]], [[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]], [[San Vicente at ang Granadinas]], [[Suriname]], [[South Africa|Timog Aprika]], at Transkei sa edisyong ito. Hindi sumali sina Jacobeth Lolo Matale ng Bophuthatswana, Jenny Kay ng Timog Aprika, at Lindelwa Myataza ng Transkei dahil hindi nabigyan ang mga ito ng visa dahil sa mga dahilang politikal. Hindi sumali sina Christiane Carol MacKay ng Mawrisyo at Margaret Singh ng Pidyi dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali ang mga bansang Antigua, Barbados, El Salvador, Portugal, San Cristobal, San Vicente at ang Granadinas, at Suriname matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat sanang kakalahok si Bernice Tembo ng [[Namibia|Namibya]], subalit hindi ito nakasali dahil hindi ito nabigyan ng visa dahil sa mga dahilang politikal.<ref>{{Cite web |last=Siririka |first=Paheja |last2=Lunyangwe |first2=Strauss |date=5 Hulyo 2019 |title=Former Miss Namibia… Wherefore art thou? |url=https://neweralive.na/posts/former-miss-namibia-wherefore-art-thou |access-date=26 Pebrero 2023 |website=New Era Live |language=en}}</ref> Hindi rin nakasali si Georgia Christodolidou ng [[Tsipre]] dahil sa personal na dahilan. == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1980 Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1980 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1980''' | * '''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' – '''[[Shawn Weatherly]]<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=South Carolina Blonde wins Miss Universe title |language=en |pages=1–2 |work=Youngstown Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=DBJJAAAAIBAJ&sjid=Q4MMAAAAIBAJ&pg=4278%2C2348997 |access-date=5 Marso 2023}}</ref>'''<ref name=":4">{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=World in a nutshell |language=en |pages=7 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640104:mpeg21:p007 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] – Linda Gallagher<ref name=":4" /><ref name=":5">{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=Estados Unidos, Miss Universo |pages=1, 12-D |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=v1A0AAAAIBAJ&sjid=uX0EAAAAIBAJ&pg=815%2C2642771 |access-date=7 Marso 2023}}</ref> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Delyse Nottle<ref name=":4" /><ref name=":5" /> |- |3rd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] – [[Chat Silayan|Rosario Silayan]]<ref name=":4" /><ref name=":5" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Eva Andersson<ref name=":4" /><ref name=":5" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Teresa MacKay<ref name=":5" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Patricia Arbeláez<ref name=":5" /> * {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] – Guðbjörg Sigurdardóttir<ref name=":5" /> * {{flagicon|PAN}} [[Panama]] – Gloria Karamañites<ref name=":5" /> * {{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Agnes Tañón<ref name=":5" /> * {{flagicon|FRA}} [[French Polynesia|Tahiti]] – Thilda Fuller<ref name=":5" /> * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Kim Eun-jung<ref name=":5" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 12 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |'''8.317 (1)''' |'''8.718 (1)''' |'''8.883 (1)''' |'''8.639 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |8.036 (5) |8.273 (3) |8.267 (5) |8.192 (5) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |8.283 (2) |8.400 (2) |8.400 (3) |8.361 (2) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |8.121 (4) |8.033 (6) |8.433 (2) |8.196 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |8.208 (3) |8.250 (4) |8.346 (4) |8.268 (3) |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |7.992 (6) |8.200 (5) |8.100 (6) |8.097 (6) |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |7.850 (7) |7.892 (8) |7.867 (10) |7.870 (7) |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |7.675 (10) |7.942 (7) |7.933 (9) |7.850 (8) |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |7.658 (11) |7.750 (10) |7.967 (8) |7.792 (9) |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |7.789 (8) |7.729 (12) |7.842 (11) |7.787 (10) |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |7.713 (9) |7.742 (11) |7.825 (12) |7.760 (11) |- |{{flagicon|FRA}} [[French Polynesia|Tahiti]] |6.957 (12) |7.858 (9) |8.067 (7) |7.627 (12) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Delyse Nottle<ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1980 |title=Victory wave |language=en |pages=5 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/125608346?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=Trove}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] – Devon Walter<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1980 |title=Beauties too, go for palm reading |language=en |pages=28 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=Z6lUAAAAIBAJ&sjid=6Y8DAAAAIBAJ&pg=5191%2C650322 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Sangeeta Bijlani<ref>{{Cite web |date=28 Mayo 2015 |title=#ThrowbackThursday: When Sangeeta Bijlani won Best National Costume at Miss Universe |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/ThrowbackThursday-When-Sangeeta-Bijlani-won-Best-National-Costume-at-Miss-Universe/eventshow/47453490.cms |access-date=1 Pebrero 2023 |website=The Times of India |language=en |archive-date=1 Pebrero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230201142600/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/ThrowbackThursday-When-Sangeeta-Bijlani-won-Best-National-Costume-at-Miss-Universe/eventshow/47453490.cms |url-status=dead }}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Brigitte Choquet |- |2nd runner-up | * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Hisae Hiyama |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], 12 mga ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 12 mga ''semfinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.''<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=American student named Miss Universe |language=en |pages=2A |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=4vEvAAAAIBAJ&sjid=H_sDAAAAIBAJ&pg=6943%2C2268154 |access-date=31 Marso 2023}}</ref> === Komite sa pagpili === * George Maharis – Amerikanong aktor * Oh Che Qum – Tagapangulo ng lupon ng Korean Community School Association at Language Teaching Foundation * Ron Duguay – Manlalaro sa NHL * Luis Maria Anton – Awtor at pangulo ng Press Association ng Espanya * Kiyoshi Hara – Pangulo ng Asahi Broadcasting Corporation * Eileen Ford – Amerikanong aktres at ''co-founder'' ng Ford Models * Dong Kingman – Pintor na Intsik-Amerikano * Margaret Gardiner – Miss Universe 1978 mula sa Timog Aprika * Richard Roundtree – Amerikanong aktor * Max Boston – Musikero at ''television executive'' * Abigail Van Buren – Amerikanong manunulat at kolumnista * Jung Il-Yung – Miyembro ng Batasang Pambansa ng Timog Korea == Mga kandidata == 69 na kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=Miss in tranen |language=nl |trans-title=Miss in tears |pages=7 |work=Het vrije volk |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010960582:mpeg21:p007 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Silvia Piedrabuena |20 |Santa Fe |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Magaly Maduro<ref>{{Cite news |date=24 Hunyo 1980 |title=Miss Aruba en Miss Holland |language=nl |pages=7 |work=Leeuwarder Courant |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Aruba%22&coll=ddd&page=1&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1980%7C&identifier=ddd:010621435:mpeg21:a0207&resultsidentifier=ddd:010621435:mpeg21:a0207&rowid=2 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Katrina Redina<ref>{{Cite news |date=1 Abril 1980 |title=Beauty win |language=en |pages=17 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110587144?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |18 |[[Melbourne]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Isabel Muller |18 |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Darlene Davis<ref>{{Cite web |date=25 Nobyembre 2016 |title=Former Beauty Queen and Ordained Minister Darlene Davis-Hord Presents New Book to the Prime Minister |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/bis-news-updates/Former_Beauty_Queen_and_Ordained_Minister_Darlene_Davis-Hord_Presents_New_Book_to_the_Prime_Minister_printer.shtml |access-date=1 Pebrero 2023 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |20 |New Providence |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Brigitte Billen<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |20 |Limburg |- |{{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] |Ellen Marie Clarke |18 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Maye Brandt<ref>{{Cite web |last= |first= |date=22 Oktubre 2022 |title=¿Por qué se suicidó Maye Brandt, la exMiss Venezuela, y qué pasó con su prometedora carrera? |url=https://larepublica.pe/mundo/2022/10/06/maye-brandt-por-que-se-suicido-la-ex-miss-venezuela-1980-jean-carlo-simancas-miss-universo-lrtm |access-date=1 Pebrero 2023 |website=La Republica |language=es}}</ref> |19 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Jill Murphy |19 |Hamilton |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Eveline Schroeter<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |19 |[[Rio de Janeiro]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Sonia Pereira<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |– |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Hassana Hamoud<ref>{{Cite news |date=6 Hunyo 1980 |title=Miss Curacao naar Zuid Korea |language=nl |pages=2 |work=Amigoe |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Curacao%22&coll=ddd&page=1&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1980%7C&identifier=ddd:010639922:mpeg21:a0090&resultsidentifier=ddd:010639922:mpeg21:a0090&rowid=8 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Jane Bill |18 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Verónica Rivas<ref>{{Cite web |date=20 Hulyo 2013 |title=Ex Miss Ecuador se descubre en muestra |url=https://www.eluniverso.com/vida-estilo/2013/07/20/nota/1183176/ex-miss-ecuador-se-descubre-muestra |access-date=1 Pebrero 2023 |website=El Universo |language=es}}</ref> |17 |Machala |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Linda Gallagher<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1980 |title=Crown to an American beauty |language=en |pages=5 |work=The Sydney Morning Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=ngxiAAAAIBAJ&sjid=6-YDAAAAIBAJ&pg=7053%2C2702294 |access-date=7 Marso 2023}}</ref> |23 |[[Glasgow]] |- |{{Flagicon image|Flag of Spain (1977–1981).svg}} [[Espanya]] |Yolanda Hoyos<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2017 |title=QUÉ ES DE... «Acabé quemada del mundo del espectáculo y dije ancha es Castilla» |url=https://www.elcomercio.es/sociedad/201705/07/acabe-quemada-mundo-espectaculo-20170507022458-v.html?ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F |access-date=27 Disyembre 2022 |website=El Comercio |language=es-ES}}</ref> |19 |Palencia |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |'''[[Shawn Weatherly]]'''<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1980 |title=Canfield girl places 4th in Miss USA contest |language=en |pages=1, 8 |work=Youngstown |url=https://news.google.com/newspapers?id=s7lJAAAAIBAJ&sjid=kYQMAAAAIBAJ&pg=3655%2C15828 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |20 |Sumter |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Kim Ashfield<ref>{{Cite news |date=2 Setyembre 1980 |title=Karen's surprise at Miss UK result |language=en |pages=6 |work=The Journal |url=https://www.newspapers.com/article/the-journal-karen-cresswell/107146325/ |access-date=25 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |Buckley |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Roula Kanellapoulou |– |[[Atenas]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |Elydie de Gage |18 |Basse Terre |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Dina Aportadera<ref>{{Cite news |date=29 Hulyo 1980 |title=War was a shaky subject |language=en |pages=17 |work=Pacific Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/115238813/pacific-daily-news/ |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Lizabeth Iveth Martínez |19 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Hisae Hiyama<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1980 |title=Chairman Chang unveils Miss Universe |language=en |pages=32 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=a6lUAAAAIBAJ&sjid=6Y8DAAAAIBAJ&pg=5448%2C310669 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |21 |[[Tokyo]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Angelina Chong |19 |Garapan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Etelvina Raudales<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |20 |San Pedro Sula |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Wanda Tai<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=22 Nobyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kong winners from the 1980s – what are they doing now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3200520/10-miss-hong-kongs-1980s-where-are-they-now-joyce-godenzi-marrying-martial-arts-master-sammo-hung |access-date=27 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |20 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Sangeeta Bijlani<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |19 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Nana Riwayati<ref>{{Cite web |last=Tresnady |first=Tomi |date=14 Disyembre 2016 |title=Profil Nana Riwayatie, Kakak Kandung Ahok Mantan Miss Universe |url=https://www.suara.com/entertainment/2016/12/14/225905/profil-nana-riwayatie-kakak-kandung-ahok-mantan-miss-universe |access-date=27 Disyembre 2022 |website=Suara.com |language=id}}</ref> |18 |[[Sulawesi|Timog Sulawesi]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Julie Duckworth<ref>{{Cite web |last=Beardmore |first=Rebecca |date=2 Setyembre 2021 |title=Beauty queen family legacy inspires Miss Blackpool's dream of winning Miss Great Britain 2021 |url=https://www.blackpoolgazette.co.uk/news/people/beauty-queen-family-legacy-inspires-miss-blackpools-dream-of-winning-miss-great-britain-2021-336755 |access-date=27 Disyembre 2022 |website=Blackpool Gazette |language=en}}</ref> |19 |Blackpool |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Maura McMenamim<ref>{{Cite web |last=Moran |first=Michael |date=14 Abril 2008 |title=Search is on for Sligo's Miss Ireland |url=https://www.independent.ie/regionals/sligochampion/news/search-is-on-for-sligos-miss-ireland-27559013.html |access-date=27 Disyembre 2022 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |21 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Ilana Shoshan<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1980 |title=Beauty's thoughts |language=en |pages=31 |work=The Australian Jewish News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/262762474?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=Trove}}</ref> |19 |[[Israel|Kfar Saba]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Loredana Del Santo<ref>{{Cite web |date=20 Enero 2023 |title=Lory Del Santo: età, compagno, figli e biografia della showgirl |url=https://www.tag24.it/474435-lory-del-santo-eta-compagno-figli-e-biografia-della-showgirl/ |access-date=11 Pebrero 2023 |website=TAG24 |language=it-IT}}</ref> |21 |[[Verona|Povegliano Veronese]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Teresa McKay<ref>{{Cite news |date=6 Nobyembre 1979 |title=She lost her crown |language=en |pages=73 |work=Ottawa Citizen |url=https://news.google.com/newspapers?id=eL4yAAAAIBAJ&sjid=6e4FAAAAIBAJ&pg=3700%2C3296595 |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |19 |[[Alberta|Calgary]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Kathrin Glotzl |– |[[Mababang Sahonya]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Barbara Stevens<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |20 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Deborah Mardenborough<ref>{{Cite news |last=Roach |first=Tregenza |date=19 Hulyo 1980 |title=Miss Us Virgin Islands Returns From Korea |language=en |pages=9 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://books.google.com.ph/books?id=HzdOAAAAIBAJ&pg=PA9&dq=%22Miss+US+Virgin+Islands%22&article_id=6273,2784508&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwijopHZuaf_AhWRZd4KHVIRAHcQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22Miss%20US%20Virgin%20Islands%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |24 |Charlotte Amalie |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Devon Walter |21 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Constance Lightbourne |18 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Maria Patricia Arbeláez<ref>{{Cite news |date=17 Nobyembre 1979 |title=Senorita Colombia en Bogota |language=es |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=ooAfAAAAIBAJ&sjid=s30EAAAAIBAJ&pg=4237%2C449577 |access-date=8 Pebrero 2023}}</ref> |18 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Medellín]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Bárbara Bonilla<ref>{{Cite web |last=Díaz Zeledón |first=Natalia |date=12 Hunyo 2017 |title=Otras Miss Costa Rica que fueron coronadas sin certamen televisado |url=https://www.nacion.com/viva/television/otras-miss-costa-rica-que-fueron-coronadas-sin-certamen-televisado/6MZHDOY55NAKDKPFNHBJJHR3OQ/story/ |access-date=26 Pebrero 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |18 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Guðbjörg Sigurdardóttir<ref>{{Cite news |date=17 Hunyo 1980 |title=Utan tilþátttöku í Miss Universe |language=is |pages=2 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1528020?iabr=on |access-date=18 Pebrero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |22 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Felicia Yong<ref>{{Cite news |date=23 Hunyo 1980 |title=Making a hit at a parade! |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19800623-1.1.2 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Temerloh |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Isabelle Zammit |– |[[Valletta]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Ana Patricia Nuñez<ref>{{Cite web |last=Obregon |first=Amelia |date=23 Mayo 2022 |title=Las sonorenses de Miss Universo |trans-title=The Sonorans of Miss Universe |url=https://www.elimparcial.com/sonora/espectaculoslocal/Las-sonorenses-de-Miss-Universo-20220523-0040.html |access-date=23 Abril 2023 |website=El Imparcial |language=es-ES}}</ref> |17 |Sonora |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Maiken Nielsen |22 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Delyse Nottle<ref>{{Cite web |last=Simich |first=Ricardo |date=7 Pebrero 2011 |title=Spy: The rise and fall of Miss New Zealand |url=https://www.nzherald.co.nz/entertainment/spy-the-rise-and-fall-of-miss-new-zealand/3TFDE2BGVJWPR3GUBY3PJDAHOY/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=NZ Herald |language=en-NZ}}</ref> |20 |Auckland |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Karin Gooyer<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1980 |title=Miss Holland gekozen |language=nl |pages=3 |work=Limburgsch Dagblad |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Karin+Gooyer%22&coll=ddd&identifier=ddd:010570758:mpeg21:a0096&resultsidentifier=ddd:010570758:mpeg21:a0096&rowid=2 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |Akersloot |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Gloria Karamañites<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Mispah Alwyn<ref>{{Cite news |date=1 Mayo 1980 |title=Queen doubts chance |language=en |pages=3 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250590563?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |19 |[[Port Moresby]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Martha Galli<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Asuncion|Asunción]] |- |{{PER}} |Lisseth Ramis Figueroa<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |18 |Huánuco |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |[[Chat Silayan|Rosario Silayan]]<ref>{{Cite web |last=Montemar-Oriondo |first=Ann |date=8 Disyembre 2002 |title=Chat Silayan and That 40-carat feeling |url=https://www.philstar.com/lifestyle/allure/2002/12/08/187054/chat-silayan-and-40-carat-feeling |access-date=12 Enero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |21 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Sirpa Viljamaa<ref>{{Cite web |last=Lehtkanto |first=Katariina |date=23 Hunyo 2019 |title=IL selvitti, mitä takavuosien missikaunottarille kuuluu nyt: Klamydia omisti kokonaisen biisin Nina Autiolle, josta tuli lopulta diplomi-insinööri |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/fa2e8894-6311-48e0-9c60-1d9627a0a101 |access-date=27 Disyembre 2022 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |21 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Agnes Tañón<ref>{{Cite web |date=17 Enero 2023 |title=¿Cuántas veces Puerto Rico ha clasificado en Miss Universe? |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas/fotogalerias/cuantas-veces-puerto-rico-ha-clasificado-en-miss-universe/ |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |18 |Caguas |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Brigitte Choquet<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1980 |title=Miss Billen rust bij repetities |language=nl |trans-title=Miss Billen is resting at rehearsals |pages=7 |work=Het vrije volk |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010960580:mpeg21:p007 |access-date=31 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |21 |Roussillon |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Milagros Germán<ref>{{Cite web |date=7 Setyembre 2021 |title=Presidente dominicano nombra a una nueva ministra de Cultura |url=https://www.swissinfo.ch/spa/r-dominicana-gobierno_presidente-dominicano-nombra-a-una-nueva-ministra-de-cultura/46928038 |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Swissinfo |language=es}}</ref> |21 |San Ignacio de Sabaneta |- |{{flagicon|FRA}} [[Réunion]] |Marie Josephe Hoareau |17 |Saint-Denis |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Ann Chua<ref>{{Cite news |date=30 Mayo 1980 |title=First runner-up |language=en |pages=2 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newnation19800530-1.2.11 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |25 |Singapura |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Sint Maarten]] |Lucie Marie Davic |19 |Philipsburg |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Hyacinth Kurukulasuriya |18 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Eva Andersson<ref>{{Cite news |last=Briquelet |first=Kate |date=17 Disyembre 2021 |title=Epstein’s Socialite Ex Eva Andersson-Dubin Denies Having Orgies With Teen Girls |language=en |work=The Daily Beast |url=https://www.thedailybeast.com/epsteins-ex-girlfriend-and-miss-sweden-eva-andersson-dubin-denies-having-orgies-with-teen-girls |access-date=1 Pebrero 2023}}</ref> |19 |Uddevalla |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Margrit Kilchoer |20 |[[Geneva]] |- |{{flagicon|FRA}} [[French Polynesia|Tahiti]] |Thilda Fuller<ref name=":3">{{Cite web |last=Barrais |first=Delphine |date=9 Mayo 2021 |title=Thilda Fuller, Miss Tahiti 1979 |url=https://www.tahiti-infos.com/Thilda-Fuller-Miss-Tahiti-1979_a200507.html |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Tahiti Infos |language=fr}}</ref> |25 |Papeete |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Artitaya Promkul<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1980 |title=Beauties and Angels meet |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19800708-1.1.1 |access-date=1 Pebrero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Eun-jung<ref>{{Cite web |last=Yang |first=Dong-hee |date=19 Mayo 2015 |title=Gwangju Uprising and Miss Universe 1980 (II) |url=https://www.koreatimes.co.kr/www/opinion/2023/02/197_179209.html |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Korea Times |language=en}}</ref> |24 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Althea Rocke<ref>{{Cite web |last=Caliste |first=Gillian |date=14 Marso 2021 |title=Collectible dolls came out of COVID darkness |url=http://www.guardian.co.tt/article/bobby-and-sally-ackbarali-6.2.1300169.4b40ec6af9 |access-date=1 Pebrero 2023 |website=Trinidad and Tobago Guardian |language=en}}</ref> |20 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Gabriela Campusano |18 |Valparaíso |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Heyecan Gökoğlu |– |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Beatriz Antuñez |22 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1980]] qhpuqkg98mbgqibdtcuqk7jnclvoli3 0 321637 2167289 2158896 2025-07-03T10:42:19Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167289 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant |photo=Irene Sáez portrait in 1997.jpg |congeniality=Linda Smith <br> {{flag|Bahamas}} |best national costume=Adriana Alves de Oliveira <br> {{flagicon|Brazil|1968}} [[Brasil]] |photogenic=Tina Brandstrup <br> {{flagicon|Denmark}} [[Dinamarka]]|date=20 Hulyo 1981 |winner='''Irene Sáez <br> {{flagicon|Venezuela|1954}} [[Beneswela]]''' |presenters={{Hlist|Bob Barker|Elke Sommer}}|acts={{Hlist|Peter Allen|Cast ng 42nd Street|US Naval Choir}}|venue=Minskoff Theatre, [[New York City|Lungsod ng New York]], [[New York (state)|New York]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=76|placements=12|debuts={{Hlist|[[Gibraltar|Hibraltar]]|[[Samoa|Kanlurang Samoa]]|[[Namibia|Namibya]]}}|withdraws={{Hlist|[[Indonesya]]|[[Papuwa Bagong Guniya]]|[[Sint Maarten]]}}|returns={{Hlist|[[Martinique|Martinika]]|[[Pidyi]]|[[Portugal]]|[[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]]|[[Tsipre]]|[[Timog Aprika]]|Transkei}}|before=[[Miss Universe 1980|1980]]|next=[[Miss Universe 1982|1982]]|caption=Irene Sáez}}Ang '''Miss Universe 1981''' ay ang ika-30 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Minskoff Theatre, Lungsod ng New York, New York, Estados Unidos noong 20 Hulyo 1981.<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1981 |title=Miss Universe '81 via Tele-Curacao |language=nl |pages=2 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640560:mpeg21:p002 |access-date=1 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> Ito ang unang edisyon na ginanap sa [[Kalupaang Estados Unidos]] matapos ang sampung taon.<ref>{{Cite news |last=Kaufman |first=Bill |date=19 Hulyo 1981 |title=It's New York's turn |language=en |pages=342 |work=Newsday |url=https://www.newspapers.com/clip/94506089/its-new-yorks-turnbill-kaufman/ |access-date=4 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Shawn Weatherly]] ng Estados Unidos si [[Irene Sáez]] ng Beneswela bilang Miss Universe 1981.<ref>{{Cite news |last=Melia |first=John |last2=La Rosa |first2=Paul |date=21 Hulyo 1981 |title=Miss Venezuela's the winner |language=en |pages=180 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/116288272/daily-news/ |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Miss Universe |language=en |pages=1 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=kmcxAAAAIBAJ&sjid=ogIEAAAAIBAJ&pg=1033%2C1233595 |access-date=12 Enero 2023}}</ref> Ito ang pangalawang tagumpay ng Beneswela sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Miss Venezuela says her dream has come true |language=en |pages=33 |work=Reading Eagle |url=https://news.google.com/newspapers?id=Wd4hAAAAIBAJ&sjid=KqEFAAAAIBAJ&pg=4901%2C377846 |access-date=21 Marso 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Venezolaanse Miss Heelal '81 |language=nl |pages=5 |work=Amigoe |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Universe%22&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1981%7C&page=1&coll=ddd&identifier=ddd:010640562:mpeg21:a0063&resultsidentifier=ddd:010640562:mpeg21:a0063&rowid=3 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Dominique Dufour ng Kanada, habang nagtapos bilang second runner-up si Eva-Lena Lundgren ng Suwesya.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Venezuelan wins title: Miss Universe |language=en |pages=20 |work=The Robesonian |url=https://news.google.com/newspapers?id=baI_AAAAIBAJ&sjid=HlYMAAAAIBAJ&pg=2963%2C2759000 |access-date=12 Enero 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1981 |title=Irene de mooiste |language=nl |trans-title=Irene the prettiest |pages=1 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011205091:mpeg21:p001 |access-date=1 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> Mga kandidata mula sa 76 na bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikalabing-apat na pagkakataon, samantalang si Elke Sommer ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=2 Hunyo 1981 |title=Glimpses |url=https://www.upi.com/Archives/1981/06/02/GLIMPSES/9027360302400/ |access-date=21 Marso 2023 |website=UPI |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1981 |title=The 1981 Miss Universe pageant |language=en |pages=18 |work=The Lewiston Daily Sun |url=https://books.google.com.ph/books?id=xfYpAAAAIBAJ&pg=PA18&dq=%22Miss+Universe%22+%221981%22&article_id=4093,2087977&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiFvLfWs6f_AhUTPnAKHbOcDCwQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221981%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Nagtangahl si Peter Allen, ang ''cast'' ng ''42nd Street'' at ang ''US Naval Choir'' sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=4 Hunyo 1981 |title=People talk |language=en |volume=59 |pages=6 |work=Suffolk News-Herald |url=https://virginiachronicle.com/?a=d&d=SNH19810604.1.6&srpos=7&e=--1981---1981--en-20--1--txt-txIN-%22Miss+Universe%22------- |access-date=16 Abril 2023 |via=Virginia Chronicle}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Minskoff Theater, Broadway (898226276).jpg|thumb|Minskoff Theatre, ang lokasyon ng Miss Universe 1981|250x250px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 1980, nagpahayag ng pag-asa ang Miss Universe Inc. na maaaring maganap ang kompetisyon sa Taywan, ngunit walang negosasyon ang naganap.<ref>{{Cite web |last=Li |first=Laura |date=Nobyembre 1987 |title=Beauty Contests--The Pros and Cons |url=http://www.taiwan-panorama.com/en/Articles/Details?Guid=147466f1-4d7e-4247-95e7-7b15ac068c3c&CatId=9&postname=Beauty%20Contests--The%20Pros%20and%20Cons |access-date=13 Enero 2024 |website=Taiwan Panorama |language=zh-Hant-TW }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Noong 19 Enero 1981, inanunsyo ng Guwatemala na may balak itong idaos ang Miss Universe pageant.<ref>{{Cite news |date=19 Enero 1981 |title=Guatemala quiere la sede de Miss Universo |language=es |trans-title=Guatemala wants to host Miss Universe |pages=7B |work=La Nacion |url=https://books.google.com.ph/books?id=JJAtAAAAIBAJ&pg=PA45&dq=%22Miss+Universe%22+%22Guatemala%22+%221981%22&article_id=6866,5879582&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj0oqqgt6f_AhVV-mEKHci4CcEQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Guatemala%22%20%221981%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Gayunpaman, hindi natuloy ang mga negosasyon dahil sa mga dahilang pang-ekonomiko. Balak rin idaos sa Buenos Aires, Arhentina ang kompetisyon, ngunit hindi rin nagpatuloy ang mga negosasyon dahil sa kilmang pampulitika ng bansa.<ref>{{Cite news |date=9 Marso 1981 |title=S.L. refuses a date with the Miss Universe pageant |language=en |pages=A11 |work=The Deseret News |url=https://books.google.com.ph/books?id=uUpTAAAAIBAJ&pg=PA6&dq=%22Miss+Universe%22+%22Argentina%22&article_id=7038,1927016&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiS_dWmu7j_AhWmcGwGHROzD5g4WhDoAXoECAYQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Argentina%22&f=false |access-date=10 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Noong 7 Abril 1981, inanusyo ng Deputy Mayor for Economic Development ng New York na si Karen Gerard, na gaganapin ang kompetisyon sa Lungsod ng New York, New York sa Estados Unidos sa 20 Hulyo 1981.<ref>{{Cite news |last=Ivins |first=Molly |date=8 Abril 1981 |title=City gets Miss Universe event |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1981/04/08/nyregion/city-gets-miss-universe-event.html |access-date=25 Abril 2023 |issn=0362-4331}}</ref> Ito rin ang unang edisyon na ginanap sa Estados Unidos matapos ang sampung taon na ginanap ang kompetisyon sa iba't-ibang mga bansa sa mundo.<ref name=":1">{{Cite web |date=7 Abril 1981 |title=National News In Brief |url=https://www.upi.com/Archives/1981/04/07/National-News-In-Brief/7719355467600/ |access-date=27 Disyembre 2022 |website=UPI |language=en}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 76 na mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kaniyang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang runner-up ng Miss Hong Kong 1981 na si Irene Lo upang kumatawan sa kaniyang bansa matapos mapatalsik sa pwesto ang orihinal na nagwagi na si Doris Loh dahil pinalsipika nito ang kaniyang edad. Binago ni Loh ang kaniyang edad na 25 sa 22 sa kaniyang pasaporte upang makapasok pa rin sa ''age requirement''.<ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1981 |title=Hong Kong beauty stripped of her title |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19810706-1.2.16.12 |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1981 |title=Miss Hong Kong is ousted by officials |language=en |pages=4 |work=The Galveston Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/30580783/the-galveston-daily-news/ |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Hibraltar, Kanlurang Samoa, at Namibya, at bumalik ang mga bansang Martinika, Pidyi, Portugal, San Cristobal, Timog Aprika, Transkei, at Tsipre. Huling sumali noong [[Miss Universe 1957|1957]] ang Martinika, noong [[Miss Universe 1974|1974]] ang Tsipre, at noong [[Miss Universe 1979|1979]] ang Pidyi, Portugal, San Cristobal, Timog Aprika, at Transkei. Hindi sumali ang mga bansang Indonesya, Papuwa Bagong Guniya, at Sint Maarten sa edisyong ito. Hindi sumali si Rosje Soeratman ng Indonesya matapos maging biktima ng isang aksidente. Hindi sumali si Jennifer Abaijah ng Papuwa Bagong Guniya dahil pinili nito na sumali na lang sa Miss World 1981. Hindi sumali ang Sint Maarten matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat sanang kakalahok si Carole Fitzgerald ng [[Mauritius|Mawrisyo]], subalit bumitiw ito dahil ito ay nangungulila na sa kaniyang pamilya.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Girl from Venezuela wins title |language=en |pages=9 |work=Asheville Citizen-Times |url=https://www.newspapers.com/clip/116288304/asheville-citizen-times/ |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Venezuelan wins title: Miss Universe |language=en |pages=7B |work=The Robesonian |url=https://news.google.com/newspapers?id=baI_AAAAIBAJ&sjid=HlYMAAAAIBAJ&pg=2963%2C2759000 |access-date=21 Marso 2023}}</ref> Hindi sumali si Joan Boldewijn ng [[Suriname]] dahil pinili na lang nito na sumali sa Miss World 1981. Hindi sumali si Marcia-Ann Morris ng [[San Vicente at ang Granadinas]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |last= |date=9 Oktubre 2022 |title=A history of pageantry in SVG 1951 to 2019 |url=https://onenewsstvincent.com/2022/10/09/one-news-svg-pageant-corner-a-history-of-pageantry-in-svg-1951-to-2019/ |access-date=10 Disyembre 2022 |website=One News St.Vincent |language=en}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1981 mapC.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1981 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1981''' | * '''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' – '''[[Irene Sáez]]<ref name=":5">{{Cite web |date=21 Hulyo 1981 |title=Student wins Miss Universe for Venezuela |url=https://news.google.com/newspapers?id=0aMyAAAAIBAJ&sjid=5u4FAAAAIBAJ&pg=2417%2C119073 |access-date=5 Marso 2023 |website=Ottawa Citizen |language=en}}</ref>''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Dominique Dufour<ref name=":5" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Eva-Lena Lundgren<ref name=":5" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Adriana Alves de Oliveira<ref name=":5" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|BEL}} [[Belhika]] – Dominique van Eeckhoudt<ref name=":5" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] – Lucía Vinueza<ref name=":5" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Kim Seelbrede<ref name=":5" /> * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]]– Marion Kurz<ref name=":5" /> * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Mona Olsen<ref name=":5" /> * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Donella Thomsen<ref name=":5" /> * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Ingrid Schouten<ref name=":5" /> * {{flagicon|FRA}} [[French Polynesia|Tahiti]] – Tatiana Teraiamano<ref name=":5" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 12 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''8.966 (1)''' |'''9.024 (1)''' |'''8.887 (1)''' |'''8.959 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |8.167 (6) |8.133 (5) |8.508 (2) |8.269 (4) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |8.658 (2) |8.050 (6) |8.179 (4) |8.296 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |8.191 (5) |8.416 (3) |7.824 (7) |8.144 (5) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |8.529 (3) |8.881 (2) |8.268 (3) |8.559 (2) |- |{{flagicon|FRA}} [[French Polynesia|Tahiti]] |8.149 (7) |8.137 (4) |7.962 (5) |8.082 (6) |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |8.435 (4) |7.717 (8) |7.838 (6) |7.997 (7) |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |7.875 (8) |8.041 (7) |7.442 (10) |7.786 (8) |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |7.590 (9) |7.633 (9) |7.625 (9) |7.616 (9) |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |7.427 (11) |7.617 (10) |7.653 (8) |7.565 (10) |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |7.442 (10) |7.300 (12) |7.317 (12) |7.353 (11) |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |6.950 (12) |7.492 (11) |7.350 (11) |7.264 (12) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] – Tina Brandstrup<ref name=":2">{{Cite web |date=18 Hulyo 1981 |title=El lunes eligen a Miss Universo |url=https://news.google.com/newspapers?id=AE0qAAAAIBAJ&sjid=wlAEAAAAIBAJ&pg=6958,987874 |access-date=4 Marso 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] – Linda Smith<ref name=":2" /> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Adriana Alves<ref name=":2" /><ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – [[Irene Sáez]]<ref name=":2" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Lee Eun-jung<ref name=":2" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], 12 mga ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''.<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1981 |title=Venezuelan beauty new Miss Universe |language=en |pages=32 |work=The Telegraph |url=https://books.google.com.ph/books?id=DaorAAAAIBAJ&pg=PA36&dq=%22Miss+Universe%22+%221981%22&article_id=3978,4188324&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjLoufjtaf_AhXMP3AKHZGmCd04FBDoAXoECAQQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221981%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 12 mga ''semifinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.'' === Komite sa pagpili === * Sammy Cahn – Amerikanong liriko at manunulat ng kanta * Chang Kang-jae – Tagapangulo ng Hankook Ilbo-Korea Times Group * [[Pelé]] – Brasilenyong manlalaro ng putbol<ref name=":4">{{Cite web |last=Cates |first=Ellan |date=16 Hulyo 1981 |title=Celebrity judges said Thursday they will choose Miss Universe... |url=https://www.upi.com/Archives/1981/07/16/Celebrity-judges-said-Thursday-they-will-choose-Miss-Universe/8288364104000/ |access-date=5 Marso 2023 |website=United Press International |language=en}}</ref> * [[Julio Iglesias]] – Kastilang mangaawit at manlalaro ng putbol<ref name=":4" /> * Itzik Kol – Israeling ''producer'' para sa telebisyon at pelikula * Lee Majors – Amerikanong aktor<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Venezuelan New Miss Universe, Says She'll Work For World Peace |language=en |pages=1 |work=Ocala Star-Banner |url=https://books.google.com.ph/books?id=MsBPAAAAIBAJ&pg=PA1&dq=%22Miss+Universe%22+%221981%22&article_id=2460,2334840&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiFvLfWs6f_AhUTPnAKHbOcDCwQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221981%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> * Mary McFadden– Amerikanong taga-disenyo, patnugot at manunulat * David Merrick – Amerikanong ''producer'' para sa teatro * Anna Moffo – Amerikanong aktres at ''opera singer<ref name=":4" />'' * LeRoy Neiman – Amerikanong pintor * Lorin Netherlandser – * Francesco Scavullo – Amerikanong litratista<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Childhood dream comes true for beauty |language=en |pages=3A |work=St. Joseph News-Press |url=https://books.google.com.ph/books?id=wrxbAAAAIBAJ&pg=PA3&dq=%22Miss+Universe%22+%221981%22&article_id=1926,4250573&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiFvLfWs6f_AhUTPnAKHbOcDCwQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221981%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> * Corinna Tsopei – [[Miss Universe 1964]] mula sa Gresya == Mga kandidata == 76 na kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1981 |title=Venezolaanse Miss Heelal '81 |language=nl |trans-title=Venezuelan Miss Universe '81 |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640562:mpeg21:p005 |access-date=1 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Susana Reynoso<ref>{{Cite news |date=13 Hulyo 1981 |title=Nos sentimos a gusto compitiendo en Miss Universo dicen las chicas |language=es |trans-title=We feel comfortable competing in Miss Universe says the girls |pages=7 |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=O3pEAAAAIBAJ&pg=PA4&dq=%22Miss+Argentina%22&article_id=1315,2032133&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj4yu3Guqj_AhWHQN4KHZQbASM4HhDoAXoECAsQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Argentina%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Synia Reyes<ref>{{Cite news |date=27 Marso 1981 |title=Miss Aruba naar New York |language=nl |pages=5 |work=Amigoe |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Universe%22&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1981%7C&page=1&coll=ddd&identifier=ddd:010640466:mpeg21:a0097&resultsidentifier=ddd:010640466:mpeg21:a0097&rowid=9 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Brasil |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Karen Sang<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1981 |title=Highlights of the week |language=en |pages=161 |work=Australian Women's Weekly |url=http://nla.gov.au/nla.news-article52262107 |access-date=26 Pebrero 2023 |via=Trove}}</ref> |– |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Gudrun Gollop |– |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Linda Smith<ref>{{Cite web |last= |date=15 Disyembre 2021 |title=The first Bahamian to be recognised by Miss Universe for her beauty was Miss Ava Marilyn Burke Thompson! |url=https://www.bahamaspress.com/the-first-bahamian-to-be-recognised-by-miss-bahamas-for-her-beauty-was-miss-ava-marilyn-burke-thompson/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231209222226/https://www.bahamaspress.com/the-first-bahamian-to-be-recognised-by-miss-bahamas-for-her-beauty-was-miss-ava-marilyn-burke-thompson/ |archive-date=9 Disyembre 2023 |access-date=11 Pebrero 2023 |website=Bahamas Press |language=en-US}}</ref> |21 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Dominique van Eeckhoudt<ref>{{Cite web |last=Pierre-Yves |first=Paque |date=7 Enero 2016 |title="Miss Belgiquete suit toute ta vie!" |trans-title=“Miss Belgiquete follows your whole life!” |url=https://www.dhnet.be/lifestyle/people/2016/01/07/miss-belgiquete-suit-toute-ta-vie-G2O7A4FY5BCBXCWR2UEXU7F6OA/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230304032810/https://www.dhnet.be/lifestyle/people/2016/01/07/miss-belgiquete-suit-toute-ta-vie-G2O7A4FY5BCBXCWR2UEXU7F6OA/ |archive-date=4 Marso 2024 |access-date=4 Marso 2023 |website=DHnet |language=fr}}</ref> |20 |[[Bruselas]] |- |{{Flagicon image|Flag of British Honduras (1919–1981).svg}} [[Belize|Belis]] |Ivette Zabaneh |– |[[Belmopan]] |- |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''[[Irene Sáez]]'''<ref>{{Cite web |last=Jones |first=Bart |date=11 Pebrero 1996 |title=Miss Universe-Turned-Politician Wows Voters |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1996-02-11-mn-34693-story.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20230205012633/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1996-02-11-mn-34693-story.html |archive-date=5 Pebrero 2023 |access-date=5 Pebrero 2023 |website=[[Los Angeles Times]] |language=en-US}}</ref> |19 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Cymone Tucker<ref>{{Cite news |date=7 Hulyo 1981 |title=Voorproefje voor missen |language=nl |pages=4 |work=Het vrije volk |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010960888:mpeg21:p004 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |21 |Smith's Parish |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Adriana Alves<ref>{{Cite web |last= |date=28 Agosto 2008 |title=Adriana Alves |url=https://caras.uol.com.br/arquivo/adriana-alves.phtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20230206142922/https://caras.uol.com.br/arquivo/adriana-alves.phtml |archive-date=6 Pebrero 2023 |access-date=6 Pebrero 2023 |website=Revista Caras |language=pt-br}}</ref> |18 |[[Rio de Janeiro]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Maricruz Aponte<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |archive-date=23 Oktubre 2023 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES}}</ref> |– |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Maria Maxima Croes<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 1981 |title=No title |language=nl |pages=3 |work=Amigoe |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Universe%22&coll=ddd&page=1&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1981%7C&identifier=ddd:010640652:mpeg21:a0054&resultsidentifier=ddd:010640652:mpeg21:a0054&rowid=7 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Tina Brandstrup<ref>{{Cite news |date=22 Oktubre 1981 |title=Tina keppir i dag... |language=is |pages=39 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1547398?iabr=on |access-date=5 Marso 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |20 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Lucía Isabel Vinueza<ref>{{Cite web |date=4 Disyembre 2014 |title=Lucía Vinueza es una mujer descomplicada |url=https://www.eluniverso.com/noticias/2014/12/04/nota/4301751/mujer-descomplicada |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114040652/https://www.eluniverso.com/noticias/2014/12/04/nota/4301751/mujer-descomplicada/ |archive-date=14 Enero 2023 |access-date=14 Enero 2023 |website=El Universo |language=es}}</ref> |18 |Guayaquil |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Anne McFarlane |22 |[[Glasgow]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Frances Ondiviela<ref>{{Cite web |last=Rodarte |first=Jorge |date=23 Agosto 2021 |title=Así lucía Frances Ondiviela cuando fue Miss Universe 1981 |trans-title=This is what Frances Ondiviela looked like when she was Miss Universe 1981 |url=https://www.debate.com.mx/show/Asi-lucia-Frances-Ondiviela-cuando-fue-Miss-Universe-1981-20210823-0358.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20230112080525/https://www.debate.com.mx/show/Asi-lucia-Frances-Ondiviela-cuando-fue-Miss-Universe-1981-20210823-0358.html |archive-date=12 Enero 2023 |access-date=12 Enero 2023 |website=El Debate |language=es-MX}}</ref> |18 |Las Palmas |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Kim Seelbrede<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1981 |title=Ohioan now Miss USA |language=en |pages=1 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=iRNPAAAAIBAJ&sjid=ngIEAAAAIBAJ&pg=2197%2C5023981 |access-date=12 Enero 2023}}</ref> |20 |Germantown |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Karen Stannard |22 |Newport |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Maria Nikouli |– |[[Atenas]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |Rosette Bivuoac |– |Basse-Terre |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Bertha Harmon |– |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Yuma Rossana Lobos<ref>{{Cite web |date=1 Hulyo 2017 |title=1981: bomba en aeropuerto La Aurora causa terror |url=https://www.prensalibre.com/hemeroteca/bomba-en-aeropuerto-la-aurora-causa-terror/ |access-date=4 Marso 2023 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Guatemala]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Mineko Orisaku<ref name=":0">{{Cite news |date=10 Hulyo 1981 |title=Beauties eyeing a common goal |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19810710-1.2.19.1 |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Kyoto]] |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Yvette Dominguez |19 |[[Hibraltar]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Juanita Mendiola<ref>{{Cite web |date=23 Oktubre 2000 |title=Mendiola off to Japan for cultural exchange |url=https://www.saipantribune.com/index.php/964d9622-1dfb-11e4-aedf-250bc8c9958e/ |access-date=4 Marso 2023 |website=Saipan Tribune |language=en-US}}</ref> |– |Tinian |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Leslie Sabillón<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |– |Francisco Morazán |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Irene Lo<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=22 Nobyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kong winners from the 1980s – what are they doing now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3200520/10-miss-hong-kongs-1980s-where-are-they-now-joyce-godenzi-marrying-martial-arts-master-sammo-hung |access-date=27 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |21 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Rachita Kumar<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |19 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Joanna Longley |25 |Windsor |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Valerie Roe<ref>{{Cite web |last=Finn |first=Melanie |date=15 Hulyo 2016 |title=Irish PR boss Valerie Roe 'paralysed' by fear after she was caught up in Nice terror attacks |url=https://www.independent.ie/world-news/war-on-terror/irish-pr-boss-valerie-roe-paralysed-by-fear-after-she-was-caught-up-in-nice-terror-attacks-34886631.html |access-date=26 Pebrero 2023 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |21 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Dana Wexler<ref>{{Cite news |last=Herschaft |first=Jean |date=31 Hulyo 1981 |title=Why Was Miss Israel Not Given A Chance? |language=en |pages=16 |work=The Indiana Jewish Post and Opinion |url=https://www.nli.org.il/en/newspapers/indianajpost/1981/07/31/01/page/16/?srpos=1&e=------198-en-20--1--img-txIN%7ctxTI-%22Miss+Universe%22----1981---------1 |access-date=6 Marso 2023 |via=National Library of Israel |archive-date=6 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230306005513/https://www.nli.org.il/en/newspapers/indianajpost/1981/07/31/01/page/16/?srpos=1&e=------198-en-20--1--img-txIN%7CtxTI-%22Miss+Universe%22----1981---------1 |url-status=dead }}</ref> |17 |[[Talaan ng mga lungsod sa Israel|Giv'atayim]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Anna Kanakis<ref>{{Cite web |date=13 Oktubre 2022 |title=Anna Kanakis chi è: età, dove e quando è nata, Miss Italia, marito, figli, carriera, vita privata, libri |url=http://www.blitzquotidiano.it/tv/anna-kanakis-chi-e-eta-dove-e-quando-e-nata-miss-italia-marito-figli-carriera-vita-privata-libri-3498674/ |access-date=26 Pebrero 2023 |website=Blitz Quotidiano |language=it-IT}}</ref> |20 |[[Mesina]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Dominique Dufour<ref>{{Cite news |date=3 Enero 2019 |title=Farewell, Miss Canada: how the beauty pageant met its end |language=en |work=CBC |url=https://www.cbc.ca/archives/farewell-miss-canada-how-the-beauty-pageant-met-its-end-1.4963150 |access-date=28 Pebrero 2023}}</ref> |22 |Laval |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Marion Kurz<ref>{{Cite web |last=Rebman |first=Jonathan |date=14 Pebrero 2020 |title=Dieser Mann auf High Heels trainiert die Kandidatinnen für Miss Germany |url=https://www.stuttgarter-zeitung.de/gallery.choreograf-aus-stuttgart-dieser-mann-auf-high-heels-trainiert-die-kandidatinnen-fuer-miss-germany.14255e58-bf0b-452a-9ae2-18830a5d025d.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20200919065745/https://www.stuttgarter-zeitung.de/gallery.choreograf-aus-stuttgart-dieser-mann-auf-high-heels-trainiert-die-kandidatinnen-fuer-miss-germany.14255e58-bf0b-452a-9ae2-18830a5d025d.html |archive-date=19 Setyembre 2020 |access-date=4 Marso 2023 |website=Stuttgarter Zeitung |language=de}}</ref> |20 |[[Baviera]] |- |{{flagicon|WSM}} [[Samoa|Kanlurang Samoa]] |Lenita Schwalger |– |[[Apia]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Carmen Nibbs<ref>{{Cite web |last=Abbotts |first=Lori |date=12 Pebrero 2021 |title=Designer sews clothes for fashion forward Black dolls |url=http://www.virginislandsdailynews.com/news/local/designer-sews-clothes-for-fashion-forward-black-dolls/article_db880370-0064-5ac8-841e-f859de6df46a.html |access-date=4 Marso 2023 |website=The Virgin Islands Daily News |language=en}}</ref> |18 |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Marise James<ref name=":3">{{Cite news |date=20 Agosto 1981 |title=Blacks 'Whited' out of Miss Universe pageant |language=en |pages=7 |work=Jet |url=https://books.google.com.ph/books?id=PEIDAAAAMBAJ&lpg=PA7&ots=5Zc39QVOKi&dq=Marva%20Warner%20miss%20saint%20kitts&pg=PA7#v=onepage&q=Marva%20Warner%20miss%20saint%20kitts&f=false |access-date=4 Marso 2023}}</ref> |– |Saint Croix |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Donna Myrie<ref>{{Cite web |date=11 Disyembre 2019 |title=Le Classique opens new store at The Strand Shopping Centre! |url=https://www.caymaniantimes.ky/news/le-classique-opens-new-store-at-the-strand-shopping-centre |access-date=4 Marso 2023 |website=Caymanian Times |language=en}}</ref> |20 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Frances Rigby |– |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Ana Edilma Cano<ref>{{Cite news |last=Martinez Mahecha |first=Fernan |date=20 Hulyo 1981 |title=36 segundos definitivos para Colombia hoy en Miss Universo |language=es |pages=1A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=AU0qAAAAIBAJ&sjid=wlAEAAAAIBAJ&pg=7100%2C1453283 |access-date=8 Pebrero 2023}}</ref> |18 |Medellín |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Rosa Inés Solís<ref>{{Cite web |last=Solano |first=Gabriela |date=28 Pebrero 2008 |title=Pelearán duro por la corona |url=http://wvw.aldia.cr/ad_ee/2008/febrero/28/farandula1440162.html |access-date=4 Marso 2023 |website=Al Día |language=es}}</ref> |– |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Elisabet Traustadóttir<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1980 |title=Fyrst titraði ég í hnjánum |language=is |pages=1 |work=Dagblaðið |url=https://timarit.is/page/3093517?iabr=on |access-date=5 Marso 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |17 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Audrey Loh |– |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Susanne Galea |– |St Julian's |- |{{flagicon|FRA}} [[Martinika]] |Ghislaine Jean-Louis |– |Fort-de-France |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Judith González<ref name=":2" /> |18 |[[Talaan ng mga lungsod sa Mehiko|Monterrey]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[Namibia|Namibya]] |Antoinette Knoetze<ref>{{Cite web |last=Mouton |first=Rinelda |date=18 Marso 2022 |title=Miss Namibia 1982 Recalls Reign Before Independence |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=archive-read&id=6218874 |access-date=5 Marso 2023 |website=The Namibian |language=en |archive-date=5 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230305044215/https://www.namibian.com.na/index.php?page=archive-read&id=6218874 |url-status=dead }}</ref> |– |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Mona Olsen |20 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Donella Thomsen |21 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Ingrid Schouten<ref>{{Cite news |last=Quindlen |first=Anna |date=8 Hulyo 1981 |title=About New York |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1981/07/08/nyregion/about-new-york.html |access-date=26 Pebrero 2023 |issn=0362-4331}}</ref> |20 |[[Ang Haya]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Ana María Henríquez<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |María Isabel Urízar<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Gladys Silva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |– |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|FIJ}} [[Fiji|Pidyi]] |Lynn McDonald<ref>{{Cite web |last=Pratibha |first=Jyoti |date=3 Abril 2016 |title=Miss World Fiji Beauties Visit Toberua Island Resort |url=https://fijisun.com.fj/2016/04/03/miss-world-fiji-beauties-visit-toberua-island-resort/ |access-date=11 Pebrero 2023 |website=Fiji Sun |language=en-US}}</ref> |– |[[Suva]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Maria Caroline Mendoza<ref>{{Cite web |last=Romulo |first=Mons |date=29 Enero 2017 |title=What was your most memorable moment competing in Miss Universe? |url=https://www.philstar.com/lifestyle/sunday-life/2017/01/29/1666397/what-was-your-most-memorable-moment-competing-miss-universe |access-date=12 Enero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |– |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Merja Varvikko<ref>{{Cite web |last=Tähtivaara |first=Sarianne |date=29 Mayo 2021 |title=Ex-missi Merja Varvikko lopetti julkiset työt 90-luvulla: näin hänellä menee nyt |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/a3a9e264-f3a2-4142-b442-99d8461d30c5 |access-date=4 Marso 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |– |Forssa |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Carmen Lotti Rodríguez<ref>{{Cite web |last=Rodríguez Caraballo |first=Harry |date=11 Agosto 2022 |title=Estos son los pueblos que más han ganado coronas en Miss Puerto Rico |trans-title=These are the towns that have won the most crowns in Miss Puerto Rico |url=https://www.metro.pr/entretenimiento/2022/08/11/estos-son-los-pueblos-que-mas-han-ganado-coronas-en-miss-puerto-rico/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221006101208/https://www.metro.pr/entretenimiento/2022/08/11/estos-son-los-pueblos-que-mas-han-ganado-coronas-en-miss-puerto-rico/ |archive-date=6 Oktubre 2022 |access-date=13 Agosto 2022 |website=Metro Puerto Rico |language=es}}</ref> |20 |Guaynabo |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Paula Machado de Moura |– |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Isabelle Benard<ref>{{Cite web |last=Robert |first=Aurelie |date=17 Disyembre 2020 |title=Miss France 1981: Isabelle Benard |url=https://www.journaldesfemmes.fr/people/magazine/2683905-photos-miss-france-1920-a-2020-d-agnes-souret-a-clemence-botino/2684195-isabelle-benard |access-date=26 Pebrero 2023 |website=Journal Des Femmes |language=fr}}</ref> |23 |[[Normandiya]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Lucía Peña Veras<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |– |Puerto Plata |- |{{flagicon|FRA}} [[Réunion]] |Patricia Abadie |– |Saint-Paul |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Christopher-Nevis-Anguilla.svg}} [[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]] |Marva Warner<ref name=":3" /> |– |Sandy Point |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Florence Tan<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1981 |title=Part-time model Florence is Miss Singapore |language=en |pages=9 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19810510-1.2.52 |access-date=5 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Renuka Jesudhason |– |Matale |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Eva-Lena Lundgren<ref>{{Cite web |date=7 Hunyo 2006 |title=25 years ago June 5,1981 |url=https://www.worcesternews.co.uk/news/7848638.25-years-ago-june-51981/ |access-date=4 Marso 2023 |website=Worcester News |language=en}}</ref> |19 |Piteå |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Bridget Voss<ref>{{Cite web |last=Duvillard |first=Laureline |date=16 Abril 2012 |title=Miss Suisse coule |url=https://www.24heures.ch/miss-suisse-coule-733879715144 |access-date=4 Marso 2023 |website=24 Heures |language=fr}}</ref> |21 |[[Bern]] |- |{{flagicon|FRA}} [[French Polynesia|Tahiti]] |Tatiana Teraiamano<ref>{{Cite web |last= |date=9 Nobyembre 2013 |title=Miss France 2013 : le compte à rebours est lancé |url=https://www.tahiti-infos.com/Miss-France-2013-le-compte-a-rebours-est-lance_a60668.html |access-date=4 Marso 2023 |website=Tahiti Infos |language=fr}}</ref> |18 |Papeete |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Massupha Karbprapun<ref>{{Cite news |date=25 Hulyo 1981 |title=July 26 - August 1, 1981 |language=en |pages=17 |work=The Carolina Times |url=https://newspapers.digitalnc.org/lccn/sn83045120/1981-07-25/ed-1/seq-17/ |access-date=27 Abril 2023 |via=DigitalNC}}</ref> |21 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Daniela di Paolo |– |Durban |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Lee Eun-jung<ref name=":0" /> |– |[[Seoul]] |- |{{Flagicon image|Flag of Transkei.svg}} Transkei |Kedibone Letlaka<ref>{{Cite book|last=Koyana-Letlaka|first=Pamela Tumeka|date=7 Nobyembre 2014|title=This is My Life|url=https://books.google.com.ph/books?id=fBmqBQAAQBAJ&lpg=PA276&ots=XepGtItoHL&dq=kedibone%20letlaka%20miss%20transkei&pg=PA266#v=onepage&q=kedibone%20letlaka%20miss%20transkei&f=false|page=266|isbn=978-1-4990-6027-0|language=en|access-date=21 Marso 2023}}</ref> |– |Tsolo |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Romini Samaroo |– |San Fernando |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Soledad Hurtado<ref name=":2" /> |– |Valparaíso |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Katia Angelidou |– |[[Nicosia]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Şenay Unlu |– |[[Ankara]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Griselda Anchorena<ref name=":2" /> |20 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1981]] 4hckquhf3ay8tgaxmwy9bj239drlrrl 0 321651 2167290 2158583 2025-07-03T10:42:28Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167290 wikitext text/x-wiki {{Short description|31st Miss Universe pageant}} {{Infobox beauty pageant|photo=|winner='''Karen Baldwin''' <br /> '''{{flagicon|Canada}} [[Kanada]]'''|congeniality=Maureen Lewis <br /> {{flagicon|Cayman Islands|old}} [[Kapuluang Kayman]]|best national costume=Francesca Zaza <br /> {{Flag|Peru}}|photogenic=Ava Burke <br /> {{Flag|Bahamas}}|date=Hulyo 26, 1982|venue=Coliseo Amauta, [[Lungsod ng Lima|Lima]], [[Peru]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|Panamericana}}|acts={{Hlist|Rex Smith|José Luis Rodríguez}}|presenters={{Hlist|Bob Barker|Joan Van Ark}}|entrants=77|placements=12|debuts={{Hlist|Bagong Kaledonya}}|withdraws={{Hlist|Hibraltar|Pidyi|San Cristobal|Tsipre|Tahiti}}|returns={{Hlist|[[El Salvador]]|[[Indonesya]]|[[Papuwa Bagong Guniya]]|[[Sint Maarten]]|[[Suriname]]}}|before=[[Miss Universe 1981|1981]]|next=[[Miss Universe 1983|1983]]}} Ang '''Miss Universe 1982''' ay ang ika-31 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Coliseo Amauta, Lima, Peru noong Hulyo 26, 1982.<ref>{{Cite news |date=18 Pebrero 1982 |title=Peru the host |language=en |pages=40 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19820218-1.1.40 |access-date=18 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=21 Abril 2016 |title=Miss Universo 1982: cuando Lima fue sede del certamen [FOTOS] |url=https://elcomercio.pe/luces/moda/miss-universo-1982-lima-sede-certamen-fotos-190684-noticia/ |access-date=20 Marso 2023 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Irene Sáez]] ng Beneswela si [[Karen Dianne Baldwin|Karen Baldwin]] ng Kanada bilang Miss Universe 1982.<ref>{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Canadian model wins Miss Universe crown |language=en |pages=2 |work=Reno Gazette-Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/10872946/reno-gazette-journal/ |access-date=11 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1982 |title=Miss Canada wins |language=en |pages=1 |work=Democrat and Chronicle |url=https://www.newspapers.com/clip/10872724/democrat-and-chronicle/ |access-date=21 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Kanada sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Canadian model wins Miss Universe title |language=en |pages=13 |work=Stevens Point Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/10872868/stevens-point-journal/ |access-date=11 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref name=":3">{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Canadian wins Miss Universe title |language=en |pages=3 |work=Reading Eagle |url=https://news.google.com/newspapers?id=4FciAAAAIBAJ&sjid=eKcFAAAAIBAJ&dq=karen-dianne-baldwin&pg=5736%2C3957554 |access-date=21 Marso 2023}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Patty Chong Kerkos ng Guam, habang nagtapos bilang second runner-up si Cinzia Fiordeponti ng Italya.<ref>{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Canada Teen Miss Universe |language=en |pages=9A |work=The Pittsburgh Press |url=https://news.google.com/newspapers?id=RtYcAAAAIBAJ&sjid=sl4EAAAAIBAJ&pg=6901%2C4752657 |access-date=18 Enero 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Miss Canada wins in Lima |language=en |pages=17 |work=Press and Sun-Bulletin |url=https://www.newspapers.com/clip/120270122/press-and-sun-bulletin/ |access-date=6 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Mga kandidata mula sa 77 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ikalabinlimang pagkakataon, samantalang si Joan Van Ark ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Van Horne |first=Harriet |date=25 Hulyo 1982 |title=Miss Universe: Queen rose in the garden of girls |language=en |pages=99 |work=The Courier-Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/10872442/the-courier-journal/ |access-date=6 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Nagtanghal sina Rex Smith at Jose Luis Rodriguez sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |last=Showbitz |first=Manila Standard |date=13 Pebrero 2017 |title=Rex Smith ‘live’ at Estancia |url=https://manilastandard.net/showbitz/music-concerts/229217/rex-smith-live-at-estancia.html |access-date=21 Marso 2023 |website=[[Manila Standard]] |language=en-US}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Lima2017 A.jpg|thumb|Lungsod ng Lima, ang lokasyong ng Miss Universe 1982|408x408px]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Enero 1982, nilapitan ni Genaro Delgado Parker ng Panamericana Television ang Miss Universe Inc. upang magpakita ng interes sa pagdaos ng kompetisyon sa Peru. Matapos ang ilang linggong pakikipag-negosasyon, nakuha rin ni Parker ang mga karapatan upang idaos ang pageant sa Peru, at kaagapay ng kanyang kompanyang Panamericana ang CBS at Miss Universe Inc. upang isahimpapawid ang kompetisyon. Noong Pebrero 16, 1982, nilagdaan na ng mga miyembro ng komisyon ng Miss Universe ang opisyal na kontrata matapos bisitahin nang isang linggo ang lungsod ng Lima. Ayon sa mga miyembro ng Miss Universe, ang Lima ay napili dahil sa mga pasilidad nito sa telebisyon, mga ''hotel accomodation'', at ang mainit na pagsuporta. Inanunsyo rin mga miyembro ng Miss Universe na gaganapin ang kompetisyon sa Hunyo 26 sa Coliseo Amauta.<ref>{{Cite news |date=19 Pebrero 1982 |title=Lima to Host Miss Universe Contest in June |language=en |pages=39 |work=The Burlington Free Press |url=https://www.newspapers.com/clip/10800121/the-burlington-free-press/ |access-date=22 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Kalaunan ay itinama ang petsa ng kompetisyon kung saan ito ay gaganapin sa Hulyo 26.<ref>{{Cite news |date=21 Hunyo 1982 |title=Beauty aid |language=en |pages=5 |work=New Nation |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newnation19820621-1.1.6 |access-date=8 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 77 na mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Tatlong kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Dapat sanang kakalahok si Miss Wales 1982 Caroline Jane Williams upang kumatawan sa kanyang bansa sa kompetisyon.<ref>{{Cite web |last=Mcguire |first=Caroline |date=26 Setyembre 2014 |title=Welsh model competes in beauty pageant 32 years after mother took part |url=https://www.dailymail.co.uk/femail/article-2770887/Like-mother-like-daughter-Welsh-model-competes-international-beauty-pageant-mum-took-32-years-ago.html |access-date=22 Marso 2023 |website=The Daily Mail |language=en}}</ref> Gayunpaman, siya ay pinalitan ng Miss United Kingdom sa panahong iyon na si Michele Donnelly mula sa Gales dahil ayon kay Eric Morley, may-ari ng prangkisa ng Miss Universe para sa Eskosya, Gales, at Inglatera, na masyadong mukhang bata si Williams. Iniluklok ang first runner-up ng Miss Indonesia na si Sri Yulyanti upang kumatawan sa kanyang bansa dahil ayon sa mga ''organizer'' ng Miss Indonesia, hindi raw purong Indonesa ang orihinal na nagwagi na si Rita Noni at mayroon itong dugong Intsik.<ref>{{Cite book|last1=Bennett|first1=Linda Rae|last2=Graham Davies|first2=Sharyn|title=Sex and Sexualities in Contemporary Indonesia: Sexual Politics, Health, Diversity, and Representations|page=279|date=2015|chapter=Chapter 14: Indonesian beauty queens|orig-date=1st pub. 2015|chapter-url=https://books.google.com.ph/books?id=22m2BQAAQBAJ&lpg=PA279&dq=Rita%20Noni%20miss%20indonesia&pg=PA279#v=onepage&q=Rita%20Noni%20miss%20indonesia&f=false|isbn=9780415731287|publisher=Routledge|location=711 Third Avenue, New York, NY 10017|language=en|access-date=23 Marso 2023}}</ref> Dapat sanang kakalahok si Miss France 1982 Sabrina Belleval sa Miss Universe matapos lumahok sa Miss Europe sa [[Istanbul]].<ref>{{Cite web |last=Mathieu |first=Clement |date=10 Disyembre 2022 |title=Miss France 1982 : Sabrina, 16 ans seulement et déjà reine |url=https://www.parismatch.com/People/Sabrina-Belleval-Miss-France-1982-16-ans-1592239 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220928164201/https://www.parismatch.com/People/Sabrina-Belleval-Miss-France-1982-16-ans-1592239 |archive-date=28 Setyembre 2022 |access-date=23 Marso 2023 |website=Paris Match |language=fr}}</ref> Gayunpaman, siya ay napatalsik dahil sa mga kasunduan na kanyang ginawa sa Hapon na walang awtorisasyon mula sa Miss France Committee. Si Belleval ay pinalitan ng kanyang first runner-up na si Martine Philipps.<ref name=":1" /> Unang sumali sa edisyong ito ang teritoryong [[New Caledonia|Bagong Caledonia]], at bumalik ang mga bansang [[El Salvador]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]], [[Sint Maarten]], at [[Suriname]]. Huling sumali noong [[Miss Universe 1979|1979]] ang El Salvador at Suriname, at huling sumali noong [[Miss Universe 1980|1980]] ang Indonesya, Papuwa Bagong Guniya, at Sint Maarten. Hindi sumali ang mga bansang [[Gibraltar|Hibraltar]], [[Fiji|Pidyi]], [[San Cristobal at Nieves|San Cristobal]], [[French Polynesia|Tahiti]], at [[Tsipre]] sa edisyong ito. Hindi sumali si Michelle Lara ng Hibraltar dahil ito ay nagkasakit matapos sumali sa Miss Europe, ilang linggo bago magsimula ang kompetisyon sa Lima. Hindi nakasali sina Loretta Marie Ragg ng Pidyi at Ichel Jeffers ng San Cristobal dahil sa kakulangan sa badyet. Hindi sumali si Maimiti Kinnander ng Tahiti dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali si Sylvia Spanias Nitsa ng Tsipre dahil ito pinatalsik sa kompetisyon matapos matuklasan na siya ay isang mamayanang Ingles mula sa Londres at hindi mula sa Tsipre.<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1982 |title=Beauty pageant disqualifies entrant |language=en |pages=50 |work=Arizona Republic |url=https://www.newspapers.com/clip/10830494/arizona-republic/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Dapat sanang lalahok si Dolly Michel El-Khoury ng [[Lebanon|Libano]], subalit ito ay lumiban sa kompetisyon dahil sa partisipasyon ni Miss Israel.<ref>{{Cite web |date=8 Hulyo 1982 |title=&#039;Fake&#039; Miss Cyrpus out of Miss Universe contest |url=https://www.upi.com/Archives/1982/07/08/Fake-Miss-Cyrpus-out-of-Miss-Universe-contest/2907394948800/ |access-date=23 Marso 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> Hindi rin sumali si Nancy Ann Martin ng Hamayka dahil tutol ang pamahalaan sa pagsali sa kompetisyon dahil sa pagsali ng kandida mula sa Timog Aprika.<ref>{{Cite book|title=Jet|date=17 Enero 1983|pages=11-19|volume=63|number=18|editor=John H. Johnson|publisher=Johnson Publishing Co. Inc.|location=Chicago, Illinois|url=https://books.google.com.ph/books?id=4LYDAAAAMBAJ&lpg=PA16&dq=miss%20universe%201982&pg=PA17#v=onepage&q=miss%20universe%201982&f=false|access-date=23 Marso 2023|language=en}}</ref> Hindi sumali si Charmine Theobalds ng [[San Vicente at ang Granadinas]] dahil sa kakulangan sa badyet.<ref>{{Cite web |last= |date=9 Oktubre 2022 |title=A history of pageantry in SVG 1951 to 2019 |url=https://onenewsstvincent.com/2022/10/09/one-news-svg-pageant-corner-a-history-of-pageantry-in-svg-1951-to-2019/ |access-date=10 Disyembre 2022 |website=One News St.Vincent |language=en}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1982''' | * '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' – '''[[Karen Dianne Baldwin|Karen Baldwin]]<ref name=":3" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|GUM}} [[Guam]] – Patty Chong Kerkos<ref name=":3" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Cinzia Fiordeponti<ref name=":3" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|GRE}} [[Gresya]] – Tina Roussou<ref name=":3" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Terri Utley<ref name=":3" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Celice Pinto<ref name=":3" /> * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Della Dolan<ref name=":3" /> * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Kerstin Paeserack<ref name=":3" /> * {{Flag|Peru}} – Francesca Zaza<ref name=":3" /> * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Sari Aspholm<ref name=":3" /> * {{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Odette Scrooby<ref name=":3" /> * {{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] – Silvia Beatriz Vila<ref name=":3" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 12 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |'''8.400 (5)''' |'''8.275 (3)''' |'''8.525 (3)''' |'''8.400 (2)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |8.867 (1) |8.692 (1) |8.355 (4) |8.638 (1) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |7.925 (9) |8.067 (5) |8.608 (2) |8.200 (4) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |8.042 (8) |8.325 (2) |8.317 (5) |8.228 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.425 (4) |8.192 (4) |7.925 (8) |8.181 (5) |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |8.583 (2) |7.225 (10) |8.707 (1) |8.172 (6) |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |8.433 (3) |7.808 (7) |8.167 (7) |8.136 (7) |- |{{PER}} |8.218 (6) |7.508 (8) |8.292 (6) |8.006 (8) |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |8.133 (7) |7.892 (6) |7.917 (9) |7.981 (9) |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |7.808 (10) |7.408 (9) |7.908 (10) |7.708 (10) |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |7.692 (11) |7.167 (11) |7.783 (11) |7.547 (11) |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |7.204 (12) |7.008 (12) |7.483 (12) |7.232 (12) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] – Ava Burke<ref>{{Cite web |last= |date=15 Disyembre 2021 |title=The first Bahamian to be recognised by Miss Universe for her beauty was Miss Ava Marilyn Burke Thompson! |url=https://www.bahamaspress.com/the-first-bahamian-to-be-recognised-by-miss-bahamas-for-her-beauty-was-miss-ava-marilyn-burke-thompson/ |access-date=28 Marso 2023 |website=Bahamas Press |language=en-US}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] – Maureen Lewis |- |Miss Press | * {{flagicon|GUM}} [[Guam]] – Patty Chong Kerkos |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{Flag|Peru}} – Francesca Zaza<ref name=":0">{{Cite news |date=19 Hulyo 1982 |title=Costume winners |language=en |pages=2 |work=The Greenwood Commonwealth |url=https://www.newspapers.com/clip/10871892/the-greenwood-commonwealth/ |access-date=18 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1982 |title=Bellezas latinas |language=es |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=w18bAAAAIBAJ&sjid=0E0EAAAAIBAJ&pg=3632%2C1467474 |access-date=8 Marso 2023}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Celice Marques<ref name=":0" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] – Silvia Beatriz Vila<ref name=":0" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], 12 mga ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 12 mga ''semifinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.'' === Komite sa pagpili === * David Merrick – Amerikanong ''theatrical producer''<ref name=":2">{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Universe goes to Canadian |language=en |pages=3 |work=Asbury Park Press |url=https://www.newspapers.com/clip/120591919/asbury-park-press/ |access-date=11 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> * Cicely Tyson – Amerikanong aktres<ref name=":2" /> * Mario Vargas – Peruanong nobelista, mamahayag, at politiko<ref name=":2" /> * Beulah Quo – Intsik-Amerikanong aktres<ref name=":2" /> * Ron Duguay – Kanadyanong aktor, propesyonal na manlalaro ng ''ice hockey,'' at manlalaro sa NHL<ref name=":2" /> * Franco Nero – Italyanong aktor<ref name=":2" /> * Peter Marshall – Amerikanong ''game show host<ref name=":2" />'' * Carole Bouquet – Pranses na aktres<ref name=":2" /> * Dong Kingman – Intsik-Amerikanong pintor<ref name=":2" /> * Ira von Furstenberg – Italyanang aktres, sosyalidad, at taga-disenyo ng alahas<ref name=":2" /> * David Copperfield – Amerikanong salamangkero<ref name=":2" /> * Gladys Zender – [[Miss Universe 1957]] mula sa Peru<ref name=":2" /> == Mga kandidata == Pitumpu't-pitong kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Alejandra Basile<ref>{{Cite web |last=Dugas |first=David |date=8 Hulyo 1982 |title=Beauties |url=https://www.upi.com/Archives/1982/07/08/BEAUTIES/5805394948800/ |access-date=21 Marso 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Noriza Helder |19 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Lou-Anne Ronchi |19 |[[Perth]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Elisabeth Kawan<ref>{{Cite web |date=1 Setyembre 2009 |title=Elisabeth Kawan im Interview |url=https://madonna.oe24.at/life/elisabeth-kawan-im-interview/1207605 |access-date=10 Marso 2023 |website=Österreich |language=de}}</ref> |19 |Graz |- |{{flagicon|FRA}} [[New Caledonia|Bagong Kaledonya]] |Lenka Topalovitch<ref>{{Cite web |date=30 Hunyo 2012 |title=Du 24 au 30 juin |url=https://www.lnc.nc/article/pays/du-24-au-30-juin |access-date=21 Marso 2023 |website=Les Nouvelles Calédoniennes |language=fr-FR |archive-date=20 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230320235527/https://www.lnc.nc/article/pays/du-24-au-30-juin |url-status=dead }}</ref> |20 |Nouméa |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Ava Burke<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=17 Disyembre 2021 |title=Miss Bahamas Universe says she was prepared |url=https://thenassauguardian.com/miss-bahamas-universe-says-she-was-prepared/,%20https://thenassauguardian.com/miss-bahamas-universe-says-she-was-prepared/ |access-date=8 Marso 2023 |website=The Nassau Guardian |language=en-US }}{{Dead link|date=Marso 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |24 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Marie-Pierre Lemaitre<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |20 |[[Bruselas]] |- |{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Sharon Kay Auxilliou<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1982 |title=Enlace de belleza |language=es |pages=6-B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=w18bAAAAIBAJ&sjid=0E0EAAAAIBAJ&pg=4727%2C2161131 |access-date=8 Marso 2023}}</ref> |18 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Ana Teresa Oropeza<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |18 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Heather Ross<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1982 |title=Twist and turn |language=en |pages=3 |work=Green Bay Press-Gazette |url=https://www.newspapers.com/clip/10872000/green-bay-press-gazette/ |access-date=18 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |Somerset |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Celice Pinto<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |18 |Belém |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Sandra Villaroel<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1982 |title=Bolivia retornará al mar dice la candidata de ese país a Miss Universo |language=es |trans-title=Bolivia will return to the sea says that country's candidate for Miss Universe |pages=10 |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=SPhDAAAAIBAJ&pg=PA10&dq=%22Miss+Bolivia%22&article_id=3831,2775722&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjQ_sLew8D_AhXnR2wGHeTnBdU4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Bolivia%22&f=false |access-date=13 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |19 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Minerva Hieroms<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1982 |title=Miss Curacao vertrekt naar Peru |language=nl |pages=3 |work=Amigoe |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Universe%22&coll=ddd&page=1&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1982%7C&identifier=ddd:010640694:mpeg21:a0064&resultsidentifier=ddd:010640694:mpeg21:a0064&rowid=5 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |23 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Tina Nielsen |17 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Jacqueline Burgos<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1982 |title=Parade of beauties |language=en |pages=48 |work=The Indianapolis Star |url=https://www.newspapers.com/clip/10872395/the-indianapolis-star/ |access-date=18 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Jeanette Marroquín |21 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Georgina Kearney<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Ken |date=25 Mayo 2017 |title=Girls with a can-do attitude who beguiled a generation of drinkers |url=https://www.heraldscotland.com/news/15307154.girls-can-do-attitude-beguiled-generation-drinkers/ |access-date=10 Marso 2023 |website=The Herald Scotland |language=en}}</ref> |20 |Lanarkshire |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Cristina Pérez<ref>{{Cite news |last= |first= |date=14 Setyembre 1981 |title=Cristina Pérez |language=es |work=El País |url=https://elpais.com/diario/1981/09/15/ultima/369352801_850215.html |access-date=10 Marso 2023 |issn=1134-6582}}</ref> |18 |[[Madrid]] |- |{{flagicon|USA}} [[Miss USA|Estados Unidos]] |Terri Utley<ref>{{Cite news |last=Coghlan |first=Curtis |date=14 Mayo 1982 |title=Miss Arkansas named Miss USA |language=en |pages=12 |work=Journal Gazette |url=https://www.newspapers.com/clip/10870427/journal-gazette/ |access-date=18 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Cabot |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Michelle Donelly<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 2020 |title=Coronavirus: Bridgend Ford return to work marks 40 years |language=en-GB |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-50331497 |access-date=22 Marso 2023}}</ref> |20 |Cardiff |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Tina Roussou<ref>{{Cite web |date=15 Enero 2023 |title=Από την Αμερική η ομορφότερη γυναίκα στον κόσμο για το 2022 |url=https://www.protothema.gr/life-style/article/1328876/mis-ufilios-apo-tin-ameriki-i-omorfoteri-gunaika-ston-kosmo-gia-to-2022/ |access-date=10 Marso 2023 |website=Proto Thema |language=el}}</ref> |19 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |Lydia Galin |18 |Basse-Terre |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Patty Chong Kerkos<ref>{{Cite web |last=Wilkinson |first=Tracy |date=27 Hulyo 1982 |title=Karen Dianne Baldwin, 18, became the first Canadian to... |url=https://www.upi.com/Archives/1982/07/27/Karen-Dianne-Baldwin-18-became-the-first-Canadian-to/7123396590400/ |access-date=20 Marso 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |18 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Edith Suzanne Whitbeck<ref>{{Cite web |date=28 Enero 2017 |title=Recuerdos y anécdotas de Miss Guatemala |url=https://www.prensalibre.com/hemeroteca/recuerdos-y-anecdotas-de-miss-guatemala/ |access-date=21 Marso 2023 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Eri Okuwaki |19 |[[Tokyo]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Sheryl Sizemore<ref>{{Cite web |last=Eugenio |first=Haidee V. |date=13 Hulyo 2014 |title=Camacho is 2014 Miss Marianas Teen |url=https://www.saipantribune.com/index.php/camacho-2014-miss-marianas-teen/ |access-date=22 Marso 2023 |website=Saipan Tribune |language=en-US |archive-date=22 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230322014640/https://www.saipantribune.com/index.php/camacho-2014-miss-marianas-teen/ |url-status=dead }}</ref> |17 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Eva Lissethe Barahona<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |21 |La Ceiba |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Angie Leung<ref>{{Cite news |date=31 Mayo 1982 |title=Student crowned Miss Hong Kong |language=en |pages=6 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19820531-1.1.6 |access-date=18 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Kowloon |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Pamela Singh<ref>{{Cite news |date=15 Hunyo 2017 |title=Adnan Khashoggi: The arms dealer, disarmed by Indian bombshell Pamella Bordes |language=en |work=The Economic Times |url=https://economictimes.indiatimes.com/magazines/panache/adnan-khashoggi-the-arms-dealer-disarmed-by-indian-bombshell-pamella-bordes/articleshow/59155310.cms |access-date=21 Marso 2023 |issn=0013-0389}}</ref> |20 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Sri Yulyanti<ref>{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Universal birthday |language=en |pages=6 |work=Clarion-Ledger |url=https://www.newspapers.com/clip/10873156/clarion-ledger/ |access-date=18 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |[[Jakarta]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Della Dolan<ref>{{Cite web |last=Turner |first=Dinah |date=11 Agosto 2013 |title=Former Miss Great Britain beauty queens still loving bikinis now they're over 50 |url=http://www.mirror.co.uk/lifestyle/health/former-miss-great-britain-beauty-2154552 |access-date=7 Marso 2023 |website=The Daily Mirror |language=en}}</ref> |20 |Grimsby |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Geraldine McGrory<ref>{{Cite news |last=Mitchell |first=Frank |date=26 Nobyembre 2000 |title=I wouldn't be too keen on flasking the flesh |language=en-GB |work=Belfast Telegraph |url=https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/i-wouldnt-be-too-keen-on-flasking-the-flesh/28312629.html |access-date=11 Marso 2023 |issn=0307-1235}}</ref> |23 |[[Derry]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Deborah Hess |19 |[[Herusalem]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Cinzia Fiordeponti<ref>{{Cite news |date=28 Hulyo 1982 |title=Miss Italy says she deserved better finish at pageant |language=en |pages=37 |work=The Journal News |url=https://www.newspapers.com/clip/10870058/the-journal-news/ |access-date=6 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |[[Roma]] |- |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |'''[[Karen Dianne Baldwin|Karen Baldwin]]'''<ref>{{Cite news |date=27 Hulyo 1982 |title=Karen Dianne Baldwin, 18-year old Canadian, is new Miss Universe 1982 |language=en |pages=10 |work=Green Bay Press-Gazette |url=https://www.newspapers.com/clip/10870025/green-bay-press-gazette/ |access-date=11 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Toronto]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Kerstin Paeserack<ref>{{Cite web |last=Linnartz |first=Mareen |date=13 Pebrero 2020 |title=„Mir fehlt der männliche Blick“ |url=https://www.sueddeutsche.de/panorama/miss-germany-schoenheitswettbewerb-metoo-europapark-rust-1.4797454 |access-date=6 Marso 2023 |website=Süddeutsche Zeitung |language=de}}</ref> |19 |Wilhelmshaven |- |{{flagicon|WSM}} [[Samoa|Kanlurang Samoa]] |Ivy Warner<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2017 |title=S.E.I. injects $2,000 to Think Pink Breast Cancer Appeal |url=https://www.samoaobserver.ws/category/samoa/31619 |access-date=21 Marso 2023 |website=Samoa Observer}}</ref> |17 |[[Apia]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Luce Dahlia Hodge |19 |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Ingeborg Hendricks |23 |Saint Thomas |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Maureen Theresa Lewis |21 |Grand Cayman |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Jacqueline Astwood |18 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Nadya Santacruz<ref>{{Cite web |date=16 Enero 2023 |title=María Fernanda Aristizábal: ¿Por qué no se llevó la corona en Miss Universo? |url=https://www.vanguardia.com/entretenimiento/farandula/maria-fernanda-aristizabal-por-que-no-se-llevo-la-corona-en-miss-universo-AC6141064 |access-date=8 Pebrero 2023 |website=Vanguardia |language=es-CO}}</ref> |22 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Liliana Espinoza<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1982 |title=With a few of her fans |language=en |pages=5 |work=The Reporter |url=https://www.newspapers.com/clip/10871701/the-reporter/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |San Jose |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Gudrun Moller |17 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Siti Rohani Wahid |25 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Rita Falzon |19 |Gzira |- |{{flagicon|FRA}} [[Martinika]] |Corine Soler |19 |Port-de-France |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |María del Carmen López<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1982 |title=Making waves |language=en |pages=2 |work=The Courier-News |url=https://www.newspapers.com/clip/10871763/the-courier-news/ |access-date=18 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Mehiko]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[Namibia|Namibya]] |Desèré Kotze<ref>{{Cite web |last= |first= |date=18 Marso 2022 |title=Miss Namibia 1982 Recalls Reign Before Independence |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=archive-read&id=6218874 |access-date=18 Marso 2023 |website=The Namibian |language=en |archive-date=5 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230305044215/https://www.namibian.com.na/index.php?page=archive-read&id=6218874 |url-status=dead }}</ref> |20 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Janett Krefting |19 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Sandra Dexter |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Brigitte Dierickx<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1982 |title=Brigitte Dierickx Miss Holland 1982 |language=nl |pages=5 |work=Limburgsch dagblad |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Brigitte+Dierickx%22&coll=ddd&identifier=ddd:010593874:mpeg21:a0120&resultsidentifier=ddd:010593874:mpeg21:a0120&rowid=1 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |Maastricht |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Isora López<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |23 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Moi Eli |24 |[[Port Moresby]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Maris Villalba<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |María Francesca Zaza<ref>{{Cite web |date=5 Enero 2023 |title=Valeria Piazza recordó lo dificil que es participar en el Miss Universo: “Te levantas 4 de la mañana” |url=https://www.infobae.com/america/peru/2023/01/05/valeria-piazza-recordo-lo-dificil-que-es-participar-en-el-miss-universo-te-levantas-4-de-la-manana/ |access-date=11 Marso 2023 |website=Infobae |language=es-ES}}</ref> |17 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |[[Maria Isabel Lopez]]<ref>{{Cite web |last=Olea |first=Jerry |date=16 Disyembre 2021 |title=Maria Isabel Lopez recalls transition from beauty queen to sexy actress |url=https://www.pep.ph/guide/movies/162689/maria-isabel-lopez-recalls-beauty-queen-sexy-actress-a4113-20211216 |access-date=18 Enero 2023 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> |22 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Sari Aspholm<ref>{{Cite web |last=Tainola |first=Rita |date=15 Agosto 2013 |title=Takavuosien Miss Suomi Sari Aspholm erosi |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000000648425.html |access-date=18 Enero 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |20 |Vantaa |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Lourdes Mantero<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1982 |title=Cool beauties |language=en |pages=2 |work=The Morning Call |url=https://www.newspapers.com/clip/10871798/the-morning-call/ |access-date=6 Marso 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |Juncos |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Ana Maria Valdiz<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1982 |title=Piernas arriba |language=es |pages=6B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=w18bAAAAIBAJ&sjid=0E0EAAAAIBAJ&pg=6074%2C2161158 |access-date=8 Marso 2023}}</ref> |18 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Martine Philipps<ref name=":1">{{Cite web |date=12 Hunyo 2020 |orig-date=14 Disyembre 2018 |title=Miss France: la jolie vie loin des paillettes de Martine Philipps |url=https://france3-regions.francetvinfo.fr/bourgogne-franche-comte/doubs/pays-de-montbeliard/miss-france-jolie-vie-loin-paillettes-martine-philipps-1583571.html |access-date=10 Marso 2023 |website=France 3 Bourgogne-Franche-Comté |language=fr-FR}}</ref> |23 |Audincourt |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Soraya Morey<ref>{{Cite news |date=23 Hulyo 1982 |title=Beauties dress rehearsal |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19820723-1.2.17.2 |access-date=18 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |San Pedro de Macorís |- |{{flagicon|FRA}} [[Réunion]] |Marie Micheline Ginon |22 |Sainte-Clotilde |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Judicia Nonis<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1987 |title=Free at last |language=en |pages=12 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870524-1.2.80.19.3 |access-date=8 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Singapura |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Sint Maarten]] |Liana Brown<ref>{{Cite news |last=Huygens |first=Stan |date=27 Agosto 1982 |title=Miss St. Maarten |language=nl |pages=4 |work=De Telegraaf |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Universe%22&coll=ddd&page=2&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1982%7C&identifier=ddd:011205403:mpeg21:a0254&resultsidentifier=ddd:011205403:mpeg21:a0254&rowid=5 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |South Reward |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Ann Monica Tradigo |24 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Vanessa de Vries<ref>{{Cite news |date=21 Hunyo 1982 |title=Miss Suriname op bezoek |language=nl |pages=2 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640368:mpeg21:p002 |access-date=29 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Anna-Kari Bergström |19 |Piteå |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Jeannette Linkenheill<ref>{{Cite web |title=Endet die Ära Miss Schweiz mit Jastina Doreen Riederer? |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/schweiz/miss-schweiz-galerie-seit-1977-gewinnerinnen |access-date=10 Marso 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |24 |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Nipaporn Tarapanich |20 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Odette Scrooby<ref>{{Cite web |last=Chen |first=Karen |date=24 Mayo 2013 |title=Former Miss SA robbed at her home |url=https://www.iol.co.za/news/former-miss-sa-robbed-at-her-home-1521206 |access-date=28 Disyembre 2022 |website=Independent Online |language=en}}</ref> |19 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Park Sun-hee<ref>{{Cite web |date=15 Mayo 1982 |title=Miss Park Sun-hi, 19, was crowned Miss Korea 1982... |url=https://www.upi.com/Archives/1982/05/15/Miss-Park-Sun-hi-19-was-crowned-Miss-Korea-1982/2071390283200/ |access-date=18 Enero 2023 |website=United Press International |language=en}}</ref> |19 |Daegu |- |{{Flagicon image|Flag of Transkei.svg}} Transkei |Noxolisi Mji<ref>{{Cite web |last=Ledwaba |first=Lucas |date=3 Abril 2022 |title=Black and Beautiful: The era of segregated pageants |url=https://www.news24.com/citypress/special-report/citypress40/black-and-beautiful-the-era-of-segregated-pagents-20220403 |access-date=1 Pebrero 2023 |website=City Press |language=en-US |via=News24}}</ref> |17 |Mthatha |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Suzanne Traboulay |20 |San Fernando |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Jenny Purto<ref>{{Cite web |date=20 Hunyo 2006 |title=Ex Miss Chile Jenny Purto falleció en Estados Unidos |url=https://www.emol.com/noticias/nacional/2006/06/20/222599/ex-miss-chile-jenny-purto-fallecio-en-estados-unidos.html |access-date=22 Marso 2023 |website=EMOL |language=es}}</ref> |19 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Canan Kakmaci |21 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Silvia Beatriz Vila |18 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1982]] [[Kategorya:Miss Universe]] [[Kategorya:Peru]] 7qeeufk7qbgblcacd5l7p1lp7k3oblt 0 321652 2167291 2162329 2025-07-03T10:43:56Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167291 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | photo= Lorraine Downes Miss Universe 1983.jpg | winner= '''[[Lorraine Downes]]''' | date= 11 Hulyo 1983 | venue= Kiel Auditorium, [[St. Louis]], [[Missouri]], [[Estados Unidos]] | broadcaster= [[CBS]]<ref>{{Cite news |last=Mink |first=Eric |date=12 Hulyo 1983 |title=Miss Universe tops in ratings in most big television markets |language=en |pages=4 |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/article/st-louis-post-dispatch/122046910/ |access-date=1 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> | acts= {{Hlist|John Schneider|José Luis Rodríguez}} | presenters= {{Hlist|Bob Barker|Joan Van Ark}} | congeniality= Abbey Scattrel Janneh <br> {{flagicon|GAM}} Gambya | best national costume= Jong-jun Kim <br> {{flagicon|South Korea|1949}} Timog Korea | photogenic= Lolita Morena <br> {{flagicon|SWI}} Suwisa | entrants= 80 | placements= 12 | debuts= {{Hlist|Gambya|Kapuluang Cook}} | withdraws= {{Hlist|Bagong Caledonia|Sint Maarten|Suriname}} | returns= {{Hlist|French Guiana|Hibraltar|Libano|Tsipre}} | before= [[Miss Universe 1982|1982]] | next= [[Miss Universe 1984|1984]] | caption= Lorraine Downes, Miss Universe 1983 | represented= {{flagicon|NZL}} Nuweba Selandiya}} Ang '''Miss Universe 1983''' ay ang ika-32 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Kiel Auditorium, St. Louis, [[Missouri]], [[Estados Unidos]] noong Hulyo 11, 1983.<ref name=":1">{{Cite web |date=3 Marso 1983 |title=The 1983 Miss Universe pageant, which had been scheduled... |url=https://www.upi.com/Archives/1983/03/03/The-1983-Miss-Universe-pageant-which-had-been-scheduled/1726415515600/ |access-date=9 Enero 2023 |website=United Press International |language=en}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Karen Baldwin]] ng Kanada si Lorraine Downes ng Nuweba Selandiya bilang Miss Universe 1983.<ref>{{Cite news |last=Futterman |first=Ellen |last2=Paul |first2=Jan |date=12 Hulyo 1983 |title=New Zealander captures Miss Universe crown |language=en |pages=1, 4 |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/clip/12200975/st-louis-hosts-miss-universe/ |access-date=5 Pebrero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Uhlenbrock |first=Tom |date=12 Hulyo 1983 |title=Miss New Zealand captures Miss Universe title |url=https://www.upi.com/Archives/1983/07/12/Miss-New-Zealand-captures-Miss-Universe-title/6542426830400/ |access-date=27 Marso 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Bagong Silandiya sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Futterman |first=Ellen |date=12 Hulyo 1983 |title=The girls were all so beautiful I never thought I'd win |language=en |pages=4A |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/article/st-louis-post-dispatch/122045531/ |access-date=1 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Julie Hayek ng Estados Unidos, samantalang nagtapos bilang second runner-up si Roberta Brown ng Irlanda.<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1983 |title=Werelds mooisten |language=nl |trans-title=World's most beautiful |pages=1 |work=Het vrije volk |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010961425:mpeg21:p001 |access-date=1 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1983 |title=Miss Nieuw-Zeeland 's werelds mooiste |language=nl |trans-title=Miss New Zealand the world's most beautiful |pages=1 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640931:mpeg21:p001 |access-date=1 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpung bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon, samantalang si Joan Van Ark ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1983 |title=Señorita Nueva Zelanda electa Miss Universo |language=es |trans-title=Miss New Zealand elected Miss Universe |pages=2A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=iMsoAAAAIBAJ&sjid=VdEEAAAAIBAJ&pg=7127%2C2637365 |access-date=1 Abril 2023}}</ref> Nagtanghal sina John Schneider at ang Amerikanong-Latinong mangaawit na si Jose Luis Rodriguez sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1983 |title=Miss Universe |language=en |pages=4 |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/article/st-louis-post-dispatch/122046697/ |access-date=1 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1983 |title="El Puma" espera ser el más popular |language=es |trans-title="El Puma" hopes to be the most popular |pages=2C |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=hssoAAAAIBAJ&sjid=VdEEAAAAIBAJ&pg=6998%2C2150570 |access-date=1 April 2023}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:St. Louis, Missouri - Municipal Auditorium. Peabody Opera House. - panoramio.jpg|thumb|250x250px|Kiel Auditorium, ang lokasyon ng Miss Universe 1983]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Dapat sanang gaganapin sa [[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Cartagena]], Kolombya ang edisyong ito ng Miss Universe.<ref name=":1" /> Gayunpaman, hindi ito natuloy dahil sa kawalang-tatag ng ekonomiya ng Kolombya at ng karamihan sa [[Amerikang Latino]]. Noong Marso 4, 1983, inanunsyo ng noo'y alkalde ng St. Louis na si Vincent Schoemehl at ng ''St. Louis County Executive'' na si Gene McNary na gaganapin ang kompetisyon sa Kiel Auditorium, St. Louis sa Hulyo 11, 1983.<ref>{{Cite news |date=4 Marso 1983 |title=St. Louis to host Miss Universe |language=en |pages=3 |work=The Southeast Missourian |url=https://news.google.com/newspapers?id=dbgfAAAAIBAJ&sjid=sdcEAAAAIBAJ&pg=6029%2C455770 |access-date=1 Abril 2023}}</ref> Bagama't nagkaroon ng mga protesta sa labas ng Kiel Auditorium sa gabi ng kompetisyon, natapos ito na walang insidenteng naiulat nang magsimula ang kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Futterman |first=Ellen |date=26 Hunyo 1983 |title=Miss Universe contest opposed as 'degrading' by women's group |language=en |pages=13 |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/article/st-louis-post-dispatch-moore-involved-i/90725735/ |access-date=1 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |last=Weaver |first=Mark |date=12 Hulyo 1983 |title=Protesters picket pageant outside Kiel |language=en |pages=4 |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/article/st-louis-post-dispatch/122046078/ |access-date=1 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa walumpung mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilangang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok bilang Miss France 1983 ang first runner-up na si Frederique Leroy matapos na tanggalan ng titulo si Isabelle Turpault dahil lumabas ang mga litrato nito habang nakahubad sa isang magasin sa Pransiya.<ref>{{Cite web |date=16 Setyembre 2015 |title=Miss France : à chaque Miss son scandale |trans-title=Miss France: to each Miss her scandal |url=http://www.premiere.fr/Tele/Miss-France-a-chaque-Miss-son-scandale |access-date=20 Mayo 2023 |website=Première |language=fr}}</ref> Dapat sanang lalahok si ''Miss Turkey 1983'' Hülya Avşar sa edisyong ito, subalit napag-alaman na si Avşar ay kasal at diborsiyado na. Dahil dito, siya ay natanggalan ng titulo at iniluklok ang first runner-up na si Dilara Haraççı upang pumalit sa kanya.<ref>{{Cite web |date=17 Enero 2023 |title=Hülya Avşar: Artık içimde kalan ‘Kainat Güzeli’ unvanını alabilirim |url=https://www.gazetevatan.com/magazin/hulya-avsar-artik-icimde-kalan-kainat-guzeli-unvanini-alabilirim-2078483 |access-date=1 Abril 2023 |website=Gazete Vatan |language=tr}}</ref> Nagbigay ang pamahalaan ng Indonesya ng isang babala laban sa paglahok ni ''Miss Indonesia 1983'' Andi Botenri sa Miss Universe matapos lumitaw ang isang litrato ng mga kandidata ng Miss Universe kasama si Botenri na nakasuot ng ''swimsuit'' sa mga dyaryo sa Jakarta.<ref name=":3" /><ref>{{Cite news |date=26 Nobyembre 1983 |title=No more beauty contests in Indonesia |language=en |pages=9 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19831126-1.1.9 |access-date=28 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> Ang litratong ito ang nagpasimula ng isang protesta sa Jakarta laban sa paglahok ni Botenri.<ref>{{Cite news |date=2 Hulyo 1983 |title=Beauty contestant provokes outcry in Indonesia |language=en |pages=8 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19830702-1.1.8 |access-date=1 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> Ayon sa ''Culture Ministry'' ng Indonesya, ang anumang uri ng paglahok sa mga internasyonal na pageant na kinakailangang lumahok sa ''swimsuit competition'' ay itinuturing na imoral at labag sa ideolohiya ng bansa. Bagama't binabalaan na ng pamahalaan ng Indonesya, nagpatuloy pa rin si Botenri sa paglahok sa ''Miss Universe.''<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1983 |title=I won't quit |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19830709-1.1.3 |access-date=1 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1983 |title=Girl's beauty quest draws protest |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19830703-1.1.3 |access-date=1 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Gambya at Kapuluang Cook, at bumalik ang mga bansang French Guiana, Hibraltar, Libano, at Tsipre. Huling sumali noong [[Miss Universe 1977|1977]] ang French Guiana, noong [[Miss Universe 1978|1978]] ang Libano, at noong [[Miss Universe 1981|1981]] ang Hibraltar at Tsipre. Hindi sumali ang mga bansang Bagong Caledonia, Sint Maarten, at Suriname sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1983''' | * '''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]]''' – '''[[Lorraine Downes]]'''<ref name=":0">{{Cite news |date=12 Hulyo 1983 |title=New Zealand model crowned |language=en |pages=2 |work=The Southeast Missourian |url=https://news.google.com/newspapers?id=kLYfAAAAIBAJ&sjid=ltcEAAAAIBAJ&pg=1534%2C756020 |access-date=1 Abril 2023}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Julie Hayek<ref name=":0" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Roberta Brown<ref name=":0" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] – Lolita Morena<ref name=":0" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Karen Moore<ref name=":0" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Paola Ruggeri<ref name=":0" /> * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – Ana Herrero<ref name=":0" /> * {{ITA}} – Federica Moro<ref name=":0" /> * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Loana Radecki<ref name=":0" /> * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Karen Dobloug<ref name=":0" /> * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Nina Rekola<ref name=":0" /> * {{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] – Kathie Lee<ref name=":0" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 12 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]]''' |'''9.081 (3)''' |'''9.177 (4)''' |'''9.358 (2)''' |'''9.205 (3)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.916 (5) |9.333 (1) |9.455 (1) |9.234 (1) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |9.244 (1) |9.161 (5) |9.192 (6) |9.199 (4) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |9.138 (2) |9.220 (3) |9.338 (3) |9.232 (2) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |9.027 (4) |9.244 (2) |9.172 (7) |9.147 (5) |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya|Alemanya]] |8.872 (6) |9.094 (6) |9.322 (5) |9.096 (6) |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |8.666 (7) |9.088 (7) |9.338 (3) |9.030 (7) |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |8.658 (8) |8.766 (10) |9.161 (8) |8.861 (8) |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |8.644 (9) |8.922 (8) |9.016 (10) |8.860 (9) |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |8.427 (11) |8.888 (9) |9.144 (9) |8.819 (10) |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |8.486 (10) |8.505 (12) |8.822 (11) |8.604 (11) |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |8.261 (12) |8.577 (11) |8.788 (12) |8.542 (12) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] – Lolita Morena<ref name=":2">{{Cite web |date=9 Hulyo 1983 |title=Incidents mar Miss Universe event |url=https://www.upi.com/Archives/1983/07/09/Incidents-mar-Miss-Universe-event/8583426571200/ |access-date=1 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|GMB}} [[Gambia|Gambya]] – Abbey Scattrel Janneh<ref name=":2" /> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Jong-jun Kim<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] – Julie Elizabeth Woods |- |2nd runner-up | * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Yuko Yamaguchi |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1971|1971]], 12 mga ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 12 mga ''semifinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''final interview.'' Sa edisyong ito unang ipinakilala ang mga Little Sisters na siyang kasabay ng mga 12 ''semi-finalist'' na lumakad sa ''evening gown competition''.<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1983 |title=Rehearsing for their big night |language=en |pages=11 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19830711-1.1.11 |access-date=28 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> === Komite sa pagpili === * [[Irene Saez]] – [[Miss Universe 1981]] mula sa Beneswela * Lewis Collins – Ingles na aktor * Rosemary Rogers – Awtor mula sa Sri Lanka * Soon-Tek Oh – Koreano-Amerikanong aktor * Patricia Neary – Amerikanang ''ballerina'' at ''ballet director'' * Peter Diamandis – Griyego-Amerikanong negosyante * Marlin Perkins – Amerikanong soolohista * Ken Norton – Amerikanong boksingero * Rocío Jurado – Aktres at mangaawit na Espanyol * Erol Evgin – Turkong mangaawit at manunulat * Ruby Keeler – Amerikanang aktres == Mga kandidata == Walumpung kandidata ang kumalahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Maria Daniela Carrara |20 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Milva Evertsz<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1983 |title=Milva Evertsz winnares Miss-verkiezingsavond volop in teken commercie |language=nl |pages=5 |work=Amigoe |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Universe%22&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1983%7C&page=1&coll=ddd&sortfield=date&identifier=ddd:010640882:mpeg21:a0078&resultsidentifier=ddd:010640882:mpeg21:a0078&rowid=9 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |24 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Simone Cox<ref>{{Cite web |date=12 Hulyo 2018 |title=Social Seen: Sydney's best parties of the week |url=https://www.smh.com.au/entertainment/celebrity/social-seen-sydneys-best-parties-of-the-week-20180711-h12k7t.html |access-date=21 Marso 2023 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> |20 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Mercedes Stermitz<ref>{{Cite web |last=Neuman |first=Fritz |date=30 Marso 2015 |title=Miss Austria, der Unfall und das Motto vor der Tür |url=https://www.derstandard.at/story/2000013606935/miss-austria-der-unfall-das-motto-vor-der-tuer |access-date=21 Marso 2023 |website=Der Standard |language=de-AT}}</ref> |25 |Styria |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Christina Thompson<ref>{{Cite web |date=23 Hunyo 2008 |title=Vote for Miss Bahamas, Sacha Scott! |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/community/Vote_for_Miss_Bahamas_Sacha_Scott_printer.shtml |access-date=21 Marso 2023 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |18 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Françoise Bostoen<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |20 |Roeselare |- |{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Shirlene McKay |– |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Paola Ruggeri<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |21 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Angelita Diaz<ref>{{Cite web |last=Trott |first=Lawrence |date=7 Hunyo 2016 |title=Memories of Ali and beauty queen prediction |url=https://www.royalgazette.com/other/news/article/20160607/memories-of-ali-and-beauty-queen-prediction/ |access-date=23 Marso 2023 |website=The Royal Gazette |language=en-US}}</ref> |20 |St. George's |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Marisa Fully Coelho<ref>{{Cite web |last=Dezan |first=Anderson |date=29 Hunyo 2016 |title=Morte de Fabiane Niclotti: relembre outras misses com destinos trágicos |url=http://ego.globo.com/famosos/noticia/2016/06/morte-de-fabiane-niclotti-relembre-outras-misses-com-fins-tragicos.html |access-date=6 Pebrero 2023 |website=Ego |language=pt-br}}</ref> |21 |Manhumirim |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Cecilia Zamora<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |– |Tarija |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Maybelline Snel<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1983 |title=Willemstad |language=nl |pages=3 |work=Amigoe |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22Miss+Universe%22&facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1980-1989%7C1983%7C&page=1&coll=ddd&sortfield=date&identifier=ddd:010640882:mpeg21:a0062&resultsidentifier=ddd:010640882:mpeg21:a0062&rowid=8 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Inge Thomsen |19 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Mariela García<ref>{{Cite news |date=15 Setyembre 2021 |title=Manabí ha tiendo nueve soberanas nacionales |language=es |work=El Diario Ecuador |url=https://www.pressreader.com/ecuador/el-diario-ecuador/20210915/282071985030493 |access-date=25 Marso 2023 |via=PressReader}}</ref> |19 |Portoviejo |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Claudia Oliva<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1983 |title=A riverboat racing |language=en |pages=4 |work=Fort Worth Star-Telegram |url=https://www.newspapers.com/clip/71075758/fort-worth-star-telegram/ |access-date=17 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Linda Renton<ref>{{Cite web |last=Ratcliffe |first=Sandra |date=13 Hunyo 1998 |title=Through rein and shine: Three women tell how their lives were changed when they were crowned Miss Scotland |url=https://www.thefreelibrary.com/When+we+were+queens;+THROUGH+REIGN+AND+SHINE:+THREE+WOMEN+TELL+HOW...-a060564044 |access-date=25 Marso 2023 |website=Daily Record |language=en |via=Free Online Library}}</ref> |22 |[[Edinburgh]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Ana Isabela Herrero<ref>{{Cite news |last= |first= |date=27 Setyembre 1982 |title=Ana Isabel Herrero, |language=es |work=El País |url=https://elpais.com/diario/1982/09/27/ultima/401929204_850215.html |access-date=25 Marso 2023 |issn=1134-6582}}</ref> |18 |Zaragoza |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Julie Hayek<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1983 |title=Julie Hayek is Miss USA |language=en |pages=1 |work=Sarasota Herald-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=9RweAAAAIBAJ&sjid=b2gEAAAAIBAJ&dq=5%20foot%20julie-hayek&pg=2268%2C1727750 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |22 |La Cañada Flintridge |- |{{flagicon|FRA}} [[French Guiana]] |Marie Georges Achamana |– |[[Cayenne]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Lianne Gray<ref>{{Cite news |title=Beauty pageants from the past in all their crowning glory |language=en |work=Herald Sun |url=https://www.heraldsun.com.au/news/photos/beauty-pageants-from-the-past-in-all-their-crowning-glory/image-gallery/d3a0338b4be541ccf6123b574fd0714c?page=1 |access-date=27 Marso 2023}}</ref> |20 |Cardiff |- |{{flagicon|GMB}} [[Gambia|Gambya]] |Abbey Scattrel Janneh<ref name=":2" /> |19 |[[Banjul]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Plousia Farfaraki<ref>{{Cite news |last=Grimes |first=Charlotte |date=20 Hunyo 1983 |title=Miss Universe contestants welcomed |language=en |pages=1 |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.newspapers.com/clip/117984146/st-louis-post-dispatch/ |access-date=5 Pebrero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |Nicole LeBorgne<ref>{{Cite web |date=9 Hulyo 2024 |title=CASTING. Serez-vous l’élue qui partira représenter la Guadeloupe à la 73ème édition de Miss Univers ? |trans-title=CASTING. Will you be the chosen one to represent Guadeloupe at the 73rd Miss Universe pageant? |url=https://la1ere.franceinfo.fr/guadeloupe/casting-serez-vous-l-elue-qui-partira-representer-la-guadeloupe-a-la-73eme-edition-de-miss-univers-1504430.html |access-date=22 Mayo 2025 |website=Guadeloupe la 1ère |language=fr-FR}}</ref> |– |Basse-Terre |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Pamela Booth |18 |Yigo |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Victoria Gonzales |20 |Escuintla |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Yuko Yamaguchi |25 |Osaka |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Louise Gillingwater<ref>{{Cite news |last=Bryce |first=James |date=2 Marso 2012 |title=What a lovely lot |language=en |work=The Olive Press |url=http://www.theolivepress.es/spain-news/2012/03/02/what-a-lovely-lot/ |url-status=live |access-date=28 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180323091741/http://www.theolivepress.es/spain-news/2012/03/02/what-a-lovely-lot/ |archive-date=23 Marso 2018}}</ref> |20 |Hibraltar |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Thelma Mafnas<ref>{{Cite web |date=19 Pebrero 1999 |title=A modest proposal |url=https://www.saipantribune.com/index.php/945db0a5-1dfb-11e4-aedf-250bc8c9958e/ |access-date=28 Marso 2023 |website=Saipan Tribune |language=en-US}}</ref> |17 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Ollie Thompson<ref>{{Cite web |last= |date=21 Disyembre 2013 |title=Exmiss hondureña Ollie Thompson bajo custodia policial |url=https://www.laprensa.hn/sucesos/exmiss-hondurena-ollie-thompson-bajo-custodia-policial-PCLP436900 |access-date=28 Disyembre 2022 |website=La Prensa Honduras |language=es-HN}}</ref> |18 |Islas de la Bahía |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Cherona Yeung<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=22 Nobyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kong winners from the 1980s – what are they doing now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3200520/10-miss-hong-kongs-1980s-where-are-they-now-joyce-godenzi-marrying-martial-arts-master-sammo-hung |access-date=27 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |19 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Rekha Hande<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=22 Nobyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kong winners from the 1980s – what are they doing now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3200520/10-miss-hong-kongs-1980s-where-are-they-now-joyce-godenzi-marrying-martial-arts-master-sammo-hung |access-date=27 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |18 |[[Bangalore]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Andi Botenri<ref name=":3">{{Cite news |date=8 Hulyo 1983 |title=Miss Indonesia vies for beauty title despite ban |language=en |pages=13 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19830708-2.1.13 |access-date=27 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Jakarta]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Karen Moore<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1983 |title=Little Miss England |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/116417278?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=1 Abril 2023 |via=Trove}}</ref> |21 |Southsea |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Roberta Brown<ref>{{Cite news |last=McCausland |first=Malcolm |date=30 Hunyo 2004 |title=Athletics: Roberta set for return to derry |language=en-GB |work=Belfast Telegraph |url=https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/athletics-roberta-set-for-return-to-derry/28259358.html |access-date=27 Marso 2023 |issn=0307-1235}}</ref> |20 |Londonderry |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Shimona Hollender<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1983 |title=Miss Israel |language=en |pages=15 |work=The Australian Jewish Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/263314958?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=27 Marso 2023 |via=Trove}}</ref> |17 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Federica Moro<ref>{{Cite web |date=3 Disyembre 2022 |title=Federica Moro, chi è il marito e perché è sparita dal mondo dello spettacolo: vinse Miss Italia nel 1982 |url=https://corrieredellumbria.corr.it/news/spettacoli/34083393/federica-moro-chi-e-marito-perche-sparita-tv-spettacolo-miss-italia.html |access-date=28 Marso 2023 |website=Corriere dell'Umbria |language=it |archive-date=28 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230328021215/https://corrieredellumbria.corr.it/news/spettacoli/34083393/federica-moro-chi-e-marito-perche-sparita-tv-spettacolo-miss-italia.html |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Milan]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Jodi Rutledge<ref>{{Cite web |date=1 Nobyembre 1982 |title=Miss Manitoba is new Miss Canada |url=https://www.upi.com/Archives/1982/11/01/Miss-Manitoba-is-new-Miss-Canada/8922404974800/ |access-date=28 Marso 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |22 |[[Manitoba|Winnipeg]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Loana Radecki<ref>{{Cite web |last=Barth |first=Alexander |date=30 Agosto 2018 |title=Schönheit im Wandel der Zeit |url=https://www.nrz.de/panorama/schoenheit-im-wandel-der-zeit-id215213765.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20220220140509/https://www.nrz.de/panorama/schoenheit-im-wandel-der-zeit-id215213765.html |archive-date=20 Pebrero 2022 |access-date=28 Marso 2023 |website=Neue Ruhr Zeitung |language=de-DE}}</ref> |20 |[[Berlin]] |- |{{flagicon|WSM}} [[Samoa|Kanlurang Samoa]] |Falute Mama Aluni |– |[[Apia]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Anna Maria Joseph<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |19 |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Julie Elizabeth Woods<ref>{{Cite web |last=Rose |first=Bob |date=11 Hulyo 2022 |title=July 11, 1983: Miss Universe contest comes to town, turning heads and causing protests |url=https://www.stltoday.com/news/archives/july-11-1983-miss-universe-contest-comes-to-town-turning-heads-and-causing-protests/collection_30c02b82-9475-5a4e-8a20-4813a700d2db.html |access-date=28 Marso 2023 |website=St. Louis Post-Dispatch |language=en}}</ref> |– |Charlotte Amalie |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Carmena Blake |– |Avarua |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Effie Ebanks |18 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Lolita Ariza<ref>{{Cite news |last=Lee |first=Michael |date=4 Mayo 2014 |title=Motivated by his brother’s death, Trevor Ariza has persevered to success with Wizards |language=en-US |work=[[Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/sports/wizards/motivated-by-his-brothers-death-trevor-ariza-has-persevered-to-success-with-wizards/2014/05/04/c8ef1a0e-d2d0-11e3-8f7d-7786660fff7c_story.html |url-status=dead |access-date=28 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140505063754/https://www.washingtonpost.com/sports/wizards/motivated-by-his-brothers-death-trevor-ariza-has-persevered-to-success-with-wizards/2014/05/04/c8ef1a0e-d2d0-11e3-8f7d-7786660fff7c_story.html |archive-date=5 Mayo 2014 |issn=0190-8286}}</ref> |21 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Julie Pauline Sáenz<ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1982 |title=Tercera corona para Bogotá |language=es |pages=1, 1C |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=yF4bAAAAIBAJ&sjid=1k0EAAAAIBAJ&pg=5530%2C4593690 |access-date=8 Pebrero 2023}}</ref> |17 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |María Gabriela Pozuelo<ref>{{Cite web |date=24 Setyembre 1996 |title=Con aroma de mujer |url=https://www.nacion.com/archivo/con-aroma-de-mujer/275ZDDAWSNCALE4UTRIRSL6RAQ/story/ |access-date=28 Marso 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |– |San Jose |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |May Mansour Chahwan |19 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Unnur Steinsson<ref>{{Cite news |date=17 Hunyo 1983 |title=Keppnin leggst ágætlega í mig |language=is |pages=3 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1575848?iabr=on |access-date=1 Abril 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |20 |Álftanes |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Puspa Mohammed<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1983 |title=Well done kiss from one queen to another |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19830502-1.1.13 |access-date=27 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Alor Setar |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Christine Bonnici |– |Sliema |- |{{flagicon|FRA}} [[Martinika]] |Marie Line Laupa |– |Fort-de-France |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Monica Rosas<ref>{{Cite news |last=Carrillo |first=Pepe |date=9 Agosto 2020 |title=Mónica Rosas llama a cuidarse |language=es |work=El Sol de Durango |url=https://www.pressreader.com/mexico/el-sol-de-durango/20200809/281681142227911 |access-date=28 Marso 2023 |via=PressReader}}</ref> |19 |Durango |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[Namibia|Namibya]] |Astrid Klotzsch<ref>{{Cite web |date=7 Hulyo 1983 |title=Officials of the Miss Universe beauty contest revoked the... |url=https://www.upi.com/Archives/1983/07/07/Officials-of-the-Miss-Universe-beauty-contest-revoked-the/1820426398400/ |access-date=28 Disyembre 2022 |website=UPI |language=en}}</ref> |22 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Karen Dobloug |21 |Furnes |- |'''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]]''' |'''[[Lorraine Downes]]'''<ref>{{Cite web |last=McKenzie-minifie |first=Martha |date=27 Disyembre 2006 |title=Catching up with: Lorraine Downes, dancing queen |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/icatching-up-withi-lorraine-downes-dancing-queen/ZX27HIMUJO4WPIRNECCYDS4I4U/ |access-date=5 Pebrero 2023 |website=NZ Herald |language=en-NZ}}</ref> |18 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Nancy Lalleman-Heynis<ref>{{Cite news |date=15 Hunyo 1983 |title=Zaanse Miss Holland |language=nl |pages=3 |work=Het vrije volk |url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010961403:mpeg21:a0178 |access-date=28 Marso 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |Zaandam |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Elizabeth Bylan<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |17 |Balboa |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Shannelle Bray |20 |[[Port Moresby]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Mercedes Bosch<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Vivien Griffiths<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |22 |Lima |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Rosita Capuyon<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=5 Marso 2005 |title=Exciting ‘firsts’ in the Bb. Pilipinas Pageant |url=https://www.philstar.com/entertainment/2005/03/05/268993/exciting-145firsts146-bb-pilipinas-pageant |access-date=8 Pebrero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Nina Rekola<ref>{{Cite web |date=8 Setyembre 2018 |title=Muistatko vuoden 1983 Miss Suomen? Nina Sevelius välttelee nykyään julkisuutta – tuore kuva! |url=https://www.seiska.fi/Uutiset/Muistatko-vuoden-1983-Miss-Suomen-Nina-Sevelius-valttelee-nykyaan-julkisuutta-tuore-kuva |access-date=28 Marso 2023 |website=Seiska |language=fi |archive-date=28 Marso 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230328033459/https://www.seiska.fi/Uutiset/Muistatko-vuoden-1983-Miss-Suomen-Nina-Sevelius-valttelee-nykyaan-julkisuutta-tuore-kuva |url-status=dead }}</ref> |20 |Nakkila |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Carmen Batíz<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Glenn |date=17 Hunyo 2021 |title=Carmen Batiz tiene su favorito para dirigir Miss Universe Puerto Rico |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/farandula/notas/carmen-batiz-tiene-su-favorito-para-dirigir-miss-universe-puerto-rico/ |access-date=28 Marso 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |18 |Trujillo Alto |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Anabella Ananiades |– |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Frederique Leroy<ref>{{Cite web |last=Mathieu |first=Clément |date=12 Disyembre 2022 |title=Miss France 1983 : le sacre… de la première dauphine |url=https://www.parismatch.com/People/Miss-France-1983-Isabelle-Turpault-destituee-dauphine-Frederique-Leroy-photos-1716638 |access-date=28 Marso 2023 |website=Paris Match |language=fr}}</ref> |20 |Bordeaux |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |María Alexandra Astwood<ref>{{Cite news |date=24 Hunyo 1983 |title=Bang voor zonnebrand |language=nl |trans-title=Afraid of sunburn |pages=3 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011206180:mpeg21:p003 |access-date=1 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Réunion]] |Eliane LeBeau |– |Saint-Denis |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Kathie Lee<ref>{{Cite news |last=Yen Fook |first=Chew |date=9 Mayo 1983 |title=Everybody loves a winner |language=en |pages=6 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19830509-1.2.7.8 |access-date=27 Marso 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Shyama Fernando<ref>{{Cite news |last=Kramer |first=Roger |date=5 Hulyo 1983 |title=Hectic schedule for Miss Universe chaperone |language=en |pages=1, 3 |work=Granite City Press-Record |url=https://archive.org/details/GCPR.1983.07.05 |access-date=23 Hulyo 2024 |via=Internet Archive}}</ref> |– |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Viveca Jung |17 |Gothenburg |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Lolita Morena<ref>{{Cite news |date=9 Mayo 1998 |title=Portrait de Lolita Morena |language=fr |work=Le Temps |url=https://www.letemps.ch/societe/portrait-lolita-morena |access-date=5 Pebrero 2023 |issn=1423-3967}}</ref> |22 |Locarno |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Jinda Nernkrang<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1983 |title=World in a nutshell |language=en |pages=9 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640928:mpeg21:p009 |access-date=1 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Leanne Hosking<ref>{{Cite web |last=Houwing |first=Robert |date=6 Setyembre 2006 |title=Smoke and Hays |url=https://www.espncricinfo.com/story/smoke-and-hays-258831 |access-date=1 Abril 2023 |website=ESPNcricinfo |language=en}}</ref> |18 |Durban |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Jong-jun Kim |– |[[Seoul]] |- |{{Flagicon image|Flag of Transkei.svg}} Transkei |Pamela Xokelelo |– |Mthatha |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Sandra Williams |– |Saint George |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Josefa Isensee<ref>{{Cite web |last=Fonseca |first=Hernán |date=1 Nobyembre 2022 |title="Ahí está la mujer buena para la cacha... Cachantún": Josefa Isensee recordó la "talla" que la cansó de la televisión |url=https://lahora.cl/entretencion/2022/11/01/josefa-isensee-recordo-la-talla-que-la-canso-de-la-television/ |access-date=28 Disyembre 2022 |website=La Hora |language=es}}</ref> |20 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Marina Rauscher<ref>{{Cite news |date=1 Hulyo 1983 |title=“Miss New Zealand,” Lorraine Downes, second from right, poses in the rain with a group of contestants in the “Miss Universe” contest beside a swimming pool in St Louis. Hands outstretched, feeling the raindrops, is “Miss Australia,” Simone Cox. The others, from left, are “Miss Papua New Guinea,” “Miss Cyprus,” Marina Rauscher, and “Miss Gibraltar,” Louise Gillingwater. The “Miss Universe” pageant will be held in St Louis on July 11. |language=en |pages=6 |work=The Press |url=https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/CHP19830701.2.66.1 |access-date=24 Marso 2025 |via=Papers Past}}</ref> |18 |Limassol |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Dilara Haraççı<ref>{{Cite web |date=7 Agosto 2017 |title=Kürt güzel, Hülya Avşar ile aynı kaderi yaşadı |trans-title=Kurdish beauty suffered the same fate as Hülya Avşar |url=https://www.yurtgazetesi.com.tr/dunya/kurt-guzel-hulya-avsar-ile-ayni-kaderi-yasadi-h40961.html |access-date=24 Marso 2025 |website=Yurt Gazetesi |language=tr}}</ref> |– |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |María Jacqueline Beltrán |17 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1983]] sxduanvo2wgwc3hdokpk4t19a8vf3qn 0 321653 2167292 2159435 2025-07-03T10:44:04Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167292 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=File:Yvonne Ryding.JPG|caption=Yvonne Ryding|winner='''Yvonne Ryding''' <br> '''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]'''|congeniality=Jessica Palao <br> {{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]]|best national costume=Juhi Chawla <br> {{flagicon|IND}} [[Indiya]]|photogenic=Garbiñe Abasolo <br> {{ESP}}|date=9 Hulyo 1984|presenters={{Hlist|Bob Barker|Joan Van Ark}}|entrants=81|placements=10|acts={{Hlist|Tom Jones|Miami Sound Machine}}|venue=Jame L. Knight Convention Center, [[Miami, Florida]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|withdraws={{Hlist|[[Bahamas]]|[[Indonesya]]|[[Sri Lanka]]|Transkei}}|returns={{Hlist|[[Barbados]]|[[Luksemburgo]]|[[Polonya]]|[[Yugoslavia]]|[[Zaire]]}}|before=[[Miss Universe 1983|1983]]|next=[[Miss Universe 1985|1985]]}} Ang '''Miss Universe 1984''' ay ang ika-33 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa James L. Knight Convention Center, [[Miami, Florida|Miami]], [[Florida]], [[Estados Unidos]] noong 9 Hulyo 1984.<ref>{{Cite news |last=Turner |first=Steve |date=10 Hulyo 1984 |title=Host city's treatment was different in pageants |language=en |pages=2B |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=_rkwAAAAIBAJ&sjid=evsDAAAAIBAJ&pg=1884%2C3346436 |access-date=15 Abril 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1984 |title=Miss Universe pageant to air live Monday |language=en |pages=13 |work=Harlan Daily Enterprise |url=https://news.google.com/newspapers?id=FcFBAAAAIBAJ&sjid=hqkMAAAAIBAJ&pg=5489%2C4115308 |access-date=22 Nobyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Lorraine Downes]] ng Nuweba Selandiya si [[Yvonne Ryding]] ng Suwesya bilang Miss Universe 1984.<ref name=":0">{{Cite news |date=10 Hulyo 1984 |title=Swede, 21, crowned 1984 Miss Universe |language=en |pages=205 |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/78311661/kimberly-in-miss-universe/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1984 |title=Miss Universe: Swedish Nurse |language=en |pages=1 |work=Waycross Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=ZlNaAAAAIBAJ&sjid=n0wNAAAAIBAJ&pg=4208%2C828202 |access-date=11 Abril 2023}}</ref> Ito ang ikatlong tagumpay ng Suwesya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Letitia Snyman ng Timog Aprika, habang nagtapos bilang second runner-up si Carmen María Montiel ng Beneswela.<ref>{{Cite web |last=Diaz-Balart |first=Jose |date=9 Hulyo 1984 |title=Yvonne Ryding, a 21-year-old blue-eyed, blond nurse from Sweden,... |url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/09/Yvonne-Ryding-a-21-year-old-blue-eyed-blond-nurse-from-Sweden/2511458193600/ |access-date=7 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1984 |title=1984 Miss Universe |language=en |pages=4 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=zMw0AAAAIBAJ&sjid=wAIEAAAAIBAJ&pg=6857%2C7537183 |access-date=11 Abril 2023}}</ref> Mga kandidata mula sa 81 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon, samantalang si Joan Van Ark ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref name=":1">{{Cite news |date=9 Hulyo 1984 |title=Sweden wins Miss Universe |language=en |pages=2A |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=_rkwAAAAIBAJ&sjid=evsDAAAAIBAJ&pg=6865%2C3293307 |access-date=15 Abril 2023}}</ref> Nagtanghal sina Tom Jones at ang Miami Sound Machine sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1984 |title=Miss Universe is Swede and beautiful |language=en |pages=10 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=B6RUAAAAIBAJ&sjid=6o8DAAAAIBAJ&pg=5109%2C2132123 |access-date=15 Abril 2023}}</ref> Ito rin ang huling edisyon ng Miss Universe sa ilalim ng pamumuno ni Harold Glasser.<ref>{{Cite web |date=21 Marso 1985 |title=Los Angeles County |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1985-03-21-fi-20877-story.html |access-date=11 Abril 2023 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:James L. Knight Center Theater - Side View.jpg|thumb|250x250px|James L. Knight Convention Center, ang lokasyon ng Miss Universe 1984]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 22 Setyembre 1983, inanunsyo ng Punong Ministro ng Taylandiya na si Prem Tinsulanonda na sumasang-ayon ito na dalhin ang Miss Universe sa Taylandiya upang isulong ang reputasyon ng bansa at kumita ng ''foreign exchange''. Bagama't hindi nagpatuloy ang negosasyon, idinaos kalaunan ang Miss Universe ''pageant'' sa [[Bangkok]] makalipas ang [[Miss Universe 1992|walong taon]].<ref>{{Cite news |date=25 Setyembre 1983 |title=Women's lib advocate protests Miss Universe staging in Thailand |language=en |pages=10 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19830925-1.1.10 |access-date=5 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 Setyembre 1983 |title=Thai MP raps beauty contest plan |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19830925-1.1.2 |access-date=5 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> Noong 13 Marso 1984, inanunsyo ang desisyon na gaganapin sa [[Calgary]], [[Alberta]], Kanada ang kompetisyon.<ref name=":2">{{Cite news |date=8 Hulyo 1984 |title=Miami got once-only deal for Miss Universe |language=en |pages=1B–2B |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=_bkwAAAAIBAJ&sjid=evsDAAAAIBAJ&pg=4074%2C2375115 |access-date=15 Abril 2023}}</ref> Pagkatapos ng pag-anunsyo, lumitaw sa mga sumunod araw ang mga isyu sa pagpopondo noong hindi pinayagan ng konseho ng lungsod ang ''tourist bureau'' na maglaan ng permanenteng pondo para sa ''pageant''. Umabot sa isang kasunduan ang konseho ng lungsod at ang ''tourist bureau'' kung saan maaari nilang gamitin ang mga pondo mula sa lungsod ngunit kailangan itong bayaran muli.<ref name=":2" /> Bagamat may mga indikasyon na ang ''pageant'' ay maaaring ilipat sa Miami, Florida dahil sa patuloy na mga isyu sa pananalapi sa huling bahagi ng Abril 1984, nagpatuloy pa rin ang mga negosasyon sa pag-asang matutuloy pa rin sa Calgary ang ''pageant''.<ref name=":2" /><ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1984 |title=Southern people |language=en |pages=16 |work=Suffolk News-Herald |url=https://virginiachronicle.com/?a=d&d=SNH19840523.1.16&srpos=9&e=--1984---1984--en-20--1--txt-txIN-%22Miss+Universe%22------- |access-date=16 Abril 2023 |via=Virginia Chronicle}}</ref> Gayunpman, noong 26 Abril, inanunsyo ng pangalawang pangulo ng ''Calgary Tourist and Convention bureau'' na si John Klassen na hindi na magpapatuloy sa Calgary ang ''pageant'' matapos tanggihan ng pangulo ng Miss Universe na si Harold Glasser ang pinal na alok ng ''bureau''.<ref>{{Cite news |last=Priegert |first=Portia |date=26 Abril 1984 |title=City loses Miss Universe pageant |language=en |pages=1 |work=The Calgary Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=rHZkAAAAIBAJ&sjid=8H4NAAAAIBAJ&pg=1510%2C2348036 |access-date=9 Abril 2023}}</ref> Inanunsyo noong 12 Mayo 1984 na ang lungsod ng Miami ang bagong lokasyon kung saan gaganapin ang Miss Universe. === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 81 mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Iniluklok si Zsa Zsa Melodias bilang kinatawan ng Tsipre sa kompetisyon matapos bumitaw si ''Miss Cyprus 1984'' Chrýso Christodoúlou dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Bumalik ang mga bansang Barbados, Luksemburgo, Polonya, Yugoslavia, at Zaire sa edisyong ito. Huling sumali noong [[Miss Universe 1959|1959]] ang Polonya, noong [[Miss Universe 1972|1972]] ang Zaire, noong [[Miss Universe 1976|1976]] ang Luksemburgo, noong [[Miss Universe 1977|1977]] ang Yugoslavia at noong [[Miss Universe 1979|1979]] ang Barbados. Hindi sumali ang mga bansang Bahamas, Indonesya, Sri Lanka, at Transkei sa edisyong ito. Hindi sumali si Pamela Lois Parker ng Bahamas matapos i-boykot ng ''Miss Bahamas Committee'' ang ''pageant'' dahil sa paglahok ng Timog Aprika. Hindi sumali si Nilmini Iddamalgoda ng Sri Lanka dahil nagkaroon ito ng depresyon at pangungulila sa kanyang bayan.<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1984 |title=Homesick Miss Sri Lanka packs up |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19840705-1.1.3 |access-date=6 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1984 |title=The Miss Universe pageant is 'a lot like running for office' |language=en |pages=3B |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=_bkwAAAAIBAJ&sjid=evsDAAAAIBAJ&pg=6822%2C2381574 |access-date=15 Abril 2023}}</ref> Hindi sumali ang kandidata ng Transkei dahil nabigo itong makakuha ng passport.<ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1984 |title=Swedish nurse captures Miss Universe title |language=en |pages=4 |work=Record-Journal |url=https://books.google.com.ph/books?id=-utHAAAAIBAJ&pg=PA3&dq=%22Miss+Transkei%22&article_id=2257,1829940&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi-stTDsqf_AhWLEYgKHWTmDxIQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Transkei%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Muntik nang hindi makasali sina Joanna Karska ng Polonya at Kresinja Borojevic nang ianunsyo ng mga ''city commissioner'' ng Miami na hindi nila papayagan ang mga kandidata mula sa mga bansang komunista upang lumahok sa Miss Universe. Gayunpaman, pinakausapan ni Glasser ang mga ito na payagan pa rin ang mga kandidatang mula sa mga bansang komunista na sumali sa kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1984 |title=Ugly Rule |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19840524-1.2.11 |access-date=15 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite web |date=23 Mayo 1984 |title=Pageant for the politically pure |url=https://www.newspapers.com/article/the-akron-beacon-journal/122904327/ |access-date=15 Abril 2023 |website=The Akron Beacon Journal |language=en-US |via=Newspapers.com}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1984''' | * '''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]''' – '''[[Yvonne Ryding]]<ref name=":0" /><ref name=":1" />''' |- |1st runner-up | * {{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Letitia Snyman<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Carmen María Montiel<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |- |3rd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] – Desiree Verdadero<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Susana Caldas<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Mai Shanley<ref name=":0" /><ref name=":1" /> * {{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] – [[Ilma Urrutia]]<ref name=":0" /><ref name=":1" /> * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Brigitta Berx<ref name=":0" /><ref name=":1" /> * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Nancy Neede<ref name=":0" /><ref name=":1" /> * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Savinee Pakaranang<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]''' |'''9.090 (4)''' |'''9.460 (1)''' |'''9.540 (1)''' |'''9.363 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |9.100 (3) |8.635 (9) |9.025 (7) |8.920 (5) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.140 (2) |9.280 (2) |9.285 (2) |9.235 (2) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |9.050 (5) |9.140 (3) |9.255 (3) |9.148 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |9.200 (1) |8.530 (10) |9.220 (4) |8.983 (4) |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |8.610 (6) |9.130 (5) |8.975 (8) |8.905 (6) |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |8.555 (8) |8.950 (6) |9.175 (5) |8.893 (7) |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |8.175 (10) |9.140 (3) |9.027 (6) |8.780 (8) |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |8.590 (7) |8.820 (7) |8.805 (10) |8.738 (9) |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.195 (9) |8.670 (8) |8.855 (9) |8.573 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – Garbiñe Abasolo<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1984 |title=Miss Photogenic |language=en |pages=2A |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=-7kwAAAAIBAJ&sjid=evsDAAAAIBAJ&pg=3327%2C1822419 |access-date=15 Abril 2023}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] – Jessica Palao |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – [[Juhi Chawla]]<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] – Yissa Pronzatti |- |2nd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] – Joyce Godenzi |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Simula sa edisyong ito, mula sa 12 ng mga nakalipas na taon, 10 mga ''semi-finalist'' lang ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''question and answer round.''<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1984 |title="Að lifa lífinu skynsamlega og deyja með bros á vör" |language=is |trans-title="To live life wisely and die with a smile on her face" |pages=3 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1595812?iabr=on |access-date=9 Abril 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> === Komite sa pagpili === * Constance Towers – Amerikanang aktres * Johnny Yune – Koreano-Amerikanong aktor * Carolina Herrera – Taga-disenyong Benesolana * William Haber * Karen Baldwin – [[Miss Universe 1982]] mula sa Kanada<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1984 |title=Miss Universe |language=en |volume=94 |pages=8 |work=Farmville Herald |url=https://virginiachronicle.com/?a=d&d=TFH19840708.1.8&srpos=2&e=--1984---1984--en-20--1--txt-txIN-%22Miss+Universe%22------- |access-date=16 Abril 2023 |via=Virginia Chronicle}}</ref> * Ronny Cox – Amerikanong aktor * Lucía Méndez – Mehikanang aktres * Marcus Allen – manlalaro sa [[National Football League|NFL]] * Linda Christian – Mehikanang aktres * Harry Guardino – Amerikanong aktor * Maria Tallchief – Amerikanang ''ballerina'' * Alan Thicke – Amerikanong mangaawit at ''television host'' == Mga kandidata == 81 kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Leila Elizabeth Adar |– |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Jacqueline van Putten<ref>{{Cite news |date=7 Mayo 1984 |title=Oranjestad – Onder grote belangstelling vond aterdagavond de verkiezing plaats van Miss Aruba 1984 waarvoor zich elf kandidaten hadden aangemeld. |language=nl |trans-title=Oranjestad - The election of Miss Aruba 1984 took place on the evening of the day with great interest, for which eleven candidates had registered. |pages=7 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641257:mpeg21:p007 |access-date=4 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |23 |San Nicolaas |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Donna Rudrum<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1984 |title=Romping by the poolside |language=en |pages=3 |work=Romping by the poolside |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19840629-1.1.3 |access-date=1 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Tasmania]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Michaela Nussbaumer<ref>{{Cite web |date=2 Abril 2012 |title=Elfter Miss-Austria-Titel im Ländle |url=https://www.vol.at/elfter-miss-austria-titel-im-laendle/3211765 |access-date=29 Disyembre 2022 |website=Vorarlberg Online |language=de}}</ref> |– |Hörbranz |- |{{flagicon|BRB}} [[Barbados]] |Lisa Worme |– |Christchurch |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Brigitte Muyshondt<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |24 |[[Amberes]] |- |{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Lisa Ramirez |– |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Carmen María Montiel<ref>{{Cite web |last=Allen |first=Virginia |date=23 Agosto 2022 |title=Miss Venezuela 1984, Now a US Conservative, Reflects on Her Country's Decline |url=https://www.dailysignal.com/2022/08/23/miss-venezuela-1984-now-a-us-conservative-reflects-on-her-countrys-decline/ |access-date=5 Pebrero 2023 |website=The Daily Signal |language=en}}</ref> |19 |Maracaibo |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Rhonda Wilkinson<ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1984 |title=Swede rules 'Universe' |language=en |pages=1; 8A |work=Ocala Star-Banner |url=https://news.google.com/newspapers?id=2bNPAAAAIBAJ&sjid=OQYEAAAAIBAJ&pg=1797%2C4105565 |access-date=10 Abril 2023}}</ref> |21 |St. George's |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Ana Elisa Flores<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |18 |[[São Paulo]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Lourdes Aponte<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |– |[[La Paz]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Suzanne Verbrugge<ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1984 |title=Sponsors dolblij, publiek tevreden |language=nl |trans-title=Sponsors overjoyed, audience satisfied |pages=7 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641263:mpeg21:p007 |access-date=4 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Catharina Clausen |18 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Leonor Gonzenbach<ref>{{Cite web |last= |first= |date=3 Mayo 2017 |title=Reinas inolvidables |trans-title=Unforgettable queens |url=https://www.eltelegrafo.com.ec/noticias/la/1/reinas-inolvidables |access-date=2 Abril 2023 |website=El Telégrafo |language=es-es}}</ref> |17 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Ana Lorena Samagoa<ref name=":3">{{Cite news |last=Turner |first=Steve |date=8 Hulyo 1984 |title=A Universe of beauty |language=en |pages=1E, 12E |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=_bkwAAAAIBAJ&sjid=evsDAAAAIBAJ&pg=4844%2C2543492 |access-date=15 Abril 2023}}</ref> |– |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |May Monaghan<ref>{{Cite web |last=Boylan |first=Connor |date=7 Hunyo 2017 |title=Miss Scotland beauty Melissa Beattie hopes to win crown 35 years after mum |url=https://www.thescottishsun.co.uk/fabulous/4340124/miss-scotland-melissa-beattie-glasgow-2019-may-monaghan/ |access-date=4 Abril 2023 |website=The Scottish Sun |language=en-gb}}</ref> |23 |[[Glasgow]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Garbiñe Abasolo<ref>{{Cite web |last=Alonso |first=Marita |date=22 Setyembre 2021 |title=Garbiñe Abasolo: “Ser Miss España me enseñó a no creerme nada y a tirar siempre adelante” |trans-title=Garbiñe Abasolo: "Being Miss Spain taught me not to believe anything and to always push forward" |url=https://www.larazon.es/gente/famosos/20210922/gicuhfqxcveyhanc6lyoiaco2e.html |access-date=4 Abril 2023 |website=La Razón |language=es}}</ref> |20 |[[Bilbao]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Mai Shanley<ref>{{Cite news |last=Robinson |first=Sherry |date=19 Mayo 1984 |title=Miss USA still pinching herself |language=en |pages=2B |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=MLcwAAAAIBAJ&sjid=sPsDAAAAIBAJ&dq=mai-shanley&pg=6979%2C1420170 |access-date=29 Disyembre 2022}}</ref> |21 |[[New Mexico|Alamogordo]] |- |{{flagicon|FRA}} [[French Guiana]] |Rose Nicole Lony |– |[[Cayenne]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Jane Riley<ref>{{Cite web |last=Symonds-Yemm |first=Danielle |date=17 Hulyo 2007 |title=US Teen shoots hoops for Wales |url=https://www.southwalesargus.co.uk/news/1551489.us-teen-shoots-hoops-for-wales/ |access-date=4 Abril 2023 |website=South Wales Argus |language=en}}</ref> |21 |[[Newport]] |- |{{flagicon|GMB}} [[Gambia|Gambya]] |Mirabel Carayol<ref>{{Cite web |last=Saliu |first=Yunus S. |date=5 Hulyo 2022 |title=Hon Bah cautions Beauty Pageant’s organiser against pit falls of the past |url=https://thepoint.gm/africa/gambia/headlines/hon-bah-cautions-beauty-pageants-organiser-against-pit-falls-of-the-past |access-date=4 Abril 2023 |website=The Point |language=en-US}}</ref> |19 |[[Banjul]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Peggy Dogani |19 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |Martine Seremes<ref>{{Cite web |last=Coulibaly |first=Justin |date=4 Agosto 2021 |title=Danitzia Logis élue Miss Univers Guadeloupe 2021 |trans-title=Danitzia Logis elected Miss Universe Guadeloupe 2021 |url=https://www.afrik.com/danitzia-logis-elue-miss-univers-guadeloupe-2021 |access-date=4 Abril 2023 |website=Afrik.com |language=fr-FR}}</ref> |– |Basse-Terre |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Eleanor Benavente Umagat<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1984 |title=Smiling beauties |language=en |edition=2 |pages=8 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19840709-2.1.8 |access-date=6 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |[[Ilma Urrutia]]<ref>{{Cite web |date=9 Hulyo 2017 |title=1984: Miss Guatemala entre las diez más bellas del mundo |trans-title=1984: Miss Guatemala among the ten most beautiful in the world |url=https://www.prensalibre.com/hemeroteca/miss-guatemala-finalista-en-miss-universo-1984/ |access-date=4 Abril 2023 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |20 |Jutiapa |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Megumi Niiyama<ref name=":4">{{Cite news |date=18 Hunyo 1984 |title=Asian beauties |language=en |pages=8 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19840618-1.1.8 |access-date=6 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |[[Tokyo]] |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Jessica Palao<ref>{{Cite news |date=22 Hunyo 2016 |title=Queens of beauty |language=en |pages=10 |work=Olive Press Gibraltar Newspaper |url=https://issuu.com/theolivepress/docs/1-32_31999ae3990316/10 |access-date=4 Abril 2023 |via=Issuu}}</ref> |19 |Hibraltar |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Porsche Salas |18 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Myrtice Hyde<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |22 |Roatan |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Joyce Godenzi<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=22 Nobyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kong winners from the 1980s – what are they doing now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3200520/10-miss-hong-kongs-1980s-where-are-they-now-joyce-godenzi-marrying-martial-arts-master-sammo-hung |access-date=27 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |19 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |[[Juhi Chawla]]<ref>{{Cite web |date=21 Hulyo 2020 |title=Rare pictures of Juhi Chawla from her pageant journey |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Rare-pictures-of-Juhi-Chawla-from-her-pageant-journey-/eventshow/77080704.cms |access-date=29 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en |archive-date=29 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221229011245/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Rare-pictures-of-Juhi-Chawla-from-her-pageant-journey-/eventshow/77080704.cms |url-status=dead }}</ref> |17 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Louise Gray<ref>{{Cite news |date=23 Hunyo 1984 |title=Two beauties team up in Florida |language=en |pages=8 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19840623-1.2.11.7 |access-date=1 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |Sheffield |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Patricia Nolan<ref>{{Cite web |title=Tallaght Beauty Is Miss Ireland 1983 |url=https://www.rte.ie//archives/2018/0826/984828-miss-ireland/ |access-date=2 Abril 2023 |website=RTÉ Archives |language=en}}</ref> |19 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Sapir Koffmann |19 |Petah Tikva |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Raffaella Baracchi<ref>{{Cite news |date=14 Hunyo 1983 |title=Raffaella eletta miss |language=it |trans-title=Raffaella elected miss |pages=20 |work=Stampa Sera |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,20/articleid,1028_01_1983_0139_0030_22246276/ |access-date=9 Abril 2023}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Turin|Turin]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Cynthia Kereluk<ref>{{Cite web |date=7 Nobyembre 2014 |orig-date=7 Nobyembre 1983 |title=Cynthia Kereluk wins Miss Canada pageant |url=https://www.pressreader.com/canada/edmonton-journal/20141107/281547994175759 |access-date=6 Abril 2023 |website=Edmonton Journal |language=en |via=PressReader}}</ref> |22 |[[Saskatchewan|Saskatoon]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Brigitta Berx<ref>{{Cite web |last=Barth |first=Alexander |date=30 Agosto 2018 |title=Schönheit im Wandel der Zeit |url=https://www.nrz.de/panorama/schoenheit-im-wandel-der-zeit-id215213765.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20220220140509/https://www.nrz.de/panorama/schoenheit-im-wandel-der-zeit-id215213765.html |archive-date=20 Pebrero 2022 |access-date=28 Marso 2023 |website=Neue Ruhr Zeitung |language=de-DE}}</ref> |22 |[[Düsseldorf]] |- |{{flagicon|WSM}} [[Samoa|Kanlurang Samoa]] |Lena Slade<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2017 |title=S.E.I. injects $2,000 to Think Pink Breast Cancer Appeal |url=https://www.samoaobserver.ws/category/samoa/31619 |access-date=21 Marso 2023 |website=Samoa Observer}}</ref> |– |Apia |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Donna Frett<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |– |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Patricia Graham |– |St. Croix |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Margaret Brown |19 |Rarotonga |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Thora Crighton<ref>{{Cite news |date=19 Hunyo 1984 |title=Whale of a good time |language=en |pages=17 |work=Pensacola News Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/87882347/tokitae/ |access-date=28 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Deborah Lindsey |– |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Susana Caldas<ref>{{Cite web |last=Llanes |first=Heidi |date=14 Nobyembre 2014 |title=Susana Caldas y Sandra Borda, siguen reinando |url=https://www.eluniversal.com.co/viernes/susana-caldas-y-sandra-borda-siguen-reinando-176673-FVEU272878 |access-date=8 Pebrero 2023 |website=El Universal |language=ES-es |archive-date=8 Pebrero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230208034124/https://www.eluniversal.com.co/viernes/susana-caldas-y-sandra-borda-siguen-reinando-176673-FVEU272878 |url-status=dead }}</ref> |20 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Cartagena]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Silvia Portilla |– |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Susan El Sayed<ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1984 |title=Sing-along session |language=en |edition=2 |pages=10 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19840704-2.1.10 |access-date=6 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |[[Beirut]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Berglind Johansson<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1984 |title=Er rétt að átta mig á því að titillinn er staðreynd |language=is |trans-title=Is it correct to realize that the title is a fact[?] |pages=2 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1593283?iabr=on |access-date=9 Abril 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |18 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Romy Bayeri |– |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Latifah Hamid<ref name=":4" /> |– |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Marisa Sammut<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1984 |title=Sleeping beauty |language=en |edition=2 |pages=14 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19840629-2.2.12.17 |access-date=1 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |Sliema |- |{{flagicon|FRA}} [[Martinika]] |Danielle Clery |– |Fort-de-France |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Elizabeth Broden<ref>{{Cite web |last=Morales |first=Isela |date=9 Nobyembre 2015 |title="Por sus atributos, las mujeres de Sinaloa siempre han destacado en los certámenes" |trans-title="Because of their attributes, the women of Sinaloa have always stood out in the contests" |url=https://www.noroeste.com.mx/entretenimiento/espectaculos/por-sus-atributos-las-mujeres-de-sinaloa-siempre-han-destacado-en-los-certamenes-AFNO370473 |access-date=7 Abril 2023 |website=El Noroeste |language=es-MX}}</ref> |20 |[[Sinaloa]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[Namibia|Namibya]] |Petra Harley Peters |– |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Ingrid Martens<ref>{{Cite web |last=Porter |first=Kyle |date=1 Mayo 2015 |title=A former Miss Norway winner is now caddying on the European Tour |url=https://www.cbssports.com/golf/news/a-former-miss-norway-winner-is-now-caddying-on-the-european-tour/ |access-date=7 Abril 2023 |website=CBS Sports |language=en}}</ref> |19 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Tania Clague |– |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Nancy Neede<ref>{{Cite news |date=28 Hunyo 1984 |title=Nancy Hollands mooiste |language=nl |trans-title=Nancy, Holland's finest |pages=1 |work=Het vrije volk |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010961753:mpeg21:p001 |access-date=4 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |21 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Cilinia Prada<ref>{{Cite web |last=Concepcion |first=Martha Vanessa |date=4 Marso 2021 |title=Ex Miss Panamá rechaza inclusión de personas trans en el concurso local para Miss Universo. ‘Aceptarlo es grave’, dijo. |url=https://www.midiario.com/farandula/ex-miss-panama-rechaza-inclusion-de-personas-trans-en-el-concurso-local-para-miss-universo-aceptarlo-es-grave-dijo/ |access-date=29 Disyembre 2022 |website=Mi Diario |language=es}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Patricia Mirisa |– |[[Port Moresby]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Elena Ortiz<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Fiorella Ferrari<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |– |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Desiree Verdadero<ref>{{Cite web |last=Pagulong |first=Charmie Joy |date=4 Agosto 2022 |title=Pia Wurtzbach recalls humble beginnings in Binibini |url=https://www.philstar.com/entertainment/2022/08/04/2200043/pia-wurtzbach-recalls-humble-beginnings-binibini |access-date=8 Pebrero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |21 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Anna-Liisa Tilus<ref>{{Cite web |last=Ampuja |first=Eetu |date=14 Agosto 2016 |title=Miss Suomi 1984 Anna-Liisa Tilus, 51, edelleen tyrmäävä kaunotar – ”Kiitos hyvien geenien” |trans-title=Miss Finland 1984 Anna-Liisa Tilus, 51, still a stunning beauty - "Thanks to good genes" |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000001239642.html |access-date=6 Abril 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |19 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Joanna Karska<ref>{{Cite web |last=Swiecicka |first=Agnieszka |date=29 Enero 2021 |title=Jedną oskarżono o kradzież korony, inną obrzucono pomidorami i wygwizdano. Wyborom Miss Polonia zawsze towarzyszyły skandale |trans-title=One was accused of stealing a crown, another was pelted with tomatoes and booed. Miss Polonia elections have always been accompanied by scandals |url=https://plejada.pl/newsy/wybory-miss-polonia-to-liczne-skandale-i-wielkie-dramaty/y4041k5 |access-date=6 Abril 2023 |website=Plejada |language=pl}}</ref> |22 |Masovia |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Sandra Beauchamp |– |Mayagüez |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Maria de Fatima Jardim |– |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Martine Robine<ref>{{Cite web |last=Binet |first=Pierre-Charles |date=6 Disyembre 2021 |title=Miss France. Qui sont les sept Miss Normandie déjà couronnées ? |trans-title=Miss France. Who are the seven Miss Normandy already crowned? |url=https://www.tendanceouest.com/actualite-391359-miss-france-qui-sont-les-sept-miss-normandie-deja-couronnees |access-date=6 Abril 2023 |website=Tendance Ouest |language=fr}}</ref> |19 |Cabourg |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Sumaya Heinsen<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |– |Sosúa |- |{{flagicon|FRA}} [[Réunion]] |Marie Lise Gigan |– |Saint-Denis |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Violet Lee<ref>{{Cite news |last=Ah Yoke |first=Wong |date=8 Mayo 1984 |title=Not a night of heady glamour |language=en |pages=16 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19840508-1.2.26.2 |access-date=6 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |Singapura |- |'''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]''' |'''[[Yvonne Ryding]]'''<ref>{{Cite news |last=Blomberg |first=Fredrik |date=9 Mayo 2017 |title=1984: Yvonne Ryding blir Miss Universum |language=sv |trans-title=1984: Yvonne Ryding becomes Miss Universe |work=Sveriges Radio |url=https://sverigesradio.se/artikel/6673814 |access-date=11 Abril 2023}}</ref> |21 |Eskilstuna |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Silvia Affolter<ref>{{Cite web |last=Renggli |first=Thomas |date=22 Oktubre 2018 |title=Was macht eigentlich Silvia Affolter? |url=https://www.coopzeitung.ch/themen/leute/was-macht-eigentlich/2018/was-macht-eigentlich-silvia-affolter--159134/ |access-date=29 Disyembre 2022 |website=Coopzeitung |language=de}}</ref> |19 |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Savinee Pakaranang<ref>{{Cite news |date=24 Hunyo 1984 |title=How to horse around... and win! |language=en |pages=16 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19840624-1.1.16 |access-date=1 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Letitia Snyman<ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1984 |title=Delighted Miss Universe |language=en |pages=32 |work=The Day |url=https://news.google.com/newspapers?id=qS1SAAAAIBAJ&sjid=AjYNAAAAIBAJ&pg=2955%2C1689581 |access-date=12 Abril 2023}}</ref> |20 |Transvaal |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Lim Mi-sook<ref>{{Cite news |date=20 Hunyo 1984 |title=Say cheese! |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19840620-1.1.4 |access-date=6 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Gina Marie Tardieu |– |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Carol Bähnke |– |Viña del Mar |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Zsa Zsa Melodias |– |Limassol |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Gülçin Ülker<ref>{{Cite web |date=24 Agosto 2018 |title=Çağla Şıkel'den Miss Turkey itirafı! |trans-title=Confession of Miss Turkey by Çağla Şıkel! |url=https://www.hurriyet.com.tr/galeri-cagla-sikelden-miss-turkey-itirafi-40181110/2 |access-date=15 Abril 2023 |website=Hürriyet |language=tr}}</ref> |– |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Yissa Pronzatti |– |[[Montevideo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg}} [[Yugoslavia]] |Kresinja Borojevic<ref name=":3" /> |– |[[Zagreb]] |- |{{Flagicon image|Flag of Zaire (1971–1997).svg}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Zaire]] |Lokange Lwali |– |[[Kinshasa]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1984]] lo1kjkjegve98oulyqz8dnv3v74ws1y 0 321673 2167293 2159457 2025-07-03T10:44:13Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167293 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=|winner='''[[Deborah Carthy-Deu]]'''|date=15 Hulyo 1985|presenters={{Hlist|Bob Barker|Joan Van Ark}}|entrants=79|placements=10|congeniality=Lucy Montinola <br> {{flagu|Guam}}|best national costume=Sandra Borda <br> {{flagu|Kolombya}}|photogenic=Brigitte Bergman <br> {{flagu|Olanda}}|acts={{Hlist|John Denver|Clint Holmes}}|venue=James L. Knight Convention Center, [[Miami, Florida]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|debuts=Dominika|withdraws={{Hlist|Aruba|French Guiana|Guadalupe|Martinika|Namibya|Suwisa|Timog Aprika|Turkiya}}|returns={{Hlist|Bahamas|Hayti|Senegal|Sri Lanka|Tahiti}}|before=[[Miss Universe 1984|1984]]|next=[[Miss Universe 1986|1986]]|represented={{flagicon|Puerto Rico}} Porto Riko}}Ang '''Miss Universe 1985''' ay ang ika-34 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa James L. Knight Convention Center, Miami, Florida, Estados Unidos noong 15 Hulyo 1985.<ref>{{Cite news |date=15 Hulyo 1985 |title=Baseball, beauties, Stallone make for a busy schedule |language=en |pages=8D |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=1JQsAAAAIBAJ&sjid=0PsDAAAAIBAJ&pg=2776%2C4979485 |access-date=24 Abril 2023}}</ref><ref>{{Cite web |last=Parrott |first=Jennings |date=16 Hulyo 1985 |title=It's All Ernest Fun as Milwaukee Sends In the Clowns |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1985-07-16-mn-7056-story.html |access-date=27 Mayo 2024 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Yvonne Ryding]] ng Suwesya si [[Deborah Carthy-Deu]] ng Porto Riko bilang Miss Universe 1985.<ref name=":4">{{Cite web |last=Hallifax |first=Jackie |date=16 Hulyo 1985 |title=Miss Puerto Rico Becomes Miss Universe |url=https://apnews.com/article/0b64c6ac9c02fa4298d6479adf84611b |access-date=16 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Hallifax |first=Jackie |date=16 Hulyo 1985 |title=Miss Universe crowned Monday |language=en |pages=9 |work=The Marshall News Messenger |url=https://www.newspapers.com/clip/107422100/miss-universe-crowned-monday/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Ito ang ikalawang tagumpay ng Porto Riko sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=Puerto Rican is Miss Universe |language=en |volume=63 |pages=2 |work=Suffolk News-Herald |url=https://virginiachronicle.com/?a=d&d=SNH19850716.1.2&srpos=3&e=------198-en-20--1--txt-txIN-%22Miss+Universe%22----1985--- |access-date=24 Abril 2023 |via=Virginia Chronicle}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Teresa Sánchez ng Espanya, habang nagtapos bilang second runner-up si Benita Mureka ng Zaire.<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=Puerto Rican student is new Miss Universe |language=en |pages=33 |work=The News Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/54601883/the-news-journal/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=Miss Puerto Rico wins new crown |language=en |pages=3 |work=The Bryan Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=fSccAAAAIBAJ&sjid=gFcEAAAAIBAJ&pg=6662%2C1308029 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-siyam na bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon, samantalang si Joan Van Ark ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon. Nagtanghal sina John Denver at Clint Holmes sa edisyong ito.<ref name=":4" /> Ito rin ang unang edisyon ng Miss Universe sa ilalim ng pamumuno ni George Honchar, na pumalit kay Harold Glasser noong Marso 1985.<ref>{{Cite web |date=21 Marso 1985 |title=Los Angeles County |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1985-03-21-fi-20877-story.html |access-date=11 Abril 2023 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:James_L._Knight_Center_Theater_-_Side_View.jpg|thumb|250x250px|James L. Knight Convention Center, ang lokasyon ng Miss Universe 1985]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Pinili muli ng mga ''pageant organizer'' sa dalawang magkasunod na taon ang Miami bilang ''host city'' ng Miss Universe pageant. Naglaan ang lungsod ng $2 milyon para sa pagpopondo ng ''pageant'', ngunit hindi nasisiyahan si Honchar sa hindi umano'y kakulangan ng lokal na suporta para sa pageant, at sinabi niya na iniisip niyang ilipat sa susunod na taon ang kompetisyon sa Espanya, Kanada, [[Cairo]], o sa [[Budapest]].<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=Sorpresivo triunfo de Puerto Rico |language=es |trans-title=Surprise win for Puerto Rico |pages=1C |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=e5IcAAAAIBAJ&sjid=TWIEAAAAIBAJ&pg=1596%2C102700 |access-date=24 Abril 2023}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-siyam na mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Unang sumali sa edisyong ito ang bansang Dominika at bumalik ang mga bansang Bahamas, Hayti, Senegal, Sri Lanka, at Tahiti. Huling sumali noong [[Miss Universe 1974|1974]] ang Senegal, noong [[Miss Universe 1977|1977]] ang Hayti, noong [[Miss Universe 1981|1981]] ang Tahiti, at huling sumali noong [[Miss Universe 1983|1983]] ang Bahamas at Sri Lanka. Hindi sumali ang mga bansang Aruba, French Guiana, Guadalupe, Martinika, Namibya, Suwisa, Timog Aprika, at Turkiya sa edisyong ito. Hindi sumali ang Aruba matapos matanggalan ng prangkisa ang ''national director'' ng Miss Aruba pageant na si Ronny Brete.<ref>{{Cite news |date=27 Pebrero 1988 |title=Arends gaat Miss-verkiezingen organiseren |language=nl |trans-title=Arends will organize Miss elections |pages=4 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642075:mpeg21:p004 |access-date=25 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> Hindi sumali ang French Guiana, Martinika at Guadalupe dahil simula sa edisyong ito, ipapadala na lamang nila ang kanilang kandidata sa ''Miss France.'' Hindi sumali si Alice Pfeiffer ng Namibya dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Mayroon sanang kandidata mula sa Turkiya na lalahok sa edisyong ito, subalit ito ay nagkaroon ng isang ''emergency'' ''appendectomy'' isang buwan bago ang kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Van Horne |first=Harriet |date=14 Hulyo 1985 |title=Universal beauties |language=en |pages=85 |work=The Morning News |url=https://www.newspapers.com/clip/10863162/the-morning-news/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Hindi sumali ang Suwisa matapos mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. ==== Pagbitiw ni ''Miss South Africa'' ==== Noong Abril 1985, hiniling ng lungsod ng Miami sa Miss Universe Organization na huwag ipadala ang kandidata ng Timog Aprika sa lungsod dahil sa banta ng mga demonstrasyon sa patakaran ng [[Timog Aprika sa ilalim ng apartheid|apartheid sa Timog Aprika]], matapos magsimula ang ''Free South Africa protests'' noong 21 Nobyembre 1984 sa Estados Unidos.<ref>{{Cite news |last=Perl |first=Peter |last2=Barker |first2=Karlyn |date=5 Disyembre 1984 |title=Unions Join Protests of Apartheid |language=en-US |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1984/12/05/unions-join-protests-of-apartheid/c0737abe-464a-4463-bdbf-ed0e756d2340/ |access-date=25 Abril 2023 |issn=0190-8286}}</ref> Nangako ang ''Free South Africa Movement'' na magsasagawa sila ng isang demonstrasyon laban sa Miss Universe kung ipinagpatuloy ng kandidata mula sa Timog Aprika ang kanyang partisipasyon sa kompetisyon. Noong Mayo 20, inanunsyo ng pamahalaan ng Timog Aprika na bibitiw na sa kompetisyon si ''Miss South Africa 1985'' Andrea Stelzer para sa kanyang kaligtasan.<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1985 |title=Miss South Africa gives up pageant |language=en |pages=2 |work=News-Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/19551069/news-journal/ |access-date=3 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1985 |title=Miss South Africa is out |language=en |edition=2 |pages=8 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19850520-2.2.11.19.2 |access-date=15 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> Kalaunan, lumahok si Andrea Stelzer sa [[Miss Universe 1989]] sa [[Talaan ng mga lungsod sa Mehiko|Cancun]], Mehiko bilang kandidata ng Kanlurang Alemanya. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1985''' | * '''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – '''[[Deborah Carthy-Deu]]<ref name=":1">{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=Miss Universe '85 says she worked hard to win |language=en |pages=2 |work=The La Crosse Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/107422435/miss-universe-85-says-she-worked-hard/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref>'''<ref>{{Cite news |date=18 Hulyo 1985 |title=Padre de 'Miss Universo' confirmo ser colombiano |language=es |trans-title=Father of 'Miss Universe' confirmed to be Colombian |pages=1C |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=fJIcAAAAIBAJ&sjid=TWIEAAAAIBAJ&pg=3808%2C487908 |access-date=24 Abril 2023}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – Teresa Sánchez<ref name=":1" /><ref name=":5">{{Cite news |date=17 Hulyo 1985 |title=Belleza latina arraso en Miss Universo |language=es |trans-title=Latin beauty sweeps Miss Universe |pages=1C |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=fJIcAAAAIBAJ&sjid=TWIEAAAAIBAJ&pg=1500%2C311083 |access-date=24 Abril 2023}}</ref> |- |2nd runner-up | * {{flag|Zaire}} – Benita Mureka<ref name=":1" /><ref name=":5" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Silvia Martinez<ref name=":1" /><ref name=":5" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] – Andrea Lopez<ref name=":1" /><ref name=":5" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Márcia Gabrielle<ref name=":1" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Laura Herring<ref name=":1" /><ref name=":5" /> * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Olivia Tracey<ref name=":1" /> * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Karen Tilley<ref name=":1" /> * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Claudia van Sint Jan<ref name=":1" /><ref name=":5" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |'''8.365 (5)''' |'''8.536 (4)''' |'''9.057 (1)''' |'''8.652 (5)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |8.793 (1) |9.331 (1) |8.660 (6) |8.928 (1) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flag|Zaire}} |8.648 (3) |8.705 (3) |8.983 (3) |8.778 (2) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |8.693 (2) |8.455 (5) |9.000 (2) |8.716 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |8.560 (4) |8.805 (2) |8.730 (4) |8.698 (4) |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |7.708 (8) |8.325 (7) |8.668 (5) |8.233 (6) |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |8.261 (6) |8.148 (8) |8.021 (10) |8.143 (7) |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |7.737 (7) |8.326 (6) |8.232 (7) |8.098 (8) |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |7.650 (9) |7.538 (10) |8.164 (8) |7.784 (9) |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |7.161 (10) |7.658 (9) |8.042 (9) |7.620 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Brigitte Bergman<ref>{{Cite news |date=11 Hulyo 1985 |title=Smile, Miss Photogenic |language=en |pages=7 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/singmonitor19850711-1.1.7 |access-date=15 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1985 |title=Nederlandse Miss Fotogeniek |language=nl |trans-title=Dutch Miss Photogenic |pages=3 |work=Het Parool |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010831131:mpeg21:p003 |access-date=17 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|GUM}} [[Guam]] – Lucy Montinola<ref name=":2" /><ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1985 |title=Da Guam con amicizia |language=it |trans-title=From Guam with friendship |pages=9 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,9/articleid,1005_01_1985_0148_0009_13941195/ |access-date=22 Abril 2023}}</ref> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Sandra Borda<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref><ref name=":6">{{Cite news |date=13 Hulyo 1985 |title=¿Tenemos traje típico colombiano? |language=es |trans-title=Do we have a typical Colombian costume? |pages=4A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=fJMcAAAAIBAJ&sjid=K2IEAAAAIBAJ&pg=2367%2C3752358 |access-date=24 Abril 2023}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – Teresa Sánchez<ref name=":6" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|ISR}} [[Israel]] – Hilla Kelmann<ref name=":6" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1984|1984]], sampung ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''question and answer round.''<ref name=":3">{{Cite web |last=Bater |first=Jeff |date=15 Hulyo 1985 |title=Women of the world vie for Miss Universe crown |url=https://www.upi.com/Archives/1985/07/15/Women-of-the-world-vie-for-Miss-Universe-crown/4466490248000/ |access-date=16 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=Miss Puerto Rico crowned Miss Universe in Miami |language=en |pages=2A |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=ApUsAAAAIBAJ&sjid=z_sDAAAAIBAJ&pg=2267%2C13676 |access-date=24 Abril 2023}}</ref> === Komite sa pagpili === * Hardy Amies – Opisyal na kasulyero ni [[Elizabeth II|Reyna Elizabeth II]] * Victor Banerjee – Indiyanong aktor * Lorraine Downes – [[Miss Universe 1983]] mula sa Nuweba Selandiya * Susan George – Ingles na aktres sa pelikula at telebisyon<ref name=":3" /> * Olga Guillot – Kubanang mangaawit * Rocío Jurado – Kastilang mangaawit at aktres * Dong Kingman – Pintor na Intsik-Amerikano * Simon MacCorkindale – Ingles na aktor * Robin Moore – Amerikanong manunulat<ref name=":3" /> * Sheryl Lee Ralph – Amerikanang aktres at mangaawit * June Taylor – Amerikanang ''choreographer'' == Mga kandidata == Pitumpu't-siyam na kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1985 |title=Puerto Rican wins beauty title |language=en |pages=10 |work=The Press |url=https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/CHP19850717.2.77 |access-date=24 Marso 2025 |via=Papers Past}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Yanina Castaño<ref>{{Cite web |date=3 Disyembre 2017 |title="No dudaría un segundo en volver a elegir medicina" |url=https://www.elpopular.com.ar/nota/-266728/2017/12/no-dudaria-un-segundo-en-volver-a-elegir-medicina |access-date=29 Disyembre 2022 |website=El Popular |language=es |archive-date=29 Disyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221229064915/https://www.elpopular.com.ar/nota/-266728/2017/12/no-dudaria-un-segundo-en-volver-a-elegir-medicina |url-status=dead }}</ref> |17 |Olavarría |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Elizabeth Rowly<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=No title |language=en |pages=12 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/127208545?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |20 |Brisbane |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Martina Haiden<ref name=":7">{{Cite news |last=Wilds |first=Mary |date=9 Hulyo 1985 |title=Boca beautician head honcho for pageant styles |language=en |pages=9 |work=Boca Raton News |url=https://books.google.com.ph/books?id=WidUAAAAIBAJ&lpg=PA9&dq=%22Miss%20Austria%22&pg=PA9#v=onepage&q=%22Miss%20Austria%22&f=false |access-date=26 Hunyo 2024 |via=Google Books}}</ref> |21 |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Cleopatra Adderly<ref>{{Cite news |date=10 Hulyo 1985 |title=Top heavy |language=en |pages=2A |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=x5QsAAAAIBAJ&sjid=0PsDAAAAIBAJ&pg=2895%2C2772619 |access-date=24 Abril 2023}}</ref> |21 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BRB}} [[Barbados]] |Elizabeth Wadman |19 |Christ Church |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Anne van der Broeck<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |18 |[[Amberes]] |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Jennifer Woods |– |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Silvia Martínez<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |19 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Jannell Ford |23 |Devonshire |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Márcia Gabrielle<ref>{{Cite web |last=Almeida |first=Mateus |date=27 Setyembre 2014 |title=Márcia Gabrielle, Miss Brasil 1985, não vê o tempo passar: 'Ser jovem é lindo!' |url=http://ego.globo.com/famosos/noticia/2014/09/marcia-gabrielle-miss-brasil-1985-nao-ve-o-tempo-passar-ser-jovem-e-lindo.html |access-date=6 Pebrero 2023 |website=Ego |language=pt-br}}</ref> |21 |Barão de Melgaço |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Gabriela Orozco<ref>{{Cite web |last= |first= |date=14 Nobyembre 2020 |title=La corona de Miss Bolivia Universo 2020 es para La Paz, con Lenka Nemer |url=https://www.opinion.com.bo/articulo/vida-de-hoy2/corona-miss-bolivia-universo-2020-es-paz-lenka-nemer/20201114205029795751.html |access-date=29 Disyembre 2022 |website=Opinión Bolivia |language=es}}</ref> |– |La Paz |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Sheida Weber<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1985 |title=Willemstad |language=nl |pages=1 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643338:mpeg21:p001 |access-date=16 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |– |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Susan Rasmussen |21 |[[Copenhague]] |- |{{Flagicon image|Flag of Dominica (1981–1988).svg}} [[Dominica|Dominika]] |Margaret-Rose Cools-Lartigue |– |[[Roseau]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |María Elena Stangl<ref>{{Cite web |date=16 Nobyembre 2003 |title=María Elena Stangl, la Reina de dos bandas |trans-title=María Elena Stangl, the Queen of two bands |url=https://www.eluniverso.com/2003/11/16/0001/627/CDBE392AE19D42E69A90769A754DE66F.html |access-date=15 Abril 2023 |website=El Universo |language=es}}</ref> |18 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Julia Haydee Mora<ref>{{Cite web |last=Barrera |first=J. |date=26 Agosto 2022 |title=Julia Mora, la ex reina de belleza de El Salvador que ahora es psíquica vidente |trans-title=Julia Mora, the former beauty queen of El Salvador who is now a psychic clairvoyant |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/video-julia-mora-miss-el-salvador-psiquica-vidente/991388/2022/ |access-date=15 Abril 2023 |website=Diario de Hoy |language=es}}</ref> |21 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Jackie Hendrie<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1985 |title=Dancing the night away |language=en |pages=8 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19850703-2.2.12.12.4 |access-date=29 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |22 |[[Glasgow|Glagsgow]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Teresa Sánchez<ref>{{Cite web |last= |first= |date=26 Enero 2008 |title="No me gustaba lo que veía, en Milán hice las maletas y me volví a Sevilla" |url=https://www.diariodesevilla.es/sevilla/gustaba-Milan-maletas-volvi-Sevilla_0_116988480.html |access-date=22 Marso 2023 |website=Diario de Sevilla |language=es-ES}}</ref> |21 |[[Sevilla, Espanya|Sevilla]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Laura Harring<ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1985 |title=El Pasoan is crowned Miss USA |language=en |pages=1 |work=El Paso Times |url=https://www.newspapers.com/clip/25120077/el-paso-times-el-pasoan-is-crowned/ |access-date=29 Disyembre 2022 |via=Newpapers.com}}</ref> |21 |[[El Paso]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Barbara Christian<ref>{{Cite web |last=Gregory |first=Rhys |date=14 Disyembre 2020 |title=Final BA 747 finds new home in Wales |url=https://www.wales247.co.uk/final-ba-747-finds-new-home-in-wales |access-date=22 Marso 2023 |website=Wales247 |language=en-US}}</ref> |21 |Pontypridd |- |{{flagicon|GMB}} [[Gambia|Gambya]] |Batura Jallow |– |[[Banjul]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Sabina Damianidis |– |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Lucy Montinola<ref>{{Cite web |last= |first= |date=27 Agosto 2018 |orig-date=20 Hunyo 2016 |title=The search is on: Miss Universe Guam accepting candidates |url=https://www.postguam.com/news/local/the-search-is-on-miss-universe-guam-accepting-candidates/article_33f0061a-35f3-11e6-a6d2-b72a30ca2e91.html |access-date=15 Abril 2023 |website=The Guam Daily Post |language=en}}</ref> |23 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Perla Perera<ref name=":7" /> |19 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Hatsumi Furusawa<ref>{{Cite news |date=9 Hulyo 1985 |title=Miss Singapore takes a break |language=en |pages=6 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19850709-1.1.6 |access-date=15 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |[[Prepektura ng Osaka|Osaka]] |- |{{Flagicon image|Flag of Haiti (1964–1986).svg}} [[Haiti|Hayti]] |Arielle Jeanty<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=10 Pebrero 2017 |title=Daniel sad over break-up |url=https://www.philstar.com/entertainment/2017/02/10/1670567/daniel-sad-over-break-up |access-date=24 Abril 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |– |[[Port-au-Prince]] |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Karina Hollands |18 |Hibraltar |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Antoinette Flores |19 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Diana García<ref name=":0">{{Cite news |last=Duarte |first=Patricia |date=14 Hulyo 1985 |title=Las hispanas aspiran a mas que un titulo |language=en |pages=12 |work=El Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/116580884/el-miami-herald/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Cortés |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Shallin Tse<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=22 Nobyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kong winners from the 1980s – what are they doing now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3200520/10-miss-hong-kongs-1980s-where-are-they-now-joyce-godenzi-marrying-martial-arts-master-sammo-hung |access-date=27 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |21 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Sonu Walia<ref>{{Cite web |date=18 Hunyo 2015 |title=#Throwback: When stunner Sonu Walia was crowned Miss India 1985 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/Throwback-When-stunner-Sonu-Walia-was-crowned-Miss-India-1985/eventshow/47720927.cms |access-date=17 Abril 2023 |website=The Times of India |language=en |archive-date=18 Pebrero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230218183802/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/throwback-when-stunner-sonu-walia-was-crowned-miss-india-1985/eventshow/47720927.cms |url-status=dead }}</ref> |21 |[[New Delhi|Bagong Delhi]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Helen Westlake<ref>{{Cite web |last=Kay |first=Richard |date=5 Mayo 2006 |title=Monty and Miss England |url=https://www.dailymail.co.uk/columnists/article-385248/Monty-Miss-England.html |access-date=22 Marso 2023 |website=Mail Online |language=en}}</ref> |24 |Bristol |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Olivia Tracey<ref>{{Cite news |date=24 Hunyo 1985 |title=Untitled |language=en |pages=2 |work=The Daily Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/10863275/the-daily-journal/ |access-date=29 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |25 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Hilla Kelmann<ref>{{Cite news |last=Martinez |first=Fernan Mahecha |date=14 Hulyo 1985 |title=Sandra tambien saca la cara por Colombia |language=es |trans-title=Sandra also shows her face for Colombia |pages=12A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=fZMcAAAAIBAJ&sjid=K2IEAAAAIBAJ&pg=2767%2C4305310 |access-date=24 Abril 2023}}</ref> |19 |Holon |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Beatrice Popi<ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1985 |title=L'uva di Beatrice |language=it |trans-title=Beatrice's grapes |pages=9 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,9/articleid,1005_01_1985_0141_0009_22866532/ |access-date=22 Abril 2023}}</ref> |19 |[[Cerdeña]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Karen Tilley<ref>{{Cite news |last=Sibula |first=Steve |date=25 Setyembre 1985 |title=Being Miss Canada is not a cushy job |language=en |pages=1 |work=The Times Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/107421814/being-miss-canada-is-not-a-cushy-job/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |[[Québec]] |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Stefanie Roth |21 |[[Berlin]] |- |{{flagicon|WSM}} [[Samoa|Kanlurang Samoa]] |Tracy Mihaljevich |– |[[Apia]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Jennifer Penn<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |– |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Mudite Henderson<ref>{{Cite web |date=12 Disyembre 2018 |title=Bob Barker at 95: 'The Price is Right' host through the years |url=https://www.usatoday.com/picture-gallery/life/2018/10/23/bob-barker-through-years/1735859002/ |access-date=17 Abril 2023 |website=USA Today |language=en}}</ref> |– |St. Croix |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Essie Mokotupu |– |Rarotonga |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Emily Hurston |18 |North Side |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Miriam Adams<ref>{{Cite news |last=Handy |first=Gemma |date=10 Disyembre 2010 |title=Running with the current |language=en |pages=10–11 |work=Turks and Caicos Weekly News |url=https://issuu.com/tcweeklynews/docs/tcwn_feb-5-12_all_pages |access-date=18 Abril 2023 |via=Issuu}}</ref> |18 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Sandra Borda<ref>{{Cite news |last=Duque |first=Ana Lucia |last2=Moreno |first2=Marta Lucia |date=13 Nobyembre 1984 |title=5a. corona para Bolivar |language=es |pages=1, 8B, 1C–2C |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=u7UcAAAAIBAJ&sjid=j2cEAAAAIBAJ&pg=6314%2C761374 |access-date=8 Pebrero 2023}}</ref> |19 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Cartagena]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Rosibel Chacón<ref>{{Cite web |last=Sandí |first=Rocío |date=6 Hunyo 2021 |title=Claudio Alpízar dice que su faceta de comerciante le ayuda mucho en la política |trans-title=Claudio Alpízar says that his facet as a merchant helps him a lot in politics |url=https://www.lateja.cr/nacional/claudio-alpizar-dice-que-su-faceta-de-comerciante/6QSBFIUZ2FFOJK7UE2T4RLHKJA/story/ |access-date=18 Abril 2023 |website=La Teja |language=es}}</ref> |– |Puntarenas |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Joyce Sahab<ref>{{Cite news |date=14 Hulyo 1985 |title=Universal beauties |language=en |pages=85 |work=The Morning News |url=https://www.newspapers.com/clip/10863162/the-morning-news/ |access-date=29 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |17 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Halla Bryndis Jonsdóttir<ref>{{Cite news |date=28 Hunyo 1985 |title=Halla Bryndís Jónsdóttir í Miami |language=is |trans-title=Halla Bryndís Jónsdóttir in Miami |pages=10 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1614396?iabr=on |access-date=25 Abril 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Gabrielle Chiarini |– |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Agnes Chin<ref>{{Cite news |date=7 Hulyo 1985 |title=First 'heat' takes its toll |language=en |pages=7 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19850707-1.2.17.3 |access-date=15 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Jerantut |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Fiona Micallef |– |Pembroke |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Yolanda de la Cruz<ref>{{Cite web |last=Tamayo |first=Martín |date=30 Mayo 2020 |title=¡Mi triunfo es para Guamúchil! |url=https://www.elsoldesinaloa.com.mx/gossip/mi-triunfo-es-para-guamuchil-5298964.html |access-date=29 Disyembre 2022 |website=El Sol de Sinaloa |language=es}}</ref> |17 |Sinaloa |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Karen Moe<ref>{{Cite news |date=24 Hunyo 1985 |title=Early birds in Miami |language=en |edition=2 |pages=8 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19850624-2.2.11.10.1 |access-date=15 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Kristiansand |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Claire Glenister |– |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Brigitte Bergman<ref>{{Cite news |date=26 Hulyo 1985 |title=Pauze voor Miss Holland |language=en |pages=3 |work=Dutch Australian Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/225954261?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Disyembre 2022 |via=Trove}}</ref> |21 |[[Utrecht]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Janette Vásquez<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |trans-title=These are the Panamanians who participated in Miss Universe |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |– |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Carmel Vagi |19 |[[Port Moresby]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Beverly Ocampo<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |20 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |María Gracia Galleno<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |trans-title=Miss Peru: the most beautiful Peruvians of the last decades |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1985–1986).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Joyce Ann Burton<ref>{{Cite web |last=Dumaual |first=Mario |date=25 Enero 2021 |title=Beauty queen-actress Joyce Ann Burton reveals her fears, struggle with COVID-19 |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/25/21/beauty-queen-actress-joyce-ann-burton-reveals-her-fears-struggle-with-covid-19 |access-date=8 Pebrero 2023 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> |18 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Marja Kinnunen<ref>{{Cite web |last=Ampuja |first=Eetu |date=18 Mayo 2016 |title=Vuoden 1985 Miss Suomi paljasti haudatun haaveensa: "En sitten koskaan uskaltanutkaan" |trans-title=Miss Finland of 1985 revealed her buried dream: "I never dared" |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000001181904.html |access-date=18 Abril 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |22 |Tampere |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Katarzyna Zawidzka<ref>{{Cite web |date=6 Mayo 2022 |title=Była Miss Polonia. Dzisiaj żyje w Paryżu i zarabia miliony |trans-title=Former Miss Polonia. Today, she lives in Paris and earns millions |url=https://kobieta.onet.pl/wiadomosci/katarzyna-zawidzka-byla-miss-polonia-dzis-zyje-w-paryzu-i-zarabia-miliony/bgz5sc9 |access-date=18 Abril 2023 |website=Onet Kobieta |language=pl}}</ref> |23 |Gorzów |- |'''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |'''[[Deborah Carthy-Deu]]'''<ref>{{Cite web |last=Tikader |first=Agrima |date=16 Disyembre 2021 |title=All Latina Miss Universe Winners And Where Are They Now |url=https://www.latintimes.com/all-latina-miss-universe-winners-and-where-are-they-now-499020 |access-date=18 Abril 2023 |website=Latin Times |language=en}}</ref> |19 |San Juan |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Alexandra Paula Mota Gomes<ref>{{Cite news |date=27 Hunyo 1985 |title=Standby |language=en |pages=20 |work=Star-News |url=https://books.google.com.ph/books?id=ZuMyAAAAIBAJ&lpg=PA20&dq=%22Miss%20Portugal%22&pg=PA20#v=onepage&q=%22Miss%20Portugal%22&f=false |access-date=26 Hunyo 2024 |via=Google Books}}</ref> |– |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Suzanne Iskandar<ref>{{Cite web |last=Mathieu |first=Clement |date=14 Disyembre 2022 |title=Miss France 1985 sort les gants |trans-title=Miss France 1985 pulls out the gloves |url=https://www.parismatch.com/People/Miss-France-1985-guerre-des-Miss-photos-nu-1664264 |access-date=17 Abril 2023 |website=Paris Match |language=fr}}</ref> |22 |Comines |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Melba Vicens<ref>{{Cite web |date=20 Marso 2001 |title=Melba Vicens announces she has divorced her Italian prince |url=https://dr1.com/news/2001/03/21/melba-vicens-announces-she-has-divorced-her-italian-prince/ |access-date=17 Abril 2023 |website=DR1.com |language=en-US}}</ref> |– |Barahona |- |{{flagicon|FRA}} [[Réunion]] |Dominique Serignan |– |Saint-Denis |- |{{flagicon|SEN}} [[Senegal]] |Chantal Loubelo<ref>{{Cite news |date=30 Hunyo 1985 |title=Enjoying being in the picture |language=en |pages=7 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19850630-1.1.7 |access-date=15 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |[[Dakar]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Lyana Chiok<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1985 |title=Flight hostess is Miss Singapore |language=en |pages=12 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19850505-1.2.21.21 |access-date=9 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Ramani Bartholomeusz<ref>{{Cite web |date=26 Hunyo 2016 |title=When our world turned grey |url=http://www.sundaytimes.lk/160626/plus/when-our-world-turned-grey-198704.html |access-date=18 Abril 2023 |website=The Sunday Times Sri Lanka |language=en}}</ref> |18 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Carina Marklund<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2018 |title=Fröken Sverige-flickor i Eskilstuna |trans-title=Miss Sweden girls in Eskilstuna |url=https://sn.se/familj/froken-sverige-flickor-i-eskilstuna-sm4503849.aspx |access-date=18 Abril 2023 |website=Södermanlands Nyheter |language=sv |archive-date=18 Abril 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230418010938/https://sn.se/familj/froken-sverige-flickor-i-eskilstuna-sm4503849.aspx |url-status=dead }}</ref> |– |Eskilstuna |- |{{flagicon|PYF}} [[French Polynesia|Tahiti]] |Hinarii Kilian |18 |Punaauia |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Tarntip Pongsuk |– |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Choi Young-ok |22 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Brenda Joy Fahey |– |San Juan–Laventille |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Claudia van Sint Jan<ref>{{Cite web |last=Townsend |first=Nicholas |date=16 Mayo 2021 |title=Miss Universo: las participaciones chilenas que han destacado en los últimos 35 años |trans-title=Miss Universe: the Chilean participations that have stood out in the last 35 years |url=https://www.encancha.cl/tiempo-x/celebridades/2021/5/16/miss-universo-las-participaciones-chilenas-que-han-destacado-en-los-ultimos-35-anos-97385/ |access-date=18 Abril 2023 |website=En Cancha |language=es}}</ref> |19 |San Fernando |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Andri Andreou |– |Limassol |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Andrea López<ref>{{Cite web |last= |date=9 Enero 2023 |title=Quién es Carla Romero, la candidata de Uruguay para Miss Universo 2023 |trans-title=Who is Carla Romero, the Uruguayan candidate for Miss Universe 2023 |url=https://www.elobservador.com.uy/nota/quien-es-la-candidata-de-uruguay-para-miss-universo-2023--20231917937 |access-date=18 Abril 2023 |website=El Observador |language=es}}</ref> |17 |[[Montevideo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg}} [[Yugoslavia]] |Dinka Delić<ref name=":2">{{Cite news |date=12 Hulyo 1985 |title=Bubbling with friendliness |language=en |pages=11 |work=Singapore Monitor |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singmonitor19850712-2.2.12.8.1 |access-date=29 Disyembre 2022 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Zenica |- |{{Flagicon image|Flag of Zaire (1971–1997).svg}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Zaire]] |Benita Mureka<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1985 |title=Eletta Miss Universo |language=it |trans-title=Elected Miss Universe |pages=21 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,1/articleid,1365_02_1985_0175_0021_19482328/ |access-date=22 Abril 2023}}</ref> |18 |[[Kinshasa]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1985]] hxt7v09tacka9pu4n6vex112gxkjpn2 0 321674 2167294 2150560 2025-07-03T10:44:21Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167294 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''Bárbara Palacios'''|congeniality=Dina Reyes Salas <br> {{GUM}}|best national costume=Gilda García <br> {{PAN}}|photogenic=Susanna Huckstep <br> {{flagicon|ITA}} [[Italya]]|date=21 Hulyo 1986|presenters={{Hlist|Bob Barker|Mary Frann}}|acts=[[Gloria Estefan|Miami Sound Machine]]|venue=Atlapa Convention Centre, [[Lungsod ng Panama]], [[Panama]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|TVN}}|entrants=77|placements=10|debuts=[[Baybaying Garing]]|withdraws={{Hlist|[[Bermuda]]|[[Dominika]]|[[Hayti]]|[[Kapuluang Kayman]]|[[Senegal]]|[[French Polynesia|Tahiti]]|[[Yugoslavia]]}}|returns={{Hlist|[[Aruba]]|[[Hamayka]]|[[Suwisa]]|[[Turkiya]]}}|before=[[Miss Universe 1985|1985]]|next=[[Miss Universe 1987|1987]]|image=Bárbara Palacios en Osmel Sousa.jpg|caption=Barbara Palacios|represented='''{{flagicon|Venezuela|1954}} [[Beneswela]]'''}} Ang '''Miss Universe 1986''' ay ang ika-35 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Atlapa Convention Centre, Lungsod ng Panama, Panama noong 21 Hulyo 1986.<ref>{{Cite news |last=Jones |first=Jennifer |date=3 Hulyo 1986 |title=Panama to host Miss Universe pageant |language=en |pages=2 |work=The Panama Canal Spillway |url=https://dloc.com/UF00094771/00042/images/1 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Digital Library of the Caribbean}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Deborah Carthy-Deu]] ng Porto Riko si [[Barbara Palacios]] ng Beneswela bilang Miss Universe 1986.<ref>{{Cite web |last=Love |first=Elizabeth |date=21 Hulyo 1986 |title=Miss Venezuela, Barbara Palacios Teyde, was crowned Miss Universe... |url=https://www.upi.com/Archives/1986/07/21/Miss-Venezuela-Barbara-Palacios-Teyde-was-crowned-Miss-Universe/9850522302400/ |access-date=23 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Badillo |first=Concepcion |date=23 Hulyo 1986 |title=Miss Universe's reign means a delay in plans |language=en |pages=1 |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=qbBOAAAAIBAJ&sjid=cPsDAAAAIBAJ&pg=4152%2C2949214 |access-date=15 Abril 2023}}</ref> Ito ang ikatlong tagumpay ng Beneswela sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1986 |title=Out of this world! |language=en |pages=5 |work=Evening Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=EA5BAAAAIBAJ&sjid=4aYMAAAAIBAJ&pg=4786%2C4816851 |access-date=26 Abril 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1986 |title=Venezuelan crowned Miss Universe 1986 |language=en |pages=4B |work=The Robesonian |url=https://books.google.com.ph/books?id=cvJUAAAAIBAJ&pg=PA7&dq=%22Miss+Universe%22+%221986%22&article_id=3451,3753919&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjcrdbgvKf_AhUaft4KHcx_B-8Q6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221986%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1986 |title=Miss Universe title delays career plans |language=en |pages=24 |work=Reading Eagle |url=https://books.google.com.ph/books?id=lwoiAAAAIBAJ&pg=PA24&dq=%22Miss+Universe%22+%221986%22&article_id=4280,679793&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi5yuK6v6f_AhWZAYgKHYGLAhw4MhDoAXoECAMQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221986%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Christy Fichtner ng Estados Unidos, habang nagtapos bilang second runner-up si Mónica Urbina ng Kolombya.<ref name=":1">{{Cite news |date=22 Hulyo 1986 |title=Venezuela Miss Universo; Colombia en tercer lugar |language=es |trans-title=Venezuela Miss Universe; Colombian in third place |pages=1; 13-A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=bNwcAAAAIBAJ&sjid=S2IEAAAAIBAJ&pg=2684%2C2300403 |access-date=15 Abril 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1986 |title=Miss Venezuela wins crown |language=en |pages=4A |work=The Evening Independent |url=https://news.google.com/newspapers?id=NAIMAAAAIBAJ&sjid=dFkDAAAAIBAJ&pg=6546%2C1532525 |access-date=26 Abril 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1986 |title=Beauty queen crowned |language=en |pages=1 |work=The Evening News |url=https://news.google.com/newspapers?id=lt5GAAAAIBAJ&sjid=xDMNAAAAIBAJ&pg=2972%2C2328027 |access-date=26 Abril 2023}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-pitong bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon, samantalang si Mary Frann ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref name=":0">{{Cite news |date=19 Hulyo 1986 |title=Miss Universe contestants in last weekend of competition |language=en |pages=2 |work=The Republic |url=https://www.newspapers.com/clip/10863409/the-republic/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:VII CUMBRE DE LAS AMÉRICAS PANAMÁ, 2015 (17081887595).jpg|thumb|250x250px|Atlapa Convention Centre, ang lokasyong ng Miss Universe 1986]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === May plano si George Honchar, pangulo ng ''Miss Universe Inc.'', na ilipat ang kompetisyon mula sa Miami para sa Miss Universe 1986 pageant. Kinokonsidera ni Honchar ang mga lungsod ng [[Budapest]] sa Unggarya, [[Cairo]] sa [[Ehipto]], pati rin ang mga bansang Espanya at Kanada upang gawing lokasyon ng pageant.<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1985 |title=Miss Universe Pageant Boasts Changes In Contestants' Attitudes, Ambitions |language=en |pages=6A |work=Gainesville Sun |url=https://books.google.com.ph/books?id=Ej9WAAAAIBAJ&pg=PA6&dq=%22Miss+Yugoslavia%22+%221986%22&article_id=4419,2411778&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiv0YXWuqf_AhXZ1GEKHenZA5cQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Yugoslavia%22%20%221986%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Noong 25 Abril 1986, inanunsyo ng Kagawaran ng Turismo ng Panama na gaganapin ang edisyong ito sa Lungsod ng Panama sa Hulyo 20 sa Atlapa Convention Centre.<ref>{{Cite news |date=26 Abril 1986 |title=„Miss Universe“— fegurðarsamkeppnin 1986 í Panama |language=is |trans-title="Miss Universe"— the 1986 beauty pageant in Panama |pages=24 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1631938?iabr=on |access-date=26 Abril 2023 |via=Tímarit.is}}</ref><ref>{{Cite news |last=Hernandez |first=Rene |date=22 Hunyo 1986 |title=El 21 de julio se elegira a Miss Universo '86 |language=es |trans-title=Miss Universe '86 will be elected on July 21 |pages=1 |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=8FxcAAAAIBAJ&pg=PA29&dq=%22Miss+Universe%22+%221986%22&article_id=6173,5177890&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiuuqm7qqf_AhWMGIgKHYVlDyU4ChDoAXoECAYQAg |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Gayunpaman, ang petsa nito ay nausog ng isang araw.<ref>{{Cite news |date=20 Hulyo 1986 |title=Star spotlight |language=en |pages=46 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=EEAsAAAAIBAJ&sjid=nc4EAAAAIBAJ&pg=5183%2C5762019 |access-date=27 Abril 2023}}</ref> Naglaan ng $2 million ang Panama upang idaos ang kompetisyon at $2 million para sa ''advertising campaign nito'' na 'My Name is Panama' upang isulong ang turismo sa bansa.<ref>{{Cite web |last=Love |first=Elizabeth |date=18 Hulyo 1986 |title=The Miss Universe pageant moved Friday into its glittering... |url=https://www.upi.com/Archives/1986/07/18/The-Miss-Universe-pageant-moved-Friday-into-its-glittering/9032512020541/ |access-date=25 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-pitong mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok matapos bumitiw ang orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Dapat sanang lalahok si Miss France 1986 Valérie Pascale sa parehong Miss Universe at Miss World, ngunit dahil sa hindi isiniwalat na dahilan, si Miss France Overseas 1986 Catherine Carew ang siyang lumahok sa dalawang kompetisyon. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Lumahok sa unang pagkakataon ang bansang Baybaying Garing. Bumalik ang bansang Hamayka na huling sumali noong [[Miss Universe 1975|1975]], at ang mga bansang Aruba, Suwisa, at Turkiya na huling sumali noong [[Miss Universe 1984|1984]]. Hindi sumali si Samantha Jayne Morton ng Bermuda dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali si Tatjana Spasic ng Yugoslavia dahil hindi ito umabot sa ''age requirement''.<ref name=":0" /> Hindi sumali ang mga bansang Dominika, Hayti, Kapuluang Kayman, Senegal, at Tahiti sa edisyong ito matapos mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1986''' | * '''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' – '''[[Bárbara Palacios]]'''<ref name=":4">{{Cite web |last=Love |first=Elizabeth |date=22 Hulyo 1986 |title=Miss Venezuela chosen 1986 Miss Universe |url=https://www.upi.com/Archives/1986/07/22/Miss-Venezuela-chosen-1986-Miss-Universe/1586522388800/ |access-date=16 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Christy Fichtner<ref name=":4" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Mónica Urbina<ref name=":4" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Brygida Bziukiewicz<ref name=":4" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Tuula Polvi<ref name=":4" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Deise Nunes<ref name=":4" /> * {{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Elizabeth Robison<ref name=":4" /> * {{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] – Eveline Glanzmann<ref name=":4" /> * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Mariana Villasante<ref name=":4" /> * {{Flagicon image|Flag of Zaire (1971–1997).svg}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Zaire]] – Aimée Dobala<ref name=":4" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''9.390 (1)''' |'''9.100 (2)''' |'''9.550 (1)''' |'''9.346 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.880 (3) |9.380 (1) |9.490 (2) |9.250 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |8.850 (4) |8.620 (7) |9.340 (3) |8.936 (4) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |9.030 (2) |9.000 (3) |9.000 (6) |9.010 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |8.470 (5) |8.880 (4) |9.120 (5) |8.823 (5) |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |8.175 (9) |8.810 (5) |9.160 (4) |8.715 (6) |- |{{Flagicon image|Flag of Zaire (1971–1997).svg}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Zaire]] |8.366 (6) |8.580 (8) |8.920 (7) |8.621 (7) |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |8.020 (10) |8.740 (6) |8.870 (8) |8.543 (8) |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |8.230 (8) |8.490 (9) |8.780 (9) |8.500 (9) |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |8.260 (7) |8.330 (10) |8.660 (10) |8.416 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Susanna Huckstep<ref name=":5">{{Cite web |last=Badillo |first=Concepcion |date=22 Hulyo 1986 |title=Venezuelan Begins Reign as Miss Universe 1986 |url=https://apnews.com/article/40b95a573dd24474bb83f59d47fddd1f |access-date=23 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|GUM}} [[Guam]] – Dina Ann Salas<ref name=":5" /> |- |Best National Costume | * {{flagicon|PAN}} [[Panama]] – Gilda García<ref name=":5" /> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|PAN}} [[Panama]] – Gilda García<ref name=":5" /><ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Deise Nunes |- |2nd runner-up | * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Mariana Villasante |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1984|1984]], sampung ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''question and answer round.'' === Komite sa pagpili === * Harry Langdon – Amerikanong aktor at komedyante<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1986 |title=Varios actores en el jurado de Miss Universo |language=es |trans-title=Various Actors in the Miss Universe Jury |pages=20 |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=0R9dAAAAIBAJ&pg=PA20&dq=%22Miss+Universe%22+%221986%22&article_id=1205,4577301&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiK4cbevaf_AhUYEYgKHTkGAj44FBDoAXoECAwQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221986%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> * Don Correia – Amerikanong mananayaw<ref name=":5" /> * [[Shawn Weatherly]] – [[Miss Universe 1980]] mula sa Estados Unidos<ref name=":5" /> * Kristy McNichol – Amerikanang aktres<ref name=":5" /> * Patrick Macnee – Ingles na aktor sa telebisyon at pelikula * Willard Pugh – Amerikanong aktor * Sandy Duncan – Amerikanang aktres<ref name=":5" /> * Lupita Ferrer * Jose Quintero * Paloma San Basilio – Espanyolang mangaawit == Mga kandidata == Pitumpu't-pitong kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=23 Hulyo 1986 |title=New Miss Universe |language=en |pages=10A |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=-T8sAAAAIBAJ&sjid=nc4EAAAAIBAJ&pg=4976%2C6327499 |access-date=27 Abril 2023}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |María de los Ángeles Fernández<ref name=":3">{{Cite news |date=21 Hulyo 1986 |title=Beauties in purr-fect rhythm |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19860721-1.1.3 |access-date=16 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Jacqueline Semeleer<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1986 |title=Aruba naar Miss Universe-keuze |language=nl |trans-title=Aruba to Miss Universe choice |pages=4 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641706:mpeg21:p004 |access-date=23 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Lucinda Bucat |20 |[[Perth]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Manuela Redtenbacher<ref name=":2" /> |18 |Linz |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Marie Brown<ref>{{Cite news |date=17 Hulyo 1986 |title=Miss Universe? |language=en |pages=11A |work=The Ridgefield Press |url=https://books.google.com.ph/books?id=l3NEAAAAIBAJ&pg=PA13&dq=%22Miss+Bahamas%22+%221986%22&article_id=2212,567176&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiBz-6frqf_AhUXA94KHbSDAPkQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Bahamas%22%20%221986%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |17 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BRB}} [[Barbados]] |Roslyn Williams<ref name=":3" /> |23 |Saint Michael |- |{{flagicon|CIV}} [[Côte d'Ivoire|Baybaying Garing]] |Marie Françoise Kouamé<ref>{{Cite web |last=De Prisca |first=Laurène |title=Miss CI 86, Marie Kouamé: "je n’ai aucun rapport avec Yapobi, je n’ai même pas son contact" |trans-title=Miss CI 86, Marie Kouamé: "I have no connection with Yapobi, I don't even have his contact" |url=https://ci.opera.news/ci/fr/sex-relationship/141635c6a150d1d6e49980cffbf10a3b |access-date=16 Abril 2023 |website=Opera News |language=fr |archive-date=16 Abril 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230416031916/https://ci.opera.news/ci/fr/sex-relationship/141635c6a150d1d6e49980cffbf10a3b |url-status=dead }}</ref> |22 |[[Yamoussoukro]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Goedele Liekens<ref>{{Cite web |last=McNally |first=Paul |date=11 Marso 2015 |title=Goedele Liekens: former Miss Belgium on a campaign for better sex education |url=https://www.thebulletin.be/goedele-liekens-former-miss-belgium-campaign-better-sex-education |access-date=16 Abril 2023 |website=The Bulletin |language=en}}</ref> |23 |[[Bruselas]] |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Romy Taegar |21 |Lungsod ng Belis |- |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''[[Bárbara Palacios]]<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref>''' |22 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Deise Nunes<ref>{{Cite web |date=1 Nobyembre 2019 |title="Mostrei que os negros também são belos", disse a primeira Miss Brasil negra |trans-title=“I showed that black people are also beautiful”, said the first black Miss Brazil |url=https://www.osul.com.br/mostrei-que-os-negros-tambem-sao-belos-disse-a-primeira-miss-brasil-negra/ |access-date=16 Abril 2023 |website=Jornal O Sul |language=pt-BR |archive-date=16 Abril 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230416040428/https://www.osul.com.br/mostrei-que-os-negros-tambem-sao-belos-disse-a-primeira-miss-brasil-negra/ |url-status=dead }}</ref> |18 |Porto Alegre |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Elizabeth O'Connor<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |17 |Tarija |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Christine Sibilo<ref>{{Cite news |date=12 Mayo 1986 |title=Kandidaten zouden gescreend moeten worden Christine Sibilo schittert in avondvullend programma |language=nl |trans-title=Candidates should be screened Christine Sibilo shines in full evening program |pages=8 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641702:mpeg21:p008 |access-date=23 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Helena Christensen<ref>{{Cite web |last=Donaldson |first=Becky |date=10 Abril 2023 |title=Helena Christensen on her passion for photography, love of vintage and why she’s grateful Instagram didn’t exist in the 90s |url=https://www.hellomagazine.com/hfm/489643/helena-christensen-on-her-passion-for-photography-love-of-vintage-and-why-shes-grateful-instagram-didnt-exist-in-the-90s/ |access-date=16 Abril 2023 |website=Hello! |language=en}}</ref> |17 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Verónica Sevilla<ref>{{Cite web |date=21 Disyembre 2020 |title=Verónica Sevilla: Decidí tomar el reto para abrir el camino a muchas mujeres |trans-title=Verónica Sevilla: I decided to take up the challenge to open the way for many women |url=https://www.eluniverso.com/noticias/2020/12/21/nota/8465542/elecciones-presidenciales-ecuador-2021-veronica-sevilla-suma |access-date=16 Abril 2023 |website=El Universo |language=es}}</ref> |19 |[[Quito]] |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Vicky Elizabeth Cañas |17 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Natalie Devlin<ref>{{Cite news |date=24 Abril 1989 |title=Vicky head down Mexico way! |language=en |pages=3 |work=Daily Record |url=https://www.newspapers.com/article/daily-record-former-miss-scotlands/107317052/ |access-date=25 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |[[Glasgow]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Concepcion Isabel Tur<ref>{{Cite news |date=21 Hulyo 1986 |title=Contestants pose |language=en |pages=6D |work=The Lewiston Journal |url=https://books.google.com.ph/books?id=JqZGAAAAIBAJ&pg=PA15&dq=%22Miss+Spain%22+%221986%22&article_id=6371,2346311&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiZqtrOrqf_AhUN_WEKHUDXDHEQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Spain%22%20%221986%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |Málaga |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Christy Fichtner<ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1986 |title=Miss Texas takes the crown |language=en |pages=22 |work=Logansport Pharos-Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/11670563/logansport-pharos-tribune/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |[[Dallas, Texas|Dallas]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Tracey Rowlands<ref name=":6">{{Cite news |date=14 Hulyo 1986 |title=Making a splash |language=en |pages=2D |work=Star-News |url=https://books.google.com.ph/books?id=IEpOAAAAIBAJ&pg=PA15&dq=%22Tracey+Rowlands%22+%221986%22&article_id=3942,3835130&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjo2brBrKf_AhXI4GEKHRgBCAQQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Tracey%20Rowlands%22%20%221986%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |21 |Swansea |- |{{flagicon|GMB}} [[Gambia|Gambya]] |Rose Marie Eunson |17 |[[Banjul]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Vasilia Mantaki |20 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Dina Ann Salas<ref>{{Cite web |last=Guzman |first=Jacqueline Perry |date=11 Setyembre 2016 |title=Taisipic crowned 2016 Miss Universe Guam |url=https://www.postguam.com/news/local/taisipic-crowned-2016-miss-universe-guam/article_6b1e326c-7651-11e6-b6de-6b495d4dedcd.html |access-date=23 Abril 2023 |website=The Guam Daily Post |language=en}}</ref> |21 |Merizo |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Christa Wellman<ref>{{Cite web |last=Peinado |first=Paula |date=18 Hulyo 2018 |title=Pedro Cuevas se cansa de los chismes y explota en las redes sociales. |trans-title=Pedro Cuevas gets tired of gossip and explodes on social networks. |url=https://emisorasunidas.com/2018/07/18/pedro-cuevas-se-cansa-de-los-chismes-y-explota-en-las-redes-sociales/ |access-date=23 Abril 2023 |website=Emisoras Unidas |language=es }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |19 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Liliana Cisneros<ref>{{Cite web |date=12 Mayo 2021 |orig-date=12 Mayo 1986 |title=Out of Many, One People gets pushed to the limit |url=https://jamaica-gleaner.com/article/esponsored/20210521/out-many-one-people-gets-pushed-limit |access-date=25 Abril 2023 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |20 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Hiroko Esaki<ref>{{Cite news |date=5 Hulyo 1986 |title=Lovely? Oui, hai, yes! |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19860705-1.1.3 |access-date=16 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Gifu |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Gail Francis<ref>{{Cite web |last=Stringer |first=Megan |date=27 Setyembre 2021 |title=Then and now |url=http://www.gibraltarpanorama.gi/176693 |access-date=23 Abril 2023 |website=Gibraltar Panorama |language=en |archive-date=23 Abril 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230423073808/http://www.gibraltarpanorama.gi/176693 |url-status=dead }}</ref> |22 |Hibraltar |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Christine Guerrero |17 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Sandra Navarrete<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |trans-title=Miss Honduras, a story to tell |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |17 |San Pedro Sula |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Robin Lee<ref>{{Cite news |date=2 Hunyo 1986 |title=Miss Hong Kong |language=en |pages=22 |work=The Town Talk |url=https://www.newspapers.com/clip/30825821/the-town-talk/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Mehr Jesia<ref>{{Cite web |date=5 Pebrero 2014 |title=Mehr Jesia wins Femina-Bombay Dyeing Miss India title |url=https://www.indiatoday.in/magazine/eyecatchers/story/19860630-mehr-jesia-wins-femina-bombay-dyeing-miss-india-title-800993-1986-06-29 |access-date=26 Abril 2023 |website=India Today |language=en}}</ref> |17 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Joanne Sedgley<ref>{{Cite news |date=17 Mayo 1986 |title=All smiles |language=en |pages=2 |work=Daily Record |url=https://www.newspapers.com/article/daily-record/19554358/ |access-date=25 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Newquay |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Karen Shevlin<ref name=":6" /> |21 |Belfast |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Nilly Drucker<ref>{{Cite news |last=Atwan |first=Shahar |date=13 Mayo 2014 |title=An Israeli Designer With Her Eye on the World |language=en |work=Haaretz |url=https://www.haaretz.com/2014-05-13/ty-article/.premium/her-eye-on-the-world/0000017f-e895-dc91-a17f-fc9db4ba0000 |access-date=26 Abril 2023}}</ref> |18 |Beersheba |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Susanna Huckstep<ref>{{Cite news |date=19 Hulyo 1986 |title=Susanna, la danza della miss |language=it |trans-title=Susanna, the dance of the miss |pages=6 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,6/articleid,0993_01_1986_0168_0006_23369249/anews,true/ |access-date=25 Abril 2023}}</ref> |17 |[[Trieste]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Rene Newhouse<ref>{{Cite news |date=29 Oktubre 1985 |title=Meet Miss Canada 1986 |language=en |pages=B7 |work=The Montreal Gazette |url=https://news.google.com/newspapers?id=pBUyAAAAIBAJ&sjid=-6UFAAAAIBAJ&pg=4128%2C4276431 |access-date=25 Abril 2023}}</ref> |20 |Cranbrook |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Birgit Jahn<ref name=":2">{{Cite news |date=21 Hulyo 1986 |title=Pool Pose |language=en |pages=2A |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=p7BOAAAAIBAJ&sjid=cPsDAAAAIBAJ&pg=3348%2C2477681 |access-date=16 Abril 2023}}</ref> |20 |Nuremberg |- |{{flagicon|WSM}} [[Samoa|Kanlurang Samoa]] |Tui Kaye Hunt |20 |[[Apia]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Shereen Flax<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1986 |title=Panama to host Miss Universe pageant |language=en |pages=2 |work=The Panama Canal Spillway |url=https://dloc.com/UF00094771/00042/images/1 |access-date=27 Abril 2023 |via=Digital Library of the Caribbean}}</ref> |21 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Jasmine Turner |24 |St. Croix |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Lorna Sawtell |20 |Rarotonga |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Barbara Capron |19 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Mónica Urbina<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1986 |title=Maria Monica Urbina, favorita en Panama |language=es |trans-title=Maria Monica Urbina, favorite in Panama |pages=1F–2F |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=qZEcAAAAIBAJ&sjid=DmIEAAAAIBAJ&pg=3676%2C4173518 |access-date=23 Abril 2023}}</ref> |18 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Aurora Velásquez<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1986 |title=Belleza latinoamericana |language=es |trans-title=Latin American beauty |pages=6B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=adwcAAAAIBAJ&sjid=S2IEAAAAIBAJ&pg=3655%2C86695 |access-date=23 Abril 2023}}</ref> |19 |[[San José, Costa Rica|San Jose]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Reine Barakat |18 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Martine Pilot |20 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Þóra Þrastardóttir<ref>{{Cite news |date=24 Hulyo 1986 |title=„Við máttum ekki fara á milli hæðanna á hótelinu“ |language=is |trans-title="We couldn't go between the floors of the hotel" |pages=4 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1637174?iabr=on |access-date=26 Abril 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |19 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Betty Chee<ref>{{Cite news |date=4 Hulyo 1986 |title=Neighbourly rivalry |language=en |pages=10 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19860704-1.1.10 |access-date=16 Abril 2023}}</ref> |19 |[[Borneo|Kota Kinabalu]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Antoinette Zerafa |21 |Mosta |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Alejandrina Carranza<ref>{{Cite web |last=Obregon |first=Amelia |date=23 Mayo 2022 |title=Las sonorenses de Miss Universo |trans-title=The Sonorans of Miss Universe |url=https://www.elimparcial.com/sonora/espectaculoslocal/Las-sonorenses-de-Miss-Universo-20220523-0040.html |access-date=23 Abril 2023 |website=El Imparcial |language=es-ES}}</ref> |20 |Hermosillo |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Tone Henriksen<ref>{{Cite news |date=16 Hulyo 1986 |title=Norræn fegurð í Panama |language=is |trans-title=Nordic beauty in Panama |pages=22 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1636776?iabr=on |access-date=26 Abril 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |20 |Troms |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Christine Atkinson |19 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Caroline Veldkamp<ref>{{Cite news |date=2 Hulyo 1986 |title=Caroline Veldkamp terug van missverkiezing voor zieke vader... |language=nl |trans-title=Caroline Veldkamp back from beauty pageant for sick father... |pages=17 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011207236:mpeg21:p017 |access-date=23 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Gilda García<ref>{{Cite web |date=30 Mayo 2017 |title=Former Panamanian dictator Manuel Noriega dead at 83 |url=https://www.yahoo.com/news/former-panamanian-dictator-manuel-noriega-slideshow-wp-152908293.html |access-date=23 Abril 2023 |website=Yahoo News |language=en-US}}</ref> |22 |Santiago de Veraguas |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] |Anna Wild |18 |Goroka |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Johanna Kelner<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |20 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Karin Lindemann<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |21 |Piura |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Violeta Naluz<ref>{{Cite news |last=Lo |first=Ricardo F. |date=9 Mayo 2012 |title=UST has most number of beauty queens |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://news.abs-cbn.com/lifestyle/05/09/12/ust-has-most-number-beauty-queens |access-date=24 Abril 2023}}</ref> |17 |[[Pampanga]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Tuula Polvi<ref>{{Cite web |last=Salonen |first=Helja |date=20 Marso 2021 |title=Tuokaa minulle Raamattu – entinen miss Suomi Tuula Portin kertoo hetkestä, joka muutti hänen elämänsä |trans-title=Bring me the Bible - former Miss Finland Tuula Portin tells about the moment that changed her life |url=https://www.iltalehti.fi/terveysuutiset/a/16e5f444-a74f-4efc-84c6-58b78e73bf62 |access-date=23 Abril 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |20 |Laupa |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Brygida Bziukiewicz<ref>{{Cite web |last=Shen |first=Ted |date=18 Agosto 1994 |title=Brygida Bziukiewicz |url=http://chicagoreader.com/arts-culture/brygida-bziukiewicz/ |access-date=23 Abril 2023 |website=Chicago Reader |language=en-US}}</ref> |21 |[[Varsovia]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Elizabeth Robison<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=14 Hunyo 2003 |title=How are US-based Pinoy stars faring? |url=https://www.philstar.com/entertainment/2003/06/14/209993/how-are-us-based-pinoy-stars-faring |access-date=23 Abril 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |San Germán |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Mariana Carriço |21 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Catherine Carew<ref>{{Cite web |date=5 Agosto 2020 |title=Quand Geneviève de Fontenay et ses Miss étaient ''ambassadrices'' de la côte de Nuits |trans-title=When Geneviève de Fontenay and her Misses were ''ambassadors'' of the Côte de Nuits |url=https://www.bienpublic.com/economie/2020/08/05/quand-genevieve-de-fontenay-et-ses-miss-etaient-ambassadrices-de-la-cote-de-nuits |access-date=23 Abril 2023 |website=Le Bien Public |language=FR-fr}}</ref> |21 |[[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Lissette Chamorro<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |18 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Réunion]] |Geneviève Lebon |18 |Saint-Joseph |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Farah Lange<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 1986 |title=Know your roots, says Miss Singapore |pages=16 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19860511-1.2.47.7.2 |access-date=23 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Indra Kumari |21 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Anne Rahmberg<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1986 |title=Sleeping beauties |language=en |pages=8 |work=The Bismarck Tribune |url=https://www.newspapers.com/article/the-bismarck-tribune/30825907/ |access-date=16 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Gothenburg |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Eveline Glanzmann<ref>{{Cite web |last=Boll |first=Zoé |date=3 Marso 2018 |title=Baselbieter Ex-Miss-Schweiz: «Der Feminismus ist zu extrem» |trans-title=Basel bidder Ex-Miss Switzerland: "Feminism is too extreme" |url=https://www.bzbasel.ch/basel/baselland/baselbieter-ex-miss-schweiz-der-feminismus-ist-zu-extrem-ld.1490459 |access-date=23 Abril 2023 |website=Basellandschaftliche Zeitung |language=de}}</ref> |21 |Basel |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Thaveeporn Klungpoy<ref>{{Cite news |date=3 Marso 1987 |title=When beauty is only glint-deep |pages=1 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19870303-1.1.1 |access-date=16 Hulyo 2024 |via=National Library Board}}</ref> |21 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Young-ran Bae |20 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Candace Jennings |17 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Mariana Villasante<ref>{{Cite web |last=Townsend |first=Nicholas |date=16 Mayo 2021 |title=Miss Universo: las participaciones chilenas que han destacado en los últimos 35 años |trans-title=Miss Universe: the Chilean participations that have stood out in the last 35 years |url=https://www.encancha.cl/tiempo-x/celebridades/2021/5/16/miss-universo-las-participaciones-chilenas-que-han-destacado-en-los-ultimos-35-anos-97385/ |access-date=18 Abril 2023 |website=En Cancha |language=es}}</ref> |23 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Christina Vassaliadou |17 |Limassol |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Demet Başdemir<ref>{{Cite web |date=7 Agosto 2014 |title=Gelmiş geçmiş Türkiye güzelleri... |trans-title=All the beauties of Türkiye... |url=https://www.cnnturk.com/magazin/gelmis-gecmis-turkiye-guzelleri |access-date=23 Abril 2023 |website=CNN TÜRK |language=tr}}</ref> |19 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Silvana García<ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1986 |title=Beldades en Panama |language=es |trans-title=Beauties in Panama |pages=2F |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=qZEcAAAAIBAJ&sjid=DmIEAAAAIBAJ&pg=3060%2C4179996 |access-date=23 Abril 2023}}</ref> |23 |[[Montevideo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Zaire (1971–1997).svg}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Zaire]] |Aimee Dobala<ref>{{Cite news |date=22 Hulyo 1986 |title=Miss Venezuela wears Miss Universe crown |language=en |pages=18 |work=Record-Journal |url=https://books.google.com.ph/books?id=M_tHAAAAIBAJ&pg=PA10&dq=%22Likobe+Dobala%22+%221986%22&article_id=5818,4427911&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjPxZS3raf_AhWCet4KHWBkAM4Q6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=%22Likobe%20Dobala%22%20%221986%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |22 |[[Kinshasa]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1986]] [[Kategorya:Panama]] 1840jz66hb2z9nidtefyxobhmm2nzye 0 321675 2167295 2148872 2025-07-03T10:44:28Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167295 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=File:Cecilia Bolocco (2)-2.jpg|caption=Cecilia Bolocco, Miss Universe 1987|winner='''[[Cecilia Bolocco]]'''|congeniality=Francia Reyes <br> {{flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]]|best national costume=Jacqueline Meirelles <br> {{flagicon|Brazil|1968}} [[Brasil]]|photogenic=Patricia López Ruiz <br> {{flagicon|COL}} [[Kolombya]]|date=27 Mayo 1987|presenters={{Hlist|Bob Barker|Mary Frann}}|acts={{Hlist|Cultural Dance Group of Singapore|Little Sisters of Singapore}}|venue=World Trade Centre, [[Singapura]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|SBC}}|entrants=68|placements=10|debuts={{Hlist|[[Ehipto]]|[[Kenya]]|[[Lupanglunti]]}}|withdraws={{Hlist|[[Aruba]]|[[Baybaying Garing]]|[[Belhika]]|[[Eskosya]]|[[Gambya]]|[[Hibraltar]]|[[Kanlurang Samoa]]|[[Kapuluang Cook]]|[[Lupangyelo]]|[[Luksemburgo]]|[[Papuwa Bagong Guniya]]|[[Polonya]]|[[Réunion]]|[[Zaire]]}}|returns={{Hlist|[[Niherya]]|[[Senegal]]}}|before=[[Miss Universe 1986|1986]]|next=[[Miss Universe 1988|1988]]|represented='''{{flagicon|CHI}} [[Tsile]]'''}} Ang '''Miss Universe 1987''' ay ang ika-36 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa World Trade Center sa [[Singapore|Singapura]] noong 27 Mayo 1987.<ref>{{Cite news |date=21 Abril 1987 |title=Singapore gets ready for Miss Universe |language=en |pages=6 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=0G9PAAAAIBAJ&sjid=XpADAAAAIBAJ&pg=962%2C4641944 |access-date=17 Enero 2023}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Barbara Palacios]] ng Beneswela si [[Cecilia Bolocco]] ng Tsile bilang Miss Universe 1987.<ref>{{Cite web |last=Whiting |first=Kenneth L. |date=27 Mayo 1987 |title=Miss Chile Wins Miss Universe Competition |url=https://apnews.com/article/cb161f0d95eb6d8031268bf5a9cd7490 |access-date=17 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=27 Mayo 1987 |title=Miss Chile new Miss Universe |language=en |pages=A8 |work=Gadsden Times |url=https://books.google.com.ph/books?id=ap1GAAAAIBAJ&pg=PA5&dq=%22Miss+Universe%22+%221987&article_id=1244,5387510&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiRjfrswKf_AhWHQN4KHYU0D4AQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221987&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Tsile sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=28 Mayo 1987 |title=Chilean is Miss U; RP entry in semis |language=en |pages=1; 7 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=zKEVAAAAIBAJ&sjid=ZwsEAAAAIBAJ&pg=4043%2C2002966 |access-date=27 Mayo 2023}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Roberta Capua ng Italya, habang nagtapos bilang second runner-up si Michelle Royer ng Estados Unidos.<ref>{{Cite news |date=28 Mayo 1987 |title=Miss Universe |language=en |pages=2 |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=8EVIAAAAIBAJ&sjid=bPsDAAAAIBAJ&pg=4641%2C6308597 |access-date=27 Mayo 2023}}</ref> Mga kandidata mula sa 68 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Naapektuhan ang bilang ng mga kandidata sa edisyong ito at maraming bansa ang hindi sumali dahil sa pagbabago ng petsa ng Miss Universe. Ang kompetisyon ay kalimitang ginanap tuwing buwan ng Hulyo, ngunit ito ay naganap sa buwan ng Mayo para sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1987 |title=Evrópskar fegurðarstúlkur í Singapore |language=is |trans-title=European beauty girls in Singapore |pages=28 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1655622?iabr=on |access-date=19 Mayo 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> Pinangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon, samantalang si Mary Frann ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1987 |title=1987 Miss Universe pageant telecast Tuesday eve on CBS |language=en |pages=2 |work=Mohave Daily Miner |url=https://books.google.com.ph/books?id=HF8nAAAAIBAJ&pg=PA12&dq=%22Miss+Universe%22+%221987&article_id=2633,2086320&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiRjfrswKf_AhWHQN4KHYU0D4AQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221987&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:HarbourFront Centre 2, Aug 06.JPG|thumb|250x250px|World Trade Centre Singapore, ang lokasyon ng Miss Universe 1987]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Oktubre 1986, inanunsyo ng ''Singapore Tourism Promotion Board'' na gaganapin ang kompetisyong ito sa Singapura sa 27 Mayo 1987.<ref>{{Cite news |date=17 Oktubre 1986 |title=The beauty is in the tourism statistics |language=en |pages=2 |work=Business Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/biztimes19861017-1.2.10.3 |access-date=6 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |last=Yee-Ling |first=Goh |date=17 Oktubre 1986 |title=Singapore wins bid to stage Miss Universe pageant |language=en |pages=1 |work=Business Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/biztimes19861017-1.2.4 |access-date=6 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> Napili ang bansa mula sa apat na lungsod na nag-bid mula sa Timog Amerika at Europa—isa sa mga ito ang lungsod ng [[Paris]].<ref>{{Cite news |date=18 Oktubre 1986 |title=S'pore to stage miss Universe pageant |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19861018-1.2.6 |access-date=6 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> Inanunsyo sa isang ''press conference'' noong Nobyembre 19 na gaganapin ang kompetisyon sa World Trade Centre imbis na sa Raffles City Singapore dahil sa mas malaki ang mga pasilidad ng World Trade Centre.<ref>{{Cite news |date=19 Nobyembre 1986 |title=Snippets of S'pore in Miss Universe show |language=en |pages=17 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19861119-1.2.26.9 |access-date=6 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |last=Lye |first=Jaime |date=20 Nobyembre 1986 |title=Miss Universe goes to WTC |language=en |pages=2 |work=Business Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/biztimes19861120-1.2.13.4 |access-date=6 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 68 mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Iniluklok ang first runner-up ng ''Miss England 1987'' na si Yvette Livesey bilang kinatawan ng Inglatera sa kompetisyon matapos bumitaw si Miss England 1987 Debbie Pearman dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite news |date=10 Abril 1987 |title=English misses |language=en |pages=148 |work=The Palm Beach Post |url=https://www.newspapers.com/clip/19554263/the-palm-beach-post/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite web |date=17 Setyembre 1998 |title=Beauty Yvette's heart is fixed firmly in the north |url=https://www.lancashiretelegraph.co.uk/news/6142119.beauty-yvettes-heart-fixed-firmly-north/ |access-date=19 Mayo 2023 |website=Lancashire Telegraph |language=en}}</ref> Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Ehipto, Kenya, at Lupanglunti, at bumalik ang mga bansang Niherya na huling sumali noong [[Miss Universe 1964|1964]] at Senegal na huling sumali noong 1985. Hindi sumali ang mga bansang Aruba, Baybaying Garing, Belhika, Eskosya, Gambya, Hibraltar, Kanlurang Samoa, Kapuluang Cook, Lupangyelo, Luksemburgo, Papuwa Bagong Guniya, Polonya, Reunion, at Zaire sa edisyong ito. Diskuwalipikado si Miss Scotland 1987 Eileen Catterson dahil siya ay menor de edad bago sumapit ang Pebrero 1, 1987.<ref>{{Cite news |date=7 Mayo 1987 |title=Miss Scotland |language=en |pages=46 |work=The Atlanta Constitution |url=https://www.newspapers.com/clip/19550707/the-atlanta-constitution/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> Hindi sumali ang bansang Reunion dahil simula sa edisyong ito ipinapadala na lamang nila ang kanilang kandidata sa Miss France. Hindi sumali si Mesatewa Tuzolana ng Zaire matapos bitawan ng ''Miss Zaire'' ang prangkisa nito para Miss Universe. Hindi sumali ang mga bansang Aruba, Baybaying Garing, Belhika, Gambya, Hibraltar, Kanlurang Samoa, Kapuluang Cook, Lupangyelo, Luksemburgo, Papuwa Bagong Guniya, at Polonya matapos mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat rin sanang sasali si Shelley Bascombe ng [[Bermuda]], ngunit siya ay diskwalipikado dahil lumagpas na siya sa ''age limit.<ref>{{Cite news |date=28 Mayo 1987 |title=Too old for the finals |language=en |pages=15 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870528-1.2.27.1.5 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref>'' == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1987''' | * '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' – '''[[Cecilia Bolocco]]'''<ref name=":2">{{Cite web |date=27 Mayo 1987 |title=Miss Chile Wins |url=https://apnews.com/article/c2a89c00e850da25e94e774685d76fd6 |access-date=17 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Roberta Capua<ref name=":2" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Michelle Royer<ref name=":2" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Inés María Calero<ref name=":2" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Laurie Simpson<ref name=":2" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] – Carmelita Ariza<ref name=":2" /> * {{PER}} – Jessica Newton<ref name=":2" /> * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – Geraldine Asis<ref name=":2" /> * {{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] – Marion Nicole Teo<ref name=":2" /> * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Suzanne Thörngren<ref name=":2" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' |'''9.539 (1)''' |'''9.569 (1)''' |'''9.765 (1)''' |'''9.624 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |8.890 (3) |9.383 (2) |9.680 (2) |9.317 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |9.195 (2) |9.263 (3) |9.480 (3) |9.312 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |8.375 (5) |8.630 (5) |8.890 (5) |8.631 (5) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |8.630 (4) |8.800 (4) |8.783 (6) |8.737 (4) |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |8.231 (6) |8.603 (6) |8.915 (4) |8.583 (6) |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |8.018 (8) |8.420 (7) |8.634 (7) |8.357 (7) |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |8.105 (7) |8.405 (8) |8.300 (9) |8.270 (8) |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |7.935 (9) |7.940 (10) |8.333 (8) |8.069 (9) |- |{{PER}} |7.870 (10) |8.055 (9) |8.268 (10) |8.064 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Patricia López<ref>{{Cite news |date=27 Mayo 1987 |title=Miss Photogenic |language=en |pages=3 |work=[[Manila Standard]] |url=https://news.google.com/newspapers?id=y6EVAAAAIBAJ&sjid=ZwsEAAAAIBAJ&pg=824%2C1950785 |access-date=17 Enero 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=26 Mayo 1987 |title=Miss Fotogenica |language=es |trans-title=Miss Photogenic |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=ZTMdAAAAIBAJ&sjid=aqUEAAAAIBAJ&pg=3518%2C3880959 |access-date=19 Mayo 2023}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] – Francia Reyes<ref name=":2" /><ref name=":5">{{Cite news |date=27 Mayo 1987 |title=Chile, Miss Universo |language=es |trans-title=Chile, Miss Universe |pages=1A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=ZTMdAAAAIBAJ&sjid=aqUEAAAAIBAJ&pg=1195%2C4170369 |access-date=19 Mayo 2023}}</ref> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Jacqueline Meirelles<ref name=":2" /><ref name=":5" /> |- |1st runner-up | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Priyadarshini Pradhan |- |2nd runner-up | * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Sheree Richards |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1984|1984]], 10 ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''question and answer round.<ref name=":4">{{Cite news |date=24 Mayo 1987 |title=How the winner is chosen |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870524-1.2.80.21.2 |access-date=17 Abril 2023}}</ref>'' === Komite sa pagpili === * Goh Choo San – ''Resident choreographer'' ng Washington D.C. Ballet<ref name=":4" /> * Nancy Dussault – Amerikanang aktres * Deborah Carthy-Deu – [[Miss Universe 1985]] mula sa Porto Riko<ref name=":4" /> * José Greco – Italyano-Amerikanong aktor at mananayaw * Neil Hickey – Mamamahayag at editor para sa telebisyon * Yue-Sai Kan – Tsino-Amerikanong negosyante at ''televison producer'' * Isabel Stanford – Amerikanang aktres na nagwagi ng [[Gawad Emmy]]<ref name=":4" /> * Peter Graves – Amerikanong aktor<ref name=":4" /> * David Niven, Jr. – Ingles na ''film producer'' * Paul-Louis Orrier– Taga-disenyong Pranses * Charlotte Rae – Amerikanang aktres at mangaawit * Arnold Kopelson – Amerikanong ''film producer'' == Mga kandidata ==  68 kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1987 |title=Who will be Miss Universe? |language=en |pages=8 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870524-1.2.80.14.1 |access-date=9 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Carolina Brachetti<ref>{{Cite news |last=Ng |first=Josephine |date=29 Mayo 1987 |title=Goodbye without the fuss |language=en |pages=22 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870529-1.2.27.28 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Jennine Leonarder<ref>{{Cite web |date=10 Setyembre 2005 |title=Genuine pearls of wisdom |url=https://www.smh.com.au/national/genuine-pearls-of-wisdom-20050910-gdm1g7.html |access-date=27 Abril 2023 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> |20 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Kristina Sebestyen<ref name=":3">{{Cite news |date=25 Mayo 1987 |title=The Latin way to success |language=en |pages=15 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19870525-1.1.15 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Betty Ann Hanna<ref name=":0">{{Cite news |date=19 Mayo 1987 |title=Still friends despite the pressure |language=en |pages=18 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870519-1.2.29.47 |access-date=9 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Nassau |- |{{flagicon|BRB}} [[Barbados]] |Dawn Michele Waithe<ref>{{Cite news |last=Ng |first=Irene |date=18 Mayo 1987 |title=The day Miss Barbados' little sister made her cry |language=en |pages=28 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870518-1.2.53 |access-date=25 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Bridgetown]] |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Holly Edgell<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1987 |title=Beeldschoon ontbijt |language=nl |trans-title=Picturesque breakfast |pages=9 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011207494:mpeg21:p009 |access-date=23 Mayo 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Inés María Calero<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |18 |Punta de Piedras |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Jacqueline Meirelles<ref>{{Cite web |last=Carvalho |first=Felipe |date=20 Agosto 2016 |title=Jacqueline Meirelles, Miss Brasil 1987, lembra fase de depressão |trans-title=Jacqueline Meirelles, Miss Brazil 1987, remembers her depression phase |url=https://glamour.globo.com/entretenimento/celebridades/noticia/2016/08/ex-miss-brasil-jacqueline-meirelles-lembra-suas-tres-tentativas-de-suicidio.ghtml |access-date=27 Abril 2023 |website=Glamour |language=pt-br}}</ref> |24 |[[Brasilia|Brasília]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Patricia Arce<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |trans-title=The title gave them joy, work and fame that they still savor |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |19 |Santa Cruz |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Viennaline Arvelo<ref>{{Cite news |date=12 Mayo 1986 |title=Kandidaten zouden gescreend moeten worden Christine Sibilo schittert in avondvullend programma |language=nl |trans-title=Candidates should be screened Christine Sibilo shines in full evening program |pages=8 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641702:mpeg21:p008 |access-date=23 Abril 2023 |via=Delpher}}</ref> |24 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Nanna Johansson |17 |Sønderborg |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Hoda Abboud<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1987 |title=Jelitawan Mesir cintai seni |language=ms |trans-title=Egyptian beauties love art |pages=2 |work=Berita Harian |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/beritaharian19870513-1.2.17 |access-date=25 Abril 2023}}</ref> |24 |[[Alehandriya]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Pilar Barreiro<ref>{{Cite web |date=7 Oktubre 2020 |title=Verónica Sevilla, la ex Miss Ecuador que hoy quiere ser vicepresidenta |trans-title=Verónica Sevilla, the former Miss Ecuador who today wants to be vice president |url=https://www.expreso.ec/ocio/veronica-sevilla-ex-miss-ecuador-hoy-quiere-vicepresidenta-91422.html |access-date=30 Abril 2023 |website=Diario Expreso |language=es}}</ref> |18 |[[Quito]] |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Virna Machuca<ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1987 |title=Four Straits Times cameramen show beauty's in eye of beholder |language=en |pages=15 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870514-1.2.28.20 |access-date=5 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Remedios Cervantes<ref>{{Cite web |last=Sierra |first=Christina |date=5 Nobyembre 2022 |title=Así ha cambiado Remedios Cervantes, de Miss España a asesorar a Antonio Banderas |trans-title=This is how Remedios Cervantes has changed, from Miss Spain to advising Antonio Banderas |url=https://www.lavanguardia.com/magazine/moda/20221105/8594155/asi-cambiado-remedios-cervantes-miss-espana-asesorar-antonio-banderas.html |access-date=5 Mayo 2023 |website=La Vanguardia |language=es}}</ref> |22 |Malaga |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Michelle Royer<ref>{{Cite news |date=18 Pebrero 1987 |title=Model from Texas wins Miss USA 1987 title |language=en |pages=53 |work=Courier-Post |url=https://www.newspapers.com/clip/12432888/courier-post/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |Keller |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Nicola Davies<ref>{{Cite news |date=20 Marso 1987 |title=Miss Wales |language=en |pages=19 |work=Dayton Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/19533941/dayton-daily-news/ |access-date=16 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |Merthyr |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Xenia Pantazi |22 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Teresa Fischer<ref name=":1">{{Cite news |date=21 Mayo 1987 |title=Catching beauties red in the face |language=en |pages=18 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870521-1.2.29.24.2.1 |access-date=9 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |María Isabel Flores<ref>{{Cite news |last=Ng |first=Irene |last2=Woh |first2=Yow Yun |date=8 Mayo 1987 |title=Beauties shine at Desaru |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870508-1.2.6 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Janice Sewell<ref>{{Cite web |last=Grandison |first=Garfene |date=25 Agosto 2010 |title=Phillipps modelled for much of her life |url=https://jamaica-gleaner.com/gleaner/20100825/ent/ent1.html |access-date=6 Mayo 2023 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |18 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Hiroe Namba<ref>{{Cite news |date=28 Abril 1987 |title=First Far East beauty queens fly in |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870428-1.2.22.30 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |[[Prepektura ng Okayama|Okayama]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Luciana Ada<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1987 |title=Beauty contestants have bigger feet, smaller figures |pages=23 |work=Schenectady Gazette |url=https://books.google.com.ph/books?id=hgwhAAAAIBAJ&pg=PA38&dq=%22Miss+Northern+Marianas%22+%221986%22&article_id=2265,5658067&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwinpc-2r6f_AhUS82EKHdqpDH0Q6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Northern%20Marianas%22%20%221986%22&f=false |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |17 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Francia Reyes<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 1987 |title=Big lift for a special mum |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19870511-1.1.1 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |[[Tegucigalpa]] |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Lily Chong |18 |Kowloon |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Priyadarshini Pradhan<ref name=":6">{{Cite news |date=17 Mayo 1987 |title=Asian misses or finalists? |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870517-1.2.45.2 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Yvette Livesey |19 |Lancashire |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Rosemary Thompson<ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1987 |title=Fun? It's hard work, says Miss Ireland |language=en |pages=15 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870525-1.2.23.36 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Belfast |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Yamit Noy<ref>{{Cite news |last=Nair |first=Suresh |date=30 Mayo 1987 |title=Unseen protectors of pageant beauties |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870530-1.2.21.14 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |Rishon LeZion |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Roberta Capua<ref>{{Cite news |last=Costanzo |first=Maurizio |date=1 Setyembre 1986 |title=Napoletana dicciott,anni è la «Miss Italia» dell'86 |language=it |trans-title=Neapolitan eighteen years old is the "Miss Italy" of '86 |pages=13 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,13/articleid,0995_02_1986_0232_0013_19039986/ |access-date=19 Mayo 2023}}</ref> |18 |[[Napoles]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Tina May Simpson<ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1987 |title=Good-looking guys aren't tops |language=en |pages=22 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870523-1.2.25.50 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |St. Catharines |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Dagmar Schulz<ref>{{Cite news |date=27 Mayo 1987 |title=An instant hit, a scratchy souvenir |language=en |pages=19 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870527-1.2.20.22.5 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Duisburg |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Sandy Harrigan<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |17 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Felize Bencosme<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1987 |title=A tale of virgins and 50 kisses |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870524-1.2.80.4.1 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Charlotte Amalie |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Carmelita Ariza |18 |Grand Turk |- |{{flagicon|KEN}} [[Kenya]] |Susan Kahumba<ref name=":1" /> |23 |Mombasa |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Patricia López<ref>{{Cite news |date=18 Nobyembre 1986 |title=Antioquia, reina nacional |language=es |trans-title=Antioquia, national queen |pages=1 |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=lXEcAAAAIBAJ&sjid=NFkEAAAAIBAJ&pg=4688%2C587496 |access-date=21 Mayo 2023}}</ref> |19 |Buga |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Ana María Bolaños |21 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Sahar Haydar<ref>{{Cite news |last=Tan |first=Sumiko |last2=Ng |first2=Josephine |date=26 Mayo 1987 |title='Sure, she's good enough' |language=en |pages=17 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870526-1.2.22.40 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Baalbek |- |{{flagicon|GRL}} [[Greenland|Lupanglunti]] |Susse Petersen<ref>{{cite news |date=11 Marso 1988 |title=Jeg vandt! |language=da |trans-title=I want it! |volume=128 |page=1 |newspaper=Atuagagdliutit |issue=17 |url=http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=268824 |access-date=19 Mayo 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |20 |[[Nuuk]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Christine Praglar<ref>{{Cite news |date=16 Marso 1987 |title=Christine is Malaysia's girl for Singapore |language=en |pages=8 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19870316-1.1.8 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Borneo|Kota Kinabalu]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Kristina Bologna<ref>{{Cite news |last=Khalik |first=Salma |last2=Ng |first2=Josephine |date=23 Mayo 1987 |title=Some surprises for world TV audience |language=en |pages=22 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870523-1.2.25.51 |access-date=21 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Mdina |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Cynthia Fallon<ref>{{Cite news |date=28 Mayo 1987 |title=Tired out, but they obliged to the last |language=en |pages=16 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19870528-1.1.16 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Mehiko]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Lynda Chuba<ref name=":0" /> |24 |Imo |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Mariann Leines |18 |Akershus |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Ursula Ryan<ref>{{Cite news |date=15 Mayo 1987 |title=Facts and figures of some of the world's most beautiful women |language=en |pages=12 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870515-1.2.26.13 |access-date=25 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Janny Tervelde<ref>{{Cite news |date=29 Abril 1987 |title=Lange aanloop |language=nl |trans-title=Long run-up |pages=5 |work=Nieuwsblad van het Noorden |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011000840:mpeg21:p005 |access-date=23 Mayo 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |Domburg |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Gabriela Deleuze<ref>{{Cite news |date=17 Mayo 1987 |title=Beauties and the cuddly beasts |language=en |pages=6 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19870517-1.1.58 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Tammy Ortigoza<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |20 |Encarnación |- |{{PER}} |Jessica Newton<ref>{{Cite web |last=Claros |first=Francisco |date=18 Enero 2023 |title=Jessica Newton: ¿cómo fue su participación en el Miss Universo 1987 y en qué puesto quedó? |url=https://larepublica.pe/espectaculos/farandula/2023/01/14/jessica-newton-como-fue-su-participacion-en-el-miss-universo-1987-y-en-que-puesto-quedo-miss-peru-evat |access-date=21 Marso 2023 |website=La Republica |language=es}}</ref> |21 |Callao |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Geraldine Asis<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=19 Abril 2016 |title=Whatever happened to Pebbles Asis? |url=https://www.philstar.com/entertainment/2016/04/19/1574623/whatever-happened-pebbles-asis |access-date=21 Marso 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |23 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Outi Tanhuanpää<ref>{{Cite web |last=Rytsä |first=Paavo |date=16 Hulyo 2012 |title=Miss Suomi 1987 Raision Sokoksessa |url=http://yle.fi/aihe/artikkeli/2012/07/16/miss-suomi-1987-raision-sokoksessa |access-date=21 Marso 2023 |website=Yle |language=fi-FI}}</ref> |22 |Pirkanmaa |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |[[Laurie Simpson]]<ref>{{Cite web |date=24 Oktubre 2016 |title=Dramático cambio de ex Miss Puerto Rico |trans-title=Dramatic change of former Miss Puerto Rico |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas-belleza/notas/dramatico-cambio-de-ex-miss-puerto-rico/ |access-date=17 Abril 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |18 |San Juan |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Noelia Pereira<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1987 |title=A kiss for an autograph |language=en |pages=11 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870502-1.2.30.9 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Nathalie Marquay<ref>{{Cite web |last=Mathieu |first=Clement |date=15 Disyembre 2022 |title=L'incroyable raté de l'élection Miss France 1987 |trans-title=The incredible failure of the Miss France 1987 election |url=https://www.parismatch.com/People/Miss-France-1987-une-erreur-de-resultats-donne-une-ceremonie-genante-avec-Guy-Lux-et-Nathalie-Marquay-884475 |access-date=17 Abril 2023 |website=Paris Match |language=fr}}</ref> |20 |Comines |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Carmen Rita Pérez<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |22 |Santiago |- |{{flagicon|SEN}} [[Senegal]] |Fabienne Feliho<ref>{{Cite web |last= |first= |date=30 Hulyo 2017 |title=Fabienne Féliho n'a pas l'habitude de s'habiller ainsi |trans-title=Fabienne Féliho is not used to dressing like this |url=https://www.seneweb.com/news/Politique/fabienne-feliho-n-a-pas-l-habitude-de-s-_n_223655.html |access-date=23 Mayo 2023 |website=Seneweb |language=fr}}</ref> |20 |[[Dakar]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Marion Nicole Teo<ref>{{Cite news |date=5 Abril 1987 |title=Marion Against The World |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870405-1.2.70.2 |access-date=9 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Nandaine Wijiegooneratna<ref name=":6" /> |19 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Suzanne Thörngren |19 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Renate Walther<ref>{{Cite news |last=Kucera |first=Andrea |date=1 Nobyembre 2012 |title=Kaleidoskop der Schweizer Geschichte |language=de-CH |trans-title=Kaleidoscope of Swiss history |work=Neue Zürcher Zeitung |url=https://www.nzz.ch/kaleidoskop_der_schweizer_geschichte-ld.689887?reduced=true |access-date=17 Abril 2023}}</ref> |23 |Lausanne |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Chutima Naiyana<ref>{{Cite news |date=29 Abril 1987 |title=The long wait for world's beauties |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19870429-1.2.28.12 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Ji-eun |21 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Sheree Ann Denise Richards<ref name=":1" /> |19 |San Fernando |- |'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' |'''[[Cecilia Bolocco]]'''<ref>{{Cite web |last= |date=27 Mayo 2020 |title=A 33 años del triunfo que marcó a Chile: ¿Cómo es que Cecilia Bolocco llegó a ser Miss Universo? |trans-title=33 years after the triumph that marked Chile: How did Cecilia Bolocco become Miss Universe? |url=https://www.t13.cl/noticia/tendencias/a-33-anos-del-triunfo-marco-chile-como-es-cecilia-bolocco-llego-ser-miss-universo |access-date=23 Mayo 2023 |website=Teletrece |language=es}}</ref> |22 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Natasha Papademetriou |18 |Limassol |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Leyla Şeşbeş<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1987 |title=Beauties start location shooting |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19870505-1.1.1 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |İzmir |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Victoria Zangaro<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1987 |title=Senoritas the hot favourites |language=en |pages=16 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19870522-1.1.16 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |17 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1987]] [[Kategorya:Singapore]] 26f6ky25wu9mibq1x6x0igby22xtn85 0 321677 2167296 2147737 2025-07-03T10:44:35Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167296 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=|winner='''Porntip Nakhirunkanok<br> {{flagicon|Thailand}} [[Taylandiya]]'''|date=24 Mayo 1988|presenters={{Hlist|Alan Thicke|Tracy Scoggins}}|venue=Lin Kou Stadium, [[Taipei]], [[Taywan]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|CTS}}|entrants=66|placements=10|withdraws={{Hlist|[[Barbados]]|[[Belis]]|[[Curaçao]]|[[Gresya]]|[[Indiya]]|[[Kenya]]|[[Panama]]|[[Senegal]]|[[Tsipre]]}}|returns={{Hlist|[[Belhika]]|[[Bermuda]]|[[Eskosya]]|[[Hibraltar]]|[[Lupangyelo]]|[[Luxembourg]]|[[Republika ng Tsina]]}}|congeniality=Liza Maria Camacho <br> {{flag|Guam}}|best national costume=Porntip Nakhirunkanok<br> {{flagicon|Thailand}} [[Taylandiya]]|photogenic=Tracey Williams <br> {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]]|before=[[Miss Universe 1987|1987]]|next=[[Miss Universe 1989|1989]]|caption=Porntip Nakhirunkanok, Miss Universe 1988}} Ang '''Miss Universe 1988''' ay ang ika-37 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Lin Kou Stadium, [[Taipei]], [[Taiwan|Republika ng Tsina]] noong 24 Mayo 1988.<ref name=":1">{{Cite news |date=20 Oktubre 1987 |title=Taiwan to host next Miss Universe pageant |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19871020-1.2.13.15 |access-date=17 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lai |first=Shirley |date=24 Mayo 1988 |title=Thai Student Crowned Miss Universe |url=https://apnews.com/article/b6beddf17d3a65288f4bd1757439958d |access-date=27 Mayo 2023 |website=AP News |language=en}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Cecilia Bolocco ng [[Chile|Tsile]] si Porntip Nakhirunkanok ng [[Thailand|Taylandiya]] bilang Miss Universe 1988.<ref>{{Cite web |last=Lai |first=Shirley |date=24 Mayo 1988 |title=Thai-Born Woman From California Captures Miss Universe Crown |url=https://apnews.com/article/b18efae8df437589c26c7395963c6cfe |access-date=22 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1988 |title=Thai student is Miss Universe |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/111975494?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Trove}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Taylandiya sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref name=":0">{{Cite web |date=24 Mayo 1988 |title=Thai beauty is Miss Universe 1988 |url=https://www.upi.com/Archives/1988/05/24/Thai-beauty-is-Miss-Universe-1988/4495600084464/ |access-date=16 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Jang Yoon-jeong ng [[Timog Korea]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Amanda Olivares ng [[Mehiko]].<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1988 |title=Estudiante tailandesa, la nueva Miss Universo |language=es |trans-title=Thai student, the new Miss Universe |pages=11B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=wmQdAAAAIBAJ&sjid=rVwEAAAAIBAJ&pg=5154%2C2613040 |access-date=27 Mayo 2023}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=24 Mayo 1988 |title=New Miss Universe is Thai Teen-Ager Who Studied in Southern California |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1988-05-24-mn-3209-story.html |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref> Mga kandidata mula sa 66 na bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Alan Thicke ang kompetisyon, samantalang si Tracy Scoggins ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=3 Pebrero 1988 |title=Alan Thicke will host 1988 beauty pageants |language=en |pages=2 |work=Ocala Star-Banner |url=https://news.google.com/newspapers?id=WqVAAAAAIBAJ&sjid=rwYEAAAAIBAJ&pg=6515%2C1328202 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1988 |title=Beauties gather to compete for title in 'The Miss Universe 1988 Pageant' |language=en |pages=2A |work=The Durant Daily Democrat |url=https://books.google.com.ph/books?id=EqdFAAAAIBAJ&pg=PA20&dq=%22Miss+Universe%22+%221987&article_id=3908,2220735&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiRjfrswKf_AhWHQN4KHYU0D4AQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221987&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Dapat sanang papangunahan ni Bob Barker ang kompetisyon sa ika-21 pagkakataon, ngunit bumitaw ito sa kanyang tungkulin upang magprotesta laban sa paggawad ng mga ''fur coat'' bilang gantimpala.<ref>{{Cite news |date=26 Nobyembre 1988 |title=Activists for animals protest fur sales |language=en |pages=25 |work=The Bangor Daily News |url=https://www.newspapers.com/clip/57297916/the-bangor-daily-news/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=27 Nobyembre 1988 |title=TV celebrities join in fur protest |language=en |pages=8 |work=Ukiah Daily Journal |url=https://www.newspapers.com/article/ukiah-daily-journal/125775662/ |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=26 Nobyembre 1988 |title=Furs |language=en |pages=A1, A8 |work=The Press Democrat |url=https://www.newspapers.com/article/the-press-democrat/85300022/ |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Taipei City montage.PNG|thumb|332x332px|Lungsod ng Taipei, ang lokasyon ng Miss Universe 1988.]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Oktubre 1987, inanunsyo ng pangulo ng Miss Universe Inc. na si George Honchar na gaganapin ang edisyong ito sa Taipei.<ref name=":1" /> Ito ay matapos tanggalin ng pamahalaan ng Taywan ang pagbabawal nito sa pagsasagawa o paglahok sa mga ''beauty pageant'' at bilang pagkakataon upang isulong ang turismo ng bansa sa mundo.<ref>{{Cite web |last=Cheung |first=Han |date=26 Marso 2023 |title=Taiwan in Time: Promoting Taiwan through Miss China |url=https://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2023/03/26/2003796740 |access-date=25 Abril 2023 |website=Taipei Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=10 Abril 1988 |title=Taiwan aims to be convention centre of Asia |language=en |pages=16 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19880410-1.2.44.7.3 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Hulyo 1988 |title=From Moth Eyebrows To Pink Bikinis |url=https://taiwantoday.tw/news.php?unit=12&post=22511 |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Taiwan Today |language=en}}</ref> Nagkaroon ng kasunduan ang Formosa Airlines, isang ''regional airline'' ng Taywan, at ang Miss Universe Inc. na idaos ang kompetisyon sa Lin Kou Stadium, Taipei sa Mayo 1988.<ref>{{Cite web |last=Li |first=Laura |date=Nobyembre 1987 |title=Beauty Contests--The Pros and Cons |url=http://www.taiwan-panorama.com/en/Articles/Details?Guid=147466f1-4d7e-4247-95e7-7b15ac068c3c&CatId=9&postname=Beauty%20Contests--The%20Pros%20and%20Cons |access-date=13 Enero 2024 |website=Taiwan Panorama |language=zh-Hant-TW }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 66 na mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Dapat sanang lalahok sa edisyong ito si Miss Holland 1987 Angelique Cremers. Gayunpaman, dahil sa pangungulila sa kanyang bayan, nagpasya si Cremers na bumitiw na lamang sa puwesto, at iniluklok ang third runner-up ng Miss Holland 1987 Annebet Berendsen bilang kinatawan ng Olanda sa Miss Universe.<ref>{{Cite news |date=7 Mayo 1988 |title=Miss Holland in de ijskast |language=nl |trans-title=Miss Holland in the refrigerator |pages=33 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110610788:mpeg21:p033 |access-date=31 Mayo 2023 |via=Delpher}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1988 |title=Wat er mis ging met Miss Holland |language=nl |trans-title=What went wrong with Miss Holland |pages=36 |work=Limburgsch dagblad |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010611682:mpeg21:p036 |access-date=31 Mayo 2023 |via=Delpher}}</ref> Iniluklok ang first runner-up ng Miss France 1988 na si Claudia Frittolini bilang kinatawan ng Pransiya matapos na pinili ni Miss France 1988 Sylvie Bertin na huwag sumali sa kahit anong internasyonal na kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=16 Setyembre 2015 |title=Miss France: à chaque Miss son scandale |trans-title=Miss France: to each Miss her scandal |url=http://www.premiere.fr/Tele/Miss-France-a-chaque-Miss-son-scandale |access-date=31 Mayo 2023 |website=Première |language=FR}}</ref><ref>{{Cite web |last=Perflinker |first=Rita |date=13 Enero 2021 |title=Sylvie Bertin victime d'un grave accident : Miss France 1988 raconte son expérience de mort imminente - Voici |trans-title=Sylvie Bertin victim of a serious accident: Miss France 1988 recounts her near-death experience |url=https://www.voici.fr/news-people/actu-people/sylvie-bertin-victime-dun-grave-accident-miss-france-1988-raconte-son-experience-de-mort-imminente-694670 |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Voici |language=fr}}</ref><ref>{{Cite web |last=Dabri |first=Laia |date=13 Enero 2021 |title=Une ancienne Miss France victime d'un grave accident, "violemment percutée par une voiture" |trans-title=A former Miss France victim of a serious accident, "violently hit by a car" |url=https://www.purepeople.com/article/une-ancienne-miss-france-victime-d-un-grave-accident-violemment-percutee-par-une-voiture_a419675/1 |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Purepeople |language=fr}}</ref> Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang Republika ng Tsina na huling sumali noong [[Miss Universe 1964|1964]], Bermuda na huling sumali noong [[Miss Universe 1985|1985]], at Belhika, Eskosya, Hibraltar, Lupangyelo, at Luksemburgo na huling sumali noong [[Miss Universe 1986|1986]]. Hindi sumali ang mga bansang Barbados, Belis, Curaçao, Gresya, Indiya, Kenya, Panama, Senegal, at Tsipre sa edisyong ito matapos mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1988''' | * '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' – '''[[Porntip Nakhirunkanok]]<ref name=":0" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Jang Yoon-jeong<ref name=":0" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Amanda Olivares<ref name=":0" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Mizuho Sakaguchi<ref name=":0" /> |- |4th runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] – Pauline Yeung<ref name=":0" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Yajaira Vera<ref name=":3">{{Cite news |date=24 Mayo 1988 |title=Tailandia obtuvo el título Miss Universo |language=es |trans-title=Thailand won the Miss Universe title |pages=2A |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=o60tAAAAIBAJ&sjid=foIFAAAAIBAJ&pg=7019%2C5491384 |access-date=3 Hunyo 2023}}</ref> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Courtney Gibbs<ref name=":0" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Diana Arévalo<ref name=":2">{{Cite news |last=De Garcia Pena |first=Luz Maria |date=23 Mayo 1988 |title=Hoy, nueva Miss Universo |language=es |trans-title=Today, new Miss Universe |pages=2B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=wWQdAAAAIBAJ&sjid=rVwEAAAAIBAJ&pg=6741%2C2296882 |access-date=27 Mayo 2023}}</ref> * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Bente Brunland<ref name=":3" /> * {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] – Patricia Jimenez<ref name=":3" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' |'''9.730 (1)''' |'''9.684 (1)''' |'''9.752 (1)''' |'''9.722 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |9.453 (2) |9.463 (2) |9.630 (2) |9.515 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |9.266 (3) |9.144 (3) |9.233 (3) |9.214 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |8.922 (4) |8.866 (5) |8.944 (5) |8.910 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |8.744 (6) |8.666 (7) |9.074 (4) |8.828 (5) |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |8.833 (5) |8.688 (6) |8.744 (8) |8.755 (6) |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |8.543 (8) |8.900 (4) |8.811 (7) |8.751 (7) |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.522 (9) |8.621 (8) |8.943 (6) |8.695 (8) |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |8.712 (7) |8.588 (9) |8.644 (9) |8.648 (9) |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |7.555 (10) |7.977 (10) |8.077 (10) |7.869 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] – Tracey Williams<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1988 |title=Easy on the lens |language=en |pages=6 |work=The South Bend Tribune |url=https://www.newspapers.com/clip/83757240/the-south-bend-tribune/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=23 Mayo 1988 |title=Hoy eligen Miss Universo |language=es |trans-title=Today they choose Miss Universe |pages=71 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=oq0tAAAAIBAJ&sjid=foIFAAAAIBAJ&pg=5172%2C5240820 |access-date=3 Hunyo 2023}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|GUM}} [[Guam]] – Liza Maria Camacho<ref name=":2" /> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – [[Porntip Nakhirunkanok]]<ref name=":2" /><ref name=":4" /> |- |1st runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Courtney Gibbs<ref name=":2" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Mizuho Sakaguchi<ref name=":2" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1984|1984]], 10 ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''question and answer round.'' === Komite sa pagpili === * Emilio Estefan – Kubano-Amerikanong mangaawit na nanalo ng 19 na [[Gawad Grammy]] * Ole Henriksen – Danes na ''skincare expert'' * Barbara Palacios – [[Miss Universe 1986]] mula sa Beneswela * Dick Rutan – ''Officer'' ng [[Hukbong Himpapawid ng Estados Unidos]]<ref name=":3" /> * Susan Ruttan – Amerikanang aktres<ref name=":3" /> * Valentino – Italyanong taga-disenyo * Jeana Yeager – Amerikanang piloto<ref name=":3" /> * Fernando Allende – Mehikanong aktor, mangaawit, at direktor<ref>{{Cite news |date=4 Abril 1988 |title=Fernando Allende será jurado en el Miss Universo |language=es |trans-title=Fernando Allende will be a judge in the Miss Universe |pages=13 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=WE5cAAAAIBAJ&sjid=BVYNAAAAIBAJ&pg=1106%2C832468 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> * Ron Greschner – Kanadyanong manlalaro ng ''ice hockey'' * Olivia Margarette Brown – Amerikanang aktres * Charlotte Rae – Amerikanang aktres at mangaawit * Yung Hsiu Hsin – Propesor ng Musika sa National Taiwan Normal University at Chinese Culture University == Mga kandidata == 66 na kandidata ang kumalahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1988 |title=Thai woman crowned Miss Universe |language=en |pages=10 |work=Point Pleasant Register |url=https://news.google.com/newspapers?id=cb1BAAAAIBAJ&sjid=uKkMAAAAIBAJ&pg=3221%2C4659787 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Claudia Pereyra<ref>{{Cite web |last= |date=23 Setyembre 2022 |title=Sorprendió a todos: Luisana Lopilato compartió material inédito de los comienzos de su carrera |trans-title=Everyone was surprised: Luisana Lopilato shared unpublished material from the beginning of her career |url=https://www.clarin.com/fama/sorprendio-luisana-lopilato-compartio-material-inedito-comienzos-carrera_0_CeHWPHLccP.html |access-date=24 Mayo 2023 |website=Clarín |language=es}}</ref> |24 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Vanessa Gibson |18 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Maria Steinhart<ref>{{Cite news |date=28 Pebrero 1988 |title=Maria Steinhart |language=de |work=Der Spiegel |url=https://www.spiegel.de/politik/maria-steinhart-a-f6fd574f-0002-0001-0000-000013529912 |access-date=24 Mayo 2023 |issn=2195-1349}}</ref> |21 |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Natasha Pinder |20 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Daisy Van Cauwenbergh<ref>{{Cite web |date=5 Hulyo 2016 |title=Hoe ex-Miss België Daisy Van Cauwenbergh van de aardbodem verdween |trans-title=How ex-Miss Belgium Daisy Van Cauwenbergh disappeared from the face of the earth |url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20160705_02371403 |access-date=24 Mayo 2023 |website=Het Nieuwsblad |language=nl-BE}}</ref> |19 |Limbourg |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Kim Lightbourne<ref>{{Cite web |date=27 Mayo 1988 |title=Contestant complaints |url=https://www.upi.com/Archives/1988/05/27/CONTESTANT-COMPLAINTS/5577580708800/ |access-date=30 Disyembre 2022 |website=UPI |language=en}}</ref> |22 |Somerset |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Yajaira Vera<ref>{{Cite news |date=8 Pebrero 1988 |title=Yajaira Vera, Miss Venezuela 1988 |language=es |pages=19 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=kPJCAAAAIBAJ&sjid=OKwMAAAAIBAJ&pg=1131%2C1545707 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |24 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Isabel Beduschi<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |19 |Blumenau |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Ana María Pereyra<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |trans-title=The title gave them joy, work and fame that they still savor |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Pernille Nathansen |20 |Favrskov |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Amina Shelbaya<ref>{{Cite web |last=Saeed |first=Saeed |date=7 Abril 2023 |title=Ramadan 2023: Ramez Galal’s new prank show lacks the winning flavours of old |url=https://www.thenationalnews.com/weekend/2023/04/07/ramadan-2023-ramez-galals-new-prank-show-lacks-the-winning-flavours-of-old/ |access-date=12 Disyembre 2023 |website=The National |language=en}}</ref> |20 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Cecilia Pozo<ref name=":5">{{Cite news |date=26 Abril 1988 |title=Isabel Cristiane Beduschi, electa Miss Sudamerica |language=es |trans-title=Isabel Cristiane Beduschi, elected Miss South America |pages=15 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=bU5cAAAAIBAJ&sjid=BVYNAAAAIBAJ&pg=1244%2C5483435 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Ana Margarita Vaquerano<ref name=":6">{{Cite news |last=Ramirez |first=Katia |date=2 Hunyo 1988 |title=El Salvador y Guatemala estuvieron bien representados en el certamen Miss Universo |language=es |trans-title=El Salvador and Guatemala were well represented in the Miss Universe pageant |pages=6 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=T_JCAAAAIBAJ&sjid=I6wMAAAAIBAJ&pg=1296%2C169737 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |17 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Amanda Laird<ref>{{Cite news |date=22 Abril 1988 |title=Scottish money show widens its horizons to general investment |language=en |pages=15 |work=The Glasgow Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=xThAAAAAIBAJ&sjid=N1kMAAAAIBAJ&pg=2351%2C5806026 |access-date=27 Mayo 2023}}</ref> |21 |[[Edinburgh]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Sonsoles Artigas<ref>{{Cite web |last= |first= |date=20 Mayo 2023 |title=Sonsoles Artigas cumple años con sus amigos en Las Palmas de Gran Canaria |trans-title=Sonsoles Artigas celebrates his birthday with his friends in Las Palmas de Gran Canaria |url=https://www.laprovincia.es/sociedad/2023/05/20/sonsoles-artigas-cumple-anos-amigos-87654213.html |access-date=27 Mayo 2023 |website=La Provincia |language=es}}</ref> |21 |[[Madrid]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Courtney Gibbs<ref>{{Cite news |date=2 Marso 1988 |title=Miss Texas becomes Miss USA |language=en |pages=3 |work=The Reporter-Times |url=https://www.newspapers.com/clip/114716855/obit-dwight-sherburne-age-85/ |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |Fort Worth |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Lise Marie Williams |22 |Clwyd |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Liza Maria Camacho<ref>{{Cite web |date=5 Agosto 2016 |title=Miss Universe Guam contestants announced |url=https://www.postcrescent.com/story/life/2016/08/05/miss-universe-guam-contestants-announced/88049396/ |access-date=27 Mayo 2023 |website=The Post-Crescent |language=en-US}}</ref> |18 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Silvia Mansilla<ref name=":6" /> |18 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Leota Suah<ref>{{Cite web |last=Grandison |first=Garfene |date=25 Agosto 2010 |title=Phillipps modelled for much of her life |url=https://jamaica-gleaner.com/gleaner/20100825/ent/ent1.html |access-date=27 Mayo 2023 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |24 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Mizuho Sakaguchi<ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1988 |title=Thai-born woman wins beauty title |language=en |pages=1 |work=The Lewiston Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=LSEgAAAAIBAJ&sjid=YmYFAAAAIBAJ&pg=2938%2C3412867 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |Nishinomiya |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Mayte Sanchez |19 |Hibraltar |- |{{Flagicon image|Flag of the Northern Mariana Islands (1976–1989).svg}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Ruby Jean Hamilton<ref>{{Cite web |date=19 Pebrero 1999 |title=A modest proposal |url=https://www.saipantribune.com/index.php/945db0a5-1dfb-11e4-aedf-250bc8c9958e/ |access-date=1 Hunyo 2023 |website=Saipan Tribune |language=en-US}}</ref> |22 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Jacqueline Herrera<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |trans-title=Miss Honduras, a story to tell |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |22 |San Pedro Sula |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Pauline Yeung<ref>{{Cite news |last=Lam |first=Jenny |date=13 Hunyo 1988 |title=No Asian bias in beauty quest, says Miss HK |language=en |pages=23 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19880613-1.2.89.28.1 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Hong Kong |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Tracey Williams<ref>{{Cite news |date=14 Abril 1988 |title=England glory for our Tracey |language=en |pages=8 |work=Free Press Recorder |url=https://www.newspapers.com/clip/107379970/miss-england-1988/ |access-date=30 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |Selston |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Adrienne Rock<ref>{{Cite web |last=Egan |first=Barry |date=11 Setyembre 2016 |title=The lonely death and troubled life of a wonderful Miss Ireland |url=https://www.independent.ie/style/the-lonely-death-and-troubled-life-of-a-wonderful-miss-ireland/35039749.html |access-date=27 Mayo 2023 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |23 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Shirly Ben Mordechai<ref>{{Cite news |date=1 Abril 1988 |title=High school student will represent Israel |language=en |pages=4 |work=The Australian Jewish Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/263260691?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=24 Mayo 2023 |via=Trove}}</ref> |17 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Simona Ventura<ref>{{Cite web |date=9 Marso 2016 |title=Da Miss Muretto all’Isola dei Famosi, Simona Ventura: come era e com’è |trans-title=From Miss Muretto to Isola dei Famosi, Simona Ventura: as it was and as it is |url=https://www.lastampa.it/spettacoli/2016/03/09/news/da-miss-muretto-all-isola-dei-famosi-simona-ventura-come-era-e-com-e-1.36574619/ |access-date=27 Mayo 2023 |website=La Stampa |language=it}}</ref> |23 |Turin |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Melinda Gillies |23 |London |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Christiane Kopp<ref>{{Cite news |date=10 Marso 1988 |title=Young beauty queens |language=en |pages=12 |work=The Vancouver Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/57859313/the-vancouver-sun/ |access-date=28 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Berlin]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Nelda Farrington<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |22 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Heather Carty |23 |St. Croix |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Edna Smith |21 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Diana Arévalo<ref>{{Cite web |last= |date=14 Disyembre 1987 |title=Diana Patricia: Por quinta vez Santander se lleva la corona |trans-title=Diana Patricia: For the fifth time Santander takes the crown |url=https://www.semana.com/diana-patricia/9669-3/ |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Semana |language=es}}</ref> |20 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Bucaramanga]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Erika Paoli<ref>{{Cite news |date=9 Mayo 1988 |title=Sociedad |language=es |pages=61 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=GKE0AAAAIBAJ&sjid=goIFAAAAIBAJ&pg=3587%2C2143497 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Elaine Fakhoury |19 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Lydie Garnie |22 |Leudelange |- |{{flagicon|GRL}} [[Greenland|Lupanglunti]] |Nuno Nette Baadh<ref>{{Cite news |date=25 Abril 1988 |title=Miss Greenland 88 |language=is |pages=1 |work=Atuagagdliutit |url=https://timarit.is/page/3819818?iabr=on |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |18 |[[Nuuk]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Anna Margrét Jonsdóttir<ref>{{Cite news |date=29 Abril 1988 |title=Anna Margrét í Miss Universe |language=is |trans-title=Anna Margrét in Miss Universe |pages=5 |work=Dagblaðið Vísir |url=https://timarit.is/page/2543275?iabr=on |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |22 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Linda Lum<ref>{{Cite news |date=13 Marso 1988 |title=Johor Baru model to represent nation in Miss Universe contest |language=en |pages=10 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19880313-1.1.10 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Johor Bahru |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Stephanie Spiteri<ref>{{Cite web |date=22 Abril 2005 |title=Lets do lunch |url=https://www.independent.com.mt/articles/2005-04-22/local-news/Lets-do-lunch:-Stephanie-Spiteri-74507 |access-date=27 Mayo 2023 |website=The Malta Independent |language=en}}</ref> |17 |[[Valletta]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Amanda Olivares<ref>{{Cite web |date=28 Mayo 2021 |title=Miss Universo: Amanda Olivares, ella es la Mexicana a la que le robaron la corona en 1988 |trans-title=Miss Universe: Amanda Olivares, she is the Mexican from whom the crown was stolen in 1988 |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2021/5/28/miss-universo-amanda-olivares-ella-es-la-mexicana-la-que-le-robaron-la-corona-en-1988-300879.html |access-date=27 Mayo 2023 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref> |22 |[[Talaan ng mga lungsod sa Mehiko|Puebla]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Omasan Buwa<ref>{{Cite web |last=Anyanwu |first=Christy |date=15 Abril 2017 |title=Being ex-beauty queen still puts me under pressure –Omasan Buwa |url=https://sunnewsonline.com/being-ex-beauty-queen-still-puts-me-under-pressure-omasan-buwa/ |access-date=27 Mayo 2023 |website=The Sun Nigeria |language=en}}</ref> |22 |[[Lagos]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Bente Brunland<ref>{{Cite web |last=Høigilt |first=Henriette |date=14 Disyembre 2007 |title=Til Miss Universe-finalen |url=https://www.seher.no/kjendis/til-miss-universe-finalen/64893387 |access-date=27 Mayo 2023 |website=Se og Hør |language=no}}</ref> |21 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Lana Coc-Kroft<ref>{{Cite web |last=Gamble |first=Warren |date=14 Marso 2003 |title=Lana Coc-Kroft, comfortable in her own skin |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/lana-coc-kroft-comfortable-in-her-own-skin/VU4RRTZE52TV6ONT43AVNIH24I/ |access-date=30 Disyembre 2022 |website=NZ Herald |language=en-NZ}}</ref> |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Annabet Berendsen<ref>{{Cite news |date=19 Setyembre 1988 |title=Miss Holland verkiezing |language=nl |trans-title=Miss Holland pageant |pages=3 |work=Dutch Australian Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/223134617?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Trove}}</ref> |22 |[[Amsterdam]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Marta Noemi Acosta<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Katia Escudero<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |24 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Perfida Limpin<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=10 Mayo 2001 |title=50 years with the Miss U Pageant |url=https://www.philstar.com/entertainment/2001/05/10/94374/50-years-miss-u-pageant-funfare-ricardo-f-lo |access-date=22 Abril 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |23 |[[Lungsod Quezon]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Nina Björnström<ref>{{Cite web |last=Lempinen |first=Jenna |date=1 Oktubre 2022 |title=Parantumaton sairaus pysäytti |trans-title=An incurable disease stopped |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000009102746.html |access-date=31 Mayo 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |20 |Porvoo |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Isabel Pardo<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1988 |title=Sociedad |language=es |pages=33 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=GaE0AAAAIBAJ&sjid=goIFAAAAIBAJ&pg=2076%2C1714141 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |24 |Guaynabo |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Isabel Costa<ref>{{Cite web |last=Serina |first=Maria |date=10 Agosto 2015 |title=O estilo de Isabel Costa |trans-title=Isabel Costa's style |url=https://executiva.pt/o-estilo-de-isabel-costa/ |access-date=31 Mayo 2023 |website=Executiva |language=pt}}</ref> |20 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Claudia Frittolini<ref>{{Cite web |last=Lobjoie |first=Grégory |date=12 Pebrero 2019 |title=Claudia Frittolini relaxée |trans-title=Claudia Frittolini relaxed |url=https://www.dna.fr/justice/2019/02/12/claudia-frittolini-relaxee |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Dernières Nouvelles d'Alsace |language=FR-fr}}</ref> |20 |Illzach |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Patricia Jimenez<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |22 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Jade Hu<ref>{{Cite news |date=18 Abril 1988 |title=Taiwan beauties on stage again |language=en |pages=6 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19880418-1.1.6 |access-date=27 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Audrey Ann Tay<ref>{{Cite news |date=12 Marso 1988 |title=I’ll stop at two, says beauty queen with 15 brothers and sisters |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/stoverseas19880312-1.2.6.11 |access-date=23 Mayo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Deepthi Alles<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1988 |title=Fegurðardísirnar mættar til leiks |language=is |trans-title=The beauty queens have come to play |pages=54 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1680192?iabr=on |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |22 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Annika Davidsson<ref>{{Cite news |date=18 Setyembre 1988 |title=The status of women |language=en |pages=68 |work=The News-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=YOApAAAAIBAJ&sjid=TNMEAAAAIBAJ&pg=3222%2C1718170 |access-date=6 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |Umeå |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Gabriela Bigler |22 |[[Bern]] |- |'''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' |'''[[Porntip Nakhirunkanok]]'''<ref>{{Cite news |last=Roongwitoo |first=Napamon |date=12 Hulyo 2014 |title=From roots to wings |language=en |work=Bangkok Post |url=https://www.bangkokpost.com/life/social-and-lifestyle/420138/from-roots-to-wings |access-date=3 Hunyo 2023}}</ref> |19 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Jang Yoon-jeong<ref>{{Cite web |last=Park |first=Chung-a |date=3 Hunyo 2007 |title=Ex-Miss Korea Tops Internet News |url=https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2023/06/113_4079.html |access-date=3 Hunyo 2023 |website=The Korea Times |language=en}}</ref> |17 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Cheryl Ann Gordon |22 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Verónica Romero |20 |Viña del Mar |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Meltem Hakarar<ref>{{Cite web |date=24 Agosto 2018 |title=Çağla Şıkel'den Miss Turkey itirafı! |trans-title=Confession of Miss Turkey by Çağla Şıkel! |url=https://www.hurriyet.com.tr/galeri-cagla-sikelden-miss-turkey-itirafi-40181110/2 |access-date=15 Abril 2023 |website=Hürriyet |language=tr}}</ref> |18 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Carla Trombotti<ref name=":5" /> |21 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1988]] [[Kategorya:Taiwan]] e0wlr68vpdefeeu6cpzhojcul0dqksn 0 321678 2167297 2145362 2025-07-03T10:44:42Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167297 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=File:Angela Visser (1989).jpg|caption=Angela Visser, Miss Universe 1989|winner='''[[Angela Visser]]'''|date=Mayo 23, 1989|presenters={{Hlist|John Forsythe|Emma Samms|Karen Dianne Baldwin}}|venue=Fiesta Americana Condesa Hotel, [[Cancún]], [[Mehiko]]|entrants=76|placements=10|broadcaster={{Hlist|[[CBS]]|[[Televisa]]}}|congeniality=Sharon Simons <br /> {{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]]|best national costume=Flávia Cavalcanti<br>{{flagicon|Brazil|1968}} [[Brasil]]|photogenic=Karen Wenden <br /> {{flagicon|AUS}} [[Australya]]|debuts=[[San Vicente at ang Granadinas]]|withdraws=[[Libano]]|returns={{Hlist|[[Aruba]]|[[Belis]]|[[Curaçao]]|[[Gresya]]|[[Hayti]]|[[Indiya]]|[[Kapuluang Kayman]]|[[Mawrisyo]]|[[Polonya]]|[[Suriname]]}}|before=[[Miss Universe 1988|1988]]|next=[[Miss Universe 1990|1990]]|represented='''{{flagicon|Netherlands}} [[Olanda]]'''}} Ang '''Miss Universe 1989''' ay ang ika-38 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Fiesta Americana Condesa Hotel, [[Cancún]], [[Mehiko]] noong 23 Mayo 1989.<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1989 |title=Dutchwoman hopes fame will endure |language=en |pages=8 |work=Spokane Chronicle |url=https://books.google.com.ph/books?id=m1hYAAAAIBAJ&pg=PA8&dq=%22Andrea+Stelzer%22+%221989%22&article_id=5791,3839972&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjVv_jUxsD_AhU8a2wGHTj9CfAQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=%22Andrea%20Stelzer%22%20%221989%22&f=false |access-date=13 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1989 |title=Miss Universe pageant gives festive flavor of Mexico |language=en |pages=12 |work=The Durant Daily Democrat |url=https://books.google.com.ph/books?id=sfRDAAAAIBAJ&pg=PA12&dq=%22Miss+Universe%22+%221989%22&article_id=4538,1575853&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwicp6-znMT_AhUsWGwGHYouBic4WhDoAXoECAYQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221989%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Porntip Nakhirunkanok ng [[Thailand|Taylandiya]] si Angela Visser ng [[Netherlands|Olanda]] bilang Miss Universe 1989.<ref>{{Cite web |last=Wright |first=John |date=24 Mayo 1989 |title=Miss Holland Crowned As Miss Universe |url=https://apnews.com/article/4caa7e0879a448e209f29316344e3da1 |access-date=30 Disyembre 2022 |website=AP News |language=en}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |date=23 Mayo 1989 |title=Miss Holland wins Miss Universe Pageant |url=https://www.upi.com/Archives/1989/05/23/Miss-Holland-wins-Miss-Universe-Pageant/5448611899200/ |access-date=16 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Olanda sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1989 |title=La mas bella |language=es |trans-title=The most beautiful |pages=48 |work=La Nacion |url=https://books.google.com.ph/books?id=Wk4hAAAAIBAJ&pg=PA48&dq=%22Andrea+Stelzer%22+%221989%22&article_id=4081,3997593&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjVv_jUxsD_AhU8a2wGHTj9CfAQ6AF6BAgMEAI#v=onepage&q=%22Andrea%20Stelzer%22%20%221989%22&f=false |access-date=13 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1989 |title=Model will encourage women to reach goals |language=en |pages=A3 |work=The Deseret News |url=https://books.google.com.ph/books?id=3N4oAAAAIBAJ&pg=PA2&dq=%22Miss+Universe%22+%221989%22&article_id=2238,3520856&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjln6qknsT_AhWOcmwGHcoGCSg4ZBDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221989%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Louise Drevenstam ng Suwesya, samantalang nagtapos bilang second runner-up si Gretchen Polhemus ng [[Estados Unidos]].<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1989 |title=Miss Holland wins pageant |language=en |pages=7 |work=Rome News-Tribune |url=https://books.google.com.ph/books?id=OmowAAAAIBAJ&pg=PA7&dq=%22Andrea+Stelzer%22+%221989%22&article_id=4968,6491783&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjT8oX_yMD_AhWdcmwGHc2CCk04ChDoAXoECAoQAg#v=onepage&q=%22Andrea%20Stelzer%22%20%221989%22&f=false |access-date=13 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1989 |title=Holanda, nueva Miss Universo |language=es |trans-title=Holland, new Miss Universe |pages=7B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=Y6MqAAAAIBAJ&sjid=Q1gEAAAAIBAJ&pg=6527%2C3151160 |access-date=2 Hunyo 2023}}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Hunyo 1989 |title=Angela Visser Miss Universe |language=nl |pages=8 |work=Dutch Australian Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/223135372?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Trove}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-anim na bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni John Forsythe ang kompetisyon, samantalang sina Emma Samms at [[Miss Universe 1982]] Karen Baldwin ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1989 |title=Tonight's TV highlights |language=en |pages=23 |work=Reading Eagle |url=https://books.google.com.ph/books?id=LPkhAAAAIBAJ&pg=PA169&dq=%22Miss+Universe%22+%22John+Forsythe%22&article_id=5013,4183733&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwimysuCycH_AhX9amwGHRhzAvIQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22John%20Forsythe%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1989 |title=Comedy show offers a few yuks |language=en |pages=F11 |work=The Spokesman-Review |url=https://books.google.com.ph/books?id=0mRWAAAAIBAJ&pg=PA20&dq=%22Miss+Universe%22+%22John+Forsythe%22&article_id=1025,1283156&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwibrP-4ysH_AhVGXWwGHd4iDD84FBDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22John%20Forsythe%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1989 |title=Miss Holland wins Miss Universe title |language=en |pages=11 |work=The Bryan Times |url=https://books.google.com.ph/books?id=TnpPAAAAIBAJ&pg=PA11&dq=%22Miss+Universe%22+%22John+Forsythe%22&article_id=6019,5522482&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwibrP-4ysH_AhVGXWwGHd4iDD84FBDoAXoECAsQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22John%20Forsythe%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> == Kasaysayan == === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 6 Enero 1989, Inanunsyo ng pangulo ng Miss Mexico pageant na si Carlos Guerrero na ang kompetisyon ay gaganapin sa Fiesta Americana Condesa Hotel sa Cancún sa 23 Mayo 1989.<ref>{{Cite news |date=6 Enero 1989 |title=Este año 'Miss Universo' se celebrará en Cancún |language=es |trans-title=This year, 'Miss Universe' will be held in Cancun |pages=47 |work=La Nación |url=https://books.google.com.ph/books?id=3PU0AAAAIBAJ&pg=PA47&dq=%22miss+universe%22+%221989%22+%22cancun%22&article_id=6823,1526748&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjWioOgk7X_AhVocmwGHavgBzoQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%22miss%20universe%22%20%221989%22%20%22cancun%22&f=false |access-date=9 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=17 Enero 1989 |title=Miss Universo 1989, negocio redondo |language=es |trans-title=Miss Universe 1989, round business |pages=14 |work=La Opinión |url=https://books.google.com.ph/books?id=aUpcAAAAIBAJ&pg=PA14&dq=%22miss+universe%22+%221989%22+%22cancun%22&article_id=4337,3151967&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjWioOgk7X_AhVocmwGHavgBzoQ6AF6BAgMEAI#v=onepage&q=%22miss%20universe%22%20%221989%22%20%22cancun%22&f=false |access-date=9 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Ito ang panglawang beses na ginanap sa Mehiko ang kompetisyon. Noong 16 Enero, nilagdaan ng noo'y Gobernador ng Quintana Roo na si Miguel Borge Martín ang kontrata kasama ang Miss Universe Inc. upang idaos ang Miss Universe pageant sa Cancún.<ref>{{Cite news |date=16 Enero 1989 |title=Miss Universe-keuze in Cancun |language=nl |trans-title=Miss Universe choice in Cancun |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642533:mpeg21:p005 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-anim na mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang second runner-up ng Miss Hong Kong 1989 na si Cynthia Yuk upang kumatawan sa kaniyang bansa matapos na umurong sa kompetisyon ang orihinal na nagwagi na si Michelle Reis dahil sa dahilang pangkalusugan.<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=22 Nobyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kong winners from the 1980s – what are they doing now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3200520/10-miss-hong-kongs-1980s-where-are-they-now-joyce-godenzi-marrying-martial-arts-master-sammo-hung |access-date=27 Disyembre 2022 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Hunyo 1989 |title=Massacre in Beijing moves Hongkong beauty to tears |language=en |pages=21 |work=New Paper |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/newpaper19890622-1.2.26.5989&QT=%22missuniverse%22&oref=article |access-date=15 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> Iniluklok ang third runner-up ng Miss France 1989 na si Pascale Meotti upang kumatawan sa kanyang bansa dahil hindi umabot sa ''age requirement'' si Miss France 1989 Peggy Zlotkowski.<ref>{{Cite news |date=29 Abril 1989 |title=Teen disqualified from beauty contest |language=en |pages=9 |work=The Vindicator |url=https://books.google.com.ph/books?id=3fRYAAAAIBAJ&pg=PA9&dq=%22Peggy+Zlotkowski%22&article_id=5009,6980172&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi1p8-s0bz_AhVAZmwGHQVYAjEQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%22Peggy%20Zlotkowski%22&f=false |access-date=12 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=30 Abril 1989 |title=Too young |language=en |pages=9A |work=The Times-News |url=https://books.google.com.ph/books?id=vkYaAAAAIBAJ&pg=PA85&dq=%22Peggy+Zlotkowski%22&article_id=4326,7730538&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi1p8-s0bz_AhVAZmwGHQVYAjEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Peggy%20Zlotkowski%22&f=false |access-date=12 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite web |last=Bellecour |first=Mathilde |date=15 Abril 2023 |title=«Une chute célèbre» : que devient Peggy Zlotkowski (Miss France 1989), qui s'était évanouie à l'annonce de sa victoire? |trans-title="A famous fall": what becomes of Peggy Zlotkowski (Miss France 1989), who had fainted at the announcement of her victory? |url=https://www.voici.fr/news-people/une-chute-celebre-que-devient-peggy-zlotkowski-miss-france-1989-qui-setait-evanouie-a-lannonce-de-sa-victoire-745170 |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Voici |language=fr}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Unang sumali sa edisyong ito ang San Vicente at ang Granadinas bilang isang malayang bansa, at bumalik ang mga bansang Mawrisyo na huling sumali noong [[Miss Universe 1979|1979]], Suriname na huling sumali noong [[Miss Universe 1982|1982]], Hayti at Kapuluang Kayman na huling sumali noong [[Miss Universe 1985|1985]], Aruba at Polonya na huling sumali noong [[Miss Universe 1986|1986]], at Belis, Curaçao, Gresya, at Indiya na huling sumali noong [[Miss Universe 1987|1987]]. Hindi sumali ang bansang Libano sa edisyong ito mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1989 Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1989 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1989''' | * '''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]''' – '''[[Angela Visser]]'''<ref name=":3">{{Cite news |last=Wright |first=John |date=24 Mayo 1989 |title=Miss Holland is new Miss Universe |language=en |pages=12 |work=Daily Union |url=https://books.google.com.ph/books?id=capEAAAAIBAJ&pg=PA7&dq=%22Andrea+Stelzer%22+%221989%22&article_id=2237,4442854&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjVv_jUxsD_AhU8a2wGHTj9CfAQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%22Andrea%20Stelzer%22%20%221989%22&f=false |access-date=13 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Louise Drevenstam<ref name=":3" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Gretchen Polhemus<ref name=":3" /> |- |3rd runner-up | * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Joanna Gapińska<ref name=":3" /> |- |4th runner-up | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Adriana Abascal<ref name=":3" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Eva Lisa Ljung<ref name=":3" /> * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] – Andrea Stelzer<ref name=":3" /> * {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] – Sandra Foster<ref name=":3" /> * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Åsa Lövdahl<ref name=":3" /> * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Macarena Mina<ref name=":3" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]''' |'''9.583 (1)''' |'''9.725 (1)''' |'''9.824 (1)''' |'''9.710 (1)<ref name=":0" />''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |9.261 (2) |9.233 (2) |9.376 (2) |9.290 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.511 (5) |8.894 (4) |8.927 (8) |8.777 (5) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |8.472 (6) |9.105 (3) |9.027 (4) |8.868 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |8.650 (3) |8.883 (5) |9.026 (5) |8.853 (4) |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |8.461 (7) |8.737 (7) |9.010 (6) |8.736 (6) |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |8.204 (8) |8.727 (8) |9.096 (3) |8.675 (7) |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |8.533 (4) |8.661 (9) |8.755 (9) |8.649 (8) |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |8.111 (9) |8.788 (6) |8.933 (7) |8.610 (9) |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |8.033 (10) |8.505 (10) |8.755 (9) |8.431 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] – Karen Wenden<ref name=":2">{{Cite news |date=23 Mayo 1989 |title=Miss Holanda, la nueva reina |language=es |trans-title=Miss Holland, the new queen |pages=2A |work=La Nacion |url=https://books.google.com.ph/books?id=WU4hAAAAIBAJ&pg=PA71&dq=%22miss+universe%22+%221989%22&article_id=6726,2852948&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjSuf6xrMD_AhXRamwGHYs2Ce04KBDoAXoECAIQAg#v=onepage&q=%22miss%20universe%22%20%221989%22&f=false |access-date=13 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] – Sharon Simons<ref name=":2" /> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]– Flávia Cavalcanti<ref name=":4">{{Cite news |date=15 Mayo 1989 |title=Brasil obtiene premio a 'mejor traje típico' |language=es |trans-title=Brazil wins the 'best national costume' award |pages=10 |work=La Opinión |url=https://books.google.com.ph/books?id=hphEAAAAIBAJ&pg=PA10&dq=Yonlada+Ronghanam&article_id=1143,3710507&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwikvLHfx8H_AhXUbGwGHYXcD9wQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=Yonlada%20Ronghanam&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] – Helka Cuevas<ref name=":4" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Yonlada Ronghanam<ref name=":4" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1984|1984]], sampung ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''.<ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1989 |title=New Miss Universe |language=EN |pages=9D |work=The Victoria Advocate |url=https://books.google.com.ph/books?id=gjZSAAAAIBAJ&pg=PA22&dq=%22Miss+Universe%22+%221989%22&article_id=7316,5455842&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjln6qknsT_AhWOcmwGHcoGCSg4ZBDoAXoECAQQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221989%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semifinalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na sumabak sa ''question and answer round.'' === Komite sa pagpili === * Brenda Dykgraaf – Amerikanang ''fitness expert'' <ref name=":5">{{Cite news |date=23 Mayo 1989 |title=En Cancun, la mas opcionada es Miss USA |language=es |trans-title=In Cancun, the most optioned is Miss USA |pages=1C |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=YqMqAAAAIBAJ&pg=PA9&dq=%22Mar%C3%ADa+Teresa+Egurrola%22&article_id=2969,2925588&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwib8vvElcT_AhVjbmwGHUiCC-I4HhDoAXoECAMQAg#v=onepage&q=%22Mar%C3%ADa%20Teresa%20Egurrola%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> * Phil Richards – ''Make-up artist<ref name=":2" />'' * Jacqueline Briskin – Amerikanang manunulat ng ''historical fiction<ref name=":0" />'' * José Eber – ''Pranses'' na ''hairstylist<ref name=":5" />'' * Rosalynn Sumners – Amerikanang atletang Olimpiko sa ''figure skating<ref name=":5" />'' * Michael Warren – Amerikanong aktor<ref name=":2" /> * Josie Natori – Pilipinang taga-disenyo at CEO at tagapagtatag ng ''The Natori Company<ref name=":0" />'' * Giuseppe Della Schiava – Editor sa Harper's Bazaar Italia<ref name=":0" /> * Jane Feinberg – ''Casting director<ref name=":5" />'' * Sy Weintraub – Dating pangulo ng Columbia Pictures<ref name=":5" /> * Emmanuel – Mehikanong mangaawit<ref name=":0" /> == Mga kandidata == Pitumpu't-anim na kandidata ang kumalahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Luisa Norbis<ref>{{Cite web |last=Roa |first=Gonzalo |date=5 Mayo 2017 |title=Google y Yahoo! ya pagaron $ 10 millones a ex modelos por relacionarlas con páginas porno |trans-title=Google and Yahoo! already paid $10 million to former models for linking them to porn pages |url=https://www.clarin.com/sociedad/google-yahoo-pagaron-10-millones-ex-modelos-relacionarlas-paginas-porno_0_S1edCEF1W.html |access-date=25 Abril 2023 |website=Clarín |language=es}}</ref> |17 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Carina Felix<ref>{{Cite news |date=26 Abril 1989 |title=Miss Aruba Carina Felix |language=nl |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642923:mpeg21:p005 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |24 |San Nicolaas |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Karen Wenden<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1989 |title=Quien sera coronada Miss Universo? |language=es |trans-title=Who will be crowned Miss Universe? |pages=2C |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=i5hEAAAAIBAJ&pg=PA10&dq=%22Miss+Universe%22+%22Karen+Wenden%22&article_id=1240,4689876&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwim5L7IzMH_AhWVTmwGHVOfDeUQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Karen%20Wenden%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |17 |Palm Beach |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Tina Berghold<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1989 |title=Keeping cool |language=en |pages=11 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19890510-1.1.11 |access-date=26 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Tasha Ramirez<ref>{{Cite web |date=27 Mayo 1989 |title=Star Studded Panel to Choose the New Miss Bahamas World |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/local/Star_Studded_Panel_to_Choose_the_New_Miss_Bahamas_World_printer.shtml |access-date=13 Hunyo 2023 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |18 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Anne de Baetzelier<ref>{{Cite web |last=Liesenborghs |first=Gilles |date=15 Enero 2023 |title=Dit is de nieuwe Miss Universe, en ze komt niet uit België |trans-title=This is the new Miss Universe, and she's not from Belgium |url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20230115_93028600 |access-date=2 Hunyo 2023 |website=Het Nieuwsblad |language=nl-BE}}</ref> |24 |Liederkerke |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Andrea McKoy |22 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Cornelia Furbert |18 |St. George's |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Eva Lisa Ljung<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=16 Nobyembre 2022 |title=Miss Venezuela: Ni tan niñas, ni tan venezolanas… |url=https://diariodelosandes.com/miss-venezuela-ni-tan-ninas-ni-tan-venezolanas/ |access-date=19 Disyembre 2022 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |18 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Flávia Cavalcanti<ref>{{Cite news |date=28 Pebrero 1990 |title=Politica no camarote do rei |language=pt |trans-title=Politics in the King's box |pages=20 |work=Jornal do Brasil |url=https://books.google.com.ph/books?id=g7QiAAAAIBAJ&pg=PA20&dq=%22Miss+Brasil%22+%221989%22&article_id=3673,2304023&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjS7NmWrLb_AhVIS2wGHY0rDBMQ6AF6BAgBEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Brasil%22%20%221989%22&f=false |access-date=9 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |[[São Paulo]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Raquel Cors<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |trans-title=The title gave them joy, work and fame that they still savor |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |18 |Tarija |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Anna Maria Mosteiro<ref>{{Cite news |date=30 Marso 1989 |title=Miss Curaçao 1989 |language=nl |pages=1 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642900:mpeg21:p001 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |23 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Louise Mejlhede |21 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Sally Attah |21 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |María Eugenia Molina |23 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Beatriz López |19 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Victoria Lace<ref>{{Cite news |date=29 Marso 1989 |title=Scotland's No. 1 girl! |language=en |pages=3 |work=Daily Record |url=https://www.newspapers.com/article/daily-record-miss-scotland-1989/107316751/ |access-date=2 Hunyo 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Ayrshire |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Eva Pedraza<ref>{{Cite web |last=Tomás |first=Helena |date=5 Hulyo 2022 |title=Eva Pedraza, de su matrimonio con un actor de éxito a su paso por la política |trans-title=Eva Pedraza: from her marriage to a successful actor to her time in politics |url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/famosos/2022-07-05/eva-pedraza-quien-es-modelo-vida-personal-pareja_3455739/ |access-date=9 Hunyo 2023 |website=El Confidencial |language=es}}</ref> |18 |Córdoba |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Gretchen Polhemus<ref>{{Cite news |date=1 Marso 1989 |title=Miss USA is Texas' fifth victory in a row |language=en |pages=1, 11 |work=The Durant Daily Democrat |url=https://news.google.com/newspapers?id=6vtDAAAAIBAJ&sjid=KbAMAAAAIBAJ&pg=5962%2C3374 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |24 |Fort Worth |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Andrea Jones |23 |Clwyd |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Kristiana Latani |21 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Janice Santos |17 |Yigo |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Helka Cuevas<ref name=":1">{{Cite web |date=25 Enero 2017 |title=Concursantes de Miss Guatemala que han dejado huella en Miss Universo |trans-title=Miss Guatemala contestants who have left their mark on Miss Universe |url=https://www.prensalibre.com/vida/miss-universo-2017/concursantes-de-miss-guatemala-que-han-dejado-huella-en-miss-universo/ |access-date=2 Hunyo 2023 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |19 |Chiquimula |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Sandra Foster<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |date=29 Abril 2022 |title=A world of beauty |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/a-world-of-beauty/ |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |19 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Eri Tashiro<ref>{{Cite news |date=19 Oktubre 1989 |title=Beauty Zoom |language=en |pages=14 |work=The New Paper |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newpaper19891019-1.1.14 |access-date=15 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |[[Hokkaidō|Sapporo]] |- |{{flagicon|HAI}} [[Haiti|Hayti]] |Glaphyra Jean-Louis<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=10 Pebrero 2017 |title=Daniel sad over break-up |url=https://www.philstar.com/entertainment/2017/02/10/1670567/daniel-sad-over-break-up |access-date=24 Abril 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |24 |[[Port-au-Prince]] |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Tatiana Desoisa<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1989 |title=Contestants gather for pageant |language=en |pages=12 |work=The Vindicator |url=https://books.google.com.ph/books?id=1ihKAAAAIBAJ&pg=PA14&dq=%22Tatiana+Desoisa%22&article_id=2203,4246481&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjEgrDA07z_AhXYRmwGHfdFDhoQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=%22Tatiana%20Desoisa%22&f=false |access-date=12 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |23 |Hibraltar |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Soreen Villanueva |20 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Frances Siryl Milla<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |23 |La Ceiba |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Cynthia Yuk<ref>{{Cite web |last=Mok |first=Laramie |date=1 Setyembre 2017 |title=Then and now: six past Miss Hong Kong contestants who captured our hearts |url=https://www.scmp.com/magazines/style/people-events/article/2109360/rare-pics-past-miss-hong-kong-contestants-reveal-fan |access-date=14 Hunyo 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |19 |Kowloon |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Dolly Minhas<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |24 |[[Chandigarh]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Raquel Jory<ref>{{Cite web |title=Our Century 1976-2000 |url=https://static.expressandstar.com/millennium/1900/1976-2000/1989.html |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Express & Star |language=en}}</ref> |20 |Reading |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Collette Jackson<ref>{{Cite news |last=Boylan |first=Anne |date=23 Agosto 1997 |title=So where are you now, Miss Ireland? |language=en |work=The Mirror |url=https://www.thefreelibrary.com/SO+WHERE+ARE+YOU+NOW%2cMISS+IRELAND%3f-a061061390 |access-date=15 Hunyo 2023}}</ref> |22 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Nicole Halperin<ref>{{Cite news |date=27 Pebrero 1989 |title=Miss en Israel |language=es |trans-title=Miss in Israel |pages=4 |work=La Nacion |url=https://books.google.com.ph/books?id=7_U0AAAAIBAJ&pg=PA51&dq=%22Nicole+Halperin%22&article_id=1101,2018452&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjU4qyS1bz_AhVHaGwGHQGHAiMQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22Nicole%20Halperin%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |19 |[[Berseba]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Christiana Bertasi |21 |[[Verona]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Juliette Powell<ref>{{Cite news |date=2 Nobyembre 1988 |title=18-year-old wins Miss Canada title |language=en |pages=A6 |work=Spokane Chronicle |url=https://books.google.com.ph/books?id=lN1WAAAAIBAJ&pg=PA4&dq=Juliette+Powell+miss+canada&article_id=2417,171537&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiO6sDbosL_AhXDT2wGHY3gCCgQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Juliette%20Powell%20miss%20canada&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |Saint-Laurent |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya]] |Andrea Stelzer<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1989 |title=Rotterdam beautician picked Miss Universe |language=en |pages=5 |work=The Albany Herald |url=https://books.google.com.ph/books?id=vT1DAAAAIBAJ&pg=PA5&dq=%22Andrea+Stelzer%22+%221989%22&article_id=3832,3876653&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjT8oX_yMD_AhWdcmwGHc2CCk04ChDoAXoECAgQAg#v=onepage&q=%22Andrea%20Stelzer%22%20%221989%22&f=false |access-date=13 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |24 |[[Munich]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Viola Joseph<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |23 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Nathalie Lynch |19 |Saint Thomas |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Carol Ann Balls<ref>{{Cite web |last= |date=14 Marso 2007 |title=Where is Miss Cayman pageant? |url=https://www.caymancompass.com/2007/03/14/where-is-miss-cayman-pageant/ |access-date=14 Hunyo 2023 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref> |21 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Sharon Simons<ref>{{Cite news |date=4 Mayo 1989 |title=Las participantes al concurso de Miss Universo |language=es |trans-title=Participants in the Miss Universe contest |pages=7B |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=ebIeAAAAIBAJ&lpg=PA10&dq=%22Sharon%20Simons%22%20%221989%22&pg=PA10#v=onepage&q=%22Sharon%20Simons%22%20%221989%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |17 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |María Teresa Egurrola<ref>{{Cite news |last=Guerrero |first=Maria Cristina |date=12 Nobyembre 1988 |title=Guajira obtuvo su segunda corona |language=es |trans-title=Guajira got its second crown |pages=1B |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=9a0cAAAAIBAJ&pg=PA99&dq=%22Mar%C3%ADa+Teresa+Egurrola%22&article_id=6713,5655537&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj0pK-zlMT_AhWIR2wGHQsJAjkQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=%22Mar%C3%ADa%20Teresa%20Egurrola%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |San Juan del Cesar |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Luana Freer<ref>{{Cite web |date=10 Oktubre 1999 |title=Belleza reincidente |trans-title=Repeat offender beauty |url=https://www.nacion.com/archivo/belleza-reincidente/NQTSHZFUBVHMPPNIUS5F5A2GCM/story/ |access-date=14 Hunyo 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |21 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Chris Scott<ref>{{Cite web |last=Parachini |first=Alexandra |date=27 Pebrero 2017 |title=Chris Scott : «Le Luxembourg est un modèle de société d’intégration» {{!}} Le Quotidien |url=https://lequotidien.lu/a-la-une/chris-scott-le-luxembourg-est-un-modele-de-societe-dintegration/ |access-date=12 Disyembre 2024 |website=Le Quotidien |language=fr-FR}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|GRL}} [[Greenland|Lupanglunti]] |Naja-Rie Sorensen<ref>{{Cite news |date=6 Mayo 1989 |title=Miss Groenlandia i Mexico |language=is |trans-title=Miss Greenland in Mexico |pages=7 |work=Atuagagdliutit |url=https://timarit.is/page/3823153?iabr=on |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |20 |[[Nuuk]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Guðbjörg Gissurardóttir<ref>{{Cite news |date=22 Abril 1989 |title=Islensk stúlka í 6.-10. sæti |language=is |trans-title=Icelandic girl in 6.-10. seat |pages=2 |work=Dagblaðið Vísir |url=https://timarit.is/page/2557545?iabr=on |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Carmen Cheah<ref>{{Cite news |date=21 Marso 1989 |title=Carmen's crowning smile |language=en |pages=14 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19890321-1.1.14 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Penang |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Sylvana Pandolfino |21 |Città Victoria |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Jacky Randabel |19 |Curepipe |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Adriana Abascal<ref>{{Cite web |last=Arjona |first=Ana |date=10 Marso 2023 |title=Adriana Abascal: “Adoro estar ocupada. La ociosidad sería muy peligrosa para mí” |trans-title=Adriana Abascal: “I love being busy. Idleness would be very dangerous for me." |url=https://www.revistavanityfair.es/articulos/adriana-abascal-adoro-estar-ocupada-la-ociosidad-seria-muy-peligrosa-para-mi |access-date=14 Hunyo 2023 |website=Vanity Fair |language=es-ES}}</ref> |18 |Veracruz |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Bianca Onoh<ref>{{Cite news |last=Lim |first=Kuan Chiang |date=11 Pebrero 1989 |title=Grooming Miss Nigeria here |language=en |pages=21 |work=The New Paper |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newpaper19890211-1.1.21 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |[[Lagos]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Lene Ornhoft |22 |[[Oslo]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Shelley Soffe<ref>{{Cite web |last=Harvey |first=Helen |date=25 Enero 2014 |title=Homegrown heroines |url=https://www.stuff.co.nz/taranaki-daily-news/features/9649515/Homegrown-heroines |access-date=25 Abril 2023 |website=Stuff |language=en}}</ref> |22 |Wellington |- |'''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]''' |'''[[Angela Visser]]'''<ref>{{Cite news |date=22 Agosto 1988 |title=Angela Visser uit Nieuwerkerk Miss Holland '88 |language=nl |trans-title=Angela Visser from Nieuwerkerk Miss Holland '88 |pages=3 |work=Het vrije volk |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010962873:mpeg21:p003 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |[[Rotterdam]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Ana Victoria Schaerer<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Mariana Sovero<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |[[Sarah Jane Paez]]<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1989 |title=Sarah Jane Paez |language=en |pages=26 |work=Manila Standard |url=https://books.google.com.ph/books?id=JqclAAAAIBAJ&pg=PA26&dq=%22Sarah+Jane+Paez%22&article_id=7114,2893696&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiX3_2kncL_AhUjcmwGHZ8sCxgQ6AF6BAgPEAI#v=onepage&q=%22Sarah%20Jane%20Paez%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |21 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Åsa Lövdahl<ref>{{Cite web |last=Makkonen |first=Nita |date=26 Nobyembre 2019 |title=Aamulehti: Vuoden 1989 Miss Suomen poikkeuksellinen elämä – tekee nyt töitä rahoitusalan johdossa: teki jo missivuotenaan ovelan tempun |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000006321063.html |access-date=14 Hunyo 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |20 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Joanna Gapińska<ref>{{Cite web |last=Staszyńska |first=Magdalena |date=6 Abril 2022 |title=Była Miss Polonia dziś jest milionerką. Gapińska ma jednak poważne problemy z synami |trans-title=Former Miss Polonia is a millionaire today. However, Joanna Gapińska has serious problems with her sons. They messed with the law |url=https://www.plotek.pl/plotek/7,154063,28306440,joanna-gapinska.html |access-date=14 Hunyo 2023 |website=Plotek.pl |language=pl}}</ref> |21 |Szczecin |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Catalina Villar |21 |San Juan |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Anna Francisco Sobrinho |19 |Setúbal |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Pascale Meotti |20 |Franche-Comté |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Anny Canaán<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |21 |La Vega |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Chen Yen Ping |20 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|VCT}} [[San Vicente at ang Granadinas]] |Camille Samuels |20 |[[Kingstown]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Pauline Chong<ref>{{Cite news |date=4 Marso 1989 |title=Leggy student is Miss Singapore |language=en |pages=48 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19890304-1.2.78 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Veronica Ruston |21 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Consuela Cruden<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1989 |title=Mensen |language=nl |trans-title=People |pages=10 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642658:mpeg21:p010 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Louise Drevenstam<ref>{{Cite news |last=Bekker |first=Jeanne |date=11 Setyembre 2014 |title=From the Archives: Jeanne Beker interviews late legendary shoe designer Vince Camuto, co-founder of Nine West |language=en-CA |work=The Globe and Mail |url=https://www.theglobeandmail.com/life/fashion-and-beauty/fashion/nine-west-co-founder-vince-camuto-on-giving-women-what-they-want-including-his-eponymous-line/article20503142/ |access-date=14 Hunyo 2023}}</ref> |19 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Karina Berger<ref>{{Cite web |date=23 Nobyembre 2020 |title=So wohnt Karina Berger |trans-title=This is how Karina Berger lives |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/people/swiss-stars/so-wohnt-karina-berger |access-date=14 Hunyo 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |20 |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Yonlada Ronghanam<ref>{{Cite book|title=Thailand Business|url=https://www.google.com.ph/books/edition/Thailand_Business/yKOZAAAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=yonlada+ronghanam&dq=yonlada+ronghanam&printsec=frontcover&bshm=nce/1|page=17|language=en|publisher=Business Publications (Thailand) Company|year=1989|access-date=15 Hunyo 2023|volume=12}}</ref> |19 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Sung-ryung<ref>{{Cite news |date=30 Abril 1989 |title=Hot number by Miss Universe hopefuls |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19890430-1.1.4 |access-date=2 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Guenevere Keishall |21 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Macarena Mina<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1989 |title=Netherlands entry wins beauty title |language=en |pages=12 |work=The Rochester Sentinel |url=https://books.google.com.ph/books?id=xCtjAAAAIBAJ&pg=PA12&dq=macarena+mina+miss+chile&article_id=1255,1131298&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjsk5Wso8L_AhV5XGwGHS93BqoQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=macarena%20mina%20miss%20chile&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Jasmine Baradan<ref>{{Cite web |date=24 Agosto 2018 |title=Çağla Şıkel'den Miss Turkey itirafı! |trans-title=Confession of Miss Turkey by Çağla Şıkel! |url=https://www.hurriyet.com.tr/galeri-cagla-sikelden-miss-turkey-itirafi-40181110/2 |access-date=15 Abril 2023 |website=Hürriyet |language=tr}}</ref> |17 |[[İzmir]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Carolina Pies |24 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == <references responsive="1"></references> == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1989]] [[Kategorya:Mehiko]] 05lk6c48mg3t8b2dqjcchohtjug74vx 0 321685 2167298 2145318 2025-07-03T10:44:49Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167298 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=|name=Miss Universe 1990|date=15 Abril 1990|presenters={{Hlist|Dick Clark|Leeza Gibbons|Margaret Gardiner}}|venue=Shubert Theatre, [[Los Angeles, California]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=71|placements=10|debuts=[[Unyong Sobyetiko]]|withdrawals={{Hlist|[[Nuweba Selandiya]]|[[Belhika]]|[[Brasil]]|[[Curaçao]]|[[Hayti]]|[[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|[[Luksemburgo]]}}|returns=[[Czechoslovakia]]|winner='''Mona Grudt'''|represented='''{{flagicon|Norway}} [[Noruwega]]'''|congeniality=Christiane Stocker <br /> {{flagicon|Germany}} [[Alemanya]]|best national costume=Lizeth Mahecha <br /> {{flagicon|COL}} [[Kolombya]]|photogenic=Passaraporn Chaimongkol <br /> {{flagicon|THA}} [[Taylandiya]]|before=[[Miss Universe 1989|1989]]|next=[[Miss Universe 1991|1991]]}} Ang '''Miss Universe 1990''' ay ang ika-39 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Shubert Theatre sa [[Los Angeles]], [[California]], [[Estados Unidos]] noong 15 Abril 1990.<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=Global glamor on parade In L.A. |language=EN |pages=24 |work=Bangor Daily News |url=https://books.google.com.ph/books?id=y6dJAAAAIBAJ&pg=PA50&dq=%22Miss+Universe%22+%22Shubert+Theatre%22&article_id=1180,227361&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjH2bjz7Mv_AhUXSGwGHUOYASQQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Shubert%20Theatre%22&f=false |access-date=18 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |last=Leyva |first=Ric |date=16 Abril 1990 |title=Universe crown goes to Norway |language=en |pages=3 |work=The Free Lance-Star |url=https://news.google.com/newspapers?id=IeZLAAAAIBAJ&sjid=BYwDAAAAIBAJ&pg=1258%2C3331141 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Angela Visser ng [[Netherlands|Olanda]] si Mona Grudt ng [[Noruwega]] bilang Miss Universe 1990.<ref name=":0">{{Cite web |last=Leyva |first=Ric |date=16 Abril 1990 |title=Miss Norway Snares Miss Universe Crown |url=https://apnews.com/article/9672f40cb3951bec7b6ac32553501fc5 |access-date=16 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Leyva |first=Ric |date=16 Abril 1990 |title=Miss Norway, 'Beauty Queen From Hell,' Wins Miss Universe Pageant |url=https://apnews.com/article/6237ee83767f647a1c1ec467282c88da |access-date=16 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Noruwega sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Carole Gist ng Estados Unidos, samantalang nagtapos bilang second runner-up si Lizeth Mahecha ng [[Colombia|Kolombya]].<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=U.S. contestant among Miss Universe finalists |language=en |pages=A2 |work=Observer-Reporter |url=https://books.google.com.ph/books?id=qa1dAAAAIBAJ&pg=PA2&dq=%22Miss+Universe%22+%22Shubert+Theatre%22&article_id=5996,2856442&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjH2bjz7Mv_AhUXSGwGHUOYASQQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Shubert%20Theatre%22&f=false |access-date=18 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title='Beauty Queen from Hell' wins Miss Universe crown |language=en |pages=2A |work=Eugene Register-Guard |url=https://books.google.com.ph/books?id=hFZWAAAAIBAJ&pg=PA2&dq=%22Miss+Universe%22+%221990%22&article_id=6681,3773368&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwil2pnV8cv_AhXxXmwGHUepDFsQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221990%22&f=false |access-date=18 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=Beauty From Hell Is Crowned Miss Universe |language=EN |pages=5A |work=The Tuscaloosa News |url=https://news.google.com/newspapers?id=-TcdAAAAIBAJ&sjid=z6UEAAAAIBAJ&pg=4999%2C4768566 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Mga kandidata mula sa 71 bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Dick Clark ang kompetisyon, samantalang sina Leeza Gibbons at Miss Universe 1978 Margaret Gardiner ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=Norwegian beauty wins Miss Universe |language=en-US |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1990/04/16/norwegian-beauty-wins-miss-universe/183d4166-e7de-4e31-8031-44cc712a19c9/ |access-date=16 Abril 2023 |issn=0190-8286}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=Hell's belle wins Miss Universe |language=en |pages=2A |work=Sarasota Herald-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=h64cAAAAIBAJ&sjid=e3oEAAAAIBAJ&pg=5341%2C8156 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> == Kasaysayan == === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 71 bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Dapat sanang lalahok si Guelissa Norius bilang kinatawan ng Bahamas sa kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=18 Setyembre 1989 |title=Cocktail chitchat |language=en |pages=32 |work=Jet |url=https://books.google.com.ph/books?id=rrsDAAAAMBAJ&pg=PA32&dq=%22Miss+Universe%22+%221989%22&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiJxqmBnMT_AhW9Z2wGHSvjD4oQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221989%22&f=false |access-date=26 Agosto 2023}}</ref> Gayunpaman, bumitiw si Norius sa titulo, at siya ay pinalitan ni Lisa Sawyer. Inanunsyo noong Miss Universe 1989 ang paglahok sa unang pagkakataon ng Unyong Sobyetiko sa Miss Universe sa edisyong ito. Ang nagwagi sa unang Miss USSR ay si Yulia Sukhanova.<ref>{{Cite web |last= |date=22 Mayo 1989 |title=1st Soviet pageant winner |url=https://www.deseret.com/1989/5/22/18808437/1st-soviet-pageant-winner |access-date=4 Hunyo 2023 |website=Deseret News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1989 |title=Soviets stage beauty contest |language=en |pages=22 |work=Ellensburg Daily Record |url=https://news.google.com/newspapers?id=48w0AAAAIBAJ&sjid=DI8DAAAAIBAJ&pg=6819%2C2906892 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1989 |title=Western ways |language=en |pages=2 |work=The Dispatch |url=https://news.google.com/newspapers?id=VTseAAAAIBAJ&sjid=ur4EAAAAIBAJ&pg=1979%2C2542752 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Gayunpaman, iniluklok si Evia Staļbovska, isa sa mga semi-finalists sa Miss USSR 1989, bilang kapalit ni Sukhanova dahil hindi isiniwalat na dahilan. Iniluklok ang fourth runner-up ng Miss Polonia 1989 na si Małgorzata Obieżalska bilang kinatawan ng Polonya sa Miss Universe. Dapat sanang kakatawan sa Polonya ang first runner-up ng Miss Polonia 1989 na si Agnieszka Angelo, ngunit hindi ibinigay ang dahilan kung bakit napunta ang titulo kay Obieżalska.<ref>{{Cite web |date=4 Abril 2023 |title=Tajemnica korony Miss Polonia. Srebrny diadem polskiej piękności zaginął w atmosferze skandalu |trans-title=The mystery of the Miss Polonia crown. The silver diadem of the Polish beauty was lost in an atmosphere of scandal |url=https://ludzie.fakt.pl/co-sie-stalo-z-korona-miss-polonia-korona-anety-kreglickiej-zaginela/q962pt7 |access-date=16 Hunyo 2023 |website=Fakt |language=pl}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kustra |first=Katarzyna |date=9 Pebrero 2023 |title=Tak wyglądały wybory Miss Polonia w PRL. Te fryzury i kreacje wprawiają w sentymentalny nastrój. Kandydatki mają coś, czego dziś brakuje wielu kobietom |trans-title=This is how the Miss Polonia elections in the People's Republic of Poland looked like. These hairstyles and outfits make you feel sentimental. Candidates have something that many women today lack |url=https://www.se.pl/styl-zycia/moda/tak-wygladaly-wybory-miss-polonia-w-prl-te-fryzury-i-kreacje-wprawiaja-w-sentymentalny-nastroj-kandydatki-maja-cos-czego-dzis-brakuje-wielu-kobietom-aa-SrTN-J9v5-gpp6.html |access-date=16 Hunyo 2023 |website=Super Express |language=pl}}</ref> Unang sumali sa edisyong ito ang Unyong Sobyetiko, at bumalik ang bansang Czechoslovakia na huling sumali noong [[Miss Universe 1970|1970]]. Hindi sumali si Katia Alens ng Belhika dahil sasali lamang ito sa Miss International at Miss World 1990.<ref>{{Cite web |date=28 Marso 2022 |title=Chayenne van Aarle is 20ste Miss België uit provincie Antwerpen sinds 1971: wie waren de anderen ook alweer? |trans-title=Chayenne van Aarle is 20th Miss Belgium from the province of Antwerp since 1971: who were the others again? |url=https://www.gva.be/cnt/dmf20220328_96531308 |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Gazet van Antwerpen |language=nl-BE}}</ref> Lumahok si Alens sa [[Miss Universe 1991|sumunod na edisyon]]. Hindi sumali si Beata Jarzynska ng Luksemburgo dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali ang mga bansang Nuweba Selandiya, Brasil, Curaçao, Hayti, at Kapuluang Birhen ng Estados Unidos sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref>{{Cite news |date=28 Abril 1990 |title=Lance livre |language=pt |trans-title=Free throw |pages=6 |work=Jornal do Brasil |url=https://news.google.com/newspapers?id=eSEyAAAAIBAJ&sjid=_bIFAAAAIBAJ&pg=1988%2C2298446 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Winner of Miss Universe 1990.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1990 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1990''' | * '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]''' – '''[[Mona Grudt]]'''<ref name=":1">{{Cite news |last=Miller |first=Brian |date=17 Abril 1990 |title=Beauty and the best |language=en |pages=18 |work=The New Paper |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newpaper19900417-1.1.18 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Carole Gist<ref name=":1" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Lizeth Mahecha<ref name=":1" /> |- |Top 6 | * {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] – Rosario Rico Toro<ref name=":1" /> * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Marilé del Rosario<ref name=":1" /> * {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] – Uranía Haltenhoff<ref name=":1" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Andreína Goetz<ref name=":1" /> * {{flagicon|CZE}} [[Czechoslovakia]] – Jana Hronková<ref name=":1" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Suzanne Sablok<ref name=":1" /> * {{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] – Jülide Ateş<ref name=":1" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |Top 6 |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]''' |'''8.760 (1)''' |'''8.922 (1)''' |'''8.989 (1)''' |'''8.890 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.509 (3) |8.299 (7) |8.630 (5) |8.479 (6) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |8.610 (2) |8.714 (2) |8.840 (2) |8.721 (2) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |8.500 (4) |8.450 (4) |8.707 (4) |8.552 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |8.411 (6) |8.410 (6) |8.770 (3) |8.530 (4) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |8.439 (5) |8.498 (3) |8.600 (6) |8.512 (5) |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |8.370 (7) |8.450 (4) |8.590 (7) |8.470 (7) |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |8.200 (9) |8.233 (8) |8.552 (8) |8.328 (8) |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |8.079 (10) |8.139 (9) |8.200 (9) |8.139 (9) |- |{{flagicon|CZE}} [[Czechoslovakia]] |8.360 (8) |7.785 (10) |7.970 (10) |8.038 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Passaraporn Chaimongkol |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|GER}} [[Alemanya]] – Christiane Stocker |- |Best National Costume | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Lizeth Mahecha<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=Cartagena, el mejor disfraz |language=es |trans-title=Cartagena, the best costume |pages=15A |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=D1ocAAAAIBAJ&sjid=0lIEAAAAIBAJ&pg=4686%2C72465 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Ilang mga pagbabago sa pormat ng kompetisyon ang ipinatupad ng Miss Universe. 10 ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang anim na pinalista imbis na lima.<ref>{{Cite news |last=Burlingame |first=Jon |date=15 Abril 1990 |title='Miss Universe' pageant dons new structure |language=en |pages=9E |work=The Times-News |url=https://books.google.com.ph/books?id=gaVPAAAAIBAJ&pg=PA21&dq=%22Miss+Universe%22+%22Shubert+Theatre%22&article_id=6927,3972749&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjH2bjz7Mv_AhUXSGwGHUOYASQQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Shubert%20Theatre%22&f=false |access-date=18 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |last=Marshall |first=Justin |date=13 Abril 1990 |title=Miss Universe pageant has new structure, technology |language=en |pages=9 |work=Palo Verde Valley Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=rvpPAAAAIBAJ&sjid=XVQDAAAAIBAJ&pg=4017%2C4646700 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Anim na pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa final question at final walk.<ref>{{Cite news |date=14 Abril 1990 |title='Miss Universe" gets new hosts, new structure |language=en |pages=6B |work=Boca Raton News |url=https://books.google.com.ph/books?id=EvVTAAAAIBAJ&pg=PA9&dq=%22Miss+Universe%22+%22Shubert+Theatre%22&article_id=4407,5330855&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiO45evzqj_AhUWEogKHYORAFgQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Shubert%20Theatre%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> === Komite sa pagpili === * Jayne Meadows – Amerikanang aktres<ref name=":2">{{Cite news |last=Ramírez |first=Katia |date=16 Abril 1990 |title=Noruega de 19 años nueva Miss Universo |language=es |trans-title=19-year old Norwegian new Miss Universe |pages=1, 11 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=XVhjAAAAIBAJ&sjid=imQNAAAAIBAJ&pg=4862%2C3472124 |access-date=18 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> * Steve Allen – Amerikanong aktor, ''screenwriter'', at ''composer<ref name=":2" />'' * [[Chayanne]] – Portorikenyong mangaawit at aktor<ref name=":2" /> * Howard Keel – Amerikanong aktor at mangaawit<ref name=":2" /> * Martin Ransohoff – Amerikanong ''producer'' para sa telebisyon at pelikula<ref name=":2" /> * Deborah Nadoolman – Amerikanong taga-disenyo<ref name=":2" /> * Leonora Langley – ''Editor-in-chief'' ng Elle Magazine<ref name=":2" /> * James DeNicholas – Ingles na mangaawit<ref name=":2" /> * Brooks Firestone – Amerikanang negosyante<ref name=":2" /> * Susan Forward – Amerikanang ''psychotherapist'', sikologo, at mamamahayag<ref name=":2" /> * Haing S. Ngor – ''Cambodian-American'' na aktor at pisiko<ref name=":2" /> * Princess Maria of Bourbon<ref name=":2" /> == Mga kandidata == 71 kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Christiane Stocker<ref>{{Cite news |date=3 Abril 1990 |title=Pre-pageant fun |language=en |pages=3A |work=St. Petersburg Times |url=https://books.google.com.ph/books?id=_8wNAAAAIBAJ&pg=PA4&dq=%22Christiane+Stocker%22&article_id=4755,3069423&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiDmtSmxKj_AhWLdHAKHYM9AgAQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Christiane%20Stocker%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |23 |[[Darmstadyo]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Paola de la Torre<ref>{{Cite news |date=12 Abril 1990 |title=Colombia: candidata a 'resucitar' |language=es |trans-title=Colombia: candidate to 'resurrect' |pages=6B |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=7uAhAAAAIBAJ&pg=PA10&dq=%22Paola+de+la+Torre%22&article_id=6215,3736803&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjWqYO3xKj_AhVL0GEKHRPHAfIQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Paola%20de%20la%20Torre%22&f=false |access-date=4 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Gwendolyne Kwidama<ref>{{Cite news |date=9 Marso 1990 |title=Na ingrijpen van Aruba promotions: Koningin van Coastal naar Miss Universe |language=nl |trans-title=After intervention by Aruba promotions: Queen of Coastal to Miss Universe |pages=4 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642303:mpeg21:p004 |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |Saint Nicolaas |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Charmaine Ware<ref>{{Cite news |date=27 Abril 1990 |title=Beautiful Charmaine Ware |language=en |pages=3 |work=Royal Australian Navy News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/267237895?searchTerm=%22Charmaine%20Ware%22 |access-date=16 Hunyo 2023 |via=Trove}}</ref> |19 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Sandra Luttenberger |– |[[Viena]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Lisa Sawyer |22 |[[Nassau]] |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Ysela Zabaneh<ref>{{Cite news |date=11 Abril 1990 |title=Let's see who the contestants want to meet after the pageant |language=en |pages=55 |work=The Spokesman-Review |url=https://books.google.com.ph/books?id=CvpPAAAAIBAJ&lpg=PA55&dq=%22Ysela%20Zabaneh%22&pg=PA55#v=onepage&q=%22Ysela%20Zabaneh%22&f=false |access-date=12 Enero 2025 |via=Google Books}}</ref> |20 |Independence |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Janet Tucker |– |Hamilton |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Andreína Goetz<ref>{{Cite web |last=Suárez |first=Orlando |date=7 Hunyo 2022 |title=70 momentos claves en la historia del Miss Venezuela |url=https://eldiario.com/2022/06/07/momentos-claves-miss-venezuela/ |access-date=5 Pebrero 2023 |website=El Diario |language=es}}</ref> |20 |Gran Sabana |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Rosario Rico Toro<ref>{{Cite web |last=Canelas |first=Luz Marinas |date=24 Hulyo 2016 |title=Rosario Rico Toro G. Trazos de amor |trans-title=Rosario Rico Toro G. Strokes of love |url=https://www.lostiempos.com/oh/entrevista/20160726/rosario-rico-toro-g-trazos-amor |access-date=4 Hunyo 2023 |website=Los Tiempos |language=es}}</ref> |17 |Cochabamba |- |{{flagicon|CZE}} [[Czechoslovakia]] |Jana Hronková<ref>{{Cite web |date=9 Agosto 2010 |title=Československá miss z roku 1989 Ivana Christová slaví čtyřicátiny |trans-title=Czechoslovak Miss from 1989 Ivana Christová is celebrating her forties |url=https://www.lidovky.cz/relax/lide/ceskoslovenska-miss-z-roku-1989-ivana-christova-slavi-ctyricatiny.A100809_094347_lide_lya |access-date=4 Hunyo 2023 |website=Lidovky.cz |language=cs}}</ref> |23 |Horšovský Týn |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Maj-Britt Jensen |– |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Dalia El Behery<ref>{{Cite web |last=Dardir |first=Intissar |date=30 Oktubre 2022 |title=‘I Chose to Stay Away from Cinema,’ Dalia el-Behery Tells Asharq Al-Awsat |url=https://english.aawsat.com/node/3959646 |access-date=4 Hunyo 2023 |website=Asharq Al-Awsat |language=en}}</ref> |20 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Jessica Núñez<ref>{{Cite web |last=San Miguel |first=Santiago |date=2 Marso 2021 |title=Jessica Núñez: "A los 50 años, sé lo que realmente me importa" |trans-title=Jessica Núñez: "At 50, I know what really matters to me" |url=https://www.expreso.ec/ocio/jessica-nunez-50-anos-realmente-me-importa-99685.html |access-date=4 Hunyo 2023 |website=Diario Expreso |language=es}}</ref> |19 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Gracia María Guerra |20 |Cojutepeque |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |Karina Ferguson<ref>{{Cite news |date=5 Marso 1990 |title=Karina's the real thing |language=en |pages=20 |work=Daily Record |url=https://www.newspapers.com/clip/107316777/miss-scotland-1990/ |access-date=31 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |18 |Glasgow |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Raquel Revuelta<ref>{{Cite web |last= |first= |date=25 Setyembre 2020 |title=Raquel Revuelta, Miss España 1989, recibe la Medalla de Sevilla |trans-title=Raquel Revuelta, Miss Spain 1989, receives the Seville Medal |url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/magazine/sociedad/2020/09/25/raquel-revuelta-miss-espana-recibe-medalla-sevilla-702913-1035.html |access-date=4 Hunyo 2023 |website=Diario de Navarra |language=es}}</ref> |22 |[[Sevilla, Espanya|Sevilla]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Carole Gist<ref>{{Cite news |date=3 Marso 1990 |title=Miss Michigan new Miss USA |language=en |pages=24 |work=Austin American-Statesman |url=https://www.newspapers.com/clip/49083458/03-march-1990-saturdayaustin-american/ |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Detroit]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |Jane Lloyd<ref>{{Cite news |last=Webb |first=Phil |date=12 Marso 1990 |title=It's second time lucky for Jane |language=en |pages=3 |work=South Wales Echo |url=https://www.newspapers.com/article/south-wales-echo-miss-wales-1990/126584180/ |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |Pontypool |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Jeni Balatsinou<ref>{{Cite web |last= |first= |date=16 Hunyo 2023 |orig-date=24 Oktubre 2021 |title=Τζένη Μπαλατσινού: Η ηλικία, το βιογραφικό και το σχολείο στη Γαλλία |trans-title=Jenny Balatsinou: Age, biography and school in France |url=https://www.star.gr/lifestyle/celebrities/564829/mpalatsinoy-h-hlikia-to-biografiko-to-sxoleio-sth-gallia |access-date=19 Hunyo 2023 |website=Star.gr |language=el}}</ref> |19 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Marcia Damian |18 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Marianela Abate<ref>{{Cite news |last=Ramirez |first=Katia |date=14 Abril 1990 |title=Esperanzas expectativas llenan las horas de las Concursantes a Miss Universo |language=es |trans-title=Hopes expectations fill the hours of the contestants at Miss Universe |pages=14 |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=W1hjAAAAIBAJ&pg=PA14&dq=%22Evia+Stalbovska%22&article_id=1434,3021938&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjto4_x2MX_AhXVTmwGHQAMCGIQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%22Evia%20Stalbovska%22&f=false |access-date=16 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |– |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Michelle Hall<ref>{{Cite web |date=24 Enero 2015 |title=Those Who Went Before |url=https://www.jamaicaobserver.com/local-lifestyle/those-who-went-before/ |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |21 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Hiroko Miyoshi<ref>{{Cite news |date=5 Abril 1990 |title=Asian beauties take a break |language=en |pages=5 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19900405-1.1.5 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |[[Prepektura ng Ehime|Matsuyama]] |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Audrey Gingell |20 |Hibraltar |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Edwina Menzies |19 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Vivian Moreno<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |– |Cofradía |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Monica Chan<ref>{{Cite news |last=Lim |first=Kuan Chiang |date=22 Enero 1990 |title=Home is where Miss HK's heart is |language=en |pages=16 |work=The New Paper |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newpaper19900122-1.1.16 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Suzanne Sablok<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |23 |[[Maharashtra]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Carla Barrow<ref>{{Cite news |date=12 Abril 1990 |title=Miss hopes to be a big hit! |language=en |pages=36 |work=Liverpool Echo |url=https://www.newspapers.com/clip/107377446/miss-england-1990/ |access-date=31 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> |20 |[[Londres]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Barbara Ann Curran<ref>{{Cite news |last=Boylan |first=Anne |date=23 Agosto 1997 |title=So where are you now, Miss Ireland? |language=en |work=The Mirror |url=https://www.thefreelibrary.com/SO+WHERE+ARE+YOU+NOW%2cMISS+IRELAND%3f-a061061390 |access-date=15 Hunyo 2023}}</ref> |23 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Yvonna Krugliak<ref>{{Cite news |date=9 Marso 1990 |title=Israel koos mooiste meisje van het land |language=nl |trans-title=Israel chose the most beautiful girl in the country |pages=1 |work=Nieuw Israelietisch weekblad |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859393:mpeg21:p001 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Annamaria Malipiero<ref>{{Cite web |last=Giordano |first=Giuseppa |date=12 Hunyo 2023 |title=Annamaria Malipiero: età, figli e biografia dell’ex compagna di Francesco Nuti |trans-title=Annamaria Malipiero: age, children and biography of Francesco Nuti's ex-partner |url=https://www.tag24.it/662410-annamaria-malipiero-eta/ |access-date=16 Hunyo 2023 |website=TAG24 |language=it-IT}}</ref> |18 |[[Veneto|Padua]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Robin Lee Ouzunoff<ref>{{Cite news |last=Remingotn |first=Bob |date=28 Oktubre 1990 |title='Beetlejuice' on CTV has Halloween laughs |pages=24 |work=Altus Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=TjRDAAAAIBAJ&sjid=Ea0MAAAAIBAJ&pg=2154%2C6032831 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |– |[[Ontario|Niagara]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Jestina Hodge<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |– |Road Town |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Tricia Whittaker<ref>{{Cite web |last=Stampp |first=Renae |date=8 Hulyo 2023 |title=Miss Cayman 1989 hospitalized, GoFundMe started for family |url=https://caymanmarlroad.com/2023/07/07/miss-cayman-1989-hospitalized-gofundme-started-for-family/ |access-date=29 Agosto 2023 |website=Cayman Marl Road |language=en-US}}</ref> |– |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Karen Been |– |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Lizeth Mahecha<ref>{{Cite news |date=13 Nobyembre 1989 |title=Atlantico, nueva Senorita Colombia |language=es |trans-title=Atlantico, new Miss Colombia |pages=1A, 1B, 2B, 3B, 4B |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=ifEbAAAAIBAJ&pg=PA9&dq=%22Lizeth+Mahecha%22&article_id=4813,4816804&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi8jru0qcT_AhX7TGwGHQqsC_QQ6AF6BAgNEAI#v=onepage&q=%22Lizeth%20Mahecha%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |Barranquilla |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Julieta Posla<ref>{{Cite news |date=26 Nobyembre 1989 |title=Nuevas Reinas De Belleza |language=es |trans-title=New beauty queens |pages=3 |work=La Nacion |url=https://books.google.com.ph/books?id=agwkAAAAIBAJ&pg=PA3&dq=%22Julieta+Posla%22&article_id=3329,5145147&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi4q_C7q8T_AhWud2wGHYXxBuYQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=%22Julieta%20Posla%22&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |24 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|GRL}} [[Greenland|Lupanglunti]] |Nukaka Motzfeldt<ref>{{Cite web |last=Bodholdt |first=Simone Anet |date=22 Hunyo 2013 |title=Nukâka Coster-Waldau: I en periode gjorde jeg mig usynlig |trans-title=Nukâka Coster-Waldau: For a period I made myself invisible |url=https://www.alt.dk/artikler/nukaka-coster-waldau-i-en-periode-gjorde-jeg-mig-usynlig |access-date=16 Hunyo 2023 |website=Alt for Damerne |language=da}}</ref> |19 |Uummannaq |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Hildur Dungal<ref>{{Cite news |date=17 Mayo 1989 |title=Gæti náð langt í Miss Universe-keppninni |language=is |trans-title=Could go far in the Miss Universe pageant |pages=70 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1703080?iabr=on |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |18 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Anna Lin Lim<ref>{{Cite news |date=26 Pebrero 1990 |title=Anna is Miss Malaysia |language=en |pages=2 |work=The New Paper |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newpaper19900226-1.1.2 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Ipoh |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Charmaine Farrugia |– |Msida |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Anita Ramgutty<ref>{{Cite web |date=7 Disyembre 2020 |title=(Miss Mauritius) 50e anniversaire du comité : Still going strong and on the move… |trans-title=(Miss Mauritius) 50th anniversary of the committee: Still going strong and on the move… |url=https://www.lemauricien.com/actualites/societe/miss-mauritius-50e-anniversaire-du-comite-still-going-strong-and-on-the-move/391154/ |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Le Mauricien |language=fr-FR}}</ref> |– |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Marilé del Rosario<ref>{{Cite news |last=Ramirez |first=Katia |date=12 Abril 1990 |title=Miss Mexico esta segura de hacer buen papel en el certamen internactional |language=es |trans-title=Mexico is sure to do a good job in the international pageant |pages=9 |work=La Opinion |url=https://books.google.com.ph/books?id=U6BEAAAAIBAJ&pg=PA5&dq=Marile+del+Rosario&article_id=6751,2435187&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiSpsqIr8T_AhWdV2wGHfAeDK4Q6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=Marile%20del%20Rosario&f=false |access-date=15 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |21 |Tlaxcala |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Sabina Umeh<ref>{{Cite news |last=Ilechukwu |first=Mmachi |date=7 Oktubre 2011 |title=Nigerian Beauty Queens still rocking |language=en |work=Vanguard Nigeria |url=https://www.vanguardngr.com/2011/10/nigerian-beauty-queens-still-rocking/ |access-date=15 Hunyo 2023}}</ref> |21 |[[Lagos]] |- |'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]''' |'''[[Mona Grudt]]'''<ref>{{Cite news |date=17 Abril 1990 |title=One hell of a universe |language=en |pages=14 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/122100763?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=16 Hunyo 2023 |via=Trove}}</ref> |19 |Hell |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Stephanie Halenbeek<ref>{{Cite news |date=28 Agosto 1989 |title=Stefanie (17) Miss Holland |language=nl |pages=3 |work=Nieuwsblad van het Noorden |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011018512:mpeg21:p003 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |17 |Uden |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Mónica Plate<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Marisol Martínez<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |– |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Germelina Padilla<ref>{{Cite web |last=Villano |first=Alexa |date=19 Abril 2016 |title=9 fun facts: Miss Universe Philippines 2016 Maxine Medina |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/129916-trivia-maxine-medina-miss-universe-philippines-2016-bb-pilipinas/ |access-date=16 Abril 2023 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |21 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Tiina Vierto<ref>{{Cite web |last= |date=9 Pebrero 1990 |title=Ennakkosuosikki Tiina Vierto valittiin Suomen kauneimmaksi |trans-title=Early favorite Tiina Vierto was chosen as the most beautiful in Finland |url=https://www.hs.fi/ihmiset/art-2000002960199.html |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Helsingin Sanomat |language=fi}}</ref> |20 |Pirkkala |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Małgorzata Obieżalska<ref>{{Cite web |last=Gospodarczyk |first=Agnieszka |date=9 Oktubre 2009 |title=Miss Polonia ma 80 lat - jubileusz konkursu w Łodzi |trans-title=Miss Polonia is 80 years old - the jubilee of the competition in Łódź |url=https://warszawa.naszemiasto.pl/miss-polonia-ma-80-lat-jubileusz-konkursu-w-lodzi/ar/c11-42283 |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Warszawa Nasze Miasto |language=pl-PL}}</ref> |– |Łódź |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |María Luisa Fortuño |21 |Guaynabo |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Angélica Rosado<ref>{{Cite web |last=Alegria |first=Claudia |date=9 Pebrero 2014 |title=Angélica Rosado fala da sua nova vida |url=https://caras.pt/famosos/2014-02-09-angelica-rosado-fala-da-sua-nova-vida/ |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Caras |language=pt-PT}}</ref> |19 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Gaëlle Voiry<ref>{{Cite web |last=Daragon |first=Benoît |date=29 Setyembre 2019 |title=Décès de Gaëlle Voiry, Miss France 1990, dans un accident de la route en Savoie |trans-title=Death of Gaëlle Voiry, Miss France 1990, in a road accident in Savoie |url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/deces-de-gaelle-voiry-miss-france-1990-dans-un-accident-de-la-route-en-savoie-29-09-2019-8162388.php |access-date=3 Hunyo 2023 |website=Le Parisien |language=fr-FR}}</ref> |21 |[[Burdeos]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Rosario Rodríguez<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |19 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Tzui-Pin Wen |18 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|VCT}} [[San Vicente at ang Granadinas]] |Glenor Browne |– |[[Kingstown]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Ong Lay Ling<ref>{{Cite news |date=13 Enero 1990 |title='Underdog' wins Miss S'pore crown |language=en |pages=23 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19900113-1.2.36.4 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Roshani Aluwinare |– |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Saskia Sibilo |19 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Linda Isaksson<ref>{{Cite web |last=Shimoda |first=Anna |last2=Shimoda |first2=Hans |date=9 Pebrero 2022 |title=Linda Lindorff: Jag har inget bra pokerface |trans-title=Linda Lindorff: I don't have a good poker face |url=https://www.aftonbladet.se/a/34KxqL |access-date=16 Hunyo 2023 |website=Aftonbladet |language=sv}}</ref> |18 |Vilhelmina |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Catherine Mesot<ref>{{Cite web |date=12 Nobyembre 2015 |title=Que sont devenues nos Miss Suisse? |trans-title=What happened to our Miss Switzerland? |url=https://www.laliberte.ch/info-regionale/fribourg/que-sont-devenues-nos-miss-suisse-307794 |access-date=16 Hunyo 2023 |website=La Liberte |language=fr}}</ref> |24 |Wil |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Passaraporn Chaimongkol<ref>{{Cite news |date=6 Marso 1990 |title=Student is Miss Thailand |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/straitstimes19900306-1.1.13 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Oh Hyun-kyung<ref>{{Cite news |date=11 Abril 1990 |title=Asian beauties for Miss Universe |language=en |pages=2 |work=The New Paper |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Page/newpaper19900411-1.1.2 |access-date=3 Hunyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Maryse de Gourville |– |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Uranía Haltenhoff<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=Norwegian beauty wins Miss Universe title |language=en |pages=6 |work=Sunday Times-Sentinel |url=https://news.google.com/newspapers?id=uSdDAAAAIBAJ&sjid=Aq0MAAAAIBAJ&pg=4159%2C1024151 |access-date=19 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Jülide Ateş<ref>{{Cite web |date=14 Marso 2021 |title=Arda ile Omuz Omuza'nın bu haftaki konuğu Jülide Ateş kimdir? |trans-title=Who is Jülide Ateş, the guest of Arda and Omuz Omuza'nın this week? |url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/televizyon/arda-ile-omuz-omuzanin-bu-haftaki-konugu-julide-ates-kimdir-41762398 |access-date=16 Hunyo 2023 |website=Hurriyet |language=tr}}</ref> |19 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|SUN}} [[Unyong Sobyetiko]] |Evia Staļbovska<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1990 |title=Beauty from Hell wins crown |language=en |pages=2 |work=The Deseret News |url=https://books.google.com.ph/books?id=SzopAAAAIBAJ&pg=PA2&dq=%22Evia+Stalbovska%22&article_id=5584,13090&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjEnsb92cX_AhU3d2wGHWYVAFQQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=%22Evia%20Stalbovska%22&f=false |access-date=16 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |[[Riga]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Ondina Pérez |– |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1990]] juoz7sx601emxww7w1wx1ak5c3mh79c 0 321720 2167299 2162896 2025-07-03T10:44:59Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167299 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=File:Lupita Jones.jpg|caption=Lupita Jones, Miss Universe 1991|winner='''Lupita Jones''' <br> '''{{flagicon|Mexico}} [[Mehiko]]'''|congeniality=Monique Lindesay <br> {{flagicon|United States Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|photogenic=Siobhan McClafferty <br> {{flagicon|Ireland}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]|best national costume=Maribel Gutierrez <br> {{flagicon|Colombia}} [[Kolombya]]|date=Mayo 17, 1991|presenters={{Hlist|Dick Clark|Leeza Gibbons|Angela Visser}}|venue=Aladdin Theatre for the Performing Arts, [[Las Vegas, Nevada]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=73|placements=10|debuts={{Hlist|[[Bulgarya]]|[[Gana]]|[[Rumanya]]}}|withdraws={{Hlist|[[Aruba]]|[[Australya]]|[[Austrya]]|[[Dinamarka]]|[[Ehipto]]|[[Eskosya]]|[[Gales]]|[[Hibraltar]]|[[Honduras]]|[[Inglatera]]|[[Lupanglunti]]|[[Portugal]]|[[Suwisa]]}}|returns={{Hlist|[[Belhika]]|[[Brasil]]|[[Curaçao]]|[[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|[[Kapuluang Cook]]|[[Libano]]|[[Luksemburgo]]|[[Namibya]]|[[Nikaragwa]]|[[Panama]]|[[Reyno Unido]]|[[Yugoslavia]]}}|before=[[Miss Universe 1990|1990]]|next=[[Miss Universe 1992|1992]]}} Ang '''Miss Universe 1991''' ay ang ika-40 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Aladdin Theatre for the Performing Arts sa [[Las Vegas|Las Vegas, Nevada]], [[Estados Unidos]] noong 17 Mayo 1991. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Mona Grudt]] ng Noruwega si [[Lupita Jones]] ng Mehiko bilang Miss Universe 1991.<ref>{{Cite web |date=18 Mayo 1991 |title=First woman from Mexico crowned Miss Universe |url=https://www.upi.com/Archives/1991/05/18/First-woman-from-Mexico-crowned-Miss-Universe/4669674539200/ |access-date=16 Abril 2023 |website=UPI |language=en}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |last=Macy |first=Robert |date=18 Mayo 1991 |title=Women From 73 Countries Seek Miss Universe Title |url=https://apnews.com/article/20527584c3348f1177301e7121a30fc2 |access-date=16 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1991 |title=Miss Mexico crowned |language=en |pages=A4 |work=Observer-Reporter |url=https://news.google.com/newspapers?id=gm9iAAAAIBAJ&sjid=1HYNAAAAIBAJ&pg=4338%2C5774505 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Mehiko sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1991 |title=Mexican entry new Miss Universe |language=en |pages=A9 |work=The Bulletin |url=https://news.google.com/newspapers?id=JQIrAAAAIBAJ&sjid=joYDAAAAIBAJ&pg=7072%2C3336262 |access-date=4 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Pauline Huizinga ng [[Netherlands|Olanda]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Julia Lemigova ng [[Unyong Sobyetiko]].<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1991 |title=Miss Mexico crowned Miss Universe for 1991 |language=en |pages=4A |work=Star-News |url=https://news.google.com/newspapers?id=UKYsAAAAIBAJ&sjid=kxQEAAAAIBAJ&pg=4220%2C945844 |access-date=26 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1991 |title=73 vie for Miss Universe |language=en |pages=A4 |work=Beaver County Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=5rciAAAAIBAJ&sjid=KbUFAAAAIBAJ&pg=1290%2C3330186 |access-date=3 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Mga kandidata mula sa 73 bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito.<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1991 |title=Beautiful neighbor |language=en |pages=1C |work=The Victoria Advocate |url=https://news.google.com/newspapers?id=gxVQAAAAIBAJ&sjid=6VUDAAAAIBAJ&pg=3357%2C3793261 |access-date=26 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Pinangunahan ni Dick Clark ang kompetisyon,<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1991 |title=Clark, Gibbons host 40th 'Miss Universe' |pages=D4 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=Jhw1AAAAIBAJ&sjid=4vADAAAAIBAJ&pg=6997%2C4307010 |access-date=26 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> samantalang sina Leeza Gibbons at Miss Universe 1989 Angela Visser ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1991 |title=Leeza Gibbons to host pageant |language=en |pages=41 |work=Rome News-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=3E5NAAAAIBAJ&sjid=nTUDAAAAIBAJ&pg=4756%2C2901072 |access-date=26 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=17 Mayo 1991 |title=Friday |language=en |pages=P-5 |work=Waycross Journal-Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=2xBfAAAAIBAJ&sjid=cWQNAAAAIBAJ&pg=6889%2C1785526 |access-date=26 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Pebrero 1991 |title=Angela Visser presenteert Miss Universe 1991 |language=nl |trans-title=Angela Visser presents Miss Universe 1991 |pages=2 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010646485:mpeg21:p002 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Delpher}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:F-2877643520.jpg|thumb|250x250px|Aladdin Theatre for the Performing Arts, ang lokasyon ng Miss Universe 1991]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 12 Pebrero 1991, inanunsyo ng Las Vegas Convention and Visitors authority na gaganapin ang Miss Universe 1991 sa Aladdin Theatre for the Performing Arts sa Las Vegas, Nevada sa 17 Mayo 1991.<ref name=":1">{{Cite news |date=13 Pebrero 1991 |title=Vegas To Host Miss Universe Pageant |language=en |pages=3 |work=Daily Union |url=https://books.google.com.ph/books?id=QqJEAAAAIBAJ&pg=PA3&dq=%22Miss+Universe%22+%221991%22+%22Las+Vegas%22&article_id=2830,2779254&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjMms7oga__AhXF8TgGHakaAcIQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%221991%22%20%22Las%20Vegas%22&f=false |access-date=7 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Dapat sanang idadaos ang kompetisyong ito sa Taywan, ngunit hindi nagpatuloy ang mga negosasyon.<ref name=":1" /> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-tatlong bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Tatlong kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Dahil nausog sa Setyembre ang kompetisyong Miss Venezuela, balak sanang dalhin ng direktor ng Miss Venezuela pageant na si Osmel Souza si Miss World Venezuela 1990 Sharon Luengo. Gayunpaman, dahil second runner-up si Luengo sa Miss World 1990,<ref>{{Cite news |date=9 Nobyembre 1990 |title=Miss U.S.A. wins Miss World contest |language=en |pages=16 |work=Logansport Pharos-Tribune |url=https://www.newspapers.com/article/logansport-pharos-tribune-9november199/382844/ |access-date=4 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> tinanggihan ng Miss Universe Inc. si Luengo, at pinili na lamang ni Souza ang kalahok ng Beneswela sa Miss Universe sa ilalim ng isang ''special commision''. Pinili ni Souza si Jackeline Rodríguez upang kumatawan sa Beneswela. Iniluklok bilang Binibining Pilipinas-Universe 1991 si Binibining Pilipinas-Maja 1991 Maria Lourdes Gonzalez matapos bumitiw si Anjanette Abayari dahil sa problema sa pagkamamamayan.<ref>{{Cite web |last=Franco |first=Bernie V. |date=29 Abril 2017 |title=Anjanette Abayari, Janina San Miguel, and other controversial Binibining Pilipinas winners |url=https://www.pep.ph/news/66825/controversial-former-binibining-pilipinas-winners |access-date=7 Hunyo 2023 |website=PEP.ph |language=en |archive-date=7 Hunyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230607080456/https://www.pep.ph/news/66825/controversial-former-binibining-pilipinas-winners |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |last=Lazo |first=Cheriel |date=4 Agosto 2022 |title=Anjanette Abayari, nakaranas ng hirap |url=https://tribune.net.ph/2022/08/05/anjanette-abayari-nakaranas-ng-hirap/ |access-date=3 Hulyo 2023 |website=Daily Tribune |language=tl |archive-date=3 Hulyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230703230212/https://tribune.net.ph/2022/08/05/anjanette-abayari-nakaranas-ng-hirap/ |url-status=dead }}</ref> Iniluklok ang first runner-up ng Miss USSR 1990 na si Julia Lemigova upang kumatawan sa kanyang bansa matapos bumitiw ang orihinal na nagwagi na si Maria Kezha dahil hindi ito nakaabot sa ''age requirement''.<ref>{{Cite web |last=Borisova |first=Alexandra |date=13 Abril 2023 |title=Как выглядит сегодня «Мисс СССР-1990», которая ушла из мира моды после автокатастрофы |trans-title=What does Miss USSR-1990 look like today, which left the fashion world after a car accident |url=https://www.thevoicemag.ru/beauty/star_beauty/kak-vyglyadit-segodnya-miss-sssr-1990-kotoraya-ushla-iz-mira-mody-posle-avtokatastrofy/ |access-date=9 Hunyo 2023 |website=The Voice |language=ru}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Bulgarya, Gana, at Rumanya.<ref>{{Cite news |last=Burlingame |first=Jon |date=17 Mayo 1991 |title=Bulgaria, Romania join 'Universe' |language=en |pages=6C |work=Ocala Star-Banner |url=https://news.google.com/newspapers?id=pmkxAAAAIBAJ&sjid=NAcEAAAAIBAJ&pg=4068%2C4878084 |access-date=3 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang Reyno Unido na huling sumali noong [[Miss Universe 1952|1952]], Nikaragwa na huling sumali noong [[Miss Universe 1978|1978]], Namibya bilang isang malayang bansa na huling sumali noong [[Miss Universe 1984|1984]], Yugoslavia na huling sumali noong [[Miss Universe 1985|1985]], Kapuluang Cook na huling sumali noong [[Miss Universe 1986|1986]], Panama na huling sumali noong [[Miss Universe 1987|1987]], Libano na huling sumali noong [[Miss Universe 1988|1988]], at Belhika, Brasil, Curaçao, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, at Luksemburgo na huling sumali noong [[Miss Universe 1989|1989]]. Hindi lumahok sina Christine Heiss ng Austrya at Carla Lopes Da Costa Caldeira ng Portugal dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi rin lumahok sina Claudia Mercedes Caballero ng Honduras at Priscilla Leimgruber ng Suwisa dahil sila ay nagkasakit.<ref>{{Cite web |last=Hauswirth |first=Mischa |date=3 Enero 2017 |title=Der lange Schatten einer neuen Bankrätin |trans-title=The long shadow of a new bank councillor |url=https://www.bazonline.ch/der-lange-schatten-einer-neuen-bankraetin-786137106390 |access-date=3 Hulyo 2023 |website=Basler Zeitung |language=de}}</ref> Hindi sumali si Sharon Givskav ng Dinamarka dahil sa kakulangan sa mga isponsor. Hindi sumali sina Sarah Yeats ng Hibraltar<ref>{{Cite web |last=Stringer |first=Megan |date=14 Pebrero 2022 |title=Then and now |url=http://www.gibraltarpanorama.gi/177787 |access-date=3 Hulyo 2023 |website=Gibraltar Panorama |language=en |archive-date=3 Hulyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230703023120/http://www.gibraltarpanorama.gi/177787 |url-status=dead }}</ref> at Bibiane Holm ng Lupanglunti<ref>{{Cite web |last=Broberg |first=Hanne |date=4 Nobyembre 2013 |title=Skal vi deltage i Miss World-konkurrencerne? |trans-title=Should we enter the Miss World pageants? |url=https://sermitsiaq.ag/node/160472 |access-date=3 Hulyo 2023 |website=Sermitsiaq |language=da}}</ref> matapos matanggal ng prangkisa ang kanilang mga ''national director'' para sa Miss Universe. Hindi sumali ang mga bansang Inglatera, Eskosya, at Gales dahil sila ay lalahok na bilang ang Reyno Unido. Hindi sumali ang Aruba dahil nausog ang kompetisyon mula sa 27 Abril papuntang 31 Mayo. Ang magwawagi sa kompetisyong iyon ay sasali na lamang sa susunod na edisyon.<ref>{{Cite news |date=15 Abril 1991 |title=Miss Aruba pas in '92 naar Universe |language=nl |trans-title=Miss Aruba only in '92 to Universe |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644481:mpeg21:p005 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Delpher}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Australya, at Ehipto sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1991 |title=A recession more than just skin deep |language=en |pages=4 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/122361446?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=26 Hunyo 2023 |via=Trove}}</ref> Dapat sanang sasali si Adele Valerie Kenny ng Nuweba Selandiya, ngunit bumitaw ito dahil hindi ito nakaabot sa ''age requirement''. Hindi rin sumali si Aisha Wawira Lieberg ng Kenya dahil sa kakulangan sa isponsor. Lumahok si Lieberg [[Miss Universe 1992|sa susunod na edisyon]]. == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1991 map.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1991 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Universe 1991''' | * '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' –''' [[Lupita Jones]]<ref name=":0" />''' |- |1st runner-up | * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Pauline Huizinga<ref name=":4">{{Cite news |date=18 Mayo 1991 |title=Miss Curasao bij mooiste tien |language=nl |trans-title=Miss Curaçao among the most beautiful ten |pages=3 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644409:mpeg21:p003 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|SUN}} [[Unyong Sobyetiko]] – Julia Lemigova<ref name=":0" /> |- |Top 6 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Jackeline Rodríguez<ref name=":0" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Kelli McCarty<ref name=":0" /> * {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] – Kimberley Mais<ref name=":0" /> |- |Top 10 | * {{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] – Jacqueline Krijger<ref name=":4" /> * {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] – Vivian Benítez<ref name=":0" /> * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Mareva Georges<ref name=":0" /> * {{Flag|Yugoslavia}} – Natasha Pavlovich<ref name=":0" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |Top 6 |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' |'''9.608 (1)''' |'''9.450 (1)''' |'''9.758 (1)''' |'''9.605 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |9.592 (2) |9.073 (6) |9.600 (4) |9.421 (4) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|SUN}} [[Unyong Sobyetiko]] |9.550 (3) |9.225 (3) |9.717 (2) |9.497 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.533 (4) |9.412 (2) |9.650 (3) |9.531 (2) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |9.418 (6) |9.213 (4) |9.542 (7) |9.391 (5) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |9.425 (5) |8.950 (8) |9.542 (7) |9.305 (6) |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |9.190 (8) |9.135 (5) |9.550 (6) |9.291 (7) |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |9.375 (7) |8.987 (7) |9.350 (10) |9.237 (8) |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |9.067 (10) |8.867 (10) |9.590 (5) |9.174 (9) |- |{{Flag|Yugoslavia}} |9.167 (9) |8.875 (9) |9.442 (9) |9.161 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Siobhan McClafferty<ref name=":0" /><ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1991 |title=De Mexico es la mas linda |language=es |pages=The prettiest is from Mexico |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=P_8tAAAAIBAJ&sjid=I4MFAAAAIBAJ&pg=1121%2C793302 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng E.U.]] – Monique Lindesay<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1991 |title=Miss Mexico crowned Miss Universe for 1991 |language=en |pages=25 |work=Star-News |url=https://books.google.com.ph/books?id=UKYsAAAAIBAJ&pg=PA25&dq=%22miss+universe%22+%221991%22+%22judges%22&article_id=4220,945844&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiT7rGemLr_AhXfSWwGHT07C4MQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=%22miss%20universe%22%20%221991%22%20%22judges%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |- |Best National Costume | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Maribel Gutierrez<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Which Country Has Won the Most National Costume Titles at Miss Universe? |url=https://www.esquiremag.ph/culture/lifestyle/miss-universe-country-most-national-costume-titles-a00203-20210514 |access-date=14 Enero 2023 |website=Esquire |language=en}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1990|1990]], 10 ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang anim na pinalista. Anim na pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa final question at final walk.<ref name=":2">{{Cite news |last=Zuckerman |first=Faye |date=17 Mayo 1991 |title=Miss Universe crowned tonight on CBS |language=en |pages=3C |work=The Telegraph-Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=UG5FAAAAIBAJ&sjid=ZrwMAAAAIBAJ&pg=4492%2C2810257 |access-date=26 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> === Komite sa pagpili === * José Luis Rodríguez – Benesolanong mangaawit at aktor<ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1991 |title="El Puma" elogia a Miss Universo |language=es |trans-title="El Puma" praises Miss Universe |pages=14 |work=La Nacion |url=https://news.google.com/newspapers?id=RP8tAAAAIBAJ&sjid=I4MFAAAAIBAJ&pg=1275%2C3258045 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> * Janet Hubert – Amerikanang aktres sa telebisyon at pelikula * [[Kuh Ledesma]] – Pilipinang mangaawit at aktres<ref>{{Cite web |last=Legaspi |first=John |date=7 Disyembre 2021 |title=LIST: Filipinos who became Miss Universe judges |url=https://mb.com.ph/2021/12/07/list-filipinos-who-became-miss-universe-judges/ |access-date=12 Enero 2023 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> * Jorge Rivero – Mehikanong aktor * Barbara Lauren – Amerikanang ''casting direktor'' * Christophe – Pranses na mangaawit * Dustin Nguyen – Biyetnames-Amerikanong aktor<ref name=":2" /> * Nadia Comăneci – Rumanyanong dyimnasta<ref name=":2" /> == Mga kandidata == 73 kandidata ang kumalahok para sa titulo.<ref name=":0" /> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=|name=}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Katrin Richter |20 |[[Sahonya]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Verónica Honnorat |– |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Farrah Saunders |24 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Katia Alens<ref>{{Cite web |date=28 Marso 2022 |title=Chayenne van Aarle is 20ste Miss België uit provincie Antwerpen sinds 1971: wie waren de anderen ook alweer? |trans-title=Chayenne van Aarle is 20th Miss Belgium from the province of Antwerp since 1971: who were the others again? |url=https://www.gva.be/cnt/dmf20220328_96531308 |access-date=15 Hunyo 2023 |website=Gazet van Antwerpen |language=nl-BE}}</ref> |24 |[[Amberes]] |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Josephine Gault<ref>{{Cite web |last=Chanona |first=Carolee |date=15 Agosto 2022 |title=Mathematician Ashley Lightburn Wins Miss Universe Belize 2022 Pageant |url=https://caribbeanlifestyle.com/mathematician-ashley-lightburn-wins-miss-universe-belize-2022-pageant/ |access-date=3 Hulyo 2023 |website=Caribbean Culture and Lifestyle |language=en-US}}</ref> |21 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Andrea Sullivan |– |Hamilton |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Jackeline Rodríguez<ref>{{Cite news |last=Freitas |first=Alba |date=20 Hulyo 2021 |title=Materán, Miss Universo Venezuela 2021: Mi meta es inspirar a otros |language=es-ES |work=El Nacional |url=https://www.elnacional.com/entretenimiento/luiseth-materan-miss-universo-venezuela-2021-mi-meta-es-inspirar-a-otros/ |access-date=5 Pebrero 2023}}</ref> |19 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Patricia Godói<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |20 |[[São Paulo]] |- |{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Christy Drumeva |22 |[[Sopiya]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Selva Landívar<ref>{{Cite web |date=12 Enero 2020 |title=Selva Landívar, la miss de las ondas rebeldes |trans-title=Selva Landívar, the miss of the rebel waves |url=https://eldeber.com.bo/edicion-impresa/selva-landivar-la-miss-de-las-ondas-rebeldes_162415 |access-date=19 Hunyo 2023 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=19 Hunyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619082053/https://eldeber.com.bo/edicion-impresa/selva-landivar-la-miss-de-las-ondas-rebeldes_162415 |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Jacqueline Krijger<ref>{{Cite news |date=3 Hulyo 1990 |title=Jacqueline Krijger Miss Curaçao 1990 |language=nl |pages=15 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641547:mpeg21:p015 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |23 |Willemstad |- |{{flagicon|CZE}} [[Czechoslovakia]] |Renáta Gorecká<ref>{{Cite web |last= |date=9 Abril 2019 |title=Miss Československo 1990 Renáta Gorecká: Sekla s modelingem a žije v zahraničí! Co ji živí? |trans-title=Miss Czechoslovakia 1990 Renáta Gorecká: She quit modeling and lives abroad! What feeds her? |url=https://www.blesk.cz/clanek/celebrity-ceske-celebrity/602807/miss-ceskoslovensko-1990-renata-gorecka-sekla-s-modelingem-a-zije-v-zahranici-co-ji-zivi.html |access-date=19 Hunyo 2023 |website=Blesk.cz |language=cs}}</ref> |18 |Hilagang Moravia |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Diana Neira<ref>{{Cite web |last=San Miguel |first=Santiago |date=2 Marso 2021 |title=Jessica Núñez: "A los 50 años, sé lo que realmente me importa" |trans-title=Jessica Núñez: "At 50, I know what really matters to me" |url=https://www.expreso.ec/ocio/jessica-nunez-50-anos-realmente-me-importa-99685.html |access-date=4 Hunyo 2023 |website=Diario Expreso |language=es}}</ref> |18 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Rebecca Dávila<ref>{{Cite news |date=2 Oktubre 2014 |title=Vida, arte y estilo en la cocina del chef |language=es |trans-title=Life, art and style in the chef's kitchen |work=La Prensa Grafica |url=https://www.laprensagrafica.com/mujer/Vida-arte-y-estilo-en-la-cocina-del-chef-20141002-0121.html |access-date=19 Hunyo 2023}}</ref> |18 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Esther Arroyo<ref>{{Cite web |last=Benito |first=Patricia Martín |date=8 Pebrero 2023 |title=Así era Esther Arroyo hace 33 años cuando ganó Miss España |trans-title=This was Esther Arroyo 33 years ago when she won Miss Spain |url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/famosos/2023-02-08/esther-arroyo-miss-espana-treinta-anos_3572340/ |access-date=16 Abril 2023 |website=El Confidencial |language=es}}</ref> |23 |Cádiz |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Kelli McCarty<ref>{{Cite news |last=Bates |first=Michael |date=23 Pebrero 1991 |title=Lawsuits test pageant as Miss USA crowned |language=en |pages=3 |work=The Hour |url=https://news.google.com/newspapers?id=fgchAAAAIBAJ&sjid=dXYFAAAAIBAJ&pg=5284%2C2983043 |access-date=31 Enero 2023}}</ref> |21 |Liberal |- |{{flagicon|GHA}} [[Gana]] |Dela Tamakloe |24 |[[Accra]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Marina Poupou<ref>{{Cite web |date=20 Marso 2016 |title=Δείτε πώς είναι σήμερα η Σταρ Ελλάς 1991, Μαρίνα Πούπου |trans-title=See how Star Hellas 1991 Marina Poupou looks today |url=https://www.protothema.gr/life-style/Gossip/article/563033/deite-pos-einai-simera-i-star-ellas-1991-marina-poupou/ |access-date=27 Hunyo 2023 |website=ProtoThema |language=el}}</ref> |– |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Jevon Pellacani |25 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Lorena Palacios |– |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Kimberley Mais<ref>{{Cite web |date=24 Mayo 2021 |title=Proud Dad, a proud nation |url=https://jamaica-gleaner.com/article/esponsored/20210524/proud-dad-proud-nation |access-date=22 Hunyo 2023 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |21 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Atsuko Yamamoto<ref name=":3">{{Cite news |date=2 Mayo 1991 |title=Getting their feet wet |language=en |pages=3A |work=The Prescott Courier |url=https://news.google.com/newspapers?id=8A9TAAAAIBAJ&sjid=YYEDAAAAIBAJ&pg=1664%2C177900 |access-date=22 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |[[Sakai]] |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Sharon Rosario<ref>{{Cite news |date=15 Marso 1991 |title=Rosario, Miss Northern Marianas |language=en |pages=1, 12 |work=Marianas Variety |url=https://evols.library.manoa.hawaii.edu/server/api/core/bitstreams/26c64a52-3754-4ddf-a0a7-a62d57b52d87/content |access-date=21 Setyembre 2023 |via=eVols}}</ref> |18 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Anita Yuen<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=16 Hunyo 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |20 |[[Hong Kong]] |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Christabelle Howie<ref>{{Cite web |date=25 Marso 2013 |title=50 years of Miss India: Winners through the years |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-india/50-years-of-miss-india-winners-through-the-years/winners-through-the-years/articleshow/19188085.cms |access-date=16 Disyembre 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> |22 |Madras |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Siobhan McClafferty<ref>{{Cite web |last=Mackle |first=Marisa |date=19 Hunyo 2023 |title=Former Miss Ireland believes young children shouldn't enter beauty pageants |url=https://www.irishmirror.ie/showbiz/former-miss-ireland-believes-young-30269651 |access-date=22 Hunyo 2023 |website=Irish Mirror |language=en}}</ref> |20 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Miri Goldfarb |21 |Hod Hasharon |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Maria Pia Biscotti<ref>{{Cite news |date=26 Mayo 1991 |title=Due primedonne per la tv |language=it |trans-title=Two prima donnas for TV |pages=43 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,43/articleid,0868_01_1991_0115_0086_12154065/ |access-date=3 Hulyo 2023}}</ref> |– |[[Genova]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Leslie McLaren<ref>{{Cite web |date=7 Nobyembre 2014 |orig-date=7 Nobyembre 1983 |title=Cynthia Kereluk wins Miss Canada pageant |url=https://www.pressreader.com/canada/edmonton-journal/20141107/281547994175759 |access-date=6 Abril 2023 |website=Edmonton Journal |language=en |via=PressReader}}</ref> |22 |Edmonton |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Anne Lennard<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |– |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Monique Lindesay<ref>{{Cite news |last=Macy |first=Robert |date=18 Mayo 1991 |title=Pageant marks its 40th year |language=en |pages=2A |work=Ocala Star-Banner |url=https://news.google.com/newspapers?id=p2kxAAAAIBAJ&sjid=NAcEAAAAIBAJ&pg=3487%2C5651106 |access-date=23 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |– |St. Croix |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Raema Chitty |– |Rarotonga |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Bethea Christian |17 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Kathy Hawkins |– |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Maribel Gutiérrez<ref>{{Cite news |date=12 Nobyembre 1990 |title=Maribel Gutierrez, nueva soberana de la belleza |language=es |trans-title=Maribel Gutierrez, new sovereign of beauty |pages=1A, 1B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=yoEcAAAAIBAJ&sjid=h2UEAAAAIBAJ&pg=2629%2C4849565 |access-date=27 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |21 |Baranquilla |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Viviana Múñoz<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2021 |title=Señorita San José tiene reina: Bárbara Echandi, hija de la chef y exMiss Costa Rica Viviana Muñoz |trans-title=Miss San José has a queen: Bárbara Echandi, daughter of the chef and former Miss Costa Rica Viviana Muñoz |url=https://observador.cr/senorita-san-jose-tiene-reina-barbara-echandi-hija-de-la-chef-y-exmiss-costa-rica-viviana-munoz/ |access-date=27 Hunyo 2023 |website=El Observador |language=es}}</ref> |23 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Fida Chehayeb |– |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Annette Feydt |21 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Dis Sigurgeirsdóttir<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1991 |title=Orðspor |language=is |trans-title=Reputation |pages=7 |work=Fréttir |url=https://timarit.is/page/6171581?iabr=on |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |– |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Elaine Chew |21 |Ipoh |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Michelle Zarb |– |Qormi |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Dhandevy Jeetun<ref>{{Cite web |last=Daby |first=Pradeep |date=21 Oktubre 2017 |title=Dhandevy Hurkoo : une ex-Miss Mauritius dans le monde du consulting |trans-title=Dhandevy Hurkoo: a former Miss Mauritius in the world of consulting |url=https://defimedia.info/dhandevy-hurkoo-une-ex-miss-mauritius-dans-le-monde-du-consulting |access-date=27 Hunyo 2023 |website=Le Defi Media Group |language=fr}}</ref> |– |[[Port Louis]] |- |'''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' |'''[[Lupita Jones]]'''<ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Salvador |date=31 Enero 2021 |title=Former Miss Universe could be Mexican border state’s next governor |url=https://www.abc4.com/news/international-news/former-miss-universe-could-be-mexican-border-states-next-governor/ |access-date=3 Hulyo 2023 |website=ABC4 Utah |language=en-US |archive-date=13 Abril 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230413135039/https://www.abc4.com/news/international-news/former-miss-universe-could-be-mexican-border-states-next-governor/ |url-status=dead }}</ref> |23 |Baja California |- |{{Flagicon image|Flag of South Africa (1928-1982).svg}} [[Namibia|Namibya]] |Ronel Liebenberg<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Yanna |date=24 Marso 2017 |title=Down memory lane with our beauties |url=https://www.namibiansun.com/news/down-memory-lane-with-our-beauties |access-date=27 Hunyo 2023 |website=Namibian Sun |language=en}}</ref> |22 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Tonia Okogbenin |– |[[Lagos]] |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Ana Sofía Pereira<ref>{{Cite web |last=Poveda |first=Javier |date=12 Agosto 2014 |title=Eterna belleza |trans-title=Eternal beauty |url=https://www.laprensani.com/2014/08/12/espectaculo/207204-eterna-belleza |access-date=27 Hunyo 2023 |website=La Prensa |language=es}}</ref> |– |[[Managua]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Lene Pedersen<ref>{{Cite web |last=McNulty |first=Charles |date=12 Agosto 2008 |title=She is Woman, hear her explore |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2008-aug-12-et-winter12-story.html |access-date=27 Hunyo 2023 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref> |18 |Andørja |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Pauline Huizinga<ref>{{Cite news |date=25 Abril 1991 |title=Miss Holland tussen derozen |language=nl |trans-title=Miss Holland among the roses |pages=1 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010646272:mpeg21:p001 |access-date=22 Hunyo 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |[[Utrecht]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Liz De León<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Vivian Benítez<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |21 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Eliana Martínez<ref>{{Cite web |last= |first= |date=16 Hunyo 2022 |title=Fallece Eliana Martínez Márquez, Miss Perú 1991 |trans-title=Eliana Martínez Márquez, Miss Peru 1991, dies |url=https://larepublica.pe/espectaculos/farandula/2022/06/15/fallece-eliana-martinez-marquez-miss-peru-1991-leslie-stewart-carla-barzotti-video |access-date=19 Hunyo 2023 |website=La República |language=es}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Maria Lourdes Gonzales<ref>{{Cite news |last=Yazon |first=Giovanni Paolo |date=2 Hunyo 2003 |title=Gay Miss Universe |language=en |pages=15–16 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=WI8VAAAAIBAJ&sjid=ogsEAAAAIBAJ&pg=5362%2C149301 |access-date=27 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Tanja Vienonen<ref>{{Cite web |last=Mettänen |first=Heli |date=22 Agosto 2020 |title=Tanja Karpela tänään 50 vuotta! Katso upeat kuvat vuosien varrelta – poseeraa kuin Marilyn Monroe |trans-title=Tanja Karpela turns 50 today! See great photos from over the years - pose like Marilyn Monroe |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/febc9b6a-fca2-44e5-b722-0f61b9b2b784 |access-date=27 Hunyo 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |20 |Salo |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Joanna Michalska<ref>{{Cite web |last=Nawrocki |first=Dariusz |date=1 Hunyo 2023 |title=Tak wygląda teraz Joanna Michalska, Miss Polonia 1990, 33 lata po zdobyciu tytułu. Zobaczcie zdjęcia! |trans-title=This is what Joanna Michalska, Miss Polonia 1990, looks like now, 33 years after winning the title. See the photos! |url=https://gloswielkopolski.pl/tak-wyglada-teraz-joanna-michalska-miss-polonia-1990-33-lata-po-zdobyciu-tytulu-zobaczcie-zdjecia-1062023-r/ar/c6-17427969 |access-date=27 Hunyo 2023 |website=Głos Wielkopolski |language=pl-PL |archive-date=27 Hunyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627113207/https://gloswielkopolski.pl/tak-wyglada-teraz-joanna-michalska-miss-polonia-1990-33-lata-po-zdobyciu-tytulu-zobaczcie-zdjecia-1062023-r/ar/c6-17427969 |url-status=dead }}</ref> |23 |[[Varsovia]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Lissette Bouret |25 |Toa Alta |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Mareva Georges<ref>{{Cite web |last= |first= |date=19 Disyembre 2020 |title=Miss France 2021: qui est le mari milliardaire de Mareva Georges, Miss France 1991? |trans-title=Miss France 2021: who is the billionaire husband of Mareva Georges, Miss France 1991? |url=https://www.voici.fr/news-people/actu-people/miss-france-2021-qui-est-le-mari-milliardaire-de-mareva-georges-miss-france-1991-693458 |access-date=27 Hunyo 2023 |website=Voici |language=fr}}</ref> |21 |Papeete |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Melissa Vargas<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |19 |Santiago |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Lin Shu-Chuan |22 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Reyno Unido]] |Helen Upton<ref>{{Cite news |date=4 Mayo 1991 |title=Desert flowers are hot stuff |language=en |pages=17 |work=Daily Record |url=https://www.newspapers.com/article/daily-record-helen-upton-and-paulien/126560845/ |access-date=4 Hulyo 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |19 |Birmingham |- |{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]] |Daniella Nane<ref>{{Cite web |last=Lixandru |first=Livia |date=12 Agosto 2021 |title=Cum arată Daniela Nane la aproape 50 de ani. Secretele fostei Miss România. „Iau măsuri, țin o dietă” |trans-title=What Daniela Nane looks like at almost 50 years old. The secrets of the former Miss Romania. "I'm taking action, I'm on a diet" |url=https://www.libertatea.ro/entertainment/cum-arata-daniela-nane-la-aproape-50-de-ani-3688515 |access-date=27 Hunyo 2023 |website=Libertatea |language=ro}}</ref> |19 |Iași |- |{{flagicon|VCT}} [[San Vicente at ang Granadinas]] |Samantha Robertson<ref>{{Cite web |last= |date=9 Oktubre 2022 |title=A history of pageantry in SVG 1951 to 2019 |url=https://onenewsstvincent.com/2022/10/09/one-news-svg-pageant-corner-a-history-of-pageantry-in-svg-1951-to-2019/ |access-date=10 Disyembre 2022 |website=One News St.Vincent |language=en}}</ref> |– |[[Kingstown]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Eileen Yeow<ref>{{Cite news |date=6 Abril 1991 |title=Eileen is the new Miss S’pore/Universe |language=en |pages=8 |work=Straits Times |url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/stoverseas19910406-1.2.7.13.2 |access-date=3 Enero 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Diloka Seneviratne |– |Panadura |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Simone Vos |18 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Susanna Gustafsson<ref>{{Cite web |date=11 Pebrero 2004 |title=Fröken Sverige lägger ner |url=https://www.aftonbladet.se/a/VRPkw6 |access-date=3 Enero 2023 |website=Aftonbladet |language=sv}}</ref> |– |Grums |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Jiraprapa Sawettanan<ref>{{Cite news |date=1 Abril 1991 |title=Student, 18, is Miss Thailand |language=en |pages=21 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=DcFUAAAAIBAJ&sjid=VZADAAAAIBAJ&pg=5472%2C126378 |access-date=3 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Seo Jung-min<ref name=":3" /> |– |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Josie Anne Richards |– |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Cecilia Alfaro |22 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Pinar Ozdemir<ref>{{Cite web |date=24 Agosto 2018 |title=Çağla Şıkel'den Miss Turkey itirafı! |trans-title=Confession of Miss Turkey by Çağla Şıkel! |url=https://www.hurriyet.com.tr/galeri-cagla-sikelden-miss-turkey-itirafi-40181110/2 |access-date=15 Abril 2023 |website=Hürriyet |language=tr}}</ref> |24 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|SUN}} [[Unyong Sobyetiko]] |Julia Lemigova<ref>{{Cite web |last=Hawken |first=Lydia |date=3 Enero 2023 |title=The wife vowing to 'fight' alongside Martina Navratilova |url=https://www.dailymail.co.uk/femail/article-11595215/The-wife-vowing-fight-alongside-Martina-Navratilova.html |access-date=3 Hulyo 2023 |website=Mail Online |language=en}}</ref> |18 |[[Mosku]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Adriana Comas |21 |Melo |- |{{flag|Yugoslavia}} |Natasha Pavlovich<ref>{{Cite web |last=Kaur |first=Jaspreet |date=30 Setyembre 2021 |title=Who is Natasha Pavlovich from The Way Down on HBO Max? |url=https://www.hitc.com/en-gb/2021/09/30/who-is-natasha-pavlovich-from-the-way-down-on-hbo-max/ |access-date=3 Hulyo 2023 |website=HITC |language=en-GB |archive-date=3 Hulyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230703230212/https://www.hitc.com/en-gb/2021/09/30/who-is-natasha-pavlovich-from-the-way-down-on-hbo-max/ |url-status=dead }}</ref> |23 |[[Sarajevo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:1991]] [[Kategorya:Miss Universe]] d2l90rbo62lojejmlbfdfzl43t8r7px 0 321786 2167310 2152419 2025-07-03T10:50:02Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167310 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=Ximena Navarrete - Miss Universe 2010.jpg|caption=Ximena Navarrete|winner='''[[Ximena Navarrete]]'''|congeniality=Jesinta Campbell <br /> {{Flagu|Australya}}|photogenic=Fonthip Watcharatrakul <br /> {{Flagu|Taylandiya}}|best national costume=Fonthip Watcharatrakul <br /> {{Flagu|Taylandiya}}|date=23 Agosto 2010|venue=[[Mandalay Bay Events Center]], [[Las Vegas]], [[Nevada]], [[Estados Unidos]]|presenters={{Hlist|Bret Michaels|Natalie Morales}}|acts={{Hlist|[[John Legend]]|The Roots|Cirque du Soleil}}|broadcaster={{Hlist|[[NBC]]|[[Telemundo]]}}|entrants=83|placements=15|withdraws={{Hlist|Biyetnam|Bulgarya|Estonya|Etiyopiya|Kapuluang Kayman|Lupangyelo|Montenegro|Namibya}}|returns={{Hlist|Botswana|Dinamarka|Hayti|Kapuluang Birheng Britaniko|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos|Kasakistan|Sri Lanka|Trinidad at Tobago}}|before=[[Miss Universe 2009|2009]]|next=[[Miss Universe 2011|2011]]|represented='''{{Flagicon|Mexico}} Mehiko'''}} Ang '''Miss Universe 2010''' ay ang ika-59 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Mandalay Bay Events Center sa [[Las Vegas]], [[Nevada]], [[Estados Unidos]] noong 23 Agosto 2010.<ref name=":0">{{Cite web |date=24 Agosto 2010 |title=Miss Universe 2010 coronation night starts; airs live on ABS-CBN |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/08/24/10/miss-universe-2010-coronation-night-starts-airs-live-abs-cbn |access-date=22 Hunyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=24 Agosto 2010 |title=Mexico's Jimena Navarrete wins Miss Universe contest |language=en |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/idINIndia-51020720100824 |access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Stefanía Fernández ng [[Venezuela|Beneswela]] si [[Ximena Navarrete]] ng [[Mehiko]] bilang Miss Universe 2010. Ito ang ikalawang tagumpay ng Mehiko sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=24 Agosto 2010 |title=Miss Universe 2010 |url=https://www.cbsnews.com/pictures/miss-universe-2010/ |access-date=22 Hunyo 2022 |website=CBS News |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 Agosto 2010 |title=Ximena Navarrete ¿Quién es la Miss Universo 2010? |url=https://www.quien.com/espectaculos/2010/08/24/ximena-navarrete-quien-es-la-miss-universo-2010 |access-date=22 Hunyo 2022 |website=Quién |language=es}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Yendi Phillipps ng Hamayka, samantalang nagtapos bilang second runner-up si Jesinta Campbell ng [[Australia|Australya]]. Mga kandidata mula sa walumpu't-tatlong bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan nina Bret Michaels at Natalie Morales ang kompetisyon.<ref>{{Cite magazine|date=3 Agosto 2010|title=Bret Michaels To Co-Host 'Miss Universe' Pageant|url=https://www.billboard.com/music/music-news/bret-michaels-to-co-host-miss-universe-pageant-957066/|access-date=7 Marso 2024|magazine=Billboard|language=en-US|archive-date=22 Hunyo 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220622014951/https://www.billboard.com/music/music-news/bret-michaels-to-co-host-miss-universe-pageant-957066/|url-status=live}}</ref> Nagtanghal sina [[John Legend]], The Roots, at Cirque du Soleil sa edisyong ito.<ref>{{Cite magazine|last=Vick|first=Megan|date=24 Agosto 2010|title=John Legend And The Roots Perform At Miss Universe Pageant|url=https://www.billboard.com/music/music-news/john-legend-and-the-roots-perform-at-miss-universe-pageant-956698/|access-date=7 Marso 2024|magazine=Billboard|language=en-US|archive-date=22 Hunyo 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220622014950/https://www.billboard.com/music/music-news/john-legend-and-the-roots-perform-at-miss-universe-pageant-956698/|url-status=live}}</ref> == Kasaysayan == [[File:Evo_2017_at_Mandalay_Bay_Events_Center.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Evo_2017_at_Mandalay_Bay_Events_Center.jpg|thumb|250x250px|Mandalay Bay Events Center, ang lokasyon ng Miss Universe 2010]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Ibang mga lungsod sa buong mundo ang nagpahayag ng kanilang interes na idaos ang kompetisyon. Kabilang sa mga lungsod na ito ang [[Zagreb]], Kroasya na dati nang binawi ang kanilang ''bid'' upang idaos sa kanilang lungsod ang kompetisyon bunsod ng ''Great Recession'' na naganap mula taong 2007 hanggang 2009.<ref>{{Cite web |date=19 Nobyembre 2008 |title=Miss Universe 2009 v Sloveniji? |trans-title=Miss Universe 2009 in Slovenia? |url=http://24ur.com/novice/slovenija/miss-universe-2009-v-sloveniji.html |access-date=3 Mayo 2023 |website=24UR |language=hr}}</ref> Binago ng pamahalaan ng Kroasya at ng mga lokal na mamumuhunan ang kanilang panukalang gaganapin ang Miss Universe sa Arena Zagreb.<ref>{{Cite web |date=30 Nobyembre 2009 |title=Izbor za Miss Universe: Trump se nećka između Splita i Zagreba |trans-title=Contest for Miss Universe: Trump is between Split and Zagreb |url=https://www.index.hr/clanak.aspx?id=462733 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231120090055/https://www.index.hr/magazin/clanak/izbor-za-miss-universe-trump-se-necka-izmedju-splita-i-zagreba/462733.aspx |archive-date=20 Nobyembre 2023 |access-date=7 Marso 2024 |website=Index.hr |language=hr}}</ref> Gayunpaman, noong 20 Pebrero 2010, inanunsyo ng ''national director'' ng Miss Universe Croatia na si Vladimir Krajelvic na binabawi muli nila ang kanilang ''bid'' dahil pa rin sa epekto ng ''Great Recession'' sa bansa.<ref>{{Cite web |date=20 Pebrero 2010 |title=Miss Universe: Recesija pomutila planove direkciji izbora ljepote |trans-title=Miss Universe: The recession clouded the plans of the management of the beauty pageant |url=https://www.index.hr/clanak.aspx?id=476874 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231120090952/https://ow.pubmatic.com/setuid?bidder=amx&uid=499c3f5c-d1aa-42ef-82e2-92fd1db5e7d7&do=www.index.hr |archive-date=20 Nobyembre 2023 |access-date=7 Marso 2024 |website=Index.hr |language=hr}}</ref> Noong 31 Enero 2010, nasa proseso ng pakikipagtalakayan ang Miss Universe Organization upang idaos ang edisyong ito sa [[Santa Cruz de la Sierra]], Bulibya matapos bumisita ang ilang mga kinatawan ng organisasyon upang suriin kung may kapasidad bang idaos sa lungsod ang kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=1 Pebrero 2010 |title=Comisión del Miss Universo se quedara en Bolivia el lapso de cuatro semanas para concluir su evalución |url=http://www.la-razon.com/ultima.asp?id=946988 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100211153309/http://www.la-razon.com/ultima.asp?id=946988 |archive-date=11 Pebrero 2010 |access-date=7 Marso 2024 |website=La Razón |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=4 Pebrero 2010 |title=Sede del Miss Universo ¿En Bolivia? |trans-title=Miss Universe headquarters in Bolivia? |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/sede-del-miss-universo-en-bolivia-NALP504339 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231015072236/https://www.laprensa.hn/espectaculos/sede-del-miss-universo-en-bolivia-NALP504339 |archive-date=15 Oktubre 2023 |access-date=7 Marso 2024 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> Gayunpaman, inamin ng Minister of Culture ng Bulibya na si Zulma Yugar sa publiko ang kahirapan na matamo ang mga pangangailangan ng organisasyon upang idaos sa lungsod ang ''pageant''. Matapos ang pagpupulong noong Marso 2010, pormal na inanunsyo ni Yugar na binabawi na ng Santa Cruz de la Sierra ang kanilang ''bid'' para idaos sa lungsod ang Miss Universe, na sinasabing "hindi iginagalang ng organisasyon ang konstitusyon ng Bulibya" at imposibleng makamit ang mga hinihingi ng organisasyon.<ref>{{Cite web |date=13 Marso 2010 |title=La comisión de negociación estuvo reunida dos días en La Paz |trans-title=The negotiation commission met for two days in La Paz |url=https://www.lostiempos.com/click/farandula/farandula/20100313/la-comision-de-negociacion-estuvo-reunida-dos-dias-en-la_61389_111021.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100316075611/https://www.lostiempos.com/click/farandula/farandula/20100313/la-comision-de-negociacion-estuvo-reunida-dos-dias-en-la_61389_111021.html |archive-date=16 Marso 2010 |access-date=7 Marso 2024 |website=Los Tiempos |language=es}}</ref> Kalaunan ay inanunsyo ng Miss Universe Organization noong 25 Mayo 2010 na magaganap ang edisyong ito sa Mandalay Bay Events Center, [[Las Vegas, Nevada]] sa 23 Agosto 2010.<ref name=":12">{{Cite web |last= |first= |date=25 Mayo 2010 |title=The 2010 Miss Universe® Pageant to Air Live on NBC From Las Vegas on Monday, August 23 |url=https://www.prnewswire.com/news-releases/the-2010-miss-universe-pageant-to-air-live-on-nbc-from-las-vegas-on-monday-august-23-94822699.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220622021952/https://www.prnewswire.com/news-releases/the-2010-miss-universe-pageant-to-air-live-on-nbc-from-las-vegas-on-monday-august-23-94822699.html |archive-date=22 Hunyo 2022 |access-date=7 Marso 2024 |website=PR Newswire |language=en}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa walumpu't-tatlong mga bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang runner-up sa kanilang kompetisyong pambansa o napili sa isang ''casting process'', tatlong kandidata ang napili matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok, at isang kandidata ang kinoronahan matapos matuklasan na mayroong pagkakamali sa mga pagkakalagay ng mga pinalista. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang second runner-up ng Miss Guatemala na si Jessica Scheel upang kumatawan sa kanyang bansa matapos na umurong sa kompetisyon ang orihinal na nagwagi na si Alejandra Barillas dahil sa pinsala sa kanyang paa. Lumahok si Barillas sa sumunod na edisyon.<ref>{{Cite web |date=24 Agosto 2010 |title=Miss Universo 2010: Jessica Scheel y Guatemala se sumaron a la fiesta |trans-title=Miss Universe 2010: Jessica Scheel and Guatemala joined the party |url=http://www.lavozlibre.com/noticias/ampliar/97713/miss-universo-2010-jessica-scheel-y-guatemala-se-sumaron-a-la-fiesta |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120301112627/http://www.lavozlibre.com/noticias/ampliar/97713/miss-universo-2010-jessica-scheel-y-guatemala-se-sumaron-a-la-fiesta |archive-date=1 Marso 2012 |access-date=7 Marso 2024 |website=Voz Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=30 Agosto 2011 |title=The 2011 Miss Universe Contestants |url=https://www.seattlepi.com/entertainment/slideshow/The-2011-Miss-Universe-Contestants-30603.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221230121043/https://www.seattlepi.com/entertainment/slideshow/The-2011-Miss-Universe-Contestants-30603.php |archive-date=30 Disyembre 2022 |access-date=7 Marso 2024 |website=Seattle Post-Intelligencer |language=en-US}}</ref> Iniluklok ang ''first runner-up'' ng Miss Universe Romania 2010 na si Oana Paveluc upang kumatawan sa kanyang bansa matapos tumangging pirmahan ni Alexandra Cătălina Filip ang kontrata sa Miss Universe Organization na siyang pipigil sa kanya sa paglahok sa isang ''dance competition'' sa Timog Korea.<ref>{{Cite web |date=10 Hulyo 2010 |title=Alexandra Cătălina Filip a câştigat concursul Miss Univers România |trans-title=Alexandra Cătălina Filip won the Miss Universe Romania contest |url=https://www.zf.ro/zf-24/alexandra-catalina-filip-a-castigat-concursul-miss-univers-romania-galerie-foto-6534936 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220623021455/https://www.zf.ro/zf-24/alexandra-catalina-filip-a-castigat-concursul-miss-univers-romania-galerie-foto-6534936 |archive-date=23 Hunyo 2022 |access-date=7 Marso 2024 |website=Ziarul Financiar |language=ro}}</ref><ref name=":2" /> Orihinal na kinoronahan si Sandra Marinovič bilang Miss Universe Slovenia 2010.<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2010 |title=FOTO: Sandra Marinovič okronana za miss Universe! |trans-title=PHOTO: Sandra Marinović crowned Miss Universe! |url=https://www.24ur.com/ekskluziv/domaca-scena/miss-universe-najlepsa-pricakuje-pametna-vprasanja.html |access-date=7 Marso 2024 |website=24UR |language=sl}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kokalj |first=Anže |date=15 Mayo 2010 |title=Miss Universe Slovenije 2010 je Sandra Marinovič |trans-title=Miss Universe Slovenia 2010 is Sandra Marinovič |url=https://siol.net/trendi/moda-in-lepota/miss-universe-slovenije-2010-je-sandra-marinovic-66779 |access-date=7 Marso 2024 |website=Siol |language=sl}}</ref> Gayunpaman, matapos ang tatlong araw mula sa kanyang koronasyon, binawi mula kay Marinovič ang kanyang titulo matapos matuklasan ng organisasyon na may pagkakamali sa katuusan sa pagsalin ng mga iskor ng mga hurado. Ang totoong nagwagi ay si Marika Savšek na siyang orihinal na inanunsyo bilang ''second runner-up''.<ref name=":3" /> Orihinal na kinoronahan si Venus Raj bilang Binibining Pilipinas Universe 2010. Gayunpaman, dahil sa mga salungatan sa kanyang sertipiko ng kapanganakan, tinanggalan ng titulo si Raj, at ibinigay ang titulo sa ''second runner-up'' na si Helen Nicolette Henson.<ref>{{Cite web |date=31 Marso 2010 |title=2010 Bb. Pilipinas Universe dethroned |url=https://www.philstar.com/news-commentary/2010/03/31/562512/2010-bb-pilipinas-universe-dethroned |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231015080743/https://www.philstar.com/news-commentary/2010/03/31/562512/2010-bb-pilipinas-universe-dethroned |archive-date=15 Oktubre 2023 |access-date=7 Marso 2024 |website=Philippine Star |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=11 Abril 2010 |title=Beauty queen may reclaim crown |url=https://www.philstar.com/headlines/2010/04/11/565096/beauty-queen-may-reclaim-crown |access-date=7 Marso 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Kalaunan ay nabawi muli ni Raj ang kanyang titulo matapos makakuha ng isang legal na pasaporte.<ref name=":4">{{Cite web |date=10 Abril 2010 |title=(UPDATE) Venus Raj given chance to reclaim Bb Pilipinas-Universe title |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/04/10/10/venus-raj-given-chance-reclaim-bb-pilipinas-universe-title |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211025130248/https://news.abs-cbn.com/entertainment/04/10/10/venus-raj-given-chance-reclaim-bb-pilipinas-universe-title |archive-date=25 Oktubre 2021 |access-date=7 Marso 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> ==== Mga pagbalik at mga pag-urong ==== Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang Botswana, Dinamarka, Hayti, Kapuluang Birheng Britaniko, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Kasakistan, Sri Lanka, at Trinidad at Tobago. Huling sumali noong [[Miss Universe 1989|1989]] ang Hayti,<ref>{{Cite web |date=19 Agosto 2010 |title=Miss Haiti gives hope to devastated country |url=https://www.ndtv.com/entertainment/miss-haiti-gives-hope-to-devastated-country-596495 |access-date=8 Marso 2024 |website=NDTV.com |language=en}}</ref> noong [[Miss Universe 2002|2002]] ang Kapuluang Birheng Britaniko, noong [[Miss Universe 2004|2004]] ang Botswana,<ref>{{Cite web |last=Kgosiemang |first=Tlhabo |date=9 Enero 2023 |title=Botswana misses out on Miss Universe again |url=https://www.weekendpost.co.bw/36184/weekendlife/botswana-misses-out-on-miss-universe-again/ |access-date=8 Marso 2024 |website=Weekend Post |language=en-GB}}</ref> noong 2007 ang Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, at noong [[Miss Universe 2008|2008]] ang Dinamarka, Kasakistan, Sri Lanka, at Trindad at Tobago. Hindi sumali ang mga bansang Biyetnam, Bulgarya, Estonya, Etiyopiya, Kapuluang Kayman, Lupangyelo, Montenegro, at Namibya sa edisyong ito. Hindi sumali si Phạm Thị Thanh Hằng ng Biyetnam dahil sa kakulangan sa preparasyon.<ref>{{Cite web |last= |date=7 Pebrero 2021 |title=5 mỹ nhân khước từ cơ hội thi Miss Universe: Thanh Hằng gây tiếc nuối, Diễm Trang sợ thiếu thời gian |trans-title=5 beauties refused the opportunity to compete in Miss Universe: Thanh Hang caused regret, Diem Trang feared lack of time |url=https://saostar.vn/giai-tri/5-nguoi-dep-viet-nhat-dinh-tu-choi-thi-miss-universe-20210119163600394.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210511141331/https://saostar.vn/giai-tri/5-nguoi-dep-viet-nhat-dinh-tu-choi-thi-miss-universe-20210119163600394.html |archive-date=11 May 2021 |access-date=8 Marso 2024 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref> Dapat sanang lalahok sa edisyong ito si Miss Montenegro 2010 Nikolina Lončar, ngunit bumitiw ito dahil sa siya ay menor de edad pa lamang. Siya ay pinalitan ni Marijana Pokrajac bilang kinatawan ng Montegro, ngunit bumitiw rin ito dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Lumahok sa sumunod na edisyon si Lončar.<ref>{{Cite web |last=Jovanović |first=Filip |date=31 Mayo 2011 |title=Nikolina Lončar iz Pljevalja predstavlja Crnu Goru na izboru za Mis univerzuma |url=http://www.vijesti.me/zivot/nikolina-loncar-pljevalja-predstavlja-crnu-goru-izboru-mis-univerzuma-clanak-22270 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111004235532/http://www.vijesti.me/zivot/nikolina-loncar-pljevalja-predstavlja-crnu-goru-izboru-mis-univerzuma-clanak-22270 |archive-date=4 Oktubre 2011 |access-date=8 Marso 2024 |website=Vijesti}}</ref> Hindi nakaabot sa kompetisyon si Miss Namibia 2010 Odile Gertze dahil kinoronahan siya isang linggo bago magsimula ang kompetisyon sa Las Vegas.<ref>{{Cite web |last=Bause |first=Tanja |date=2 Agosto 2010 |title=Namibia: Odile Crowned As Miss Namibia |url=https://allafrica.com/stories/201008020557.html |access-date=8 Marso 2024 |website=AllAfrica |language=en}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Bulgarya, Estonya, Etiyopiya, Kapuluang Kayman, at Lupangyelo matapos na mabigo ang kanilang organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref>{{cite news |last=Levy |first=Jewel |date=7 Setyembre 2009 |title=Miss Cayman pageant cancelled |language=en |work=Caymanian Compass |url=http://www.caycompass.com/cgi-bin/CFPnews.cgi?ID=10385279 |url-status=dead |access-date=8 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728062540/http://www.caycompass.com/cgi-bin/CFPnews.cgi?ID=10385279 |archive-date=28 Hulyo 2011}}</ref> == Mga resulta == [[File:Miss_Universe_2010_Map.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Miss_Universe_2010_Map.png|alt=|thumb|250x250px|Mga. bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 2010 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2010''' | * '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' – '''[[Ximena Navarrete]]<ref name=":9">{{Cite web |last=Santiago |first=Erwin |date=24 Agosto 2010 |title=Maria Venus Raj is fourth runner-up in Miss Universe 2010; Mexico takes the crown |url=https://www.pep.ph/lifestyle/23013/maria-venus-raj-is-fourth-runner-up-in-miss-universe-2010-mexico-takes-the-crown |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231015072235/https://www.pep.ph/lifestyle/23013/maria-venus-raj-is-fourth-runner-up-in-miss-universe-2010-mexico-takes-the-crown |archive-date=15 Oktubre 2023 |access-date=7 Marso 2024 |website=PEP.ph |language=en}}</ref>''' |- | 1st runner-up | * {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] – Yendi Phillipps'''<ref name=":9" />''' |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] – Jesinta Campbell'''<ref name=":9" />''' |- | 3rd runner-up | * {{flagicon|UKR}} [[Ukranya]] – Anna Poslavska'''<ref name=":9" />''' |- | 4th runner-up | * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – Venus Raj'''<ref name=":9" />''' |- | Top 10 | * {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] – Angela Martini'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] – Jessica Scheel'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Rozanna Purcell'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Mariana Vicente'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|RSA}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Nicole Flint'''<ref name=":9" />''' |- | Top 15 | * {{flagicon|BEL}} [[Belhika]] – Cilou Annys'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Natalia Navarro'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Malika Ménard'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] – Jitka Válková'''<ref name=":9" />''' * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Irina Antonenko'''<ref name=":9" />''' |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |4th Runner-up |- | style="background-color:#ffdf9b;" | |Top 10 |- | style="background-color:#white;" | |Top 15 |} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Swimsuit !Evening Gown |- | style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]<ref name=":9" />''' | style="background-color:#FADADD;" |9.265 (2) | style="background-color:#FADADD;" |8.913 (1) |- | style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#eadafd;" |9.426 (1) | style="background-color:#eadafd;" |8.884 (2) |- | style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#ccff99;" |8.543 (5) | style="background-color:#ccff99;" |8.841 (3) |- | style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|UKR}} [[Ukranya]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#ffff99;" |8.333(7) | style="background-color:#ffff99;" |8.743 (4) |- | style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#d9eefb;" |8.957 (3) | style="background-color:#d9eefb;" |8.714 (5) |- | style="background-color:#ffdf9b;" |{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#ffdf9b;" |8.229 (8) | style="background-color:#ffdf9b;" |8.693 (6) |- | style="background-color:#ffdf9b;" |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#ffdf9b;" |8.784 (4) | style="background-color:#ffdf9b;" |8.548 (7) |- | style="background-color:#ffdf9b;" |{{flagicon|RSA}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#ffdf9b;" |8.229 (8) | style="background-color:#ffdf9b;" |8.420 (8) |- | style="background-color:#ffdf9b;" |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#ffdf9b;" |8.071 (10) | style="background-color:#ffdf9b;" |8.286 (9) |- | style="background-color:#ffdf9b;" |{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''<ref name=":9" />''' | style="background-color:#ffdf9b;" |8.443 (6) | style="background-color:#ffdf9b;" |7.971 (10) |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''<ref name=":9" />''' |7.843 (11) | rowspan="5" | |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''<ref name=":9" />''' |7.643 (12) |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]'''<ref name=":9" />''' |7.586 (13) |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''<ref name=":9" />''' |7.571 (14) |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''<ref name=":9" />''' |7.429 (15) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal ! Kandidata |- | Miss Congeniality | * {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] – Jesinta Campbell<ref name=":1">{{Cite web |last= |date=23 Agosto 2010 |title=22-year-old Mexico woman crowned Miss Universe |url=http://www.nevadaappeal.com/news/2010/aug/23/22-year-old-mexico-woman-crowned-miss-universe/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Nevada Appeal |language=en}}</ref> |- | Miss Photogenic | rowspan="2" | * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Fonthip Watcharatrakul<ref name=":1" /> |- | Best National Costume |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 2007|2007]], labinlimang ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' ang dalawampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay pinili ang sampung mga ''semi-finalist''. Lumahok sa ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist'' at kalaunan ay pinili ang limang pinalista. Limang pinalista ang sumabak sa paunang ''question-and-answer round'' at ''final walk''.<ref>{{Cite web |date=23 Agosto 2010 |title=Miss Mexico crowned Miss Universe 2010 |url=https://www.newsday.com/entertainment/celebrities/miss-mexico-jimena-navarrete-wins-miss-universe-2010-w62668 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626130424/https://www.newsday.com/entertainment/celebrities/miss-mexico-jimena-navarrete-wins-miss-universe-2010-w62668 |archive-date=26 Hunyo 2022 |access-date=8 Marso 2024 |website=Newsday |language=en}}</ref> === Komite sa pagpili === ==== Paunang kompetisyon ==== * Carlos Bremer – CEO at ''General Director'' ng ''Value Grupo Financiero<ref name=":5" />'' * Louis Burgdorf – ''Talent Producer'' para sa ''Joe Scarborough & Mika Brzezinski'' ng MSNBC<ref name=":5" /> * BJ Coleman – Mamamahayag at tanyag na personalidad sa telebisyon<ref name=":5" /> * Sadoux Kim – ''Television producer<ref name=":5" />'' * Corinne Nicolas – Pangulo ng ''Trump Model Management<ref name=":5" />'' * Natalie Rotman – ''Television host'' at experto sa pananamit<ref name=":5" /> * Basim Shami – Pangulo ng ''Farouk Systems<ref name=":5" />'' ==== Final telecast ==== * Criss Angel – Amerikanong salamangkero<ref name=":6">{{Cite web |date=18 Agosto 2010 |title=Baldwin, Phillips to judge Miss Universe |url=https://www.upi.com/Entertainment_News/Movies/2010/08/18/Baldwin-Phillips-to-judge-Miss-Universe/90841282150742/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220702084550/https://www.upi.com/Entertainment_News/Movies/2010/08/18/Baldwin-Phillips-to-judge-Miss-Universe/90841282150742/ |archive-date=2 Hulyo 2022 |access-date=8 Marso 2024 |website=United Press International |language=en}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |last=McKay |first=Mary-Jayne |date=20 Agosto 2010 |title=Miss Universe 2010: Costume Controversies Amid Final Preparations for Pageant |url=https://www.cbsnews.com/news/miss-universe-2010-costume-controversies-amid-final-preparations-for-pageant/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626130424/https://www.cbsnews.com/news/miss-universe-2010-costume-controversies-amid-final-preparations-for-pageant/ |archive-date=26 Hunyo 2022 |access-date=8 Marso 2024 |website=CBS News |language=en-US}}</ref> * William Baldwin – Amerikanong aktor, manunulat, at ''producer<ref name=":6" />''<ref name=":7" /> * Sheila E. – Amerikanang musikero''<ref name=":6" />''<ref name=":7" /> * Tamron Hall – ''News anchor'' para sa MSNBC''<ref name=":6" />''<ref name=":7" /> * Evan Lysacek – Amerikanong ''Olympic Gold medalist'' sa [[masining na paglalayag sa yelo]]''<ref name=":6" />''<ref name=":7" /> * Chazz Palminteri – Amerikanong aktor at manunulat''<ref name=":6" />''<ref name=":7" /> * Chynna Phillips – Amerikanang mang-aawit at aktres''<ref name=":6" />''<ref name=":7" /> * Jane Seymour – Ingles na aktres''<ref name=":6" />''<ref name=":7" /> * Niki Taylor – Amerikanong modelo<ref name=":6" /> == Mga kandidata == Walumpu't-tatlong kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite web |date=13 Agosto 2010 |title=Miss Universe 2010: Official portraits |url=https://www.seattlepi.com/news/slideshow/Miss-Universe-2010-Official-portraits-6855.php |access-date=22 Hunyo 2022 |website=Seattle Post-Intelligencer |language=en-US}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Angela Martini<ref>{{Cite web |date=13 Agosto 2019 |title=Former Miss Universe Angela Martini Tells All |url=https://hauteliving.com/2019/08/former-miss-universe-angela-martini-tells-all/672985/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Haute Living |language=en-US}}</ref> |24 |Shkoder |- |{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] |Kristiana Rohder<ref>{{Cite web |last= |first= |date=11 Hulyo 2010 |title=Deutschlands Schönste |trans-title=Germany's most beautiful |url=https://www.sueddeutsche.de/panorama/miss-universe-germany-deutschlands-schoenste-1.973336 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Süddeutsche Zeitung |language=de}}</ref> |26 |[[Munich]] |- |{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]] |Jurema Ferraz<ref>{{Cite web |date=8 Marso 2010 |title=Miss Angola oferece bens a Infantário de Menongue |trans-title=Miss Angola offers goods to Infantário de Menongue |url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/detalhes.php?id=175907 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Jornal de Angola |language=pt |archive-date=8 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230108055239/https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/detalhes.php?id=175907 |url-status=dead }}</ref> |25 |Namibe |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Yésica Di Vincenzo<ref>{{Cite web |last= |date=7 Hunyo 2010 |title=Yésica Di Vincenzo, belleza de exportación |url=https://www.clarin.com/entremujeres/miss-universo-2010-argentina_0_BJrIkcDQl.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Clarín |language=es}}</ref> |22 |Mar del Plata |- |{{flagicon|ARU}} [[Aruba]] |Priscilla Lee |22 |Oranjestad |- |{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] |Jesinta Campbell<ref>{{Cite web |date=18 Hunyo 2010 |title=Sydney teenager crowned Miss Universe Australia |url=https://www.smh.com.au/entertainment/celebrity/sydney-teenager-crowned-miss-universe-australia-20100618-yl2u.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref> |19 |Gold Coast |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Ria van Dyke<ref>{{Cite web |date=7 Hunyo 2010 |title=Auckland beauty queen crowned Miss Universe NZ |url=https://www.odt.co.nz/news/national/auckland-beauty-queen-crowned-miss-universe-nz |access-date=25 Hunyo 2022 |website=Otago Daily Times |language=en}}</ref> |21 |Auckland |- |{{flagicon|BAH}} [[Bahamas]] |Braneka Bassett<ref>{{Cite web |last=Ellis |first=Oswald |date=13 Mayo 2010 |title=Beauties of Grand Bahama Shine in Miss Bahamas Pageant |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/community/Miss_Bahamas_201010792.shtml |access-date=26 Hunyo 2022 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |20 |Freeport |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Cilou Annys<ref>{{Cite web |last=Tollenaere |first=Rudy |date=10 Enero 2010 |title=Cilou Annys is Miss België 2010 |url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf10012010_048 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Het Nieuwsblad |language=nl-BE}}</ref> |19 |[[Brujas]] |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Marelisa Gibson<ref>{{Cite web |last=Rueda |first=Jorge |date=25 Setyembre 2009 |title=Espigada estudiante de arquitectura se corona Miss Venezuela |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-esp-gen-miss-venezuela-092409-2009sep24-story.html |access-date=26 Hunyo 2022 |website=San Diego Union-Tribune |language=es}}</ref> |21 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BOT}} [[Botswana]] |Tirelo Ramasedi<ref>{{Cite web |last=Direng |first=Nelson |date=13 Hulyo 2010 |title=Ramasedi is 2010 Miss Universe Botswana |url=https://www.mmegi.bw/arts-culture/ramasedi-is-2010-miss-universe-botswana/news |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Mmegi |language=en}}</ref> |21 |[[Gaborone]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Débora Lyra<ref>{{Cite web |date=5 Hulyo 2011 |title=Miss Brazil robbed at gunpoint in front of home |url=https://www.nbcnews.com/id/wbna43633377 |access-date=8 Enero 2023 |website=NBC News |language=en}}</ref> |20 |Divinópolis |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Claudia Arce<ref>{{Cite web |date=23 Agosto 2021 |title=Boliviana Claudia Arce estrena videoclip de Tu paraíso |url=https://eldeber.com.bo/gente/boliviana-claudia-arce-estrena-videoclip-de-tu-paraiso_244277 |access-date=8 Enero 2023 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=8 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230108074429/https://eldeber.com.bo/gente/boliviana-claudia-arce-estrena-videoclip-de-tu-paraiso_244277 |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Sucre]] |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Safira de Wit<ref>{{Cite web |date=22 Nobyembre 2009 |title=De mooisten van het eiland |url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/351-de-mooisten-van-het-eiland |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Antilliaans Dagblad |language=nl-nl}}</ref> |20 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Ena Sandra Causevic<ref>{{Cite web |last=Thomsen |first=Philip |date=24 Hulyo 2010 |title=Miss Danmark: Jeg var en rigtig nørd |url=https://ekstrabladet.dk/underholdning/dkkendte/article4153355.ece |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Ekstra Bladet |language=da}}</ref> |20 |Sønderborg |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Donia Hamed |22 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Lady Mina<ref>{{Cite web |date=1 Agosto 2010 |title=Lady Mina, la mujer detrás de la corona |url=https://www.eluniverso.com/2010/08/01/1/1379/lady-mina-mujer-detras-corona.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=El Universo |language=es}}</ref> |24 |Guayaquil |- |{{flagicon|ESA}} [[El Salvador]] |Sonia Cruz<ref>{{Cite web |date=18 Agosto 2010 |title=La bella representante de El Salvador |trans-title=The beautiful representative of El Salvador |url=https://www.telemundo.com/entretenimiento/miss-universo-2014/candidata-de-el-salvador-miss-universo-2010-tmna581576 |access-date=7 Marso 2024 |website=Telemundo |language=es}}</ref> |20 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Anna Amenová<ref>{{Cite web |last= |first= |date=8 Marso 2010 |title=Slovensko už pozná Miss Universe 2010 |url=http://www.webnoviny.sk/zaujimavosti/clanok/83661-slovensko-uz-pozna-miss-universe-2010/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Webnoviny.sk |language=sk}}</ref> |25 |[[Bratislava]] |- |{{flagicon|SLO}} [[Eslobenya]] |Marika Savšek<ref name=":3">{{Cite web |date=17 Mayo 2010 |title=Škandal: Mis ni Sandra, mis je Marika! |url=https://www.rtvslo.si/zabava-in-slog/popkultura/druzabno/skandal-mis-ni-sandra-mis-je-marika/230382 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Radiotelevizija Slovenija |language=sl}} [[Kategorya:CS1 Slovenian-language sources (sl)]]</ref> |24 |Šmartno pri Litiji |- |{{flagicon|SPA}} [[Espanya]] |Adriana Reverón<ref>{{Cite web |last=Boon |first=Jon |date=3 Agosto 2018 |title=Fulham to sell out this year thanks to new star Fabricio's Miss Spain missus |url=https://www.thesun.co.uk/sport/football/6915292/adriana-reveron-wag-fabricio-fulham/ |access-date=7 Marso 2024 |website=The Sun |language=en-gb}}</ref> |24 |[[Tenerife]] |- |{{flagicon|USA}} [[Miss USA|Estados Unidos]] |Rima Fakih<ref>{{Cite web |date=17 Mayo 2010 |title=Arab-American crowned 2010 Miss USA |url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/arabamerican-crowned-2010-miss-usa-1975490.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=The Independent |language=en}}</ref> |24 |Dearborn |- |{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] |Awurama Simpson<ref>{{Cite web |last=Amankwa |first=Obour |date=7 Agosto 2010 |title=Miss Universe Starts Tomorrow -Vote For Awurama Simpson Now… |url=https://www.modernghana.com/entertainment/12801/miss-universe-starts-tomorrow-vote-for-awurama-simpson-now.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=ModernGhana |language=en}}</ref> |22 |Sekondi-Takoradi |- |{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] |Tara Hoyos-Martínez<ref>{{Cite web |last=García |first=Beatriz |date=10 Mayo 2010 |title=Una latina representará a Gran Bretaña en Miss Universo |url=https://www.elmundo.es/america/2010/05/11/colombia/1273530622.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=El Mundo}}</ref> |20 |[[Londres]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Anna Prelević<ref>{{Cite web |date=19 Hunyo 2010 |title=Najlepša Grkinja – Srpkinja! |url=https://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:289193-Najlepsa-Grkinja--Srpkinja |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Večernje novosti |language=sr}}</ref> |20 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Vanessa Torres<ref name=":5">{{Cite web |last= |first= |date=21 Agosto 2010 |title=Guam's Vanessa Torres Takes the Stage at Miss Universe Contest in Las Vegas |url=https://www.pncguam.com/guams-vanessa-torres-takes-the-stage-at-miss-universe-contest-in-las-vegas/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=PNC News First |language=en-US |archive-date=8 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230108055238/https://www.pncguam.com/guams-vanessa-torres-takes-the-stage-at-miss-universe-contest-in-las-vegas/ |url-status=dead }}</ref> |25 |Dededo |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Jessica Scheel<ref>{{Cite web |date=25 Agosto 2010 |title=Jessica Scheel llega a Guatemala |url=https://www.prensalibre.com/guatemala/jessica_schell-miss_guatemala_0_323367769-html/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Prensa Libre (Guatemala) |language=es-GT}}</ref> |20 |Retalhuleu |- |{{flagicon|GUY}} [[Guyana]] |Tamika Henry<ref>{{Cite web |last=Fraser |first=Zoisa |date=20 Hulyo 2010 |title=Tamika Henry is Miss Guyana Universe |url=https://www.stabroeknews.com/2010/07/20/news/guyana/tamika-henry-is-miss-guyana-universe/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Stabroek News |language=en-US}}</ref> |22 |[[Georgetown]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Yendi Phillipps<ref>{{Cite web |last=Grandison |first=Garfene |date=25 Hulyo 2010 |title=Phillipps ready for Vegas |url=https://jamaica-gleaner.com/gleaner/20100725/ent/ent4.html |access-date=25 Hunyo 2022 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |24 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Maiko Itai<ref>{{Cite web |date=22 Marso 2010 |title=Modest civil servant transforms into Miss Universe Japan 2010 |url=https://japantoday.com/category/features/kuchikomi/modest-civil-servant-transforms-into-miss-universe-japan-2010 |access-date=25 Hunyo 2022 |website=Japan Today |language=en}}</ref> |26 |[[Lungsod ng Ōita|Ōita]] |- |{{flagicon|HTI}} [[Hayti]] |Sarodj Bertin<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2010 |title=Q&A: Miss Haiti gives hope to devastated country |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-qa-miss-haiti-gives-hope-to-devastated-country-2010aug17-story.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=San Diego Union-Tribune |language=en-US}}</ref> |24 |[[Port-au-Prince]] |- |{{flagicon|GEO}} [[Georgia (bansa)|Heorhiya]] |Nanuka Gogichaishvili<ref>{{Cite web |date=31 Enero 2019 |title=Miss Georgia 2009 to marry Rustavi 2 TV channel owner |url=https://georgianjournal.ge/society/35507-miss-georgia-2009-to-marry-rustavi-2-tv-channel-owner.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Georgian Journal |language=ka |archive-date=8 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230108055240/https://georgianjournal.ge/society/35507-miss-georgia-2009-to-marry-rustavi-2-tv-channel-owner.html |url-status=dead }}</ref> |21 |[[Tbilisi]] |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Kenia Martinez<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=10 Hulyo 2010 |title=Kenia Martínez, la nueva Miss Universo Honduras |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/kenia-martinez-la-nueva-miss-universo-honduras-CRLP492257 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=La Prensa (Honduras) |language=es-HN}}</ref> |26 |Tela |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Ushoshi Sengupta<ref>{{Cite web |date=2 Hunyo 2010 |title=Miss Universe India Ushoshi Sengupta eyes Bollywood |url=http://tribune.com.pk/story/18190/miss-universe-india-ushoshi-sengupta-eyes-bollywood |access-date=23 Hunyo 2022 |website=The Express Tribune |language=en}}</ref> |22 |[[Kanlurang Bengal|Kolkata]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Qory Sandioriva<ref>{{Cite web |date=10 Oktubre 2009 |title=Puteri Indonesia 2009 Ngaku Lepas Jilbab Demi Rambut |url=https://hot.detik.com/celeb/d-1219020/puteri-indonesia-2009-ngaku-lepas-jilbab-demi-rambut |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Detik.com |language=id-ID}}</ref> |19 |[[Banda Aceh]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Rozanna Purcell<ref>{{Cite web |last=Finn |first=Melanie |date=25 Agosto 2010 |title=Roz offered contract by billionaire Trump |url=https://www.independent.ie/regionals/herald/entertainment/around-town/roz-offered-contract-by-billionaire-trump-27960235.html |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |19 |Clonmel |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Bat-el Jobi<ref>{{Cite web |last=Garcia |first=Oskar |date=23 Agosto 2010 |title=Beauty queens seek Miss Universe title |url=https://www.heraldtribune.com/story/news/2010/08/23/beauty-queens-seek-miss-universe-title/28962998007/ |access-date=8 Enero 2023 |website=Sarasota Herald-Tribune |language=en-US}}</ref> |22 |[[Talaan ng mga lungsod sa Israel|Afula]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Jessica Cecchini<ref>{{Cite web |last=Gamez |first=Sabino |date=22 Agosto 2010 |title=Los posibles batacazos de Miss Universo 2010 |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/los-posibles-batacazos-de-miss-universo-2010-LQLP489211 |access-date=7 Marso 2024 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |20 |[[Borgosesia]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Elena Semikina<ref>{{Cite web |last=Friedman |first=Allison |date=23 Agosto 2010 |title=Toronto's Elena Semikina competing in Miss Universe pageant tonight |url=https://torontolife.com/city/torontos-elena-semikina-competing-in-miss-universe-pageant-tonight/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Toronto Life |language=en-US}}</ref> |26 |[[Toronto]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Josefina Nunez<ref>{{Cite web |last=Stoby |first=Reuben |date=12 Agosto 2011 |title=This week we feature Young Professional Josefina Nunez |url=https://www.virginislandsnewsonline.com/domains/virginislandsnewsonline.com/en/news/this-week-we-feature-young-professional-josefina-nunez/ |access-date=30 Hunyo 2022 |website=Virgin Islands News Online |language=en}}</ref> |22 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Janeisha John |22 |Saint Croix |- |{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]] |Asselina Kuchukova |27 |[[Almaty]] |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Natalia Navarro<ref>{{Cite web |last= |first= |last2= |date=17 Nobyembre 2009 |title=Colombia elige a su nueva reina y ya llueven las críticas |url=https://peopleenespanol.com/article/colombia-elige-su-nueva-reina-y-ya-llueven-las-criticas/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=People en Español |language=es}}</ref> |23 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Barranquilla]] |- |{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Kështjella Pepshi |23 |Junik |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Marva Wright<ref>{{Cite web |date=14 Hunyo 2010 |title='He obtenido un nivel más competitivo' |url=https://www.nacion.com/archivo/he-obtenido-un-nivel-mas-competitivo/B33TTZYQXZDVLDCGXQAHL3H2LM/story/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=La Nación (San José) |language=es}}</ref> |25 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] |Lana Obad<ref>{{Cite web |date=28 Marso 2010 |title=Nova Miss Universe je 21-godišnja studentica ekonomije Lana Obad |url=https://www.vecernji.hr/showbiz/nova-miss-universe-je-21-godisnja-studentica-ekonomije-lana-obad-117536 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Večernji list |language=hr}}</ref> |22 |[[Zagreb]] |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] |Rahaf Abdallah<ref>{{Cite web |date=2 Enero 2017 |orig-date=16 Hulyo 2010 |title=Rahaf Abdallah crowned Miss Lebanon 2010 |url=https://arabamericannews.com/2010/07/16/rahaf-abdallah-crowned-miss-lebanon-2010/ |access-date=8 Marso 2024 |website=Arab American News |language=en}}</ref> |22 |Khiam |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Nadine Ann Thomas<ref>{{Cite web |last=Menon |first=Priya |date=18 Mayo 2010 |title=Nadine's confident answer wins her the Miss Universe/Malaysia title |url=https://www.thestar.com.my/news/community/2010/05/18/nadines-confident-answer-wins-her-the-miss-universemalaysia-title |access-date=25 Hunyo 2022 |website=The Star (Malaysia) |language=en}}</ref> |23 |Subang Jaya |- |{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Dalysha Doorga<ref>{{Cite web |date=5 Nobyembre 2009 |title=Allégations de malversations lors de la dernière édition de Miss Mauritius |url=https://www.lexpress.mu/article/all%C3%A9gations-de-malversations-lors-de-la-derni%C3%A8re-%C3%A9dition-de-miss-mauritius |access-date=25 Hunyo 2022 |website=L'Express (Mauritius) |language=fr}}</ref> |23 |Goodlands |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |'''[[Ximena Navarrete]]'''<ref>{{Cite web |date=21 Setyembre 2009 |title=Eligen a Nuestra Belleza México 2009 |url=https://www.quien.com/espectaculos/2009/09/21/eligen-a-nuestra-belleza-mexico-2009 |access-date=25 Hunyo 2022 |website=Quién |language=es}}</ref> |22 |[[Guadalajara, Jalisco|Guadalajara]] |- |{{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] |Ngozi Odalonu<ref>{{Cite web |last= |date=24 Mayo 2010 |title=The Most Beautiful Girl in Nigeria is Fiona Aforma Amuzie – 18 Year Old Student wins the MBGN 2010 crown |url=https://www.bellanaija.com/2010/05/the-most-beautiful-girl-in-nigeria-is-fiona-aforma-amuzie-18-year-old-student-wins-the-mbgn-2010-crown/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=BellaNaija |language=en-US}}</ref> |22 |Niger |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Scharllette Allen Moses<ref>{{Cite web |last= |first= |date=27 Pebrero 2010 |title=Scharllette Allen, Miss Nicaragua 2010 |url=http://www.elnuevodiario.com.ni/nacionales/69220-scharllette-allen-miss-nicaragua-2010/ |access-date=25 Hunyo 2022 |website=El Nuevo Diario |language=es |archive-date=7 Hulyo 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220707064954/https://www.elnuevodiario.com.ni/nacionales/69220-scharllette-allen-miss-nicaragua-2010/ |url-status=dead }}</ref> |18 |Bluefields |- |{{Flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Melinda Elvenes<ref>{{Cite web |last=Haugen |first=Ida Anna |date=27 Hunyo 2010 |title=De er Norges vakreste |url=https://www.vg.no/i/Aev23 |access-date=25 Hunyo 2022 |website=Verdens Gang |language=nb}}</ref> |23 |Larvik |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Desirée van den Berg<ref>{{Cite web |last= |date=4 Hulyo 2010 |title=Desirée van der Berg verkozen tot Miss Nederland |url=https://www.volkskrant.nl/gs-b1fd622b |access-date=25 Hunyo 2022 |website=de Volkskrant |language=nl-NL}}</ref> |23 |Santpoort |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Anyolí Ábrego<ref>{{Cite web |last=Rodríguez |first=Lineth |date=10 Hulyo 2010 |title=Se retocará con inyecciones |url=https://www.panamaamerica.com.pa/variedades/se-retocara-con-inyecciones-577008 |access-date=25 Hunyo 2022 |website=Panama America |language=es}}</ref> |22 |Santiago de Veraguas |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Yohana Benitez<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |23 |San Lorenzo |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Giuliana Zevallos<ref>{{Cite web |date=24 Mayo 2010 |title=Miss Perú Mundo y Miss Perú Universo iniciaron sus actividades oficiales |url=https://archivo.elcomercio.pe/luces/moda/miss-peru-mundo-miss-peru-universo-iniciaron-sus-actividades-oficiales-noticia-484233 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=El Comercio (Peru) |language=es }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |22 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|PHI}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Venus Raj<ref>{{Cite web |date=12 Marso 2010 |title=Maria Venus Raj to represent the Philippines in Miss Universe 2010 |url=https://www.pep.ph/lifestyle/21419/maria-venus-raj-to-represent-the-philippines-in-miss-universe-2010 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> |22 |[[Bato, Camarines Sur|Bato]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Viivi Pumpanen<ref>{{Cite web |date=18 Enero 2010 |title=Miss Finland 2010 Crowned |url=http://yle.fi/uutiset/osasto/news/miss_finland_2010_crowned/5492654 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Yle |language=en}}</ref> |22 |Vantaa |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Maria Nowakowska<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2010 |title=Poznaj Polkę na Miss Universe |url=https://www.plotek.pl/plotek/7,78649,8261898,poznaj-polke-na-miss-universe.html |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Plotek |language=pl}}</ref> |23 |Legnica |- |{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Mariana Vicente<ref>{{Cite web |date=14 Nobyembre 2009 |title=Beauty queen: 'I want to break stereotypes about contestants' |url=http://www.prdailysun.com/index.php?page=news.article&id=1258160135 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100827184229/http://www.prdailysun.com/index.php?page=news.article&id=1258160135 |archive-date=27 Agosto 2010 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Puerto Rico Daily Sun |language=en}}</ref> |21 |Río Grande |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Malika Ménard<ref>{{Cite web |date=6 Disyembre 2009 |title=La Normande Malika est Miss France 2010 |url=http://www.ouest-france.fr/actu/actuDet_-La-Normande-Malika-est-Miss-France-2010_39382-1180788_actu.Htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091214073657/http://www.ouest-france.fr/actu/actuDet_-La-Normande-Malika-est-Miss-France-2010_39382-1180788_actu.Htm |archive-date=14 Disyembre 2009 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Ouest-France |language=fr}}</ref> |23 |Hérouville-Saint-Clair |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Eva Arias<ref>{{Cite web |last=Pérez Reyes |first=Mercedes |last2=Reyes |first2=Amelia |date=18 Abril 2010 |title=Eva Arias Viñas, de Espaillat, es la nueva Miss RD Universo |url=https://listindiario.com/la-vida/2010/04/18/138849/eva-arias-vinas-de-espaillat-es-la-nueva-miss-rd-universo |access-date=25 Hunyo 2022 |website=Listín Diario |language=ES}}</ref> |25 |Moca |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Jitka Válková<ref>{{Cite web |last=Kynčl |first=Jakub |last2=Wolfová |first2=Gabriela |date=20 Marso 2010 |title=Českou Miss 2010 je Jitka Válková |url=https://www.novinky.cz/koktejl/clanek/ceskou-miss-2010-je-jitka-valkova-29768 |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Novinky.cz |language=cs}}</ref> |18 |Třebíč |- |{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] |Oana Paveluc<ref name=":2">{{Cite web |last=Navadaru |first=Cosmin |date=14 Hulyo 2010 |title=Catalina Filip a renuntat la titlul de Miss Universe Romania 2010 |url=https://life.hotnews.ro/stiri-showbiz-7582839-catalina-filip-renuntat-titlul-miss-universe-romania-2010.htm |access-date=23 Hunyo 2022 |website=HotNews |language=ro}} [[Kategorya:CS1 Romanian-language sources (ro)]]</ref> |19 |Braşov |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Irina Antonenko<ref>{{Cite web |date=7 Marso 2010 |title=18-летняя Ирина Антоненко победила в конкурсе "Мисс Россия - 2010" |url=https://www.kp.ru/daily/24452/615826/ |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Komsomolskaya Pravda |language=ru}}</ref> |18 |[[Talaan ng mga lungsod at bayan sa Rusya|Yekaterinburg]] |- |{{Flagicon|ZAM}} [[Zambia|Sambia]] |Alice Musukwa<ref>{{Cite web |last=Miselo |first=Terence |date=14 Disyembre 2021 |title=Alice Musukwa to represent Zambia at ‘Mrs World’ |url=https://dailynationzambia.com/2021/12/alice-musukwa-to-represent-zambia-at-mrs-world/ |access-date=8 Marso 2024 |website=Daily Nation |language=en}}</ref> |22 |[[Lusaka]] |- |{{flagicon|SRB}} [[Serbia|Serbya]] |Lidija Kocić<ref>{{Cite web |last=M. |first=M. |date=5 Agosto 2010 |title=Lidija Kocić ide u Las Vegas |url=https://www.blic.rs/zabava/vesti/lidija-kocic-ide-u-las-vegas/jxfm6nx |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Blic |language=sr}}</ref> |22 |[[Belgrado]] |- |{{flagicon|SIN}} [[Singapore|Singapura]] |Tania Lim<ref>{{Cite news |last=Baker |first=Jalelah Abu |date=22 Enero 2015 |title=A look at some past Miss Universe Singapore national costumes: Which is your favourite? |language=en |work=The Straits Times |url=https://www.straitstimes.com/lifestyle/a-look-at-some-past-miss-universe-singapore-national-costumes-which-is-your-favourite |access-date=8 Marso 2024 |issn=0585-3923}}</ref> |22 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Ishanka Madurasinghe<ref>{{Cite web |date=4 July 2010 |title=Ishanka Miss Sri Lanka 2010 |url=https://www.dailymirror.lk/breaking_news/ishanka-miss-sri-lanka-2010/108-4826 |access-date=10 July 2022 |website=[[Daily Mirror (Sri Lanka)|Daily Mirror]] |language=en}}</ref> |23 |Kegalle |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Michaela Savić<ref>{{Cite web |date=19 Agosto 2010 |title=Michaela Savic, Miss Sweden 2010 poses for the judges in her swimsuit at the Miss Universe 2010 competition in Las Vegas |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/a7a6d15c8c1e6635223fb192f3c257b2/Michaela-Savic-Miss-Sweden-2010-poses-for-the-judges-in-her-swimsuit-at-the-Miss-Universe-2010-competitionin-Las-Vegas/ |access-date=8 Marso 2024 |website=United Press International |language=en}}</ref> |19 |Helsingborg |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Linda Fäh<ref>{{Cite web |date=14 Agosto 2009 |title=Miss Schweiz Wahl 2009: Die Gewinnerin heisst Linda Fäh |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/schweiz/sexy-sinnlich-selbstbewusst |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH |archive-date=26 Hunyo 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626125059/https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/schweiz/sexy-sinnlich-selbstbewusst |url-status=dead }}</ref> |22 |Benken |- |{{flagicon|TAN}} [[Tansaniya]] |Hellen Dausen<ref>{{Cite web |date=24 Abril 2010 |title=Miss Universe 2010 |url=https://bongo5.com/miss-universe-2010-04-2010/ |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Bongo5 |language=sw}}</ref> |23 |Arusha |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Fonthip Watcharatrakul<ref>{{Cite web |last=Villano |first=Alexa |date=28 Enero 2017 |title=IN PHOTOS: 11 iconic Miss Universe National Costumes |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/159750-miss-universe-national-costumes-history-photos/ |access-date=7 Marso 2024 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |20 |[[Lalawigan ng Samut Prakan|Samut Prakan]] |- |{{flagicon|RSA}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Nicole Flint<ref>{{Cite web |last=Sibiya |first=Gugu |date=18 Disyembre 2009 |title=Dream comes true |url=https://www.sowetanlive.co.za/news/2009-12-18-dream-comes-true/ |access-date=26 Hunyo 2022 |website=The Sowetan |language=en-ZA}}</ref> |22 |[[Pretoria]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Joori Kim<ref>{{Cite web |last=Han |first=Sang-hee |date=8 Hulyo 2009 |title=Aspiring Ballerina Kim Joo-ri Crowned Miss Korea 2009 |url=http://www.koreatimes.co.kr/www/news/art/2009/07/201_48162.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120910205113/http://www.koreatimes.co.kr/www/news/art/2009/07/201_48162.html |archive-date=10 Setyembre 2012 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=The Korea Times |language=en}}</ref> |22 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] |LaToya Woods<ref>{{Cite web |date=22 Agosto 2010 |title=Latoya goes for the crown tonight |url=http://www.trinidadexpress.com/news/Latoya_goes_for_the_crown_tonight-101275724.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100825003020/http://www.trinidadexpress.com/news/Latoya_goes_for_the_crown_tonight-101275724.html |archive-date=25 Agosto 2010 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Trinidad Express Newspapers |language=en}}</ref> |25 |Couva |- |{{flagicon|CHN}} [[Tsina]] |Tang Wen<ref>{{Cite web |last=Tian |first=Gan |date=20 Hulyo 2010 |title=China's new hope for Miss Universe |url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2010-07/20/content_11021904.htm |access-date=23 Hunyo 2022 |website=China Daily |language=en}}</ref> |18 |[[Yichun, Heilongjiang|Yichun]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Demetra Olymbiou<ref>{{Cite web |date=4 Hulyo 2009 |title=Σταρ Κύπρος 2009 η Δήμητρα Ολυμπίου |url=https://www.sigmalive.com/archive/lifestyle/subjects/169242 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=SigmaLive |language=el}}</ref> |22 |Aradhippou |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Gizem Memiç<ref>{{Cite web |last=Benli |first=Serdar |date=2 Abril 2010 |title=Miss Turkey Gizem Memiç |url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/miss-turkey-gizem-memic-14294363 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Hürriyet |language=tr}}</ref> |20 |Gaziantep |- |{{Flagicon|UKR}} [[Ukranya]] |Anna Poslavska<ref>{{Cite web |last=Matoshko |first=Alexandra |date=10 Disyembre 2009 |title=New Miss Ukraine Universe |url=https://www.kyivpost.com/lifestyle/new-miss-ukraine-universe-54812.html |access-date=26 Hunyo 2022 |website=Kyiv Post |language=en}}</ref> |23 |Nova Kakhovka |- |{{Flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggaria]] |Tímea Babinyecz<ref>{{Cite web |last= |date=13 Mayo 2010 |title=Dobó Ágnes lett hazánk legszebb lánya |url=http://velvet.hu/celeb/2010/05/13/a_kiralyno/ |access-date=23 Hunyo 2022 |website=Velvet.hu |language=hu}}</ref> |19 |Szeged |- |{{Flagicon|URU}} [[Uruguay|Urugway]] |Stephany Ortega<ref>{{Cite web |date=16 Mayo 2010 |title=Miss Universo Uruguay en Corozal |url=https://www.eluniversal.com.co/sociales/miss-universo-uruguay-en-corozal-MKEU44781 |access-date=26 Hunyo 2022 |website=El Universal (Cartagena) |language=ES-es}}</ref> |20 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} pgh7q6g0ja0tlugq6m9vz8b4dziyxu8 0 321795 2167300 2154713 2025-07-03T10:45:12Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167300 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=File:Dayanara Torres 2011.jpg|caption=Dayanara Torres, Miss Universe 1993|winner='''Dayanara Torres''' <br> '''{{flagicon|Puerto Rico|1952}} [[Porto Riko]]'''|congeniality=Jamila Haruna Danzuru <br> {{flagicon|GHA}} [[Gana]]|photogenic=Eugenia Santana <br> {{flagicon|ESP}} [[Espanya]]|best national costume=Ine Beate Strand <br> {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]|date=Mayo 21, 1993|presenters={{Hlist|[[Dick Clark]]|[[Cecilia Bolocco]]|[[Angela Visser]]}}|venue=Auditorio Nacional, [[Lungsod ng Mehiko]], [[Mehiko]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|TV Azteca}}|entrants=79|placements=10|debuts={{Hlist|[[Estonia]]|[[Republikang Tseko]]|[[Suwasilandiya]]}}|withdraws={{Hlist|[[Bermuda]]|[[Commonwealth of Independent States|CIS]]|[[Czechoslovakia]]|[[Ehipto]]|[[Kapuluang Cook]]|[[Kenya]]|[[Republika ng Tsina]]}}|returns={{Hlist|[[Belis]]|[[Ghana|Gana]]|[[Hong Kong]]|[[Italya]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|before=[[Miss Universe 1992|1992]]|next=[[Miss Universe 1994|1994]]}} Ang '''Miss Universe 1993''', ay ang ika-42 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Auditorio Nacional sa [[Lungsod ng Mehiko]], [[Mehiko]] noong 21 Mayo 1993. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Michelle McLean ng [[Namibia|Namibya]] si Dayanara Torres ng [[Porto Riko]] bilang Miss Universe 1993.<ref>{{Cite web |date=21 Mayo 1993 |title=Miss Puerto Rico crowned 42nd Miss Universe |url=https://www.upi.com/Archives/1993/05/21/Miss-Puerto-Rico-crowned-42nd-Miss-Universe/9437737956800/ |access-date=28 Hulyo 2023 |website=United Press International |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Snow |first=Anita |date=23 Mayo 1993 |title=Puerto Rican crowned as 1993 Miss Universe |language=en |pages=3 |work=Daily Union |url=https://news.google.com/newspapers?id=Bp1EAAAAIBAJ&sjid=w7UMAAAAIBAJ&pg=1367%2C3640432 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1993 |title=Puerto Rico lass New Miss Universe |language=en |pages=1 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=adhOAAAAIBAJ&sjid=zRMEAAAAIBAJ&pg=4925%2C756007 |access-date=31 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ito ang ikatlong tagumpay ng Porto Riko sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Paula Andrea Betancur ng [[Colombia|Kolombya]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Milka Chulina ng [[Venezuela|Beneswela]].<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1993 |title=New Miss Universe crowned |language=en |pages=2 |work=Observer-Reporter |url=https://books.google.com.ph/books?id=5X9iAAAAIBAJ&pg=PA2&dq=%22Miss+universe%22+%22Dayanara+Torres%22+%221993%22&article_id=1370,2297484&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiN-t3svLr_AhUhcmwGHUO3A6E4WhDoAXoECAEQAg#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%22Dayanara%20Torres%22%20%221993%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1993 |title=Miss Puerto Rico chosen as Miss Universe 1993 |language=en |pages=A5 |work=The Daily Gazette |url=https://news.google.com/newspapers?id=YZYxAAAAIBAJ&sjid=RuEFAAAAIBAJ&pg=3234%2C5913723 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1993 |title=Miss Puerto Rico crowned Miss Universe |language=en |pages=6A |work=The Albany Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=NMBEAAAAIBAJ&sjid=nLYMAAAAIBAJ&pg=3998%2C4304888 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Mga kandidata mula sa 79 na bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Dick Clark ang kompetisyon, samantalang sina Miss Universe 1987 Cecilia Bolocco at Miss Universe 1989 Angela Visser ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1993 |title=Coanimará concurso |language=es |trans-title=Will co-host the contest |pages=2D |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=EwJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1224%2C342659 |access-date=31 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1993 |title=TV Highlights |language=en |pages=D6 |work=The Daily Gazette |url=https://news.google.com/newspapers?id=rHohAAAAIBAJ&sjid=EooFAAAAIBAJ&pg=3491%2C5621036 |access-date=31 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Entrada del Auditorio Nacional, Ciudad de México.jpg|thumb|250x250px|Auditorio Nacional sa Mehiko, ang lokasyon ng Miss Universe 1993.]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 13 Hulyo 1992, inanusyo ng Miss Universe Inc. at ang direktor ng Canal 13 Mexico na si Romeo Flores na gaganapin ang edisyong ito sa Auditorio Nacional, Lungsod ng Mehiko.<ref name=":1">{{Cite news |date=15 Hulyo 1992 |title=Miss Universo será elegida el año próximo en México |language=es |trans-title=Miss Universe will be elected next year in Mexico |pages=2B |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=Gn9EAAAAIBAJ&sjid=K7UMAAAAIBAJ&pg=4353%2C3990666 |access-date=11 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ang pagganap ng Miss Universe sa Mehiko ay siyang sinuportahan ng noo'y pangulo ng Mehiko na si Carlos Salinas.<ref name=":1" /> Bukod sa Lungsod ng Mehiko, binista rin ng mga kandidata ang mga estado ng [[Campeche]], [[Oaxaca]], [[Zacatecas]], [[Querétaro]] at ang boro ng Xochimilco para sa mga opisyal na aktibidades bago ang final na kompetisyon.<ref name=":7">{{Cite news |date=22 Mayo 1993 |title=Puerto Rico Contestant Crowned New Miss Universe |language=en |pages=11 |work=Sun Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=ZfwpAAAAIBAJ&sjid=3mUFAAAAIBAJ&pg=3676%2C5258211 |access-date=10 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ilang araw bago ang pinal na kompetisyon, inanusyo ng pangulo ng Miss Mexico Organization na si Carlos Guerrero na muling gaganapin sa Mehiko ang Miss Universe sa taong [[Miss Universe 1995|1995]].<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1993 |title=Acapulco to host Miss Universe |language=en |pages=10 |work=Oxnard Press-Courier |url=https://news.google.com/newspapers?id=32RLAAAAIBAJ&sjid=9CMNAAAAIBAJ&pg=2144%2C4942058 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Kalaunan ay hindi natuloy ang mga negosasyon at ang kompetisyon ay ginanap sa Namibya, ang kauna-unahang bansa sa Aprika na nakapagdaos ng Miss Universe. Muling ginanap ang Miss Universe sa Mehiko noong 2007.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Pebrero 2007 |title=México será sede de Miss Universo 2007 |trans-title=Mexico will host Miss Universe 2007 |url=https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2007/mexico-sera-sede-de-miss-universo-2007.html |access-date=30 Agosto 2023 |website=El Siglo de Torreón |language=es}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 79 na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Iniluklok ang first runner-up ng Miss Estonia 1993 na si Kersti Tänavsuu upang kumatawan sa kanyang bansa dahil hindi umabot sa age requirement ang orihinal na nagwagi na si Lilia Üksvärav.<ref>{{Cite web |date=22 Hunyo 2018 |title=Miss Estonia Lilia Kristianson läks abikaasast lahku |trans-title=Miss Estonia Lilia Kristianson broke up with her husband |url=https://kroonika.delfi.ee/artikkel/82738801/miss-estonia-lilia-kristianson-laks-abikaasast-lahku |access-date=8 Hulyo 2023 |website=Kroonika |language=et}}</ref> Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Estonya, Republikang Tseko, at Suwasilandiya. Bumalik ang mga bansang Belis, Gana, Hong Kong, Italya, at Trinidad at Tobago na huling sumali noong 1991. Hindi sumali ang bansang Czechoslovakia sapagkat ito ay nahati na sa mga bansang Republikang Tseko at Eslobakya. Bagamat kinoronahang bilang Miss Czechoslovakia,<ref>{{Cite web |last=Remešová |first=Michaela |date=29 Abril 2022 |title=Miss ČSFR 1992 Pavlína Babůrková (49): Lásku přebrala zpěvačce Lucii Bílé! |trans-title=Miss ČSFR 1992 Pavlína Babůrková (49): Love took over from singer Lucia Bílé! |url=https://www.blesk.cz/clanek/celebrity-ceske-celebrity/710862/miss-csfr-1992-pavlina-baburkova-49-lasku-prebrala-zpevacce-lucii-bile.html |access-date=11 Agosto 2023 |website=Blesk |language=cs}}</ref> gamit ni Pavlína Babůrková ang bansang Republikang Tseko sa kompetisyon. Hindi sumali si Yuliya Yetina ng Commonwealth of Independent States dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Kalaunan ay magkahiwalay nang lumahok ang mga bansang kinabibilangan ng Commonwealth of Independent States sa susunod na edisyon.<ref>{{Cite news |date=24 Marso 1992 |title=„Mag ik nu bij Jeltsin op bezoek?" |language=nl |trans-title="Can I visit Yeltsin now?" |pages=5 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010646770:mpeg21:p005 |access-date=8 Hulyo 2023 |via=Delpher}}</ref><ref name=":02">{{Cite news |last=Brozan |first=Nadine |date=16 Abril 1992 |title=Chronicle |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1992/04/16/style/chronicle-826392.html |access-date=19 Hunyo 2023 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news |date=22 Marso 1992 |title=World News |language=en |pages=14 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=nZ1YAAAAIBAJ&sjid=IJADAAAAIBAJ&pg=6736%2C463787 |access-date=17 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Bermuda, Ehipto, Kapuluang Cook, Kenya, at Republika ng Tsina matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat sanang lalahok si Indira Sudiro ng Indonesya sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=21 Abril 1993 |title=Jakarta's Miss Universe hopeful under fire |language=en |pages=17 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19930421-1.1.17 |access-date=31 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Gayunpaman, hindi pinayagang lumahok si Soediro dahil sa mga konserbatibong Islamikong pananaw ng kanya bansa ukol sa pagsuot ng damit panglangoy.<ref>{{Cite news |date=29 Abril 1993 |title=Jakarta pulls out of Miss Universe show at last minute |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19930429-1.2.22.11 |access-date=30 Agosto 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=30 Abril 1993 |title=Gadis Indon dilarang serial ratu cantik |language=id |trans-title=Indonesian girls are banned from the beautiful queen series |pages=2 |work=Berita Harian |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/beritaharian19930430-1.1.2 |access-date=31 Agosto 2023 |via=National Library Board}}</ref> Ganito rin ang nangyari sa kanyang kahalili na si Venna Melinda,<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1994 |title=Miss Indonesia to watch but not take part |language=en |pages=8 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19940519-1.1.48 |access-date=16 Agosto 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reynaldi |first=Edwin |date=27 Enero 2021 |title=Raih Miss Indonesia 1994, Ini 9 Potret Jadul Venna Melinda |trans-title=Winning Miss Indonesia 1994, here are 9 portraits of old school Venna Melinda |url=https://www.idntimes.com/hype/entertainment/edwin-reynaldi/9-potret-jadul-venna-melinda-c1c2 |access-date=29 Agosto 2023 |website=IDN Times |language=id}}</ref> at opisyal na bumalik ang Indonesya sa kompetisyon noong [[Miss Universe 1995|1995]].<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2018 |title=8 Finalis Puteri Indonesia Ini Sukses di Luar Dunia Hiburan |trans-title=These 8 Miss Indonesia Finalists are Successful Outside the World of Entertainment |url=https://www.suara.com/entertainment/2018/09/09/172622/8-finalis-puteri-indonesia-ini-sukses-di-luar-dunia-hiburan |access-date=31 Agosto 2023 |website=Suara |language=id}}</ref> === Mga insidente sa panahon ng kompetisyon === Napuno ang kompetisyon ng pangangantiyaw kasunod ng pagkabigo ng kandidata mula sa Mehiko na si Angelina González, na umabante sa Top 10 ng National Costume Competition o bilang isa sa Top 10 ''semifinalists''.<ref>{{Cite news |date=23 Mayo 1993 |title=Puerto Rican beauty is Miss Universe |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19930523-1.1.3 |access-date=30 Agosto 2023 |via=National Library Board}}</ref> Ang pangangantiyaw ay partikular na nakadirekta kay Kenya Moore ng Estados Unidos, ang bansang nagmamay-ari ng Miss Universe Inc.<ref>{{Cite news |last=Lacey |first=Marc |date=3 Hunyo 2007 |title=Why They Booed Her in Mexico |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2007/06/03/weekinreview/03lacey.html |access-date=12 Setyembre 2023 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |date=29 Mayo 2007 |title=Mexican studio audience booed Miss USA |url=https://www.nbcnews.com/id/wbna18924788 |access-date=12 Setyembre 2023 |website=NBC News |language=en}}</ref> Habang ipinakilala ang mga hurado, mas lumakas ang pangangantiyaw ng mga manonood matapos na ipinakilala ang mga Mehikanong hurado na sina José Luis Cuevas at Miss Universe 1991 Lupita Jones. Nagpatuloy ang pangangantiyaw sa ''swimsuit competition'' at sa mga interbyu, at natigil na lamang ito sa ''evening gown competition''. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 1993''' | * '''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – '''Dayanara Torres'''<ref name=":0">{{Cite web |last= |date=22 Mayo 1993 |title=Miss Universe is 18-year-old Puerto Rican |url=https://www.deseret.com/1993/5/22/19047980/miss-universe-is-18-year-old-puerto-rican |access-date=28 Hulyo 2023 |website=Deseret News |language=en}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Paula Andrea Betancur<ref name=":0" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Milka Chulina<ref name=":0" /> |- | Top 6 | * {{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] – Voni Delfos<ref name=":0" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Kenya Moore<ref name=":0" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Namrata Shirodkar<ref name=":0" /> |- | Top 10 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Leila Schuster<ref name=":0" /> * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – Eugenia Santana<ref name=":0" /> * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Tarja Smura<ref name=":0" /> * {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] – Pavlína Babůrková<ref name=":0" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |Top 6 |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan !Top 6 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |'''9.114 (6)''' |'''9.314 (7)''' |'''9.507 (5)''' |'''9.312 (4)''' |'''9.640 (2)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |9.267 (4) |9.508 (2) |9.815 (1) |9.530 (3) |9.690 (1) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.843 (1) |9.336 (6) |9.526 (4) |9.568 (1) |9.630 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |9.267 (2) |9.624 (1) |9.743 (2) |9.545 (2) |9.400 (4) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |8.886 (9) |9.429 (3) |9.582 (3) |9.299 (5) |8.750 (6) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |9.136 (5) |9.367 (5) |9.367 (7) |9.290 (6) |9.330 (5) |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |8.936 (8) |9.297 (8) |9.496 (6) |9.243 (7) | rowspan="4" | |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |9.286 (3) |9.154 (9) |9.171 (8) |9.204 (8) |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |9.043 (7) |9.407 (4) |9.091 (10) |9.180 (9) |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |8.880 (10) |8.914 (10) |9.167 (9) |8.987 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal ! Kandidata |- | Miss Photogenic | * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] - Eugenia Santana<ref name=":7" /> |- | Miss Congeniality | * {{flagicon|GHA}} [[Gana]] – Jamila Danzuru<ref name=":7" /> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | Nagwagi | * {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] – Ine Beate Strand<ref name=":3">{{Cite news |date=10 Mayo 1993 |title=Noruwega gana la fase de mejor traje nacional en "Miss Universo" 1993 |language=es |trans-title=Noruwega wins the phase of best national costume in "Miss Universe" 1993 |pages=8D |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=GwJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1248%2C2561394 |access-date=11 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] – Samaya Chadrawi<ref name=":3" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] – Ipek Gumusoglu<ref name=":3" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1990|1990]], 10 ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang anim na pinalista. Anim na pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa final question at final walk.<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1993 |title=Miss Puerto Rico new Miss Universe |language=en |pages=A6 |work=Gadsden Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=iMIfAAAAIBAJ&sjid=PtgEAAAAIBAJ&pg=2011%2C2979380 |access-date=31 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> === Komite sa pagpili === * María Conchita Alonso – Beneselonang mangaawit at aktor<ref name=":4">{{Cite news |date=23 Mayo 1993 |title=Miss Universo impone la belleza de la mujer latinoamericana |language=es |trans-title=Miss Universe imposes the beauty of Latin American women |pages=5D |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=KAJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1425%2C6023102 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> * AJ Kitt – Amerikanong alpine skier<ref name=":4" /> * Mirjana Van Blaricom – Dating pangulo ng Hollywood Foreign Press Association<ref name=":4" /> * José Luis Cuevas – Mehikanong pintor at iskulptor<ref name=":5">{{Cite news |date=23 Mayo 1993 |title=Lupita Jones, Cuevas y Dorn dicen debió ganar colombiana |language=es |trans-title=Lupita Jones, Cuevas and Dorn says the Colombian should have won |pages=2A |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=KAJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1301%2C5924041 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> * Pamela Dennis – Amerikanang taga-disenyo<ref name=":4" /> * Glenn Daniels – ''Casting director<ref name=":4" />'' * Keiko Matsui – Musikerong Hapones<ref name=":4" /> * Michael Dorn – Aprikano-Amerikanong aktres<ref name=":5" /> * Lupita Jones – [[Miss Universe 1991]] mula sa Mehiko<ref name=":5" /> == Mga kandidata == 79 na kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=25 Mayo 1993 |title=Rumors of rigging hound Miss Universe |language=en |pages=24 |work=Record-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=08hHAAAAIBAJ&sjid=2v8MAAAAIBAJ&pg=5921%2C4329905 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Verona Feldbusch<ref>{{Cite web |last=Ratering |first=Laura |date=11 Disyembre 2022 |title=Verona Pooth kehrt zurück: Nach 23 Jahren bekommt sie wieder eine eigene Talkshow |url=https://www.tag24.de/unterhaltung/promis/verona-pooth/verona-pooth-kehrt-zurueck-nach-23-jahren-bekommt-sie-wieder-eine-eigene-talkshow-2687846 |access-date=8 Enero 2023 |website=TAG24 |language=de |archive-date=8 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230108043837/https://www.tag24.de/unterhaltung/promis/verona-pooth/verona-pooth-kehrt-zurueck-nach-23-jahren-bekommt-sie-wieder-eine-eigene-talkshow-2687846 |url-status=dead }}</ref> |25 |[[Hamburgo]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Alicia Andrea Ramón |19 |Resistencia |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Dyane Escalona<ref>{{Cite news |date=1 Abril 1993 |title=Miss Universe bezoekt Aruba |language=nl |trans-title=Miss Universe visits Aruba |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010645009:mpeg21:p005 |access-date=11 Agosto 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Voni Delfos<ref>{{Cite news |last=Sandoval |first=Gina |date=24 Mayo 1993 |title=Nueva Miss Universo dice ser 'todo Puerto Rico' |language=es |trans-title=New Miss Universe claims to be 'all Puerto Rico' |pages=4D |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=KQJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1519%2C6464518 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |[[Australia|Brisbane]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Rosemary Bruckner |21 |[[Viena]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Karly Kinnaird |19 |Auckland |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Marietta Ricina Sands |24 |Nassau |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Sandra Joine<ref>{{Cite web |last=Van de Wal |first=Veerle |date=6 Disyembre 2021 |title=Gewezen Miss België Sandra Joine raakte zwaar verslaafd na het verlies van haar droomjob: “M’n zoon wil me nu niet meer zien” |url=https://www.hln.be/showbizz/gewezen-miss-belgie-sandra-joine-raakte-zwaar-verslaafd-na-het-verlies-van-haar-droomjob-mn-zoon-wil-me-nu-niet-meer-zien~a31b72cd/ |access-date=28 Hulyo 2023 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref> |24 |[[Amberes]] |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Melanie Smith |20 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Milka Chulina<ref>{{Cite web |last= |first= |date=16 Enero 2023 |title=Miss Universo: las candidatas por Venezuela que estuvieron a punto de ganar el concurso |url=https://larepublica.pe/espectaculos/2023/01/13/miss-universo-candidatas-por-venezuela-que-estuvieron-a-punto-de-ganar-el-concurso-amanda-dudamel-biografia-las-siete-miss-venezuela-ganadoras-en-miss-universo-certamen-miss-universo-venezolanas-en-miss-universo-venezuela-lrtm |access-date=5 Pebrero 2023 |website=La República |language=es}}</ref> |19 |Maracay |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Leila Schuster<ref>{{Cite web |last= |date=29 Setyembre 2022 |title=Conheça a história do Miss Brasil |url=https://www.terra.com.br/diversao/tv/miss-brasil/conheca-a-historia-do-miss-brasil,ae08a161bab6d310VgnCLD200000bbcceb0aRCRD.html |access-date=8 Disyembre 2022 |website=Terra |language=pt-BR}}</ref> |21 |[[São Paulo]] |- |{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Lilia Koeva |18 |[[Sopiya]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Roxana Arias<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |19 |Santa Cruz de la Sierra |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Elsa Roozendal<ref>{{Cite news |date=6 Hulyo 1992 |title=Miss Curacao 1992 |language=nl |pages=2 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644142:mpeg21:p002 |access-date=11 Agosto 2023 |via=Delpher}}</ref> |19 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Maria Hirse<ref>{{Cite web |date=24 Nobyembre 1993 |title=Denmark's beauty breezes in for fun |url=https://www.scmp.com/article/53019/denmarks-beauty-breezes-fun |access-date=11 Agosto 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |21 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Arianna Mandini<ref>{{Cite news |date=9 Mayo 1993 |title=Concursantes de Miss Universe disfrutan estancia en México |language=es |trans-title=Miss Universe contestants enjoy stay in Mexico |pages=6C |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=GgJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1540%2C2210391 |access-date=28 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Katherine Mendez<ref>{{Cite news |date=17 Mayo 1993 |title=Centroamerica es linda |language=es |trans-title=Central America is beautiful |pages=4D |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=IgJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1157%2C4479023 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Eugenia Santana<ref>{{Cite web |date=18 Marso 2023 |title=Eugenia Santana, Miss España 1992, relata su dramática historia tras ser noticia esta semana |trans-title=Eugenia Santana tells her dramatic story and confesses that she has inherited the degenerative disease from which her mother died |url=https://www.hola.com/actualidad/20230318228431/eugenia-santana-relata-dramatica-historia-confiesa-enfermedad-gt/ |access-date=11 Hunyo 2023 |website=Hola! |language=es}}</ref> |19 |Las Palmas |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Kenya Moore<ref>{{Cite news |date=20 Pebrero 1993 |title=Miss Michigan becomes second black Miss USA |language=en |pages=5 |work=Florida Today |url=https://www.newspapers.com/clip/15762927/florida-today/ |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |[[Detroit]] |- |{{Flagicon|EST}} [[Estonya]] |Kersti Tänavsuu |20 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|GHA}} [[Gana]] |Jamila Danzuru |25 |Kumasi |- |{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Gran Britanya]] |Kathryn Middleton |24 |Chesterfield |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Kristina Manoussi |21 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Charlene Gumataotao |21 |Agat |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Diana Galván<ref>{{Cite news |last=Fuentes-Salinas |first=Jose |date=19 Setyembre 1993 |title=La suerte de las feas, las bonitas la desean, dice Diana Galvan, Señorita Guatemala |language=es |trans-title=The luck of the ugly ones, the pretty ones wish it, says Diana Galván, Miss Guatemala |pages=1C, 3C |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=Z35EAAAAIBAJ&sjid=2bMMAAAAIBAJ&pg=6064%2C5025004 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Guatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Rachel Stuart<ref>{{Cite web |last=Jackson |first=Kevin |date=12 Marso 2023 |title=Rachel Stuart-Baker: 30 years after Miss Jamaica Universe |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/rachel-stuart-baker-30-years-after-miss-jamaica-universe/ |access-date=30 Agosto 2023 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |20 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Yukiko Shiki |24 |[[Prepektura ng Hyōgo|Takarazuka]] |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Victoria Todela<ref>{{Cite news |date=16 Abril 1993 |title=Tudela wins '93 beauty pageant |language=en |volume=22 |pages=2, 15 |work=Marianas Variety |url=http://hdl.handle.net/10524/49982 |access-date=23 Setyembre 2023 |via=eVols}}</ref> |20 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Denia Reyes<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |18 |La Ceiba |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Emily Lo<ref>{{Cite news |date=9 Hunyo 1992 |title=New Miss HK a student |language=en |pages=10 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19920609-1.1.10 |access-date=8 Hulyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Namrata Shirodkar<ref>{{Cite web |date=22 Enero 2022 |title=When Namrata and Pooja competed against each other for 1993 Miss India crown |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/bollywood/when-namrata-shirodkar-pooja-batra-competed-against-each-other-for-1993-miss-india-crown-answered-chicken-egg-question-101642768638043.html |access-date=1 Agosto 2023 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> |22 |[[Mumbai|Bombay]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Sharon Ellis<ref>{{Cite news |last=Boyle |first=Anne |date=23 Agosto 1997 |title=So where are you now, Miss Ireland? |language=en |work=The Mirror |url=https://www.thefreelibrary.com/SO+WHERE+ARE+YOU+NOW%2CMISS+IRELAND%3F-a061061390 |access-date=30 Agosto 2023 |via=The Free Library}}</ref> |22 |Cork |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Yana Khodyrker<ref>{{Cite web |date=20 Marso 2015 |title=Behind the Headlines; 20-year-old Immigrant from Ukraine is Now the Beautiful Face of Israel |url=https://www.jta.org/archive/behind-the-headlines-20-year-old-immigrant-from-ukraine-is-now-the-beautiful-face-of-israel |access-date=30 Agosto 2023 |website=Jewish Telegraphic Agency |language=en-US}}</ref> |20 |Rehovot |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Elisa Jacassi<ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1993 |title=Miss Universo Elisa Jacassi tra le favorite |language=it |trans-title=Miss Universe Elisa Jacassi among the favourites |pages=141 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,40/articleid,0787_01_1993_0138_0141_11107794/ |access-date=31 Agosto 2023}}</ref> |21 |Vercelli |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Nancy Elder<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1993 |title=Universal beauties |language=en |pages=5B |work=Gainesville Sun |url=https://news.google.com/newspapers?id=hUZWAAAAIBAJ&sjid=buoDAAAAIBAJ&pg=2311%2C4762486 |access-date=30 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |21 |[[Calgary]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Rhonda Hodge<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse}}</ref> |19 |Road Town |- |{{flagicon|United States Virgin Islands}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Cheryl Simpson |19 |Saint Croix |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Pamela Ebanks<ref>{{Cite web |date=12 Hulyo 2022 |title=Miss World Cayman Islands 2022 Contestants Sashed |url=https://www.caymaniantimes.ky/news/miss-world-cayman-islands-2022-contestants-sashed |access-date=30 Agosto 2023 |website=Caymanian Times |language=en}}</ref> |19 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Michelle Mills |22 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Paula Andrea Betancur<ref>{{Cite web |last=Luna |first=Maria del Pilar C. |date=16 Nobyembre 1992 |title=Llegó el momento de la hora cero en el Reinado Nacional de la Belleza |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-241846 |access-date=30 Agosto 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |21 |[[Leticia, Amazonas|Leticia]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Catalina Rodriguez<ref>{{Cite news |last=López |first=Efrén |date=19 Abril 2016 |title=Katarina Rodríguez desea volver a la televisión |language=es |trans-title=Katarina Rodríguez wants to return to television |work=La Nacion |url=https://www.nacion.com/viva/television/katarina-rodriguez-desea-volver-a-la-television/6GRYF43DIFHFLJXWN56I3JKC4M/story/ |access-date=31 Agosto 2023}}</ref> |19 |Heredia |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Samaya Chadrawi<ref name=":3" /> |19 |Jounieh |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Nathalie dos Santos |18 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Maria Run Haflidadóttir<ref>{{Cite news |date=4 Mayo 1993 |title=Fyrirsætustarfið bíður í bili |language=is |trans-title=The modelling job is on hold for now |pages=47 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1784661?iabr=on |access-date=31 Agosto 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Lucy Narayanasamy<ref>{{Cite news |last=Yap |first=Peter |date=26 Enero 1994 |title=Moment of glory for new Miss Malaysia |language=en |pages=6 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=STtOAAAAIBAJ&sjid=zxMEAAAAIBAJ&pg=6748%2C2520431 |access-date=31 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |Banting |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Roberta Borg |18 |Qormi |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Danielle Pascal |26 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Angelina González<ref>{{Cite news |date=26 Oktubre 1992 |title=New Miss Mexico named |language=en |pages=9 |work=The Press-Courier |url=https://news.google.com/newspapers?id=bVFLAAAAIBAJ&sjid=dSMNAAAAIBAJ&pg=5252%2C6266007 |access-date=8 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |[[Talaan ng mga lungsod sa Mehiko|Campeche]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Anja Schroder<ref>{{Cite news |last=Hartman |first=Adam |date=2 Pebrero 2010 |title=Miss Swakopmund Contest Not Without a Controversy |language=en |work=The Namibia |url=https://allafrica.com/stories/201002030772.html |access-date=29 Agosto 2023 |via=AllAfrica}}</ref> |23 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Rhihole Gbinigie<ref>{{Cite web |last= |first= |date=25 Mayo 2017 |title=#ThrowBackThursday: Most Beautiful Girls In Nigeria!!! |url=https://twmagazine.net/news/entertainment/throwbackthursday-most-beautiful-girls-in-nigeria/ |access-date=29 Agosto 2023 |website=TW Magazine Website |language=en-GB}}</ref> |19 |[[Lagos]] |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Luisa Urcuyo<ref>{{Cite web |date=12 Oktubre 2014 |title=Luisa Amalia |url=https://www.laprensa.com.ni/magazine/a-rajatabla/luisa-amalia/ |access-date=29 Agosto 2023 |website=La Prensa Nicaragua |language=es |archive-date=19 Nobiyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211119230057/https://www.laprensa.com.ni/magazine/a-rajatabla/luisa-amalia/ |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Managua]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Ine Beate Strand<ref name=":3" /> |21 |Buskerud |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Angelique van Zalen<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1992 |title=Angelique van Zalen, Miss Universe Nederland '93 |language=nl |trans-title=Angelique van Zalen, Miss Universe Netherlands '93 |pages=3 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010691870:mpeg21:p003 |access-date=11 Agosto 2023 |via=Delpher}}</ref> |22 |Heemstede |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Giselle González<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |20 |Santiago |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Carolina Barrios<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |18 |Encarnación |- |{{PER}} |Déborah de Souza<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |24 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |[[Dindi Gallardo]]<ref name=":2">{{Cite news |date=23 Marso 1993 |title=And the winners are... |language=en |pages=1 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=YLgmAAAAIBAJ&sjid=XgsEAAAAIBAJ&pg=2379%2C3161513 |access-date=1 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Tarja Smura<ref>{{Cite web |last=Manninen |first=Tea |date=21 Pebrero 2018 |title=Miss Suomi 1993 Tarja Smura selitti tv-kuvauksissa, miksi kohusuhde Renny Harlinin kanssa päättyi kuin salamaniskusta – ”Silmäni näkivät jotain sellaista...” |trans-title=Miss Finland 1993 Tarja Smura explained during the TV filming why her stormy relationship with Renny Harlin ended like a lightning strike - "My eyes saw something like that..." |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000005575851.html |access-date=11 Agosto 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |22 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Marzena Wolska<ref>{{Cite web |title=Miss Polonia 1992 |url=https://stronakobiet.pl/ewa-wachowicz-nie-tylko-gotuje-przyblizamy-kariere-znanej-restauratorki-wyjatkowe-zdjecia-z-przeszlosci/gh/c17-16541989 |access-date=12 Setyembre 2023 |website=Strona Kobiet |language=pl-PL}}</ref> |23 |[[Varsovia]] |- |'''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |'''Dayanara Torres'''<ref>{{Cite web |last=Valdez |first=Cynthia |last2=Gomez |first2=Shirley |date=23 May 2023 |title=Miss Universe 1993, Dayanara Torres, celebrates 30 years since she was crowned |url=https://www.hola.com/us/celebrities/20230523346047/dayanara-torres-miss-universe-30-years-anniversary/ |access-date=30 Agosto 2023 |website=Hola! |language=en-US}}</ref> |18 |Toa Alta |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Marisa da Cruz<ref>{{Cite web |last= |date=27 Hunyo 2023 |title=Marisa Cruz: 49 anos e mais bela que nunca |trans-title=Marisa Cruz: 49 years old and more beautiful than ever |url=https://miranda.sapo.pt/outras-coisas/artigos/marisa-cruz-aniversario-looks-de-beleza |access-date=11 Agosto 2023 |website=Miranda |language=pt}}</ref> |18 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Véronique de la Cruz<ref>{{Cite web |last=Belicourt |first=Elvira |date=30 Marso 2023 |title=Véronique De La Cruz: la nouvelle vie de la Miss France 1993 à l'autre bout du monde |trans-title=Véronique De La Cruz: the new life of Miss France 1993 on the other side of the world |url=https://www.voici.fr/news-people/veronique-de-la-cruz-la-nouvelle-vie-de-la-miss-france-1993-a-lautre-bout-du-monde-753222 |access-date=11 Agosto 2023 |website=Voici |language=fr}}</ref> |18 |[[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Odalisse Rodriguez<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |21 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Pavlína Babůrková<ref>{{Cite web |last=Šaléová |first=Lucie |date=30 Marso 2023 |title=Konečně se ukázala lidem! Sexy Baburková opustila luxusní vilu a objevila se ve společnosti |trans-title=She finally showed herself to the people! Sexy Baburková left the luxury villa and appeared in society |url=https://www.expres.cz/celebrity/pavlina-baburkova-petr-kratochvil-petr-berounsky-krest-knihy-modelka-miss.A230329_233114_dx-celebrity_sal |access-date=11 Agosto 2023 |website=Expres.cz |language=cs}}</ref> |19 |Nové Bor |- |{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]] |Angelica Nicoară<ref>{{Cite web |last=Voicu |first=Andreea |date=5 Pebrero 2020 |title=Poze inedite! Cum arătau primele Miss România! Mărioara a fost prima câștigătoare a concursului, în 1928 |trans-title=Unique pictures! What did the first Miss Romania look like! Mărioara was the first winner of the contest, in 1928 |url=https://ciao.ro/cum-aratau-primele-miss-romania-marioara-a-fost-prima-castigatoare-a-concursului-in-1928/ |access-date=9 Hulyo 2023 |website=Ciao.ro |language=ro}}</ref> |20 |Lipova |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Renagah Devi<ref>{{Cite news |date=7 Marso 1993 |title=Law student, 23, is Miss S'pore-Universe |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19930307-1.2.7.7 |access-date=30 Agosto 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Chamila Wickramesinghe |21 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Jean Zhang |18 |[[Paramaribo|Paramaibo]] |- |{{Flagicon|SWZ}} [[Eswatini|Suwasilandiya]] |Danila Faias |18 |Manzini |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Johanna Lind<ref>{{Cite web |date=17 Marso 2023 |title=Allt om Johanna Lind Bagge: Livet med Anders Bagge, slottet, Fröken Sverige och ex-maken |trans-title=Johanna Lind Bagge: Everything about life with Anders Bagge, the castle, Miss Sweden and the ex-husband |url=https://nyheter24.se/noje/1135024-johanna-lind-bagge-allt-om-livet-med-anders-bagge-slottet-froken-sverige-och-ex-maken |access-date=11 Agosto 2023 |website=Nyheter24 |language=sv}}</ref> |21 |Åtvidaberg |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Valérie Bovard<ref>{{Cite news |last=Thistle |first=Elizabeth |date=22 Agosto 1998 |title=Bientôt les lions d'orde Lausanne |language=fr |trans-title=Soon the lions of order Lausanne |work=Le Temps |url=https://www.letemps.ch/culture/bientot-lions-dorde-lausanne |access-date=11 Agosto 2023 |issn=1423-3967}}</ref> |21 |Vaud |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Chattharika Ubolsiri |21 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Yoo Ha-young |18 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Rachel Charles |19 |Tobago |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Savka Pollak<ref name=":6">{{Cite news |date=5 Mayo 1993 |title=Las bellas se preparan |language=es |trans-title=The beauties get ready |pages=2B |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=FgJDAAAAIBAJ&sjid=dKwMAAAAIBAJ&pg=1221%2C981740 |access-date=31 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Photini Spyridonos |19 |Larnaca |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Ipek Gumusoglu<ref name=":3" /> |21 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungriya|Unggarya]] |Zsanna Pardy |20 |Balatonfüred |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |María Fernanda Navarro<ref name=":6" /> |19 |[[Montevideo]] |} ==  Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1993]] [[Kategorya:Miss Universe]] 1my6ecybetjuvdi4iysfp7c6z28s306 0 321797 2167306 2163716 2025-07-03T10:46:20Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167306 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=File:Mpule Kwelagobe.jpg|caption=Mpule Kwelagobe|winner='''Mpule Kwelagobe''' <br> '''{{flagicon|BOT}} [[Botswana]]'''|congeniality=Marisa Ferreira <br> {{flagicon|POR}} [[Portugal]]|photogenic=Brenda Liz Lopez <br> {{flagicon|PUR}} [[Porto Riko]]|best national costume=Nicole Simone Dyer <br> {{flag|Trinidad and Tobago}} <!-- | oscar de la renta best in swimsuit = Diana Nogueira <br> {{SPA}} | clairol herbal essences style = [[Gul Panag]] <br> {{IND}} -->|date=26 Mayo 1999|presenters={{Hlist|Jack Wagner|Ali Landry|Julie Moran}}|venue=Chaguaramas Convention Centre, Chaguaramas, [[Trinidad at Tobago]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|TTT}}|entrants=84|placements=10|acts=Julio Iglesias Jr.|debuts={{Hlist|[[Botswana]]}}|withdraws={{Hlist|[[Bulgarya]]|[[Guam]]|[[Noruwega]]|[[Olanda]]|[[Rumanya]]|[[Simbabwe]]}}|returns={{Hlist|[[Austrya]]|[[Barbados]]|[[Guyana]]|[[Kapuluang Kayman]]|[[Kapuluang Cook]]|[[Kapuluang Turks at Caicos]]|[[Zambia|Sambia]]|[[Suriname]]}}|before=[[Miss Universe 1998|1998]]|next=[[Miss Universe 2000|2000]]}}Ang '''Miss Universe 1999''' ay ang ika-48 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Chaguaramas Convention Centre, Chaguaramas, [[Trinidad at Tobago]] noong 26 Mayo 1999. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Wendy Fitzwilliam ng Trinidad at Tobago si Mpule Kwelagobe ng [[Botswana]] bilang Miss Universe 1999.<ref name=":0">{{Cite news |last=McDonald |first=Tim |date=27 Mayo 1999 |title=Miss Universe Is First From Botswana |language=en-US |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1999/05/27/miss-universe-is-first-from-botswana/1ada5fae-2123-4164-9d1c-22e7fe823f23/ |access-date=30 Disyembre 2023 |issn=0190-8286}}</ref><ref name=":2">{{Cite news |date=27 Mayo 1999 |title=Botswana student now is new Miss Universe |language=en |pages=2A |work=The Union Democrat |url=https://news.google.com/newspapers?id=zytZAAAAIBAJ&sjid=PkcNAAAAIBAJ&pg=3184%2C2826293 |access-date=9 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Botswana sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si [[Miriam Quiambao]] ng [[Pilipinas]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Diana Nogueira ng [[Espanya]].<ref>{{Cite news |date=27 Mayo 1999 |title=Miss Universe: Celebrate femininity |language=en |pages=7A |work=The Robesonian |url=https://news.google.com/newspapers?id=if1lAAAAIBAJ&sjid=5TwNAAAAIBAJ&pg=4660%2C8118370 |access-date=9 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite web |date=27 Mayo 1999 |title=Miss Botswana takes the crown |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/353957.stm |access-date=9 Enero 2024 |website=[[BBC News]] |language=en}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpu't-apat na bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Jack Wagner ang kompetisyon, samantalang sina Miss USA 1996 Ali Landry at Julie Moran ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon. == Kasaysayan == [[Talaksan:Chaguaramas Convention Centre and Hotel.jpg|thumb|250x250px|Chaguaramas Convention Centre, ang lokasyon ng Miss Universe 1999]] === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa walumpu't-apat na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Apat na kandidata ang napili matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok, at dalawa ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang first runner-up ng Miss Barbados 1998 na si Olivia Harding upang kumatawan sa kanyang bansa matapos na bumitaw ang umurong si Miss Barbados 1998 Michelle Selman dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Iniluklok ang first runner-up ng Miss Great Britain Universe 1999 na si Cherie-Louise Pisani upang kumatawan sa kanyang bansa matapos umurong si Miss Great Britain Universe 1999 Nicki Lane matapos niyang umamin na mayroon siyang isang anim na taong gulang na anak.<ref>{{Cite news |date=26 Mayo 1999 |title=Crown of thorns |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/theguardian/1999/may/26/features11.g2 |access-date=30 Disyembre 2023 |issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Cite news |last=Edwards |first=Karen |date=14 Abril 1999 |title=Beauty queen stripped title over secret son |language=en |pages=9 |work=The Birmingham Post |url=https://www.newspapers.com/article/the-birmingham-post-nicki-lane/126582797/ |access-date=16 Mayo 2025 |via=Newspapers.com}}</ref> Pinalitan ni Binibining Pilipinas-World 1999 [[Miriam Quiambao]] si Janelle Bautista bilang Binibining Pilipinas-Universe 1999 matapos bumitaw sa titulo si Bautista dahil sa problema sa kanyang pagkamamamayan.<ref name=":12">{{Cite news |last=Cueto |first=Francis Earl |date=25 Marso 1999 |title=Reigning Bb. RP stripped of title |language=en |pages=1-2 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=RJQVAAAAIBAJ&sjid=_QoEAAAAIBAJ&pg=2241%2C2645082 |access-date=9 Enero 2024}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=19 Marso 2015 |title=What Miriam withholds in her ‘tell all’ book |url=https://www.philstar.com/entertainment/2015/03/19/1435013/what-miriam-withholds-her-tell-all-book |access-date=9 Enero 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Dapat sanang lalahok si Miss España 1999 Lorena Bernal sa edisyong ito.<ref name=":3">{{Cite web |last=Carmona |first=Jesus |date=24 Setyembre 2023 |title=Qué fue de Lorena Bernal, la Miss España que trabajó en reconocidas series y en 2010 se retiró de la vida pública |trans-title=What happened to Lorena Bernal, the Miss Spain who worked in renowned series and in 2010 retired from public life |url=https://www.elespanol.com/corazon/famosos/20230924/lorena-bernal-miss-espana-trabajo-reconocidas-series-retiro-vida-publica/796170659_0.html |access-date=9 Enero 2024 |website=El Español |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=26 Oktubre 2022 |title=Lorena Bernal: así ha cambiado de Miss España 1999 a primera dama de la Premier League |trans-title=This is how Lorena Bernal has changed: from Miss Spain 1999 to first lady of the Premier League |url=https://www.lavanguardia.com/television/20221026/8582003/asi-cambiado-lorena-bernal-miss-espana-1999-primera-dama-premiere-league-asc-pst-mmn.html |access-date=9 Enero 2024 |website=La Vanguardia |language=es}}</ref> Gayunpaman, dahil hindi nakaabot si Bernal sa ''age requirement'' ng Miss Universe, siya ay pinadala na lamang sa Miss World, kung saan siya ay hinirang bilang isa sa sampung mga ''semi-finalist''.<ref name=":3" /> Hindi makapunta sa Miss Universe ang ''first runner-up'' na si Carmen Fernández dahil may malubhang sakit ang kanyang ama,<ref>{{Cite web |last= |date=4 Marso 1999 |title=Lorena, la más bella de las candidatas a Miss España |trans-title=Lorena, the most beautiful of the candidates for Miss Spain |url=https://www.ultimahora.es/noticias/sociedad/1999/03/04/971975/lorena-mas-bella-candidatas-miss-espana.html |access-date=9 Enero 2024 |website=Ultima Hora |language=es}}</ref> at hindi rin makapunta sa Miss Universe ang ''second runner-up'' na si Inma Nadal dahil lumahok ito sa Miss Europe. Dahil dito, napagdesisyunan ng Miss España na iluklok si Diana Nogueira, isa sa labindalawang mga ''semi-finalist'' ng Miss España 1999, upang kumatawan sa kanyang bansa sa Miss Universe.<ref>{{Cite web |last=Novoa |first=Raúl |date=31 Agosto 2018 |title=Diana Nogueira: "Participar en 'Miss Universo' me sirvió como trampolín" |trans-title=Diana Nogueira: "Participating in 'Miss Universe' served as a springboard for me" |url=https://www.farodevigo.es/sociedad/2018/08/31/diana-nogueira-participar-miss-universo-15912737.html |access-date=9 Enero 2024 |website=Faro de Vigo |language=es}}</ref> ==== Mga pagbalik at mga pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang bansang Botswana, at bumalik ang mga bansang Austrya, Barbados, Guyana, Kapuluang Kayman, Kapuluang Cook, Kapuluang Turks at Caicos, Sambia, at Suriname. Huling sumali noong [[Miss Universe 1966|1966]] ang Guyana, noong [[Miss Universe 1987|1987]] ang Barbados, noong [[Miss Universe 1993|1993]] ang Austrya at Suriname, noong [[Miss Universe 1995|1995]] ang Sambia, noong [[Miss Universe 1996|1996]] ang Kapuluang Kayman at Kapuluang Cook, at noong [[Miss Universe 1997|1997]] ang Kapuluang Turks at Caicos. Hindi sumali ang mga bansang Bulgarya, Guam, Noruwega, Olanda, Rumanya, at Simbabwe sa edisyong ito. Hindi sumali si Elena Angelova ng Bulgarya dahil sa pinansyal na dahilan. Hindi sumali si Tisha Elaine Heflin ng Guam matapos matuklasan na siya ay buntis ilang araw bago ang paunang komeptisyon.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=22 Mayo 1999 |title=Embarazoso lio real |trans-title=Embarrassing real mess |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-875243 |access-date=9 Enero 2024 |website=El Tiempo |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=26 Mayo 1999 |title=Miss Universe turns nasty |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/353154.stm |access-date=9 Enero 2024 |website=[[BBC News]] |language=en}}</ref> Hindo sumali si Henriette Dankertsen ng Noruwega dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |date=25 Pebrero 2003 |orig-date=5 Oktubre 1998 |title=Henriette den rette |trans-title=Henriette the right |url=https://www.vg.no/i/6nz73o |access-date=9 Enero 2024 |website=Verdens Gang |language=nb}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Rumanya, Olanda, at Simbabwe matapos na mabigo ang kanilang organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1999 map.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1999 at ang kanilang mga pagkakalagay]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 1999''' | * '''{{flagicon|Botswana}} [[Botswana]]''' – '''Mpule Kwelagobe<ref name=":1">{{Cite web |date=12 Disyembre 2021 |title=Miriam looks back on Miss Universe journey 22 years ago |url=https://www.philstar.com/entertainment/2021/12/12/2147302/miriam-looks-back-miss-universe-journey-22-years-ago/ |access-date=9 Enero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref>''' |- | 1st runner-up | * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – [[Miriam Quiambao]]<ref name=":1" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|Spain}} [[Espanya]] – Diana Nogueira<ref name=":1" /> |- | Top 5 | * {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] – Carolina Indriago<ref name=":1" /> * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Sonia Raciti<ref name=":1" /> |- | Top 10 | * {{flagicon|Ghana}} [[Gana]] – Akuba Cudjoe<ref name=":1" /> * {{flagicon|Jamaica}} [[Hamayka]] – Nicole Haughton<ref name=":1" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Gul Panag<ref name=":1" /> * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Silvia Salgado<ref name=":1" /> * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Brenda Liz Lopez<ref name=":1" /> |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !'''Katampatan''' !Top 5 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|Botswana}} [[Botswana]]''' |'''9.05 (5)''' |'''9.18 (4)''' |'''9.36 (4)''' |'''9.19 (4)''' |'''9.48 (2)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] |8.78 (9) |9.32 (2) |9.42 (2) |9.17 (5) |9.44 (3) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|Spain}} [[Espanya]] |8.90 (7) |9.33 (1) |9.45 (1) |9.22 (3) |9.64 (1) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.23 (3) |9.08 (6) |9.38 (3) |9.23 (1) |9.34 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |9.24 (2) |9.32 (2) |9.13 (7) |9.23 (1) |9.23 (5) |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |9.27 (1) |8.77 (10) |9.16 (6) |9.06 (6) | rowspan="5" | |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |8.61 (10) |9.14 (5) |9.23 (5) |8.99 (7) |- |{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |9.08 (4) |8.80 (8) |9.08 (8) |8.98 (8) |- |{{flagicon|Jamaica}} [[Hamayka]] |9.00 (6) |8.87 (7) |8.75 (9) |8.87 (9) |- |{{flagicon|Ghana}} [[Gana]] |8.85 (8) |8.78 (9) |8.68 (10) |8.77 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Brenda Liz Lopez<ref name=":2" /> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|POR}} [[Portugal]] – Marisa Ferreira<ref name=":2" /> |- |Clairol Herbal Essences Style Award | * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – [[Miriam Quiambao]]<ref>{{Cite web |last=Villano |first=Alexa |date=11 Disyembre 2019 |title=LOOK BACK: The Binibining Pilipinas legacy through the decades |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/246952-legacy-through-decades/ |access-date=9 Enero 2024 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |- |Oscar de la Renta Best in Swimsuit | * {{flagicon|Spain}} [[Espanya]] – Diana Nogueira |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Nicole Simone Dyer<ref name=":2" /> |- |1st runner-up | * {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] – Carolina Indriago |- |2nd runner-up | * {{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] – Clémence Achkar |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1998|1998]], sampung mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''casual interview, swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista imbis na anim. Limang pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa ''final question'' at ''final walk''. === Komite sa pagpili === * Kylie Bax – Modelo at aktres mula sa Bagong Silandiya<ref name=":5">{{Cite web |last= |first= |date=27 Mayo 1999 |title=El reino de Botswana |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-903776 |access-date=9 Enero 2024 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> * Patrick Demarchelier – Pranses na ''fashion photographer<ref name=":5" />'' * Charles Gargano – Dating embahador ng Estados Unidos sa Trinidad at Tobago * Evander Holyfield – Amerikanong boksingero<ref name=":4">{{Cite news |last=McDonald |first=Tim |date=27 Mayo 1999 |title=Miss Botswana crowned Miss Universe |language=en |pages=A11 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=YAUoAAAAIBAJ&sjid=x88EAAAAIBAJ&pg=6937%2C3941337 |access-date=9 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> * Melania Knauss – Eslobeno-Amerikanang aktres na naging dating ''First Lady'' * Sirio Maccioni – ''Restaurateur'' ng Le Cirque sa New York<ref name=":4" /> * Marcus Schenkenberg – Suwekong modelo * Stephanie Seymour – Amerikanang modelo at aktres * Bruce Smith – Dating manlalaro ng putbol sa Buffalo Bills<ref name=":4" /> * Diane Smith – ''Editor-in-chief'' ng == Mga kandidata == Walumpu't-apat na kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|Germany}} [[Alemanya]] |Diana Drubig<ref>{{Cite web |last=Reichert |first=Birgit |date=14 Enero 1999 |title=Miss Germany kommt aus Sachsen |trans-title=Miss Germany comes from Saxony |url=https://www.welt.de/print-welt/article564495/Miss-Germany-kommt-aus-Sachsen.html |access-date=9 Enero 2024 |website=Die Welt |language=de}}</ref> |19 |[[Leipzig]] |- |{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]] |Egidia Torres<ref>{{Cite web |last= |date=23 Hulyo 2023 |title=Ana Coimbra eleita Miss Angola Universo 2023 |trans-title=Ana Coimbra elected Miss Angola Universe 2023 |url=https://www.jornaldeangola.ao/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Jornal de Angola |language=pt}}</ref> |22 |[[Luanda]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Elena Fournier |22 |[[Lalawigan ng Santa Fe|Santa Fe]] |- |{{flagicon|ARU}} [[Aruba]] |Irina Croes |18 |Oranjestad |- |{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] |Michelle Shead<ref>{{Cite news |date=24 Mayo 1999 |title=Caribbean queens |language=en |pages=6 |work=Lodi News-Sentinel |url=https://news.google.com/newspapers?id=Ldg_AAAAIBAJ&sjid=MiEGAAAAIBAJ&pg=6838%2C3225237 |access-date=9 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Katja Giebner<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe contest preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/5ffa96d7966e775b65a4ee639d0d6dce/Miss-Universe-contest-preparations/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |21 |[[Viena]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Kristy Wilson<ref>{{Cite web |last=McNeilly |first=Hamish |date=27 Abril 2011 |title=Miss Otago missing from pageant again |url=https://www.odt.co.nz/news/national/miss-otago-missing-pageant-again |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Otago Daily Times Online News |language=en}}</ref> |20 |Hilagang Otago |- |{{flagicon|BAH}} [[Bahamas]] |Glennis Knowles<ref>{{Cite web |last= |date=4 Agosto 2009 |title=A mistress living in McAlpine's home cause Glennis go berserk |url=https://www.bahamaspress.com/a-mistress-living-in-mcalpines-home-cause-glennis-go-berserk/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Bahamas Press |language=en-US}}</ref> |25 |Nassau |- |{{flagicon|BAR}} [[Barbados]] |Olivia Harding |25 |[[Bridgetown]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Tanja Dexters<ref>{{Cite web |last=Galindo |first=Gabriela |date=26 Hunyo 2019 |title=Former Miss Belgium released after drug-related arrest |url=https://www.brusselstimes.com/59405/tanja-dexters-former-miss-belgium-released-after-drug-arrest-narcotics-boyfriend-house-searches-car-seized |access-date=29 Disyembre 2023 |website=The Brussels Times |language=en}}</ref> |21 |Mol |- |{{Flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Viola Jeffery<ref>{{Cite web |last= |first= |date=25 Agosto 1998 |title=Viola Jeffrey is Miss Belize |url=https://edition.channel5belize.com/archives/24396 |access-date=26 Nobyembre 2022 |website=Great Belize Television |language=en-US |archive-date=26 Nobiyembre 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221126153404/https://edition.channel5belize.com/archives/24396 |url-status=dead }}</ref> |21 |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] |Carolina Indriago<ref>{{Cite web |last=Ramos |first=Dulce Maria |date=29 Mayo 2022 |title=¿Existe racismo en la industria cultural venezolana? |url=http://www.eluniversal.com/entretenimiento/126811/existe-racismo-en-la-industria-cultural-venezolana |access-date=5 Pebrero 2023 |website=El Universal |language=es}}</ref> |18 |Valencia |- |{{Flagicon|Bonaire}} [[Bonaire]] |Julina Felida<ref>{{Cite web |date=19 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant participants rehearse for show |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/ba59d3fe708352030c73d8b3e64c48cf/Miss-Universe-pageant-participants-rehearse-for-show/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |21 |Kralendijk |- |'''{{Flagicon|BOT}} [[Botswana]]''' |'''[[Mpule Kwelagobe]]<ref name=":0" />''' |19 |[[Gaborone]] |- |{{flagicon|Brazil}} [[Brazil|Brasil]] |Renata Fan<ref>{{Cite web |title=Renata Fan tira foto de biquíni e lembra título de Miss Brasil em 1999 |trans-title=Renata Fan takes a photo in a bikini and remembers the title of Miss Brazil in 1999 |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/01/22/renata-fan-lembra-titulo-de-miss-brasil-para-sempre.htm |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Splash |language=pt-br |via=UOL}}</ref> |22 |Santo Ângelo |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Susana Barrientos<ref>{{Cite web |date=29 Agosto 2019 |title=El #TBT de Susana Barrientos, la reina que arrasó con su belleza en los años 90 |trans-title=The #TBT of Susana Barrientos, the queen who swept the world with her beauty in the 90s |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-tbt-de-susana-barrientos-la-reina-que-arraso-con-su-belleza-en-los-anos-90_145611 |access-date=29 Disyembre 2023 |website=El Deber |language=es-ES }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |20 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Jouraine Ricardo<ref>{{Cite web |date=19 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant participants rehearse for show |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/4499b6d4faf85cffba2e84ceacf3c4ae/Miss-Universe-pageant-participants-rehearse-for-show/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |22 |Willemstad |- |{{Flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Angie Abdalla<ref>{{Cite web |last=al-Sokkari |first=Rabii |date=4 Agosto 2015 |title=Alper et Angie, ou quand l’amour l’emporte sur la diplomatie |trans-title=Alper and Angie, or when love trumps diplomacy |url=https://www.aa.com.tr/fr/turquie/alper-et-angie-ou-quand-l-amour-l-emporte-sur-la-diplomatie/19747 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Agence Anadolu |language=fr}}</ref> |18 |[[Alehandriya]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Carolina Alfonso<ref>{{Cite web |date=21 Hulyo 2014 |title=Carolina Alfonso, una exreina entregada al arte |trans-title=Carolina Alfonso, a former queen dedicated to art |url=https://www.eluniverso.com/vida-estilo/2014/07/21/nota/3262306/carolina-alfonso-exreina-entregada-arte |access-date=30 Disyembre 2023 |website=El Universo |language=es}}</ref> |21 |[[Quito]] |- |{{flagicon|ESA}} [[El Salvador]] |Cynthia Cevallos<ref>{{Cite web |last=Trujillo |first=Georgina |date=14 Hunyo 2023 |title=¿Qué ha sido de Cynthia Cevallos? Ex Miss Universo El Salvador 1999 |trans-title=What happened to Cynthia Cevallos? Former Miss Universe El Salvador 1999 |url=https://www.tcsahora.com/que-ha-sido-de-cynthia-cevallos-ex-miss-universo-el-salvador-1999/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=TCSAhora |language=es}}</ref> |21 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Aneta Kuklová<ref>{{Cite web |last= |first= |date=19 Abril 1999 |title=Slovensko má druhou Miss '99 |trans-title=Slovakia has a second Miss '99 |url=https://hn.cz/c1-798097-slovensko-ma-druhou-miss-99 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Hospodářské noviny |language=cs}}</ref> |19 |Lučenec |- |{{flagicon|Spain}} [[Espanya]] |Diana Noguiera<ref>{{Cite web |date=27 Mayo 1999 |title=La española Diana Nogueira queda tercera en el certamen Miss Universo 99 |trans-title=The Spanish Diana Nogueira comes third in the Miss Universe 99 pageant |url=https://www.elmundo.es/elmundo/1999/mayo/27/sociedad/misses.html |access-date=30 Disyembre 2023 |website=El Mundo |language=es}}</ref> |24 |Pontevedra |- |{{flagicon|USA}} [[Miss USA|Estados Unidos]] |Kimberly Pressler<ref>{{Cite news |date=7 Pebrero 1999 |title=New Miss USA |language=en |pages=9 |work=The Herald-Palladium |url=https://www.newspapers.com/clip/117644844/the-herald-palladium/ |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |[[Las Vegas]] |- |{{flagicon|Estonia}} [[Estonya]] |Triin Rannat<ref>{{Cite web |date=8 Marso 1999 |title=Miss Estonia on Triin Rannat |url=https://www.ohtuleht.ee/81951/miss-estonia-on-triin-rannat |access-date=26 Nobyembre 2022 |website=Õhtuleht |language=et}}</ref> |20 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|Ghana}} [[Gana]] |Akuba Cudjoe<ref>{{Cite web |date=28 Mayo 1999 |title=Miss Ghana in top 10 of Miss Universe Crown |url=https://www.modernghana.com/news/6076/miss-ghana-in-top-10-of-miss-universe-crown.html |access-date=30 Disyembre 2023 |website=ModernGhana |language=en}}</ref> |19 |[[Accra]] |- |{{flagicon|Great Britain}} [[Gran Britanya]] |Cherie-Louise Pisani<ref>{{Cite news |last=Bellos |first=Alex |date=25 Mayo 1999 |title=Miss Universe remodelled |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/1999/may/26/alexbellos |access-date=29 Disyembre 2023 |issn=0261-3077}}</ref> |21 |Clacton-upon-Sea |- |{{flagicon|Greece}} [[Gresya]] |Sofia Raptis<ref>{{Cite web |date=18 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe Organization |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/5a6dd19c4885786bf0d664cf3951192b/Miss-Universe-Organization/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|Guatemala}} [[Guwatemala]] |Monica Penedo |19 |Sacatepéquez |- |{{flag|Guyana}} |Morvinia Sobers<ref>{{Cite web |last= |first= |date=8 Oktubre 2011 |title=Beauty pageants – a look back |url=https://www.stabroeknews.com/2011/10/08/the-scene/beauty-pageants-%E2%80%93-a-look-back/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Stabroek News |language=en-us}}</ref> |20 |[[Georgetown]] |- |{{flagicon|Jamaica}} [[Hamayka]] |Nicole Haughton<ref>{{Cite web |last=Shakespeare-Blackmore |first=Keisha |date=11 Oktubre 2010 |title=Nicole Haughton - beauty queen turns tourism advocate |url=https://jamaica-gleaner.com/gleaner/20101011/flair/flair1.html |access-date=30 Disyembre 2023 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |24 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|Japan}} [[Hapon]] |Satomi Ogawa<ref>{{Cite web |date=21 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/db621e88bf6ee1af2a2c322cc9e52b18/Miss-Universe-pageant-preparations/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |21 |[[Misato, Saitama (lungsod)|Misato]] |- |{{Flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Cherilyn Cabrera |24 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Daryela Sofia Guerrero<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |21 |Atlántida |- |{{Flagicon|HKG}} [[Hong Kong]] |Anne Heung<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=12 Enero 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |24 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Gul Panag<ref>{{Cite web |date=3 Enero 2022 |title=Gul Panag turns 43: The life and times of Miss India 1999 |url=https://indianexpress.com/photos/entertainment-gallery/gul-panag-turns-43-the-family-life-of-miss-india-1999-7702729/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> |20 |[[Chandigarh]] |- |{{Flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Vivienne Doyle<ref>{{Cite web |last=Sheehan |first=Aideen |date=19 Agosto 1998 |title=Miss Ireland goes west as Vivienne wins coveted title |url=https://www.independent.ie/irish-news/miss-ireland-goes-west-as-vivienne-wins-coveted-title-26177797.html |access-date=27 Nobyembre 2022 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |22 |Galway |- |{{flagicon|Israel}} [[Israel]] |Rana Raslan<ref>{{Cite web |last=Kampeas |first=Ron |date=9 Marso 1999 |title=Israeli Arab wins Miss Israel contest |url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/daily/march99/raslan11.htm |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Washington Post |language=en}}</ref> |21 |[[Haifa]] |- |{{flagicon|Italy}} [[Italya]] |Gloria Bellicchi<ref>{{Cite web |last=Razzini |first=Pietro |date=11 Nobyembre 2023 |title=L'ex Miss Italia Gloria Bellicchi: «Da quel giorno è cambiata la mia vita» |trans-title=Former Miss Italy Gloria Bellicchi: «From that day my life changed» |url=https://www.gazzettadiparma.it/home/2023/11/11/news/l-ex-miss-italia-gloria-bellicchi-da-quel-giorno-e-cambiata-la-mia-vita-744233/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Gazzetta di Parma |language=it}}</ref> |20 |[[Parma]] |- |{{flagicon|Canada}} [[Canada|Kanada]] |Shannon McArthur<ref>{{Cite web |date=21 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/6e06372a0cd8a297f0417318e97fb52a/Miss-Universe-pageant-preparations/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |26 |[[Windsor, Ontario|Windsor]] |- |{{flagicon|IVB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Movel Lewis<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe contest preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/33727824d5a9c7df68e6a19d99eff01b/Miss-Universe-contest-preparations/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |20 |Road Town |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Sherece Smith<ref>{{Cite web |date=22 Marso 1999 |title=St. Johnian wins Miss U.S.V.I. crown |url=https://stcroixsource.com/1999/03/22/st-johnian-wins-miss-usvi-crown/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=St. Croix Source |language=en-US}}</ref> |25 |Saint Croix |- |{{Flagicon|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] |Tina Marie Vogel<ref>{{Cite web |last=Etches |first=Melina |date=7 Disyembre 2021 |title=Tributes flow for maine purotu |url=https://www.cookislandsnews.com/national/culture/tributes-flow-for-maine-purotu/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Cook Islands News |language=en}}</ref> |24 |Avarua |- |{{Flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] |Gemma McLaughlin<ref>{{Cite web |date=19 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant participants rehearse for show |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/c16e1aaf2f8127111b1f7ccfaf724e1a/Miss-Universe-pageant-participants-rehearse-for-show/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Shantell Stubbs |21 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Marianella Maal<ref>{{Cite web |last=Romero Acosta |first=Nistar |date=19 Nobyembre 1998 |title=Marianella Maal Pacini imagen positiva de un país en conflicto |trans-title=Marianella Maal Pacini positive image of a country in conflict |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-850328 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |20 |[[Barranquilla]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Arianna Bolaños<ref>{{Cite web |date=17 Oktubre 1998 |title=De Poás es la reina |trans-title=De Poás is the queen |url=https://www.nacion.com/el-pais/de-poas-es-la-reina/DMZJSRPRBZC57PXHKEQDD3L6FA/story/ |url-access=subscription |access-date=30 Disyembre 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |22 |Guanacaste |- |{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] |Marijana Kuzina<ref>{{Cite web |date=17 Marso 2023 |title=Croatian beauties: A look back at all the Miss Universe Croatia winners |url=https://www.croatiaweek.com/croatian-beauties-a-look-back-at-all-the-miss-universe-croatia-winners/ |access-date=19 Disyembre 2023 |website=Croatia Week |language=en}}</ref> |21 |Šibenik |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] |Clémence Achkar<ref>{{Cite web |last=Sanders |first=Kerry |date=25 Hulyo 2006 |title=In Christian enclaves of Beirut, life goes on |url=https://www.nbcnews.com/id/wbna14029857 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=NBC News |language=en}}</ref> |19 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Jeanette Ooi |23 |[[Kuching]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Dorianne Muscat<ref>{{Cite web |date=21 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/9bfc772f373334eaad91b833fdac1bf8/Miss-Universe-pageant-preparations/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |21 |Qormi |- |{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Micaella L'Hortalle<ref>{{Cite web |last=Karghoo |first=Christophe |title=Miss, maman et moderne… |trans-title=Miss, mom, and modern... |url=https://www.5plus.mu/node/15080 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=5-Plus Dimanche |language=fr |archive-date=30 Disyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231230005400/https://www.5plus.mu/node/15080 |url-status=dead }}</ref> |23 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Silvia Salgado<ref>{{Cite news |date=4 Hunyo 1999 |title=De tu a tu con Ana Bertha Lepe |language=es |trans-title=One-on-one with Ana Bertha Lepe |pages=2E |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=_DVDAAAAIBAJ&sjid=HK0MAAAAIBAJ&pg=2533%2C668073 |access-date=9 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |[[Monterrey]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Vaanda Katjiuongua<ref>{{Cite web |last= |first= |date=16 Agosto 2013 |title=Gossip |url=https://www.namibiansun.com/news/gossip-85 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Namibian Sun |language=en}}</ref> |23 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Angela Ukpoma<ref>{{Cite web |date=19 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe Organization |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/307dbf10a09578549d14836bd994be27/Miss-Universe-Organization/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |– |Imo |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Liliana Pilarte<ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Setyembre 2000 |title=Ex reinas de belleza felices de ser madres |trans-title=Former beauty queens happy to be mothers |url=https://www.laprensani.com/2000/09/01/suplemento/aqui-entre-nos/1718634-ex-reinas-de-belleza-felices-de-ser-madres |access-date=30 Disyembre 2023 |website=La Prensa |language=es}}</ref> |23 |[[Managua]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Yamani Saied<ref>{{Cite web |date=31 Hulyo 2019 |title=Eligen a Yamani Saied, la Señorita Panamá más bella de la historia |trans-title=They choose Yamani Saied, the most beautiful Miss Panama in history |url=https://www.diaadia.com.pa/fama/eligen-yamani-saied-la-senorita-panama-mas-bella-de-la-historia-712655 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Día a Día |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Carmen Morinigo<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |22 |San Pedro |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Fabiola Lazo<ref>{{Cite web |date=15 Nobyembre 2011 |title=Die neue "Miß Peru" stammt aus Würzburg |trans-title=The new "Miss Peru" comes from Würzburg |url=https://www.welt.de/print-welt/article636982/Die-neue-Miss-Peru-stammt-aus-Wuerzburg.html |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Die Welt |language=de}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] |[[Miriam Quiambao]]<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=19 Marso 2015 |title=What Miriam withholds in her ‘tell all’ book |url=https://www.philstar.com/entertainment/2015/03/19/1435013/what-miriam-withholds-her-tell-all-book |access-date=30 Disyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |23 |[[Lungsod Quezon]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Vanessa Forsman<ref>{{Cite web |last=Kirssi |first=Elina |date=1 Agosto 2019 |title=Muistatko vielä? Jari Kurri, 39, vei varatun missikaunotar Vanessa Forsmanin, 23, sydämen – Me Naiset: kädenpuristus hiihtokeskuksessa muutti kaiken |trans-title=Do you still remember? Jari Kurri, 39, took the heart of reserved beauty queen Vanessa Forsman, 23 – Me Naiset: a handshake in a ski resort changed everything |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/441046c0-cece-4524-9bd5-76a7df2a2f86 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |22 |Porvoo |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Katarzyna Pakuła |– |Lublin |- |{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Brenda Liz López |23 |Lares |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Marisa Ferreira<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe contest preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/9011ae714bb91a4d3027f5616629c40f/Miss-Universe-contest-preparations/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |20 |Santarém |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Mareva Galanter<ref>{{Cite web |last=Sartore |first=Mireille |date=25 Agosto 2023 |title=Mareva Galanter Pearl of Tahiti |url=https://pariscapitale.com/en/arts-music-paris/interview-en/mareva-galante/ |access-date=31 Disyembre 2023 |website=Paris Capitale |language=en-US}}</ref> |22 |Papeete |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Petra Faltýnová |21 |Moca |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Luz García<ref>{{Cite web |last=de León |first=Samuel Mujica |date=12 Agosto 2017 |title=Luz García está de vuelta en la pantalla local |trans-title=Luz García is back on the local screen |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/cine-tv/notas/luz-garcia-esta-de-vuelta-en-la-pantalla-local/ |access-date=31 Disyembre 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |20 |[[Praga|Prague]] |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Alexandra Petrova<ref>{{Cite web |last=Morkel |first=Graye |date=28 Enero 2022 |title=A stalker, gang war and prostitution: 4 beauty queens who were murdered |url=https://www.news24.com/life/arts-and-entertainment/celebrities/a-stalker-gang-war-and-prostitution-4-beauty-queens-who-were-murdered-20220128-3 |access-date=31 Disyembre 2023 |website=News24 |language=en-US}}</ref> |19 |[[Cheboksary]] |- |{{flagicon|ZMB}} [[Sambia|Sámbia]] |Esanju Kalopa<ref>{{Cite web |last=Mujuda |first=Sam |date=19 Marso 1999 |title=Zambia: Esanju Picked For Miss Universe '99 |url=https://allafrica.com/stories/199903190080.html |access-date=5 Disyembre 2022 |website=The Post |language=en |via=AllAfrica}}</ref> |– |Muchinga |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Cheryl Marie Cordeiro<ref>{{Cite web |last=Dhanaraj |first=Jennifer |date=10 Disyembre 2013 |title=Crowned while studying for 2 master's degrees |url=https://www.asiaone.com/singapore/crowned-while-studying-2-masters-degrees |access-date=31 Disyembre 2023 |website=AsiaOne |language=en}}</ref> |23 |Singapura |- |{{Flagicon|SUR}} [[Suriname]] |Serafija Niekoop<ref>{{Cite web |date=19 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant participants rehearse for show |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/668990f6aaee5532c2c0cab77cbff0eb/Miss-Universe-pageant-participants-rehearse-for-show/ |access-date=31 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |21 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Emma-Helena Nilsson<ref>{{Cite web |date=24 Oktubre 2017 |title=Vännäsbon – från Fröken Sverige till investerare |trans-title=Vännäsbon – from Miss Sweden to investors |url=https://www.vk.se/2017-10-24/vannasbon-fran-froken-sverige-till-investerare |access-date=31 Disyembre 2023 |website=Västerbottens-Kuriren |language=sv-SE}}</ref> |24 |Östersund |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Sonia Grandjean<ref>{{Cite web |title=Solche Missen vermissen wir |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/wir-vermissen-die-missen |access-date=31 Enero 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |19 |Dietikon |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Apisamai Srirangsan<ref>{{Cite web |last=Sivasomboon |first=Busaba |date=17 Hunyo 1999 |title=Beauty queen's bid to become psychiatrist drives shrinks crazy |url=https://www.capecodtimes.com/story/news/1999/06/17/beauty-queen-s-bid-to/51034686007/ |access-date=31 Disyembre 2023 |website=Cape Cod Times |language=en-US}}</ref> |24 |[[Lalawigan ng Nakhon Pathom|Nakhon Pathom]] |- |{{Flagicon|TWN}} [[Taiwan|Taywan]] |Wan-Fei Wang |21 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Sonia Raciti<ref>{{Cite web |last=Nkosi |first=Nomaswazi |date=20 Agosto 2012 |title=Countdown to the Miss SA pageant |url=https://www.sowetanlive.co.za/news/2012-08-20-countdown-to-the-miss-sa-pageant/ |access-date=31 Disyembre 2023 |website=Sowetan Live |language=en-ZA}}</ref> |21 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Choi Ji-hyun |20 |[[Seoul]] |- |{{Flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Nicole Simone Dyer<ref>{{Cite web |last=McCallister |first=Jared |date=13 Marso 1999 |title=Miss Universe hopeful upbeat |url=https://www.chicagotribune.com/nydn-archives-boroughs-universe-hopeful-upbeat-1-824755-story.html |access-date=31 Disyembre 2023 |website=Chicago Tribune |language=en}}</ref> |25 |Diego Martin |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Andrea Muñoz Sessarego<ref>{{Cite web |date=21 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe pageant preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/5d9e12513527bc722ada5d6a7d09d810/Miss-Universe-pageant-preparations/ |access-date=31 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |23 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{Flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Valentina Dionysiou<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe contest preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/523c5e44f77622b53b10b705125371f4/Miss-Universe-contest-preparations/ |access-date=31 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |– |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Oznur Dursun<ref>{{Cite web |last= |first= |date=26 Abril 2021 |title=Ünlü yapımcı pandemi gerekçesiyle 'nafaka indirimi' istedi! |trans-title=Famous producer asked for 'alimony reduction' due to the pandemic! |url=https://haberiskelesi.com/2021/04/26/unlu-yapimci-pandemi-gerekcesiyle-nafaka-indirimi-istedi |access-date=31 Disyembre 2023 |website=Haber İskelesi |language=tr}}</ref> |24 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] |Zhanna Pikhulya |18 |[[Kyiv]] |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggarya]] |Anett Garami<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 1999 |title=Photo: Miss Universe contest preparations |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/45a3aa54f364263f5c0324e730997ef6/Miss-Universe-contest-preparations/ |access-date=9 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |Soltvadkert |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Veronica Gonzales |19 |[[Montevideo]] |- |{{Flagicon|SCG}} [[Yugoslavia]] |Ana Karić<ref>{{Cite web |last= |date=29 Agosto 2018 |title=Ana je bila MISS JUGOSLAVIJE, a haljina koju je izabrala za GRUPNO VENČANJE izdvojila ju je od svih drugih žena |trans-title=Ana was MISS YUGOSLAVIA, and the dress she chose for the GROUP WEDDING set her apart from all the other women |url=https://www.blic.rs/zabava/ana-je-bila-miss-jugoslavije-a-haljina-koju-je-izabrala-za-grupno-vencanje-izdvojila/gcb4142 |access-date=9 Enero 2024 |website=Blic |language=sr}}</ref> |19 |[[Belgrado]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://missuniverse.com Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1999]] [[Kategorya:Miss Universe]] gvt3hq5v9vr269420y41bk3vlxgw8kv 0 321812 2167307 2161236 2025-07-03T10:46:33Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167307 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''Lara Dutta''' <br /> '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''|congeniality=Tamara Scaroni <br /> {{flagicon|ARU}} [[Aruba]]|photogenic=Helen Lindes <br /> {{flagicon|ESP}} [[Espanya]]|best national costume=Letty Murray <br /> {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]|photo=Lara Dutta (2001).png|caption=Lara Dutta|date=12 Mayo 2000|presenters={{Hlist|Sinbad|Ali Landry|Julie Moran}}|venue=Eleftheria Indoor Hall, [[Nikosya]], [[Tsipre]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|CyBC}}|entrants=79|placements=10|debuts=|acts={{Hlist|Elvis Crespo|Dave Koz|Montell Jordan|[[Anna Vissi]]}}|withdraws={{Hlist|[[Austrya]]|[[Barbados]]|[[Bonaire]]|[[Curaçao]]|[[Guyana]]|[[Hilagang Kapuluang Mariana]]|[[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|[[Kapuluang Cook]]|[[Nikaragwa]]|[[Zambia|Sambia]]|[[Suriname]]|[[Turkya]]}}|returns={{Hlist|[[Bulgarya]]|[[Dinamarka]]|[[Guam]]|[[Noruwega]]|[[Olanda]]|[[Sint Maarten]]|[[Simbabwe]]}}|before=[[Miss Universe 1999|1999]]|next=[[Miss Universe 2001|2001]]}} Ang '''Miss Universe 2000''' ay ang ika-49 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Eleftheria Indoor Hall, [[Nicosia|Nikosya]], [[Tsipre]] noong 12 Mayo 2000. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Mpule Kwelagobe ng [[Botswana]] si Lara Dutta ng [[Indiya]] bilang Miss Universe 2000.<ref>{{Cite web |date=15 Mayo 2000 |title=Die schönsten Frauen der Welt kommen aus Indien |url=https://www.welt.de/print-welt/article543946/Die-schoensten-Frauen-der-Welt-kommen-aus-Indien.html |access-date=11 Enero 2024 |website=Die Welt |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 Mayo 2000 |title=Miss India rules the universe |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/747125.stm |access-date=11 Enero 2024 |website=BBC News |language=en}}</ref> Ito ang ikalawang tagumpay ng Indiya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Claudia Moreno ng [[Venezuela|Beneswela]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Helen Lindes ng [[Espanya]].<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 2000 |title=Miss-Wahl: Lara Dutta ist die Schönste im Universum |language=de |work=Der Spiegel |url=https://www.spiegel.de/panorama/miss-wahl-lara-dutta-ist-die-schoenste-im-universum-a-76323.html |access-date=11 Enero 2024 |issn=2195-1349}}</ref><ref>{{Cite web |last= |date=13 Mayo 2000 |title=Nejkrásnější ženou vesmíru je Indka |url=https://www.idnes.cz/zpravy/revue/spolecnost/nejkrasnejsi-zenou-vesmiru-je-indka.A000513183350lidicky_itu |access-date=11 Enero 2024 |website=iDNES.cz |language=cs}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-siyam na bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Sinbad ang kompetisyon, samantalang sina Miss USA 1996 Ali Landry at Julie Moran ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon. Nagtanghal sina Elvis Crespo, Dave Koz, Montell Jordan, at [[Anna Vissi]] sa edisyong ito. == Kasaysayan == === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 1 Hulyo 1999, inanunsyo ng noo'y ''Tourism Minister'' ng Tsipre na si Nicos Rolandis na magaganap ang ika-49 na edisyon ng Miss Universe sa [[Nikosya]] sa isang ''indoor stadium'' sa Mayo 2000.<ref>{{Cite news |date=2 Hulyo 1999 |title=Cyprus to host Miss Universe next year |language=en |pages=B11 |work=Daily News |url=https://books.google.com.ph/books?id=Q1IPAAAAIBAJ&pg=PA14&dq=%22miss+universe%22+%22nicosia%22&article_id=5178,3234488&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjA7a3qy56AAxV7yTgGHZLzDVIQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22miss%20universe%22%20%22nicosia%22&f=false |access-date=9 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite web |last=Karsera |first=Athena |date=28 Hulyo 1999 |title=Presenting the ‘event of the millennium’ |url=https://archive.cyprus-mail.com/1999/07/28/presenting-the-event-of-the-millennium/ |access-date=13 Enero 2024 |website=Cyprus Mail |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite news |date=5 Agosto 1999 |title=Cyprus, birthplace of goddess of beauty, will host next Miss Universe contest |language=en |pages=5 |work=The Bryan Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=ehxPAAAAIBAJ&sjid=vk4DAAAAIBAJ&pg=3012%2C4716211 |access-date=13 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> Namuhunan ng $3.5 milyon ang bansa para sa kompetisyon sa pag-asang mapataas ng publisidad dulot ng ''pageant'' ang kanilang turismo, na siyang pangunahing industriya ng isla.<ref name=":3">{{Cite news |last=Smith |first=Helena |date=13 Mayo 2000 |title=Cyprus hosts rise and fall of Miss Aphrodite |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/2000/may/13/cyprus.helenasmith |access-date=11 Enero 2024 |issn=0261-3077}}</ref> Nagdulot ng pangingilabot sa Paris ang pamahalaan ng Tsipre sa pamamagitan ng paghiling na ipahiram ng [[Museo ng Louvre]] sa isla ang estatwa ng [[Venus de Milo]] para sa kompetisyon.<ref name=":3" /> Nagprotesta ang mga paring [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Ortodokso]] sa Tsipre sa pamamagitan ng isang ''vigil'' kasabay ng ''final telecast'' dahil sa desisyon na idaos sa isla ng Tsipre ang kompetisyon.<ref name=":3" /><ref>{{Cite news |date=14 Mayo 2000 |title=Indian beauty is Miss Universe |language=en |pages=24 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=VlNIAAAAIBAJ&sjid=bRQEAAAAIBAJ&pg=4788%2C2142509 |access-date=13 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 Mayo 2000 |title=Model from India, 21, named |language=en |pages=5 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=MWRPAAAAIBAJ&sjid=5AMEAAAAIBAJ&pg=6606%2C3883861 |access-date=13 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-siyam na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Apat na kandidata ang napili matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Dapat sanang lalahok si Miss Italia 1999 Manila Nazzaro sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=6 Setyembre 1999 |title=L' ultima Miss del secolo eletta tra errori e fischi - la Repubblica.it |trans-title=The last Miss of the century elected between errors and whistles |url=https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/1999/09/06/ultima-miss-del-secolo-eletta-tra.html |access-date=9 Enero 2024 |website=La Repubblica |language=it}}</ref> Gayunpaman, natanggalan ng lisensya ang Miss Italia Organization para sa Miss Universe at ito ay ibinigay sa ''The Miss for Miss Universe'' na pinamumunuan ni Clarissa Burt.<ref>{{Cite news |date=6 Setyembre 1999 |title=Non sfilerà per l'Universo |language=it |trans-title=He won't parade through the Universe |pages=11 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,11/articleid,0507_01_1999_0243_0011_9354258/ |access-date=10 Enero 2024}}</ref><ref>{{Cite news |date=2 Marso 2000 |title=Clarissa Burt va a caccia della nuova Miss Universo |language=it |trans-title=Clarissa Burt hunts for the next Miss Universe |pages=50 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,44/articleid,0407_01_2000_0060_0050_4294654/anews,true/ |access-date=15 Mayo 2025}}</ref> Nanalo si Annalisa Guadalupi sa unang edisyon ng kompetisyong ito. Iniluklok ang first runner-up ng Miss Russia 1999 na si Svetlana Goreva upang kumatawan sa kanyang bansa dahil hindi umabot sa ''age requirement'' si Miss Russia 1999 Anna Kruglova.<ref>{{Cite news |date=15 Enero 2000 |title=Pretty maidens in a row vie for Russian beauty title |language=en |pages=11 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=e1ZIAAAAIBAJ&sjid=YxQEAAAAIBAJ&pg=2885%2C562942 |access-date=12 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> Iniluklok ang ''first runner-up'' ng Miss Hungary 2000 na si Izabella Kiss dahil bumitaw sa kompetisyon si Miss Hungary 2000 Ágnes Nagy dahil sa mga personal na dahilan. Dapat sanang lalahok si Miss Venezuela 1999 Martina Thorogood sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=11 Setyembre 1999 |title=Miranda ganó Miss Venezuela |trans-title=Miranda wins Miss Venezuela |url=http://buscador.eluniversal.com/1999/09/11/cul_art_11312ZZ.shtml |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090903120511/http://buscador.eluniversal.com/1999/09/11/cul_art_11312ZZ.shtml |archive-date=3 Setyembre 2009 |access-date=11 Enero 2024 |website=El Universal |language=es}}</ref> Gayunpaman, dahil nagtapos si Thorogood bilang first runner-up sa Miss World 1999 at maaari nitong palitan ang nagwagi,<ref>{{Cite news |date=6 Disyembre 1999 |title=Indian beauty crowned Miss World 1999 amid protest |language=en |pages=13 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=a_1OAAAAIBAJ&sjid=fRQEAAAAIBAJ&pg=4767%2C4115213 |access-date=11 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=6 Disyembre 1999 |title=Miss India crowned Miss World amid feminist demonstrations |language=en |pages=B6 |work=Reading Eagle |url=https://news.google.com/newspapers?id=gRQyAAAAIBAJ&sjid=jqMFAAAAIBAJ&pg=1431%2C5037389 |access-date=11 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> tinanggihan ng Miss Universe Organization ang partisipasyon ni Thorogood.<ref>{{Cite news |date=8 Pebrero 2000 |title=Emanuel cancela en Venezuela |language=es |trans-title=Emanuel cancels in Venezuela |pages=10 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=MyBdAAAAIBAJ&sjid=qFoNAAAAIBAJ&pg=4239%2C1683140 |access-date=11 Enero 2024}}</ref> Hindi rin tinanggap ng Miss Universe Organization ang pagluklok sa ''first runner-up'' na si Norkys Batista bilang kinatawan ng Beneswela sa Miss Universe dahil hindi ito nanalo sa Miss Venezuela.<ref name=":2">{{Cite web |last= |date=1 Marso 2000 |title=Claudia Moreno, la reina bolivariana de Venezuela |trans-title=Claudia Moreno, the Bolivarian queen of Venezuela |url=https://www.panamaamerica.com.pa/variedades/claudia-moreno-la-reina-bolivariana-de-venezuela-34825 |access-date=12 Enero 2024 |website=Panamá América |language=es}}</ref> Dahil dito, isang ''emergency pageant'' ang idinaos ng Miss Venezuela Organization noong 26 Pebrero 2000 upang piliin ang kandidata ng Beneswela sa edisyong ito. Nagwagi si Claudia Moreno sa naturang ''pageant''.<ref name=":2" /> ==== Mga pagbalik at mga pag-urong sa kompetisyon ==== Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang Bulgarya, Dinamarka, Guam, Noruwega, Olanda, Sint Maarten, at Simbabwe. Huling sumali noong [[Miss Universe 1982|1982]] ang Sint Maarten, noong [[Miss Universe 1996|1996]] and Dinamarka, at noong [[Miss Universe 1998|1998]] ang Bulgarya, Guam, Noruwega, Olanda, at Simbabwe. Hindi sumali sa edisyong ito ang mga bansang Austrya, Barbados, Bonaire, Curaçao, Guyana, Hilagang Kapuluang Mariana, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Kapuluang Cook, Nikaragwa, Sambia, Suriname, at Turkiya. Hindi sumali si Jozaïne Wall ng Curaçao dahil hindi ito umabot sa ''age requirement''. Hindi sumali si Michelle Boyer Sablan ng Hilagang Kapuluang Mariana dahil sa mga personal na dahilan.<ref>{{Cite web |date=22 Oktubre 1999 |title=NMBPA CONFIRMS Sablan out, Hill in |url=https://www.saipantribune.com/news/local/nmbpa-confirms-sablan-out-hill-in/article_0304eabe-e912-5594-8eb3-5cfc041e365a.html |access-date=11 Enero 2024 |website=Saipan Tribune |language=en |archive-date=10 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240110231454/https://www.saipantribune.com/news/local/nmbpa-confirms-sablan-out-hill-in/article_0304eabe-e912-5594-8eb3-5cfc041e365a.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |date=29 Oktubre 1999 |title=BEAUTY PAGEANT CONTROVERSY NMBPA sets the record straight |url=https://www.saipantribune.com/news/local/beauty-pageant-controversy-nmbpa-sets-the-record-straight/article_5293e580-34e8-59df-a61c-796905a734ef.html |access-date=11 Enero 2024 |website=Saipan Tribune |language=en |archive-date=10 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240110231503/https://www.saipantribune.com/news/local/beauty-pageant-controversy-nmbpa-sets-the-record-straight/article_5293e580-34e8-59df-a61c-796905a734ef.html |url-status=dead }}</ref> Hindi sumali sina Liana Tarita Scott ng Kapuluang Cook at Sidonia Mwape ng Sambia dahil sa pinansyal na dahilan.<ref>{{Cite web |date=1 Disyembre 1999 |title=Miss South Pacific 1999-2000 in Tonga |url=https://matangitonga.to/1999/12/01/miss-south-pacific-1999-2000-tonga |access-date=12 Enero 2024 |website=Matangi Tonga |language=en}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Austrya, Barbados, Bonaire, Guyana, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Nikaragwa, at Suriname matapos na mabigo ang kanilang organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Dapat sanang lalahok sa Miss Universe ang ''second runner-up'' ng Miss Turkey 2000 na si Cansu Dere bilang kapalit ng ''first runner-up'' Gamze Özçelik dahil siya ay hindi nakaabot sa ''age requirement'' ng Miss Universe.<ref>{{Cite web |title=Türkiye'nin Taçlı Oyuncuları |trans-title=Turkey's crowned players |url=https://www.hurriyet.com.tr/mahmure/galeri-turkiyenin-tacli-oyunculari-34941539/18 |access-date=13 Enero 2024 |website=Hurriyet |language=tr}}</ref> Gayunpaman, dahil walang relasyon sa isa't-isa ang mga bansang Turkiya at Tsipre, papayagan lang ng pamahalaan ng Turkiya na makalipad si Dere papuntang Tsipre kung makakadaan siya sa [[Hilagang Tsipre]]. Gumawa ng mga kaayusang ang Miss Turkey Organization upang makalakbay si Dere sa Atenas, ngunit isang araw bago lumipad si Dere, hindi siya pinayagan ng pamahalaan ng Turkiya na lumipad sa Tsipre dahil sa politikal na dahilan.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Hunyo 2023 |title=Cansu Dere, la reina de belleza turca que se convirtió en actriz |trans-title=Cansu Dere, the Turkish beauty queen who became an actress |url=https://mag.elcomercio.pe/fama/madre-cansu-dere-la-reina-de-belleza-turca-que-se-convirtio-en-actriz-anne-turquia-telenovelas-turcas-infiel-actrices-actores-de-telenovelas-actores-turcos-nnda-nnlt-noticia/ |access-date=13 Enero 2024 |website=El Comercio |language=es}}</ref><ref name=":3" /> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss_Universe_2000_Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 2000 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2000''' | * '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' – '''Lara Dutta'''<ref name=":4">{{Cite news |date=13 Mayo 2000 |title=Indian model wins Miss Universe contest |language=en |pages=3A |work=Lewiston Morning Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=WKxeAAAAIBAJ&sjid=wC4MAAAAIBAJ&pg=4717%2C3324941 |access-date=13 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] – Claudia Moreno<ref name=":4" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|Spain}} [[Espanya]] – Helen Lindes<ref name=":4" /> |- | Top 5 | * {{flagicon|USA}} [[Miss USA|Estados Unidos]] – Lynnette Cole<ref name=":4" /> * {{flagicon|Canada}} [[Canada|Kanada]] – Kim Yee |- | Top 10 | * {{flagicon|Estonia}} [[Estonya]] – Evelyn Mikomägi * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Catalina Acosta<ref name=":5">{{Cite news |date=14 Mayo 2000 |title=Indian woman crowned Miss Universe |language=en |pages=14 |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://news.google.com/newspapers?id=hVg1AAAAIBAJ&sjid=gSUMAAAAIBAJ&pg=502%2C6360110 |access-date=13 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Sonia Rolland * {{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] – Corinne Crewe * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Heather Hamilton |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan !Top 5 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]<ref name=":5" />''' |'''9.44 (1)''' |'''9.40 (4)''' |'''9.42 (2)''' |'''9.95 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]<ref name=":5" /> |9.37 (2) |9.55 (1) |9.46 (1) |9.00 (3) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|Spain}} [[Espanya]]<ref name=":5" /> |9.07 (5) |9.51 (3) |9.29 (3) |9.26 (2) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|Canada}} [[Canada|Kanada]] |9.31 (3) |8.97 (7) |9.14 (5) |8.81 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|USA}} [[Miss USA|Estados Unidos]] |9.10 (4) |9.24 (5) |9.17 (4) |8.78 (5) |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]<ref name=":5" /> |8.66 (8) |9.52 (2) |9.09 (6) | rowspan="5" | |- |{{flagicon|Estonia}} [[Estonya]] |8.90 (6) |9.04 (6) |8.97 (7) |- |{{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |8.74 (7) |8.94 (8) |8.94 (8) |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |8.60 (9) |8.92 (9) |8.76 (9) |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |8.54 (10) |8.75 (10) |8.65 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|Spain}} [[Espanya]] – Helen Lindes |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|ARU}} [[Aruba]] – Tamara Scaroni |- |Clairol Herbal Essences Style Award | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Leticia Murray |- |Oscar de la Renta Best in Swimsuit | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Lara Dutta |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Nagwagi''' | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Leticia Murray |- |1st runner-up | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Lara Dutta |- |2nd runner-up | * {{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] – Corinne Crewe |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1998|1998]], sampung mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''casual interview, swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist.'' Kalaunan ay napili ang limang pinalista na sasabak sa paunang question-and-answer round, at matapos nito, tatlong pinalista naman ang napili upang sumabak sa ''final question'' at ''final walk''. === Komite sa pagpili === * Kim Alexis – Amerikanang aktres at modelo * Debbie Allen – Amerikanang aktres at modelo * Serena Altschul – Amerikanang ''broadcast journalist'' * Catherine Bell – Amerikanang aktres at modelo * Cristián de la Fuente – Tsilenong aktor, modelo, at ''producer'' * Tony Robbins – Amerikanong awtor * André Leon Talley – Amerikanong ''fashion journalist'' at dating ''creative director'' ng Vogue == Mga kandidata == Pitumpu't-siyam na kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |last=Joshi |first=Vijay |date=8 Mayo 2000 |title=Contestants want 'brains' respected |language=en |pages=58 |work=Kentucky New Era |url=https://news.google.com/newspapers?id=5fQrAAAAIBAJ&sjid=_WwFAAAAIBAJ&pg=3188%2C4160570 |access-date=11 Enero 2024}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|Germany}} [[Alemanya]] |Sabrina Schepmann<ref name=":0">{{Cite news |date=12 Enero 2000 |title=Miss Deutschland 2000: Die Allerschönste im Land? |language=de |trans-title=Miss Germany 2000: The most beautiful one in the country? |work=Der Spiegel |url=https://www.spiegel.de/panorama/miss-deutschland-2000-die-allerschoenste-im-land-a-59487.html |access-date=9 Enero 2024 |issn=2195-1349}}</ref> |18 |Nauen |- |{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]] |Karine Eunice da Cunha Manita<ref>{{Cite web |date=2 Disyembre 2000 |title=Angola: Miss Brazil Arrives in Luanda |url=https://allafrica.com/stories/200012020005.html |access-date=9 Enero 2024 |website=Panafrican News Agency |language=en |via=AllAfrica}}</ref> |19 |[[Luanda]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Andrea Nicastri<ref>{{Cite web |date=29 Abril 2000 |title=Photo: Miss Universe Pageant |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/27f63584f3d803a1330f2a70afed7a19/Miss-Universe-Pageant/ |access-date=10 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |25 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ARU}} [[Aruba]] |Tamara Scaroni |23 |Oranjestad |- |{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] |Samantha Frost<ref>{{Cite news |date=18 Abril 2000 |title=Miss Australia |language=en |pages=84 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=HlcbAAAAIBAJ&sjid=70oEAAAAIBAJ&pg=3490%2C2464106 |access-date=10 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Tonia Peachey<ref name=":1">{{Cite web |date=29 Abril 2000 |title=Photo: 2000 Miss Universe Pageant |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/75b8d6af7e5903f20ec861f595bc622f/2000-Miss-Universe-Pageant/ |access-date=9 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|BAH}} [[Bahamas]] |Mikala Moss |24 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Joke Van de Velde<ref>{{Cite web |date=8 Agosto 2023 |title=Ex-Miss België Joke Van de Velde hervat studies voor kleuterleidster: “De media bieden niet genoeg zekerheid” |trans-title=Ex-Miss Belgium Joke Van de Velde resumes studies as a kindergarten teacher: “The media do not provide enough certainty” |url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20230808_93231396 |access-date=9 Enero 2024 |website=Het Nieuwsblad |language=nl-BE}}</ref> |20 |[[Gante|Ghent]] |- |{{Flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Shiemicka Richardson<ref>{{Cite web |date=3 Abril 2000 |title=New York Belizean crowned Miss Belize |url=https://edition.channel5belize.com/archives/21221 |access-date=9 Enero 2024 |website=Channel 5 Belize |language=en-US |archive-date=9 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240109154020/https://edition.channel5belize.com/archives/21221 |url-status=dead }}</ref> |26 |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] |Claudia Moreno<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2019 |title=¡ESPECTACULAR! Así luce Claudia Moreno 19 años de haberse titulado Miss Venezuela |trans-title=SPECTACULAR! This is what Claudia Moreno looks like 19 years after having titled Miss Venezuela |url=https://maduradas.com/espectacular-asi-luce-claudia-moreno-19-anos-haberse-titulado-miss-venezuela-ron/ |access-date=9 Enero 2024 |website=Maduradas.com |language=es}}</ref> |22 |[[Caracas]] |- |{{Flagicon|BOT}} [[Botswana]] |Joyce Molemoeng<ref>{{Cite web |date=9 Enero 2023 |title=Botswana misses out on Miss Universe again |url=https://www.weekendpost.co.bw/36184/weekendlife/botswana-misses-out-on-miss-universe-again/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240109154021/https://www.weekendpost.co.bw/36184/weekendlife/botswana-misses-out-on-miss-universe-again/ |archive-date=9 Enero 2024 |access-date=9 Enero 2024 |website=Weekend Post |language=en}}</ref> |21 |Orapa |- |{{Flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Josiane Kruliskoski<ref name=":0" /> |20 |Sinop |- |{{Flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Magdalina Valchanova |22 |[[Plovdiv]] |- |{{Flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Yenny Vaca<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |18 |Litoral |- |{{Flagicon|DEN}} [[Dinamarka]] |Heidi Vallentin<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 2000 |title=Miss Universe contestants sports designer eyewear prior to the May 12 pageant in Cyprus |language=en |pages=3 |work=Daily News |url=https://books.google.com.ph/books?id=YEsPAAAAIBAJ&pg=PA2&dq=Heidi+Vallentin&article_id=6692,237056&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjZ39H7vtGDAxUxslYBHTZqDZ0Q6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=Heidi%20Vallentin&f=false |access-date=10 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> |23 |[[Copenhague]] |- |{{Flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Rania El-Sayed<ref>{{Cite news |date=12 Mayo 2000 |title=Miss Universum 2000: Miss Ägypten (Rania Elsayed) |language=de |trans-title=Miss Egypt (Rania Elsayed) |work=Der Spiegel |url=https://www.spiegel.de/panorama/miss-universum-2000-miss-aegypten-rania-elsayed-a-76074.html |access-date=9 Enero 2024 |issn=2195-1349}}</ref> |18 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Gabriela Cadena<ref>{{Cite web |date=18 Disyembre 2013 |title=Gabriela Cadena, la ecuatoriana que viste a Shakira y a Carrie Underwood |trans-title=Gabriela Cadena, the Ecuadorian who dresses Shakira and Carrie Underwood |url=https://www.eluniverso.com/vida-estilo/2013/12/18/nota/1930456/disenadora-ecuatoriana-que-viste-famosas |access-date=9 Enero 2024 |website=El Universo |language=es}}</ref> |20 |Guayaquil |- |{{flagicon|ESA}} [[El Salvador]] |Alexandra Rivas<ref>{{Cite web |title=Alexandra Rivas esquiva la muerte en terremoto 2001 |trans-title=Alexandra Rivas avoids death in the 2001 earthquake |url=http://especiales.laprensagrafica.com/2004/50casos/casos11.asp |access-date=9 Enero 2024 |website=La Prensa Gráfica |language=es}}</ref> |20 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Miroslava Kysucká<ref>{{Cite web |last= |first= |date=14 Marso 2000 |title=Víťazka pocestuje na Miss Universe |trans-title=The winner will travel to Miss Universe |url=https://korzar.sme.sk/c/4725360/vitazka-pocestuje-na-miss-universe.html |access-date=9 Enero 2024 |website=Korzar |language=sk}}</ref> |19 |[[Bratislava]] |- |{{flagicon|Spain}} [[Espanya]] |Helen Lindes<ref>{{Cite web |last=Martín Rojas |first=José Luís |date=16 Marso 2023 |title=Así ha cambiado Helen Lindes, la casi Miss Universo española que lleva más de 20 años en el mundo de la moda |trans-title=This is how Helen Lindes has changed, the almost Spanish Miss Universe who has been in the world of fashion for more than 20 years |url=https://www.lavanguardia.com/magazine/moda/20230316/8813185/asi-cambiado-helen-lindes-miss-universo-espanola-lleva-mas-20-anos-mundo-moda-asc-pst-mmn.html |access-date=9 Enero 2024 |website=La Vanguardia |language=es}}</ref> |18 |Girona |- |{{flagicon|USA}} [[Miss USA|Estados Unidos]] |Lynnette Cole<ref>{{Cite news |date=5 Pebrero 2000 |title=Poise, presence win pageant |language=en |pages=19 |work=The Springfield News-Leader |url=https://www.newspapers.com/clip/9371095/the-springfield-news-leader/ |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |Columbia |- |{{flagicon|Estonia}} [[Estonya]] |Evelyn Mikomägi<ref>{{Cite web |last=Jahilo |first=Valdo |date=28 Agosto 2001 |title=Evelyn Mikomägi lubab missivõistlustega lõpu teha |trans-title=Evelyn Mikomägi promises to put an end to pageants |url=https://www.ohtuleht.ee/110777/evelyn-mikomagi-lubab-missivoistlustega-lopu-teha |access-date=5 Mayo 2023 |website=Õhtuleht |language=et}}</ref> |20 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|Ghana}} [[Gana]] |Maame Esi Acquah<ref>{{Cite web |last=Buckman-Owoo |first=Jayne |date=23 Marso 2017 |title=AHA is a dream come true — Maame Esi |url=https://www.graphic.com.gh/entertainment/showbiz-news/aha-is-a-dream-come-true-maame-esi.html |access-date=10 Enero 2024 |website=Graphic Online |language=en}}</ref> |18 |Cape Coast |- |{{flagicon|Great Britain}} [[Gran Britanya]] |Louise Lakin<ref>{{Cite web |date=10 Mayo 2008 |title=Glamorous way to stump up cash |url=https://www.oxfordmail.co.uk/news/2251621.glamorous-way-stump-cash/ |access-date=10 Enero 2024 |website=Oxford Mail |language=en}}</ref> |21 |[[Manchester]] |- |{{flagicon|Greece}} [[Gresya]] |Eleni Skafida |21 |[[Atenas|Athens]] |- |{{Flagicon|GUM}} [[Guam]] |Lisamarie Quinata<ref>{{Cite web |date=28 Abril 2000 |title=Photo: 2000 Miss Universe Pageant |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/16418f6c1b69f72aa57f99a7219a7019/2000-Miss-Universe-Pageant/ |access-date=10 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |22 |Hagåtña |- |{{flagicon|Guatemala}} [[Guwatemala]] |Evelyn López<ref>{{Cite news |last=Maheshwari |first=D. |date=1 Hulyo 2000 |title=Rivals yet friends |language=en |pages=57 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=cRwrAAAAIBAJ&sjid=jxQEAAAAIBAJ&pg=4712%2C4952640 |access-date=10 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|Jamaica}} [[Hamayka]] |Sapphire Longmore<ref>{{Cite web |date=10 Marso 2013 |title=10 things you didn't know about Dr Saphire Longmore |url=https://jamaica-gleaner.com/gleaner/20130310/out/out2.html |access-date=10 Enero 2024 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |24 |Clarendon |- |{{flagicon|Japan}} [[Hapon]] |Mayu Endo<ref>{{Cite web |last=Sancha |first=Gilbert Kim |date=24 Setyembre 2022 |title=The joy of joining Miss Universe |url=https://tribune.net.ph/2022/09/the-joy-of-joining-miss-universe/ |access-date=10 Enero 2024 |website=Daily Tribune |language=en-US}}</ref> |24 |[[Tokyo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Flor Garcia<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |19 |San Pedro Sula |- |{{Flagicon|HKG}} [[Hong Kong]] |Sonija Kwok<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=12 Enero 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |25 |Hong Kong |- |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' |'''Lara Dutta'''<ref>{{Cite news |last=Shaikh |first=Jamal |date=22 Abril 2000 |title=Lara Dutta: The twinkle in a country's eye |language=en |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/lara-dutta-the-twinkle-in-a-countrys-eye/articleshow/398166271.cms |access-date=10 Enero 2024 |issn=0971-8257}}</ref> |21 |Ghaziabad |- |{{Flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Louise Doheny<ref>{{Cite web |last=Jansen |first=Michael |date=13 Mayo 2000 |title=New Miss Universe is trumpeted on Aphrodite's Isle |url=https://www.irishtimes.com/news/new-miss-universe-is-trumpeted-on-aphrodite-s-isle-1.270579 |access-date=10 Enero 2024 |website=The Irish Times |language=en}}</ref> |19 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|Israel}} [[Israel]] |Nirit Bakshi<ref>{{Cite news |date=9 Hunyo 2000 |title=On the world stage |pages=19 |work=The Australian Jewish News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/262559589?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=10 Enero 2024 |via=Trove}}</ref> |18 |[[Berseba]] |- |{{flagicon|Italy}} [[Italya]] |Annalisa Guadalupi |18 |[[Roma]] |- |{{flagicon|Canada}} [[Canada|Kanada]] |Kim Yee<ref>{{Cite news |date=12 Mayo 2000 |title=Miss Canada, law student |language=en-CA |work=The Globe and Mail |url=https://www.theglobeandmail.com/arts/miss-canada-law-student/article1039507/ |access-date=10 Enero 2024}}</ref> |22 |[[Edmonton]] |- |{{flagicon|IVB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Tausha Vanterpool |22 |Tortola |- |{{Flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] |Mona Lisa Tatum<ref>{{Cite web |last=Whittaker |first=James |date=6 Hunyo 2013 |title=News anchor heads to CNN |url=https://www.caymancompass.com/2013/06/06/news-anchor-heads-to-cnn/ |access-date=10 Enero 2024 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref> |22 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Clintina Gibbs<ref name=":1" /> |20 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Catalina Acosta<ref>{{Cite web |last= |first= |date=16 Disyembre 2019 |title=El drama que vivió la exreina Catalina Acosta por usar biopolímeros |trans-title=The drama that former queen Catalina Acosta experienced for using biopolymers |url=https://www.eltiempo.com/cultura/gente/exreina-catalina-acosta-muestra-los-danos-en-sus-labios-por-usar-biopolimeros-444004 |access-date=10 Enero 2024 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |22 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Laura Mata<ref>{{Cite web |date=30 Oktubre 1999 |title=Noche de la belleza nacional |trans-title=National Beauty Night |url=https://www.nacion.com/el-pais/noche-de-la-belleza-nacional/MGD3BYBBJBGZTHSEY3MRWYJGBU/story/ |access-date=10 Enero 2024 |website=La Nación |language=es}}</ref> |22 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] |Renata Lovrinčević<ref>{{Cite web |date=27 Abril 2023 |title=DANAS JE NAJPOZNATIJA MAMA NOGOMETAŠA U HRVATSKOJ: Prije 20 godina izgledala je potpuno drugačije |trans-title=TODAY IS THE MOST FAMOUS MOM OF A FOOTBALL PLAYER IN CROATIA: 20 years ago she looked completely different |url=https://story.hr/Celebrity/a253272/Kako-je-Renata-Lovrincevic-Buljan-izgledala-2000.-godine.html |access-date=10 Enero 2024 |website=Story |language=hr}}</ref> |23 |Split |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] |Norma Elias Naoum<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 2000 |title=Miss Universe snub |language=en |pages=10 |work=The Australian Jewish News |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/262558749?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=10 Enero 2024 |via=Trove}}</ref> |23 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Lynette Ludi<ref>{{Cite web |date=30 Enero 2023 |title=Beauty queens to wear jewels costing RM3mil |url=https://www.thestar.com.my/news/nation/2003/01/30/beauty-queens-to-wear-jewels-costing-rm3mil |access-date=10 Enero 2024 |website=The Star |language=en}}</ref> |25 |[[Kuching]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Jolene Arpa |18 |Santa Luċija |- |{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Jenny Arthemidor |18 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Leticia Murray<ref>{{Cite web |last=Marín |first=Nora |date=14 Hulyo 2000 |title=Vuelve Leticia Murray a representar a México |trans-title=Leticia Murray returned to represent Mexico |url=http://www.terra.com.mx/entretenimiento/nota/20000714/104426.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20041216231144/http://www.terra.com.mx/entretenimiento/nota/20000714/104426.htm |archive-date=16 Disyembre 2004 |access-date=13 Enero 2024 |website=Terra |language=es}}</ref> |20 |[[Hermosillo]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Mia de Klerk<ref>{{Cite web |date=17 Hunyo 2016 |title=Zoom In: Life after the Miss Namibia Crown |url=https://neweralive.na/posts/zoom-in-life-namibia-crown |access-date=10 Enero 2024 |website=New Era Live |language=en}}</ref> |20 |Khomas |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Matilda Kerry<ref>{{Cite web |last= |first= |date=4 Marso 2014 |title=Beauty Queen Reunion! As MBGN 2000 Matilda Kerry Weds {{!}} Agbani Darego, Munachi Abii, Chinenye Ochuba-Akinlade Attend |url=https://www.bellanaija.com/2014/03/beauty-queen-reunion-as-mbgn-2000-matilda-kerry-weds-agbani-darego-munachi-abii-chinenye-ochuba-akinlade-attend/ |access-date=10 Enero 2024 |website=BellaNaija |language=en-US}}</ref> |19 |[[Lagos]] |- |{{Flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Tonje Kristin Wøllo<ref>{{Cite web |last=Normann |first=Vegard B. |date=12 Mayo 2009 |title=Misse-Tonje er TV 2-Carstens nye kjæreste |trans-title=Misse-Tonje is TV 2-Carsten's new girlfriend |url=https://www.tv2.no/underholdning/god-kveld-norge/misse-tonje-er-tv-2-carstens-nye-kjreste/12335006/ |access-date=10 Enero 2024 |website=TV 2 |language=nb-NO}}</ref> |25 |Buskerud |- |{{Flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] |Chantal van Roessel<ref>{{Cite news |date=24 Abril 2000 |title=Miss Universe Nederland |language=nl |trans-title=Miss Universe Netherlands |pages=19 |work=Dutch Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/223783857?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=10 Enero 2024 |via=Trove}}</ref> |25 |Hilagang Brabant |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Analía Núñez<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Carolina Ramírez<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |20 |Alto Paraná |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Verónica Rueckner<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |19 |Piura |- |{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] |Nina Ricci Alagao<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=23 Abril 2000 |title=Nina Ricci Alagao: She would smell just as sweet |url=https://www.philstar.com/entertainment/2000/04/23/92093/nina-ricci-alagao-she-would-smell-just-sweet |access-date=12 Enero 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |22 |[[Makati]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Suvi Miinala<ref>{{Cite web |last=Tähtivaara |first=Sarianne |date=18 Disyembre 2022 |title=Suvi Tiilikainen julkaisi harvinaisen kuvan – poseeraa rakastuneena Jukka-puolisonsa kanssa |trans-title=Suvi Tiilikainen published a rare photo – posing in love with her husband Jukka |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000009274607.html |access-date=10 Enero 2024 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |19 |[[Kemi]] |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Emilia Raszyńska<ref>{{Cite web |date=9 Marso 2008 |title=Myślałam, że Mariusz jest ochroniarzem prezydenta |trans-title=I thought Mariusz was the president's bodyguard |url=https://gazetaolsztynska.pl/Myslalam--ze-Mariusz-jest-ochroniarzem-prezydenta-,41689 |access-date=10 Enero 2024 |website=Gazeta Olsztyńska |language=pl}}</ref> |21 |Warmia-Masuria |- |{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Zoribel Fonalledas<ref>{{Cite web |last=Santiago Torres |first=Amary |date=11 Hunyo 2013 |title=Zoribel Fonalledas se aferra a sus hijos y trabajo tras su divorcio |trans-title=Zoribel Fonalledas clings to her children and work after her divorce |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/farandula/notas/zoribel-fonalledas-se-aferra-a-sus-hijos-y-trabajo-tras-su-divorcio/ |access-date=10 Enero 2024 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |22 |Guaynabo |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Licínia Macedo<ref>{{Cite web |last=Mullen |first=Tom |date=17 Oktubre 2021 |title=Madeira Hosts Underwater Photography And Video Contest |url=https://www.forbes.com/sites/tmullen/2021/10/17/madeira-hosts-underwater-photography-and-video-contest/ |access-date=10 Enero 2024 |website=[[Forbes]] |language=en}}</ref> |24 |[[Madeira]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Sonia Rolland<ref>{{Cite web |last=Princewill |first=Nimi |last2=Mawad |first2=Dalal |date=3 Hunyo 2022 |title=First African-born Miss France investigated over apartment gift from late Gabon president |url=https://www.cnn.com/2022/06/03/africa/france-investigation-sonia-rolland-intl/index.html |access-date=10 Enero 2024 |website=[[CNN]] |language=en}}</ref> |18 |Cluny |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Gilda Jovine<ref>{{Cite web |last=Vicioso |first=Dolores |date=26 Marso 2000 |title=Reps to Miss Universe and Miss World chosen |url=https://dr1.com/news/2000/03/27/reps-to-miss-universe-and-miss-world-chosen/ |access-date=11 Enero 2024 |website=DR1.com |language=en-US}}</ref> |20 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Jitka Kocurová<ref>{{Cite web |last= |date=15 Mayo 2000 |title=Jitka Kocurová se na Miss Universe živila sladkostmi |url=https://www.idnes.cz/zpravy/revue/spolecnost/jitka-kocurova-se-na-miss-universe-zivila-sladkostmi.A000514190255lidicky_jup |access-date=10 Enero 2024 |website=iDNES.cz |language=cs}}</ref> |20 |[[Praga|Prague]] |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Svetlana Goreva<ref>{{Cite news |date=25 Abril 2000 |title=79 in Miss Universe pageant in Cyprus |language=en |pages=13 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=1lZIAAAAIBAJ&sjid=iBQEAAAAIBAJ&pg=2165%2C3881918 |access-date=10 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |[[Mosku]] |- |{{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Corinne Crewe<ref>{{Cite web |last=Kanungo |first=Pallavi |date=22 Setyembre 2023 |title="With a population that is 98 percent black": Zimbabwe's white population explored as Brooke Bruk Jackson's Miss Universe win sparks wild reactions |url=https://www.sportskeeda.com/pop-culture/news-with-population-98-percent-black-zimbabwe-s-white-population-explored-brooke-bruk-jackson-s-miss-universe-win-sparks-wild-reactions |access-date=10 Enero 2024 |website=Sportskeeda |language=en-us}}</ref> |18 |[[Harare]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Eunice Olsen |22 |Singapura |- |{{Flagicon|SXM}} [[Sint Maarten]] |Angelique Romou |26 |Philipsburg |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Valerie Aflalo<ref>{{Cite web |last=Berggren |first=Olle |date=6 Enero 2014 |title=Aflalo: "Var ett mirakel att jag överlevde" |trans-title=Aflalo: "It was a miracle that I survived" |url=https://www.expressen.se/kvallsposten/aflalo-var-ett-mirakel-att-jag-overlevde/ |access-date=11 Enero 2024 |website=Expressen |language=sv}}</ref> |23 |Malmö |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Anita Buri<ref>{{Cite web |title=Solche Missen vermissen wir |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/wir-vermissen-die-missen |access-date=31 Enero 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |21 |Berg |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Kulthida Yenprasert |21 |[[Bangkok]] |- |{{Flagicon|Taiwan}} [[Taiwan|Taywan]] |Lei-Ann Chang<ref>{{Cite news |date=8 Mayo 2000 |title=What's in a name? |language=en |pages=en |work=Daily News |url=https://books.google.com.ph/books?id=YUsPAAAAIBAJ&pg=PA6&dq=%22Miss+Universe%22+%22cyprus%22&article_id=6907,417442&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjrxoji2NmDAxWP9zgGHTEYBE44ChDoAXoECAYQAg#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22cyprus%22&f=false |access-date=13 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> |22 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Heather Hamilton<ref>{{Cite web |last=Kast |first=Gaynor |date=13 Disyembre 1999 |title=Miss SA brings a breath of fresh air |url=https://www.iol.co.za/news/south-africa/miss-sa-brings-a-breath-of-fresh-air-22803 |access-date=11 Enero 2024 |website=Independent Online |language=en}}</ref> |22 |Gauteng |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Yeon-joo<ref>{{Cite web |date=1 Abril 2009 |title=Former Miss Korea Kim Ties Knot in August |url=https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2024/01/719_42410.html |access-date=11 Enero 2024 |website=The Korea Times |language=en}}</ref> |19 |[[Seoul]] |- |{{Flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Heidi Rostant<ref name=":1" /> |22 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Francesca Sovino<ref>{{Cite web |date=27 Abril 2000 |title=Cansada pero feliz |trans-title=Tired but happy |url=https://www.nacion.com/archivo/cansada-pero-feliz/GB5ZITKCCZB2RP7FSQHWOJ22ZM/story/ |access-date=11 Enero 2024 |website=La Nación |language=es}}</ref> |21 |Valparaíso |- |{{Flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Christy Groutidou |19 |[[Nikosya]] |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] |Natalie Shvachko<ref>{{Cite news |last=Titcomb |first=James |last2=Oliver |first2=Matt |date=19 Enero 2022 |title=Bobby Kotick, the Call of Duty billionaire forced to sell up by a sexual harassment bombshell |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/business/2022/01/19/bobby-kotick-call-duty-billionaire-forced-sell-sexual-harassment/ |access-date=11 Enero 2024 |issn=0307-1235}}</ref> |24 |Dnipropetrovsk |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggarya]] |Izabella Kiss |24 |[[Budapest]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Giovanna Piazza<ref>{{Cite web |date=5 Abril 2000 |title=Una coloniense es Miss Uruguay |trans-title=A colonial woman is Miss Uruguay |url=https://www.lr21.com.uy/sociedad/7418-una-coloniense-es-miss-uruguay#google_vignette |access-date=11 Enero 2024 |website=LaRed21 |language=es}}</ref> |18 |[[Montevideo]] |- |{{Flagicon|SCG}} [[Yugoslavia]] |Lana Marić |19 |[[Belgrado|Belgrade]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:2000]] [[Kategorya:Miss Universe]] 9lo2f0sw2eggp8qs05o6o9o6balrmfd 0 321813 2167308 2165036 2025-07-03T10:46:46Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167308 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=Denise Quiñones.JPG|caption=Denise Quiñones|winner='''[[Denise Quiñones]]'''|congeniality=Nakera Simms <br> {{flagu|Bahamas}}|best national costume=Kim Sa-rang <br> {{flagicon|KOR}} Timog Korea|photogenic=Denise Quiñones <br> {{flagicon|PUR}} Porto Riko|date=11 Mayo 2001|venue=Coliseo Rubén Rodríguez, Bayamón, [[Porto Riko]]|entrants=77|placements=10|broadcaster=[[CBS]]|acts={{Hlist|[[Ricky Martin]]|La Ley}}|presenters={{Hlist|Elle Macpherson|[[Naomi Campbell]]|Todd Newton|Brook Lee}}|debuts={{Hlist|Eslobenya}}|withdraws={{Hlist|Australya|Belis|Dinamarka|Gran Britanya|Guam|Hong Kong|Mawrisyo|Namibya|Sint Maarten}}|returns={{Hlist|Antigua at Barbuda|Curaçao|Hilagang Kapuluang Mariana|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos|Nikaragwa|Turkiya}}|before=[[Miss Universe 2000|2000]]|next=[[Miss Universe 2002|2002]]|represented='''{{flagicon|PUR}} Porto Riko'''}} Ang '''Miss Universe 2001''' ay ang ika-50 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Coliseo Rubén Rodríguez, Bayamón, [[Puerto Rico|Porto Riko]] noong 11 Mayo 2001. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Lara Dutta ng [[Indiya]] si Denise Quiñones ng [[Puerto Rico|Porto Riko]] bilang Miss Universe 2001.<ref>{{Cite news |date=12 Mayo 2001 |title=Miss Puerto Rico Wins Miss Universe Pageant |language=en-US |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/2001/05/12/miss-puerto-rico-wins-miss-universe-pageant/ac33127d-3c22-44e7-bc09-db38b06e9e2b/ |access-date=16 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170827090431/https://www.washingtonpost.com/web/20170827090431/https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/2001/05/12/miss-puerto-rico-wins-miss-universe-pageant/ac33127d-3c22-44e7-bc09-db38b06e9e2b/?utm_term=.7937d806db84 |archive-date=27 Agosto 2017 |issn=0190-8286}}</ref><ref>{{Cite web |last=Roman |first=Ivan |last2=Bureau |first2=San Juan |date=27 Mayo 2001 |title=Puerto Rico's Denise Quinones has universal appeal |url=https://www.orlandosentinel.com/2001/05/27/puerto-ricos-denise-quinones-has-universal-appeal/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240116024854/https://www.orlandosentinel.com/2001/05/27/puerto-ricos-denise-quinones-has-universal-appeal/ |archive-date=16 Enero 2024 |access-date=16 Enero 2024 |website=Orlando Sentinel |language=en-US}}</ref> Ito ang ikaapat na tagumpay ng Porto Riko sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=13 Mayo 2001 |title=Miss Puerto Rico Sets Off Party in Streets |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2001-may-13-mn-63049-story.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20240116024902/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2001-may-13-mn-63049-story.html |archive-date=16 Enero 2024 |access-date=16 Enero 2024 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=12 Mayo 2001 |title=Puerto Rican is Miss Universe |url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010513/main2.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20240116024856/https://www.tribuneindia.com/2001/20010513/main2.htm |archive-date=16 Enero 2024 |access-date=16 Enero 2024 |website=The Tribune |language=en}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Evelina Papantoniou ng [[Gresya]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Kandace Krueger ng [[Estados Unidos]].<ref>{{Cite web |date=12 Mayo 2001 |title=Puerto Rican wears crown of Miss Universe |url=https://www.deseret.com/2001/5/12/19585816/puerto-rican-wears-crown-of-miss-universe |archive-url=https://web.archive.org/web/20240113070759/https://www.deseret.com/2001/5/12/19585816/puerto-rican-wears-crown-of-miss-universe |archive-date=13 Enero 2024 |access-date=13 Enero 2024 |website=Deseret News |language=en}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-pitong bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan nina Elle Macpherson at [[Naomi Campbell]] ang kompetisyon,<ref>{{Cite news |date=21 Abril 2001 |title=MacPherson, Campbell Miss Universe hosts |language=en |pages=11 |work=Reading Eagle |url=https://books.google.com.ph/books?id=X1sxAAAAIBAJ&pg=PA11&dq=naomi+campbell+miss+universe&article_id=5769,1735512&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjH14b0iuGDAxUnn2MGHVB1DgIQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=naomi%20campbell%20miss%20universe&f=false |access-date=16 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=11 Mayo 2001 |title=Supermodels to co-host Miss Universe |language=en |pages=4 |work=Lodi News-Sentinel |url=https://books.google.com.ph/books?id=W800AAAAIBAJ&pg=PA4&dq=naomi+campbell+miss+universe&article_id=3179,1279706&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjH14b0iuGDAxUnn2MGHVB1DgIQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=naomi%20campbell%20miss%20universe&f=false |access-date=16 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> samantalang sina Miss Universe 1997 Brook Lee at Todd Newton ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=20 Abril 2001 |title=Supermodels Hosting Miss Universe |url=https://apnews.com/article/e8b05b0e3ab85c6ebf9e5b6a0325e38f |archive-url=https://web.archive.org/web/20230420160341/https://apnews.com/article/e8b05b0e3ab85c6ebf9e5b6a0325e38f |archive-date=20 Abril 2023 |access-date=17 Abril 2023 |website=AP News |language=en}}</ref> Nagtanghal si Ricky Martin at ang bandang La Ley sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |last=Bautista |first=Mary Ann A. |last2=Gallardo |first2=Ricky T. |date=12 Mayo 2001 |title=Puerto Rican pride, pomp, and pageantry |language=en |pages=70 |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://books.google.com.ph/books?id=1qU2AAAAIBAJ&pg=PA70&dq=ricky+martin+miss+universe&article_id=2681,41582793&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiwh6O4i-GDAxWl8DgGHd9KA_MQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=ricky%20martin%20miss%20universe&f=false |access-date=16 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Coliseo Rubén Rodríguez.png|thumb|250x250px|Coliseo Rubén Rodríguez, ang lokasyon ng Miss Universe 2001]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Matapos ang dalawampu't-siyam na taon,<ref>{{Cite news |date=6 Agosto 1971 |title=PR gets Miss Universe contest for five years |language=en |pages=1, 15 |work=The Virgin Islands Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=SyQwAAAAIBAJ&sjid=pkQDAAAAIBAJ&pg=2614%2C2960258 |access-date=26 Disyembre 2022}}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Hulyo 1972 |title=Pageant's security tightened |language=en |pages=45 |work=Fort Lauderdale News |url=https://www.newspapers.com/clip/10861016/fort-lauderdale-news/ |access-date=27 Disyembre 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> bumalik ang Miss Universe ''pageant'' sa San Juan, Porto Riko upang idaos ang ika-50 edisyon ng naturang ''pageant'' sa 11 Mayo 2001''.'' Ayon sa ''tourism director'' ng Porto Riko na si Jorge Pesquera, makakatulong ang ''final telecast'' ng kompetisyon na isulong ang teritoryo para sa mga potensyal na turista.<ref>{{Cite news |date=22 Pebrero 2001 |title=Puerto Rico to cash in on pageant |language=en |pages=10 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=JAgkAAAAIBAJ&sjid=d3gFAAAAIBAJ&pg=6534%2C757607 |access-date=14 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-pitong bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Tatlong kandidata ang napili matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Dapat sanang lalahok sa edisyong ito ang first runner-up ng Miss Polonia 2000 na si Małgorzata Rożniecka.<ref>{{Cite web |date=12 Hunyo 2007 |title=Małgorzata Rożniecka, organizatorka zachodnio- pomorskiego finału Miss Polonia |trans-title=Małgorzata Rożniecka, organizer of the West Pomeranian final of Miss Polonia |url=https://szczecinbiznes.pl/ludzie/_77 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114161145/https://szczecinbiznes.pl/ludzie/_77 |archive-date=14 Enero 2024 |access-date=14 Enero 2024 |website=Szczecinbiznes.pl |language=pl}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 Oktubre 2000 |title=Miss Polonia 2000 |url=https://www.rmf24.pl/fakty/news-miss-polonia-2000,nId,116728 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114161346/https://www.rmf24.pl/fakty/news-miss-polonia-2000,nId,116728 |archive-date=14 Enero 2024 |access-date=15 Enero 2024 |website=RMF24 |language=pl}}</ref> Gayunpaman, dahil sa kanyang pag-aaral, iniluklok ang second runner-up na si Monika Gruda upang kumatawan sa kanyang bansa sa Miss Universe.<ref name=":1">{{Cite web |last= |first= |date=10 Mayo 2001 |title=Monika Gruda walczy o tytuł najpiękniejszej |trans-title=Monika Gruda is fighting for the title of the most beautiful |url=https://wiadomosci.wp.pl/monika-gruda-walczy-o-tytul-najpiekniejszej-6109377921787009a |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114161146/https://wiadomosci.wp.pl/monika-gruda-walczy-o-tytul-najpiekniejszej-6109377921787009a |archive-date=14 Enero 2024 |access-date=15 Enero 2024 |website=Wirtualna Polska |language=pl}}</ref> Kalaunan ay nagwagi bilang Miss International 2001 si Rożniecka. Dapat sanang lalahok sa edisyong ito si Miss Russia 2001 Oxana Fedorova. Gayunpaman, dahil pinili niya munang tutukan ang kanyang pag-aaral, ipinadala sa Miss Universe ang kanyang ''first runner-up'' na si Oksana Kalandyrets. Kalaunan ay lumahok si Fedorova sa Miss Universe 2002 kung saan siya nagwagi, ngunit siya ay napatalsik matapos ang apat na buwan.<ref>{{Cite web |date=23 Setyembre 2002 |title=Deposed Miss Couldn't Give The Time |url=https://www.cbsnews.com/news/deposed-miss-couldnt-give-the-time/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20241201150022/https://www.cbsnews.com/news/deposed-miss-couldnt-give-the-time/ |archive-date=1 Disyembre 2024 |access-date=16 Enero 2024 |website=CBS News |language=en-US}}</ref> Dahil hindi nakaabot sa ''age requirement'' ng Miss Universe si Miss España 2001 Lorena van Heerde,<ref>{{Cite news |date=26 Pebrero 2001 |title=Lorena Van Heerde se alza con el título de Miss España 2001 |language=es |trans-title=Lorena Van Heerde wins the title of Miss Spain 2001 |work=El País |url=https://elpais.com/diario/2001/02/26/cvalenciana/983218709_850215.html |access-date=13 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250124233819/https://elpais.com/diario/2001/02/26/cvalenciana/983218709_850215.html |archive-date=24 Enero 2025 |issn=1134-6582}}</ref><ref>{{Cite web |date=26 Pebrero 2001 |title=Lorena van Heerde, primera Miss España del Milenio |trans-title=Lorena van Heerde, first Miss Spain of the Millennium |url=https://www.abc.es/estilo/gente/abci-lorena-heerde-primera-miss-espana-milenio-200102260300-14935_noticia.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20240130160203/https://www.abc.es/estilo/gente/abci-lorena-heerde-primera-miss-espana-milenio-200102260300-14935_noticia.html |archive-date=30 Enero 2024 |access-date=16 Enero 2024 |website=Diario ABC |language=es}}</ref> napagdesisyunan ng Miss España Organization na ipadala na lamang si van Heerde sa Miss Universe 2002, at ang kanilang ipapadala sa edisyong ito ay ang ''first runner-up'' na si Eva Sisó. Kalaunan ay nagbanta na idedemanda ng pamilya ni van Heerde ang Miss España Organization dahil sa paglabag ng organisasyon sa kontrata ni van Heerde, at napagdesisyunan niya na putulin na ang kanyang ugnayan sa Miss España Organization na siyang nagtanggal sa kanyang karapatang kumatawan para sa kanyang bansa sa Miss Universe 2002. ==== Mga pagbalik at mga pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang bansang Eslobenya, at bumalik ang mga bansang Antigua at Barbuda, Curaçao, Hilagang Kapuluang Mariana, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Nikaragwa, at Turkiya. Huling sumali ang Antigua at Barbuda noong [[Miss Universe 1979|1979]] bilang Antigua, at huling sumali noong [[Miss Universe 1999|1999]] ang mga bansang Curaçao, Hilagang Kapuluang Mariana, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Nikaragwa, at Turkiya. Hindi sumali sa edisyong ito ang mga bansang Australya, Belis, Dinamarka, Gran Britanya, Guam, Hong Kong, Mawrisyo, Namibya, at Sint Maarten sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref>{{Cite web |date=11 Mayo 2001 |title=World of women missing from Miss Universe |url=https://www.iol.co.za/news/world/world-of-women-missing-from-miss-universe-66380 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250128164348/https://www.iol.co.za/news/world/world-of-women-missing-from-miss-universe-66380 |archive-date=28 Enero 2025 |access-date=21 Enero 2024 |website=Independent Online |language=en}}</ref> Hindi sumali si Miss Vietnam 2000 Phan Thu Ngân ng Biyetnam dahil pinili nito na magpakasal na lamang.<ref>{{Cite web |date=13 Hulyo 2021 |title=Sau 21 năm, top 3 Hoa hậu Việt Nam 2000 giờ ra sao? |trans-title=After 21 years, how are the top 3 Miss Vietnam 2000 now? |url=https://tienphong.vn/post-1354669.tpo |archive-url=https://web.archive.org/web/20241228131525/https://tienphong.vn/sau-21-nam-top-3-hoa-hau-viet-nam-2000-gio- |archive-date=28 Disyembre 2024 |access-date=16 Enero 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> === Mga kontrobersya === Naharap sa kontrobersya si Élodie Gossuin ng Pransiya matapos mabalitaan na siya diumano ay isang babaeng [[Transeksuwalismo|transeksuwal]] ayon sa isang [[websayt]] na Pranses.<ref>{{Cite web |last=Delves Broughton |first=Philip |last2=de Quetteville |first2=Harry |date=25 Abril 2001 |title=Could reigning Miss France be a monsieur? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/1317217/Could-reigning-Miss-France-be-a-monsieur.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180429025933/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/1317217/Could-reigning-Miss-France-be-a-monsieur.html |archive-date=29 Abril 2018 |access-date=16 Enero 2024 |website=The Telegraph |language=en}}</ref> Gayunpaman, pinabulaanan ni Gossuin at ang Miss Universe Organization ang mga balita,<ref>{{Cite news |last=Dodds |first=Paisley |date=25 Abril 2001 |title=Web site questions gender of Miss Universe contestant |language=en |pages=10 |work=Beaver County Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=Aw8vAAAAIBAJ&sjid=S9sFAAAAIBAJ&pg=3543%2C6294243 |access-date=17 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> at ang kanyang ''birth certificate'' na kanyang ibinigay sa Miss Universe Organization ang nagkumpirma na si Gossuin ay pinanganak na isang babae.<ref>{{Cite web |date=25 Abril 2001 |title=Cyber-row as Miss France gets 'man' label |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/1296341.stm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20030607024750/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/1296341.stm |archive-date=7 Hunyo 2003 |access-date=16 Enero 2024 |website=BBC News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Dodds |first=Paisley |date=27 Abril 2001 |title=Miss Universe festivities soured because of Internet rumor |language=en |pages=11 |work=Kentucky New Era |url=https://books.google.com.ph/books?id=QhYsAAAAIBAJ&pg=PA11&dq=%22miss+universe%22+%22san+juan%22&article_id=1262,2543497&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiD5-qGzZ6AAxWYzDgGHdtuD6A4HhDoAXoECAsQAg#v=onepage&q=%22miss%20universe%22%20%22san%20juan%22&f=false |access-date=16 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss_Universe_2001_Map.PNG|thumb|250x250px| Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 2001 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2001''' | * '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – '''[[Denise Quiñones]]'''<ref name=":0">{{Cite web |last=Lindenauer |first=Andrew |date=12 Mayo 2001 |title=Puerto Rican Wins Miss Universe Crown |url=https://www.cbsnews.com/news/puerto-rican-wins-miss-universe-crown/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203113510/https://www.cbsnews.com/news/puerto-rican-wins-miss-universe-crown/ |archive-date=3 Disyembre 2024 |access-date=13 Enero 2024 |website=CBS News |language=en-US}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|Greece}} [[Gresya]] – Evelina Papantoniou<ref name=":0" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Kandace Krueger<ref name=":0" /> |- | 3rd runner-up | * {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] – Eva Ekvall<ref name=":0" /> |- | 4th runner-up | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Celina Jaitley<ref name=":0" /> |- | Top 10 | * {{flagicon|Spain}} [[Espanya]] – Eva Sisó<ref name=":0" /> * {{flagicon|Israel}} [[Israel]] – Ilanit Levy<ref name=":0" /> * {{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] – Agbani Darego<ref name=":0" /> * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Élodie Gossuin<ref name=":0" /> * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Oksana Kalandyrets<ref name=":0" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |3rd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |4th runner-up |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |'''9.61 (1)''' |'''9.74 (1)''' |'''9.68 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|Greece}} [[Gresya]] |9.45 (2) |9.66 (2) |9.56 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |9.37 (3) |9.45 (4) |9.41 (3) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.23 (5) |9.52 (3) |9.38 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |9.28 (4) |9.35 (6) |9.32 (5) |- |{{flagicon|Spain}} [[Espanya]] |9.16 (6) |9.41 (5) |9.29 (6) |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |9.10 (7) |9.33 (7) |9.22 (7) |- |{{flagicon|Israel}} [[Israel]] |9.03 (9) |9.26 (8) |9.15 (8) |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |9.00 (10) |9.14 (9) |9.07 (9) |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |9.10 (7) |8.99 (10) |9.05 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | rowspan="3" | * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – [[Denise Quiñones]]<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2001 |title=Miss Puerto Rico most photogenic |url=https://www.news24.com/news24/miss-puerto-rico-most-photogenic-20010507 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210716104354/https://www.news24.com/news24/miss-puerto-rico-most-photogenic-20010507 |archive-date=16 Hulyo 2021 |access-date=14 Enero 2024 |website=News24 |language=en-US}}</ref> |- |Best in Swimsuit |- |Clairol Herbal Essences Style Award |- |Miss Congeniality | * {{Flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] – Nakera Simms |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |Nagwagi | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]– Kim Sa-rang<ref name=":2">{{Cite news |date=3 Mayo 2001 |title=Miss Universe beauties keep judges' panel enthralled in exotic outfits |language=en |pages=71 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=8yshAAAAIBAJ&sjid=hHgFAAAAIBAJ&pg=4651%2C1996837 |access-date=16 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |- |1st runner-up | * {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] – Zorayda Ruth Andam<ref name=":2" /> |- |2nd runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] – Olenka Fuschich<ref name=":2" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Ilang pagbabago sa pormat ng kompetisyon ang ipinatupad ng Miss Universe. Sampung mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''casual interview, swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista na lumahok sa ''question-and-answer'' round at ''final question''. === Komite sa pagpili === * Mini Anden – Suwekang modelo * Marc Anthony – Portorikenyong mang-aawit<ref name=":3">{{Cite news |last=James |first=Ian |date=11 Mayo 2001 |title=Puerto Rican beauty wins Miss Universe crown |language=en |pages=27 |work=Kentucky New Era |url=https://news.google.com/newspapers?id=XBYsAAAAIBAJ&sjid=iW0FAAAAIBAJ&pg=1359%2C4133017 |access-date=17 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> * Tyson Beckford – Amerikanong modelo * Marc Bouwer – Amerikanong ''fashion designer'' * Kel Gleason – Isang contestant sa ''Survivor: The Australian Outback<ref name=":3" />'' * Richard Johnson – Kolumnistang Amerikano para sa New York Post * Dayanara Torres – [[Miss Universe 1993]] mula sa Porto Riko<ref name=":3" /> * Veronica Webb – Amerikanang modelo == Mga kandidata == Pitumpu't-pitong kandidata ang kumalahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Edad sa panahon ng kompetisyon|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|Germany}} [[Alemanya]] |Claudia Bechstein<ref>{{Cite news |date=10 Enero 2001 |title="Miss Deutschland 2001": 22-Jährige aus Thüringen bekommt den Titel |language=de |trans-title="Miss Deutschland 2001": 22-year-old from Thuringia wins the title |work=Der Spiegel |url=https://www.spiegel.de/panorama/miss-deutschland-2001-22-jaehrige-aus-thueringen-bekommt-den-titel-a-111518.html |access-date=13 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203184822/https://www.spiegel.de/panorama/miss-deutschland-2001-22-jaehrige-aus-thueringen-bekommt-den-titel-a-111518.html |archive-date=3 Disyembre 2024 |issn=2195-1349}}</ref> |22 |[[Turingia]] |- |{{Flagicon|ANG}} [[Anggola]] |Hidianeth Cussema<ref>{{Cite web |date=18 Disyembre 2000 |title=Angola: Hidianeth Wins Miss Angola 2001 Prize |url=https://allafrica.com/stories/200012180543.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203090937/https://allafrica.com/stories/200012180543.html |archive-date=3 Disyembre 2024 |access-date=13 Enero 2024 |website=Panafrican News Agency |language=en |via=AllAfrica}}</ref> |19 |[[Kuito|Cuíto]] |- |{{Flagicon|Antigua and Barbuda}} [[Antigua at Barbuda]] |Janil Bird<ref>{{Cite news |last=Hill |first=Eucelia |date=31 Mayo 2003 |title=When they were there |language=en |pages=8 |work=Sun Weekend |url=https://books.google.com.ph/books?id=OBJlAAAAIBAJ&pg=PA8&dq=%22Miss+Universe%22+%22Antigua%22&article_id=1201,27603&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiI6rn9i8L_AhUlRWwGHX0lDmMQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Antigua%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |22 |[[San Juan, Antigua at Barbuda|San Juan]] |- |{{Flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Romina Incicco<ref>{{Cite news |date=27 Abril 2001 |title=Stunning... |language=en |pages=20 |work=New Straits Times |url=https://books.google.com.ph/books?id=GnArAAAAIBAJ&pg=PA11&dq=%22Miss+Argentina%22+%222001%22&article_id=1376,3768984&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiqtIWbksL_AhV0T2wGHceeCigQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Argentina%22%20%222001%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{Flagicon|ARU}} [[Aruba]] |Denise Balinge |21 |Oranjestad |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Kateao Nehua<ref>{{Cite web |date=25 Oktubre 2016 |title=How a Māori beauty queen shunned Donald Trump |url=https://www.teaomaori.news/how-maori-beauty-queen-shunned-donald-trump |access-date=6 Hulyo 2022 |website=Māori Television |language=en |archive-date=6 Hulyo 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220706032109/https://www.teaomaori.news/how-maori-beauty-queen-shunned-donald-trump |url-status=dead }}</ref> |19 |Ngātiwai |- |{{Flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Nakera Simms<ref>{{Cite web |last=Craig |first=Neil Alan |date=27 Hunyo 2016 |title=Miss Universe Bahamas under new franchisee |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/columns/Miss_Universe_Bahamas_under_new_franchisee49059.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20241204094236/http://www.thebahamasweekly.com/publish/columns/Miss_Universe_Bahamas_under_new_franchisee49059.shtml |archive-date=4 Disyembre 2024 |access-date=12 Enero 2023 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |22 |Nassau |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Dina Tersago<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |22 |Puurs |- |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] |Eva Ekvall<ref>{{Cite news |date=19 Disyembre 2011 |title=Former Miss Venezuela dies of breast cancer at 28 |language=en |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/us-missvenezuela-death-idUSTRE7BI25Z20111219 |access-date=11 Disyembre 2022}}</ref> |18 |[[Caracas]] |- |{{Flagicon|BOT}} [[Botswana]] |Mataila Sikwane<ref>{{Cite web |date=9 Enero 2023 |title=Botswana misses out on Miss Universe again |url=https://www.weekendpost.co.bw/36184/weekendlife/botswana-misses-out-on-miss-universe-again/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230201212419/https://www.weekendpost.co.bw/36184/weekendlife/botswana-misses-out-on-miss-universe-again/ |archive-date=1 Pebrero 2023 |access-date=9 Enero 2024 |website=Weekend Post |language=en}}</ref> |23 |[[Gaborone]] |- |{{Flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Juliana Borges<ref>{{Cite web |date=28 Marso 2001 |title=Nipping, tucking their way to the top |url=https://www.chron.com/news/strange-weird/article/nipping-tucking-their-way-to-the-top-2015666.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20230326222712/https://www.chron.com/news/strange-weird/article/nipping-tucking-their-way-to-the-top-2015666.php |archive-date=26 Marso 2023 |access-date=27 Marso 2023 |website=Chron |language=en-US}}</ref> |22 |Santa Maria |- |{{Flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Ivaila Bakalova<ref>{{Cite web |date=27 Mayo 2010 |title=5 Miss Bulgaria Winners with Joint Photo Session |url=https://www.novinite.com/articles/116591/5+Miss+Bulgaria+Winners+with+Joint+Photo+Session |archive-url=https://web.archive.org/web/20241207004853/https://www.novinite.com/articles/116591/5+Miss+Bulgaria+Winners+with+Joint+Photo+Session |archive-date=7 Disyembre 2024 |access-date=26 Disyembre 2023 |website=Novinite |language=en}}</ref> |19 |Varna |- |{{Flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Claudia Arano<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |trans-title=The title gave them joy, work and fame that they still savor |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{Flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Fatima St. Jago |22 |Willemstad |- |{{Flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Sarah Shaheen |19 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Jessica Bermudez<ref>{{Cite web |date=30 Enero 2010 |title=Jéssica Bermúdez alumbró con temas de Juanes y Plaza |trans-title=Jéssica Bermúdez illuminated with songs by Juanes and Plaza |url=https://www.eluniverso.com/2010/01/30/1/1379/jessica-bermudez-alumbro-temas-juanes-plaza.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20241227190649/https://www.eluniverso.com/2010/01/30/1/1379/jessica-bermudez-alumbro-temas-juanes-plaza.html |archive-date=27 Disyembre 2024 |access-date=13 Enero 2024 |website=El Universo |language=es}}</ref> |23 |Guayaquil |- |{{flagicon|ESA}} [[El Salvador]] |Grace Marie Zabaneh<ref>{{Cite web |last=Meléndez |first=Carolina |date=6 Mayo 2021 |title=Jacqueline Bracamontes: “Comía pura pechuga con lechuga” para ser Miss México [+FOTOS] |trans-title=Jacqueline Bracamontes: “I ate pure brisket with lettuce” to be Miss Mexico [+PHOTOS] |url=https://www.laprensagrafica.com/farandula/Jacqueline-Bracamontes-Comia-pura-pechuga-con-lechuga-para-ser-Miss-Mexico-FOTOS-20210506-0044.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210617084505/https://www.laprensagrafica.com/farandula/Jacqueline-Bracamontes-Comia-pura-pechuga-con-lechuga-para-ser-Miss-Mexico-FOTOS-20210506-0044.html |archive-date=17 Hunyo 2021 |access-date=13 Enero 2024 |website=La Prensa Grafica |language=es}}</ref> |22 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Zuzana Baštúrová<ref>{{Cite web |last= |first= |date=14 Marso 2001 |title=Lakatošovej miss Z. Baštúrová možno klamala |trans-title=Miss Z. Baštúrová may have lied to Lakatoš |url=https://www.sme.sk/c/19328/lakatosovej-miss-z-basturova-mozno-klamala.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20240113070751/https://www.sme.sk/c/19328/lakatosovej-miss-z-basturova-mozno-klamala.html |archive-date=13 Enero 2024 |access-date=13 Enero 2024 |website=SME |language=sk}}</ref> |19 |Revúca |- |{{Flagicon|SVN}} [[Eslobenya]] |Minka Alagič<ref>{{Cite web |title=To je nova Miss Universe Slovenije! |trans-title=It's the new Miss Universe Slovenia! |url=https://www.24ur.com/ekskluziv/domaca-scena/to-je-nova-miss-universe-slovenije.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20241202151328/https://www.24ur.com/ekskluziv/domaca-scena/to-je-nova-miss-universe-slovenije.html |archive-date=2 Disyembre 2024 |access-date=13 Enero 2024 |website=24UR |language=sl}}</ref> |21 |Maribor |- |{{flagicon|Spain}} [[Espanya]] |Eva Sisó<ref>{{Cite web |date=25 Abril 2001 |title=Eva Sisó ya está en Puerto Rico donde participará en Miss Universo |url=https://www.hola.com/famosos/2001/04/25/missuniverso/ |access-date=13 Enero 2024 |website=Hola! |language=es |archive-date=13 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240113070746/https://www.hola.com/famosos/2001/04/25/missuniverso/ |url-status=dead }}</ref> |21 |Soses |- |{{flagicon|USA}} [[Miss USA|Estados Unidos]] |Kandace Krueger<ref>{{Cite web |date=3 Marso 2001 |title=Miss Texas named Miss USA 2001 |url=https://www.chron.com/news/houston-texas/article/Miss-Texas-named-Miss-USA-2001-1998742.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20230225234135/https://www.chron.com/news/houston-texas/article/Miss-Texas-named-Miss-USA-2001-1998742.php |archive-date=25 Pebrero 2023 |access-date=31 Enero 2023 |website=Houston Chronicle |language=en-US}}</ref> |24 |[[Austin, Texas|Austin]] |- |{{flagicon|Estonia}} [[Estonya]] |Inna Roos<ref>{{Cite web |date=9 Marso 2001 |title=MISS ESTONIA 2001: Eesti kauneim on Inna Roos |url=https://epl.delfi.ee/a/50870572 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203045434/https://epl.delfi.ee/artikkel/50870572/miss-estonia-2001-eesti-kauneim-on-inna-roos |archive-date=3 Disyembre 2024 |access-date=6 Hulyo 2022 |website=Eesti Päevaleht |language=Estonian}}</ref> |19 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|Ghana}} [[Gana]] |Precious Agyare<ref>{{Cite web |date=3 Mayo 2001 |title=Miss Ghana Shows Off Costume |url=https://www.modernghana.com/news/13843/miss-ghana-shows-off-costume.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20240113070750/https://www.modernghana.com/news/13843/miss-ghana-shows-off-costume.html |archive-date=13 Enero 2024 |access-date=13 Enero 2024 |website=ModernGhana |language=en}}</ref> |18 |[[Accra]] |- |{{flagicon|Greece}} [[Gresya]] |Evelina Papantoniou |22 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|Guatemala}} [[Guwatemala]] |Rosa María Castañeda<ref>{{Cite web |last=Ochoa |first=José Andrés |date=12 Setyembre 2018 |title=La polémica de Miss Guatemala 2018, explicada |trans-title=The controversy of Miss Guatemala 2018, explained |url=https://www.prensalibre.com/vida/escenario/la-polemica-de-miss-guatemala-universo-2018-explicada/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20241006213347/https://www.prensalibre.com/vida/escenario/la-polemica-de-miss-guatemala-universo-2018-explicada/ |archive-date=6 Oktubre 2024 |access-date=17 Enero 2024 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |20 |Chiquimula |- |{{flagicon|Jamaica}} [[Hamayka]] |Zahra Burton<ref>{{Cite news |date=20 Pebrero 2014 |title=New Show Challenges Idea That 'Nobody Cares About The Caribbean' |language=en |work=NPR |url=https://www.npr.org/2014/02/20/280172732/new-show-challenges-idea-nobody-cares-about-the-caribbean |access-date=12 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230225234135/https://www.npr.org/2014/02/20/280172732/new-show-challenges-idea-nobody-cares-about-the-caribbean |archive-date=25 Pebrero 2023}}</ref> |21 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|Japan}} [[Hapon]] |Misao Arauchi |19 |[[Prepektura ng Aomori|Aomori]] |- |{{Flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Janet King<ref>{{Cite web |date=16 Mayo 2004 |title=The man behind the pomp and pageantry |url=https://www.saipantribune.com/news/local/the-man-behind-the-pomp-and-pageantry/article_5c0c465a-7d41-5c55-91ec-8bf7e072289a.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20240117031645/https://www.saipantribune.com/news/local/the-man-behind-the-pomp-and-pageantry/article_5c0c465a-7d41-5c55-91ec-8bf7e072289a.html |archive-date=17 Enero 2024 |access-date=17 Enero 2024 |website=Saipan Tribune |language=en}}</ref> |24 |Tinian |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Olenka Fuschich<ref>{{Cite web |last=Castellanos |first=Jose Lara |date=5 Setyembre 2014 |title=Rosas y Espinas: escándalos y noticias de la semana en Honduras |url=https://www.laprensa.hn/sociales/rosas-y-espinas-escandalos-y-noticias-de-la-semana-en-honduras-HGLP745147 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241203154759/https://www.laprensa.hn/sociales/rosas-y-espinas-escandalos-y-noticias-de-la-semana-en-honduras-HGLP745147 |archive-date=3 Disyembre 2024 |access-date=14 Enero 2024 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |21 |Yoro |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Celina Jaitly<ref>{{Cite web |last=Chowdhury |first=Madhumanti Pait |date=20 Hulyo 2023 |title=Celina Jaitley's Viral Post On Being Rejected As Model: "Too White, Too Thin" |url=https://www.ndtv.com/entertainment/celina-jaitley-on-health-struggles-and-career-challenges-wouldn-t-even-end-up-getting-paid-4224575 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240819015239/https://www.ndtv.com/entertainment/celina-jaitley-on-health-struggles-and-career-challenges-wouldn-t-even-end-up-getting-paid-4224575 |archive-date=19 Agosto 2024 |access-date=14 Enero 2024 |website=NDTV |language=en}}</ref> |21 |Shimla |- |{{Flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Lesley Turner<ref>{{Cite web |date=12 Mayo 2001 |title=NEWPORT |url=https://www.independent.ie/regionals/wexford/new-ross-news/localnotes/newport/27452804.html |access-date=14 Enero 2024 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |19 |Newport |- |{{flagicon|Israel}} [[Israel]] |Ilanit Levy<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Mayo 2001 |title=Bulletproof Miss Israel Finishes as a Finalist |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2001-may-12-mn-62569-story.html |access-date=14 Enero 2024 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref> |18 |[[Rehovot]] |- |{{flagicon|Italy}} [[Italya]] |Stefania Maria<ref>{{Cite news |date=2 Abril 2001 |title=Da Napoli a Miss Universo «E' tutto merito di papà» |language=it |trans-title=From Naples to Miss Universe «It's all thanks to dad» |pages=14 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,14/articleid,0377_01_2001_0091_0016_3381430/ |access-date=17 Enero 2024}}</ref> |20 |[[Ercolano]] |- |{{flagicon|Canada}} [[Canada|Kanada]] |Cristina Rémond<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2001 |title=Photo: 50th Annual Miss Universe Competition |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/a290c993e9c3b593a1e73b04c6bd30fd/50th-Annual-Miss-Universe-Competition/ |access-date=15 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |20 |[[Montréal, Québec|Montreal]] |- |{{flagicon|IVB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Kacy Frett |19 |Road Town |- |{{Flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Lisa Hasseba Wynne |26 |Charlotte Amalie |- |{{Flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] |Jacqueline Bush |25 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Shereen Novie Gardiner |19 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Andrea Nocetti<ref>{{Cite web |date=2021-11-06 |title=Andrea Noceti recordó polémica en su reinado como Señorita Colombia, cuando un presentador bromeó con el narcotráfico |url=https://www.infobae.com/america/colombia/2021/11/06/andrea-noceti-recordo-polemica-en-su-reinado-como-senorita-colombia-cuando-un-presentador-bromeo-con-el-narcotrafico/ |access-date=2024-01-14 |website=infobae |language=es-ES}}</ref> |23 |[[Cartagena, Colombia|Cartagena]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Paola Calderón<ref>{{Cite web |date=22 Oktubre 2000 |title=Paola, Miss Costa Rica |url=https://www.nacion.com/el-pais/paola-miss-costa-rica/M2MMUCRGVZDX5BT6FHX6PA5ARU/story/ |access-date=15 Enero 2024 |website=La Nación |language=es}}</ref> |20 |Guanacaste |- |{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] |Maja Cecić-Vidoš<ref>{{Cite web |date=2 Marso 2002 |title=Titula Miss Universe promijenila mi je život |trans-title=The Miss Universe title changed my life |url=https://www.vecernji.hr/lifestyle/titula-miss-universe-promijenila-mi-je-zivot-711468 |access-date=15 Enero 2024 |website=Vecernji list |language=hr}}</ref> |20 |Rijeka |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]] |Sandra Rizk<ref>{{Cite web |date=23 Setyembre 2000 |title=Miss Lebanon 2000 Announced |url=https://www.albawaba.com/news/miss-lebanon-2000-announced |access-date=6 Hulyo 2022 |website=Al Bawaba |language=en}}</ref> |19 |Koura |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Michelle Tung Mei Chin<ref>{{Cite web |last=Dompok |first=Jaivin |date=22 Agosto 2005 |title=Former Miss Malaysia to marry sweetheart |url=https://www.thestar.com.my/news/nation/2005/08/22/former-miss-malaysia-to-marry-sweetheart |access-date=15 Enero 2024 |website=The Star |language=en}}</ref> |20 |Kuantan |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Rosalie Thewma |19 |Birżebbuġa |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Jacqueline Bracamontes<ref>{{Cite web |date=14 Enero 2023 |title=Jacky Bracamontes: "Lloré mucho por no haber sido Miss Universo" |url=https://www.diariolasamericas.com/cultura/jacky-bracamontes-llore-mucho-no-haber-sido-miss-universo-n5328446 |access-date=21 Marso 2023 |website=Diario Las Américas |language=es-US}}</ref> |21 |[[Guadalajara, Jalisco|Guadalajara]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Agbani Darego<ref>{{Cite web |last=Anaja |first=Hauwa Abubakar |date=16 Nobyembre 2021 |title=Agbani Darego celebrates 20th Anniversary of Miss World Victory |url=https://von.gov.ng/agbani-darego-marks-20th-anniversary-of-her-miss-world-victory/ |access-date=15 Enero 2024 |website=Voice of Nigeria |language=en-US |archive-date=14 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240114213720/https://von.gov.ng/agbani-darego-marks-20th-anniversary-of-her-miss-world-victory/ |url-status=dead }}</ref> |18 |[[Lagos]] |- |{{Flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] |Ligia Cristina Argüello<ref>{{Cite web |date=8 Mayo 2001 |title=Ligia Cristina brilla entre las mejores |url=https://www.laprensani.com/2001/05/08/nacionales/799706-ligia-cristina-brilla-entre-las-mejores |access-date=21 Marso 2023 |website=La Prensa |language=es}}</ref> |21 |[[Managua]] |- |{{Flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Linda Marshall<ref>{{Cite web |last=Berg |first=Ronny |last2=Offerdal |first2=Julie Strand |date=15 Marso 2001 |title=Påmeldt som vinner-miss |trans-title=Registered as winner-miss |url=https://www.vg.no/i/vmmL1m |access-date=15 Enero 2024 |website=Verdens Gang |language=nb}}</ref> |22 |Buskerud |- |{{Flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] |Reshma Roopram<ref>{{Cite web |last=Onnink |first=Gert |date=11 Pebrero 2017 |title=Barendrechtse Miss Universe wil landelijke politiek in |trans-title=Barendrecht Miss Universe wants to enter national politics |url=https://www.ad.nl/rotterdam/barendrechtse-miss-universe-wil-landelijke-politiek-in~a8035b8c/ |access-date=15 Enero 2024 |website=Algemeen Dagblad |language=nl}}</ref> |22 |Timog Olanda |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Ivette Cordovez<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2 Setyembre 2000 |title=Señorita Panamá 2000 "Dejando huellas" |trans-title=Miss Panama 2000 "leaving traces" |url=https://www.panamaamerica.com.pa/variedades/senorita-panama-2000-dejando-huellas-48104 |access-date=15 Enero 2024 |website=Panamá América |language=es}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Rosemary Brítez<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |21 |Caazapá |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Viviana Rivasplata<ref>{{Cite web |last= |first= |date=16 Marso 2023 |title=Viviana Rivasplata se pronuncia sobre resultados ‘Miss Perú: la pre’ |url=https://peru21.pe/espectaculos/viviana-rivasplata-se-pronuncia-sobre-resultados-miss-peru-la-pre-rmmn-noticia/ |access-date=21 Marso 2023 |website=Peru21 |language=es}}</ref> |23 |Lambayeque |- |{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] |Zorayda Ruth Andam<ref>{{Cite web |last=Jarque |first=Edu |date=11 Agosto 2002 |title=The world is Zorayda Andam’s universe |url=https://www.philstar.com/lifestyle/travel-and-tourism/2002/08/11/171639/world-zorayda-andam146s-universe |access-date=21 Marso 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |24 |[[Baguio]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Heidi Willman<ref>{{Cite web |last=Mattila |first=Mikael |date=4 Nobyembre 2023 |title=Podcast: Heidi Willman kertoo ikävistä oireista – näin käy erityisesti sängyssä |trans-title=Podcast: Heidi Willman talks about unpleasant symptoms - this happens especially in bed |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000009965010.html |access-date=16 Enero 2024 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |19 |Jyväskylä |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Monika Gruda<ref name=":1" /> |19 |Masovia |- |'''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |'''[[Denise Quiñones]]'''<ref>{{Cite web |last=Rodríguez Caraballo |first=Harry |date=9 Setyembre 2020 |title=¡Felices 40 años! Denise Quiñones llega al cuarto piso |trans-title=Happy 40 years! Denise Quiñones arrives at the fourth floor |url=https://www.metro.pr/pr/entretenimiento/2020/09/09/felices-40-anos-denise-quinones-llega-al-cuarto-piso.html |access-date=16 Enero 2024 |website=Metro Puerto Rico |language=es}}</ref> |20 |Ponce |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Telma Santos<ref>{{Cite web |date=31 Mayo 2015 |title=A escolha de... Telma Santos |trans-title=The choice of… Telma Santos |url=https://caras.pt/lifestyle/2015-05-31-a-escolha-de-telma-santos/ |access-date=16 Enero 2024 |website=Caras |language=pt-PT}}</ref> |19 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Élodie Gossuin<ref>{{Cite web |last=Halem |first=Dann |date=4 Mayo 2001 |title=There He Is … Miss Universe |url=https://slate.com/culture/2001/05/there-he-is-miss-universe.html |access-date=9 Disyembre 2022 |website=Slate |language=en}}</ref> |20 |Reims |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Claudia Cruz de los Santos<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2001 |title=Photo: 50th Annual Miss Universe Competition |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/edcdcb9a5f7a83fb9d2e71bba0ff59a2/50th-Annual-Miss-Universe-Competition/ |access-date=16 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |18 |San Juan |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Petra Kocarová<ref>{{Cite web |date=12 Marso 2010 |title=Miss Kocarová bude mít holčičku |trans-title=Miss Kocarová will have a baby girl |url=https://www.blesk.cz/clanek/celebrity-ceske-celebrity/133065/miss-kocarova-bude-mit-holcicku.html |access-date=16 Enero 2024 |website=Blesk |language=cs}}</ref> |22 |Timog Moravia |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Oksana Kalandyrets<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2001 |title=Photo: 50th Annual Miss Universe Competition |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/866349856a36512361678cef68088f93/50th-Annual-Miss-Universe-Competition/ |access-date=16 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |20 |Khanty-Mansi |- |{{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Tsungai Muswerakuenda<ref>{{Cite web |date=1 Hulyo 2023 |title=Beauty pageants boost self-confidence: First Lady |url=https://www.herald.co.zw/beauty-pageants-boost-self-confidence-first-lady/ |access-date=16 Enero 2024 |website=The Herald |language=en |archive-date=16 Enero 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240116024853/https://www.herald.co.zw/beauty-pageants-boost-self-confidence-first-lady/ |url-status=dead }}</ref> |23 |[[Harare]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Jaime Teo<ref>{{Cite web |last=Meah |first=Natasha |date=20 Hulyo 2016 |title=She went from crown to cupcakes |url=https://www.tnp.sg/news/singapore/she-went-crown-cupcakes |access-date=16 Enero 2024 |website=The New Paper |language=en}}</ref> |24 |Singapura |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Malin Olsson<ref>{{Cite web |last=Sandeberg |first=Jane |date=13 Agosto 2022 |title=”Jag har upplevt mer och gjort fler uppbrott” |trans-title="I've experienced more and done more breakups" |url=https://www.expressen.se/amelia/jag-har-upplevt-mer-och-gjort-fler-uppbrott-an-han/ |access-date=16 Enero 2024 |website=Expressen |language=sv}}</ref> |19 |Skattungbyn |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Mahara McKay<ref>{{Cite web |title=Solche Missen vermissen wir |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/wir-vermissen-die-missen |access-date=31 Enero 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |19 |[[Zürich|Zurich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Varinthorn Phadoongvithee<ref>{{Cite news |date=24 Abril 2001 |title=Beauty... |language=en |pages=12 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=F3ArAAAAIBAJ&sjid=eHgFAAAAIBAJ&pg=4574%2C1968610 |access-date=16 Enero 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |24 |Nonthaburi |- |{{Flagicon|TWN}} [[Taywan]] |Hsin Ting Chiang<ref>{{Cite news |last=Ballve |first=Marcelo |date=11 Mayo 2001 |title=Beauty is the show's queen |language=en |pages=1B |work=Park City Daily News |url=https://books.google.com.ph/books?id=SwEbAAAAIBAJ&pg=PA7&dq=Hsin+Ting+Chiang&article_id=3580,1186275&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjFx7KL4eCDAxVwSGwGHRr9CE4Q6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=Hsin%20Ting%20Chiang&f=false |access-date=16 Enero 2024 |via=Google Books}}</ref> |21 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Jo-Ann Strauss<ref>{{Cite web |last=Malatsi |first=Lethabo |date=5 Hunyo 2023 |title=Jo-Ann Strauss on being selected to host Miss Supranational 2023 - 'I am extremely excited' |url=https://www.snl24.com/truelove/celebrity/jo-ann-strauss-on-being-selected-to-host-miss-supranational-2023-i-am-extremely-excited-20230605 |access-date=16 Enero 2024 |website=TrueLove |language=en-US}}</ref> |20 |[[Cape Town]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Sa-rang<ref>{{Cite web |last=Bahk |first=Eun-ji |date=8 Marso 2016 |title=Miss Korea pageant a path to stardom |url=https://www.koreatimes.co.kr/www/art/2024/01/688_199863.html |access-date=16 Enero 2024 |website=The Korea Times |language=en}}</ref> |23 |[[Seoul]] |- |{{Flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Alexia Charlerie<ref>{{Cite web |last=Seebaran |first=De-siree |date=27 Oktubre 2012 |title=Plus-size army growing |url=http://www.guardian.co.tt/article-6.2.433523.1a13b16629 |access-date=16 Enero 2024 |website=Trinidad and Tobago Guardian |language=en}}</ref> |24 |Tunapuna–Piarco |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Carolina Gámez<ref>{{Cite web |last= |date=3 Hunyo 2004 |title=Carolina Gámez quiere protagonizar cinta "tipo Bim Bam Bum" |trans-title=Carolina Gámez wants to star in a "Bim Bam Bum" film |url=https://cooperativa.cl/noticias/entretencion/espectaculos/carolina-gamez-quiere-protagonizar-cinta-tipo-bim-bam-bum/2004-06-03/142451.html |access-date=16 Enero 2024 |website=Cooperativa.cl |language=es}}</ref> |19 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{Flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Stella Demetriou |21 |[[Nikosya]] |- |{{Flagicon|TUR}} [[Turkya]] |Sedef Avcı<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2001 |title=Photo: 50th Annual Miss Universe Competition |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/601ce084636a81ea768b4d68b47ee085/50th-Annual-Miss-Universe-Competition/ |access-date=16 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |[[Adana]] |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] |Yuliya Linova |23 |Zaporizhzhia |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggarya]] |Agnes Helbert<ref>{{Cite web |last= |title=Friedl Edit a társalgóban |trans-title=Edith Friedl in the lounge |url=https://www.origo.hu/noilapozo_regi/1899/12/20020807friedl |archive-url=https://web.archive.org/web/20241202133003/https://www.origo.hu/noilapozo_regi/1899/12/20020807friedl |archive-date=2 Disyembre 2024 |access-date=16 Enero 2024 |website=Origo |language=hu}}</ref> |21 |[[Budapest]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Carla Piaggio |25 |[[Montevideo]] |- |{{Flagicon|SCG}} [[Yugoslavia]] |Ana Janković<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2001 |title=Photo: 50th Annual Miss Universe Competition |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/a327a1100f66f96a11b84a493c218ef7/50th-Annual-Miss-Universe-Competition/ |access-date=16 Enero 2024 |website=UPI |language=en}}</ref> |19 |[[Belgrado]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:2001]] [[Kategorya:Miss Universe]] qmwqh7157ggc1lu5piy6sys4ov5mf7q 0 321815 2167301 2153664 2025-07-03T10:45:27Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167301 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=Sushmita Sen (Miss Universe 1994).jpg|caption=[[Sushmita Sen]], Miss Universe 1994|winner='''[[Sushmita Sen]]''' <br> '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''|congeniality=Barbara Kahatjipara <br> {{flagicon|NAM}} [[Namibya]]|photogenic=Minorka Mercado <br> {{flagicon|VEN}} [[Beneswela]]|best national costume=[[Charlene Gonzales]] <br> {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]|date=Mayo 21, 1994|presenters={{Hlist|Bob Goen|Arthel Neville|Angela Visser}}|venue=[[Sentrong Pangkumbensiyong Pandaigdig ng Pilipinas]], [[Pasay]], [[Kalakhang Maynila]], Pilipinas|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|[[ABS-CBN]]}}|entrants=77|placements=10|debuts={{Hlist|[[Eslobakya]]|[[Rusya]]|[[Simbabwe]]}}|withdraws={{Hlist|[[Austrya]]|[[Belis]]|[[Ghana|Gana]]|[[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|[[Libano]]|[[Nikaragwa]]|[[Republikang Tseko]]|[[Suriname]]}}|returns={{Hlist|[[Ehipto]]|[[Kapuluang Cook]]|[[Republika ng Tsina]]}}|before=[[Miss Universe 1993|1993]]|next=[[Miss Universe 1995|1995]]|entertainment={{Hlist|Peabo Bryson|Bayanihan Philippine National Folk Dance Company|[[Eraserheads]]}}}} Ang '''Miss Universe 1994''', ay ang ika-43 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Plenary Hall ng [[Sentrong Pangkumbensiyong Pandaigdig ng Pilipinas]] sa [[Pasay]], [[Kalakhang Maynila]], Pilipinas noong 21 Mayo 1994.<ref>{{Cite news |date=28 Marso 1994 |title=Prince, Sharon Stone invited to Miss Universe pageant |language=en |pages=21 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=05ROAAAAIBAJ&sjid=4woEAAAAIBAJ&pg=6324%2C4003166 |access-date=16 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Dayanara Torres ng [[Porto Riko]] si [[Sushmita Sen]] ng [[Indiya]] bilang Miss Universe 1994. Ito ang kauna-unahang tagumpay ng Indiya sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Carolina Gómez ng [[Colombia|Kolombya]], habang nagtapos bilang second runner-up si Minorka Mercado ng [[Venezuela|Beneswela]]. Mga kandidata mula sa 77 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Goen ang kompetisyon, samantalang sina Arthel Neville at [[Miss Universe 1989]] Angela Visser ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon. Nagtanghal sin Peabo Bryson, and Bayanihan Philippine National Folk Dance Company, at ang bandang Eraserheads sa edisyong ito. == Kasaysayan == [[Talaksan:PICCjf0135 06.JPG|thumb|250x250px|Sentrong Pangkumbensyong Pandaigdig ng Pilipinas, ang lokasyon ng Miss Universe 1994]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong taong 1991, Inanunsyo ni Dona Tera y Maria de Chavez, pangulo ng ''cosmetics firm'' na Jolie de Vogue, na interesado ang lungsod ng Cartagena, Kolombya sa pagdaos ng Miss Universe pageant sa taong 1994.<ref name=":2">{{Cite news |date=13 Nobyembre 1991 |title=Cartagena piensa en Miss Universe 1994 |language=es |trans-title=Cartagena thinks about Miss Universe 1994 |pages=1C |work=El Tiempo |url=https://books.google.com.ph/books?id=a-AeAAAAIBAJ&pg=PA12&dq=%22Miss+universe%22+%221994%22&article_id=2886,4596425&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiUop39vbr_AhX7RmwGHadnAnw4ChDoAXoECAoQAg#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221994%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Ito ay matapos bumisita sa lungsod ang noong bise-presidente ng Miss Universe Inc. na si Michael Bracken.<ref name=":2" /><ref>{{Cite news |date=8 Nobyembre 1991 |title=Chismes |language=es |trans-title=Gossip |pages=2C |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=zWc0AAAAIBAJ&sjid=-KUEAAAAIBAJ&pg=1170%2C2582704 |access-date=16 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Inisyal na inalok ng Miss Universe Inc. ang Pilipinas upang idaos ang Miss Universe ''pageant'' sa taong 1995.<ref name=":3" /> Subalit, napagdesisyunan ng noo'y Pangulo ng Pilipinas na si [[Fidel V. Ramos]] na idaos ang kompetisyon sa taong 1994 dahil magaganap ang pangkalahatang halalan sa Pilipinas sa Mayo 1995.<ref name=":3">{{Cite news |last=Gagelonia |first=Gynna P. |date=24 Hunyo 1993 |title=Carlos swears not go overboard with budget |language=en |pages=6 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=e68jAAAAIBAJ&sjid=3goEAAAAIBAJ&pg=6672%2C3592644 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Noong Hunyo 1993, inaprubahan ni Pangulong Ramos ang pagdaos ng edisyong ito sa Kalakhang Maynila. Ang kompetisyon ay ginanap sa Sentrong Pangkumbensiyong Pandaigdig ng Pilipinas sa Pasay.<ref name=":1">{{Cite news |date=14 Hunyo 1993 |title=RP to host Miss Universe '94 |language=en |pages=3 |work=Manila Standard |url=https://books.google.com.ph/books?id=qGo0AAAAIBAJ&pg=PA60&dq=%22Miss+universe%22+%221994%22&article_id=2517,2036881&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiCqpCdw7r_AhV_U2wGHer2CI04KBDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221994%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Ito ang pangalawang beses na ginanap sa Pilipinas ang kompetisyon. Pagkatapos ng anunsyo, inatasan ni Pangulong Ramos ang [[Kagawaran ng Turismo (Pilipinas)|Kagawaran ng Turismo]] upang gumawa ng komite na kinabibilang ng dating Kalihim ng Turismo na si Vicente Carlos bilang tagapangulo, Press Secretary Jesus Sison bilang pangalawang pangulo, at isang kinatawan mula sa Tanggapan ng Pangulo.<ref name=":1" /><ref>{{Cite news |last=Macaspac |first=Joem |date=13 Marso 1994 |title=Ramos forms Miss U pageant committee |language=en |pages=2 |work=Manila Standard |url=https://books.google.com.ph/books?id=Y5MVAAAAIBAJ&pg=PA111&dq=%22Miss+universe%22+%221994%22&article_id=1806,1651525&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiCqpCdw7r_AhV_U2wGHer2CI04KBDoAXoECAYQAg#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221994%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> Bagama't gumawa ng komite ang pamahalaan upang isagawa ang kaganapan sa Pilipinas, hindi gumastos ang pamahalaan para sa Miss Universe.<ref>{{Cite news |date=25 Setyembre 1993 |title=All systems go for '94 Miss Universe |language=en |pages=22 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=smYVAAAAIBAJ&sjid=FwsEAAAAIBAJ&pg=6620%2C3584133 |access-date=16 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Bukod sa pinal na kompetisyon, ginanap rin ang paunang kompetisyon sa Sentrong Pangkumbensiyong Pandaigdig ng Pilipinas, habang sa Araneta Coliseum ginanap ang ''opening ceremony''.<ref>{{Cite news |last=Maragay |first=Fel V. |date=5 Abril 1994 |title=Hollywood stars to judge Miss Universe contest |language=en |pages=6 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=ZGYVAAAAIBAJ&sjid=5goEAAAAIBAJ&pg=4598%2C386596 |access-date=16 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Noong Mayo 1994, nagkaroon ng pagsisiyasat ang [[Komisyon ng Karapatang Pantao]] sa ilalim ng dating pangulo ng komisyon na si Sedfrey Ordonez kung ang ''police round-up'' ng mga batang lansangan ay may layuning mapabuti ang internasyonal na imahe ng Maynila sa panahon ng mga kaganapan sa ''pageant''.<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1994 |title=Police roundup of Manila street children under probe |language=en |pages=11 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19940502-1.1.11 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Mayo 1994 |title=Miss Thailand: Don't hide street kids |language=en |pages=16 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19940512-1.1.16 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> Inaasahan na kikita ang Pilipinas ng ₱10 milyon (US$357,000) mula sa kompetisyon. Ang ₱150 milyon ($5.3 milyon) na ginastos sa pagdaos ng kompetisyon ay pinondohan mula sa pribadong sektor,<ref>{{Cite news |date=19 Marso 1994 |title=DOT gets P120-M for Ms U pageant |language=en |pages=17 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=0JROAAAAIBAJ&sjid=4woEAAAAIBAJ&pg=6312%2C2623492 |access-date=16 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> ngunit hindi natupad ang ilan sa inaasahang pera mula sa mga isponsor, na humantong sa kakulangan ng pera na siyang inako ng pamahalaan.<ref>{{Cite news |date=27 Abril 1994 |title=Row in Manila over cost of Miss Universe pageant |language=en |pages=15 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19940427-1.2.24.11 |access-date=16 Abril 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1994 |title=Miss universe-contest valt veel duurder uit |language=nl |trans-title=Miss Universe contest is much more expensive |pages=16 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644701:mpeg21:p016 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> Pagsapit ng kalagitnaan ng Mayo, noong nasa Maynila na ang mga kandidata, kinumpirma ng mga ''pageant organizer'' na kapos na sila sa pera at hindi sigurado kung may kikitain pa sila mula sa ''pageant''. Bagama't kinapos na ang mga ''pageant organizer'' sa pera, nagpatuloy pa rin ang pagdaos ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Branigin |first=William |date=20 Mayo 1994 |title=In Manila, the beauty pageant that turned ugly |language=en-US |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1994/05/20/in-manila-the-beauty-pageant-that-turned-ugly/2d3e9239-73d0-491a-9eeb-ee0ba2068b28/ |access-date=16 Hunyo 2023 |issn=0190-8286}}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Mayo 1994 |title=Street kids swept up in the pageantry |language=en |pages=11 |work=The Canberra Times |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/118211137?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=10 Setyembre 2023 |via=Trove}}</ref> Habang nag-eensayo isang araw bago ang kompetisyon, isang maliit na bomba ang sumabog sa labas ng lokasyon ng kompetisyon kung saan nag-eensayo ang mga kandidata, na siyang nagdulot ng kaunting pinsala bagama't walang nasugatan. Dahil dito, mahigit 3000 Pilipinong pulis ang naatasan sa pagprotekta sa mga kandidata, gayundin ang dose-dosenang mga babaeng pulis na itinalaga bilang kanilang personal na ''bodyguard''.<ref>{{Cite news |date=20 Mayo 1994 |title=Beauty contest blast causes no injuries |language=en |pages=3 |work=The Deseret News |url=https://books.google.com.ph/books?id=LxxOAAAAIBAJ&pg=PA3&dq=%22Miss+universe%22+%221994%22&article_id=2091,1553670&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjZqd7Jwrr_AhXDT2wGHdyLBcs4FBDoAXoECAQQAg#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221994%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite web |date=19 Mayo 1994 |title=Bomb at Miss Universe Pageant Center |url=https://www.upi.com/Archives/1994/05/19/Bomb-at-Miss-Universe-Pageant-Center/5010769320000/ |access-date=18 Setyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 77 bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Isang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Iniluklok ang first runner-up ng Miss El Salvador 1994 na si Claudia Méndez upang kumatawan sa kanyang bansa dahil hindi umabot sa age requirement ang orihinal na nagwagi na si Eleonora Carrillo.<ref name=":5">{{Cite web |last=Monge |first=Osmín |date=27 Enero 2023 |title=Eleonora Carrillo recordó su clasificación en Miss Universo |trans-title=Eleonora Carrillo recalled her classification in Miss Universe 1995 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/eleonora-carrillo-recordo-clasificacion-miss-universo1995/1035087/2023/ |access-date=16 Abril 2023 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref> Lumahok si Carrillo sa sumunod na edisyon at nagtapos bilang isa sa Top 10. Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Eslobakya, Rusya, at Simbabwe, at bumalik ang mga bansang Ehipto, Kapuluang Cook, at Republika ng Tsina na huling sumali noong [[Miss Universe 1992|1992]]. Hindi sumali sina Bianca Engel ng Austrya, Lara Badawi ng Libano, Karen Celebertti ng Nikaragwa, at Jessalyn Pearsall ng Kapuluang Birhen ng Estados Unidos dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali ang mga bansang Belis, Gana, Republikang Tseko, at Suriname matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. Hindi pinayagang lumahok si Venna Melinda ng Indonesya dahil sa mga konserbatibong Islamikong pananaw ng kanya bansa ukol sa pagsuot ng damit panglangoy. Kalaunan ay lumipad si Melinda sa Pilipinas upang panoorin na lamang ang kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1994 |title=Miss Indonesia to watch but not take part |language=en |pages=8 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19940519-1.1.48 |access-date=16 Agosto 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reynaldi |first=Edwin |date=27 Enero 2021 |title=Raih Miss Indonesia 1994, Ini 9 Potret Jadul Venna Melinda |trans-title=Winning Miss Indonesia 1994, here are 9 portraits of old school Venna Melinda |url=https://www.idntimes.com/hype/entertainment/edwin-reynaldi/9-potret-jadul-venna-melinda-c1c2 |access-date=29 Agosto 2023 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Dapat rin sanang lalahok si Loreta Brusokaitė ng Litwanya, ngunit umurong ito dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. === Mga insidente sa panahon ng kompetisyon === Humingi ng tawad si Miss Malaysia Liza Koh sa publiko sa ngalan ng kanyang bansa tungkol sa pag-aresto sa 1200 mga Pilipinang ''domestic helper'' sa Kuala Lumpur.<ref>{{Cite news |date=28 Abril 1994 |title=Miss Malaysia apologises for arrest of 1,200 Filipina maids in KL |language=en |pages=14 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19940428-1.1.14 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=28 Abril 1994 |title=Ratu KL mohon maaf |language=id |trans-title=Miss KL apologises |pages=2 |work=Berita Harian |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/beritaharian19940428-1.1.2 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> Gayunpaman, pinayuhan siya ng Foreign Minister ng Malaysia na si Abdullah Ahmad Badawi na huwag nang gumawa ng anumang karagdagang pahayag tungkol sa kaganapan.<ref>{{Cite news |date=29 Abril 1994 |title=Miss Malaysia told not to make political remarks |language=en |pages=22 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19940429-1.1.22 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=29 Abril 1994 |title=Isu amah: Ratu M'sia diberi amaran |language=id |trans-title=Amah issue: Miss M'sia is warned |pages=2 |work=Berita Harian |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/beritaharian19940429-1.1.2 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 1994''' | * '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' – '''[[Sushmita Sen]]'''<ref name=":7">{{Cite web |date=7 Agosto 2016 |title=Sushmita Sen: Miss U ’94 crowned in Manila |url=https://www.philstar.com/entertainment/2016/08/07/1610726/sushmita-sen-miss-u-94-crowned-manila |access-date=18 Setyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Carolina Gómez<ref name=":7" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Minorka Mercado<ref name=":7" /> |- | Top 6 | * {{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] – Silvia Lakatošová<ref name=":7" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Lu Parker<ref name=":7" /> * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – [[Charlene Gonzales]]<ref name=":7" /> |- | Top 10 | * {{flagicon|GRE}} [[Gresya]] – Rea Toutounzi * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Arianna David * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Domenique Forsberg * {{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] – Patricia Fässler |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |Top 6 |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !Katampatan !Top 6 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' |'''9.562 (5)''' |'''9.722 (2)''' |'''9.792 (3)''' |'''9.692 (3)''' |'''9.667 (2)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |9.655 (2) |9.638 (3) |9.897 (1)<ref>{{Cite web |last=Celles |first=Leo |date=24 Enero 2017 |title=10 Unforgettable Things about 1994 Miss Universe Pageant in Manila |url=https://www.pep.ph/news/local/25425/10-unforgettable-things-about-the-1994-miss-universe-pageant-in-manila |access-date=18 Setyembre 2023 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> |9.730 (1) |9.683 (1) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.592 (3) |9.752 (1) |9.843 (2) |9.729 (2) |9.667 (2) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |9.668 (1) |9.447 (5) |9.700 (6) |9.605 (4) |9.467 (5) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |9.587 (4) |9.425 (6) |9.720 (4) |9.577 (5) |9.433 (6) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |9.478 (6) |9.510 (4) |9.697 (7) |9.562 (6) |9.540 (4) |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |9.378 (8) |9.325 (7) |9.708 (5) |9.470 (7) | rowspan="4" | |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |9.423 (7) |9.078 (10) |9.643 (8) |9.381 (8) |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |9.298 (9) |9.197 (9) |9.623 (9) |9.373 (9) |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |9.027 (10) |9.288 (8) |9.618 (10) |9.311 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal ! Nagwagi |- | Miss Photogenic | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Minorka Mercado<ref name=":4">{{Cite news |date=17 Mayo 1994 |title=Miss Venezuela is Miss Photogenic |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19940517-1.1.44 |access-date=16 Agosto 2023 |via=National Library Board}}</ref> |- | Miss Congeniality | * {{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] – Barbara Kahatjipara<ref name=":4" /> |- | Ivory Ultra Mild Beauty Care & Soap Award | * {{flagicon|BEL}} [[Belhika]] – Christelle Roelandts * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – [[Charlene Gonzales]] |- | [[Philippine Airlines]] Ambassador to the World | * {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] – Gitte Andersen |- | Best in Philippine Terno | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Minorka Mercado |- | Miss Kodak Smile Award | * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Areeya Chumsai<ref name=":4" /> |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | Nagwagi | * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] – [[Charlene Gonzales]]<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 1994 |title=Jury Miss Universevoorverkiezing bevooroordeeld |language=nl |trans-title=Miss Universe Primary Election Jury Biased |pages=16 |work=DeTelegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010691938:mpeg21:p016 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref><ref>{{Cite web |last=Viernes |first=Franchesca |date=13 Disyembre 2021 |title=What was the inspiration behind Charlene Gonzalez' winning national costume in Miss Universe 1994? |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/814439/what-was-the-inspiration-behind-charlene-gonzalez-winning-national-costume-in-miss-universe-1994/story/ |access-date=17 Setyembre 2023 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Fabiola Pérez |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Inna Zobova |} ==== Best in Philippine Terno ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | Nagwagi | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Minorka Mercado |- | 1st runner-up | * {{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] – Silvia Lakatošová |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Fabiola Pérez |} ==== Minolta Photo Contest Award ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | Nagwagi | * {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] – Gitte Andersen |- | 1st runner-up | * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – Raquel Rodríguez |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] – Joanne Wu |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1990|1990]], 10 ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang anim na pinalista. Anim na pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa final question at final walk. === Komite sa pagpili === * Carlos Arturo Zapata – Kolombyanong taga-disenyo<ref name=":0">{{Cite web |date=13 Mayo 1994 |title=Miss Universe 1994 judges announced |url=https://www.upi.com/Archives/1994/05/13/Miss-Universe-1994-judges-announced/1610768801600/ |access-date=12 Enero 2023 |website=United Press International |language=en}}</ref> * Florence LaRue – Amerikanang mangaawit<ref name=":0" /> * Richard Dalton – Estilista at katiwala ni [[Diana, Prinsesa ng Wales|Diana, Prinsesa ng Gales]]<ref name=":0" /> * Beulah Quo – Tsino-Amerikanang aktres<ref name=":0" /> * Emilio T. Yap – Tsino-Pilipinong negosyante at manlilimbag<ref name=":0" /> * Stephanie Beacham – Ingles na aktres<ref name=":0" /> * Jonas McCord – Amerikanong direktor at ''producer<ref name=":0" />'' * Mona Grudt – [[Miss Universe 1990]] mula sa Noruwega<ref name=":0" /> == Mga kandidata == [[Talaksan:Miss Universe 1994 Map.PNG|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1994 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] 77 kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Tanja Wild |21 |Baden-Württemberg |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Solange Magnano<ref>{{Cite web |date=18 Marso 2010 |title=Former Miss Argentina Dies From Cosmetic Buttocks Surgery |url=https://www.huffpost.com/entry/solange-magnano-argentina_n_374716 |access-date=12 Enero 2022 |website=HuffPost |language=en}}</ref> |22 |Santa Fe |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Alexandra Ochoa<ref>{{Cite news |date=19 Abril 1994 |title=Voorbereiding miss--verkiezing |language=nl |trans-title=Miss pageant preparation |pages=5 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644554:mpeg21:p005 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |18 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Michelle van Eimeren<ref>{{Cite web |date=19 Pebrero 2020 |orig-date=28 Enero 2017 |title=Michelle Van Eimeren in Miss Universe 1994 |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/28375/look-michelle-van-eimeren-in-miss-universe-1994/story |access-date=12 Enero 2023 |website=[[GMA Network]] |language=en}}</ref> |22 |[[Brisbane]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Nicola Brighty<ref name=":6">{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=31 Enero 2017 |title=And the winner is… Steve Harvey! |url=https://www.philstar.com/entertainment/2017/01/31/1666994/and-winner-is-steve-harvey |access-date=1 Setyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |21 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Meka Knowles |18 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Christelle Roelandts<ref>{{Cite web |last=Sampayan |first=Anj |date=2 Agosto 2016 |title=Miss Belgium, Miss Colombia, and other Miss Universe 1994 beauties: where are they now? |url=https://www.pep.ph/lifestyle/beauty/33720/miss-belgium-miss-colombia-and-other-miss-universe-1994-beauties-where-are-they-now |access-date=12 Enero 2023 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> |19 |Waremme |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Minorka Mercado<ref>{{Cite web |last=Suárez |first=Orlando |date=7 Hunyo 2022 |title=70 momentos claves en la historia del Miss Venezuela |url=https://eldiario.com/2022/06/07/momentos-claves-miss-venezuela/ |access-date=5 Pebrero 2023 |website=El Diario |language=es}}</ref> |22 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Valéria Peris<ref>{{Cite web |last= |date=20 Agosto 2009 |title=Miss Valéria Péris casa-se em Campinas |trans-title=Miss Valéria Péris gets married in Campinas |url=https://caras.uol.com.br/noivas/miss-valeria-peris-casa-se-em-campinas.phtml |access-date=11 Agosto 2023 |website=Revista CARAS |language=pt-br}}</ref> |23 |Conchal |- |{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Nevena Marinova |20 |[[Sopiya]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Cecilia O'Connor-d'Arlach<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |23 |La Paz |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Jasmin Clifton<ref>{{Cite news |date=18 Oktubre 1993 |title=Jasmin Clifton wint sobere miss-verkiezing |language=nl |trans-title=Jasmin Clifton wins sober miss pageant |pages=3 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010645272:mpeg21:p003 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |26 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Gitte Andersen<ref name=":8">{{Cite web |last=Caparas |first=Celso de Guzman |date=30 Mayo 2004 |title=My fond memories of the 1994 Miss Universe Pageant |url=https://www.philstar.com/entertainment/2004/05/30/251889/my-fond-memories-1994-miss-universe-pageant |access-date=1 Setyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |25 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Ghada El-Salem<ref name=":6" /> |20 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Mafalda Arboleda<ref>{{Cite web |date=7 Oktubre 2018 |title=Así recordó Gabriela Pazmiño su participación en Miss Ecuador |trans-title=This is how Gabriela Pazmiño remembered her participation in Miss Ecuador |url=https://www.metroecuador.com.ec/ec/entretenimiento/2018/10/07/instagram-asi-recordo-gabriela-pazmino-cuando-participo-miss-ecuador.html |access-date=11 Agosto 2023 |website=Metro Ecuador |language=es}}</ref> |18 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Claudia Méndez<ref name=":5" /> |22 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Silvia Lakatošová<ref>{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=25 Marso 2023 |title=Slovak Republic leaves Miss Universe for Miss Earth |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2023/03/25/2253886/slovak-republic-leaves-miss-universe-miss-earth |access-date=1 Setyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |[[Bratislava]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Raquel Rodríguez<ref>{{Cite web |title=Raquel Rodríguez |url=https://www.semana.es/famosos/famoso/raquel-rodriguez/ |access-date=1 Setyembre 2023 |website=Semana |language=es-ES |archive-date=2023-08-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230831185221/https://www.semana.es/famosos/famoso/raquel-rodriguez/ |url-status=dead }}</ref> |20 |Córdoba |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Lu Parker<ref>{{Cite news |last=Lemieux |first=Josh |date=12 Pebrero 1994 |title=S.C.'s Parker crowned Miss USA |language=en |pages=2 |work=Anderson Independent-Mail |url=https://www.newspapers.com/clip/112052525/miss-usa-1994-lu-parker/ |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |26 |Charleston |- |{{Flagicon|EST}} [[Estonya]] |Eva-Maria Laan<ref>{{Cite web |last=Veidemann-Makko |first=Anna-Maria |date=23 Mayo 2023 |title=Sõnasõda: Kibe kõõm ja maakast rasvarull?! Miss Estonia Eva Maria Laan kohtusaagast ekskaasaga: „Olen aastaid kestnud kannatamisest juba tuimaks muutunud!“ |trans-title=War of words: Bitter scabbing and early fat roll?! Miss Estonia Eva Maria Laan from the legal saga with her ex-husband: "I have already become numb from years of suffering!" |url=https://www.ohtuleht.ee/elu/1085748/sonasoda-kibe-koom-ja-maakast-rasvarull-miss-estonia-eva-maria-laan-kohtusaagast-ekskaasaga-olen-aastaid-kestnud-kannatamisest-juba-tuimaks-muutunud |access-date=1 Setyembre 2023 |website=Õhtuleht |language=et}}</ref> |19 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Gran Britanya]] |Michaela Pyke<ref name=":6" /> |22 |Kent |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Rea Toutounzi<ref>{{Cite web |date=3 Agosto 2023 |title=Η Σταρ Ελλάς Ρέα Τουτουνζή ποζάρει με τα γκρίζα μαλλιά της και περνά το μήνυμά της |trans-title=Star Hellas Rhea Tutunzi poses with her gray hair and gets her message across |url=https://www.hello.gr/celebrity-news/i-star-ellas-rea-toutountzi-pozarei-me-ta-gkriza-mallia-tis-kai-perna-to-minyma-tis/ |access-date=1 Setyembre 2023 |website=Hello Magazine |language=el |archive-date=31 Agosto 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230831185222/https://www.hello.gr/celebrity-news/i-star-ellas-rea-toutountzi-pozarei-me-ta-gkriza-mallia-tis-kai-perna-to-minyma-tis/ |url-status=dead }}</ref> |20 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Christina Perez |20 |Agana |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Katya Schoenstedt<ref>{{Cite news |date=4 Mayo 1994 |title=Mensen |language=nl |trans-title=People |pages=18 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644690:mpeg21:p018 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Guatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Angelie Martin<ref>{{Cite web |date=11 Setyembre 2018 |title=The Optimists - Angelie Martin Spencer |url=https://www.jamaicaobserver.com/art-culture/the-optimists-angelie-martin-spencer/ |access-date=1 Setyembre 2023 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |19 |Saint James |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Chiaki Kawahito |21 |[[Tokyo]] |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Elizabeth Tomokane<ref>{{Cite news |last=De la Torre |first=Ferdie |date=29 Marso 1994 |title=Tomokane off to RP in May for Miss Universe |language=en |pages=3 |work=Marianas Variety |url=https://evols.library.manoa.hawaii.edu/server/api/core/bitstreams/3bd340d5-c125-4a01-8a6b-80e8c2f29c51/content |access-date=21 Setyembre 2023 |via=eVols}}</ref> |21 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Jem Haylock<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |23 |Guanaja |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Hoyan Mok<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=16 Hunyo 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |24 |Hong Kong |- |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' |'''[[Sushmita Sen]]'''<ref>{{Cite news |date=6 Agosto 2018 |title=Did you know Sushmita Sen's gown for Miss India was made out of curtain cloth? |language=en |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/did-you-know/did-you-know-sushmita-sens-gown-for-miss-india-was-made-out-of-curtain-cloth/articleshow/65290299.cms |access-date=4 Setyembre 2023 |issn=0971-8257}}</ref> |18 |[[New Delhi]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Pamela Flood<ref>{{Cite web |last=Finneran |first=Aoife |date=20 Setyembre 2017 |title=Five Miss Ireland winners reveal what life was really like after wearing crown |url=https://www.thesun.ie/fabulous/1556449/five-miss-ireland-winners-reveal-how-the-contest-changed-their-lives-70-years-after-the-first-pageant/ |access-date=1 Agosto 2023 |website=The Irish Sun |language=en-ie}}</ref> |22 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Ravit Yarkoni<ref>{{Cite web |last=Icamen |first=Pinky S. |date=12 Mayo 2021 |title=Miss Universe controversial gowns and national costumes through the years |url=https://philstarlife.com/living/106136-miss-universe-controversial-gowns-and-national-costumes? |access-date=18 Setyembre 2023 |website=Philstar Life |language=en}}</ref> |21 |[[Talaan ng mga lungsod sa Israel|Giv'atayim]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Arianna David<ref>{{Cite web |last=Carducci |first=Eva |date=31 Enero 2021 |title=Arianna David, ex Miss Italia, a Domenica Live: «Mazzate dal mio ex e mi ha puntato una pistola alla testa» |trans-title=Arianna David, former Miss Italy, on Domenica Live: «Batted by my ex and he pointed a gun at my head» |url=https://www.ilmattino.it/spettacoli/televisione/arianna_david_domenica_live_mazzate_ex_pistola_faccia_cosa_ha_detto_ultima_ora_31_gennaio_2021-5736753.html |access-date=17 Setyembre 2023 |website=Il Mattino |language=it}}</ref> |20 |[[Roma]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Susanne Rothfos<ref>{{Cite news |date=6 Mayo 1994 |title=People & places |language=en |pages=A2 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=FzofAAAAIBAJ&sjid=L88EAAAAIBAJ&pg=6670%2C1933782 |access-date=18 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |Dawson Creek |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Delia Jon Baptiste<ref>{{Cite book|title=The Virgin Islands Dictionary: A Collection of Words and Phrases so You Could Say It Like We|first=Kareem-Nelson|last=Hull|url=https://books.google.com.ph/books?id=X8ZeDwAAQBAJ&lpg=PT159&ots=-w90Fqlp6o&dq=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&pg=PT159#v=onepage&q=Barbara%20Stevens%20miss%20british%20virgin%20islands&f=false|date=2018|location=Bloomington, Indiana|publisher=AuthorHouse|language=en}}</ref> |18 |Road Town |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Leilani Brown<ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1994 |title='Not even a little picture of me in the papers' |language=en |pages=6 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19940521-1.2.71.2.8 |access-date=17 Hulyo 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |Rarotonga |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Audrey Ebanks |20 |Grand Cayman |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Eulease Walkin |23 |Providenciales |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Carolina Gómez<ref>{{Cite web |last=Gonzalez |first=Daniela |date=2 Marso 2023 |title=Carolina Gómez: Así se veía la mujer cuando fue señorita en Miss Universo |trans-title=Carolina Gómez: This is what the woman looked like when she was a miss in Miss Universe |url=https://www.alo.co/entretenimiento/Carolina-Gomez-Asi-se-veia-la-mujer-cuando-fue-senorita-Colombia-en-Miss-Universo-20230302-0001.html |access-date=17 Setyembre 2023 |website=Revista ALO |language=es}}</ref> |19 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Yasmin Camacho<ref>{{Cite news |last= |date=10 Pebrero 2019 |title=Habla la ex Miss Costa Rica que acusa al ex presidente Óscar Arias de abuso sexual |language=es-PE |trans-title=The former Miss Costa Rica speaks who accuses former president Óscar Arias of sexual abuse |work=El Comercio |url=https://elcomercio.pe/mundo/centroamerica/yazmin-morales-camacho-costa-rica-toco-mis-senos-quede-congelada-ex-miss-acusa-oscar-arias-abuso-sexual-noticia-606277-noticia/ |access-date=17 Setyembre 2023 |issn=1605-3052}}</ref> |23 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Sandy Wagner |20 |[[Lungsod ng Luksemburgo]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Svala Björk Arnardóttir<ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1994 |title=Með kvef og flensu í 39 stiga hita |language=is |trans-title=With a cold and a flu with a temperature of 39 degrees |pages=7 |work=Dagblaðið Vísir |url=https://timarit.is/page/2626314?iabr=on |access-date=18 Setyembre 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |18 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Liza Koh<ref>{{Cite news |last=Yap |first=Peter |date=26 Enero 1994 |title=Moment of glory for new Miss Malaysia |language=en |pages=6 |work=New Straits Times |url=https://books.google.com.ph/books?id=STtOAAAAIBAJ&pg=PA35&dq=%22Miss+universe%22+%221994%22&article_id=6748,2520431&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjK5PDwvbr_AhVEcmwGHaSpBlsQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221994%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |20 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Paola Camilleri |19 |Fleur-de-Lys |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Viveka Babajee<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=29 Hunyo 2010 |title=Miss Mauritius: I'm also a victim |url=https://www.philstar.com/entertainment/2010/06/29/588276/miss-mauritius-im-also-victim |access-date=10 Setyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Fabiola Pérez |18 |Chihuahua |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Barbara Kahatjipara<ref>{{Cite web |date=24 Setyembre 2014 |title=Charges against Barbara Kahatjipara withdrawn |url=https://neweralive.na/posts/charges-barbara-kahatjipara-withdrawn |access-date=4 Setyembre 2023 |website=New Era Live |language=en}}</ref> |21 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Suzan Hart<ref>{{Cite web |title=Meet Ex-Most Beautiful Girl In Nigeria And Her 76-year-old Billionaire Husband |url=https://ng.opera.news/ng/en/entertainment/fb97caa4757753ebca1aed0aef6d28ba |access-date=4 Setyembre 2023 |website=Opera News |language=en |archive-date=2023-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230904050321/https://ng.opera.news/ng/en/entertainment/fb97caa4757753ebca1aed0aef6d28ba |url-status=dead }}</ref> |18 |Benue |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Caroline Sætre<ref>{{Cite web |last=Stave |first=Amanda |date=2023-06-24 |title=(+) Ein sykkylving i kulissene: – Eg har levd litt i mi eiga verd |url=https://www.nyss.no/nyhende/i/8JVl4r/ein-sykkylving-i-kulissene-eg-har-levd-litt-i-mi-eiga-verd |access-date=2023-09-04 |website=nyss.no |language=no}}</ref> |18 |Møre og Romsdal |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Irene van der Laar<ref>{{Cite news |date=30 Marso 1994 |title=Irene de mooiste van Nederland |language=nl |trans-title=Irene the most beautiful in the Netherlands |pages=1 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010692109:mpeg21:p001 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |25 |Leiden |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |María Sofía Velásquez<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |23 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Liliana González<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |23 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Karina Calmet<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |24 |La Molina |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |[[Charlene Gonzales]]<ref>{{Cite web |last=Villano |first=Alexa |date=17 Marso 2018 |title=12 Bb Pilipinas titleholders who entered showbiz |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/197752-binibining-pilipinas-winners-turned-celebrities/ |access-date=4 Setyembre 2023 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |19 |[[Lungsod Quezon]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Henna Meriläinen<ref>{{Cite web |last=Pudas |first=Mari |date=7 Mayo 2020 |title=Vuonna 1994 missiltä kuultiin toinenkin sammakko – voittajalta lipsahti härski toivotus suorassa lähetyksessä |trans-title=In 1994, another frog was heard from the pageant - the winner missed a rude greeting during the live broadcast |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/6f5e8082-4535-43e9-b65b-f2fb0f54189d |access-date=4 Setyembre 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |19 |Tohmajärvi |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Joanna Brykczyńska<ref>{{Cite web |last=Pochrzęst |first=Agnieszka |date=22 Oktubre 2004 |title=Co dalej miss? |trans-title=What's next miss? |url=https://gs24.pl/co-dalej-miss/ar/5147788 |access-date=4 Setyembre 2023 |website=Głos Szczeciński |language=pl-PL}}</ref> |21 |West Pomerania |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Brenda Robles<ref>{{Cite web |last=Lopez |first=Ana Enid |date=17 Marso 2016 |title=Brenda Robles aclara el escándalo de su reinado |trans-title=Brenda Robles clarifies the scandal of her reign |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/farandula/notas/brenda-robles-aclara-el-escandalo-de-su-reinado/ |access-date=4 Setyembre 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |18 |Isabela |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Mónica Pereira<ref name=":8" /> |20 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Valerie Claisse<ref>{{Cite web |last=Mathieu |first=Clement |date=16 Disyembre 2022 |title=Miss France 1994 : Valérie Claisse, la vocation d'une reine de beauté |trans-title=Miss France 1994: Valérie Claisse, the vocation of a beauty queen |url=https://www.parismatch.com/People/Miss-France-1994-Valerie-Claisse-photos-archives-1593023 |access-date=4 Setyembre 2023 |website=Paris Match |language=fr}}</ref> |21 |Saint-Nazaire |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Vielka Valenzuela<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |21 |Concepción de la Vega |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Republika ng Tsina]] |Joanne Wu |25 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]] |Mihaela Ciolacu<ref>{{Cite web |last=Voicu |first=Andreea |date=5 Pebrero 2020 |title=Poze inedite! Cum arătau primele Miss România! Mărioara a fost prima câștigătoare a concursului, în 1928 |trans-title=Unique pictures! What did the first Miss Romania look like! Mărioara was the first winner of the contest, in 1928 |url=https://ciao.ro/cum-aratau-primele-miss-romania-marioara-a-fost-prima-castigatoare-a-concursului-in-1928/ |access-date=9 Hulyo 2023 |website=Ciao.ro |language=ro}}</ref> |20 |[[Bucharest]] |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Inna Zobova<ref>{{Cite web |last=Malpas |first=Anna |date=7 Abril 2011 |title=In the Spotlight |url=https://www.themoscowtimes.com/2011/04/07/in-the-spotlight-6193-a6193 |access-date=4 Setyembre 2023 |website=The Moscow Times |language=en}}</ref> |20 |[[Talaan ng mga lungsod at bayan sa Rusya|Khimki]] |- |{{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Yvette D'Almeida-Chakras<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 2023 |title=Zimbabwe returns to Miss Universe pageant |language=en |work=The Herald |url=https://www.pressreader.com/zimbabwe/the-herald-zimbabwe/20230510/281797108334861 |access-date=4 Setyembre 2023 |via=PressReader}}</ref> |22 |[[Harare]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Paulyn Sun<ref>{{Cite news |date=22 Marso 1994 |title=Rojak helped Paulyn win title |language=en |pages=26 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19940322-1.2.37.7 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Nushara Fernando<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2011 |title=Nushara Fernando Atapattu on Celeb Chat |url=http://archives.dailynews.lk/2011/09/09/fea22.asp |access-date=17 Setyembre 2023 |website=Daily News |language=en |via=Daily News Archives}}</ref> |19 |[[Colombo]] |- |{{Flagicon|SWZ}} [[Eswatini|Suwasilandiya]] |Nicola Smith |20 |[[Mbabane]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Domenique Forsberg<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2008 |title=59 år – och snyggare än någonsin |trans-title=59 years old – and prettier than ever |url=https://www.aftonbladet.se/a/9mkx45 |url-access=subscription |access-date=17 Setyembre 2023 |website=Aftonbladet. |language=sv}}</ref> |25 |Kiruna |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Patricia Fässler<ref>{{Cite web |last=Thommen |first=Ramona |date=3 Pebrero 2011 |title=Patricia Fässler: «Ich bin froh, nicht normal zu sein. Die Normalen ticken alle nicht richtig» |trans-title=Patricia Fässler: 'I'm glad I'm not normal. The normal ones don't all tick right' |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/schweiz/ich-bin-froh-nicht-normal-zu-sein-die-normalen-ticken-alle-nicht-richtig |access-date=4 Setyembre 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |19 |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Areeya Chumsai<ref>{{Cite web |date=3 Setyembre 2007 |title=Charlene Gonzalez in Thailand |url=https://www.pep.ph/lifestyle/13985/charlene-gonzalez-in-thailand |access-date=17 Setyembre 2023 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> |22 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Goong Sun-young |21 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Lorca Gatcliffe |24 |[[Port of Spain]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Constanza Barbieri |18 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Maria Vasiliou |19 |[[Nicosia]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Banu Usluer |19 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|HUN}} [[Unggriya|Unggarya]] |Szilvia Forian |21 |Karcag |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Leonora Dibueno<ref name=":8" /> |27 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Pilipinas]] [[Kategorya:1994]] [[Kategorya:Miss Universe]] 84mc5w7pzufwoftv5t5rap2i4hwd5y9 0 321816 2167302 2156063 2025-07-03T10:45:44Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167302 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''Chelsi Smith''' <br> '''{{flagicon|United States}} [[Estados Unidos]]'''|congeniality=Toyin Raji <br> {{flagicon|NGR}} [[Niherya]]|photogenic=Petra Hultgren <br> {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]|best national costume=María Reyes <br> {{flagicon|ESP}} [[Espanya]]|date=Mayo 12, 1995|presenters={{Hlist|Bob Goen|Daisy Fuentes}}|acts=Jon Secada|venue=Windhoek Country Club Resort, [[Windhoek]], [[Namibya]]|broadcaster=<small>'''Internasyonal''':</small><br>{{Hlist|[[CBS]]}}<small>'''Opisyal''':</small><br>{{Hlist|Namibian Broadcasting Corporation}}|entrants=82|placements=10|debuts={{Hlist|[[Zambia|Sambia]]|[[Seykelas]]|[[Ukranya]]}}|withdraws={{Hlist|[[Arhentina]]|[[Belhika]]|[[Honduras]]|[[Luksemburgo]]|[[Zimbabwe|Simbabwe]]|[[Suwasilandiya]]}}|returns={{Hlist|[[Belis]]|[[Bonaire]]|[[Indonesya]]|[[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|[[Kenya]]|[[Nikaragwa]]|[[Republikang Tseko]]|[[Timog Aprika]]}}|before=[[Miss Universe 1994|1994]]|next=[[Miss Universe 1996|1996]]}} Ang '''Miss Universe 1995''', ay ang ika-44 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Windhoek Country Club Resort sa [[Windhoek]], [[Namibia|Namibya]] noong Mayo 12, 1995. Ito ang kauna-unahang edisyon na ginanap sa [[Aprika]].<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1995 |title=She's Miss Universe |language=en |pages=1 |work=Richmond Free Press |url=https://virginiachronicle.com/?a=d&d=RFP19950518.1.1&srpos=1&e=01-01-1995-31-12-1995--en-20--1--txt-txIN-%22miss+universe%22------- |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Virginia Chronicle}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Sushmita Sen]] ng [[Indiya]] si Chelsi Smith ng [[Estados Unidos]] bilang Miss Universe 1995.<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1995 |title=Texan named Miss Universe |language=en |pages=5A |work=The Albany Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=netEAAAAIBAJ&sjid=L7cMAAAAIBAJ&pg=1212%2C2323910 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |last=Linville |first=Jeff |date=14 Mayo 1995 |title=Miss Universe victory thrills local family |language=en |pages=1, 3A |work=The Mount Airy News |url=https://news.google.com/newspapers?id=9uU_AAAAIBAJ&sjid=X1gMAAAAIBAJ&pg=1859%2C4532329 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1995 |title=Miss Universe is cutting school |language=en |pages=2A |work=The News-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=XNghAAAAIBAJ&sjid=hJ8FAAAAIBAJ&pg=3925%2C5963346 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ito ang ikaanim na tagumpay ng Estados Unidos sa kasaysayan ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Kelly |first=Sean |date=13 Mayo 1995 |title=Miss USA named Miss Universe |language=en |pages=3A |work=Lewiston Morning Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=bGlfAAAAIBAJ&sjid=sC4MAAAAIBAJ&pg=3047%2C3101657 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1995 |title=Texan crowned new Miss Universe |language=en |pages=2A |work=Gainesville Sun |url=https://news.google.com/newspapers?id=LERWAAAAIBAJ&sjid=reoDAAAAIBAJ&pg=3165%2C2985849 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1995 |title=Miss USA wins Miss Universe pageant |language=en |pages=2A |work=Lawrence Journal-World |url=https://news.google.com/newspapers?id=CkYyAAAAIBAJ&sjid=jOYFAAAAIBAJ&pg=6248%2C4185706 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Manpreet Brar ng [[Indiya]], habang nagtapos bilang second runner-up si Lana Buchberger ng [[Canada|Kanada]].<ref name=":2">{{Cite news |last=Kelly |first=Sean |date=13 Mayo 1995 |title=Miss USA named Miss Universe |language=en |pages=3A |work=Lewiston Morning Tribune |url=https://books.google.com.ph/books?id=bGlfAAAAIBAJ&pg=PA3&dq=%22Miss+universe%22+%221995%22&article_id=3047,3101657&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwig15L7xLr_AhXXSWwGHbgKChUQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221995%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1995 |title=American wins Miss Universe title |language=en |pages=1 |work=New Straits Times |url=https://books.google.com.ph/books?id=Yx9PAAAAIBAJ&pg=PA1&dq=%22Lana+Buchberger%22&article_id=3513,1258935&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiS1cWByrr_AhUYcGwGHbpdDbcQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Lana%20Buchberger%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1995 |title=New Miss Universe named |language=en |pages=2A |work=The Dispatch |url=https://news.google.com/newspapers?id=2u4bAAAAIBAJ&sjid=CFMEAAAAIBAJ&pg=5365%2C1211721 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Mga kandidata mula sa 82 bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Goen ang kompetisyon, samantalang si Daisy Fuentes ang nagsilbi bilang ''backstage correspondent''.<ref>{{Cite news |date=12 Mayo 1995 |title=Tune in tonight |language=en |pages=W19 |work=Reading Eagle |url=https://news.google.com/newspapers?id=WxkyAAAAIBAJ&sjid=D6IFAAAAIBAJ&pg=5643%2C6646954 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagtanghal si Jon Salceda sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=8 Mayo 1995 |title=Simon dishes the dirt musically |language=en |pages=10A |work=Lewiston Morning Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=Z2lfAAAAIBAJ&sjid=sC4MAAAAIBAJ&pg=5065%2C1898647 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Windhoek Country Club Resort (2018).jpg|thumb|250x250px|Windhoek Country Club Resort, ang lokasyon ng Miss Universe 1995]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Ilang araw bago ang pinal na kompetisyon ng Miss Universe 1993 na ginanapa sa Lungsod ng Mehiko, inanusyo ng pangulo ng Miss Mexico Organization na si Carlos Guerrero na muling gaganapin sa Mehiko ang Miss Universe sa taong 1995.<ref>{{Cite news |date=22 Mayo 1993 |title=Acapulco to host Miss Universe |language=en |pages=10 |work=Oxnard Press-Courier |url=https://news.google.com/newspapers?id=32RLAAAAIBAJ&sjid=9CMNAAAAIBAJ&pg=2144%2C4942058 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Kalaunan ay hindi natuloy ang mga negosasyon, at muling ginanap ang Miss Universe sa Mehiko noong [[Miss Universe 2007|2007]].<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Pebrero 2007 |title=México será sede de Miss Universo 2007 |trans-title=Mexico will host Miss Universe 2007 |url=https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2007/mexico-sera-sede-de-miss-universo-2007.html |access-date=30 Agosto 2023 |website=El Siglo de Torreón |language=es}}</ref> Inalok rin ng Miss Universe Inc. ang Pilipinas upang idaos ang Miss Universe ''pageant'' sa taong 1995.<ref name=":3">{{Cite news |last=Gagelonia |first=Gynna P. |date=24 Hunyo 1993 |title=Carlos swears not go overboard with budget |language=en |pages=6 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=e68jAAAAIBAJ&sjid=3goEAAAAIBAJ&pg=6672%2C3592644 |access-date=6 Hulyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Subalit, napagdesisyunan ng noo'y Pangulo ng Pilipinas na si [[Fidel V. Ramos]] na idaos ang kompetisyon sa taong 1994 dahil magaganap ang pangkalahatang halalan sa Pilipinas sa Mayo 1995.<ref name=":3" /><ref name=":1">{{Cite news |date=14 Hunyo 1993 |title=RP to host Miss Universe '94 |language=en |pages=3 |work=Manila Standard |url=https://books.google.com.ph/books?id=qGo0AAAAIBAJ&pg=PA60&dq=%22Miss+universe%22+%221994%22&article_id=2517,2036881&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiCqpCdw7r_AhV_U2wGHer2CI04KBDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221994%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 Setyembre 1993 |title=All systems go for '94 Miss Universe |language=en |pages=22 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=smYVAAAAIBAJ&sjid=FwsEAAAAIBAJ&pg=6620%2C3584133 |access-date=16 Agosto 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Kalaunan ay inanunsyo rin ng Miss Universe Inc. na gaganapin ang edisyong sa Namibya. Ito ang kauna-unahan at katangi-tanging edisyon ng Miss Universe na ginanap sa kontinente ng Aprika. === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 82 bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Unang sumali sa edisyong ito ang mga bansang Sambia, Seykelas, at Ukranya, at bumalik ang mga bansang Belis, Bonaire, Indonesya, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Kenya, Nikaragwa, Republikang Tseko, at Timog Aprika. Huling sumali noong [[Miss Universe 1978|1978]] ang Bonaire, noong [[Miss Universe 1983|1983]] ang Indonesya, noong [[Miss Universe 1984|1984]] ang Timog Aprika, noong [[Miss Universe 1992|1992]] ang Kenya, at noong [[Miss Universe 1993|1993]] ang Belis, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Nikaragwa, at Republikang Tseko. Hindi Cecilia Gagliano ng Arhentina dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali ang mga bansang Belhika, Honduras,<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> Luksemburgo, Simbabwe, at Suwasilandiya sa edisyong ito matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 1995''' | * '''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' – '''Chelsi Smith'''<ref>{{Cite web |last=Gonzales |first=Carolina |date=26 Hunyo 2015 |title=21 years ago: First African-American crowned Miss Texas |url=https://www.mrt.com/this-forgotten-day-in-houston/article/21-years-ago-First-African-American-crowned-Miss-6351610.php |access-date=19 Setyembre 2023 |website=Midland Reporter-Telegram |language=en-US}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Manpreet Brar<ref name=":2" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Lana Buchberger<ref name=":2" /> |- | Top 6 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Denyse Floreano<ref name=":4">{{Cite web |last=De Los Reyes |first=Sara |date=10 Disyembre 2019 |title=The Women Of Color Who Made History By Winning The Miss Universe Title |url=https://metro.style/people/society-personalities/women-of-color-miss-universe-titleholders/21762 |access-date=21 Setyembre 2023 |website=Metro Magazine |language=en}}</ref> * {{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Desirée Lowry<ref name=":4" /> * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Arlene Peterkin<ref name=":4" /> |- | Top 10 | * {{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] – Eleonora Carrillo<ref name=":4" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Tatiana Castro<ref name=":4" /> * {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] – Cándida Lara<ref name=":4" /> * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Augustine Masilela<ref name=":4" /> |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#d9eefb;" | |Top 6 |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !'''Katampatan''' !Top 6 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' | '''9.639 (3)''' | '''9.719 (1)''' | '''9.656 (7)''' |'''9.671 (1)''' | '''9.789 (2)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] | 9.573 (4) | 9.378 (8) | 9.700 (3) |9.550 (6) | 9.748 (3) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | 9.538 (5) | 9.598 (2) | 9.789 (1) |9.641 (2) | 9.818 (1) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] | 9.499 (7) | 9.515 (6) | 9.674 (5) |9.563 (5) | 9.724 (4) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] | 9.653 (2) | 9.561 (5) | 9.661 (6) |9.625 (3) | 9.658 (5) |- style="background-color:#d9eefb;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] | 9.499 (7) | 9.566 (4) | 9.705 (2) |9.590 (4) | 9.425 (6) |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | 9.525 (6) | 9.348 (9) | 9.688 (4) |9.520 (7) | rowspan="4" | |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] | 9.674 (1) | 9.305 (10) | 9.531 (10) |9.503 (8) |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] | 9.219 (9) | 9.573 (3) | 9.573 (9) |9.455 (9) |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | 9.020 (10) | 9.430 (7) | 9.599 (8) |9.350 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Petra Hultgren<ref name=":0">{{Cite news |date=11 Mayo 1995 |title=American wins Miss Universe title, elephant |language=en |pages=10A |work=The News-Journal |url=https://books.google.com.ph/books?id=WtghAAAAIBAJ&pg=PA80&dq=%22Miss+universe%22+%221995%22&article_id=1424,5525804&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwig15L7xLr_AhXXSWwGHbgKChUQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Miss%20universe%22%20%221995%22&f=false |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] – Toyin Raji<ref name=":0" /> |- |Best National Costume | * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – María Reyes<ref name=":0" /> |- |Vibrance Most Beautiful Hair Award | * {{PER}} – Paola Dellepiane |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1990|1990]], 10 ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang anim na pinalista. Anim na pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa final question at final walk. === Komite sa pagpili === * Ann Magnuson – Amerikanang aktres at mangaawit * Zakes Mokae – Timog Aprikanong aktor * Lucero – Mehikanong mangaawit at aktor<ref>{{Cite news |date=21 Mayo 1995 |title=Lucero visita el programa de 'Chabeli' |language=es |trans-title=Lucero visits Chabeli's program |pages=61 |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=3U5bAAAAIBAJ&sjid=QFANAAAAIBAJ&pg=6286%2C5273184 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> * Dan McVicar – Amerikanong aktor * Natasha Alexandrovna – Rusong mangaawit * Phil Gallo – Mamamahayag * Vanessa Bell Calloway – Aprikano-Amerikanang aktres * Peter Kwong – Asyano-Amerikanong aktor * Freddy Taylor – Amerikanong aktor * Irene Sáez – [[Miss Universe 1981]] mula sa Beneswela == Mga kandidata == [[Talaksan:Miss Universe 1995 map.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1995 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] 82 kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Ilka Endres |25 |[[Aachen]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Marie-Denise Herrlein<ref>{{Cite news |date=20 Abril 1995 |title=Miss Aruba naar Namibië |language=nl |trans-title=Miss Aruba to Namibia |pages=6 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644829:mpeg21:p006 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |San Nicolaas |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Jacqueline Shooter<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1995 |title=Pageant rehearsal |language=en |pages=7 |work=Daily Union |url=https://news.google.com/newspapers?id=891EAAAAIBAJ&sjid=x7YMAAAAIBAJ&pg=2784%2C2238988 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |20 |Gold Coast |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Shelley Edwards |23 |Auckland |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Shammine Lindsay<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1995 |title=Namibia's beauty hopes |language=en |pages=40 |work=The New Paper |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newpaper19950513-1.1.40 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |20 |Grand Bahama |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Deborah Wade<ref>{{Cite news |date=26 Abril 1995 |title=Kandidaten Miss Universe in Namibië |language=nl |trans-title=Miss Universe Candidates in Namibia |pages=18 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644834:mpeg21:p018 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Denyse Floreano<ref>{{Cite web |last=Suárez |first=Orlando |date=7 Hunyo 2022 |title=70 momentos claves en la historia del Miss Venezuela |url=https://eldiario.com/2022/06/07/momentos-claves-miss-venezuela/ |access-date=5 Pebrero 2023 |website=El Diario |language=es}}</ref> |18 |Ciudad Ojeda |- |{{flagicon|Bonaire}} [[Bonaire]] |Donna Landwier<ref>{{Cite news |date=22 Abril 1995 |title=Donna Landweer naar Miss Universe |language=nl |trans-title=Donna Landweer to Miss Universe |pages=11 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644831:mpeg21:p011 |access-date=1 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |20 |Kralendijk |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Renata Bessa<ref>{{Cite web |last= |first= |date=30 Setyembre 2016 |title=Renata Bessa faz a coroa do Miss Brasil 2016 |trans-title=Renata Bessa takes the Miss Brazil 2016 crown |url=https://caras.uol.com.br/fashion/renata-bessa-faz-coroa-do-miss-brasil-2016.phtml |access-date=18 Setyembre 2023 |website=Revista CARAS |language=pt-br}}</ref> |18 |Contagem |- |{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Boiana Dimitrova |18 |Pleven |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Sandra Rivero<ref>{{Cite web |date=29 Hulyo 2017 |title=El título les dio alegrías, trabajo y fama que aún saborean |url=https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |access-date=19 Disyembre 2022 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=23 Oktubre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231023090330/https://eldeber.com.bo/sociales/el-titulo-les-dio-alegrias-trabajo-y-fama-que-aun-saborean_32650 |url-status=dead }}</ref> |22 |Santa Cruz |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Maruschka Jansen<ref>{{Cite news |date=10 Abril 1995 |title=Marouschka tekent voor Miss Universe |language=nl |trans-title=Marouschka signs for Miss Universe |pages=3 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644823:mpeg21:p003 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> |24 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Tina Dam |22 |Aalborg |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Nadia Ezz |22 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Radmila Pandzic<ref>{{Cite web |date=11 Hulyo 2022 |title=Así lucía Gisella Bayona cuando fue candidata a Miss Ecuador en 1994 |trans-title=This is what Gisella Bayona looked like when she was a candidate for Miss Ecuador in 1994 |url=https://www.metroecuador.com.ec/entretenimiento/2022/07/11/fotos-asi-lucia-gisella-bayona-cuando-fue-candidata-a-miss-ecuador-en-1994/ |access-date=18 Setyembre 2023 |website=Metro Ecuador |language=es}}</ref> |22 |Manabí |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Eleonora Carrillo<ref name=":5">{{Cite web |last=Monge |first=Osmín |date=27 Enero 2023 |title=Eleonora Carrillo recordó su clasificación en Miss Universo |trans-title=Eleonora Carrillo recalled her classification in Miss Universe 1995 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/eleonora-carrillo-recordo-clasificacion-miss-universo1995/1035087/2023/ |access-date=16 Abril 2023 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref> |19 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Nikoleta Meszarosova<ref>{{Cite web |date=16 Setyembre 2008 |title=Nikoleta Brosmanová vyhrala súťaž krásy Miss Slovensko 1994 |trans-title=Nikoleta Brosmanová won the Miss Slovakia 1994 beauty contest |url=https://www.rimava.sk/publicistika/nazory-vox-populi/nikoleta-brosmanova-vyhrala-v-roku-sutaz-miss-slovensko-1994/ |access-date=18 Setyembre 2023 |website=Rimava.sk |language=sk-SK}}</ref> |20 |Bratislava |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |María Reyes<ref>{{Cite web |date=23 Abril 2023 |title=Así ha cambiado María Reyes, de Miss España a estrella del rock |trans-title=This is how María Reyes has changed, from Miss Spain to rock star |url=https://www.lavanguardia.com/magazine/moda/20230423/8903741/asi-cambiado-maria-reyes.html |access-date=18 Setyembre 2023 |website=La Vanguardia |language=es}}</ref> |18 |Soria |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |'''Chelsi Smith'''<ref>{{Cite news |date=11 Pebrero 1995 |title=Texas representative named Miss USA |language=en |pages=7A |work=The Victoria Advocate |url=https://news.google.com/newspapers?id=4tlOAAAAIBAJ&sjid=G0sDAAAAIBAJ&dq=miss-usa&pg=4288%2C2074464 |access-date=12 Enero 2023}}</ref> |21 |[[Houston]] |- |{{Flagicon|EST}} [[Estonya]] |Enel Eha<ref>{{Cite web |last=Kann |first=Eda-Liis |date=25 Enero 2017 |title=Millist elu elab Miss Estonia 1995, Enel Eha? |trans-title=What kind of life does Miss Estonia 1995, Enel Eha, live? |url=https://reporter.kanal2.ee/3992217/millist-elu-elab-miss-estonia-1995-enel-eha |access-date=18 Setyembre 2023 |website=Reporter |language=et}}</ref> |19 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Gran Britanya]] |Sarah-Jane Southwick<ref>{{Cite news |date=29 Hunyo 1998 |title=Ref in lovematch |language=en |work=The Mirror |url=https://www.thefreelibrary.com/REF+IN+LOVEMATCH.-a060676133 |access-date=18 Setyembre 2023 |via=The Free Library}}</ref> |19 |Nottingham |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Helen Papaioannou |25 |[[Tesalonica]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Alia Tui Stevens |23 |Chalan Pago |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Indira Chinchilla<ref>{{Cite news |date=30 Abril 1995 |title=Las senoritas se divierten |language=es |trans-title=The ladies have fun |pages=2D |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=XGFbAAAAIBAJ&sjid=R1ANAAAAIBAJ&pg=6420%2C7408000 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |23 |[[Lungsod ng Guatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Justine Willoughby<ref>{{Cite web |date=4 Setyembre 2012 |title=Jamaica 1995 |url=https://www.jamaicaobserver.com/teenage/jamaica-1995/ |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |23 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Narumi Saeki<ref>{{Cite news |date=6 Mayo 1995 |title=Miss Universe contestants |language=en |pages=24 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=PA5PAAAAIBAJ&sjid=ZB8EAAAAIBAJ&pg=2250%2C2179499 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |[[Tokyo]] |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Karah Kirschenheiter<ref>{{Cite news |last=De la Torre |first=Ferdie |date=21 Pebrero 1995 |title=NMI beauty title go to Kirschenheiter, Tudela |language=en |pages=1, 3 |work=Marianas Variety |url=https://evols.library.manoa.hawaii.edu/server/api/core/bitstreams/49726d7f-e746-4afc-9355-1976ba049afd/content |access-date=21 Setyembre 2023 |via=eVols}}</ref> |18 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Halina Tam<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=12 Enero 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |22 |Hong Kong |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungriya]] |Andrea Harsanyi<ref>{{Cite web |last=Gabriella |first=Pákozdi |date=21 Hulyo 2014 |title=A szépségkirálynő-jelölteket is túlragyogta! Nézd meg, miben állt színpadra Osvárt Andrea |trans-title=She also outshined the beauty queen candidates! See what Andrea Osvárt was wearing on stage |url=http://www.femina.hu/hazai_sztar/osvart_andrea_miss_world_hungary_2014_lapozgato |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Femina |language=hu}}</ref> |20 |Győr |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Manpreet Brar<ref>{{Cite web |date=24 Marso 2011 |title=Miss India Winners 1995 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/Ruchi-Malhotra-Femina-Miss-India-Asia-Pacific-1995-gets-crowned/eventshow/7780145.cms |access-date=12 Enero 2023 |website=The Times of India |language=en }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |22 |[[Delhi]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Susanty Manuhutu<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2018 |title=8 Finalis Puteri Indonesia Ini Sukses di Luar Dunia Hiburan |trans-title=These 8 Miss Indonesia Finalists are Successful Outside the World of Entertainment |url=https://www.suara.com/entertainment/2018/09/09/172622/8-finalis-puteri-indonesia-ini-sukses-di-luar-dunia-hiburan |access-date=31 Agosto 2023 |website=Suara |language=id}}</ref> |21 |[[Jakarta]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Anna Marie McCarthy<ref>{{Cite web |last=Clarke |first=Victoria Mary |date=30 Nobyembre 2003 |title=The World at her feet |url=https://www.independent.ie/life/the-world-at-her-feet/26237603.html |access-date=21 Setyembre 2023 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |23 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Yana Kalman<ref>{{Cite web |last=Cashman |first=Greer Fay |date=31 Agosto 2010 |title=Grapevine: Closing a Circle |url=https://www.jpost.com/israel/grapevine-closing-a-circle |access-date=21 Setyembre 2023 |website=The Jerusalem Post |language=en-US}}</ref> |20 |[[Tel-Abib]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Alessandra Meloni<ref>{{Cite web |date=3 Setyembre 2018 |title=3 settembre 1994, la cagliaritana Alessandra Meloni è Miss Italia |trans-title=3 September 1994, Alessandra Meloni from Cagliari is Miss Italia |url=https://www.unionesarda.it/foto/cronaca-sardegna/accaddeoggi-3-settembre-1994-la-cagliaritana-alessandra-meloni-e-miss-italia-iegi52ix |access-date=19 Setyembre 2023 |website=L'Unione Sarda |language=it}}</ref> |22 |[[Cerdeña|Cagliari]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Lana Buchberger<ref>{{Cite web |last=Rosenthal |first=Ken |date=19 Nobyembre 1995 |title=Yee-hah! Saddle up for Cup party |url=https://www.baltimoresun.com/news/bs-xpm-1995-11-19-1995323150-story.html |access-date=19 Setyembre 2023 |website=Baltimore Sun |language=en}}</ref> |20 |[[Alberta|Calgary]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Elaine Patricia Henry |20 |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Kim Boschulte<ref>{{Cite book|title=Queen of the Virgins|first=M. Cynthia|last=Oliver|url=https://www.google.com.ph/books/edition/Queen_of_the_Virgins/lv18EAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=Kim%20Boschulte&pg=PT238&printsec=frontcover|date=30 Hunyo 2010|publisher=University Press of Mississippi|language=en}}</ref> |24 |Saint Thomas |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Tarita Brown |20 |Rarotonga |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Anita Bush<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1995 |title=Embajadoras de la belleza |language=es |trans-title=Beauty ambassadors |pages=5B |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=zk5bAAAAIBAJ&sjid=QFANAAAAIBAJ&pg=1329%2C271821 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |Grand Cayman |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Sharleen Grant |24 |Grand Turk |- |{{flagicon|KEN}} [[Kenya]] |Josephine Mbatia |25 |[[Nairobi]] |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Tatiana Castro<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2009 |title=Tatiana Castro Abuchaibe, una ex Señorita Colombia que se volvió pastora cristiana |trans-title=Tatiana Castro Abuchaibe, a former Miss Colombia who became a Christian pastor |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/CMS-4953618 |access-date=20 Setyembre 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |21 |[[Bogotá]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Beatriz Alvarado<ref>{{Cite web |date=28 Hulyo 2007 |title=Ex Miss Costa Rica a California |trans-title=Ex Miss Costa Rica in California |url=https://www.nacion.com/archivo/ex-miss-costa-rica-a-california/LMBBQNGBBVDZVERCQSQ6PIKFUE/story/ |access-date=20 Setyembre 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |19 |Alajuela |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Margret Skuladóttir Sigurz |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Suziela Azrai |18 |Klang |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Sonia Massa |20 |Fleur-de-Lys |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Marie Priscilla Mardaymootoo |25 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Luz María Zetina<ref>{{Cite web |date=28 Mayo 2021 |title=Luz María Zetina vivió un infierno al representar a México en Miss Universo, así la humillaron |trans-title=Luz María Zetina lived hell representing Mexico in Miss Universe, this is how they humiliated her |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2021/5/28/luz-maria-zetina-vivio-un-infierno-al-representar-mexico-en-miss-universo-asi-la-humillaron-video-300977.html |access-date=20 Setyembre 2023 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Mehiko]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Patricia Burt<ref>{{Cite web |date=12 Abril 2007 |title=Beauty Pageant Launched |url=https://kundana.com.na/posts/beauty-pageant-launched |archive-url=https://web.archive.org/web/20231108024319/https://kundana.com.na/posts/beauty-pageant-launched |archive-date=8 Nobyembre 2023 |access-date=20 Setyembre 2023 |website=New Era Live |language=en}}</ref> |20 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Toyin Raji<ref>{{Cite web |date=1 Mayo 2019 |title=MBGN in search of Every Woman |url=https://thenationonlineng.net/mbgn-in-search-of-every-woman/ |access-date=21 Setyembre 2023 |website=The Nation |language=en}}</ref> |22 |Kogi |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Linda Clerk<ref>{{Cite web |last=Amador |first=Maria Jose |date=23 Mayo 2006 |title=Madre de dos niños y viene un tercero |trans-title=Mother of two children and a third is coming |url=https://www.laprensani.com/2006/05/23/suplemento/nosotras/1738307-madre-de-dos-ninos-y-viene-un-tercero |access-date=20 Setyembre 2023 |website=La Prensa |language=es}}</ref> |22 |[[Managua]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Lena Sandvik<ref>{{Cite news |date=8 Mayo 1995 |title=Quartet of contestants |language=en |pages=A2 |work=The Day |url=https://news.google.com/newspapers?id=CA0iAAAAIBAJ&sjid=xXYFAAAAIBAJ&pg=1441%2C1610137 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |23 |Østfold |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Chantal van Woensel<ref>{{Cite news |date=28 Abril 1995 |title=Chantal nieuwe Miss Holland |language=nl |trans-title=Chantal new Miss Holland |pages=3 |work=Dutch Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/220403534?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=20 Setyembre 2023 |via=Trove}}</ref> |22 |Zeeland |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Michele Sage<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |25 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Bettina Barboza<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |19 |[[Asuncion]] |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Paola Dellepiane<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Mayo 2013 |title=Ex-Miss Perú Paola Dellepianie también se extirpó los senos |url=https://peru21.pe/espectaculos/ex-miss-peru-paola-dellepianie-extirpo-senos-106911-noticia/ |access-date=12 Enero 2023 |website=Peru21 |language=es}}</ref> |18 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Joanne Santos<ref>{{Cite news |last=Rosales |first=Francisco M. |date=14 Marso 1995 |title=Towering Pampango lass wins Bb. Pilipinas-Universe crown |language=en |pages=6 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=vWUVAAAAIBAJ&sjid=ygoEAAAAIBAJ&pg=6562%2C1975873 |access-date=11 Hunyo 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Heli Pirhonen<ref>{{Cite web |last=Lehtkanto |first=Katariina |date=21 Nobyembre 2020 |title=Heli Pirhonen valittiin 25 vuotta sitten Suomen kauneimmaksi – jäi nuorena leskeksi, uusi onni vuosien jälkeen |trans-title=Heli Pirhonen was voted the most beautiful in Finland 25 years ago - widowed at a young age, new happiness after years |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/f1850456-6f41-41d2-ad76-0568e5b2133c |access-date=12 Setyembre 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |20 |Kitee |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Magdalena Pecikiewicz<ref>{{Cite web |date=13 Marso 2010 |title=Królowa odda koronę |trans-title=The queen will return the crown |url=https://bielsko.biala.pl/reportaze/23733/krolowa-odda-korone |access-date=19 Setyembre 2023 |website=Bielsko.biala.pl |language=pl}}</ref> |19 |[[Silesya]] |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Desirée Lowry<ref>{{Cite web |date=7 Hunyo 2023 |title=Desirée Lowry: de Miss Universe a la radio y la televisión |trans-title=Desirée Lowry: from Miss Universe to radio and television |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas/fotogalerias/desiree-lowry-de-miss-universe-a-la-radio-y-la-television/ |access-date=12 Setyembre 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |22 |Corozal |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Adriana Iria |19 |Faro |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Corine Lauret<ref>{{Cite web |date=25 Agosto 2023 |title=Miss Réunion : Les derniers réglages avant le grand soir |trans-title=Miss Reunion: The final adjustments before the big night |url=https://www.clicanoo.re/article/societe/2023/08/25/miss-reunion-les-derniers-reglages-avant-le-grand-soir-64e808524bd22 |access-date=21 Setyembre 2023 |website=Clicanoo |language=fr }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |21 |[[Réunion]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Cándida Lara<ref>{{Cite web |last= |first= |date=4 Hunyo 2021 |title=Hace 18 años Amelia Vega se coronó en el Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/hace-18-anos-amelia-vega-se-corono-en-el-miss-universo-EL26699296 |access-date=26 Enero 2023 |website=Diario Libre |language=es}}</ref> |23 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Eva Kotulánová<ref>{{Cite web |last=Štěpánová |first=Kateřina |date=4 Hunyo 2016 |title=Kam zmizela Miss 1994 Eva Kotulánová? Dobře se vdala a staví domy na stromech! |trans-title=Where did Miss 1994 Eva Kotulánová go? She married well and builds tree houses! |url=https://www.blesk.cz/clanek/celebrity-ceske-celebrity/397844/kam-zmizela-miss-1994-eva-kotulanova-dobre-se-vdala-a-stavi-domy-na-stromech.html |access-date=18 Setyembre 2023 |website=Blesk.cz |language=cs}}</ref> |20 |Brno |- |{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]] |Monika Grosu<ref>{{Cite web |last=Voicu |first=Andreea |date=5 Pebrero 2020 |title=Poze inedite! Cum arătau primele Miss România! Mărioara a fost prima câștigătoare a concursului, în 1928 |trans-title=Unique pictures! What did the first Miss Romania look like! Mărioara was the first winner of the contest, in 1928 |url=https://ciao.ro/cum-aratau-primele-miss-romania-marioara-a-fost-prima-castigatoare-a-concursului-in-1928/ |access-date=9 Hulyo 2023 |website=Ciao.ro |language=ro}}</ref> |20 |[[Bukarest]] |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Yulia Alekseeva |22 |[[Mosku]] |- |{{flagicon|ZMB}} [[Sambia|Sámbia]] |Luo Trica Punabantu |19 |[[Lusaka]] |- |{{Flagicon image|Flag of Seychelles (1977–1996).svg}} [[Seychelles|Seykelas]] |Maria Payet<ref>{{Cite web |last=Nicette |first=Sedrick |date=18 Enero 2023 |title=Miss Universe: Seychelles' beauty queen returns home and praises impact of pageant |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/18056/Miss+Universe+Seychelles%27+beauty+queen+returns+home+and+praises+impact+of+pageant |access-date=19 Setyembre 2023 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref> |21 |Mahé |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Tun Neesa Abdullah<ref>{{Cite news |last=Phan |first=Ming Yen |date=13 Marso 1995 |title=Accounts manager is Miss S'pore-Universe |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19950313-1.2.60.4.2 |access-date=12 Setyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |23 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Shivani Vasagam<ref>{{Cite web |last=Liyanage |first=Jayanthi |title=Charisma all the way...... |url=https://archives.sundayobserver.lk/2002/06/16/mag05.html |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Sunday Observer |language=en}}</ref> |24 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Petra Hultgren<ref>{{Cite web |last=Oxblod |first=Aino |date=22 Abril 2021 |title=Petra Hultgren vann Fröken Sverige och blev skådespelare – sen försvann hon |trans-title=Petra Hultgren won Miss Sweden and became an actress - then she disappeared |url=https://www.femina.se/nostalgi/petra-hultgren-vann-froken-sverige-och-blev-skadis-sen-forsvann-hon/7477304 |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Femina |language=sv-SE}}</ref> |23 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Sarah Briguet<ref>{{Cite web |date=1 Setyembre 2021 |title=Sarah Briguet: «Je commence une nouvelle vie à 50 ans» |trans-title=Sarah Briguet: “I’m starting a new life at 50” |url=https://www.illustre.ch/magazine/sarah-briguet-je-commence-une-nouvelle-vie-a-50-ans-347324 |access-date=20 Setyembre 2023 |website=L'Illustré |language=fr-CH}}</ref> |24 |[[Geneva]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Phavadee Vichienrat |20 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Taywan]] |Liao Chia-Yi |18 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Han Sung-joo |20 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Augustine Masilela<ref>{{Cite web |last= |first= |date=23 Agosto 2012 |title=Augustine Masilela-Chuene’s new life |url=https://www.news24.com/drum/news/augustine-masilela-chuenes-new-life-20170728 |access-date=26 Enero 2023 |website=Drum |language=en-US |via=News 24}}</ref> |26 |[[Johannesburg]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Arlene Peterkin<ref>{{Cite web |last=Belix |first=Ceola |date=5 Oktubre 2018 |title=8 times Miss Trinidad & Tobago shone at the Miss Universe pageant |url=https://tt.loopnews.com/content/8-times-miss-trinidad-tobago-shone-miss-universe-pageant |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Loop News |language=en}}</ref> |27 |[[Puerto Espanya]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Paola Falcone<ref>{{Cite web |date=5 Setyembre 2023 |title=Así luce ahora Paola Falcone, coanimadora del histórico 'Venga Conmigo' |trans-title=This is what Paola Falcone looks like now, co-host of the historic 'Venga Conmigo' |url=http://www.13.cl/rec/blog/asi-luce-ahora-paola-falcone-coanimadora-del-historico-venga-conmigo-0 |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Rec Online |language=es-ES}}</ref> |20 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Clara Davina Rainbow<ref>{{Cite news |date=8 Mayo 1995 |title=Ready for grand tilt |language=en |pages=20 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=6JkVAAAAIBAJ&sjid=DAsEAAAAIBAJ&pg=3878%2C1248433 |access-date=21 Setyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |Larnaca |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Gamze Saygi<ref>{{Cite web |date=11 Marso 1998 |title=Hayatım bir anda değişti |trans-title=My life changed in an instant |url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/hayatim-bir-anda-degisti-39009394 |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Hurriyet |language=tr}}</ref> |21 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] |Irina Chernomaz |19 |Kharkiv |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Sandra Znidaric |22 |[[Montevideo]] |} ==  Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1995]] [[Kategorya:Miss Universe]] 569ip6dqmzgish4by15mwsibip3vuv9 0 321817 2167303 2143894 2025-07-03T10:45:56Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167303 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=File:Alicia Machado 2016.png|caption=Alicia Machado, Miss Universe 1996|winner='''Alicia Machado''' <br> '''{{flagicon|Venezuela|1930}} [[Beneswela]]'''|congeniality=Jodie McMullen <br> {{flagicon|AUS}} [[Australya]]|photogenic=Aileen Damiles <br> {{flagicon|Philippines|1986}} [[Pilipinas]]|best national costume=Ilmira Shamsutdinova <br> {{flagicon|RUS}} [[Rusya]]|date=17 Mayo 1996|presenters={{Hlist|Bob Goen|Marla Maples}}|acts=Michael Crawford|venue=Aladdin Theatre, [[Las Vegas, Nevada]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=79|placements=10|withdraws={{Hlist|[[Guam]]|[[Hapon]]|[[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|[[Kenya]]|[[Mawrisyo]]|[[Niherya]]|[[Nikaragwa]]|[[Zambia|Sambia]]|[[Seykelas]]}}|returns={{Hlist|[[Arhentina]]|[[Belhika]]|[[Ghana|Gana]]|[[Honduras]]|[[Libano]]|[[Zimbabwe|Simbabwe]]}}|before=[[Miss Universe 1995|1995]]|next=[[Miss Universe 1997|1997]]}}Ang '''Miss Universe 1996''', ay ang ika-45 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Aladdin Theatre for the Performing Arts sa [[Las Vegas|Las Vegas, Nevada]], Estados Unidos noong 17 Mayo 1996. Ito ang kauna-unahang at katangi-tanging edisyon na ginanap sa ilalim ng ITT Corp.<ref name=":0">{{Cite web |date=19 Pebrero 2018 |title=Trump’s Miss Universe Gambit |url=https://www.newyorker.com/magazine/2018/02/26/trumps-miss-universe-gambit |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=The New Yorker |language=en-US}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Chelsi Smith ng [[Estados Unidos]] si Alicia Machado ng [[Venezuela|Beneswela]] bilang Miss Universe 1996.<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1996 |title=Miss Venezuela wins Miss Universe title |language=en |pages=A2 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=kLceAAAAIBAJ&sjid=bc8EAAAAIBAJ&pg=6581%2C614139 |access-date=22 Nobyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1996 |title=Machado named Miss Universe |language=en |pages=9 |work=Point Pleasant Register |url=https://news.google.com/newspapers?id=1D5DAAAAIBAJ&sjid=Xq0MAAAAIBAJ&pg=1004%2C2650511 |access-date=22 Nobyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ito ang ikaapat na tagumpay ng Beneswela sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Taryn Mansell ng [[Aruba]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Lola Odusoga ng [[Pinlandiya]].<ref name=":1">{{Cite news |date=20 Mayo 1996 |title=Venezuelan is Miss Universe |language=en |pages=C7 |work=Bangor Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=_q1JAAAAIBAJ&sjid=qw4NAAAAIBAJ&pg=5611%2C1353313 |access-date=9 Oktubre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1996 |title=Miss Venezuela win 45th Miss Universe pageant |language=en |pages=A2 |work=Lakeland Ledger |url=https://news.google.com/newspapers?id=RhFOAAAAIBAJ&sjid=K_0DAAAAIBAJ&pg=6635%2C4840537 |access-date=9 Oktubre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-siyam na bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Bob Goen ang kompetisyon, samantalang si Marla Maples ang nagsilbi bilang backstage correspondent.<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1996 |title=Miss Venezuela is Miss Universe |language=en |pages=3A |work=Gainesville Sun |url=https://news.google.com/newspapers?id=0aApAAAAIBAJ&sjid=luoDAAAAIBAJ&pg=2058%2C3988112 |access-date=17 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:F-2877643520.jpg|thumb|250x250px|Aladdin Theatre for the Performing Arts, ang lokasyon ng Miss Universe 1996]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Dapat sanang idadaos ang edisyong ito sa Johannesburg, Timog Aprika. Gayunpaman, dahil sa kakulungan sa badyet, napagdesisyunan na lamang ng Miss Universe Inc. na idaos ang kompetisyon sa Las Vegas, Nevada, Estados Unidos. ito ang ikalawang beses na ginanap ang kompetisyon sa Las Vegas, kung saan huling itong ginanap sa lungsod noong 1991.<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1996 |title=Miss Venezuela dubbed Miss Universe |language=en |pages=7 |work=Lodi News-Sentinel |url=https://news.google.com/newspapers?id=8-o0AAAAIBAJ&sjid=RSEGAAAAIBAJ&pg=5525%2C2079730 |access-date=9 Oktubre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Noong 23 Oktubre 1996, inanunsyo ni Donald Trump na binili na niya ang Miss Universe Inc. mula sa ITT Corp.,<ref>{{Cite web |last= |first= |date=24 Oktubre 1996 |title=Other news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1996-10-24-fi-57103-story.html |access-date=22 Nobyembre 2023 |website=Los Angeles Times |language=en-US}}</ref> bagama't walang opisyal mula sa ITT Corp. ang kumumpirma sa anunsyong ito.<ref>{{Cite news |last=Davis |first=Mark |date=24 Oktubre 1996 |title=Trump says he bought beauty pageants |pages=24 |work=The Philadelphia Inquirer |url=https://www.newspapers.com/article/the-philadelphia-inquirer/35665925/ |access-date=21 Nobyembre 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |last=Toobin |first=Jeffrey |date=19 Pebrero 2018 |title=Trump’s Miss Universe Gambit |language=en-US |work=The New Yorker |url=https://www.newyorker.com/magazine/2018/02/26/trumps-miss-universe-gambit |access-date=21 Nobyembre 2023 |issn=0028-792X}}</ref><ref>{{Cite news |date=24 Oktubre 1996 |title=Trump corners the market on world's beauty pageants |language=en |pages=12 |work=Lewiston Morning Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=47VeAAAAIBAJ&sjid=PTAMAAAAIBAJ&pg=6025%2C2477124 |access-date=22 Nobyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagsimula ang mga negosasyon sa pagbili ng Miss Universe noong Mayo 1996 habang ginaganap ang Miss Universe sa Las Vegas.<ref>{{Cite news |last=Roura |first=Phil |last2=Siemaszko |first2=Corky |date=23 Oktubre 1996 |title=Trump seducing beauty contests |language=en |pages=247 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/article/daily-news/35665920/ |access-date=22 Nobyembre 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-siyam na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang ''first runner-up'' ng Miss Hong Kong 1995 na si Sofie Rahman upang lumahok sa edisyong ito matapos umurong si Miss Hong Kong 1995 Winnie Young dahil sa problema sa pagkamamamayan.<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=17 Disyembre 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=24 Hulyo 1995 |title=Reaching out to the disabled |url=https://www.scmp.com/article/125433/reaching-out-disabled |access-date=17 Disyembre 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lau |first=Chris |date=4 Hunyo 2018 |title=Miss Hong Kong sued for beauty crown over HK$3.76 million debt |url=https://www.scmp.com/news/hong-kong/hong-kong-law-and-crime/article/2149231/1995-miss-hong-kong-winnie-young-sued-beauty |access-date=17 Disyembre 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> Dapat sanang lalahok si Miss Russia 1995 Elmira Tuyusheva bilang kinatawan ng kanyang bansa sa Miss Universe. Gayunpaman, isang buwan bago ang Miss Universe, lumabag si Tuyusheva sa kanyang kontrata sa Miss Russia Organization upang ituloy ang kanyang karera bilang isang modelo at aktres.<ref>{{Cite web |date=3 Pebrero 2018 |title=‘We ought to call this what it is: injustice’ Inside Russia’s beauty pageant industry |url=https://meduza.io/en/feature/2018/02/03/we-ought-to-call-this-what-it-is-injustice |access-date=24 Oktubre 2023 |website=Meduza |language=en}}</ref> Dahil wala sa kanyang mga runner-up ang maaaring hirangin bilang kanyang kahalili dahil sa iba't-ibang mga kadahilanan, napagpasya ng mga ''organizer'' ng Miss Russia Organization na iluklok si Ilmira Shamsutdinova bilang kinatawan ng Rusya sa edisyong ito. Dating naging Miss USSR 1991 si Shamsutidnova, ngunit sa taong iyon nabuwag ang Unyong Sobyetiko na siyang dahilan kung bakit ito hindi nakasali sa Miss Universe.<ref>{{Cite web |last=Dowling |first=Amber |date=14 Disyembre 2021 |title=10 Things to Know About Julia Lemigova, the First Lesbian Real Housewife |url=https://www.slice.ca/10-things-to-know-about-the-first-lgbtq-real-housewife-julia-lemigova/ |access-date=9 Hulyo 2023 |website=Slice |language=en-CA |archive-date=9 Hulyo 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709014436/https://www.slice.ca/10-things-to-know-about-the-first-lgbtq-real-housewife-julia-lemigova/ |url-status=dead }}</ref> ==== Mga pagbalik at mga pag-urong sa kompetisyon ==== Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang Gana at Libano na huling sumali noong [[Miss Universe 1993|1993]], at Arhentina, Belhika, Honduras, at Simbabwe na huling sumali noong [[Miss Universe 1994|1994]]. Hindi sumali sina Aileen Maravilla Villanueva ng Guam, Miyuki Fujii ng Hapon, at Alice Banda ng Sambia dahil sa mga hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali ang mga bansang Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, Kenya, Mawrisyo, Niherya, Nikaragwa, at Seykelas matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. === Mga kontrobersiya pagkatapos ng kompetisyon === Naging kontrobersyal ang panunungkulan ni Machado bilang Miss Universe.<ref>{{Cite news |last=Martin |first=Lydia |date=16 Mayo 1997 |title=Miss Universe, sizing up her reign |language=en-US |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1997/05/16/miss-universe-sizing-up-her-reign/4b76f45c-aaa9-4b44-8acf-39f2d4af7598/ |access-date=17 Disyembre 2023 |issn=0190-8286}}</ref> Noong Agosto 1996 napabalitaan diumano na ipapatalsik si Machado ng Miss Universe Inc. kung hindi siya magbabawas ng timbang sa loob ng dalawang linggo. Kaagad itong pinabulaanan ng mga opisyales ng Miss Universe.<ref>{{Cite news |date=20 Agosto 1996 |title=Cornering beauty |language=en |pages=21 |work=The Hour |url=https://news.google.com/newspapers?id=5i9JAAAAIBAJ&sjid=RQYNAAAAIBAJ&pg=1597%2C2597046 |access-date=17 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Noong Enero 1997, nakakuha si Machado ng atensyon mula sa ''press'' noong napagdesisyunan ni Trump na isapubliko ang ''fitness training'' ni Machado kung saan walumpung mga tagapag-ulat ang sumabaybay sa kanyang ehersisyo.<ref>{{Cite news |last=Barbaro |first=Michael |last2=Twohey |first2=Megan |date=27 Setyembre 2016 |title=Shamed and Angry: Alicia Machado, a Miss Universe Mocked by Donald Trump |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2016/09/28/us/politics/alicia-machado-donald-trump.html |access-date=17 Disyembre 2023 |issn=0362-4331}}</ref> Ito ang napagdesisyunang hakbang ni Trump upang makapagbawas ng timbang si Machado. Bukod pa rito, nakatanggap si Machado ng pangungutya kay Trump.<ref>{{Cite web |last=Diaz |first=Thatiana |date=30 Agosto 2017 |title=Alicia Machado Defends Weight Gain |url=https://people.com/chica/alicia-machado-defends-weight-gain-2017/ |access-date=17 Disyembre 2023 |website=People Magazine |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Quinn |first=Dave |date=2 Disyembre 2020 |title=Alicia Machado Reveals Struggle with Anorexia and Bulimia |url=https://people.com/health/alicia-machado-reveals-struggle-with-anorexia-and-bulimia/ |access-date=17 Disyembre 2023 |website=People Magazine |language=en}}</ref> Ayon kay Trump sa isang ''press conference'', maaaring mapatalsik si Machado sa kanyang titulo kung magpapatuloy na lumaki ang kanyang timbang.<ref>{{Cite web |date=29 Setyembre 2016 |title=This is the surreal 1997 press conference Donald Trump held to discuss Alicia Machado’s weight |url=https://news.yahoo.com/trump-miss-universe-likes-to-eat-workout-video-182825626.html |access-date=17 Disyembre 2023 |website=Yahoo News |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Greenfield |first=Beth |date=28 Setyembre 2016 |title=Meet the Trainer Donald Trump Tasked With Helping Alicia Machado Lose Weight |url=https://www.yahoo.com/lifestyle/meet-the-trainer-donald-trump-tasked-with-helping-alicia-machado-lose-weight-203249809.html |access-date=17 Disyembre 2023 |website=Yahoo Life |language=en-US}}</ref> Natapos ni Machado ang kanyang panunungkulan bilang Miss Universe noong Mayo ng kaparehong taon at naipasa niya ang kanyang korona sa kanyang kahalili na si Brook Lee ng Estados Unidos. Dalawampung taon ang nakalipas, sa panahon ng halalang pampanguluhan ng Estados Unidos noong 2016, binanggit ng ''presidential candidate'' na si [[Hillary Clinton]] sa isang debate laban kay Trump ang mga nasabi ni Trump kay Machado noong 1997 tungkol sa kanyang timbang at sa kanyang nasyonalidad, bilang halimbawa ng mapanghamak na opinyon ni Trump tungkol sa kababaihan.<ref name=":4">{{Cite news |last=Graves |first=Lucia |date=28 Setyembre 2016 |title=Alicia Machado, Miss Universe weight-shamed by Trump, speaks out for Clinton |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/sep/27/alicia-machado-miss-universe-weight-shame-trump-speaks-out-clinton |access-date=18 Disyembre 2023 |issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Cite web |last=Merica |first=Dan |last2=Diaz |first2=Daniella |date=27 Setyembre 2016 |title='Miss Universe' tearfully thanks Clinton for defense against Trump's 'Miss Piggy' remarks {{!}} CNN Politics |url=https://www.cnn.com/2016/09/27/politics/who-is-alicia-machado-donald-trump-hillary-clinton-presidential-debate/index.html |access-date=18 Disyembre 2023 |website=CNN |language=en}}</ref> Pinabulaanan ni Trump ang mga binanggit ni Clinton at sinabihan si Machado bilang ang "''pinakamalalang Miss Universe''".<ref name=":4" /><ref>{{Cite web |last=Lilley |first=Sandra |last2=Siemaszko |first2=Corky |date=27 Setyembre 2016 |title=Meet Alicia Machado, the woman Trump allegedly called 'Miss Piggy' |url=https://www.nbcnews.com/storyline/2016-presidential-debates/who-s-alicia-machado-woman-trump-allegedly-called-miss-piggy-n655116 |access-date=18 Disyembre 2023 |website=NBC News |language=en}}</ref> Ayon kay Machado sa isang panayam, naging agresibo sa kanya si Trump sa panahon ng kanyang panunungkulan. Ayon sa kanya, dahil sa mga pangungutyang natanggap niya kay Trump, pati na rin sa atensyon na dinulot ni Trump sa ''press'', nagkaroon ito ng masamang epekto sa kanyang kalusugan.<ref name=":4" /><ref>{{Cite web |last=Diaz |first=Daniella |date=28 Setyembre 2016 |title=Miss Universe strikes back {{!}} CNN Politics |url=https://www.cnn.com/2016/09/27/politics/alicia-machado-donald-trump-2016-election-anderson-cooper/index.html |access-date=18 Disyembre 2023 |website=CNN |language=en}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 1996''' | * '''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' – '''Alicia Machado<ref name=":1" />''' |- | 1st runner-up | * {{flagicon|ABW}} [[Aruba]] – Taryn Mansell<ref name=":1" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Lola Odusoga<ref name=":1" /> |- | Top 6 | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Ali Landry<ref name=":1" /> * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Vanessa Guzmán<ref name=":1" /> * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Ilmira Shamsutdinova<ref name=":1" /> |- | Top 10 | * {{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] – Milena Mayorga<ref name=":1" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Sandhya Chib<ref name=":1" /> * {{flagicon|PER}} [[Peru]] – Natali Sacco<ref name=":1" /> * {{flagicon|SWE}} [[Sweden|Suwesya]] – Annika Duckmark<ref name=":1" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |Top 6 |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !'''Katampatan''' !Top 6 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''9.800 (1)''' |'''9.820 (1)''' |'''9.870 (1)''' |'''9.830 (1)''' |'''9.790 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |9.620 (5) |9.730 (2) |9.650 (5) |9.666 (3) |9.732 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |9.550 (8) |9.650 (4) |9.710 (3) |9.636 (5) |9.715 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |9.640 (3) |9.710 (3) |9.570 (10) |9.640 (4) |9.666 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |9.560 (7) |9.600 (7) |9.710 (3) |9.623 (6) |9.627 (5) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |9.790 (2) |9.600 (7) |9.750 (2) |9.713 (2) |9.612 (6) |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |9.630 (4) |9.560 (10) |9.650 (5) |9.613 (7) | rowspan="4" | |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |9.580 (6) |9.610 (5) |9.600 (9) |9.596 (8) |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |9.540 (9) |9.610 (5) |9.630 (7) |9.593 (9) |- |{{flagicon|SWE}} [[Sweden|Suwesya]] |9.490 (10) |9.570 (9) |9.620 (8) |9.560 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] – Aileen Damiles<ref>{{Cite web |last=Villano |first=Alexa |date=21 Nobyembre 2017 |title=Why Miss Universe loves Las Vegas |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/189056-miss-universe-2017-las-vegas-connection-rachel-peters/ |access-date=18 Disyembre 2023 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] – Jodie McMullen |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Nagwagi''' | * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Ilmira Shamsutdinova<ref name=":2">{{Cite news |date=26 Mayo 1996 |title=It's a beautiful world... |language=en |pages=5 |work=New Straits Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=eXpaAAAAIBAJ&sjid=rR4EAAAAIBAJ&pg=4001%2C3001834 |access-date=24 Oktubre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Vanessa Guzmán<ref name=":2" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|GRE}} [[Gresya]] – Nina Georgala<ref name=":2" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1990|1990]], sampung mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang anim na pinalista. Anim na pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa final question at final walk. === Komite sa pagpili === * Maud Adams – Suwekang aktres * Cecilia Bolocco – [[Miss Universe 1987]] mula sa Tsile * Tim Chappel – Australyanong ''costume designer'' na nakapagwagi ng ''Oscar'' * Starletta Dupois – Amerikanang aktres * Emilio Estefan – Kubano-Amerikanong musikero * Teri Ann Linn – Amerikanang aktres * Jim Nantz – Amerikanong ''sports presenter'' * Elizabeth Sung – Amerikanang aktres * Fred Williamson – Amerikanong aktor == Mga kandidata == Pitumpu't-siyam na kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=15 Mayo 1996 |title=Ours is a first-time bikini-girl |language=en |pages=24 |work=The New Paper |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newpaper19960515-1.1.24 |access-date=18 Oktubre 2023 |via=National Library Board}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mg edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Miriam Ruppert<ref>{{Cite web |last=Sauda |first=Enrico |date=16 Nobyembre 2018 |orig-date=3 May 2016 |title=Vom Model zur Therapeutin |trans-title=From model to therapist |url=https://www.fnp.de/frankfurt/model-therapeutin-1-10596834.html |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Frankfurter Neue Presse |language=de}}</ref> |21 |Taunusstein |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Verónica Ledezma |19 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Taryn Mansell<ref>{{Cite web |date=13 Disyembre 2021 |title=Aruba’s Thessaly Zimmerman places in Miss Universe Top 10 |url=https://caribbean.loopnews.com/content/arubas-thessaly-zimmerman-places-miss-universe-top-10 |access-date=21 Nobyembre 2023 |website=Loop News |language=en}}</ref> |19 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Jodie McMullen<ref>{{Cite web |last=Kehoe |first=John |date=30 Setyembre 2016 |title=Donald Trump called out for misogyny by Miss Australia 1996 |url=https://www.afr.com/politics/donald-trump-called-out-for-misogyny-by-miss-australia-1996-20160930-grsaxn |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Australian Financial Review |language=en}}</ref> |22 |[[Sydney]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Sarah Brady |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Michelle Rae Collie<ref>{{Cite web |last=Craig |first=Neil Alan |date=27 Hunyo 2016 |title=Miss Universe Bahamas under new franchisee |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/columns/Miss_Universe_Bahamas_under_new_franchisee49059.shtml |access-date=12 Enero 2023 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |20 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Véronique De Kock<ref>{{Cite web |date=18 Marso 2023 |title=Véronique - Mummie - De Kock waagde zich tijdens Miss België-finale al aan 'Without you' van Mariah Carey |trans-title=Véronique - Mummy - De Kock already tried 'Without you' by Mariah Carey during the Miss Belgium final |url=https://myprivacy.dpgmedia.be/consent?siteKey=Uqxf9TXhjmaG4pbQ&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.hln.be%2Fprivacy-gate%2Faccept-tcf2%3FredirectUri%3D%252Fbv%252Fkijk-veronique-mummie-de-kock-waagde-zich-tijdens-miss-belgie-finale-al-aan-without-you-van-mariah-carey~a3e8f055%252F |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref> |19 |[[Amberes]] |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Ava Lovell<ref>{{Cite web |date=2 Hunyo 2005 |title=Gwen Liz pageant this weekend |url=https://edition.channel5belize.com/archives/11435 |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Channel 5 Belize |language=en-US |archive-date=8 Nobiyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231108024318/https://edition.channel5belize.com/archives/11435 |url-status=dead }}</ref> |20 |Lungsod ng Belis |- |'''{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |'''Alicia Machado'''<ref>{{Cite web |date=12 Enero 2023 |title=Alicia Machado net worth: la fortuna de la ex Miss Universo y enemiga de Donald Trump |url=https://us.marca.com/tiramillas/celebrities/2023/01/12/63c023e346163f74228b45a7.html |access-date=5 Pebrero 2023 |website=Marca |language=es-US}}</ref> |19 |Maracay |- |{{flagicon|Bonaire}} [[Bonaire]] |Jessy Viceisza |21 |Kralendijk |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Maria Joana Parizotto<ref>{{Cite news |date=19 Pebrero 2019 |title=Maria Joana faz campanha por pessoa carente |language=pt |trans-title=Maria Joana campaigns for needy people |work=Jornal de Beltrão |url=https://jornaldebeltrao.com.br/beltrao/maria-joana-faz-campanha-por-pessoa-carente/ |access-date=22 Setyembre 2023 |archive-date=22 Hunyo 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220622141848/https://jornaldebeltrao.com.br/beltrao/maria-joana-faz-campanha-por-pessoa-carente/ |url-status=dead }}</ref> |19 |Francisco Beltrão |- |{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Maria Sinigerova |20 |[[Sopiya]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Natalia Cronenbold<ref>{{Cite web |last=Chavez |first=Kathryn |date=15 Hulyo 2022 |title=Natalia Cronenbold se encuentra fuera de peligro tras enfrentar una septicemia |url=https://eldeber.com.bo/sociales/natalia-cronenbold-se-encuentra-fuera-de-peligro-tras-enfrentar-una-septicemia_286278 |access-date=12 Enero 2023 |website=El Deber |language=es-ES |archive-date=12 Enero 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230112154630/https://eldeber.com.bo/sociales/natalia-cronenbold-se-encuentra-fuera-de-peligro-tras-enfrentar-una-septicemia_286278 |url-status=dead }}</ref> |19 |Santa Cruz de la Sierra |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Vanessa Mambi |23 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Anette Oldenborg<ref>{{Cite web |last=Sciortino |first=Lisa |date=17 Mayo 1996 |title=Miss Universes can't shake their beauty |url=https://lasvegassun.com/news/1996/may/17/miss-universes-cant-shake-their-beauty/ |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Las Vegas Sun |language=en}}</ref> |21 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Hadeel Abd El Naga |19 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Mónica Chalá<ref>{{Cite web |date=8 Mayo 2022 |title=¿Qué pasó con Mónica Chalá, la primera Miss Ecuador negra que compitió en Las Vegas con Alicia Machado en el Miss Universo en 1996? |url=https://quenoticias.com/entretenimiento/primera-miss-ecuador-negra-monica-chala/ |access-date=12 Enero 2023 |website=Qué Noticias |language=es}}</ref> |23 |[[Quito]] |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Milena Mayorga<ref>{{Cite web |date=26 Setyembre 2022 |title=El Salvador: próxima embajadora, Milena Mayorga, conoció a Trump en concurso de belleza |trans-title=El Salvador: Next ambassador, Milena Mayorga, met Trump in a beauty contest |url=https://www.eluniversal.com.mx/mundo/el-salvador-proxima-embajadora-milena-mayorga-conocio-trump-en-concurso-de-belleza/ |access-date=22 Setyembre 2023 |website=El Universal |language=es}}</ref> |20 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Iveta Jankulárová<ref>{{Cite web |last= |date=4 Hulyo 2009 |title=Miss Slovensko 1995 Iveta Jankulárová: Odfotila sa s Jacksonom! |trans-title=Miss Slovakia 1995 Iveta Jankulárová: She took a picture with Jackson! |url=https://www.cas.sk/clanok/122885/miss-slovensko-1995-iveta-jankularova-odfotila-sa-s-jacksonom/ |access-date=21 Nobyembre 2023 |website=Nový Čas |language=sk}}</ref> |18 |[[Bratislava]] |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |María José Suárez<ref>{{Cite web |date=1 Pebrero 2023 |title=Así ha cambiado María José Suárez: de 'Miss España 1996' a diseñadora de moda |trans-title=This is how María José Suárez has changed: from 'Miss Spain 1996' to fashion designer |url=https://www.lavanguardia.com/television/20230201/8722348/asi-cambiado-maria-jose-suarez-miss-espana-1996-disenadora-moda-asc-pst-mmn.html |access-date=6 Oktubre 2023 |website=La Vanguardia |language=es}}</ref> |20 |[[Sevilla, Espanya|Sevilla]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Ali Landry<ref>{{Cite news |date=11 Pebrero 1996 |title=Acadiana's Ali Landry is Miss USA |language=en |pages=14 |work=The Daily Advertiser |url=https://www.newspapers.com/clip/111239519/the-daily-advertiser/ |access-date=12 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |Breaux Bridge |- |{{Flagicon|EST}} [[Estonya]] |Helen Mahmastol<ref>{{Cite web |date=9 Oktubre 2017 |title=Saladuste ja skandaalidega äri- ja koduperenaised ehk mis elu elavad Miss Estonia tiitlivõitjad tänasel päeval? |trans-title=Business and housewives with secrets and scandals, or what kind of life do Miss Estonia title winners live today? |url=https://elu24.postimees.ee/4269741/saladuste-ja-skandaalidega-ari-ja-koduperenaised-ehk-mis-elu-elavad-miss-estonia-tiitlivoitjad-tanasel-paeval |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Elu24 |language=et}}</ref> |18 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|GHA}} [[Gana]] |Pearl Amoah<ref>{{Cite web |date=11 Pebrero 2020 |title=Video: Former Miss Universe winner Pearl Amoah quits modeling to preach in trotro |url=https://theindependentghana.com/2020/02/video-former-miss-universe-winner-pearl-amoah-quits-modeling-to-preach-in-trotro/ |access-date=22 Setyembre 2023 |website=The Independent Ghana |language=en-US }}{{Dead link|date=Septiyembre 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |19 |[[Accra]] |- |{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Gran Britanya]] |Anita Saint Rose<ref>{{Cite web |last=Charlize |first=Miss |date=16 Disyembre 2018 |title=Best of 2018: Miss Universe most likely |url=https://businessmirror.com.ph/2018/12/17/best-of-2018-miss-universe-most-likely/ |access-date=6 Oktubre 2023 |website=Business Mirror |language=en-US}}</ref> |26 |[[Londres]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Nina Georgala<ref>{{Cite web |date=12 Abril 2023 |title=Παντρεμένη και μακριά από τη δημοσιότητα η Νίνα Γεωργαλά: Δείτε πώς είναι σήμερα και με τι ασχολείται η Σταρ Ελλάς του 1996 που «έκλεψε» τον τίτλο από την Ειρήνη Σκλήβα |trans-title=Married and out of the limelight, Nina Georgala: See how she is today and what Star Hellas is doing in 1996, who "stole" the title from Irini Skliva |url=https://www.to10.gr/lifewitness/2306260/pantremeni-ke-makria-apo-ti-dimosiotita-nina-georgala-dite-pos-ine-simera-ke-ti-ascholite-star-ellas-tou-1996-pou-eklepse-ton-titlo-apo-tin-irini-skliva/ |access-date=6 Oktubre 2023 |website=To10.gr |language=el}}</ref> |22 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Karla Beteta<ref>{{Cite web |date=28 Enero 2017 |title=Recuerdos y anécdotas de Miss Guatemala |trans-title=Memories and anecdotes of Miss Guatemala |url=https://www.prensalibre.com/hemeroteca/recuerdos-y-anecdotas-de-miss-guatemala/ |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Guatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Trudi-Ann Ferguson<ref>{{Cite web |date=12 Nobyembre 2017 |title=Former Miss Jamaica Universe Trudi Ferguson dies |url=https://jamaica.loopnews.com/content/former-miss-jamaica-universe-trudi-ferguson-dies |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Loop News |language=en}}</ref> |21 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Belvilyn Tenorio<ref>{{Cite news |last=de la Torre |first=Ferdie |date=25 Marso 1996 |title=Belvilyn wins Miss CNMI Universe '96 |language=en |pages=1; 3 |work=Marianas Variety |url=http://hdl.handle.net/10524/50660 |access-date=18 Disyembre 2023}}</ref> |18 |Garapan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Jazmín Fiallos<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |19 |Francisco Morazán |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Sofie Rahman<ref name=":3" /> |21 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Sandhya Chib<ref>{{Cite news |date=31 Enero 2001 |title=Sandhya Chib's a model mom now |language=en |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sandhya-chibs-a-model-mom-now/articleshow/33565830.cms |access-date=6 Oktubre 2023 |issn=0971-8257}}</ref> |19 |[[Bangalore]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Alya Rohali<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Pebrero 2008 |title=Alya, new Bodyline spokesperson |url=https://www.thejakartapost.com/news/2008/02/28/alya-new-bodyline-spokesperson.html |access-date=6 Oktubre 2023 |website=The Jakarta Post |language=en}}</ref> |19 |[[Jakarta]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Joanne Black<ref>{{Cite web |last=Shortall |first=Holly |date=2 Hulyo 2015 |title=Top 10 Miss Ireland winners: Where are they now? |url=https://www.independent.ie/style/fashion/style-talk/top-10-miss-ireland-winners-where-are-they-now/31344515.html |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |21 |Cavan |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Liraz Mesilaty |19 |[[Berseba]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Anna Valle<ref>{{Cite web |last= |first= |date=19 Abril 2023 |title=Anna Valle, da Miss Italia alla fiction 'Luce dei tuoi occhi 2' |trans-title=Anna Valle, from Miss Italia to the second season of the fiction "Light of your eyes" |url=https://tg24.sky.it/spettacolo/approfondimenti/anna-valle |access-date=5 Oktubre 2023 |website=Sky TG24 |language=it}}</ref> |20 |[[Roma]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Renette Cruz<ref>{{Cite news |last=Evano |first=Quay |date=4 Hunyo 2013 |title=Pinay officially crowned Miss Universe Canada |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://news.abs-cbn.com/lifestyle/06/04/13/pinay-officially-crowned-miss-universe-canada |access-date=22 Setyembre 2023}}</ref> |25 |[[Vancouver]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Linette Smith<ref>{{Cite web |last=Greenaway |first=Dean |date=13 Hunyo 2017 |title=Miss BVI Pageant Committee head Janette Brin abruptly resigns |url=https://www.virginislandsdailynews.com/news/miss-bvi-pageant-committee-head-janette-brin-abruptly-resigns/article_3cad47fa-57a3-58f1-ad3d-4c36d182ef45.html |access-date=5 Oktubre 2023 |website=The Virgin Islands Daily News |language=en}}</ref> |19 |Road Town |- |{{flagicon|COK}} [[Kapuluang Cook]] |Victoria Keil |23 |Rarotonga |- |{{flagicon|CYM|variant=old}} [[Kapuluang Kayman]] |Tasha Ebanks |22 |George Town |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Shaneika Lightbourne |23 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Lina María Gaviria<ref>{{Cite web |last= |first= |date=5 Nobyembre 2002 |title=Lina María Gaviria Forero Señorita Colombia 1995 |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-1328824 |access-date=22 Setyembre 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |21 |Villavicencio |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Dafne Zeledón<ref>{{Cite web |date=9 Nobyembre 2013 |title=Dafne Zeledón: Ser miss también tiene un lado oscuro |trans-title=Dafne Zeledón: Being miss also has a dark side |url=https://www.nacion.com/viva/farandula/dafne-zeledon-ser-em-miss-em-tambien-tiene-un-lado-oscuro/HC7WVY3IWBFWXK3YBIYXAQQF2E/story/ |access-date=22 Setyembre 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |19 |Limón |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Julia Syriani<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1996 |title=Making a spectacle of themselves |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19960516-1.1.4 |access-date=18 Oktubre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Hrafnhildur Hafsteinsdóttir<ref>{{Cite news |date=10 Mayo 1996 |title=Alheimsfegurðardísir |language=is |trans-title=Universal beauty |pages=32 |work=Dagblaðið Vísir |url=https://timarit.is/page/2940277?iabr=on |access-date=18 Oktubre 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Adeline Ong<ref>{{Cite web |date=10 Setyembre 2018 |title=1995 Miss Universe dies following long-term illness |url=https://www.reviewjournal.com/news/nation-and-world/1995-miss-universe-dies-following-long-term-illness/ |access-date=22 Nobyembre 2023 |website=Las Vegas Review-Journal |language=en-US}}</ref> |23 |Johor Bahru |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Roseanne Farrugia |18 |Lija |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Vanessa Guzmán<ref>{{Cite web |last=Alonso |first=Paula |date=30 Abril 2023 |title=No creerás cómo lucía Vanessa Guzmán cuando se presentó a “Miss Universo” |trans-title=You won't believe what Vanessa Guzmán looked like when she appeared for “Miss Universe” |url=https://www.eluniversal.com.mx/espectaculos/no-creeras-como-lucia-vanessa-guzman-cuando-se-presento-a-miss-universo/ |access-date=6 Oktubre 2023 |website=El Universal |language=es}}</ref> |20 |[[Ciudad Juárez]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Faghma Absolom |21 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Inger Lise Ebeltoft<ref>{{Cite web |last=Jangås |first=Lasse |date=21 Mayo 2002 |title=Tromsø-modell i Cannes |trans-title=Tromsø model in Cannes |url=https://www.nordlys.no/1-79-236998 |access-date=6 Oktubre 2023 |website=Nordlys |language=no}}</ref> |19 |Troms |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Marja de Graaf |19 |Drenthe |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Reyna Royo<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |25 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Martha Lovera<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |25 |[[Asuncion]] |- |{{PER}} |Natalí Sacco<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |21 |Trujillo |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Aileen Damiles<ref name=":02">{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=5 Marso 2005 |title=Exciting 'firsts' in the Bb. Pilipinas Pageant |url=https://www.philstar.com/entertainment/2005/03/05/268993/exciting-145firsts146-bb-pilipinas-pageant |access-date=22 Setyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |20 |[[Las Piñas]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Lola Odusoga<ref>{{Cite web |last=Korhonen |first=Pauliina |date=30 Hunyo 2022 |title=Lola Odusoga 45 vuotta – katso kuvat vuosien varrelta |trans-title=Lola Odusoga 45 years - see photos through the years |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/6569c8fb-e169-4d7b-900b-99348f05244a |access-date=22 Setyembre 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |18 |Turku |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Monika Chróścicka-Wnętrzak<ref>{{Cite news |date=21 Marso 2014 |title=Była wicemiss Polski została komendantką policji w Słupsku |trans-title=The former Miss Poland runner-up became the police commander in Słupsk |work=Nasze Miasto |url=https://slupsk.naszemiasto.pl/byla-wicemiss-polski-zostala-komendantka-policji-w-slupsku/ar/c11-2205984 |access-date=24 Oktubre 2023}}</ref> |20 |Słupsk |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Sarybel Velilla<ref>{{Cite web |date=16 Marso 2022 |title=La noche en que Miss Mundo de Puerto Rico coronó a la reina equivocada |trans-title=The night Miss World of Puerto Rico crowned the wrong queen |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas-belleza/notas/la-noche-en-que-miss-mundo-de-puerto-rico-corono-a-la-reina-equivocada/ |access-date=6 Oktubre 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |19 |Toa Alta |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Rita Carvalho |19 |Bragança |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Laure Belleville<ref>{{Cite web |date=18 Disyembre 2015 |title=On a retrouvé… Laure Belleville, Miss France 1996 |url=https://www.lasavoie.fr/art/a-la-une-l-essor-savoyard/on-a-retrouve-laure-belleville-miss-france-1996-ia919b0n154064 |access-date=13 Enero 2023 |website=La Savoie |language=fr}}</ref> |20 |Lathuile |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Sandra Abreu<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |24 |La Romana |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Renata Hornofová<ref>{{Cite web |date=19 Enero 2020 |title=VIDEO: Česká dívka za dramatických okolností vyhrála Miss Global. Výsledky byly vyhlášeny mimo kamery |trans-title=VIDEO: Czech girl won Miss Global under dramatic circumstances. The results were announced off camera |url=https://www.lidovky.cz/relax/lide/v-soutezi-krasy-miss-global-zvitezila-ceska-karolina-kokesova.A200119_124055_lide_ele |access-date=24 Oktubre 2023 |website=Lidové noviny |language=cs}}</ref> |21 |[[Praga]] |- |{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]] |Roberta Anastase<ref>{{Cite web |last=Voicu |first=Andreea |date=5 Pebrero 2020 |title=Poze inedite! Cum arătau primele Miss România! Mărioara a fost prima câștigătoare a concursului, în 1928 |trans-title=Unique pictures! What did the first Miss Romania look like! Mărioara was the first winner of the contest, in 1928 |url=https://ciao.ro/cum-aratau-primele-miss-romania-marioara-a-fost-prima-castigatoare-a-concursului-in-1928/ |access-date=9 Hulyo 2023 |website=Ciao.ro |language=ro}}</ref> |20 |Prahova |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Ilmira Shamsutdinova<ref>{{Cite web |last= |date=18 Mayo 1996 |title=Miss Venezuela crowned Miss Universe |url=https://buffalonews.com/news/miss-venezuela-crowned-miss-universe/article_07dae1c6-4a79-5043-a5e3-e35b846f8e70.html |access-date=22 Nobyembre 2023 |website=Buffalo News |language=en}}</ref> |20 |Saratov |- |{{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Langa Sibanda<ref>{{Cite web |last= |first= |date=14 Nobyembre 2014 |title=Former top model Langa returns home |url=https://www.newsday.co.zw/southerneye/entertainment/article/16558/former-top-model-langa-returns-home |access-date=9 Oktubre 2023 |website=Southern Eye |language=en}}</ref> |26 |[[Harare]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Angeline Putt<ref>{{Cite news |last=Leong |first=Julie |date=10 Pebrero 1996 |title=The winning Putt |language=en |pages=10 |work=The New Paper |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newpaper19960210-1.1.19 |access-date=18 Oktubre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Shivanthini Dharmasiri |25 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Annika Duckmark<ref>{{Cite web |last=Oxblod |first=Aino |date=25 Pebrero 2022 |title=Annika Duckmarks liv efter Fröken Sverige: ”Många gånger grät jag” |trans-title=Annika Duckmark won Miss Sweden - that's how it went |url=https://www.femina.se/nostalgi/annika-duckmark-vann-froken-sverige-sa-gick-det-sen/8266054 |access-date=9 Oktubre 2023 |website=Femina |language=sv-SE}}</ref> |24 |Borås |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Stéphanie Berger<ref>{{Cite web |title=Solche Missen vermissen wir |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/wir-vermissen-die-missen |access-date=31 Enero 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |18 |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Nirachala Kumya<ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1996 |title=Beauties three |language=en |pages=14 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19960514-1.1.14 |access-date=18 Oktubre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Chiang Mai]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Taywan]] |Chen Hsiao-Fen<ref name=":2" /> |23 |[[Taipei]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Yoon-jung |22 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Carol Becker |23 |Gauteng |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Michelle Khan |23 |Princes Town |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Andrea L'Huillier |22 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Froso Spyrou |20 |[[Nicosia]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Sevilay Öztürk<ref>{{Cite web |date=3 Setyembre 2017 |title=Sevilay Öztürk kimdir? |trans-title=Who is Sevilay Öztürk? |url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/magazin/sevilay-ozturk-kimdir-40568333 |access-date=9 Oktubre 2023 |website=Hurriyet |language=tr}}</ref> |19 |[[Ankara]] |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] |Irina Borisova |18 |[[Kyiv]] |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggarya]] |Andrea Deak<ref>{{Cite web |date=31 Disyembre 2015 |orig-date=7 Setyembre 2011 |title=Könyvben teregeti ki a szennyest Fásy Ádám |trans-title=Ádám Fásy airs his laundry in a book |url=https://www.blikk.hu/sztarvilag/konyvben-teregeti-ki-a-szennyest-fasy-adam/xvx1ft7 |access-date=9 Oktubre 2023 |website=Blikk |language=hu}}</ref> |18 |[[Budapest]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Adriana Maidana |20 |Maldonado |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1996]] [[Kategorya:Miss Universe]] a32kct9keqvb3nh0u16apfo6pvsipp4 0 321820 2167304 2147935 2025-07-03T10:46:05Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167304 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=Brook Lee.JPG|caption=Brook Lee, Miss Universe 1997|winner='''Brook Lee''' <br> '''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]'''|congeniality=Laura Csortan <br> {{flagicon|AUS}} [[Australya]]|photogenic=Abbygale Arenas <br> {{flagicon|Philippines}} [[Pilipinas]]|best national costume=Claudia Vásquez <br> {{flagicon|COL}} [[Kolombya]]|date=16 Mayo 1997|presenters={{Hlist|George Hamilton|Marla Maples}}|acts=[[Enrique Iglesias]]|venue=Miami Beach Convention Center, Miami Beach, [[Florida]], [[Estados Unidos]]|broadcaster=[[CBS]]|entrants=74|placements=10|withdraws={{Hlist|[[Dinamarka]]|[[Ghana|Gana]]|[[Gran Britanya]]|[[Indonesya]]|[[Kapuluang Cook]]|[[Kapuluang Kayman]]|[[Netherlands|Olanda]]|[[Noruwega]]|[[Sri Lanka]]}}|returns={{Hlist|[[Bermuda]]|[[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]|[[Mawrisyo]]}}|before=[[Miss Universe 1996|1996]]|next=[[Miss Universe 1998|1998]]|debuts=[[Kroasya]]}} Ang '''Miss Universe 1997''', ay ang ika-46 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Miami Beach Convention Center sa Miami Beach, Florida, [[Estados Unidos]] noong 16 Mayo 1997. Ito ang unang edisyon ng Miss Universe sa ilalim ng pamumuno ni [[Donald Trump]] mula noong binili niya ang Miss Universe Inc. noong Oktubre 1996.<ref name=":0">{{Cite web |date=19 Pebrero 2018 |title=Trump’s Miss Universe Gambit |url=https://www.newyorker.com/magazine/2018/02/26/trumps-miss-universe-gambit |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=The New Yorker |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |last=Davis |first=Mark |date=24 Oktubre 1996 |title=Trump says he bought beauty pageants |pages=24 |work=The Philadelphia Inquirer |url=https://www.newspapers.com/article/the-philadelphia-inquirer/35665925/ |access-date=21 Nobyembre 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=24 Oktubre 1996 |title=Trump corners the market on world's beauty pageants |language=en |pages=12 |work=Lewiston Morning Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=47VeAAAAIBAJ&sjid=PTAMAAAAIBAJ&pg=6025%2C2477124 |access-date=22 Nobyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Alicia Machado ng [[Venezuela|Beneswela]] si Brook Lee ng Estados Unidos bilang Miss Universe 1997.<ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1997 |title=Beauty queen from Hawaii crowned Miss Universe |language=en |pages=A8 |work=Portsmouth Daily Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=l85FAAAAIBAJ&sjid=A9AMAAAAIBAJ&pg=6691%2C1931878 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=17 Mayo 1997 |title=Miss USA crowned Miss Universe in worldwide Miami broadcast |language=en |pages=2A |work=Boca Raton News |url=https://news.google.com/newspapers?id=W1BUAAAAIBAJ&sjid=SI4DAAAAIBAJ&pg=6546%2C281220 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=18 Mayo 1997 |title=Hawaiian beauty queen crowned Miss Universe |pages=2A |work=The Albany Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=IYtEAAAAIBAJ&sjid=h7UMAAAAIBAJ&pg=4427%2C3241780 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ito ang ikapitong tagumpay ng Estados Unidos sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Marena Bencomo ng [[Venezuela|Beneswela]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Margot Bourgeois ng [[Trinidad at Tobago]].<ref>{{Cite news |date=17 Mayo 1997 |title=Miss Universe crown is won by Miss USA |language=en |pages=4 |work=Toledo Blade |url=https://news.google.com/newspapers?id=gOo0AAAAIBAJ&sjid=PQ4EAAAAIBAJ&pg=6013%2C5769255 |access-date=13 Enero 2023}}</ref><ref name=":4">{{Cite news |date=19 Mayo 1997 |title=Hawaiian wins Miss Universe title |language=en |pages=C9 |work=Bangor Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=CK5JAAAAIBAJ&sjid=mA4NAAAAIBAJ&pg=2713%2C1090495 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Mga kandidata mula sa pitumpu't-apat na bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni George Hamilton ang kompetisyon, samantalang si Marla Maples ang nagsilbi bilang backstage correspondent.<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 1997 |title=Hamilton to host pageant |language=en |pages=53 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=8kgoAAAAIBAJ&sjid=ic8EAAAAIBAJ&pg=3500%2C3651221 |access-date=22 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagtanghal si Enrique Iglesias sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |date=3 Abril 1997 |title=Maples Trump hosting Don's other pageant |language=en |pages=D6 |work=Herald-Journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=8oYfAAAAIBAJ&sjid=hs8EAAAAIBAJ&pg=3292%2C511126 |access-date=22 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Miami Beach Convention Center back entrance.jpg|thumb|250x250px|Miami Beach Convention Center, ang lokasyon ng Miss Universe 1997]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Hulyo 1995, inanunsyo ni Ministro Tico Croes ng Aruba na may posibilidad na ganapin sa Aruba ang Miss Universe sa taong 1997. Ayon sa kanya, maaaring maging isang malaking promosyon ang kaganapan kung matutuloy ito sa Aruba.<ref>{{Cite news |date=8 Hulyo 1995 |title=Miss Universe 1997 mogelijk op Aruba |language=nl |trans-title=Miss Universe 1997 possible in Aruba |pages=7 |work=Amigoe |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010644906:mpeg21:p007 |access-date=18 Disyembre 2023 |via=Delpher}}</ref> Dahil sa kakulungan sa interes ng mga lungsod at ibang mga bansa sa pagdaos ng kompetisyon, napagdesisyunan na lamang ng Miss Universe Inc. na idaos ang kompetisyon sa Miami Beach, Florida, Estados Unidos. Ito ang unang beses na ginanap ang Miss Universe sa Miami Beach mula noong 1971. === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa pitumpu't-apat na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang ''third runner-up'' ng Miss Deutschland 1997 na si Agathe Neuner upang lumahok sa edisyong ito matapos umurong si Miss Deutschland 1997 Nadine Schmidt dahil sa mga personal na dahilan.<ref>{{Cite web |date=13 Oktubre 2000 |title=Liebe ohne Sex |trans-title=Love without sex |url=https://www.bz-berlin.de/archiv-artikel/liebe-ohne-sex |access-date=21 Disyembre 2023 |website=B.Z. – Die Stimme Berlins |language=de-DE}}</ref><ref>{{Cite web |last=Seel |first=Peter |date=26 Marso 2018 |title=Protestmarsch gegen Kindesmissbrauch: Neue Schuhe und Kritik an Lücke im Siegtalradweg |trans-title=Protest march against child abuse: New shoes and criticism of the gap in the Siegtal cycle path |url=https://www.rhein-zeitung.de/region/aus-den-lokalredaktionen/kreis-altenkirchen_artikel,-protestmarsch-gegen-kindesmissbrauch-neue-schuhe-und-kritik-an-luecke-im-siegtalradweg-_arid,1790352.html |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Rhein Zeitung |language=de}}</ref> Iniluklok ang ''first runner-up'' ng Miss Universo Chile 1997 na si Claudia Delpín upang lumahok sa edisyong ito matapos umurong si Miss Universo Chile 1997 Hetu'u Rapu dahil hindi ito nakaabot sa ''age requirement''.<ref>{{Cite web |last=Zúñiga V. |first=Carlos |date=5 Setyembre 2014 |title=Así se viene la competencia de diosas por el Miss Rapa Nui |trans-title=This is how the goddess competition for Miss Rapa Nui is coming |url=https://www.lacuarta.com/cronica/noticia/asi-se-viene-la-competencia-de-diosas-por-el-miss-rapa-nui/67635/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=La Cuarta |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kovačevič |first=Vedran |date=25 Hunyo 2011 |title=Miss Chile v Česku: bez make-upu a s prosvítající podprsenkou |trans-title=Miss Chile in the Czech Republic: without makeup and with a see-through bra |url=https://www.idnes.cz/zpravy/revue/modelky/miss-chile-v-cesku-bez-make-upu-a-s-prosvitajici-podprsenkou.A110625_090033_missamodelky_ved |access-date=21 Disyembre 2023 |website=iDNES.cz |language=cs}}</ref> ==== Mga pagbalik at mga pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang bansang Kroasya, at bumalik ang mga bansang Bermuda, Kapuluang Birhen ng Estados Unidos, at Mawrisyo. Huling sumali noong 1992 and Bermuda, at huling sumali noong 1995 ang Kapuluang Birhen ng Estados Unidos at Mawrisyo. Hindi sumali ang mga bansang Dinamarka, Gana, Gran Britanya, Indonesya, Kapuluang Cook, Kapuluang Kayman, Olanda, Noruwega, at Sri Lanka sa edisyong ito.<ref name=":1">{{Cite web |last= |date=16 Mayo 1997 |title=Beauty pageant's Universe shrinks |url=https://www.sun-sentinel.com/1997/05/16/beauty-pageants-universe-shrinks/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Sun Sentinel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1997 |title=Pageant a little shorter on beauties as nations drop out |language=en |pages=1B; 5B |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/article/south-florida-sun-sentinel/137167291/ |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Hindi sumali si Liz Fuller ng Gran Britanya dahil sa problema sa kanyang kalusugan.<ref>{{Cite web |last= |date=13 Marso 2011 |title=How Miss Great Britain dream became a nightmare for Liz Fuller |url=https://www.walesonline.co.uk/lifestyle/showbiz/how-miss-great-britain-dream-1845661 |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Wales Online |language=en}}</ref> Hindi sumali ang Indonesya matapos na muling hindi payagan ng pamahalaan ng Indonesya na sumali ang mga Indonesa sa Miss Universe dahil sa mga konserbatibong Islamikong pananaw ng kanilang bansa ukol sa pagsuot ng damit panglangoy.<ref>{{Cite news |date=29 Mayo 1996 |title=Jakarta bars women from foreign beauty competitions |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19960529-1.1.2 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> Hindi sumali si Luz Maria Sanchez Herdocia ng Nikaragwa matapos na mabangkarota ang kanyang nasyonal na organisasyon.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=25 Pebrero 207 |title=Amor por la niñez de La Chureca |url=https://www.laprensani.com/2007/02/25/religion-y-fe/1479611-amor-por-la-ninez-de-la-chureca |access-date=21 Disyembre 2023 |website=La Prensa |language=es}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Dinamarka, Gana, Kapuluang Cook, Kapuluang Kayman, Olanda, Noruwega, at Sri Lanka matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.<ref name=":1" /> Dapat sanang sasali si Kuso Kamwambi ng [[Zambia|Sambia]] sa edisyong ito, ngunit hindi ito nagpatuloy dahil sa kawalang-kasiguraduhan sa kanyang nasyonal na organisasyon.<ref>{{Cite news |date=4 Hunyo 1997 |title=Zambískar fegurðardísir voru sviknar um verðlaunin |language=is |trans-title=Zambian beauty queens were cheated out of the awards |pages=6 |work=Alþýðublaðið |url=https://timarit.is/page/3349258?iabr=on |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Timarit.is}}</ref> Hindi rin nagpatuloy sa kompetisyon si Maryjane McKibben ng [[Samoa|Kanlurang Samoa]] dahil sa mga personal na dahilan.<ref>{{Cite web |last=Mase |first=Vaimoana |date=11 Setyembre 2023 |title=Watch: Miss Samoa wows talent category with siva afi fire dance |url=https://www.nzherald.co.nz/talanoa/new-miss-samoa-crowned-26-years-after-her-mother-won-same-title/KQNVB7JVCFHITBFZC5ENQ2DJD4/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=NZ Herald |language=en-NZ}}</ref> == Mga resulta == [[Talaksan:Miss Universe 1977 map.png|thumb|250x250px|Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss Universe 1997 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 1997''' | * '''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' – '''Brook Lee<ref name=":4" />''' |- | 1st runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Marena Bencomo<ref name=":4" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Margot Bourgeois<ref name=":4" /> |- | Top 6 | * {{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] – Verna Vasquez<ref name=":5">{{Cite news |last=Barry |first=Dave |date=8 Hunyo 1997 |title=Classic '97: Queen of the Universe |work=Miami Herald |url=https://www.miamiherald.com/living/liv-columns-blogs/dave-barry/article160191484.html |url-access=subscription |access-date=22 Disyembre 2023}}</ref> * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Denny Méndez<ref>{{Cite web |last=Criscitiello |first=Ludovica |date=7 Marso 2023 |title=Denny Mendez: l'ex Miss Italia si batte per l'indipendenza femminile |trans-title=Denny Mendez: the former Miss Italy fights for female independence |url=https://luce.lanazione.it/spettacolo/denny-mendez-miss-italia-palco-rina/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Luce |language=it-IT}}</ref> * {{flagicon|PAN}} [[Panama]] – Lía Borrero<ref name=":5" /> |- | Top 10 | * {{Flagicon|EST}} [[Estonya]] – Kristiina Heinmets<ref name=":5" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Nafisa Joseph<ref name=":5" /> * {{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Ana Rosa Brito<ref name=":5" /> * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Victoria Lagerström<ref name=":5" /> |} {| class="toccolours" style="float:right" | style="background-color:#FADADD;width:25px;" | |Nagwagi |- | style="background-color:#eadafd;" | |1st runner-up |- | style="background-color:#ccff99;" | |2nd runner-up |- | style="background-color:#ffff99;" | |Top 6 |- | style="background-color:#white;" | |Top 10 |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !'''Katampatan''' !Top 6 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |'''9.500 (3)''' |'''9.610 (1)''' |'''9.680 (4)''' |'''9.597 (3)''' |'''9.796 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.470 (4) |9.060 (10) |9.720 (3) |9.417 (4) |9.758 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |9.270 (6) |9.340 (5) |9.600 (5) |9.403 (5) |9.594 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]<ref name=":5" /> |9.629 (1) |9.440 (3) |9.790 (1) |9.617 (2) |9.578 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |9.610 (2) |9.540 (2) |9.760 (2) |9.637 (1) |9.428 (5) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |9.220 (7) |9.380 (4) |9.440 (7) |9.347 (6) |9.089 (6) |- |{{Flagicon|EST}} [[Estonya]] |9.350 (5) |9.140 (9) |9.410 (8) |9.300 (7) | rowspan="4" | |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |9.040 (9) |9.270 (6) |9.470 (6) |9.260 (8) |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |8.920 (10) |9.220 (7) |9.270 (9) |9.137 (9) |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |9.040 (8) |9.150 (8) |9.120 (10) |9.103 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – Abbygale Arenas<ref>{{Cite news |date=19 Mayo 1997 |title=Smile, and she's a snap winner |language=en |pages=8 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19970519-1.1.48 |access-date=18 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] – Laura Csortan<ref name=":4" /> |- |Jantzen Best in Swimsuit | * {{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] – Verna Vasquez |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Nagwagi''' | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Claudia Elena Vásquez<ref name=":2">{{Cite news |last=Bayles |first=Tom |date=18 Mayo 1997 |title=Representante De Estados Unidos, Nueva Miss Universo |language=es |trans-title=United States representative, new Miss Universe |pages=3B |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=XZ5EAAAAIBAJ&sjid=zLUMAAAAIBAJ&pg=1381%2C4327540 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |- |1st runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] – Joselina García<ref name=":2" /> |- |2nd runner-up | * {{PER}} – Claudia Dopf<ref name=":2" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Tulad noong [[Miss Universe 1990|1990]], sampung mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang anim na pinalista. Anim na pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa final question at final walk. === Komite sa pagpili === * Pat O'Brien – Amerikanong ''sportscaster'' para sa CBS Sports<ref name=":3">{{Cite news |date=10 Mayo 1997 |title=Vaya con esa Gente! |language=es |trans-title=Go with those people |pages=2D |work=La Opinion |url=https://news.google.com/newspapers?id=Vp5EAAAAIBAJ&sjid=zLUMAAAAIBAJ&pg=1359%2C2545820 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> * James E. Billie – Amerikanong politiko * Tommy Ford – Aprikano-Amerikanong aktor * Eva Herzigova – Tsekong modelo at aktres<ref name=":3" /> * Carolina Herrera – Benesolana-Amerikanang ''fashion designer <ref name=":3" />'' * Mike Love – Amerikanong mang-aawit<ref name=":3" /> * Monique Pillard – Amerikanang istilista * Ingrid Seynhaeve – Belgang modelo * Cristina Saralegui – Kubanang ''talk show host<ref name=":3" />'' == Mga kandidata == Pitumpu't-apat na kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A|name=A}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Agathe Neuner<ref>{{Cite web |date=13 Oktubre 1999 |title=Kür der Miss Bergisch-Land 1999 |trans-title=Freestyle competition for Miss Bergisch-Land 1999 |url=https://www.rga.de/rhein-wupper/miss-bergisch-land-1999-4358569.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20231009103001/https://www.rga.de/rhein-wupper/miss-bergisch-land-1999-4358569.html |archive-date=9 Oktubre 2023 |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Remscheider General-Anzeiger |language=de}}</ref> |22 |[[Munich]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Nazarena Vanesa González<ref>{{Cite web |last=Braillard |first=Miguel |date=21 Hunyo 2023 |title=Llegó a la fama por unas fotos “prestadas” y arrasó como la primera Miss Argentina: la historia de Ivana Kislinger |trans-title=She became famous for some “borrowed” photos and swept as the first Miss Argentina: the story of Ivana Kislinger |url=https://www.lanacion.com.ar/espectaculos/llego-a-la-fama-por-unas-fotos-prestadas-y-arraso-como-la-primera-miss-argentina-la-historia-de-nid21062023/ |access-date=18 Disyembre 2023 |website=La Nacion |language=es}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Karen-Ann Peterson |20 |Piedra Plat |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Laura Csortan<ref>{{Cite web |last=Croffey |first=Amy |date=23 Abril 2015 |title=Laura Csortan in unrecognisable throwback snap |url=https://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-3051761/Laura-Csortan-unrecognisable-throwback-snap-age-20-wins-Miss-Universe-Miss-World-Australia-confused-title.html |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Mail Online |language=en}}</ref> |20 |[[Brisbane]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Marina McCartney<ref>{{Cite web |date=12 Abril 2013 |title=Former Miss NZ's film in final |url=https://www.stuff.co.nz/auckland/local-news/auckland-city-harbour-news/8537742/Former-Miss-NZs-film-in-final |access-date=14 Mayo 2023 |website=Stuff |language=en}}</ref> |20 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Nestaea Sealy<ref>{{Cite web |last= |date=15 Mayo 1997 |title=The women who would be queen |url=https://www.sun-sentinel.com/1997/05/15/the-women-who-would-be-queen/ |url-access=subscription |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Sun Sentinel |language=en-US}}</ref> |18 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Laurence Borremans<ref>{{Cite web |date=11 Disyembre 2006 |title=Laurence Borremans se marie |trans-title=Laurence Borremans se marie |url=https://www.dhnet.be/archives-journal/2006/11/13/laurence-borremans-se-marie-MPYYIVUBSZFKVPULUOOY4KND5A/ |access-date=18 Disyembre 2023 |website=DHnet |language=fr}}</ref> |19 |Wavre |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Sharon Dominguez |22 |Orange Walk |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |Marena Bencomo<ref>{{Cite news |last=Gonzalez |first=Karem |date=25 Nobyembre 2022 |title=Toto Aguerrevere: El Miss Venezuela fue lo más deshonesto que me pasó |language=es-ES |work=El Nacional |url=https://www.elnacional.com/entretenimiento/toto-aguerrevere-lo-del-miss-venezuela-es-lo-mas-deshonesto-que-me-han-hecho-en-la-vida/ |access-date=5 Pebrero 2023}}</ref> |23 |Valencia |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Naomi Darrell |20 |Warwick Parish |- |{{flagicon|Bonaire}} [[Bonaire]] |Jhane-Louise Landwier |18 |Kralendijk |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Nayla Micherif<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2018 |title=Quién es Nayla Micherif, la "Miss Brasil" involucrada en el caso de la mansión swinger de Punta del Este |trans-title=Who is Nayla Micherif, the "Miss Brazil" involved in the Punta del Este swinger mansion case |url=https://www.infobae.com/america/america-latina/2018/07/25/quien-es-nayla-micherif-la-miss-brasil-involucrada-en-el-caso-de-la-mansion-swinger-de-punta-del-este/ |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Infobae |language=es-ES}}</ref> |21 |Ubá |- |{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Krassmira Todorova<ref>{{Cite news |date=16 Mayo 1997 |title=It's Miss Universe time again |language=en |pages=40 |work=The New Paper |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newpaper19970516-1.1.40 |access-date=18 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |– |Varna |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Helga Bauer<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2004 |title=Helga Bauer pone su sello a la agenda del Alcalde |trans-title=Helga Bauer puts her stamp on the Mayor's agenda |url=https://www.bolivia.com/noticias/autonoticias/detallenoticia20910.asp |access-date=18 Disyembre 2023 |website=El Nuevo Día |language=es |via=Bolivia.com}}</ref> |19 |[[Santa Cruz de la Sierra|Santa Cruz dela Sierra]] |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Verna Vasquez<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=15 Enero 2023 |title=Amerikaanse R'Bonney Gabriel wordt Miss Universe, Curaçaose Gabriela in top vijf |trans-title=American R'Bonney Gabriel becomes Miss Universe, Curaçaoan Gabriela in top five |url=https://nu.cw/2023/01/15/amerikaanse-rbonney-gabriel-wordt-miss-universe-curacaose-gabriela-in-top-vijf/ |access-date=19 Disyembre 2023 |website=nu.CW |language=nl-NL}}</ref> |23 |Willemstad |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Eiman Abdallah Thakeb |– |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |María José López |19 |[[Quito]] |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Carmen Carrillo |19 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Lucia Povrazníková<ref>{{Cite web |date=21 Hulyo 2018 |title=FOTO Pamätáte si ešte na tieto missky? Ako ich zmenil zub času a čomu sa teraz venujú? |trans-title=PHOTO Do you still remember these bowls? How has the ravages of time changed them and what do they do now? |url=https://www1.pluska.sk/soubiznis/domaci-soubiznis/foto-pamatate-este-tieto-missky-ako-ich-zmenil-zub-casu-comu-teraz-venuju |access-date=19 Disyembre 2023 |website=Pluska |language=sk}}</ref> |18 |Banská Bystrica |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |Inés Sáinz Esteban<ref>{{Cite web |last=Gardon |first=Juan Jose |date=17 Disyembre 2018 |title="De ser Miss España no se puede vivir; hace falta algo más" |trans-title="You can't live being Miss Spain; something more is needed" |url=https://www.diariodesevilla.es/gente/Sainz-Miss-Espana-entrevista_0_1309969251.html |access-date=19 Disyembre 2023 |website=Diario de Sevilla |language=es-ES}}</ref> |21 |[[Bilbao]] |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |'''Brook Lee'''<ref>{{Cite news |last=Walker |first=Don |date=6 Pebrero 1997 |title=Meet Miss USA |language=en |pages=17 |work=The Times |url=https://www.newspapers.com/clip/117644241/the-times/ |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |26 |Pearl City |- |{{Flagicon|EST}} [[Estonya]] |Kristiina Heinmets<ref>{{Cite web |last=Toomemets |first=Katharina |date=10 Nobyembre 2018 |title=Miss Estonia 1997 Kristiina Heinmets-Aigro: siis oli Miss Estonia vabaduse ja võrdsuse sümbol |trans-title=Miss Estonia 1997 Kristiina Heinmets-Aigro: then Miss Estonia was a symbol of freedom and equality |url=https://www.ohtuleht.ee/elu/905856/miss-estonia-1997-kristiina-heinmets-aigro-siis-oli-miss-estonia-vabaduse-ja-vordsuse-sumbol |access-date=19 Disyembre 2023 |website=Õhtuleht |language=et}}</ref> |18 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Elina Zisi |21 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Carol Aquino<ref>{{Cite news |date=1 Hunyo 1997 |title=A memorable night of 'Beauty on the Beach' at Ocean One with Miss Universe contestants |language=en |pages=28F |work=Boca Raton News |url=https://news.google.com/newspapers?id=BEFUAAAAIBAJ&sjid=RY4DAAAAIBAJ&pg=4173%2C365732 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |Chiquimula |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Nadine Thomas<ref>{{Cite web |date=24 Enero 2015 |title=Those Who Went Before |url=https://www.jamaicaobserver.com/local-lifestyle/those-who-went-before/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |21 |Saint Catherine |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Melanie Sibetang |20 |Saipan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Joselina García<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |18 |La Ceiba |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Lee San-san<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=12 Enero 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |19 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Nafisa Joseph<ref>{{Cite web |last=Bhattacharya |first=Chandrima S. |date=30 Hulyo 2004 |title=Heartbreak snuffs out Nafisa - Model hangs herself after wedding is called off |url=https://www.telegraphindia.com/india/heartbreak-snuffs-out-nafisa-model-hangs-herself-after-wedding-is-called-off/cid/729770 |access-date=21 Disyembre 2023 |website=The Telegraph India |language=en}}</ref> |19 |[[Bangalore]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Fiona Mullally<ref>{{Cite web |last=Courtney |first=Kevin |date=17 Abril 1997 |title=Passions reach breaking point at Miss Ireland bash |url=https://www.irishtimes.com/sport/passions-reach-breaking-point-at-miss-ireland-bash-1.63402 |access-date=21 Disyembre 2023 |website=The Irish Times |language=en}}</ref> |24 |Limerick |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Dikla Hamdy<ref name=":1" /> |18 |[[Berseba]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Denny Méndez<ref>{{Cite news |date=9 Setyembre 1996 |title=Black beauty storm |language=en |pages=14 |work=The New Paper |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newpaper19960909-1.1.14 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Florencia]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Carmen Kempt<ref>{{Cite news |date=5 Mayo 1997 |title=Miss Universe |language=en |pages=13 |work=The Mount Airy News |url=https://news.google.com/newspapers?id=VuQ_AAAAIBAJ&sjid=UVgMAAAAIBAJ&pg=4096%2C3720576 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |18 |[[Red Deer, Alberta|Red Deer]] |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Melinda Penn |– |Tortola |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Vania Thomas<ref>{{Cite web |last= |date=16 Mayo 1997 |title=No contest: Miss Universe reigns as pageant with weightiest issues |url=https://www.orlandosentinel.com/1997/05/16/no-contest-miss-universe-reigns-as-pageant-with-weightiest-issues/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Orlando Sentinel |language=en-US}}</ref> |27 |Charlotte Amalie |- |{{flagicon|TCA}} [[Kapuluang Turks at Caicos]] |Keisha Delancy |23 |Grand Turk |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Claudia Elena Vásquez<ref>{{Cite web |last=Cobo |first=Leila |date=11 Mayo 2015 |title=Carlos Vives Shoots Music Video With Colombian Miss Universe |url=https://www.billboard.com/music/latin/carlos-vives-colombian-miss-universe-video-6561287/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Billboard |language=en-US}}</ref> |22 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Medellin]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Gabriela Aguilar<ref>{{Cite web |date=19 Oktubre 1996 |title=Gabriela es Miss Costa Rica |trans-title=Gabriela is Miss Costa Rica |url=https://www.nacion.com/archivo/gabriela-es-miss-costa-rica/EFM3EEWJBJFZHLZUQ5AVM2CJSI/story/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |19 |Santa Ana |- |{{flagicon|HRV}} [[Kroasya]] |Kristina Cherina<ref>{{Cite web |last=Plivelić |first=Petra |date=17 Nobyembre 2019 |title=Koja je prava Miss Hrvatske? Razgovarali smo s tri aktualne misice i vlasnicima direkcija hrvatskih izbora... |trans-title=Who is the real Miss Croatia? We talked to three current misses and the owners of the directorates of Croatian elections... |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/koja-je-prava-miss-hrvatske-razgovarali-smo-s-tri-aktualne-misice-i-vlasnicima-direkcija-hrvatskih-izbora-9626542 |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref> |18 |Split |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Dalida Chammai<ref name=":1" /> |23 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Solveig Lilja Guðmundsdóttir<ref>{{Cite news |date=18 Enero 1997 |title=Aðalkeppnin verður haldin í maí |language=is |trans-title=The main competition will be held in May |pages=13 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1870809?iabr=on |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Timarit.is}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Trincy Low<ref>{{Cite news |date=7 Marso 1997 |title=Malaysia's choice |language=en |pages=38 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19970307-1.1.38 |access-date=18 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |21 |George Town |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Claire Grech |21 |San Ġwann |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Cindy Cesar |20 |Central Fracq |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Rebeca Lynn Tamez<ref>{{Cite news |date=1 Mayo 1997 |title=Say cheese |language=en |pages=4B |work=Sarasota Herald-Tribune |url=https://news.google.com/newspapers?id=yvwcAAAAIBAJ&sjid=V30EAAAAIBAJ&pg=5422%2C440293 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |21 |[[Talaan ng mga lungsod sa Mehiko|Lungsod ng Victoria]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Sheya Shipanga<ref>{{Cite web |date=29 Mayo 2014 |title=Miss Namibia 101- Making Your Application Memorable |url=https://www.namibian.com.na/miss-namibia-101-making-your-application-memorable/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=The Namibian |language=en-GB}}</ref> |22 |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Lía Borrero<ref>{{Cite web |last=Concepcion |first=Martha Vanessa |date=18 Marso 2023 |title=Ya se supo. Otra Lía Victoria volverá a llevar la corona de Calle Abajo. La tuna la pedirá esta noche |url=https://www.midiario.com/farandula/ya-se-supo-otra-lia-victoria-volvera-a-llevar-la-corona-de-calle-abajo-la-tuna-la-pedira-esta-noche/ |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Midiario.com |language=es}}</ref> |20 |Las Tablas |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Rosanna Jiménez<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |– |Encarnacion |- |{{PER}} |Claudia Dopf<ref>{{Cite web |date=15 Nobyembre 2011 |title=Die neue "Miß Peru" stammt aus Würzburg |trans-title=The new "Miss Peru" comes from Würzburg |url=https://www.welt.de/print-welt/article636982/Die-neue-Miss-Peru-stammt-aus-Wuerzburg.html |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Die Welt |language=de}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|PHI}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Abbygale Arenas<ref>{{Cite web |last=Romulo |first=Mons |date=29 Enero 2017 |title=What was your most memorable moment competing in Miss Universe? |url=https://www.philstar.com/lifestyle/sunday-life/2017/01/29/1666397/what-was-your-most-memorable-moment-competing-miss-universe |access-date=18 Disyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |22 |[[Angeles]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Karita Tuomola<ref>{{Cite web |last=Aalto-Setälä |first=Julia |date=9 Agosto 2017 |title=Karita Tykkä valittiin missiksi 20 vuotta sitten - tältä hän näytti silloin |trans-title=Karita Tykkä was chosen as Miss 20 years ago - this is how she looked then |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/201708092200316157 |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |20 |Kuopio |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Agnieszka Zielińska<ref>{{Cite web |date=6 Enero 2016 |title=Ukraińska mafia chciała porwać Miss Polonię! |trans-title=The Ukrainian mafia wanted to kidnap Miss Polonia! |url=https://www.fakt.pl/plotki/ukrainska-mafia-chciala-porwac-miss-polonie/3pbelwc |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Fakt24 |language=pl}}</ref> |21 |Poznań |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Ana Rosa Brito<ref>{{Cite web |last=Colón |first=Héctor Joaquín |date=21 Setyembre 2018 |title=Misses marcadas por la corona |trans-title=Misses marked by the crown |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas-belleza/notas/misses-marcadas-por-la-corona/ |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |26 |San Juan |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Lara Antunes<ref>{{Cite web |date=29 Pebrero 2004 |title=As partes favoritas do corpo |url=https://www.cmjornal.pt/domingo/detalhe/as-partes-favoritas-do-corpo |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Correio da Manhã |language=pt-PT}}</ref> |19 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Patricia Spehar<ref>{{Cite web |last=Jaeglé |first=Yves |date=5 Abril 2017 |title=Miss France : et revoilà Miss Paris ! |url=https://www.leparisien.fr/laparisienne/people/miss-france-et-revoila-miss-paris-01-04-2017-6814971.php |access-date=13 Enero 2023 |website=Le Parisien |language=fr-FR}}</ref> |21 |[[Paris]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Cesarina Mejía<ref>{{Cite web |date=11 Agosto 2006 |title=1981-2006 Reinado de Reinas |trans-title=1981-2006 Reign of Queens |url=https://hoy.com.do/1981-2006-reinado-de-reinas/ |access-date=24 Abril 2023 |website=Hoy Digital |language=es}}</ref> |20 |Azua |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Petra Minářová<ref>{{Cite web |last=Šaléová |first=Lucie |date=12 Mayo 2019 |title=Kam se ztratila miss Petra Minářová? Utekla do Jižní Afriky |trans-title=Where did Miss Petra Minářová go? She fled to South Africa |url=https://www.expres.cz/celebrity/petra-minarova-modelka-miss-cr-manzelstvi-jar.A190507_220337_dx-celebrity_sal |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Expres.cz |language=cs}}</ref> |19 |[[Praga]] |- |{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]] |Diana Urdareanu<ref>{{Cite web |last=Voicu |first=Andreea |date=5 Pebrero 2020 |title=Poze inedite! Cum arătau primele Miss România! Mărioara a fost prima câștigătoare a concursului, în 1928 |trans-title=Unique pictures! What did the first Miss Romania look like! Mărioara was the first winner of the contest, in 1928 |url=https://ciao.ro/cum-aratau-primele-miss-romania-marioara-a-fost-prima-castigatoare-a-concursului-in-1928/ |access-date=9 Hulyo 2023 |website=Ciao.ro |language=ro}}</ref> |20 |Timiș |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Anna Baitchik |20 |[[San Petersburgo]] |- |{{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Lorraine Magwenzi<ref>{{Cite web |last=Chijongwe |first=Cardnus |date=5 Setyembre 2012 |title=The most beautiful Miss Zimbabwes since 1980 |url=https://nehandaradio.com/2012/09/05/the-most-beautiful-miss-zimbabwes-since-1980/ |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Nehanda Radio |language=en-US}}</ref> |22 |[[Harare]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Tricia Tan<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1997 |title=Miss Singapore struts her stuff |language=en |pages=8 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19970513-1.1.8 |access-date=18 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |24 |Singapura |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Victoria Lagerström<ref>{{Cite web |last=Dahlman |first=Ebba S. |date=4 Mayo 2023 |title=Fröken Sverige-Victoria Lagerström om stora traumat: Nära att dö, läkarna visste inte varför |trans-title=The great trauma of the Miss Sweden winner – Victoria Lagerström was close to death |url=https://www.femina.se/nostalgi/froken-sverige-1997-victoria-lagerstrom-operation/9580313 |access-date=18 Disyembre 2023 |website=Femina |language=sv-SE}}</ref> |24 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Melanie Winiger<ref>{{Cite web |title=Solche Missen vermissen wir |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/wir-vermissen-die-missen |access-date=31 Enero 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |18 |Locarno |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Suangsuda Lawanprasert<ref>{{Cite news |date=20 Setyembre 1997 |title=Gyrating to a different beat |language=en |pages=C3 |work=The Nation |url=https://news.google.com/newspapers?id=OrUpAAAAIBAJ&sjid=ATIDAAAAIBAJ&pg=5592%2C1836799 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Taywan]] |Chio Hai Ta<ref>{{Cite news |date=2 Abril 1997 |title=Meet Taiwan's top beauty |language=en |pages=13 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19970402-1.1.13 |access-date=18 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |24 |Taichung |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Lee Eun-hee<ref>{{Cite web |last=Park |first=Hani |date=6 Pebrero 2013 |title=Lee Byung Hun′s Sister Shows Off Her Tight Relationship with Lee Min Jung |url=https://sg.news.yahoo.com/lee-byung-hun-s-sister-shows-off-her-013508771.html |access-date=19 Disyembre 2023 |website=Yahoo News |language=en-SG}}</ref> |19 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Mbali Gasa |21 |Durban |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Margot Bourgeois<ref>{{Cite web |last=Belix |first=Ceola |date=5 Oktubre 2018 |title=8 times Miss Trinidad & Tobago shone at the Miss Universe pageant |url=https://tt.loopnews.com/content/8-times-miss-trinidad-tobago-shone-miss-universe-pageant |access-date=20 Setyembre 2023 |website=Loop News |language=en}}</ref> |24 |Arouca |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Claudia Delpin<ref>{{Cite web |last=Munevar |first=Tatiana |date=13 Mayo 1997 |title=EN MISS UNIVERSO, EL FUTURO FUE AYER |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-567953 |access-date=21 Disyembre 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |18 |Iquique |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Korina Nikolaou |18 |Larnaca |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Yeşim Çetin<ref>{{Cite web |date=22 Pebrero 2002 |title=‘Beni taşıyacak erkek çok az’ |trans-title='There are very few men who can carry me' |url=https://www.milliyet.com.tr/cadde/beni-tasiyacak-erkek-cok-az-5224255 |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Milliyet |language=tr}}</ref> |20 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] |Natalia Nadtochey |21 |Kharkiv |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggaria]] |Ildikó Kecan |19 |Debrecen |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Adriana Cano |20 |[[Montevideo]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1997]] [[Kategorya:Miss Universe]] elacz97g06svhadugyr2k59i62x2vgb 0 321822 2167305 2156014 2025-07-03T10:46:13Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167305 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=Wendy Fitzwilliam.jpg|caption=Wendy Fitzwilliam, Miss Universe 1998|winner='''Wendy Fitzwilliam''' <br> '''{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]]'''|date=12 Mayo 1998|presenters={{Hlist|Jack Wagner|Ali Landry|Julie Moran}}|acts={{Hlist|K-Ci & JoJo|Sunland}}|entrants=81|placements=10|venue=Stan Sheriff Arena, [[Honolulu]], [[Hawaii]], [[Estados Unidos]]|broadcaster={{Hlist|[[CBS]]}}|congeniality=Asuman Krause <br> {{flagicon|TUR}} [[Turkiya]]|photogenic=Vladimíra Hreňovčíková <br> {{flagicon|SVK}} [[Eslobakya]]|best national costume=Wendy Fitzwilliam <br> {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]]|debuts=[[Anggola]]|withdraws={{Hlist|[[Bermuda]]|[[Kapuluang Turks at Caicos]]|[[Lupangyelo]]}}|returns={{Hlist|[[Ghana|Gana]]|[[Gran Britanya]]|[[Guam]]|[[Japan|Hapon]]|[[Niherya]]|[[Nikaragwa]]|[[Noruwega]]|[[Netherlands|Olanda]]|[[Yugoslavia]]}}|before=[[Miss Universe 1997|1997]]|next=[[Miss Universe 1999|1999]]}}  Ang '''Miss Universe 1998''', ay ang ika-47 edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Stan Sheriff Arena sa [[Honolulu]], [[Hawaii]], Estados Unidos noong 12 Mayo 1998.<ref>{{Cite news |date=27 Abril 1998 |title='Late' arrival: it's the Donald on the David |language=en |pages=71 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/article/daily-news-donald-trump-to-appear-on-the/117338732/ |access-date=19 Abril 2023 |via=Newspapers.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Mayo 1998 |title=Vying for the crown |language=en |pages=C6 |work=The Nation |url=https://news.google.com/newspapers?id=rKgpAAAAIBAJ&sjid=8zEDAAAAIBAJ&pg=5551%2C3401250 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Brook Lee]] ng Estados Unidos si [[Wendy Fitzwilliam]] ng Trinidad at Tobago bilang Miss Universe 1998.<ref name=":0">{{Cite web |date=13 Mayo 1998 |title=New Miss Universe Crowned |url=https://www.cbsnews.com/news/new-miss-universe-crowned/ |access-date=18 Abril 2023 |website=[[CBS]] |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |last=DiPietro |first=Ben |date=13 Mayo 1998 |title=Miss Trinidad and Tobago named Miss Universe |language=en |pages=19 |work=Ludington Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=ZfpOAAAAIBAJ&sjid=mUsDAAAAIBAJ&pg=5892%2C4223229 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Ito ang ikalawang tagumpay ng Trinidad at Tobago sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Veruska Ramírez ng Beneswela, habang nagtapos bilang second runner-up si Joyce Giraud ng Porto Riko.<ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1998 |title=Jazzy tune carries Miss Universe |language=en |pages=C6 |work=Bangor Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=wqFJAAAAIBAJ&sjid=NA0NAAAAIBAJ&pg=1183%2C4530917 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpu't-isang bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni Jack Wagner ang kompetisyon, samantalang sina Miss USA 1996 Ali Landry at Julie Moran ang nagbigay ng komentaryo sa buong kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=12 Mayo 1998 |title=Television Tonight |language=en |pages=9B |work=The Telegraph-Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=n-tYAAAAIBAJ&sjid=crsMAAAAIBAJ&pg=5774%2C2841005 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> Nagtanghal sina K-Ci & JoJo, at Sunland sa edisyong ito. == Kasaysayan == [[Talaksan:Stan Sheriff Center.jpg|thumb|250x250px|Stan Sheriff Center, ang lokasyon ng Miss Universe 1998]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong Enero 1996, inanunsyo ng ''national director'' ng Miss Indonesia na si Mooryati Soedibyo sa isang panayam sa dyaryong Indones na Jawa Pos na magaganap ang Miss Universe Jakarta, Indonesya sa taong 1998. Ayon kay Soedibyo, inaamin niyang maaaring magdulot ng kontrobesiya para sa karamihan ng mga Indones ang pagdaos ng Miss Universe sa Jakarta.<ref>{{Cite news |date=27 Enero 1996 |title=Jakarta pageant despite possible outcry |language=en |pages=22 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19960127-1.1.22 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> Gayunpaman, muling hindi payagan ng pamahalaan ng Indonesya na sumali ang mga Indonesa sa Miss Universe noong Mayo 1996,<ref>{{Cite news |date=29 Mayo 1996 |title=Jakarta bars women from foreign beauty competitions |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19960529-1.1.2 |access-date=21 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> hindi na nagpatuloy ang mga negosasyon upang dalhin ang Miss Universe sa Jakarta. Inanunsyo noong Enero 1998 na ang ika-47 edisyon ng Miss Universe ay magaganap sa Stan Sheriff Arena, sa loob ng ''campus'' ng University of Hawaiʻi at Mānoa, Honolulu, Hawaii. Ito ang unang beses na idinaos ang Miss Universe sa estado ng Hawaii. Naganap ang kompetisyon sa Hawaii sa loob ng labimpitong araw.<ref name=":4">{{Cite news |last=Ryan |first=Tim |date=11 Mayo 1998 |title=Hawaii and 81 women are at the center of the Universe |language=en |work=Honolulu Star-Bulletin |url=http://archives.starbulletin.com/98/05/11/features/index.html |url-status=dead |access-date=26 Disyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150912035604/http://archives.starbulletin.com/98/05/11/features/index.html |archive-date=12 Setyembre 2015}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa walumpu't-isang bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. ==== Mga pagpalit ==== Iniluklok ang first runner-up ng Miss Israel 1998 na si Hagit Raz upang kumatawan sa kanyang bansa matapos umurong si Miss Israel 1998 Linor Abargil dahil hindi ito nakaabot sa ''age requirement''.<ref>{{Cite web |date=4 Pebrero 2002 |title=2001 - מלכות יופי |trans-title=2001 - beauty queens |url=http://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-482048,FF.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20020204112531/http://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-482048,FF.html |archive-date=4 Pebrero 2002 |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Ynet |language=he}}</ref><ref>{{Cite news |date=24 Abril 1998 |title=Shalom, Salaam |language=en |pages=2 |work=The Australian Jewish New |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/261737155?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Trove}}</ref> Kalaunan ay nagwagi si Abargil sa Miss World 1998 na naganap sa Seykelas.<ref>{{Cite web |last=Kamin |first=Debra |date=6 Pebrero 2014 |title=The beauty who faced the beast |url=https://www.timesofisrael.com/the-beauty-who-faced-the-beast/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=The Times of Israel |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 Disyembre 2023 |title=How Miss World made rapist pay |url=https://www.thejc.com/life-and-culture/how-miss-world-made-rapist-pay-ef8zqm2h |access-date=29 Disyembre 2023 |website=The Jewish Chronicle |language=en}}</ref> Iniluklok ang ''first runner-up'' ng Binibining Pilipinas 1998 na si Jewel May Lobaton matapos mapatalsik si Binibining Pilipinas-Universe 1998 Olivia Tisha Silang dahil sa problema sa pagkamamamayan.<ref name=":02">{{Cite news |date=17 Marso 1998 |title=RP entries |language=en |pages=1 |work=Manila Standard |url=https://news.google.com/newspapers?id=6ZYVAAAAIBAJ&sjid=9goEAAAAIBAJ&pg=4545%2C1803584 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=4 Marso 2010 |title=Once a Binibini... |url=https://www.philstar.com/entertainment/2010/03/04/554403/once-binibini |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211002011242/https://www.philstar.com/entertainment/2010/03/04/554403/once-binibini |archive-date=2 Oktubre 2021 |access-date=29 Disyembre 2023 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> ==== Mga pagbalik at mga pag-urong sa kompetisyon ==== Unang sumali sa edisyong ito ang bansang Anggola, at bumalik ang mga bansang Gana, Gran Britanya, Guam, Hapon, Niherya, Nikaragwa, Noruwega, Olanda, at Yugoslavia. Huling sumali noong [[Miss Universe 1991|1991]] ang Yugoslavia, noong [[Miss Universe 1995|1995]] ang Guam, Hapon, Niherya, at Nikaragwa, at noong [[Miss Universe 1996|1996]] ang Gana, Gran Britanya,<ref>{{Cite news |date=19 Pebrero 1998 |title=How many girls in Britain want to be Miss Universe? |language=en |pages=21 |work=Evening Standard |url=https://www.newspapers.com/article/evening-standard-miss-gb-universe-98/126582934/ |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> Noruwega, at Olanda. Hindi sumali ang mga bansang Bermuda, Kapuluang Turks at Caicos, at Lupangyelo sa edisyong ito. Hindi sumali sina Harpa Lind Hardardottir ng Lupangyelo at Joanne Darrell ng Bermuda dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali ang Kapuluang Turks at Caicos matapos na mabigo ang kanilang organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 1998''' | * '''{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]]''' – '''[[Wendy Fitzwilliam]]<ref name=":0" />''' |- | 1st runner-up | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Veruska Ramírez<ref name=":0" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Joyce Giraud<ref name=":0" /> |- | Top 5 | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Shawnae Jebbia<ref name=":0" /> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Silvia Fernanda Ortiz<ref name=":0" /> |- | Top 10 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Michella Marchi<ref name=":3">{{Cite web |last=Ryan |first=Tim |date=13 Mayo 1998 |title=Trinidadian sings for her title |url=https://archives.starbulletin.com/1998/05/13/news/story2.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Honolulu Star-Bulletin |language=en}}</ref> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Lymaraina D'Souza<ref name=":3" /> * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Andrea Roche<ref name=":3" /> * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Anna Malova<ref name=":3" /> * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Kerishnie Naicker<ref name=":3" /> |} ==== Mga iskor sa kompetisyon ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Bansa/Teritoryo !Interbyu !Swimsuit !Evening Gown !'''Katampatan''' !Top 5 Question |- style="background-color:#FADADD;" |'''{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]]''' |'''9.71 (1)''' |'''9.76 (2)''' |'''9.83 (1)''' |'''9.76 (1)''' |'''9.79 (1)''' |- style="background-color:#eadafd;" |{{flagicon|Venezuela|variant=1954}} [[Venezuela|Beneswela]] |9.42 (3) |9.85 (1) |9.72 (2) |9.66 (2) |9.71 (2) |- style="background-color:#ccff99;" |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |9.23 (6) |9.69 (3) |9.69 (3) |9.53 (3) |9.63 (3) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |9.26 (5) |9.62 (4) |9.50 (6) |9.46 (4) |9.38 (4) |- style="background-color:#ffff99;" |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |9.11 (7) |9.58 (5) |9.63 (4) |9.44 (5) |9.12 (5) |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |9.27 (4) |9.45 (6) |9.42 (9) |9.38 (6) | rowspan="5" | |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |9.49 (2) |9.10 (9) |9.44 (8) |9.34 (7) |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |9.02 (8) |9.11 (8) |9.58 (5) |9.24 (8) |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |8.97 (9) |9.05 (10) |9.32 (10) |9.11 (9) |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |8.56 (10) |9.15 (7) |9.45 (7) |9.05 (10) |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Nagwagi |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] – Vladimíra Hreňovčíková<ref name=":2">{{Cite web |last=Ryan |first=Tim |date=8 Mayo 1998 |title=Miss Trinidad wins National Costume Competition |url=https://archives.starbulletin.com/1998/05/08/features/story1.html |access-date=26 Disyembre 2023 |website=Honolulu Star-Bulletin |language=en}}</ref> |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] – Asuman Krause<ref>{{Cite news |date=13 Mayo 1998 |title=Miss Universe 1998 hails from Trinidad and Tobago |language=en |pages=A2 |work=The Vindicator |url=https://news.google.com/newspapers?id=i3RIAAAAIBAJ&sjid=joIMAAAAIBAJ&pg=1388%2C7897124 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |- |Clairol Herbal Essences Style Award | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Katty Fuentes<ref>{{Cite web |date=12 Mayo 1998 |title=Clairol Herbal Essences Style Award goes to Katty Fuentes, Miss Mexico 1998 |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/f33890944816dc12197adc64769ec4ed/Clairol-Herbal-Essences-Style-Award-goes-to-Katty-Fuentes-MISS-MEXICO-1998/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=United Press International |language=en}}</ref> |- |Jantzen Best in Swimsuit | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – Veruska Ramírez |} ==== Best National Costume ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Nagwagi''' | * {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] – Wendy Fitzwilliam<ref>{{Cite news |date=9 Mayo 1998 |title=Beauty and the birds |language=en |pages=32 |work=The New Paper |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newpaper19980509-1.1.32 |access-date=23 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |- |1st runner-up | * {{PER}} – Karim Bernal<ref name=":2" /> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Katty Fuentes<ref name=":2" /> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Kaunting pagbabago sa pormat ng kompetisyon ang ipinatupad ng Miss Universe. Sampung mga ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''. Lumahok sa ''casual interview, swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang sampung mga ''semi-finalist,'' at kalaunan ay napili ang limang pinalista imbis na anim. Limang pinalista ang sasabak sa paunang question-and-answer round, at tatlong pinalista naman ang sumabak sa ''final question'' at ''final walk''.<ref name=":3" /><ref>{{Cite news |date=14 Mayo 1998 |title=Beauty who has no fear of judges |language=en |pages=4 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19980514-1.1.4 |access-date=30 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> === Komite sa pagpili === * Cindy Adams – Amerikanang manunulat at kolumnista sa New York Post<ref name=":4" /> * María Conchita Alonso – Benesolanang aktres at modelo<ref name=":4" /> * Richard Chamberlain – Amerikanong aktor<ref name=":4" /> * Elaine Farley – ''Senior editor'' para sa Sports Illustrated<ref name=":4" /> * Richard Johnson – Amerikanong kolumnista para sa New York Post<ref name=":4" /> * Shemar Moore – Amerikanong aktor at modelo<ref name=":4" /> * Elvis Stojko – Kanadyanong ''figure skating world champion<ref name=":4" />'' * Vivienne Tam – Tsino-Amerikanang ''fashion designer<ref name=":4" />'' == Mga kandidata == Walumpu't-isang kandidata ang lumahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |Katharina Mainka<ref>{{Cite web |date=16 Enero 1998 |title=Von Ursache und Wirkung |trans-title=Of cause and effect |url=https://www.berliner-zeitung.de/von-ursache-und-wirkung-li.47211 |access-date=21 Disyembre 2023 |website=Berliner Zeitung |language=de}}</ref> |22 |Neustadt an der Weinstraße |- |{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]] |Emilia Guardano<ref>{{Cite news |date=2 Mayo 1998 |title=Miss Universe |language=en |pages=22 |work=The Victoria Advocate |url=https://books.google.com.ph/books?id=8YlaAAAAIBAJ&pg=PA22&dq=%22Miss+Universe%22+%22Angola%22&article_id=5512,418194&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj2rtrNj8L_AhUxTmwGHdCJBN0Q6AF6BAgBEAI#v=onepage&q=%22Miss%20Universe%22%20%22Angola%22&f=false |access-date=14 Hunyo 2023 |via=Google Books}}</ref> |22 |[[Benguela]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Marcela Brane<ref>{{Cite web |date=15 Abril 2021 |title=“Más linda que nunca”: qué fue de Marcela Brane, la protagonista de la publicidad de Reduce Fat-Fast |url=https://www.lanacion.com.ar/espectaculos/mas-linda-que-nunca-que-fue-de-marcela-brane-la-protagonista-de-la-publicidad-de-reduce-fat-fast-nid15042021/ |access-date=13 Enero 2023 |website=La Nacion |language=es}}</ref> |24 |Cordoba |- |{{flagicon|ABW}} [[Aruba]] |Wendy Lacle |21 |San Nicolaas |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Renee Henderson |21 |[[Melbourne]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Rosemary Rassell |22 |Tauranga |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Juliette Sargent<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=21 Oktubre 2019 |title=Former Miss Bahamas is a top educator |url=https://www.thenassauguardian.com/lifestyles/education/former-miss-bahamas-is-a-top-educator/article_3616df5f-075c-5b08-acea-cc57aec2bf90.html |access-date=26 Disyembre 2023 |website=The Nassau Guardian |language=en}}</ref> |19 |[[Nassau]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Sandrine Corman<ref>{{Cite web |last=Vanbever |first=Charlotte |date=26 Disyembre 2020 |title=Sandrine Corman: «J’avais pensé faire un concours entre anciennes Miss» |trans-title=Sandrine Corman: “I had thought of doing a competition between former Misses” |url=https://www.sudinfo.be/id300552/article/2020-12-26/sandrine-corman-javais-pense-faire-un-concours-entre-anciennes-miss |access-date=26 Disyembre 2023 |website=Sudinfo |language=fr}}</ref> |18 |Verviers |- |{{Flagicon image|Flag of Belize (1981–2019).svg}} [[Belize|Belis]] |Elvia Vega<ref>{{Cite web |date=27 Abril 1998 |title=Miss Belize off to Miss Universe Pageant |url=https://edition.channel5belize.com/archives/25001 |access-date=26 Disyembre 2023 |website=Channel 5 Belize |language=en-US |archive-date=26 Disyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231226015733/https://edition.channel5belize.com/archives/25001 |url-status=dead }}</ref> |19 |Corozal |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1954}} [[Venezuela|Beneswela]] |Veruska Ramírez<ref>{{Cite web |last=Garcés |first=Ever |date=15 Enero 2023 |title=Miss Universo: crónica de una noche que nos dio alegría y decepción |url=https://diariodelosandes.com/miss-universo-cronica-de-una-noche-que-nos-dio-alegria-y-decepcion/ |access-date=5 Pebrero 2023 |website=Diario de Los Andes |language=es}}</ref> |18 |Tariba |- |{{flagicon|Bonaire}} [[Bonaire]] |Uzmin Everts |18 |Kralendijk |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Michella Marchi<ref>{{Cite web |date=23 Hunyo 2023 |title=A douradense Michella é eleita Miss Brasil em concurso em São Paulo |trans-title=Michella from Dorado is elected Miss Brazil in a contest in São Paulo |url=https://www.progresso.com.br/sociedade/a-douradense-michella-e-eleita-miss-brasil-em-concurso-em-sao-paulo/403018/ |access-date=26 Disyembre 2023 |website=O Progresso |language=pt}}</ref> |20 |Dourados |- |{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]] |Natalia Gurkova<ref>{{Cite web |date=27 Mayo 2010 |title=5 Miss Bulgaria Winners with Joint Photo Session |url=https://www.novinite.com/articles/116591/5+Miss+Bulgaria+Winners+with+Joint+Photo+Session |access-date=26 Disyembre 2023 |website=Novinite |language=en}}</ref> |20 |[[Sopiya]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Veronica Larrieu<ref>{{Cite web |date=6 Abril 2019 |title=Verónica Larrieu entre las Top de la belleza |trans-title=Verónica Larrieu among the Top beauty |url=https://elpais.bo/sociales/20190406_veronica-larrieu-entre-las-top-de-la-belleza.html |access-date=26 Disyembre 2023 |website=El País Tarija |language=es}}</ref> |23 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |Natacha Bloem |– |Willemstad |- |{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] |Karine Fahmy<ref>{{Cite web |last=Bedirian |first=Razmig |date=15 Marso 2021 |title=From Sherihan Shalakani to Hussain Al Jassmi for Vodafone and Orange: Ramadan 2021's best celebrity-starring adverts |url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/film/from-sherihan-shalakani-to-hussain-al-jassmi-for-vodafone-and-orange-ramadan-2021-s-best-celebrity-starring-adverts-1.1203630 |access-date=26 Disyembre 2023 |website=The National |language=en}}</ref> |19 |[[Cairo]] |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |Soraya Hogonaga<ref>{{Cite web |last=Valle Coba |first=Johanna |date=10 Setyembre 2022 |title=Nayelhi González: “Mi pelo grita: ¡Esmeraldas!” |trans-title=Nayelhi González: “My hair screams: Emeralds!” |url=https://www.extra.ec/noticia/buena-vida/nayelhi-gonzalez-mi-pelo-grita-esmeraldas-72622.html |access-date=28 Disyembre 2023 |website=Extra |language=es}}</ref> |21 |Guayaquil |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |María Gabriela Jovel |24 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]] |Vladimíra Hreňovčíková<ref>{{Cite web |last= |date=1 Abril 2010 |title=Miss Hreňovčíková prehovorila: Momenty hrôzy počas prepadu! |trans-title=Miss Hreňovčíková spoke: Moments of horror during the ambush! |url=https://www.cas.sk/clanok/158738/ |access-date=28 Disyembre 2023 |website=Nový Čas |language=sk}}</ref> |19 |Zvolen |- |{{flagicon|ESP}} [[Espanya]] |María José Besora<ref>{{Cite web |last=Martinez |first=C. |date=26 Disyembre 2012 |title=María José Besora, Miss España 1998, muestra su embarazo en Interviú |trans-title=María José Besora, Miss España 1998, shows her pregnancy in Interviú |url=https://www.laverdad.es/murcia/20121226/gente/interviu-maria-jose-besora-miss-201212261357.html?ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F |access-date=19 Abril 2023 |website=La Verdad |language=es-ES}}</ref> |22 |Murcia |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Shawnae Jebbia<ref>{{Cite news |last=Foster |first=Mary |date=11 Marso 1998 |title=Miss Massachusetts wins Miss USA crown |language=en |pages=16 |work=Ludington Daily News |url=https://news.google.com/newspapers?id=6K5OAAAAIBAJ&sjid=-UsDAAAAIBAJ&dq=miss-usa%20mary-foster&pg=7108%2C5569290 |access-date=31 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |26 |Santa Rosa |- |{{Flagicon|EST}} [[Estonya]] |Mari Lawrens |25 |[[Tallin]] |- |{{flagicon|GHA}} [[Gana]] |Francisca Awuah<ref>{{Cite web |last=Debrah |first=Ameyaw |date=30 Abril 2008 |title=New Yorker Wins Miss Universe Ghana in Accra |url=https://www.modernghana.com/channel/597334/new-yorker-wins-miss-universe-ghana-in-accra.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=ModernGhana |language=en}}</ref> |20 |Cape Coast |- |{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Gran Britanya]] |Leilani Dowding<ref>{{Cite web |last=North |first=Jessica |date=13 Nobyembre 2022 |title=Former Miss GB Leilani Dowding hits out as trans contestant wins beauty contest |url=https://www.scottishdailyexpress.co.uk/news/uk-news/former-miss-gb-leilani-dowding-28478203 |access-date=19 Abril 2023 |website=Scottish Daily Express |language=en}}</ref> |19 |Bournemouth |- |{{flagicon|GRE}} [[Gresya]] |Dimitra Eginiti |19 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Joylyn Muñoz<ref>{{Cite news |last=Hudson |first=Jean |date=20 Abril 1998 |title=Barrigada beauty is Miss Guam Universe |language=en |pages=3 |work=Marianas Variety |url=http://hdl.handle.net/10524/51178 |access-date=30 Disyembre 2023 |postscript=eVols}}</ref> |21 |Barrigada |- |{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]] |Astrid Ramírez<ref>{{Cite web |date=28 Enero 2017 |title=Recuerdos y anécdotas de Miss Guatemala |trans-title=Memories and anecdotes of Miss Guatemala |url=https://www.prensalibre.com/hemeroteca/recuerdos-y-anecdotas-de-miss-guatemala/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |21 |[[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |Shani McGraham<ref>{{Cite web |last=Jackson |first=Kevin |date=8 Agosto 2022 |title=Sept 3 for Miss Universe Ja final |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/sept-3-for-miss-universe-ja-final/ |access-date=19 Abril 2023 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |18 |[[Kingston, Jamaica|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Nana Okumura<ref name=":1">{{Cite news |date=4 Mayo 1998 |title=Beauty spot |language=en |pages=14 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19980504-1.1.14 |access-date=23 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |24 |[[Tokyo]] |- |{{flagicon|MNP}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Helene Lizama<ref>{{Cite news |last=Younis |first=Laila C. |date=11 Mayo 1998 |title=Lizama's wish: Make it to Miss Universe's top 10 |language=en |pages=1 |work=Marianas Variety |url=http://hdl.handle.net/10524/51193 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=eVols}}</ref> |22 |Dandan |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |[[Dania Prince]]<ref>{{Cite web |last= |date=6 Disyembre 2023 |title=Así luce Dania Prince, hondureña que ganó Miss Earth en 2003 |url=https://www.laprensa.hn/fotogalerias/farandula/honduras-espectaculos-dania-prince-hondurena-miss-earth-2003-GA16522015 |access-date=29 Disyembre 2023 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |22 |Choluteca |- |{{Flag|Hong Kong}} |Virginia Yung<ref>{{Cite web |last=Yuen |first=Norman |date=6 Disyembre 2022 |title=10 Miss Hong Kongs from the 1990s – where are they now? |url=https://www.scmp.com/magazines/style/celebrity/article/3202248/10-miss-hong-kongs-1990s-where-are-they-now-anita-yuen-who-worked-leslie-cheung-and-stephen-chow-and |access-date=17 Disyembre 2023 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref> |24 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Lymaraina D'Souza<ref>{{Cite web |date=20 Nobyembre 2000 |title=Lymaraina D`Souza prefers studies to glamour |url=https://zeenews.india.com/news/world/lymaraina-dsouza-prefers-studies-to-glamour_4549.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Zee News |language=en}}</ref> |19 |[[Mumbai]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Andrea Roche<ref>{{Cite web |last=Shortall |first=Holly |date=2 Hulyo 2015 |title=Top 10 Miss Ireland winners: Where are they now? |url=https://www.independent.ie/style/fashion/style-talk/top-10-miss-ireland-winners-where-are-they-now/31344515.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Irish Independent |language=en}}</ref> |21 |Clonmel |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Hagit Raz<ref>{{Cite news |date=22 Abril 1998 |title=Dressed for peace |language=en |pages=10 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19980422-1.1.10 |access-date=23 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Talaan ng mga lungsod sa Israel|Holon]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Claudia Trieste<ref>{{Cite web |last=Molinelli |first=Manuela |date=12 Setyembre 2020 |title=Cosa fa ora Claudia Trieste, vincitrice di Miss Italia nel 1997 |trans-title=What happened to Claudia Trieste? What the 1997 Miss Italy is doing today |url=https://www.bigodino.it/spettacolo/che-fine-ha-fatto-claudia-trieste-cosa-fa-oggi-la-miss-italia-del-1997.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Bigodino |language=it-IT}}</ref> |18 |[[Calabria]] |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Juliana Thiessen<ref>{{Cite web |last=Boulware |first=Jack |date=5 Disyembre 2000 |title=Breasts across British Columbia |url=https://www.salon.com/2000/12/04/canadian_tv/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Salon |language=en}}</ref> |18 |Regina |- |{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]] |Kaida Donovan<ref>{{Cite web |last=Ryan |first=Tim |date=28 Abril 1998 |title=Just Brook Lee and 500 friends |url=https://archives.starbulletin.com/1998/04/28/news/story2.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Honolulu Star-Bulletin |language=en}}</ref> |23 |West-End |- |{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] |Leah Webster<ref>{{Cite web |date=24 Enero 2009 |title=St. Thomas Resident Celebrates 100th Birthday Surrounded by Family |url=https://stthomassource.com/content/2009/01/24/st-thomas-resident-celebrates-100th-birthday-surrounded-family/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=St. Thomas Source |language=en-US}}</ref> |24 |Saint Thomas |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Silvia Fernanda Ortiz<ref>{{Cite web |date=19 Nobyembre 1997 |title=Toda una familia de soberanas |trans-title=A whole family of sovereigns |url=https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-695169 |access-date=19 Abril 2023 |website=El Tiempo |language=es}}</ref> |21 |[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Bucaramanga]] |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Kisha Alvarado<ref>{{Cite web |last=Quiros |first=Eric |date=30 Setyembre 2019 |title=¿La recuerda? Kisha Alvarado, exmiss Costa Rica y expresentadora de Informe 11 nos muestra su nueva vida |trans-title=Do you remember her? Kisha Alvarado, former Miss Costa Rica and presenter of Informe 11 shows us her new life |url=https://www.lateja.cr/farandula/la-recuerda-kisha-alvarado-exmiss-costa-rica-y/CU2VO2BKJNGPXBXAXWAQIRML5I/story/ |access-date=19 Abril 2023 |website=La Teja |language=es}}</ref> |– |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|HRV}} [[Kroasya]] |Ivana Grzetić<ref>{{Cite web |date=17 Marso 2023 |title=Croatian beauties: A look back at all the Miss Universe Croatia winners |url=https://www.croatiaweek.com/croatian-beauties-a-look-back-at-all-the-miss-universe-croatia-winners/ |access-date=19 Disyembre 2023 |website=Croatia Week |language=en}}</ref> |19 |Dubrovnik |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Nina Kadis |24 |Hadchit |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Sherine Wong<ref>{{Cite news |date=17 Marso 1998 |title=Sportswoman is Miss Malaysia Universe |language=en |pages=10 |work=New Sunday Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=ouYVAAAAIBAJ&sjid=9xQEAAAAIBAJ&pg=4904%2C965930 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Carol Cassar |20 |[[Valletta]] |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Leena Ramphul |– |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Katty Fuentes<ref>{{Cite web |last=Hernandez |first=Alex |date=29 Mayo 2016 |title=Katty Fuentes revela sufrimiento durante tiempo como Miss México |trans-title=Katty Fuentes reveals suffering during her time as Miss Mexico |url=https://www.dallasnews.com/espanol/al-dia/espectaculos/2016/05/29/katty-fuentes-revela-sufrimiento-durante-tiempo-como-miss-mexico/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Dallas News |language=es}}</ref> |21 |Monterrey |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Retha Reinders<ref>{{Cite web |last=Shigwedha |first=Absalom |date=9 Marso 1998 |title=Namibia: Retha takes the crown |url=https://allafrica.com/stories/199803090095.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=The Namibian |via=AllAfrica}}</ref> |– |[[Windhoek]] |- |{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] |Chika Chikezie |21 |Imo |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |Claudia Alaniz<ref>{{Cite web |date=27 Marso 1998 |title=Gente de hoy |url=https://www.nacion.com/archivo/gente-de-hoy/K5LQ6HJSMBHQ5AFZVXCTZLHNOI/story/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |21 |[[Managua]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Stine Bergsvand<ref>{{Cite web |last=Karlsen |first=Andreas Bjerløv |date=28 Marso 2023 |title=Uvirkelig å vinne |trans-title=Unreal to win |url=https://www.pd.no/5-40-652125 |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Porsgrunns Dagblad |language=no}}</ref> |22 |Stathelle |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Jacqueline Rotteveel<ref>{{Cite news |date=27 Abril 1998 |title=Jacqueline (18) Hollands mooiste |language=nl |pages=7 |work=Dutch Weekly |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/218809164?searchTerm=%22Miss%20Universe%22 |access-date=29 Disyembre 2023 |via=Trove}}</ref> |18 |Bilthoven |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |Tanisha Drummond<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |21 |Colon |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |Luz Marina González<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |trans-title=We introduce you to all our representatives in Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> |19 |Pilar |- |{{PER}} |Karim Bernal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Nobyembre 2017 |title=Miss Perú: las peruanas más bellas de las últimas décadas |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-peruanas-bellas-ultimas-decadas-noticia-473145-noticia/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref> |23 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Binibining Pilipinas|Pilipinas]] |Jewel May Lobaton<ref>{{Cite web |last= |last2= |date=26 Abril 2010 |title=Top 10 Dethroned Beauty Queens |url=http://www.spot.ph/newsfeatures/41706/top-10-dethroned-beauty-queens |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100721074453/http://www.spot.ph:80/newsfeatures/41706/top-10-dethroned-beauty-queens |archive-date=21 Hulyo 2010 |access-date=19 Abril 2023 |website=Spot.ph |language=en}}</ref> |21 |[[Bacolod]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Jonna Kauppila<ref>{{Cite web |last=Manninen |first=Tea |date=6 Setyembre 2018 |title=Muistatko vuoden 1998 Miss Suomi Jonnan? Työskentelee sairaanhoitajana ja muutti yhteen uuden miehen kanssa: ”Harjoitellaan uusperheen arkea” |trans-title=Do you remember 1998 Miss Finland Jonna? Works as a nurse and moved in with a new man: "Let's practice the everyday life of a new family" |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000005818130.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> |21 |Kokkola |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Sylwia Kupiec<ref>{{Cite web |last= |date=13 Mayo 2005 |title=Sylwia Kupiec, I wicemiss Polonia |trans-title=Sylwia Kupiec, 1st runner-up in Miss Polonia |url=https://pomorskie.naszemiasto.pl/sylwia-kupiec-i-wicemiss-polonia/ar/c11-159425 |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Nasze Miasto |language=pl-PL}}</ref> |22 |Tczew |- |{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Joyce Giraud<ref>{{Cite web |last=Michael |first=Susan |date=26 Marso 2021 |title=Joyce Giraud on Empowering Women Through Her Beauty Brand |url=https://www.allure.com/sponsored/story/joyce-giraud-business-of-beauty-profile-interview |access-date=19 Abril 2023 |website=Allure |language=en-US}}</ref> |23 |Aguas Buenas |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |Icilia Berenguel<ref>{{Cite web |last=Morais |first=Carolina |date=21 Disyembre 2015 |title=Troca de Misses também já aconteceu em Portugal |trans-title=Exchange of Misses has also taken place in Portugal |url=https://www.dn.pt/pessoas/troca-de-misses-tambem-ja-aconteceu-em-portugal-4947818.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Diario de Noticias |language=pt-PT}}</ref> |21 |Póvoa de Varzim |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Sophie Thalmann<ref>{{Cite web |last=Innocenti |first=Maeliss |date=10 Hunyo 2016 |title=Sophie Thalmann: « Miss France, ce n'est que pour une année » |url=https://www.estrepublicain.fr/actualite/2016/06/10/sophie-thalmann-miss-france-ce-n-est-que-pour-une-annee |access-date=13 Enero 2023 |website=L'Est Républicain |language=FR-fr}}</ref> |22 |Bar-le-Duc |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Selinés Méndez<ref>{{Cite web |last=Vicioso |first=Dolores |date=22 Abril 1998 |title=Miss Selinee Mendez to represent DR in Miss Universe |url=https://dr1.com/news/1998/04/23/miss-selinee-mendez-to-represent-dr-in-miss-universe/ |access-date=29 Disyembre 2023 |website=DR1.com |language=en-US}}</ref> |23 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Kristina Fridvalská<ref>{{Cite web |last=Wolfová |first=Gabriela |date=6 Pebrero 2012 |title=Nádhera: Takhle po čtrnácti letech od triumfu vypadá Miss Fridvalská |trans-title=Beauty: This is what Miss Fridvalská looks like fourteen years after her triumph |url=https://www.super.cz/clanek/celebrity-nadhera-takhle-po-ctrnacti-letech-od-triumfu-vypada-miss-fridvalska-8597 |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Super.cz |language=cs}}</ref> |20 |Beroun |- |{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]] |Juliana Elena Verdes<ref>{{Cite web |last=Voicu |first=Andreea |date=5 Pebrero 2020 |title=Poze inedite! Cum arătau primele Miss România! Mărioara a fost prima câștigătoare a concursului, în 1928 |trans-title=Unique pictures! What did the first Miss Romania look like! Mărioara was the first winner of the contest, in 1928 |url=https://ciao.ro/cum-aratau-primele-miss-romania-marioara-a-fost-prima-castigatoare-a-concursului-in-1928/ |access-date=9 Hulyo 2023 |website=Ciao.ro |language=ro}}</ref> |19 |Galați |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] |Anna Malova<ref>{{Cite web |last=Martinez |first=Edecio |date=13 Abril 2011 |title=Anna Malova, former Miss Russia, facing more felony drug charges, says report |url=https://www.cbsnews.com/news/anna-malova-former-miss-russia-facing-more-felony-drug-charges-says-report/ |access-date=19 Abril 2023 |website=[[CBS]] |language=en-US}}</ref> |23 |[[Mosku]] |- |{{flagicon|ZIM}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Selina Stuart |20 |[[Harare]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Alice Lim<ref>{{Cite news |last=Yun Yun |first=Teo |date=21 Marso 1998 |title=Crash diet way to beauty title |language=en |pages=5 |work=The New Paper |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newpaper19980321-1.1.5 |access-date=23 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |22 |Singapura |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Jessica Olérs<ref>{{Cite web |last=Odraks |first=Susanna |date=31 Hulyo 2016 |title=”Fröken Sverige”-Jessica har gift sig |trans-title="Miss Sweden"-Jessica has married |url=https://www.aftonbladet.se/a/7lyg0B |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Aftonbladet |language=sv}}</ref> |20 |Borlänge |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Tanja Gutmann<ref>{{Cite web |title=Solche Missen vermissen wir |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/wir-vermissen-die-missen |access-date=31 Enero 2023 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref> |21 |[[Zürich]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Chalida Thaochalee<ref>{{Cite news |date=30 Marso 1998 |title=Will the real beauty queen stand up? |language=en |pages=24 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19980330-1.1.24 |access-date=23 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> |24 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|ROC}} [[Taiwan|Taywan]] |Annie Tsai<ref name=":1" /> |25 |Nantou |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Kim Ji-yeon<ref name=":1" /> |20 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] |Kerishnie Naicker<ref>{{Cite news |last=Mbangeni |first=Lerato |date=21 Marso 2016 |title=Miss SA was more than she ever imagined |language=en |work=Independent Online |url=https://www.iol.co.za/lifestyle/style-beauty/beauty/miss-sa-was-more-than-she-ever-imagined-2000143 |access-date=19 Abril 2023}}</ref> |25 |Durban |- |'''{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]]''' |'''[[Wendy Fitzwilliam]]'''<ref>{{Cite web |date=5 Marso 2023 |title=Wendy Fitzwilliam, the iconic 25 years |url=http://www.guardian.co.tt/article/wendy-fitzwilliam-the-iconic-25-years-6.2.1649031.d48bd1dd0b |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Trinidad and Tobago Guardian |language=en}}</ref> |25 |Diego Martin |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Claudia Arnello<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Sebastian |date=28 Abril 2021 |title=¿Quién es la mamá de la hija de Julio César Rodríguez? |trans-title=Who is the mother of Julio César Rodríguez's daughter? |url=https://redgol.cl/tiempolibre/Quien-es-la-mama-de-la-hija-de-Julio-Cesar-Rodriguez-Julieta--Revisa-un-perfil-de-la-ex-Miss-Chile-20210428-0092.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=RedGol |language=es |archive-date=29 Disyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231229110703/https://redgol.cl/tiempolibre/Quien-es-la-mama-de-la-hija-de-Julio-Cesar-Rodriguez-Julieta--Revisa-un-perfil-de-la-ex-Miss-Chile-20210428-0092.html |url-status=dead }}</ref> |22 |[[Santiago, Tsile|Santiago]] |- |{{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] |Daniella Iordanova<ref>{{Cite web |date=29 Abril 1998 |title=Hawaii rolls out red carpet |url=https://archives.starbulletin.com/1998/04/29/news/wild.html |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Honolulu Star-Bulletin |language=en}}</ref> |20 |Larnaca |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Asuman Krause<ref>{{Cite web |date=6 Disyembre 2015 |title=Big Brother Türkiye sunucusu güzel manken Asuman Krause kimdir? |trans-title=Who is Big Brother Türkiye presenter and beautiful model Asuman Krause? |url=https://www.hurriyet.com.tr/bilgi/asuman-krause-kimdir-big-brother-turkiye-40023582 |access-date=29 Disyembre 2023 |website=Hurriyet |language=tr}}</ref> |22 |[[Ankara]] |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] |Olena Spirina |18 |Kharkiv |- |{{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggaria]] |Agnes Nagy |18 |[[Budapest]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Virginia Russo<ref>{{Cite web |date=12 Mayo 1998 |title=Photo: MISS UNIVERSE Pageant |url=https://www.upi.com/News_Photos/view/upi/f6dad0c1fe108f847bafbc958adbe530/MISS-UNIVERSE-Pageant/ |access-date=30 Disyembre 2023 |website=UPI |language=en}}</ref> |24 |[[Montevideo]] |- |{{flagicon|SCG}} [[Yugoslavia]] |Jelena Trninić<ref>{{Cite web |last=Vasić |first=Marija |date=16 Nobyembre 2022 |title=Whenever life squeezes me, I dream of fashion shows and enjoy myself |url=https://en.vijesti.me/fun/showbiz/630790/whenever-life-squeezes-me%2C-I-dream-of-shows-and-enjoy |access-date=30 Disyembre 2023 |website=Vijesti |language=en}}</ref> |18 |[[Belgrado]] |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missuniverse.com/ Opisyal na website] {{Miss Universe}} [[Kategorya:1998]] [[Kategorya:Miss Universe]] letyjc7rdkfgnrs6kmfewv8q3bp0zqr 0 322771 2167238 2011651 2025-07-03T01:39:50Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167238 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Rayong|native_name=ระยอง|native_name_lang=th|settlement_type=[[Provinces of Thailand|Lalawigan]]|image_skyline=อุทยานแห่งชาติเขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด4.jpg|image_caption=Mga estatwa ni Phra Aphamani at ng sirena, mga tauhan mula sa kilalang epikong tula Taylandes, on Ko Samet|image_alt=|nickname=|motto=|image_flag=Rayong Flag.png|image_seal=Seal Rayong.png|image_map=Thailand Rayong locator map.svg|mapsize=frameless|map_alt=|map_caption=Mapa ng Taylandiya na nagpapakita ng Lalawigan ng Rayong|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=[[List of sovereign states|Bansa]]|subdivision_name=[[Taylandiya]]|seat_type=Capital|seat=[[Rayong]]|leader_party=|leader_title=Gobernador|leader_name=Channa Iamsaeng (simula&nbsp;Oktubre 2020)|area_footnotes=<ref name="AREA">{{cite report |title=Advancing Human Development through the ASEAN Community, Thailand Human Development Report 2014, table 0:Basic Data |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/thailand_nhdr_2014_O.pdf |publisher=United Nations Development Programme (UNDP) Thailand |pages=134–135 |access-date=17 January 2016 |isbn=978-974-680-368-7 |postscript=, Data has been supplied by Land Development Department, Ministry of Agriculture and Cooperatives, at Wayback Machine.}}{{dead link|date=May 2020|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref>|area_total_km2=3552|area_rank=[[Provinces of Thailand|Ika-57]]|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=<ref name="TDD">{{cite web |url=http://www.stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |title=ร่ยงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ.2561 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2018 |date=31 December 2018 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=20 June 2019 |archive-date=2 Abril 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402073045/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref>|population_total=723,316|population_as_of=2018|population_rank=[[Provinces of Thailand|Ika-35]]|population_density_km2=203.6|population_density_rank=[[Provinces of Thailand|Ika-14]]|population_demonym=|population_note=|timezone1=[[Time in Thailand|ICT]]|utc_offset1=+7|demographics_type1=Human Achievement Index|demographics1_footnotes=<ref name="HAI 2560">[[:File:Human achievement index 2017.pdf|Human achievement index 2017 by National Economic and Social Development Board (NESDB), pages 1-40, maps 1-9, retrieved 14 September 2019, ISBN 978-974-9769-33-1]]</ref>|demographics1_title1=HAI (2017)|demographics1_info1=0.6578&nbsp;"high"<br/>[[Rayong province#Human achievement index 2017|Ika-8]]|postal_code_type=[[Postal codes in Thailand|Postal code]]|postal_code=21xxx|area_code_type=[[Telephone numbers in Thailand|Calling code]]|area_code=038|iso_code=[[ISO 3166-2:TH|TH-21]]|website=|footnotes=}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> Ang '''Lalawigan ng Rayong''' ({{Lang-th|ระยอง}}, {{IPA-th|rá.jɔ̄ːŋ|pron}}) ay isa sa pitumpu't anim na [[Mga lalawigan ng Taylandiya|lalawigan]] (''changwat'') na nasa [[silangang Taylandiya]]. Ang mga karatig na lalawigan ay (mula sa kanluran paikot mula taas pakanan) [[Lalawigan ng Chonburi|Chonburi]], at [[Lalawigan ng Chanthaburi|Chanthaburi]]. Sa timog ay ang [[Golpo ng Taylandiya]].<ref>{{Cite web |title=About Rayong |url=https://www.tourismthailand.org/About-Thailand/Destination/Rayong |access-date=1 July 2019 |website=Tourism Authority of Thailand (TAT) }}{{Dead link|date=Marso 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> {{Magmula noong|2016}}, ang mga kitang per capita earnings ay mas mataas sa lalawigan ng Rayong kaysa anumang lalawigang Taylandes.<ref>{{Cite web |title=Gross Regional and Provincial Product 2016 Edition |url=http://www.nesdb.go.th/nesdb_en/ewt_dl_link.php?nid=4317 |access-date=2 July 2019 |website=[[National Economic and Social Development Board]] (NESDB) |archive-date=16 Oktubre 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181016082802/http://www.nesdb.go.th/nesdb_en/ewt_dl_link.php?nid=4317 |url-status=dead }}</ref> == Kasaysayan == Nagsimulang lumitaw si Rayong noong 1570 sa paghahari ni [[Maha Thammaracha (hari ng Ayutthaya)|Maha Thammaracha]], nilusob ng Pinunong Khmer ang [[Thailand|Siam]] sa silangang baybayin ng lungsod ngunit hindi niya naagaw ang lungsod. == Mga pagkakahating pampangasiwaan == [[Talaksan:Amphoe_Rayong.svg|thumb|250x250px| Mapa ng Rayong na may 8 distrito]] === Pamahalaang panlalawigan === Ang lalawigan ay nahahati sa walong distrito (''[[Mga distrito ng Taylandiya|amphoe]]''). Ang mga ito ay nahahati pa sa 58 subdistrito (''[[tambon]]'') at 388 pamayanan (''[[muban]]''). {| | # [[Distrito ng Mueang Rayong|Mueang Rayong]] # [[Distrito ng Ban Chang|Ban Chang]] # [[Distrito ng Klaeng|Klaeng]] # [[Distrito ng Wang Chan|Wang Chan]] | # [[Distrito ng Ban Khai|Ban Khai]] # [[Distrito ng Pluak Daeng|Pluak Daeng]] # [[Distrito ng Khao Chamao|Khao Chamao]] # [[Distrito ng Nikhom Phatthana|Nikhom Phatthana]] |} == Kalusugan == Ang pangunahing ospital ng Rayong ay ang [[Ospital ng Rayong]], na pinamamahalaan ng Ministro ng Pampublikong Kalusugan. == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na link == * {{Wikivoyage-inline|Rayong}} * [http://www.rayong.go.th Provincial Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210416135828/http://www.rayong.go.th/ |date=2021-04-16 }} (Thai) * [https://www.eeco.or.th/en Eastern Economic Corridor (EEC) Office] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230518014657/https://www.eeco.or.th/en |date=2023-05-18 }} {{Geographic location|Centre=Rayong province|North=|Northeast=|East={{flagicon|Chanthaburi}} [[Chanthaburi province]]|Southeast=|South=''[[Gulf of Thailand]]''|Southwest=|West=|Northwest=[[Chonburi province]]}}{{Mga lalawigan ng Thailand}}{{Coord|12|40|32|N|101|16|42|E|region:TH_type:adm1st}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|12|40|32|N|101|16|42|E|region:TH_type:adm1st}} [[Kategorya:Mga lalawigan ng Thailand]] [[Kategorya:Sangguniang CS1 sa wikang Thai (th)]] fvoryhfq38tmbvpobk1mepcu7e5fsvp 0 326865 2167313 2107461 2025-07-03T11:00:18Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167313 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Wilnelia Merced]]'''|represented='''{{flagicon|Puerto Rico|1952}} Porto Riko'''|date=20 Nobyembre 1975|presenters={{Hlist|David Vine|Ray Moore}}|venue=Royal Albert Hall, Londres, Reyno Unido|broadcaster={{Hlist|[[BBC]]}}|entrants=67|placements=15|debuts={{Hlist|Curaçao|El Salvador|Hayti|Santa Lucia|Suwasilandiya}}|returns={{Hlist|Bulibya|Kuba|Lupangyelo|Luksemburgo|Mawrisyo|Peru|Seykelas|Trinidad at Tobago|Tunisya|Turkiya|Urugway}}|congeniality=Maggie Siew <br> {{flagicon|Singapore}} Singapura|photogenic=Vinah Thembi Mamba <br> {{flagicon|Swaziland}} Suwasilandiya|withdraws={{Hlist|Botswana|Ekwador|Espanya|Hamayka|Madagaskar|Sambia}}|before=[[Miss World 1974|1974]]|next=[[Miss World 1976|1976]]}} Ang '''Miss World 1975''' ay ang ika-25 edisyon ng [[Miss World]] pageant, na ginanap sa Royal Albert Hall sa [[Londres]], [[United Kingdom|Reyno Unido]] noong 20 Nobyembre 1975. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni ni Anneline Kriel ng [[South Africa|Timog Aprika]] si Wilnelia Merced ng Porto Riko bilang Miss World 1975. Ito ang unang beses na nanalo ang Porto Riko bilang Miss World. Nagtapos bilang first runner-up si Marina Langer ng Alemanya, habang nagtapos bilang second runner-up si Vicki Harris ng Reyno Unido. Animnapu't-pitong kandidata mula sa animnapu't-anim na bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan nina David Vine at Ray Moore ang kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=20 Nobyembre 1975 |title=Miss World 25 years on |language=en |pages=5 |work=Evening Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=Y4NAAAAAIBAJ&sjid=xqcMAAAAIBAJ&pg=6220%2C4082818 |access-date=5 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Royal_Albert_Hall,_London_-_Nov_2012.jpg|thumb|250x250px|Royal Albert Hall, ang lokasyon ng Miss World 1975]] === Pagpili ng mga kalahok === Animnapu't-pitong kandidata mula sa animnapu't-anim na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Pitong kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang mga bansa/teritoryo matapos maging runner-up sa kanilang pambansang kompetisyon, o napili sa isang ''casting process,'' at tatlong kandidata ang nailuklok matapos bumitiw ang orihinal na kalahok. Simula sa edisyong ito, pinagbabawalan na ng Miss World Organization ang paglahok ng mga ina sa kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=26 Nobyembre 1974 |title=Ban on mums in Miss World contest |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19741126-1.1.2 |access-date=5 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=1 Disyembre 1974 |title=Closer check on Miss World entrants |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19741201-1.1.3 |access-date=5 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> Ito ay matapos na biglaang bumitiw si Helen Morgan bilang Miss World noong nakaraang taon dahil sa matinding interes ng ''media'' na nagkaroon ng negatibong epekto sa kanya.<ref>{{Cite web |last=Owen |first=Jonathan |date=6 Nobyembre 2011 |title=Miss World who gave up her crown returns to the pageant for the first |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/miss-world-who-gave-up-her-crown-returns-to-the-pageant-for-the-first-time-6258022.html |access-date=11 Enero 2023 |website=The Independent |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=27 Nobyembre 1974 |title=Miss World 74 treedt af |language=nl |pages=11 |work=Het Parool |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010840032:mpeg21:p011 |access-date=5 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref> ==== Mga pagpalit ==== Dapat sanang lalahok si Anna Vitale ng Italya sa edisyong ito. Gayunpaman, matapos matuklasan na nagkaroon bigla ng sakit ang kanyang ina, napagdesisyunan ni Vitale na bumitiw na lamang sa kompetisyon. Siya ay pinalitan ni Vanna Bortolini. Dapat sanang lalahok ang ''first runner-up'' ng Miss Finland 1975 si Merja Tammi sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |last=Nieminen |first=Arja |date=7 Pebrero 2015 |title=Annen suurta juhlaa - tasavuodet täyteen kaunottarena |url=https://www.iltalehti.fi/viihde/a/2015020719158889 |access-date=6 Abril 2024 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Korpela |first=Tanja |date=29 Agosto 2019 |title=Seura: Ex-missi Merja Tammi rakastui naapuriinsa ja erosi - kahden perheen uusperhe-elämä oli painajainen Eemeli-pojalle |trans-title=Company: Ex-miss Merja Tammi fell in love with her neighbor and divorced - the new family life of two families was a nightmare for the Eemeli boy |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/a0bfc5a3-c529-414a-b8ba-0ad1e0ccdfc9 |access-date=6 Abril 2024 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> Gayunpaman, matapos magwagi bilang Miss Young International 1975 noong Agosto,<ref>{{Cite web |last=Lietsala |first=Linda |date=29 Agosto 2019 |title=Seura: Ex-missi Merja Tammi rakastui naapuriinsa ja erosi – sitten alkoi uusperhe-elämä, joka teki Eemeli-pojasta sulkeutuneen ja epäluuloisen |trans-title=Society: Ex-miss Merja Tammi fell in love with her neighbor and divorced - then the new family life began, which made the Eemeli boy withdrawn and suspicious |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000006220123.html |access-date=6 Abril 2024 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref> ipinadala na lamang si Leena Kaarina Vainio bilang kanyang kapalit. Inisyal na kakatawan para sa Timog Aprika si Miss South Africa 1975 Helga Vera Johns.<ref>{{Cite news |date=24 Nobyembre 1975 |title=Out of contest |language=en |pages=6 |work=Papua New Guinea Post-Courier |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/250313023?searchTerm=%22Miss%20World%22 |access-date=6 Abril 2024 |via=Trove}}</ref> Gayunpaman, natuklasan na si Johns ay galing sa Rhodesia,<ref>{{Cite news |date=13 Nobyembre 1975 |title=Two beauties spark title controversy |language=en |pages=7 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newnation19751113-1.1.7 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1975 |title=Favourite for Miss World banned |language=en |pages=1 |work=Daily Post |url=https://www.newspapers.com/article/daily-post-merseyside-ed-helga-vera-j/127316368/ |access-date=6 Abril 2024 |via=Newspapers.com}}</ref> na siyang hindi kinikilala ng Reyno Unido, at naninirahan pa lamang ng tatlong taon si Johns sa Timog Aprika. Dahil labag ito sa patakaran ng Miss World na dapat nakatira ng hindi bumababa sa limang taon ang kandidata sa bansang kanyang kinakatawan, napagdesisyunan ni Julia Morley na idiskwalipika si Johns.<ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1975 |title=Miss World favourite is banned |language=en |pages=1 |work=The Glasgow Herald |url=https://news.google.com/newspapers?id=YY5AAAAAIBAJ&sjid=2KQMAAAAIBAJ&pg=3706%2C2953946 |access-date=5 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1975 |title=Miss World shock |language=en |pages=1 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newnation19751114-1.1.1 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1975 |title=Miss Zuid-Afrika al uitgeschakeld |pages=3 |work=Nieuwsblad van het Noorden |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011017396:mpeg21:p003 |access-date=6 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref> Bagama't nadiskwalipika na, pinanatili pa rin si Johns bilang panauhin ng mga Morley. Pinapadala ng mga ''organizer'' ng Miss World ang dalawang ''runner-up'' ni Johns sa Miss South Africa na sina Crystal Coopers at Rhoda Rademeyer. Dapat sanang papalitan ni Coopers si Johns bilang kinatawan ng Timog Aprika sa Miss World,<ref>{{Cite news |date=15 Nobyembre 1975 |title=A new Miss S. Africa |language=en |pages=5 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newnation19751115-1.1.5 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> ngunit hindi ito pinayagan ng kanyang ama matapos nilang malaman na mananatili pa rin kay Johns ang titulong Miss South Africa. Dahil dito, si Rademeyer ang naging kinatawan ng Timog Aprika sa Miss World.<ref name=":0">{{Cite news |date=17 Nobyembre 1975 |title=Rhoda, the new Miss South Africa |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19751117-1.1.3 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Lumahok sa unang pagkakataon ang mga bansang Curaçao, El Salvador, Hayti, Santa Lucia, at Suwasilandiya. Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang Kuba na huling sumali noong [[Miss World 1955|1955]], Bulibya at Urugway na huling sumali noong [[Miss World 1965|1965]], Trinidad at Tobago at Tunisya na huling sumali noong [[Miss World 1971|1971]], at Luksemburgo, Lupangyelo, Mawrisyo, Peru, Seykelas, at Turkiya na huling sumali noong [[Miss World 1973|1973]]. Hindi sumali sa edisyong ito ang mga bansang [[Botswana]], [[Ecuador|Ekwador]], [[Espanya]], [[Jamaica|Hamayka]], [[Madagascar|Madagaskar]], at [[Zambia|Sambia]]. Hindi sumali sina Lucy Mosinyi ng Botswana at Karen Andrea Hollihan ng Ekwador dahil sa kakulangan sa pondo upang ipadala sa Londres. Hindi sumali si Lydia Malcolm ng Hamayka dahil hindi kinikilala ng Miss World ang organisasyong pumili kay Malcolm bilang opisyal na mayhawak ng prangkisa ng Hamayka sa Miss World.<ref>{{Cite web |title=When the reign is over |url=https://old.jamaica-gleaner.com/pages/roots/story10.html |access-date=6 Abril 2024 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> Hindi sumali si Brenda May ng Sambia dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Hindi sumali si Olga Fernández ng Espanya matapos magdalamhati sa pagkamatay ng pangulo ng Espanya na si Francisco Franco.<ref>{{Cite news |last=Uebersax |first=Peter |date=21 Nobyembre 1975 |title=Body of Franco to lie in state for 50 hours |language=en |pages=1 |work=The Bryan Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=3LlPAAAAIBAJ&sjid=VVIDAAAAIBAJ&pg=5396%2C4421212 |access-date=5 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Nobyembre 1975 |title=Spaanse schone ging naar huis |language=nl |trans-title=Spanish beauty went home |pages=1 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011198958:mpeg21:p001 |access-date=6 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref> Dahil sa kanyang pagbitiw, kinailangan siyang i-''edit'' ng BBC sa ''pre-recorded video'' ng ''parade of nations'' ng edisyong ito. Inaasahang lalahok sina Diana Anker ng [[Guatemala|Guwatemala]], Anina Horta ng [[Panama]],<ref>{{Cite web |date=7 Enero 2015 |title=Estas son las panameñas que participaron de Miss Universo |url=https://www.telemetro.com/noticias/2015/01/07/panamenas-participaron-miss-universo/1656598.html |access-date=10 Disyembre 2022 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> María Angela Medina Monjagata ng [[Paraguay|Paragway]],<ref>{{Cite web |last=Coronel |first=Raul |date=15 Oktubre 2021 |title=Te presentamos a todas nuestras representantes en Miss Universe |url=http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |access-date=11 Nobyembre 2022 |website=Epa! |language=es |archive-date=3 Disyembre 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203234725/http://www.epa.com.py/2021/10/15/te-presentamos-a-todas-nuestras-representantes-en-miss-universe/ |url-status=dead }}</ref> at Raquel Argandoña ng [[Chile|Tsile]],<ref>{{Cite web |date=20 Pebrero 2022 |title=Así luce Raquel Argandoña, ex Miss Chile, a sus 64 años |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/2/20/asi-luce-raquel-argandona-ex-miss-chile-sus-64-anos-12764.html |access-date=14 Enero 2023 |website=Terra |language=es}}</ref> ngunit hindi sila sumulpot sa Londres. == Mga resulta == [[Talaksan:Miss_World_1975_Map.PNG|thumb|250x250px| Mga bansa at teritoryong sumali sa Miss World 1975 at ang kanilang mga pagkakalagay.]] === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- | '''Miss World 1975''' | * '''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – '''Wilnelia Merced'''<ref name=":1">{{Cite news |date=21 Nobyembre 1975 |title=Village girl is new Miss World |language=en |pages=1 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/newnation19751121-1.2.2 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> |- | 1st runner-up | * {{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya|Alemanya]] – Marina Langner<ref name=":1" /> |- | 2nd runner-up | * {{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Reyno Unido]] – Vicki Harris<ref name=":1" /> |- | 3rd runner-up | * {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] – Maricela Clark<ref name=":1" /> |- | 4th runner-up | * {{Flagicon image|Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg}} [[Yugoslavia]] – Lidija Velkovska<ref name=":1" /> |- | Top 7 | * {{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] – María Conchita Alonso<ref name=":1" /> * {{Flagicon image|Flag of Haiti (1964–1986).svg}} [[Haiti|Hayti]] – Joelle Apollon<ref name=":1" /> |- | Top 15 | * {{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] – Anne Davidson * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Anjana Sood * {{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] – Ramona Keram * {{flagicon|MUS}} [[Mawrisyo]] – Mariella Tse-Sik-Sun * {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] – Leena Vainio * {{Flagicon image|Flag of Saint Lucia (1967–1979).svg}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]] – Sophia St Omer * {{flagicon|ZAF|1928}} [[Timog Aprika]] – Rhoda Rademeyer * {{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] – Carmen Abal |} === Mga espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Parangal !Kandidata |- |Miss Photogenic | * {{flagicon|SWZ}} [[Eswatini|Suwasilandiya]] – Vinah Thembi Mamba |- |Miss Congeniality | * {{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] – Maggie Siew<ref>{{Cite news |date=21 Nobyembre 1975 |title=Maggie gets that ontop-oftheworld feeling |language=en |pages=1 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19751121-1.2.10 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat === Tulad noong [[Miss World 1961|1961]], labinlimang ''semi-finalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon na ginanap sa araw ng pinal na kompetisyon na binubuo ng ''swimsuit'' at ''evening gown competition''. Lumahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang labinlimang mga ''semi-finalist'', at kalaunan ay napili ang pitong pinalista na sumabak sa ''final interview.''<ref>{{Cite news |date=23 Nobyembre 1975 |title=BEAUTY JUDGES PLAYED POLITICS: MISS U.S. |language=en |pages=2 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19751123-1.2.15.4 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> === Komite sa pagpili === * John Conteh – Ingles na boksingero * Susan George – Ingles na aktres * Kiki Håkansson – [[Miss World 1951]] mula sa Suwesya * Richard Johnson – Ingles na aktor * Linda Lewis – Ingles na mang-aawit * Sir James Mancham – Punong Ministro ng Seykelas * Eric Morley – Pangulo ng Mecca at tagapagtatag ng Miss World * Nyree Dawn Porter – Aktres mula sa Bagong Silandiya * Oliver Reed – Ingles na aktor == Mga kandidata == Animnapu't-pitong kandidata ang lumahok para sa titulo.<ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1975 |title=Miss World shock |language=en |pages=1 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newnation19751114-1.1.1 |access-date=14 Disyembre 2023 |via=National Library Board}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|GER}} [[Kanlurang Alemanya|Alemanya]] |Marina Langner<ref>{{Cite news |date=22 Nobyembre 1975 |title=Miss runner-up bares it all... |language=en |pages=5 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newnation19751122-1.1.5 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> |22 |[[Düsseldorf]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Lilian Noemi De Asti<ref name=":3">{{Cite news |date=9 Hulyo 1976 |title=Kissinger, el personaje preferido |language=es |pages=3B |work=El Tiempo |url=https://news.google.com/newspapers?id=8HQbAAAAIBAJ&sjid=6FAEAAAAIBAJ&pg=848%2C1881743 |access-date=19 Enero 2023}}</ref> |19 |[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Aruba]] |Cynthia Bruin<ref>{{Cite news |date=8 Nobyembre 1975 |title=Aruba present op Miss World-keuze |language=nl |pages=5 |work=Amigoe di Curacao |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460548:mpeg21:p005 |access-date=6 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref> |18 |Oranjestad |- |{{Flagicon image|Flag of Australia (converted).svg}} [[Australia|Australya]] |Anne Davidson<ref>{{Cite news |date=11 Setyembre 1975 |title=Victorian wins title of Australia's Dream Girl |language=en |pages=1 |work=The Sydney Morning Herald |url=https://www.newspapers.com/article/the-sydney-morning-herald/19719923/ |access-date=6 Abril 2024 |via=Newspapers.com}}</ref> |21 |Croydon |- |{{flagicon|AUT}} [[Austria|Austrya]] |Rosemarie Holzschuh<ref>{{Cite web |last=Calderon |first=Beatriz |date=25 Setyembre 2023 |title=“Me gustan los frijoles y las pupusas”: esto dijo la finlandesa que ganó Miss Universo 1975 sobre El Salvador |url=https://www.laprensagrafica.com/farandula/Me-gustan-los-frijoles-y-las-pupusas-esto-dijo-la-finlandesa-que-gano-Miss-Universo-1975-sobre-El-Salvador-20230630-0018.html |access-date=6 Abril 2024 |website=La Prensa Grafica |language=en}}</ref> |21 |Kitzbuhel |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]] |Janet Nugent |20 |Palmerston North |- |{{flagicon|Bahamas}} [[Bahamas]] |Ava Burke<ref>{{Cite web |last=Craig |first=Neil Alan |date=7 Oktubre 2010 |title=Remembering Bahamas' Queens at Miss World (1966 - 2010) on Miss World 60th Anniversary |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/news/Bahamas_Queens_at_Miss_World_1966_-_2010_-_Miss_World_60th_Anniversary_printer.shtml |access-date=6 Abril 2024 |website=The Bahamas Weekly |language=en}}</ref> |17 |[[Nassau]] |- |{{Flagicon|BAR}} [[Barbados]] |Peta Greaves |20 |[[Bridgetown]] |- |{{flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Christine Delmelle<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2010 |title=Erelijst Miss België |url=https://www.demorgen.be/tv-cultuur/erelijst-miss-belgie~b5723d4d/ |access-date=24 Disyembre 2022 |website=De Morgen |language=nl-NL}}</ref> |18 |Liège |- |{{flagicon|Venezuela|variant=1930}} [[Venezuela|Beneswela]] |María Conchita Alonso<ref>{{Cite news |last=Neuman |first=William |date=18 Setyembre 2014 |title=Venezuela: Move to Revoke Actress’s Citizenship |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2014/09/18/world/americas/venezuela-move-to-revoke-actresss-citizenship.html |access-date=6 Abril 2024 |issn=0362-4331}}</ref> |20 |[[Caracas]] |- |{{flagicon|BMU}} [[Bermuda]] |Donna Wright<ref>{{Cite news |date=Hulyo 1975 |title=Photo album of 1975 Miss Bermuda |language=en |pages=20–25 |work=Fame Magazine |url=https://bnl.contentdm.oclc.org/digital/collection/p16347coll1/id/3155/rec/74 |access-date=17 Enero 2023 |via=Bermuda National Library}}</ref> |22 |St. David's |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Zaida Costa |21 |Bahía |- |{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]] |María Mónica Guardia |18 |Cochabamba |- |{{Flagicon image|Flag of the Netherlands Antilles (1959–1986).svg}} [[Curaçao]] |Elvira Bakker<ref>{{Cite news |date=12 Nobyembre 1975 |title=Veel liefs uit Londen |language=nl |pages=7 |work=Algemeen Dagblad |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBPERS01:003448010:mpeg21:p00007 |access-date=6 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref> |21 |Willemstad |- |{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] |Pia Isa Lauridsen |22 |[[Copenhague]] |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |Ana Stella Comas |18 |[[San Salvador]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |Annelise Ilschenko<ref name="Spokesman-Review">{{Cite web |date=18 Agosto 1975 |title=Ohio girl selected |url=https://news.google.com/newspapers?nid=1314&dat=19750818&id=hiBOAAAAIBAJ&pg=2934,1316325&hl=en |access-date=13 Enero 2024 |website=The Spokesman-Review |publisher=Google News Archive |language=en}}</ref> |17 |Middleburg Heights |- |{{flagicon|GRE|variant=1970}} [[Gresya]] |Bella Adamopoulou<ref>{{Cite web |date=26 Nobyembre 2022 |title=Μπέλλα Αδαμοπούλου: Πένθος για το πρώην μοντέλο των 80s |trans-title=Bella Adamopoulou: Mourning for the former model of the 80s |url=https://www.in.gr/2022/11/26/go-fun/fizz/mpella-adamopoulou-penthos-gia-proin-montelo-ton-80s/ |access-date=5 Abril 2024 |website=In.gr |language=el}}</ref> |20 |[[Atenas]] |- |{{flagicon|GUM}} [[Guam]] |Dora Camacho |20 |Agana |- |{{Flagicon image|Flag of Guernsey (1936).svg}} [[Guernsey]] |Carol Le Billon<ref name=":2">{{Cite news |date=12 Nobyembre 1975 |title=Missen dansen door Londen |language=nl |pages=3 |work=Nieuwsblad van het Noorden |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011017394:mpeg21:p003 |access-date=6 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref> |17 |Saint Peter Port |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Chiharu Fujiwara<ref>{{Cite news |date=18 Nobyembre 1975 |title=Asian beauties show their form |language=en |pages=26 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19751118-1.1.26 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> |20 |[[Prepektura ng Toyama|Toyama]] |- |{{Flagicon image|Flag of Haiti (1964–1986).svg}} [[Haiti|Hayti]] |Joelle Apollon |20 |[[Puerto Principe]] |- |{{flagicon|GIB|ensign}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |Lillian Anne Lara<ref>{{Cite web |date=30 Nobyembre 2015 |title=The evolution of the model: How has the face of fashion changed over the years? |url=https://www.itv.com/news/2015-11-30/how-have-fashion-models-changed-over-the-years |access-date=6 Abril 2024 |website=ITVX |language=en}}</ref> |23 |Hibraltar |- |{{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] |Etelinda Mejía<ref>{{Cite web |last=Gámez |first=Sabino |date=25 Abril 2008 |title=El Miss Honduras, una historia que contar |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/el-miss-honduras-una-historia-que-contar-ATLP695720 |access-date=8 Disyembre 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref> |19 |Yoro |- |{{Flagicon image|Flag of Hong Kong (1876–1955).svg}} [[Hong Kong]] |Teresa Chu |22 |Hong Kong |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Anjana Sood |19 |Shimla |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |Elaine Rosemary O'Hara<ref name=":2" /> |20 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ISR}} [[Israel]] |Atida Mor<ref name=":2" /> |19 |– |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |Vanna Bortolini<ref>{{Cite news |date=17 Nobyembre 1975 |title=Ecco l'italiana per Miss Mondo |language=it |pages=3 |work=La Stampa |url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,3/articleid,1110_02_1975_0256_0003_23976817/ |access-date=6 Abril 2024}}</ref> |22 |– |- |{{Flag|Jersey|old}} |Susan Maxwell de Gruchy |21 |Saint Helier |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Normande Jacques<ref>{{Cite news |date=20 Agosto 1975 |title=Miss Dominion at fair |language=en |pages=2 |work=The Sun and the Erie County Independent |url=https://www.newspapers.com/clip/116422465/the-sun-and-the-erie-county-independent/ |access-date=14 Enero 2023 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |Blind River |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Amanda Correa |21 |Guajira |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |María Mayela Bolaños |17 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Maricela Clark<ref>{{Cite news |date=28 Nobyembre 1975 |title=Miss 'Free Cuba' debunks protest |language=en |pages=40 |work=St. Petersburg Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=D9BQAAAAIBAJ&sjid=UF8DAAAAIBAJ&pg=6833%2C3983995 |access-date=5 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |Santiago de Cuba |- |{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Libano]] |Ramona Karam<ref>{{Cite web |last=Maroun |first=Bechara |date=2 Setyembre 2022 |title=Yasmina Zaytoun, une Miss Liban qui veut tracer son propre chemin |trans-title=Yasmina Zaytoun, a Miss Lebanon who wants to chart her own path |url=https://www.lorientlejour.com/article/1310192/yasmina-zaytoun-une-miss-qui-veut-tracer-son-propre-chemin.html |access-date=5 Abril 2024 |website=L'Orient-Le Jour |language=fr}}</ref> |20 |[[Beirut]] |- |{{flagicon|LUX}} [[Luxembourg|Luksemburgo]] |Marie Therese Manderschied<ref>{{Cite news |date=22 Nobyembre 1975 |title=Puerto Rico beauty reigns as Miss World |language=en |pages=26 |work=The Leader-Post |url=https://news.google.com/newspapers?id=QT5VAAAAIBAJ&sjid=Pj4NAAAAIBAJ&pg=3815%2C1814237 |access-date=6 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |19 |Tétange |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Halldóra Björk Jónsdóttir<ref>{{Cite news |date=11 Hunyo 1978 |title="Eg vil alltaf troða öllu á stundatöfluna í einu |language=is |pages=54 |work=Morgunblaðið |url=https://timarit.is/page/1500276?iabr=on |access-date=1 Pebrero 2023 |via=Tímarit.is}}</ref> |22 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Siti Fauziah Haron<ref>{{Cite web |title=JOHORE GIRL CROWNED MISS MALAYSIA |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19751013-1.2.69.3?qt=miss,%20international,%20malaysia&q=miss%20international%20malaysia |access-date=2023-11-11 |website=eresources.nlb.gov.sg}}</ref> |19 |[[Johor]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |Marie Grace Ciantar |18 |Kalkara |- |{{flagicon|MUS}} [[Mawrisyo]] |Marielle Tse Sik-Sun<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2004 |title=Maria Allard, Miss Mauritius d?un décevant concours |trans-title=Maria Allard, Miss Mauritius in a disappointing competition |url=https://lexpress.mu/node/129868 |access-date=24 Marso 2024 |website=L'express |language=fr}}</ref> |23 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Blanca Patricia López |19 |Jalisco |- |{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] |María Auxiliadora Paguaga Mantilla |19 |[[Managua]] |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Sissel Gulbrandsen<ref>{{Cite news |date=12 Nobyembre 1975 |title=Some nice camer work |language=en |pages=36 |work=Daily News |url=https://www.newspapers.com/article/daily-news/58344957/ |access-date=6 Abril 2024 |via=Newspapers.com}}</ref> |23 |– |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |Barbara Ann Neefs<ref>{{Cite news |date=13 Agosto 1975 |title=OP NAAR DE WERELDTITEL |language=nl |pages=4 |work=De Telegraaf |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011198872:mpeg21:p004 |access-date=6 Abril 2024 |via=Delpher}}</ref> |17 |[[Utrecht]] |- |{{PER}} |Mary Orfanides<ref>{{Cite news |date=11 Nobyembre 1975 |title=World of fun |language=en |pages=35 |work=The Spokesman-Review |url=https://news.google.com/newspapers?id=7u9LAAAAIBAJ&sjid=be0DAAAAIBAJ&pg=7293%2C4864346 |access-date=5 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{Flagicon image|Flag of the Philippines (1936–1985, 1986–1998).svg}} [[Pilipinas]] |Suzanne Gonzalez<ref>{{Cite web |last=Burton-Titular |first=Joyce |date=1 Oktubre 2013 |title=From Vivien to Megan: The PH in Miss World history |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/40304-philippines-miss-world-history/ |access-date=3 Hunyo 2023 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |17 |[[Maynila]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |Leena Vainio<ref>{{Cite web |date=14 Pebrero 2024 |title=Suomen kaunein toivoi maailmanrauhaa, ja kirkossa riehuneille langetettiin kuritushuonetta ja vankeutta |trans-title=The most beautiful of Finland wished for world peace, and those who rioted in the church were sentenced to punishment room and imprisonment |url=https://www.aamulehti.fi/hyvaelama/art-2000010195190.html |access-date=6 Abril 2024 |website=Aamulehti |language=fi}}</ref> |23 |[[Helsinki]] |- |'''{{flagicon|Puerto Rico|variant=1952}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |'''[[Wilnelia Merced]]'''<ref>{{Cite web |date=1 Marso 2024 |title=Inside the life of the late Bruce Forsyth's wife Wilnelia Merced |url=https://www.thesun.co.uk/tvandshowbiz/2135834/wilnelia-merced-bruce-forsyth-wife-widow/ |access-date=5 Abril 2024 |website=The Sun |language=en-gb}}</ref> |18 |Caguas |- |{{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg}} [[Pransiya]] |[[Sophie Perin]]<ref>{{Cite web |last=Dematte |first=Delphine |date=18 Nobyembre 2021 |title=Metz. Savez-vous qui a été élue Miss France puis Miss International ? |url=https://www.republicain-lorrain.fr/insolite/2021/11/18/savez-vous-qui-a-ete-elu-miss-france-puis-miss-international |access-date=14 Enero 2023 |website=Le Républicain Lorrain |language=FR-fr}}</ref> |18 |Talange |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |Carmen Rosa Arredondo |19 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Reyno Unido]] |Vicki Ann Harris<ref>{{Cite news |date=15 Nobyembre 1975 |title=Competing |pages=1 |work=Gazette News-Current |url=https://www.newspapers.com/article/gazette-news-current/144819617/ |access-date=6 Abril 2024 |via=Newspapers.com}}</ref> |22 |[[Londres]] |- |{{Flagicon image|Flag of Saint Lucia (1967–1979).svg}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]] |Sophia St. Omer |19 |[[Castries]] |- |{{Flagicon image|Flag of Seychelles (1961–1976).svg}} [[Seychelles|Seykelas]] |Amelie Michel<ref>{{Cite news |date=4 Nobyembre 1975 |title=Enchanting piper... |language=en |pages=5 |work=Evening Times |url=https://news.google.com/newspapers?id=WINAAAAAIBAJ&sjid=xqcMAAAAIBAJ&pg=5589%2C521223 |access-date=5 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |17 |[[Victoria, Seychelles|Victoria]] |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |Maggie Siew<ref>{{Cite news |date=27 Setyembre 1975 |title=It's real estate girl Maggie's crown |language=en |pages=30 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimes19750927-1.2.125 |access-date=6 Abril 2024 |via=Google News Archive}}</ref> |21 |Singapura |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |Angela Seneviratne<ref>{{Cite web |last=Indrakumar |first=Menaka |date=22 Oktubre 2021 |title=Down Memory Lane with Angela |url=https://archives1.sundayobserver.lk/2021/10/24/down-memory-lane-angela |access-date=6 Abril 2024 |website=Sunday Observer |language=en}}</ref> |17 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SWZ}} [[Eswatini|Suwasilandiya]] |Vinah Thembi Mamba<ref>{{Cite news |date=12 Nobyembre 1975 |title=Six of the best |language=en |pages=1 |work=Daily Post |url=https://www.newspapers.com/article/daily-post-merseyside-ed-miss-sa-as/141084131/ |access-date=6 Abril 2024 |via=Newspapers.com}}</ref> |25 |[[Mbabane]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] |Agneta Magnusson |20 |[[Estokolmo]] |- |{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]] |Franziska Angst |20 |[[Bern]] |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Raevadee Pattamaphong<ref>{{Cite news |date=14 Nobyembre 1975 |title=A slight flutter over two Miss World contestants |language=en |pages=3 |work=The Straits Times |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/straitstimes19751114-1.1.3 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> |18 |[[Bangkok]] |- | rowspan="2" |{{flagicon|ZAF|1928}} [[Timog Aprika]] |Lydia Gloria Johnstone |21 |– |- |Rhoda Rademeyer<ref name=":0" /> |20 |[[Pretoria]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Lee Sung-hee<ref>{{Cite news |date=11 Nobyembre 1975 |title=Beauties get together |language=en |pages=6 |work=New Nation |url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/page/newnation19751111-1.1.6 |access-date=6 Abril 2024 |via=National Library Board}}</ref> |19 |[[Seoul]] |- |{{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] |Donna Sandra Dalrymple |19 |[[Puerto Espanya]] |- |{{flagicon|TUN}} [[Tunisya]] |Monia Dida<ref>{{Cite news |last=Ben Khalifa |first=Lotfi |date=14 Pebrero 2019 |title=Voyage avec les nymphes tunisiennes |language=fr |work=Le Temps |url=https://www.pressreader.com/tunisia/le-temps-tunisia/20190214/281801400224502 |access-date=30 Enero 2023 |via=PressReader}}</ref> |20 |[[Tunis]] |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |Harika Degirmenci<ref>{{Cite web |last= |date=22 Setyembre 2017 |title=Miss Turkey listesi, geçmişten günümüze Miss Turkey birincileri |trans-title=All past Miss Turkey winners |url=https://www.haberturk.com/miss-turkey-listesi-gecmisten-gunumuze-miss-turkey-birincileri-1642708 |access-date=12 Marso 2024 |website=Habertürk |language=tr}}</ref> |22 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]] |Carmen Abal |22 |[[Montevideo]] |- |{{Flagicon image|Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg}} [[Yugoslavia]] |Lidija Velkovska<ref>{{Cite news |last=Hernandez Mercado |first=Damaris |date=19 Disyembre 2016 |title=Ella fue nuestra PRIMERA CORONA Wilnelia Merced Miss Mundo |language=es |work=Primera Hora |url=https://www.pressreader.com/puerto-rico/primera-hora/20161219/281797103642578 |access-date=6 Abril 2024 |via=PressReader}}</ref> |19 |[[Skopje]] |} ==  Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * [http://www.missworld.com/ Opisyal na website] {{Miss World}} [[Kategorya:Miss World]] 1e7mgrdf3f6dltfpgq2zy0slw5gdi0z 0 327219 2167193 2166762 2025-07-02T13:20:52Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167193 wikitext text/x-wiki {{Infobox coat of arms |name = Coat of arms of Costa Rica |image = Coat of arms of Costa Rica.svg |image_width = 250 |middle = |middle_width = |middle_caption = |lesser = |lesser_width = |lesser_caption = |armiger = [[Costa Rica|Republic of Costa Rica]] |year_adopted = 1848 <br> (5 May 1998 alteration added smoke to volcanoes<ref>[http://www.visitcostarica.com/ict/paginas/informacion.asp National Symbols, Instituto Costarricense de Turismo] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717215236/http://www.visitcostarica.com/ict/paginas/informacion.asp |date=2011-07-17 }} Accessed 2011-07-19</ref>) |crest = An ribbon azure bearing the legend "[[Central America|AMÉRICA CENTRAL]]". |torse = |shield = |supporters = |compartment = |motto = [[Costa Rica|REPÚBLICA DE COSTA RICA]] |orders = |other_elements = A [[Console (heraldry)|console]] or. |earlier_versions = |use = }} Ang '''eskudo ng Costa Rica''' {{lang-es|escudo de Costa Rica}} ay idinisenyo noong 1848, na may mga pagbabago noong 1906, 1964, at 1998. Ang pinakahuling pagbabago ay ang pagdaragdag ng usok upang makilala ang tatlong bulkan.<ref name= "1998ExecDecree">[http://196.40.56.12/scij/scripts/TextoCompleto.dll?Texto&nNorma=43741&nVersion=46098&nTamanoLetra=10&strWebNormativa=http://www.pODgSCj/NSCJ. =sa;PWD=scij;DATABASE=SCIJ_NRM;&strServidor=\\pgr04&strUnidad=D:&strJavaScript=NO Ang 1998 Executive Decree]{{Dead link|date=Hulyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=1998 Executive Decree]{{Dead link|date=Marso 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=1 -07-19 {{in lang|es}}</ref> == Pre-1821 colony of Spanish Empire == Bago ang 1821, [[Costa Rica]] ay bahagi ng [[Imperyong Espanyol]] at walang lokal na eskudo. Ang mga braso ng naghaharing monarko ang ginamit sa halip. Ang tanging lungsod na nagkaroon ng lokal na eskudo ay ang lungsod ng [[Cartago, Costa Rica|Cartago]], na iginawad ni Haring [[Philip II ng Espanya|Phillip II]] noong 1565. Pagkatapos ng kalayaan nito mula sa [[Spain] ] noong 1821, ang [[Costa Rica]] ay nagtatag ng iba't ibang lupon ng pamahalaan na nagsisikap na magpasya sa hinaharap nito, na nagdedebate sa pagitan ng pagiging malaya (republikano) o sumali sa [[Mexican Empire]] (imperyalista). Ang kawalan ng desisyon ay humantong sa [[Labanan ng Ochomogo]] noong 5 Abril 1823, na may desisyon na manatiling independyente at ilipat ang kabiserang lungsod mula Cartago patungong San José. Dahil sa malalayong distansya at mahirap na komunikasyon noong panahong iyon, napagtanto ng mga imperyalista na ang [[Mexican Empire]] ay hindi na umiiral mula noong Marso 1823. == Sandata ng pederal at estado == Noong Marso 1824, nang sumali ang Costa Rica sa [[Federal Republic of Central America|United Provinces of Central America]] na mga armas na ipinahayag ng konstitusyon ng bagong republika ay naging mga sandata ng Estado ng Costa Rica. Ang coat of arm na ito ay binubuo ng isang tatsulok, kung saan limang bulkan ang tumaas mula sa dagat na sumisimbolo sa limang miyembrong estado ng United Provinces; sa itaas ng mga bulkan ay may nagniningning na pulang [[Phrygian cap]] at isang [[bahaghari]]. Ang coat of arm na ito na may maliliit na pagbabago ay ginagamit pa rin ng pambansang coat of arms ng [[El Salvador]] at [[Nicaragua]]. Noong 2 Nobyembre 1824, pinagtibay ng Costa Rica ang unang eskudo nito bilang isang estado sa loob ng pederasyon na nagpapakita ng kanang bahagi ng dibdib ng isang hubad na lalaki at nakataas na braso na napapalibutan ng bilog ng berdeng mga bundok at ang malayang estado ng Costa Rica.<ref name="historia">[http://www.historia.fcs.ucr.ac.cr/mod-cole/2004/bandyescudos/escudos.htm History of the Coat of Arms of Costa Rica] {{webarchive|url= https://web.archive.org/web/20090120045345/http://historia.fcs.ucr.ac.cr/mod-cole/2004/bandyescudos/escudos.htm |date=2009-01-20 }} Na-access 2008-02-01 {{in lang|es}}</ref> == Mga armas ng isang malayang estado == Noong 1840, pagkatapos ng pag-alis ng Costa Rica mula sa federation, isang bagong coat of arms ang pinagtibay, ang una para sa Costa Rica bilang isang soberanya at independiyenteng estado. Binubuo ito ng isang walong-tulis na nagniningning na bituin sa isang asul na patlang na napapalibutan ng dilaw na bilog na may alamat na Estado ng Costa Rica. Ang coat of arm na ito ay pinigilan noong 1842 ni [[Francisco Morazán]] sa panahon ng kanyang bigong bid na muling pagsamahin ang [[Federal Republic of Central America]]. Ang 1824 na armas ay ginamit sa panahong ito.<ref name="historia" /> ==Makasaysayang eskudo ng republika== [[File:Unang postal stamp CR 4 Reales 1863.jpg|thumb|150px|Ang disenyo ng 1848 coat of arms ay itinampok sa unang Costa Rican [[postal stamp]], na inilabas noong 1863.]] Ang batayan ng kasalukuyang pambansang coat of arms ng Costa Rica ay pinagtibay noong Setyembre 29, 1848, sa panahon ng pagkapangulo ni Dr [[Jose Maria Castro Madriz]] kasama ang bagong watawat. Ang parehong mga disenyo ay iniuugnay kay Pacifica Fernandez, asawa ni Mr Castro Madriz. Ang mga sandata na ito ay makabuluhang binago ng batas bilang 18 ng 27 Nobyembre 1906, na nag-alis ng mga simbolo ng militar, pambansang watawat at sungay ng kasaganaan na nakapaloob sa disenyo noong 1848.<ref name="historia" /> 9d2ai29lrwa9sh10yfgdq1g2211nqyg 0 330739 2167271 2133824 2025-07-03T10:06:04Z Superastig 11141 Ayusin. 2167271 wikitext text/x-wiki {{Infobox radio station | name = D'Ani Kita Radio | callsign = DWPB | logo = | city = [[Lungsod ng Batangas]] | area = [[Batangas]] | branding = DWPB 107.3 D'Ani Kita Radio | frequency = 107.3 MHz | airdate = {{start date|2020|10|13}} | format = [[Community radio]] | language = [[Filipino language|Filipino]] | licensing_authority = [[National Telecommunications Commission (Philippines)|NTC]] | power = 1,000 watts | erp = | callsign_meaning = | class = | owner = [[Kagawaran ng Agrikultura]] | operator = Forefront Broadcasting Company | website = | webcast = | coordinates = }} Ang '''DWPB''' (107.3 [[:en:FM broadcasting|FM]]) '''D'Ani Kita Radio''' ay isang himpilan ng radyo na pag-aari ng [[Kagawaran ng Agrikultura]] at pinamamahalaan ng Forefront Broadcasting Company. Ang estudyo at transmiter nito ay matatagpuan sa loob ng campus ng [[Pamantasang Estatal ng Batangas]], [[Lungsod ng Batangas]].<ref>[https://www.bworldonline.com/editors-picks/2020/10/19/323309/da-launches-radio-station-for-batangas-farmers-fishing-communities/ DA launches radio station for Batangas farmers, fishing communities]</ref><ref>[https://www.da.gov.ph/new-ani-at-kita-radio-station-now-on-batangas-airwaves/ New “Ani at Kita” radio station, now on Batangas airwaves]</ref><ref>[https://www.ikot.ph/ani-at-kita-goes-on-the-air-in-batangas-dar/ ‘ANI AT KITA’ GOES ON THE AIR IN BATANGAS]</ref><ref>[https://www.researchgate.net/publication/362090921_Perceived_Impact_of_the_Initiatives_of_DWPB_1073_FM_Towards_Social_Development_in_Five_Barangays_of_Batangas_City Perceived Impact of the Initiatives of DWPB 107.3 FM Towards Social Development in Five Barangays of Batangas City]</ref> ==Kasysayan== Dati itong radyong pang-kolehiyo sa pamamahala ng [[Pamantasang Estatal ng Batangas]] nung dekada 2010. Noong Oktubre 13, 2020, muli itong itinatag sa ilalim ng [[Kagawaran ng Agrikultura]] para sa pagsasaka at pangingisda.<ref>{{Cite web |url=http://rfu12.da.gov.ph/bids-and-awards/notice-2/2-uncategorised/2782-reliable-information-on-agri-fishery-projects-and-other-news-from-the-department-of-agriculture-da-will-now-reach-more-farming-and-fishing-communities-in-batangas-through-the-dwpb-fm-107-3-d-ani-kita-radio-station-at-the-batangas-state-university-batsu |title=DWPB-FM 107.3 “D’ Ani-Kita” radio station, at the Batangas State University (BatSU) |access-date=2024-10-11 |archive-date=2022-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220921114723/http://rfu12.da.gov.ph/bids-and-awards/notice-2/2-uncategorised/2782-reliable-information-on-agri-fishery-projects-and-other-news-from-the-department-of-agriculture-da-will-now-reach-more-farming-and-fishing-communities-in-batangas-through-the-dwpb-fm-107-3-d-ani-kita-radio-station-at-the-batangas-state-university-batsu |url-status=dead }}</ref><ref>[https://batstate-u.edu.ph/da-chief-visits-batstateu-leads-inauguration-of-stronger-dwpb-fm-107-3/ DA chief visits BatStateU, leads inauguration of stronger DWPB FM 107.3]</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}} {{Batangas Radio}} [[Kategorya:Mga himpilang panradyo sa Batangas]] 3etysjdgj3scuqp4rg8qqqs6v6fosn0 0 330820 2167245 2159438 2025-07-03T04:00:04Z Superastig 11141 /* Mga sanggunian */ Magdagdag ng padron. 2167245 wikitext text/x-wiki {{infobox company | logo = | name = Apollo Broadcast Investors, Inc. | trade_name = | former_name = | type = [[:en:Private company|Pribado]] | industry = [[Mass media|Pagsasahimpapawid]] | foundation = 2014 | founder = | location = [[Makati]] | key_people = Emmanuel “Manny” V. Galang II (Presidente at CEO) | brands = Pinoy Xtreme | num_employees = | parent = | owner = Apollo Global Corporation<br>[[Cignal TV|Mediascape, Inc.]] {{small|(non-controlling stake)}}<br>(50% each) | subsid = {{plainlist| * GV Radios Network Corporation * [[Allied Broadcasting Center]] }} | website = {{URL|http://apollobroadcast.com/v2/|apollobroadcast.com}} }} Ang '''Apollo Broadcast Investors, Inc.''' ay isang kumpanyang pagsasahimpapawid. Ang tanggapan nito ay matatagpuan sa Unit 1703, Cityland 10, Tower 1, HV De la Costa St., [[Makati]]. Meron din itong 2 sangay sa radyo: GV Radios Network Corporation at Allied Broadcasting Center. Nagmamay-ari din ito ng Pinoy Xtreme Channel. == Kasaysayan == Itinatag ang kumpanyang ito ng pamilya Galang noong 1983 bilang GV Broadcasting System. Ang prangkisa ng broadcast ng GV ay ipinagkaloob noong 1995,<ref>[https://thecorpusjuris.com/legislative/republic-acts/ra-no-8169.php Republic Act No. 8169]</ref> at kalaunan ay binago noong 1998 na may kasamang pagtatatag ng pay TV channel.<ref>[https://thecorpusjuris.com/legislative/republic-acts/ra-no-8591.php Republic Act No. 8591]</ref> Noong 2007, binili ng [[MediaQuest Holdings]]] ang mayoryang stake sa GV at sa may-ari nito na Satventures, kung saan naging bahagi ang mga Galang ng MediaQuest.<ref>{{Cite news |title=PLDT unit acquires 360media for mobile TV service |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/business/8095/pldt-unit-acquires-360media-mobile-tv-service |access-date=June 30, 2019}}</ref> Hindi nagtagal at pinalipat ng mga Galang ang kanilang pinag-arian na istasyon ng radyo sa isang bagong entity bilang Metro City Media Services. Noong 2014, sumanib ang Metro City sa pay TV business ng Apollo Global Corporation (na may ugnayan sa Philippine Racing Club) para bumuo ng Apollo Broadcast Investors. == Mga Himpilan == === Radyo === Tandaan: Ang [[Cignal TV|Mediascape]] ang may hawak sa lisensya ng mga sumusunod na himpilan.<ref>{{Cite web |date=August 17, 2019 |title=NTC Broadcast Stations via FOI website |url=http://storage.googleapis.com/request-attachments/N5uaCKwbddYAquWCCHvUvOokbvECgv0lbuvAIHtjB1tcQvjGaIpfnmcLsYtwjZLFr5y7kGs1pJLeaT3bkkcmYu2JH2rmiEOR0krD/BROADCAST%20STATIONS_2019.pdf |website=foi.gov.ph}}</ref><ref>{{Cite web |date=February 1, 2020 |title=2020 NTC FM Stations via FOI website |url=http://storage.googleapis.com/request-attachments/krwjuYylHVSLLIneBnTI5jc9Tbe8fFM96hdHaRzlgo7uawnkM2AZ1usAzYkN26EeDvlaV0yL56GpT830ccMGHZyTnhk31ReKna5l/FM%20Listing.pdf |website=foi.gov.ph}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon ! Tagapamahala |- | GVAM | [[DWGV-AM]] | 792 kHz | 5 kW | rowspan=2| [[Angeles]] | rowspan=2 {{N/A}} |- | GVFM Pampanga | [[DWGV-FM]] | 99.1 MHz | 5 kW |- | K5 News FM Olongapo | DZIV | 88.7 MHz | 5 kW | [[Olongapo]] | 5K Broadcasting Network |- | GVFM Batangas | [[DZGV]] | 99.9 MHz | 5 kW | [[Lungsod ng Batangas]] | rowspan=2 {{N/A}} |- | Cool FM | [[DZLC]] | 98.5 MHz | 5 kW | [[Lipa, Batangas|Lipa]] |- | ABN Radio | [[DWEG]] | 89.5 MHz | 5 kW | [[Santo Tomas, Batangas|Sto. Tomas]] | ABN Broadcasting |- | Jungle Radio | DWGD | 100.7 MHz | 5 kW | [[Puerto Princesa]] | rowspan=2 {{N/A}} |- | Radyo Jagna | [[DYMA]] | 100.9 MHz | 5 kW | [[Jagna]] |- |} ;Mga dating Himpilan {| class="wikitable" |- ! Callsign ! Talapihitan ! Lokasyon ! Kasalukuyang Estado |- | DZRI | 100.1 MHz | [[Santiago, Isabela|Santiago]] | Lumipat sa 104.9 FM na pinag-arian ng [[Palawan Broadcasting Corporation]] noong October 2022. |- | DWEV | 88.9 MHz | [[Daet]] | rowspan=3|Nawala sa ere noong katapusan ng 2024. |- | [[DWRG]] | 105.5 MHz | [[Naga, Camarines Sur|Naga]] |- | [[DWMV]] | 89.1 MHz | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] |- |} ===Telebisyon=== *Pinoy Xtreme == Mga sanggunian == {{Reflist}} {{Radyo sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga kompanya sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] kdxs3f1li6904suvqa0jfg323bu68r3 0 330851 2167266 2133706 2025-07-03T10:00:03Z Superastig 11141 Ayusin. 2167266 wikitext text/x-wiki {{Infobox radio station | name = Spirit FM Batangas | callsign = DWAM | city = [[Lungsod ng Batangas]] | area = [[Batangas]] at mga karatig na lugar | branding = 99.1 Spirit FM | airdate = May 8, 1999 | frequency = 99.1 MHz | format = [[:en:Contemporary MOR|Contemporary MOR]], [[Original Pilipino Music|OPM]], [[Religious radio|Religious]] | language = [[Filipino language|Filipino]] | licensing_authority = [[National Telecommunications Commission (Philippines)|NTC]] | power = 5,000 watts | erp = 10,000 watts | class = C/D/E | callsign_meaning = Galing sa [[DWAL|dating himpilan sa AM]]. | affiliations = [[Catholic Media Network]] | owner = [[Arkidiyosesis ng Lipa|Radyo Bayanihan System]] | licensee = [[Kapulungan ng mga Katolikong Obispo ng Pilipinas]] | sister_stations = [[DWAL]] | webcast = {{url|https://zeno.fm/radio/991-spiritfm-batangas/|Live Stream}} | website = [http://www.spiritfm99.one/ 99.1 Spirit FM]<br>{{Facebook user|991spiritfm|99.1 Spirit FM Batangas}} | coordinates = {{coord|13.71071|121.13765|format=dms|type:landmark_region:PH|display=inline,title}} }} Ang '''DWAM''' (99.1 [[:en:FM broadcasting|FM]]), sumasahimpapawid bilang '''99.1 Spirit FM''', ay isang himpilan ng radyo na pagmamay-ari at pinamamahalaan ng Radyo Bayanihan System ng [[Arkidiyosesis ng Lipa]]. Ang estudyo nito ay matatagpuan sa ika-2 palapag, St. Francis de Sales Broadcast Center, 7 C. Tirona St., [[Lungsod ng Batangas]]; at ang transmiter nito ay matatagpuan sa Brgy. Ang Sto. Domingo, [[Lungsod ng Batangas]].<ref>[http://www.batangas.gov.ph/portal/communication-services/ Communication Services | Batangas]</ref><ref>{{Cite web |title=Communication & Mass Media |url=http://batangascity.gov.ph/bats2/?page_id=138 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140506182151/http://batangascity.gov.ph/bats2/?page_id=138 |archive-date=2014-05-06 |access-date=2022-09-30}}</ref><ref>[https://lpubatangas.edu.ph/golden-laurel-lpu-batangas-media-awards-2019-official-tally-of-votes/ Golden Laurel LPU Batangas Media Awards 2019 Official Tally of Votes]</ref><ref>[https://radioonlinenow.com/2017/05/31/watch-live-video-streaming-of-spirit-fm-batangas-99-1-with-misis-gee/ Watch Live Video Streaming of Spirit FM Batangas 99.1 with Misis Gee]</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:BatangasCathedraljf8704_01.JPG|thumb|Dating studio ng 99.1 Spirit FM sa Basilica Site ([[commons:Category:Basilica_Minore_of_the_Infant_Jesus_and_Immaculate_Conception_of_Batangas_City|Basilica Minore of the Infant Jesus and Immaculate Conception of Batangas City]]).]] Itinatag ang Spirit FM noong Mayo 8, 1999 sa una nitong studio sa Paharang West. Kalaunan, lumipat ang istasyong ito Basilica Site sa Kumintang Ibaba, pero naiwan pa rin ang transmitter nito sa Paharang. Noong Mayo 2009, lumipat ang transmitter nito sa Santo Domingo, kung saan nandun ang transmitter ng kapatid nito na ALFM 95.9. Noong Mayo 21, 2015, lumipat ang ALFM at Spirit FM sa bagong nitong tahanan sa Balmes Building sa C. Tirona Street. Ang Basilica Site ay giniba at ginawang mortuary para sa mga parokya. == Mga sanggunian == {{Reflist}} {{Batangas Radio}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Mga himpilang panradyo sa Batangas]] 0tnjqnb0z9dfkx9dp22ejamhyya0kuc 0 330949 2167268 2138220 2025-07-03T10:03:03Z Superastig 11141 Ayusin. 2167268 wikitext text/x-wiki {{Infobox radio station | name = Brigada News FM Lucena | callsign = DWKL | logo = | logo_size = 300px | above = Parteng riley ng [[DWEY]] Batangas | city = [[Lucena]] | area = [[Quezon]] at mga karatig na lugar | branding = 92.7 Brigada News FM | airdate = 1987 | frequency = 92.7 MHz | format = [[:en:Contemporary MOR|Contemporary MOR]], [[News radio|News]], [[Talk radio|Talk]] | language = [[Filipino language|Filipino]] | licensing_authority = [[National Telecommunications Commission (Philippines)|NTC]] | power = 10,000 watts | erp = | class = | former_names = Bay Radio (1987-2013, 2019-2020) | network = Brigada News FM | owner = [[Brigada Mass Media Corporation]] | licensee = [[Baycomms Broadcasting Corporation]] | webcast = {{url|https://batangasstream.brigadanews.ph/|Live Stream}} }} Ang '''DWKL''' (92.7 [[:en:FM broadcasting|FM]]), sumasahimpapawid bilang '''92.7 Brigada News FM''', ay isang himpilan ng radyo na pagmamay-ari at pinamamahalaan ng [[Brigada Mass Media Corporation]]. Ang estudyo at transmiter nito ay matatagpuan sa The Crossroads Building, Maharlika Highway, Brgy. Isabang, [[Lucena]].<ref>{{Citation |title=TABLE 20.7a |url=https://psa.gov.ph/sites/default/files/2011PY_Communications.pdf |work=2011 Philippine Yearbook |pages=18-45 |publisher=[[Philippine Statistics Authority]] |access-date=2024-10-14}}</ref><ref>{{Cite web |title=2022 NTC FM Stations |url=https://storage.googleapis.com/request-attachments/xjhIVh0Pwai6us4v0UxPy42nuKvyym0X7MVYR25p6A4Yojr216srrwGDkTv6qhT7zwMd8IoKsIPTCoL31zkF0FDBGKRY0xCCTn52/FM%20STATIONS%20June%202022.pdf |access-date=2024-10-14 |website=[[Freedom of Information Order (Philippines)|foi.gov.ph]]}}</ref> == Kasaysayan == === 1987 - 2011: Bay Radio === Itinatag ang himpilang ito noong 1987 bilang '''92.7 Bay Radio''' na may pang-masa na format. Noong Abril 2011, nasa pamamahala ito ng Air1 Global Advertising Corporation. Lumipat ito sa [[Lemery, Batangas]] at itinaas ang ERP ng transmiter nito sa 30&nbsp;kW. Gayunpaman, binigyan ng Iddes Broadcast Group ang Air1 ng isang kasunduan sa pamamahala para sa '''[[DWCH]]''' (91.9 FM). Dahil dito, noong Hunyo 6, 2011, bumitiw sa pamamahala ang Air1 sa 92.7 FM at nawala ito sa ere. Noong Julyo 2011, bumalik ito sa ere sa ilalim ng pamamahala ito ng pamahalaang Lungsod ng Lucena. === 2013 - 2019: Brigada News FM === Noong Oktubre 1, 2013, naging bahagi ang himpilang ito ng pagbili ng [[Brigada Mass Media Corporation]] sa Baycomms Broadcasting Corporation. Noong Oktubre 28, naging '''92.7 Brigada News FM''' ito. Noong Abril 2014, opisyal ito inilunsad. Gayunpaman, hindi ito gaano tumatak. Noong Hulyo 2015, tinanggal ng istasyong ito ang mga sarili nitong programa at naging relay lamang ito ng [[DWEY|kapatid nitong istasyon sa Batangas]]. Noong Setyembre 8, 2017, muling inilunsag ng istasyong ito ang mga sarili nitong programa. === 2019 - 2020: Pagbabalik ng Bay Radio === Noong Hunyo 8, 2019, ibinalik ang '''92.7 Bay Radio''' na binansagang "Sabay sa Bay" at bumalik ito sa pang-masang format. === 2020 - kasalukuyan: Pagbabalik ng Brigada News FM === Noong Enero 20, 2020, ibinalik ang '''Brigada News FM'''. Kasalukuyan itong may pinaghalong programang lokal at simulcast mula sa [[DWEY|Brigada News FM]] Batangas. == Mga sanggunian == {{Reflist}} {{Lucena Radio}} [[Kategorya:Mga himpilang panradyo sa lalawigan ng Quezon]] djadw10zlnsf9qq365uygzf2j3vdeq6 0 331297 2167247 2141809 2025-07-03T04:06:04Z Superastig 11141 /* Mga sanggunian */ Magdagdag ng padron. 2167247 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Century Broadcasting Network | logo = Century Broadcasting Network Official Logo.png | type = [[:en:Private company|Pribado]] | industry = [[Mass media|Pagsasahimpapawid]] | foundation = {{start date|1985|01|25}} | founder = | location = [[Mandaluyong]] | key_people = {{Plainlist| *Aimee Billones<br><small>President & CEO</small> *Victoria Anne Billones<br><small>Vice President</small> }} | owner = Century Communications Marketing Center, Inc. | revenue = | net_income = | num_employees = | homepage = }} Ang '''Century Broadcasting Network''' ay isang kumpanyang pagsasahimpapawid na pag-aari ng Century Communications Marketing Center, Inc. Ang punong tanggapan nito ay matatagpuan sa S-510, Comfoods Bldg., [[Abenida Gil Puyat|Gil Puyat Ave.]] cor. [[Abenida Chino Roces|Chino Roces Ave.]], [[Makati]]. Nagpapatakbo ang kumpanyang ito ng mga himpilan sa buong bansa bilang '''Magik FM'''.<ref>{{Cite web |title=Republic Act No. 8133 |url=https://thecorpusjuris.com/legislative/republic-acts/ra-no-8133.php |access-date=June 24, 2019 |website=The Corpus Juris}}</ref><ref>{{Cite web |title=KBP Members |url=https://www.kbp.org.ph/wp-content/uploads/2019/02/Century-Communications-Marketing-Center-Inc.jpg |access-date=June 24, 2019 |website=Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas |archive-date=Abril 23, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423123409/http://www.kbp.org.ph/wp-content/uploads/2019/02/Century-Communications-Marketing-Center-Inc.jpg |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |date=March 2, 2020 |title=House OKs on 2nd reading 3 franchise bills |url=https://news.abs-cbn.com/news/03/02/20/house-oks-on-2nd-reading-3-franchise-bills |access-date=October 6, 2020 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref> == Kasaysayan == Itinatag ang Century Communications Marketing Center, Inc. noong 1984 bilang tagakonsulta sa himpapawid. Noong 1992, pumasok ito sa pagsasahimpapawid sa ilang mga pangunahing lalawigan bilang Century Broadcasting Network. == Mga Himpilan == {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon |- | Magik FM Laoag | [[DWCK]] | 92.3 MHz | 5 kW | [[Laoag]] |- | Magik FM Vigan | [[DWVN-FM|DWVN]] | 94.1 MHz | 5 kW | [[Vigan]] |- | Magik FM Tuguegarao | [[DWCN (Cagayan)|DWCN]] | 91.7 MHz | 10 kW | [[Tuguegarao]] |- | Magik FM Cauayan | DWIX | 90.5 MHz | 10 kW | [[Cauayan, Isabela|Cauayan]] |- | Magik FM Lucena | [[DWMZ]] | 90.3 MHz | 10 kW | [[Lucena]] |- | Magik FM Tacloban | [[DYXV]] | 98.3 MHz | 5 kW | [[Tacloban]] |- | Magik FM Butuan | [[DXMK]] | 97.5 MHz | 5 kW | [[Butuan]] |- | Magik FM Dipolog | [[DXKW (Dipolog)|DXKW]] | 90.9 MHz | 5 kW | [[Dipolog]] |- | Brigada News FM Naga{{refn|name=Brigada|group=Note|Pinamamahala ng [[Brigada Mass Media Corporation]].}} | [[DWKM]] | 103.1 MHz | 10 kW | [[Naga, Camarines Sur|Naga]] |- | Brigada News FM Legazpi{{refn|name=Brigada|group=Note}} | [[DWED]] | 91.5 MHz | 10 kW | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] |} ;Notes: {{reflist|group=Note}} === Mga Dating Himpilan === {| class="wikitable" |- ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon ! Kasalukuyang may-ari |- | DZKX | 103.1 MHz | 5 kW | [[Lucena]] | [[Y2H Broadcasting Network]] |- | [[DXMA]] | 104.3 MHz | 5 kW | [[Lungsod ng Davao]] | rowspan=2|[[Hope Channel Philippines]] |- | [[DXMH]] | 94.3 MHz | 5 kW | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] |} == Mga sanggunian == {{Reflist}} {{Radyo sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] 41c01biw651ehhz9jvmtph0yqvk4sdj 0 331737 2167182 2151561 2025-07-02T12:53:22Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167182 wikitext text/x-wiki [[File:Mendiola Street historical marker.jpg|thumb| Makasaysayang palatandaan ng Lansangang Mendiola]] Si '''Enrique José Mendiola y Victorino''' (3 Mayo 1859 — 30 Marso 1914) ay isang Pilipinong guro, may-akda ng mga aklat-aralin at isang politiko na nagtaguyod ng karapatan para sa edukasyon. Siya ay ang tinaguriang ''"Guro ng Himagsikan"''.<ref>{{Cite book|last1=de Viana|first1=Augusto |url=http://www.ust.edu.ph/profile/de-viana-augusto-v/ |title=JOSE RIZAL AND THE DOMINICAN CONNECTION [Josee Rizal at ang Kaugnayan sa Dominikano] |publisher=University of Santo Tomas|series=• Arts & Humanities / Religious Studies |edition=|location=Philippines |date=2013|page=19|isbn=}}</ref><ref>{{Citation|title=JOSE RIZAL AND THE DOMINICAN CONNECTION Connection with the Land [Kaugnayan sa Lupain] {{!}} Course Hero |url=https://www.coursehero.com/file/44693436/Augusto-de-Vianadocx/ |language=en}}</ref> ==Talambuhay== Ipinanganak si Enrique Mendiola noong 3 Mayo 1859 sa [[San Miguel, Maynila|San Miguel]], [[Maynila]],<ref>{{Cite news | title=Mendiola, ang paboritong pagdausan ng protesta | url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/ulatfilipino/241336/mendiola-ang-paboritong-pagdausan-ng-protesta/story/ | publisher=[[GMA Integrated News|GMA News and Public Affairs]] | date=10 Disyembre 2011 | access-date=5 Enero 2025}}</ref> anak nina Quintín Mendiola, isang panday, at María Escolástica Victorino.<ref>{{Cite news | title=Enrique Mendiola | url=https://balita.mb.com.ph/2016/05/03/enrique-mendiola/ | work=Balita | publisher=[[Manila Bulletin|Manila Bulletin Publishing Corporation]] | date=27 Pebrero 2024 | access-date=6 Enero 2025 | archive-date=5 Enero 2025 | archive-url=https://web.archive.org/web/20250105232711/https://balita.mb.com.ph/2016/05/03/enrique-mendiola/ | url-status=dead }}</ref> Nagtapos siya ng Batsilyer ng Sining sa [[Colegio de San Juan de Letran| Kolehiyo ng San Juan de Letran]]. Nagsimula siyang magturo pagkatapos magtapos ng abogasya sa [[Unibersidad ng Santo Tomas]] at kalaunan ay nagtapos ng kurso sa pilosopiya at literatura.<ref>{{Citation|title=Enrique Mendiola {{!}} Scribd |url=https://www.scribd.com/document/539690267/Nanopdf-com-Jose-Rizal-and-the-Dominican-Connection-by-Augusto-V|language=en}}</ref> ===Kasaysayan bilang guro=== Itinatag ni Mendiola ang paaralang binansagan na''La Invención de la Santa Cruz'' (salin: Ang Pagkakalikha ng Banal na Krus) sa lansangan ng [[Kalye Ongpin]] sa [[Binondo]], [[Maynila]] na isa sa mga una at natatanging paaralan na pinangasiwaan ng Pilipino noong panahon na iyon.<ref>{{Cite news | title=The History Behind Our Street Names | trans-title=Ang Kasaysayan sa Likod ng mga Pangalan ng Ating mga Lansangan | url=https://facts.rappler.com/the-history-behind-our-street-names/index.html#&panel1-1 | language=en | work=[[Rappler]] | date=3 Pebrero 2013 | access-date=5 Enero 2025}}</ref> Ang paaralan na ito ay nag-alay ng pagtuturo mula sa mga mababang baytang hanggang mataas na paaralan. Sa ikalawang semestre ng taong akademiko 1898-1899, nagsimulang mag-alok ang paaralan ng mga kurso sa wikang Ingles sa ilalim ng isang gurong Amerikano. Si Mendiola ay naging direktor ng paaralang ''Instituto Burgos'' na itinatag ng pamahalaang rebolusyonaryo sa [[Malolos]], [[Bulacan]], at pagkatapos noon, nang sumapit ang [[Kasaysayan ng Pilipinas (1898–1946)|pananakop ng Estados Unidos sa Pilipinas]], itinatag naya ang paaralang ''Liceo de Manila'' kasama ng ibang mga kilalang katauhan ng Rebolusyon.<ref>{{Cite book | last=Rodriguez | first=Eulogio B. | title=Ignacio Villamor: The Savant and the Man | trans-title=Ignacio Villamor: Ang Pantas at ang Tao | url=https://books.google.com/books?id=ONd2AAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=mendiola | language=en | page=8 | year=1939 | location=Manila | publisher=Kawanihan ng Palimbagan | access-date=6 Enero 2025 | via=Google Books}}</ref> Kinilala at malubos na binati ng Pangulo ng [[Estados Unidos]] na si [[Theodore Roosevelt]] si Mendiola sa isang makasaysayang liham,<ref>{{Citation|title=Letter from Theodore Roosevelt to Enrique Mendiola {{!}} Theodore Roosevelt Center|url=https://www.theodorerooseveltcenter.org/Research/Digital-Library/Record/ImageViewer?libID=o188445|language=en}}</ref> gawa ng kanyang mga mahalagang ambag sa larangan ng edukasyon. ===Kadakilaan=== Si Enrique Mendiola ay hinirang bilang unang kasapi ng Lupon ng mga Rehente ng bagong tatag na [[Unibersidad ng Pilipinas]].<ref>{{Cite news | last=Sionil | first=Fil C. | title=2 V. Mapa men and Tita Sally | trans-title=Dalawang lalaki ng V. Mapa at si Tita Sally | url=https://mb.com.ph/2024/2/29/2-v-mapa-men-and-tita-sally | language=en | work=[[Manila Bulletin]] | date=29 Pebrero 2024 | access-date=5 Enero 2025}}</ref> Ang kanyang mga gawaing pangunguna sa larangan ng edukasyon sa Pilipinas ay hindi nilimutang banggitin ng pambansang manunulat ng panitikang pangkasaysayan na si [[Carlos Quirino]] sa kanyang talaang aklat ng mga dakila sa kasaysayan ng Pilipinas.<ref>{{Cite book|last1=Quirino|first1=Carlos|title=Who's Who In Philippine History|url=https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/national-artists-of-the-philippines/carlos-quirino/ |publisher=Tahanan Books|location=Philippines|date=1995|page=145|isbn=971-630-035-2}}</ref> <center>[[File:MendiolaStreetjf2545 16.JPG|frameless|350px]] <br>Kalye Enrique Mendiola, na umaalala sa ''Guro ng Himagsikan''</center> ==Kalye Mendiola== Pumanaw si Mendiola noong 30 Marso 1914, at kalauna'y ipinangalan sa kanya ang [[Kalye Mendiola]], ang makasaysayang lansangang malapit sa [[Palasyo ng Malakanyang]] sa distrito ng San Miguel, [[Maynila]].<ref>{{Cite news | last=Medina | first=Marielle | title=DID YOU KNOW: 160th birth anniversary of educator Enrique Mendiola | trans-title=ALAM MO BA: ika-160 anibersaryo ng kapanganakan ng edukador na si Enrique Mendiola | url=https://newsinfo.inquirer.net/1113161/did-you-know-160th-birth-anniversary-of-educator-enrique-mendiola | language=en | work=[[Philippine Daily Inquirer]] | date=3 Mayo 2019 | access-date=6 Enero 2025}}</ref> == Mga aklat na sinulat ni Enrique Mendiola == ''Ang talaan na ito ay maaring humaba pa.''<ref>{{Citation|title=Enrique Mendiola {{!}} elib.gov.ph: National Library of the Philippines (NLP), University of the Philippines (UP), Department of Science and Technology (DOST), Department of Agriculture (DA), and the Commission on Higher Education (CHED)|url=https://www.elib.gov.ph/results.php?f=author&q=Mendiola%2C+Enrique.|language=en|access-date=2025-01-06|archive-date=2025-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20250127004321/https://www.elib.gov.ph/results.php?f=author&q=Mendiola%2C+Enrique.|url-status=dead}}</ref> <br> * ''Programa de Gramática Castellana'' (1892) (salin: '''Palatuntunan ng Balarilang Espanyol'''), isang aklat-aralin para sa unang kurso sa gramatika ng Espanyol * ''Programa de Gramática Castellana y Latina'' (1893) (salin: '''Palatuntunan ng Balarilang Espanyol at Latin''') * ''Programa de Historia Universal'' (1892) (salin: '''Palatuntunan ng Pangkalahatang Kasaysayan''') * ''El Instructor Filipino'' (1898) (salin: '''Pagtuturong Pilipino''') * ''Doctrina Civil'' (1901), sinulat kasama si Ignacio B. Villamor (salin: '''Doktrinang Sibil''') * ''A Puntes Sobre la Historia de Filipinas'' (1910) (salin:'''Mga Tala sa Kasaysayan ng Pilipinas''') * ''Principios de moral y educacion civica'' (1910) (salin:'''Mga prinsipyo ng moralidad at edukasyong sibiko''') == Mga sanggunian == {{Reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Pilipinas]] [[Kategorya:Mga Pilipinong guro]] 68lamjwh798ruqtajx66xv36bm6ie8e 0 331813 2167250 2153568 2025-07-03T05:05:23Z JWilz12345 77302 salin ng unang talata mula sa enwiki 2167250 wikitext text/x-wiki {{Short description|Pinaka-unang institusyon ng negosyo sa Pilipinas}} {{Infobox organization | name = Kamara Komersyo ng Islas Filipinas | full_name = | native_name = ''Tagalog'' ''trans.:'' Kamara Komersyo ng Islas Filipinas | native_name_lang = tl | logo = | logo_size = | logo_alt = | logo_caption = | image = File:Intramurosjf9916_27.JPG | image_size = 240 | alt = <!-- see [[WP:ALT]] --> | caption = ''Ang Kamara'', harapan | map = <!-- map image --> | map_size = <!-- defaults to 250px --> | map_alt = | map_caption = | map2 = | map2_size = | map2_alt = | map2_caption = | abbreviation = CCPI | nickname = Ang Kamara | pronounce = | pronounce ref = | pronounce comment = | pronounce 2 = | named_after = | predecessor = | merged = | successor = | formation = {{start date and age|1886|04|09}} | founder = # D. Juan Rodríguez # D. Miguel Velasco # Sr. Rogaciano Rodríguez # Sr. Francisco Reyes # D. Ricardo Aguado # Sr. Teodoro Yang-co # Sr. Luis Hidalgo # D. Pedro Roxas y Arroyo # Sr. Rafael Reyes # Sr. Tomás Sunico # Sr. Vicente Somoza Cua-Peco # Dr. Ariston Baustista # Sr. Vicente D. Fernández # Sr. Telésforo Chuy-dian # Sr. Bernandino Hernández # Sr. Faustino Lichauco # Don Ramón Soriano # Sr. Tomas Argüellles # Sr. Ignacio Sy-yap # Don Rafael del Pan | founding_location = [[Manila]] | dissolved = <!-- N/A --> | merger = <!-- N/A --> | type = Samahang hindi pangkalakalan | tax_id = | registration_id = | status = <!-- legal status or description (company, charity, foundation, etc.) --> | purpose = <!-- or |focus = --><!-- humanitarian, activism, peacekeeping, etc. --> | professional_title = The Chamber of Commerce of the Philippine Islands | headquarters = The Chamber Building, Paseo de Magallanes 3, [[Intramuros]], 1000 Manila, PH | location_city = [[Manila]] | location_country = [[Philippines]] | coordinates = {{Coord|14.59465|120.97615|format=dms|type:landmark_region:PH|display=inline,title}} <!-- | region_served = National --> | language = Ingles (kasalukuyan) <br> Espanyol (sa kasaysayan) | owner = Chamber of Commerce of the Philippines Foundation, Inc. | leader_title = Pangulo | board_of_directors = | key_people = | main_organ = COMMERCE Magazine | parent_organization = | subsidiaries = <!-- N/A --> | affiliations = | funding = <!-- source of funding --> | staff = | staff_year = | volunteers = | volunteers_year = | students = <!-- N/A --> | students_year = <!-- N/A --> | awards = | website = {{URL|https://chamberphilislands.ph//}} | remarks = | formerly = ''La Cámara de Comercio de las Islas Filipinas'' | footnotes = | bodystyle = }} {{Infobox building | name = ''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'' Bldg.<br> ''tanggapan'' | native_name = | native_name_lang = | logo = | logo_size = | logo_alt = | logo_caption = | image = Chamber_of_Commerce_of_the_Philippine_Islands,_Intramuros.JPG <!--File:Chamber of Commerce of the Philippine Islands, Intramuros.JPG--> | image_size = 240 | image_alt = [[#Mga Larawan|Chamber of Commerce of the Philippine Islands, punong tanggapan]] | image_caption = ''The Chamber Bldg.'', façade | map_type = | map_alt = | map_dot_mark = | map_dot_label = | relief = | map_caption = | map_size = | coordinates = <!--{{coord|14.5944887|120.9761999|display=inline}}--> | former_names = | alternate_names = | etymology = | status = | cancelled = | topped_out = | building_type = | architectural_style = | classification = | location = {{coord|14.5944887|120.9761999|display=inline}} | address = No. 3 Magallanes Drive, [[Intramuros]], Brgy U 56 Zone 49 | location_city = [[Manila]] | location_country = {{flag|Philippines}} | grid_name = | grid_position = | altitude = | namesake = | groundbreaking_date = | start_date = | stop_date = | completion_date = <!-- or |est_completion= --> | opened_date = | inauguration_date = 1937 | relocated_date = | renovation_date = | closing_date = | demolition_date = <!-- or |destruction_date= --> | architect = [[Juan Arellano]] | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | embed = | embedded = | references = | footnotes = }} {{Infobox street |country =PHL |marker_image ={{Infobox road/shieldmain/PHL|type=N|route=120}} |name = Magallanes Drive |image = File:Magellan's_Monument_from_top_of_Wall,_Intramuros,_Manila,_Philippines,_1900-1902.jpg |image_size = 240 |caption= |former_names=''Paseo de Magallanes'' |namesake= [[Fernando Magallanes]] |maint=[[Intramuros Administration]] |part_of= |length_km=0.632 |direction_a=East |direction_b=West |terminus_a={{jct|country=PHL|N|150|name1=[[Liwasang Bonifacio]]}} |terminus_b={{jct|country=PHL|N|1|name1=[[Plaza Mexico (Maynila)]] patungo nang [[Anda Monument|Bonifacio Drive]]}} |junction= |location=[[Intramuros]], [[Manila]] }} [[File:The Chamber of Commerce of the Philippine Islands Historical Marker (English).jpg|thumb|250px|''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'' (palatandaang pang-kasaysayan)<ref>{{cite news |last1=Bartolome |first1=Tin |title=A Historic Landmark |url=https://news.abs-cbn.com/blogs/opinions/03/27/15/historic-landmark |agency=ABS-CBN News |date=27 March 2015 |language=English}}</ref>]] Ang '''Kamara Komersyo ng Islas Filipinas''' o '''''La Cámara de Comercio de las Islas Filipinas''''',<ref>{{cite web |title=Chamber History |url=http://chamberphilislands.ph/history |website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands website}}</ref> na kilala ngayon sa pangalang Ingles na '''''The Chamber of Commerce of the Philippine Islands''''',<ref>{{cite web |author1=Robert Rafferty |title=List of Chambers of Commerce in the Philippines |url=https://www.glueup.com/blog/chambers-philippines |website=Glueup.com |date=Oktubre 22, 2019}}</ref> ay ang pinakamatandang samahan ng mga negosyante sa Pilipinas,<ref>{{cite web |title=Chamber of Commerce of the Philippine Islands |url=http://www.terrapinn.com/conference/cards-and-payments-philippines/association-chamber-of-commerce-of-the-philippine-islands.stm |website=Terrapinn.com}}</ref> na itinatag noong 1886. Nagsimula ang samahan noong panahon ng mga Kastila, nang naglabas si Haring [[Alfonso XII]] ng isang Kautusang Royal noong ika-9 ng Abril, 1886, sa pamamagitan ng [[Rehente|reyna rehente]]ng si [[Maria Cristina ng Austria]], upang magtatag ng kahalintulad na mga institusyon sa lahat ng mga nasasakupan ng Espanya. Ang ''Camara de Comercio de Manila'' ay pormal na inorganisa at iniharap sa ''General Assembly'' nito noong ika-24 ng Mayo 1887, at noong ika-17 ng Hunyo 1887 ang mga batas nito ay unang sinangayunan ng ''Gobierno Superior'' ng Pilipinas; at sa wakas ay inaprubahan ng Kanyang Kamahalan, ang ''[[Reyna|Reyna Rehente]]'' ng Espanya, si [[Maria Christina ng Austria|Maria Cristina]], noong ika-9 ng Pebrero 1888. == Simula == Si Don Joaquín María Elizalde ay ang naging kanyang unang pangulo, kasunod sa 1890 ni Don Francisco Godínez, at sa 1895 ni Sr. Don José de Echeita. Pagkatapos ng [[Digmaang Espanyol–Amerikano]] noong 1888 at ang sitwasyon ay naayos, noong ika-19 ng Hulyo 1903, ang '''Camara de Comercio de Manila''' ay nagsagawa ng kanilang unang pagkikitang pormal, kasama [[Gobernador-Heneral]] ng Pilipinas [[William Howard Taft]] bilang kanyang ''Parangal na Pangulo'' at si Don Francisco Reyes bilang unang pangulo ng binansagang '''''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'''''. === Mga Nagtatag === Kabilang sa mga tagapagtatag ng Kamara ay mga kinatawan ng lawak ng ekonomiya ng Pilipinas. * Don Juan Rodriguez, ''gumagawa ng barko'' * Don Miguel Velasco, ''may-ari ng mga lupain'' * Sr. Rogaciano Rodriguez, ''negosyante'' * Sr. Francisco Reyes, ''bangkero, na siyang naging unang pangulo mula 1903-1904'' * Don Ricardo Aguado, ''negosyante'' * Sr. Teodoro Yang-co, ''may-ari ng mga lupain'' * Sr. Luis Hidalgo, ''negosyante'' * Don Pedro A. Roxas, ''may-ari ng mga lupain at negosyante'' * Sr. Rafael Reyes, ''may-ari ng mga lupain at industriyalista'' * Sr. Tomás Sunico, ''industriyalista'' * Sr. Vicente Somoza Cua-Peco, ''may-ari ng mga lupain at negosyante'' * Dr. Aristón Baustista, ''industriyalista'' * Don Vicente D. Fernández, ''abogado ni Don Pedro P. Roxas'' * Sr. Telésforo Chuy-dian, ''may-ari ng mga lupain at negosyante'' * Don Bernandino Hernandez, ''negosyante'' * Sr. Faustino Lichauco, ''may-ari ng mga lupain at importer'' * Don Ramón Soriano, ''may-ari ng mga lupain at importer'' * Sr. Tomas Argüellles, ''arkitekto'' * Sr. Ignacio Sy-yap, ''negosyante'' * Don Rafael del Pan, ''abogado'' === Unang pagpulong === Ang unang pagpupulong ng organisasyon ng mga tagapagtatag ay ginanap sa tirahan ni Don Juan Rodriguez sa Calle Vives sa distrito ng San Nicolas. Ito ay pinangunahan ni Don Miguel Velasco. Sa pulong na ito, pinagtibay ng grupo ang "'''''Cámara de Comercio de Manila'''''" bilang pangalan ng kapisanan. Nang maglaon ay binago ito noong 1919 sa "''Chamber of Commerce of the Philippine Islands / Camara de Comercio de las Islas Filipinas''".<ref>{{cite magazine |title=130 Years of the Chamber |magazine=COMMERCE |issue=2016-2017 Special Issue |page=8}}</ref> == Panahon ng Amerikano (1903-1946) == Ang pagbabago ng soberanya sa bansa mula sa Espanyol tungo sa Amerikano ay nagpabago sa takbo ng negosyo sa mga isla. [[Vicente Madrigal]], [[Juan B. Alegre]], Jose V. Ramirez, Alfonso M. Tiaoqui, Vicente P. Genato, Manuel E. Cuyugan, Vicente T. Fernandez at iba pang mga kilalang miyembro ng ''Camara'' ay pinatunayan ang kanilang sarili na mga pinuno sa pagtataguyod ng pinabuting relasyon sa negosyo sa Pilipinas.<ref>{{cite web|title=History of COMMERCE Magazine|url=https://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/|website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands website|access-date=2024-12-13|archive-date=2024-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20240920164021/http://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/|url-status=dead}}</ref> Noong Mayo 3, 1915, binago ng mga miyembro ng Camara de Comercio Filipinas ang mga batas nito, at noong Hunyo 19, 1915, niratipikahan ang ''Escritura Social'' nito. Noong 1919, nagsimulang gamitin ang [[Ingles|Inggles]] sa halip na [[Espanyol]], sa gayon ang Cámara ay opisyal ding tinukoy sa mga dokumento bilang '''Chamber of Commerce ng Philippine Islands'''. Noong ika-17 ng Hulyo 1933, sa ika-3 sesyon ng ''[[Lehislaturang Pilipino|ika-9 na Lehislatura ng Pilipinas]]'', ang Kalihim ng Agrikultura at Komersiyo ay pinahintulutan na ibenta sa ''Kamara'' ang isang lupain para sa pagtatayo ng gusali nito<ref>{{cite web |title=1937 original building of the Chamber of Commerce of the Philippines |url=https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/CHAMBER-History.docx-2-300x198.png |website=Chamber of Commerce of the Philippines }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web |title=1963 Post World War II Restoration with original structure intact |url=https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/CHAMBER-History.docx-3-300x199.png |website=Chamber of Commerce of the Philippines |access-date=2024-12-13 |archive-date=2021-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210424103622/https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/CHAMBER-History.docx-3-300x199.png |url-status=dead }}</ref> at ito ay inaprubahan noong ika-6 Disyembre 1933. == Gusali == Ang Kamara ay binigyan ng titulo sa sarili nitong lupa, at sa pamamagitan ng mga kontribusyon ng mga pribadong negosyo, ang 3-palapag na gusali nito, na dinisenyo ng arkitekto na si [[Juan Arellano]],<ref> {{cite web |title=The Chamber of Commerce of the Philippine Islands, Historical Marker |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Chamber_of_Commerce_of_the_Philippine_Islands#/media/File:The_Chamber_of_Commerce_of_the_Philippine_Islands_Historical_Marker_(English).jpg |website=Wikimedia Commons}}</ref> was built and inaugurated in 1937 with Philippine President [[Manuel Quezon]] officiating<ref>{{cite web|title=Philippine President Quezon officiates at the Chamber with Don Aurelio Periquet Sr.|url=https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/image8-261x300.jpg|website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands}}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> kasama ang dating Pangulong Aurelio P. Periquet y Ziálcita. Matapos ang pagtatapos ng [[Pangalawang Digmaang Pandaigdig]], nang makamit ang [[kasarinlan ng Pilipinas]], noong ika-6 ng Abril 1949, ang [[Komisyon sa mga Panagot at Palitan]] ng Department of Commerce and Industry ay naglabas ng ''Reconstruction of Records'' ng Kamara ng ilang mga nawawalang dokumento, kung saan pinangalanan ang Kamara bilang ''Cámara de Comercio de las Islas Filipinas'' (at magmula noon ay naging '''Chamber of Commerce of the Philippine Islands''').<ref>{{cite magazine |title=130 Years of the Chamber |magazine=COMMERCE |issue=2016-2017 Special Issue |page=9}}</ref> == Opisyal na Lathalain == === Ang mga maagang taon ng COMMERCE === Bago ang pagtatatag ng Kamara, ang pangangailangan para sa unilateral na pagpapahayag ng mga interes ng pamayanang pang-negosyo sa Pilipinas ay isang hindi pinaguukulan na konsepto. Gayunpaman, ang sari-saring mga alalahanin na kinakaharap sa pagpapatakbo ng negosyo ay nagpalakas ng loob sa Kamara tumungo sa mga alalahaning mahalaga ukol sa materyal na pag-unlad ng bansa. Ang opisyal na publikasyon ng Kamara, na pinangalanang "'''Revista de la Cámara de Comercio de las Islas Filipinas'''" ay naglabas ng unang lathala nito noong 1927, na tinustusan ni Leopoldo R. Aguinaldo (na naging pangulo ng Kamara), at nang maglaon ay pinalitan ng pangalan. Sa pangyayaring ito, ang pangalan ng magazine ngayon ay binago bilang "'''COMMERCE Magazine'''". Ang pagpapalit ng pangalan ay ginawa upang maging kilala ito bilang opisyal na lathalain ng Kamara. === Pangangasiwa ng lathalain === Ang lathalain na ''COMMERCE Magazine'' ay may dalawang bahagi para sa mga mambabasa sa Inggles at Espanyol, ngunit kalaunan ay na-''reformat'' ito bilang isang ganap na publikasyon sa wikang Inggles. Ito ay inilimbag sa ''deluxe format'', sa mabigat na papel, na ginawa ito na pinakamahal, pinaka-awtoritatibo at eksklusibong publikasyong pangkalakalan sa Pilipinas.<ref>{{cite web |title=History of COMMERCE Magazine |url=https://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/ |website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands website |access-date=2024-12-13 |archive-date=2024-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240920164021/http://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/ |url-status=dead }}</ref> Noong Enero 1952, si [[Maria Kalaw Katigbak|Dr. Jose R. Katigbak]] ay hinirang na mamahala ng magasin, sa pagtulong ni M.M. de los Reyes. Kasama sa Lupon ng mga Patnugot (''editorial board'') na pinamumunuan ni Dr. Katigbak sina Domingo Abadilla at Hilarion Vibal bilang mga kawani, na sinundan ng iba pang kilalang miyembro ng Kamara na humalili sa pagpapatakbo ng publikasyon, tulad nina Teofilo Reyes, Hilarion Vibal, Benito Medina, Carlos de Lara at George Yulo. === Ang mga kinalaunan na taon ng Kamara Komersyo === Ang paglalathala ng COMMERCE ay itinigil noong [[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos]]. Noong 2015, nagpasya sina José Luis U. Yulo Jr. (ang ika-56 na pangulo ng Kamara) at Denissa G. Venturanza (patnugot) na buhayin muli ang publikasyon. Sa kasalukuyan, ang '''COMMERCE Magazine''' (''Pilipinas'') ay patuloy na inilalabas tuwing ikatlong buwan ng taon.<br> == Mga Pangulo ng Kamara == <small> {| class="wikitable" align="center" style="margin: 0 auto; padding: 5px;" |+ style="font-weight: bold; margin-bottom: 0.5em; font-size: 1.05em;" | Mga Pangulo at ang kanilang mga termino ng panunungkulan<ref>{{cite magazine | title=130 Years of the Chamber | magazine=COMMERCE | issue=2016-2017 Special Issue | page=7}}</ref><br><br> |- style="text-align: center; background: #eaecf0" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1886 | 1890 | 1896 | 1903–1904 | 1904 | 1905 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Joaquin Marcelino de Elizalde | Francisco Godínez | José María de Echeita | Francisco Reyes <!--{{dn|date=May 2021}}--> | Teodoro Yangco<ref>Eminent Filipinos. Manila: National Historical Commission. 1970.</ref><ref>Turner, Dr. E.S. (1965). Nation Building. Capitol Publishing House, Inc.</ref> | Rafael del Pan |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1906–1912 | 1912–1915 | 1915–1916 | 1916–1917 | 1917–1918 | 1918–1919 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente D. Fernandez | Rafael Reyes | Teodoro Yangco | Mauro Prieto | Jose F. Fernandez | Ramon J. Fernandez<ref name="Senate of the Philippines">{{Citation|title=Senate of the Philippines {{!}} |url=https://legacy.senate.gov.ph/senators/senlist.asp |lang= }}</ref> |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1919–1920 | 1920–1921 | 1921–1922 | 1922–1923 | 1923–1924 | 1924–1925 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente Madrigal<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Juan B. Alegre<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Jose V. Ramirez | Alfonso M. Tiaoqui | Teodoro Yangco<ref>Eminent Filipinos. Manila: National Historical Commission. 1970.</ref> | Leon Miguel Heras |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1925–1926 | 1926–1927 | 1927–1928 | 1928–1929 | 1930–1931 | 1931–1932 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente G. Genato | Manuel E. Cuyugan | Vicente T. Fernandez | Pio V. Corpus | Leopoldo R. Aguinaldo | Isaac Barza |- style="text-align: center; background: #eaecf0" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1932–1933 | 1933–1934 | 1934–1935 | 1935–1936 | 1936–1941 | 1941 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Gonzalo Puyat | Arsenio N. Luz<ref name=":17">{{Cite book|last=Weissblatt|first=Franz J.|title=Who's who in the Philippines: A Biographical Dictionary of Notable Living Men of the Philippines|publisher=Ramon Roces Inc.|year=1937|volume=II|location=Manila, Philippines|pages=108}}</ref> | Eulogio Rodriguez<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Leopoldo R. Aguinaldo | Vicente Madrigal<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Aurelio Pedro Periquet y Ziálcita |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1941–1945 | 1945–1949 | 1951 | 1951–1954 | 1954–1955 | 1955–1957 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente Madrigal<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Gil J. Puyat | Aurelio Pedro Periquet y Ziálcita /<br>Daniel R. Aguinaldo | Antonio de las Alas<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Teofilo D. Reyes Sr. | Cesar M. Lorenzo |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1957 | 1957–1958 | 1958–1960 | 1960–1961 | 1961–1962 | 1962–1963 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Bienvenido R. Medrano | Primitivo Lovina | Marcelo S. Balatbat | Gaudencio E. Antonino<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Alfonso Calalang | Hermenegildo R. Reyes |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1963–1964 | 1964–1965 | 1965–1966 | 1966–1967 | 1967–1968 | 1968–1969 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Domingo Arcega | Demetrio Muñoz | Aurelio Periquet Jr. | Pio Pedrosa | Teofilo Reyes Jr. | Teofisto Guingona Jr. |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1969–1970 | 1970–1971 | 1971–1972 | 1972–1973 | 1973–1974 | 1975–1978 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Rogelio W. Manalo | Simeon C. Medalla | Miguel S. Arámbulo Jr. | Wigberto P. Clavesilla | Dominador Lim | Fred J. Elizalde<ref>{{cite web|title=Rebranding for growth: Elizalde family introduces MBC Media Group|url=https://bilyonaryo.com/2024/02/08/rebranding-for-growth-elizalde-family-introduces-mbc-media-group/business/|access-date=February 10, 2024|publisher=Bilyonaryo}}</ref> |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1983 | 1984 | 1985–1992 | 1992–1993 | 1993–1996 | 1996–2000 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Perfecto Mañalac | Paulino S. Dionisio Jr. | Vicente Angliongto | José Barredo | Lourdes L. Sanvictores | Exequiel B. Garcia |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 2000–2003 | 2003–2006 | 2006–2009 | 2009–2010 | 2010–2025 | </small> |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Rose D. Teodoro | Francis C. Chua | Melito S. Salazar Jr. | Benigno N. Ricafort | Jose Luis U. Yulo Jr.<ref>{{cite web |title=Jose Luis Yulo, Jr. |url=https://www.iccp.ph/speaker/jose-luis-yulo-jr/ |website=Israel Chamber of Commerce of the Philippines}}</ref><ref>{{cite web |title=NordCham and the Chamber of Commerce of the Philippine Islands sign Memorandum of Cooperation |url=http://nordcham.com.ph/nordcham-ccpi/ |website=NordCham Philippines |date=November 22, 2017 |access-date=Disyembre 13, 2024 |archive-date=Marso 1, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210301134601/http://nordcham.com.ph/nordcham-ccpi/ |url-status=dead }}</ref> | |}</small> == Mga Larawan == Punong-himpilan ng ''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'', [[Intramuros, Maynila]] <gallery mode=packed heights=210px> File:Chamber of Commerce of the Philippine Islands, Intramuros.JPG|thumb|250px| File:Intramurosjf9916 27.JPG|Ang gusali ng Kamara (''marquee'')|thumb|250px| </gallery> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Authority control}} [[Kategorya:Mga organisasyong nakahimpil sa Maynila]] [[Kategorya:Mga samahan ng kalakalan na nakahimpil sa Pilipinas]] l4hawvssuvkcyxpju8i4xkzvtcya52z 2167316 2167250 2025-07-03T11:27:54Z Aristorkle 101142 /* Simula */ 1888 ginawang 1898 2167316 wikitext text/x-wiki {{Short description|Pinaka-unang institusyon ng negosyo sa Pilipinas}} {{Infobox organization | name = Kamara Komersyo ng Islas Filipinas | full_name = | native_name = ''Tagalog'' ''trans.:'' Kamara Komersyo ng Islas Filipinas | native_name_lang = tl | logo = | logo_size = | logo_alt = | logo_caption = | image = File:Intramurosjf9916_27.JPG | image_size = 240 | alt = <!-- see [[WP:ALT]] --> | caption = ''Ang Kamara'', harapan | map = <!-- map image --> | map_size = <!-- defaults to 250px --> | map_alt = | map_caption = | map2 = | map2_size = | map2_alt = | map2_caption = | abbreviation = CCPI | nickname = Ang Kamara | pronounce = | pronounce ref = | pronounce comment = | pronounce 2 = | named_after = | predecessor = | merged = | successor = | formation = {{start date and age|1886|04|09}} | founder = # D. Juan Rodríguez # D. Miguel Velasco # Sr. Rogaciano Rodríguez # Sr. Francisco Reyes # D. Ricardo Aguado # Sr. Teodoro Yang-co # Sr. Luis Hidalgo # D. Pedro Roxas y Arroyo # Sr. Rafael Reyes # Sr. Tomás Sunico # Sr. Vicente Somoza Cua-Peco # Dr. Ariston Baustista # Sr. Vicente D. Fernández # Sr. Telésforo Chuy-dian # Sr. Bernandino Hernández # Sr. Faustino Lichauco # Don Ramón Soriano # Sr. Tomas Argüellles # Sr. Ignacio Sy-yap # Don Rafael del Pan | founding_location = [[Manila]] | dissolved = <!-- N/A --> | merger = <!-- N/A --> | type = Samahang hindi pangkalakalan | tax_id = | registration_id = | status = <!-- legal status or description (company, charity, foundation, etc.) --> | purpose = <!-- or |focus = --><!-- humanitarian, activism, peacekeeping, etc. --> | professional_title = The Chamber of Commerce of the Philippine Islands | headquarters = The Chamber Building, Paseo de Magallanes 3, [[Intramuros]], 1000 Manila, PH | location_city = [[Manila]] | location_country = [[Philippines]] | coordinates = {{Coord|14.59465|120.97615|format=dms|type:landmark_region:PH|display=inline,title}} <!-- | region_served = National --> | language = Ingles (kasalukuyan) <br> Espanyol (sa kasaysayan) | owner = Chamber of Commerce of the Philippines Foundation, Inc. | leader_title = Pangulo | board_of_directors = | key_people = | main_organ = COMMERCE Magazine | parent_organization = | subsidiaries = <!-- N/A --> | affiliations = | funding = <!-- source of funding --> | staff = | staff_year = | volunteers = | volunteers_year = | students = <!-- N/A --> | students_year = <!-- N/A --> | awards = | website = {{URL|https://chamberphilislands.ph//}} | remarks = | formerly = ''La Cámara de Comercio de las Islas Filipinas'' | footnotes = | bodystyle = }} {{Infobox building | name = ''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'' Bldg.<br> ''tanggapan'' | native_name = | native_name_lang = | logo = | logo_size = | logo_alt = | logo_caption = | image = Chamber_of_Commerce_of_the_Philippine_Islands,_Intramuros.JPG <!--File:Chamber of Commerce of the Philippine Islands, Intramuros.JPG--> | image_size = 240 | image_alt = [[#Mga Larawan|Chamber of Commerce of the Philippine Islands, punong tanggapan]] | image_caption = ''The Chamber Bldg.'', façade | map_type = | map_alt = | map_dot_mark = | map_dot_label = | relief = | map_caption = | map_size = | coordinates = <!--{{coord|14.5944887|120.9761999|display=inline}}--> | former_names = | alternate_names = | etymology = | status = | cancelled = | topped_out = | building_type = | architectural_style = | classification = | location = {{coord|14.5944887|120.9761999|display=inline}} | address = No. 3 Magallanes Drive, [[Intramuros]], Brgy U 56 Zone 49 | location_city = [[Manila]] | location_country = {{flag|Philippines}} | grid_name = | grid_position = | altitude = | namesake = | groundbreaking_date = | start_date = | stop_date = | completion_date = <!-- or |est_completion= --> | opened_date = | inauguration_date = 1937 | relocated_date = | renovation_date = | closing_date = | demolition_date = <!-- or |destruction_date= --> | architect = [[Juan Arellano]] | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | embed = | embedded = | references = | footnotes = }} {{Infobox street |country =PHL |marker_image ={{Infobox road/shieldmain/PHL|type=N|route=120}} |name = Magallanes Drive |image = File:Magellan's_Monument_from_top_of_Wall,_Intramuros,_Manila,_Philippines,_1900-1902.jpg |image_size = 240 |caption= |former_names=''Paseo de Magallanes'' |namesake= [[Fernando Magallanes]] |maint=[[Intramuros Administration]] |part_of= |length_km=0.632 |direction_a=East |direction_b=West |terminus_a={{jct|country=PHL|N|150|name1=[[Liwasang Bonifacio]]}} |terminus_b={{jct|country=PHL|N|1|name1=[[Plaza Mexico (Maynila)]] patungo nang [[Anda Monument|Bonifacio Drive]]}} |junction= |location=[[Intramuros]], [[Manila]] }} [[File:The Chamber of Commerce of the Philippine Islands Historical Marker (English).jpg|thumb|250px|''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'' (palatandaang pang-kasaysayan)<ref>{{cite news |last1=Bartolome |first1=Tin |title=A Historic Landmark |url=https://news.abs-cbn.com/blogs/opinions/03/27/15/historic-landmark |agency=ABS-CBN News |date=27 March 2015 |language=English}}</ref>]] Ang '''Kamara Komersyo ng Islas Filipinas''' o '''''La Cámara de Comercio de las Islas Filipinas''''',<ref>{{cite web |title=Chamber History |url=http://chamberphilislands.ph/history |website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands website}}</ref> na kilala ngayon sa pangalang Ingles na '''''The Chamber of Commerce of the Philippine Islands''''',<ref>{{cite web |author1=Robert Rafferty |title=List of Chambers of Commerce in the Philippines |url=https://www.glueup.com/blog/chambers-philippines |website=Glueup.com |date=Oktubre 22, 2019}}</ref> ay ang pinakamatandang samahan ng mga negosyante sa Pilipinas,<ref>{{cite web |title=Chamber of Commerce of the Philippine Islands |url=http://www.terrapinn.com/conference/cards-and-payments-philippines/association-chamber-of-commerce-of-the-philippine-islands.stm |website=Terrapinn.com}}</ref> na itinatag noong 1886. Nagsimula ang samahan noong panahon ng mga Kastila, nang naglabas si Haring [[Alfonso XII]] ng isang Kautusang Royal noong ika-9 ng Abril, 1886, sa pamamagitan ng [[Rehente|reyna rehente]]ng si [[Maria Cristina ng Austria]], upang magtatag ng kahalintulad na mga institusyon sa lahat ng mga nasasakupan ng Espanya. Ang ''Camara de Comercio de Manila'' ay pormal na inorganisa at iniharap sa ''General Assembly'' nito noong ika-24 ng Mayo 1887, at noong ika-17 ng Hunyo 1887 ang mga batas nito ay unang sinangayunan ng ''Gobierno Superior'' ng Pilipinas; at sa wakas ay inaprubahan ng Kanyang Kamahalan, ang ''[[Reyna|Reyna Rehente]]'' ng Espanya, si [[Maria Christina ng Austria|Maria Cristina]], noong ika-9 ng Pebrero 1888. == Simula == Si Don Joaquín María Elizalde ay ang naging kanyang unang pangulo, kasunod sa 1890 ni Don Francisco Godínez, at sa 1895 ni Sr. Don José de Echeita. Pagkatapos ng [[Digmaang Espanyol–Amerikano]] noong 1898 at ang sitwasyon ay naayos, noong ika-19 ng Hulyo 1903, ang '''Camara de Comercio de Manila''' ay nagsagawa ng kanilang unang pagkikitang pormal, kasama [[Gobernador-Heneral]] ng Pilipinas [[William Howard Taft]] bilang kanyang ''Parangal na Pangulo'' at si Don Francisco Reyes bilang unang pangulo ng binansagang '''''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'''''. === Mga Nagtatag === Kabilang sa mga tagapagtatag ng Kamara ay mga kinatawan ng lawak ng ekonomiya ng Pilipinas. * Don Juan Rodriguez, ''gumagawa ng barko'' * Don Miguel Velasco, ''may-ari ng mga lupain'' * Sr. Rogaciano Rodriguez, ''negosyante'' * Sr. Francisco Reyes, ''bangkero, na siyang naging unang pangulo mula 1903-1904'' * Don Ricardo Aguado, ''negosyante'' * Sr. Teodoro Yang-co, ''may-ari ng mga lupain'' * Sr. Luis Hidalgo, ''negosyante'' * Don Pedro A. Roxas, ''may-ari ng mga lupain at negosyante'' * Sr. Rafael Reyes, ''may-ari ng mga lupain at industriyalista'' * Sr. Tomás Sunico, ''industriyalista'' * Sr. Vicente Somoza Cua-Peco, ''may-ari ng mga lupain at negosyante'' * Dr. Aristón Baustista, ''industriyalista'' * Don Vicente D. Fernández, ''abogado ni Don Pedro P. Roxas'' * Sr. Telésforo Chuy-dian, ''may-ari ng mga lupain at negosyante'' * Don Bernandino Hernandez, ''negosyante'' * Sr. Faustino Lichauco, ''may-ari ng mga lupain at importer'' * Don Ramón Soriano, ''may-ari ng mga lupain at importer'' * Sr. Tomas Argüellles, ''arkitekto'' * Sr. Ignacio Sy-yap, ''negosyante'' * Don Rafael del Pan, ''abogado'' === Unang pagpulong === Ang unang pagpupulong ng organisasyon ng mga tagapagtatag ay ginanap sa tirahan ni Don Juan Rodriguez sa Calle Vives sa distrito ng San Nicolas. Ito ay pinangunahan ni Don Miguel Velasco. Sa pulong na ito, pinagtibay ng grupo ang "'''''Cámara de Comercio de Manila'''''" bilang pangalan ng kapisanan. Nang maglaon ay binago ito noong 1919 sa "''Chamber of Commerce of the Philippine Islands / Camara de Comercio de las Islas Filipinas''".<ref>{{cite magazine |title=130 Years of the Chamber |magazine=COMMERCE |issue=2016-2017 Special Issue |page=8}}</ref> == Panahon ng Amerikano (1903-1946) == Ang pagbabago ng soberanya sa bansa mula sa Espanyol tungo sa Amerikano ay nagpabago sa takbo ng negosyo sa mga isla. [[Vicente Madrigal]], [[Juan B. Alegre]], Jose V. Ramirez, Alfonso M. Tiaoqui, Vicente P. Genato, Manuel E. Cuyugan, Vicente T. Fernandez at iba pang mga kilalang miyembro ng ''Camara'' ay pinatunayan ang kanilang sarili na mga pinuno sa pagtataguyod ng pinabuting relasyon sa negosyo sa Pilipinas.<ref>{{cite web|title=History of COMMERCE Magazine|url=https://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/|website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands website|access-date=2024-12-13|archive-date=2024-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20240920164021/http://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/|url-status=dead}}</ref> Noong Mayo 3, 1915, binago ng mga miyembro ng Camara de Comercio Filipinas ang mga batas nito, at noong Hunyo 19, 1915, niratipikahan ang ''Escritura Social'' nito. Noong 1919, nagsimulang gamitin ang [[Ingles|Inggles]] sa halip na [[Espanyol]], sa gayon ang Cámara ay opisyal ding tinukoy sa mga dokumento bilang '''Chamber of Commerce ng Philippine Islands'''. Noong ika-17 ng Hulyo 1933, sa ika-3 sesyon ng ''[[Lehislaturang Pilipino|ika-9 na Lehislatura ng Pilipinas]]'', ang Kalihim ng Agrikultura at Komersiyo ay pinahintulutan na ibenta sa ''Kamara'' ang isang lupain para sa pagtatayo ng gusali nito<ref>{{cite web |title=1937 original building of the Chamber of Commerce of the Philippines |url=https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/CHAMBER-History.docx-2-300x198.png |website=Chamber of Commerce of the Philippines }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web |title=1963 Post World War II Restoration with original structure intact |url=https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/CHAMBER-History.docx-3-300x199.png |website=Chamber of Commerce of the Philippines |access-date=2024-12-13 |archive-date=2021-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210424103622/https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/CHAMBER-History.docx-3-300x199.png |url-status=dead }}</ref> at ito ay inaprubahan noong ika-6 Disyembre 1933. == Gusali == Ang Kamara ay binigyan ng titulo sa sarili nitong lupa, at sa pamamagitan ng mga kontribusyon ng mga pribadong negosyo, ang 3-palapag na gusali nito, na dinisenyo ng arkitekto na si [[Juan Arellano]],<ref> {{cite web |title=The Chamber of Commerce of the Philippine Islands, Historical Marker |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Chamber_of_Commerce_of_the_Philippine_Islands#/media/File:The_Chamber_of_Commerce_of_the_Philippine_Islands_Historical_Marker_(English).jpg |website=Wikimedia Commons}}</ref> was built and inaugurated in 1937 with Philippine President [[Manuel Quezon]] officiating<ref>{{cite web|title=Philippine President Quezon officiates at the Chamber with Don Aurelio Periquet Sr.|url=https://chamberphilislands.ph/wp-content/uploads/2020/12/image8-261x300.jpg|website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands}}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> kasama ang dating Pangulong Aurelio P. Periquet y Ziálcita. Matapos ang pagtatapos ng [[Pangalawang Digmaang Pandaigdig]], nang makamit ang [[kasarinlan ng Pilipinas]], noong ika-6 ng Abril 1949, ang [[Komisyon sa mga Panagot at Palitan]] ng Department of Commerce and Industry ay naglabas ng ''Reconstruction of Records'' ng Kamara ng ilang mga nawawalang dokumento, kung saan pinangalanan ang Kamara bilang ''Cámara de Comercio de las Islas Filipinas'' (at magmula noon ay naging '''Chamber of Commerce of the Philippine Islands''').<ref>{{cite magazine |title=130 Years of the Chamber |magazine=COMMERCE |issue=2016-2017 Special Issue |page=9}}</ref> == Opisyal na Lathalain == === Ang mga maagang taon ng COMMERCE === Bago ang pagtatatag ng Kamara, ang pangangailangan para sa unilateral na pagpapahayag ng mga interes ng pamayanang pang-negosyo sa Pilipinas ay isang hindi pinaguukulan na konsepto. Gayunpaman, ang sari-saring mga alalahanin na kinakaharap sa pagpapatakbo ng negosyo ay nagpalakas ng loob sa Kamara tumungo sa mga alalahaning mahalaga ukol sa materyal na pag-unlad ng bansa. Ang opisyal na publikasyon ng Kamara, na pinangalanang "'''Revista de la Cámara de Comercio de las Islas Filipinas'''" ay naglabas ng unang lathala nito noong 1927, na tinustusan ni Leopoldo R. Aguinaldo (na naging pangulo ng Kamara), at nang maglaon ay pinalitan ng pangalan. Sa pangyayaring ito, ang pangalan ng magazine ngayon ay binago bilang "'''COMMERCE Magazine'''". Ang pagpapalit ng pangalan ay ginawa upang maging kilala ito bilang opisyal na lathalain ng Kamara. === Pangangasiwa ng lathalain === Ang lathalain na ''COMMERCE Magazine'' ay may dalawang bahagi para sa mga mambabasa sa Inggles at Espanyol, ngunit kalaunan ay na-''reformat'' ito bilang isang ganap na publikasyon sa wikang Inggles. Ito ay inilimbag sa ''deluxe format'', sa mabigat na papel, na ginawa ito na pinakamahal, pinaka-awtoritatibo at eksklusibong publikasyong pangkalakalan sa Pilipinas.<ref>{{cite web |title=History of COMMERCE Magazine |url=https://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/ |website=Chamber of Commerce of the Philippine Islands website |access-date=2024-12-13 |archive-date=2024-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240920164021/http://chamberphilislands.ph/commerce-magazine/ |url-status=dead }}</ref> Noong Enero 1952, si [[Maria Kalaw Katigbak|Dr. Jose R. Katigbak]] ay hinirang na mamahala ng magasin, sa pagtulong ni M.M. de los Reyes. Kasama sa Lupon ng mga Patnugot (''editorial board'') na pinamumunuan ni Dr. Katigbak sina Domingo Abadilla at Hilarion Vibal bilang mga kawani, na sinundan ng iba pang kilalang miyembro ng Kamara na humalili sa pagpapatakbo ng publikasyon, tulad nina Teofilo Reyes, Hilarion Vibal, Benito Medina, Carlos de Lara at George Yulo. === Ang mga kinalaunan na taon ng Kamara Komersyo === Ang paglalathala ng COMMERCE ay itinigil noong [[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos]]. Noong 2015, nagpasya sina José Luis U. Yulo Jr. (ang ika-56 na pangulo ng Kamara) at Denissa G. Venturanza (patnugot) na buhayin muli ang publikasyon. Sa kasalukuyan, ang '''COMMERCE Magazine''' (''Pilipinas'') ay patuloy na inilalabas tuwing ikatlong buwan ng taon.<br> == Mga Pangulo ng Kamara == <small> {| class="wikitable" align="center" style="margin: 0 auto; padding: 5px;" |+ style="font-weight: bold; margin-bottom: 0.5em; font-size: 1.05em;" | Mga Pangulo at ang kanilang mga termino ng panunungkulan<ref>{{cite magazine | title=130 Years of the Chamber | magazine=COMMERCE | issue=2016-2017 Special Issue | page=7}}</ref><br><br> |- style="text-align: center; background: #eaecf0" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1886 | 1890 | 1896 | 1903–1904 | 1904 | 1905 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Joaquin Marcelino de Elizalde | Francisco Godínez | José María de Echeita | Francisco Reyes <!--{{dn|date=May 2021}}--> | Teodoro Yangco<ref>Eminent Filipinos. Manila: National Historical Commission. 1970.</ref><ref>Turner, Dr. E.S. (1965). Nation Building. Capitol Publishing House, Inc.</ref> | Rafael del Pan |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1906–1912 | 1912–1915 | 1915–1916 | 1916–1917 | 1917–1918 | 1918–1919 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente D. Fernandez | Rafael Reyes | Teodoro Yangco | Mauro Prieto | Jose F. Fernandez | Ramon J. Fernandez<ref name="Senate of the Philippines">{{Citation|title=Senate of the Philippines {{!}} |url=https://legacy.senate.gov.ph/senators/senlist.asp |lang= }}</ref> |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1919–1920 | 1920–1921 | 1921–1922 | 1922–1923 | 1923–1924 | 1924–1925 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente Madrigal<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Juan B. Alegre<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Jose V. Ramirez | Alfonso M. Tiaoqui | Teodoro Yangco<ref>Eminent Filipinos. Manila: National Historical Commission. 1970.</ref> | Leon Miguel Heras |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1925–1926 | 1926–1927 | 1927–1928 | 1928–1929 | 1930–1931 | 1931–1932 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente G. Genato | Manuel E. Cuyugan | Vicente T. Fernandez | Pio V. Corpus | Leopoldo R. Aguinaldo | Isaac Barza |- style="text-align: center; background: #eaecf0" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1932–1933 | 1933–1934 | 1934–1935 | 1935–1936 | 1936–1941 | 1941 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Gonzalo Puyat | Arsenio N. Luz<ref name=":17">{{Cite book|last=Weissblatt|first=Franz J.|title=Who's who in the Philippines: A Biographical Dictionary of Notable Living Men of the Philippines|publisher=Ramon Roces Inc.|year=1937|volume=II|location=Manila, Philippines|pages=108}}</ref> | Eulogio Rodriguez<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Leopoldo R. Aguinaldo | Vicente Madrigal<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Aurelio Pedro Periquet y Ziálcita |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1941–1945 | 1945–1949 | 1951 | 1951–1954 | 1954–1955 | 1955–1957 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Vicente Madrigal<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Gil J. Puyat | Aurelio Pedro Periquet y Ziálcita /<br>Daniel R. Aguinaldo | Antonio de las Alas<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Teofilo D. Reyes Sr. | Cesar M. Lorenzo |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1957 | 1957–1958 | 1958–1960 | 1960–1961 | 1961–1962 | 1962–1963 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Bienvenido R. Medrano | Primitivo Lovina | Marcelo S. Balatbat | Gaudencio E. Antonino<ref name=" Senate of the Philippines "/> | Alfonso Calalang | Hermenegildo R. Reyes |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1963–1964 | 1964–1965 | 1965–1966 | 1966–1967 | 1967–1968 | 1968–1969 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Domingo Arcega | Demetrio Muñoz | Aurelio Periquet Jr. | Pio Pedrosa | Teofilo Reyes Jr. | Teofisto Guingona Jr. |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1969–1970 | 1970–1971 | 1971–1972 | 1972–1973 | 1973–1974 | 1975–1978 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Rogelio W. Manalo | Simeon C. Medalla | Miguel S. Arámbulo Jr. | Wigberto P. Clavesilla | Dominador Lim | Fred J. Elizalde<ref>{{cite web|title=Rebranding for growth: Elizalde family introduces MBC Media Group|url=https://bilyonaryo.com/2024/02/08/rebranding-for-growth-elizalde-family-introduces-mbc-media-group/business/|access-date=February 10, 2024|publisher=Bilyonaryo}}</ref> |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 1983 | 1984 | 1985–1992 | 1992–1993 | 1993–1996 | 1996–2000 |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Perfecto Mañalac | Paulino S. Dionisio Jr. | Vicente Angliongto | José Barredo | Lourdes L. Sanvictores | Exequiel B. Garcia |- style="text-align: center; background: #eaecf0;" ! style="text-align: left; background: #eaecf0" | Term | 2000–2003 | 2003–2006 | 2006–2009 | 2009–2010 | 2010–2025 | </small> |- style="text-align: center; font-weight: bold; background: #fff;" ! style="text-align: left; background: #fff; line-height: 40px;" | ''Pres''. | Rose D. Teodoro | Francis C. Chua | Melito S. Salazar Jr. | Benigno N. Ricafort | Jose Luis U. Yulo Jr.<ref>{{cite web |title=Jose Luis Yulo, Jr. |url=https://www.iccp.ph/speaker/jose-luis-yulo-jr/ |website=Israel Chamber of Commerce of the Philippines}}</ref><ref>{{cite web |title=NordCham and the Chamber of Commerce of the Philippine Islands sign Memorandum of Cooperation |url=http://nordcham.com.ph/nordcham-ccpi/ |website=NordCham Philippines |date=November 22, 2017 |access-date=Disyembre 13, 2024 |archive-date=Marso 1, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210301134601/http://nordcham.com.ph/nordcham-ccpi/ |url-status=dead }}</ref> | |}</small> == Mga Larawan == Punong-himpilan ng ''Chamber of Commerce of the Philippine Islands'', [[Intramuros, Maynila]] <gallery mode=packed heights=210px> File:Chamber of Commerce of the Philippine Islands, Intramuros.JPG|thumb|250px| File:Intramurosjf9916 27.JPG|Ang gusali ng Kamara (''marquee'')|thumb|250px| </gallery> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Authority control}} [[Kategorya:Mga organisasyong nakahimpil sa Maynila]] [[Kategorya:Mga samahan ng kalakalan na nakahimpil sa Pilipinas]] 6kd5u4xjuqud39dcxdyhd6rwfznyjmr 0 332916 2167246 2152863 2025-07-03T04:03:04Z Superastig 11141 /* Mga sanggunian */ Magdagdag ng padron. 2167246 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | | name = Bandera News Philippines | logo = Radyo Bandera Network.png | type = [[:en:Private company|Pribado]] | industry = [[Mass media|Pagsasahimpapawid]] | foundation = {{start date|2015|06|01}} | location = Macasaet Business Complex, Roxas St., [[Puerto Princesa]] | key_people = Elgin Robert Damasco<br><small>Presidente</small> | revenue = | net_income = | num_employees = | subsid = | homepage = | }} Ang '''Bandera News Philippines''' ay isang kumpanyang pagsasahimpapawid.<ref name="radiobandera1">{{Cite web |date=June 10, 2015 |title=Puerto Princesa mayor faces graft raps over radio ad deal |url=http://politics.com.ph/puerto-princesa-mayor-faces-graft-raps-over-radio-ad-deal/ |website=Politiko}}</ref><ref name="radiobandera3">{{Cite web |date=March 4, 2019 |title=Elgin Damasco: Poor then, rich now; Rich in desire to serve the people |url=https://palawandailynews.com/feature/elgin-damasco-poor-then-rich-now-rich-in-desire-to-serve-the-people/ |website=Palawan Daily News}}</ref> Ang punong tanggapan nito ay matatagpuan sa Macasaet Business Complex, Roxas St., [[Puerto Princesa]]. Nagpapatakbo ang kumpanyang ito ng mga himpilan sa buong bansa bilang '''Radyo Bandera''', kung saan ang [[Palawan Broadcasting Corporation]] ay nagsisilbing tagahawak ng lisensya ng karamihan ng mga ito, pati na rin ang sarili nitong himpilan ng telebisyon sa Palawan na '''Bandera News TV'''.<ref>[https://thecorpusjuris.com/legislative/republic-acts/ra-no-8113.php Republic Act No. 8113]</ref> == Kasaysayan == Sumabak ang Bandera News Philippines sa pamumuno ng batikang personalidad na sii Elgin Robert Damasco sa pagsasahimpapawid sa pamamagitan ng Radyo Bandera.<ref name="radiobandera1"/> Makalipas ng ilang buwan, pinalawig ito sa iba't ibang lugar sa buong Pilipinas.<ref name="radiobandera2">{{Cite web |date=March 27, 2018 |title=Authorities hunt radioman’s drug suppliers |url=https://www.sunstar.com.ph/article/425893 |website=[[Sun.Star]] |access-date=Pebrero 2, 2025 |archive-date=Agosto 6, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230806141120/https://www.sunstar.com.ph/article/425893 |url-status=dead }}</ref> Noong Nobyembre 27, 2023, naglabas ang National Telecommunications Commission (NTC) ng cease-and-desist order laban sa mga himpilang lisensyado sa Fairwaves Broadcasting Network, na napaso ang prangkisa nito noong 2020. Kabilang sa mga ito ay mga nakabase sa [[Bukidnon]], [[Villanueva, Misamis Oriental]] at [[Iligan]].<ref name="radiobandera7">{{Cite web |last=Corrales |first=Cong |title=NTC orders radio stations in Mindanao, Visayas shut down over expired franchise |url=https://www.rappler.com/nation/mindanao/ntc-orders-radio-stations-radyo-bander-mindanao-visayas-shut-down-expired-franchise/ |access-date=2023-12-01 |website=RAPPLER |language=en-US}}</ref> Ayon kay Damasco, inilipat sa Palawan Broadcasting Corporation ang mga lisensya ng mga nabanggit na himpilan ng Radyo Bandera matapos noong napaso ang prangkisa ng Fairwaves noong 2021.<ref>{{Cite PH act|chamber=RA|number=11541|url=https://elibrary.judiciary.gov.ph/thebookshelf/showdocs/2/93236|title=An Act Granting the Palawan Broadcasting Corporation a Franchise to Construct, Install, Operate and Maintain Radio and Television Broadcasting Stations within the Philippines, and for Other Purposes|date=May 18, 2021}}</ref> == Mga Himpilan == Pinagmulan: <ref>{{Cite web |date=February 14, 2023 |title=NTC FM Stations (as of June 2022) via FOI website |url=https://storage.googleapis.com/request-attachments/xjhIVh0Pwai6us4v0UxPy42nuKvyym0X7MVYR25p6A4Yojr216srrwGDkTv6qhT7zwMd8IoKsIPTCoL31zkF0FDBGKRY0xCCTn52/FM%20STATIONS%20June%202022.pdf |website=foi.gov.ph}}</ref> === Radyo === {|class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lokasyon |- |Radyo Bandera News FM Palawan |[[DZPA-FM|DZPA]] |89.5&nbsp;MHz |[[Puerto Princesa]] |- |Radyo Bandera News FM Española |[[DYEA]] |99.7 MHz |[[Sofronio Española]] |- |Radyo Bandera News FM Central Luzon |[[DWJC]] |90.3&nbsp;MHz |[[Malolos]] |- |Radyo Bandera News FM Heneral Santos |[[DXFQ]] |103.1&nbsp;MHz |[[Heneral Santos]] |- |Radyo Bandera News FM Iligan |DXJB |100.9&nbsp;MHz |[[Iligan]] |- |Radyo Bandera News FM Cotabato |DXJN |105.3&nbsp;MHz |[[Lungsod ng Kotabato]] |- |Radyo Bandera News FM Trento |DXEG |94.5&nbsp;MHz |[[Trento, Agusan del Sur|Trento]] |- |Radyo Bandera News FM Polangui |DWJB |90.3&nbsp;MHz |[[Polangui]] |- |Radyo Bandera News FM Baganga |DXFN |103.7&nbsp;MHz |[[Baganga]] |- |Radyo Bandera News FM Malaybalay |DXFP |88.1&nbsp;MHz |[[Malaybalay]] |- |Radyo Bandera MyFM Midsayap |DXFU |100.5&nbsp;MHz |[[Midsayap]] |- |Radyo Bandera News FM Davao Region |[[DXFK]] |92.9&nbsp;MHz |[[Mawab]] |- |Radyo Bandera News FM Sarangani |{{n/a}} |88.1 MHz |[[Glan, Sarangani|Glan]] |- |Radyo Bandera News FM Kidapawan |DXFR |96.7&nbsp;MHz |[[Kidapawan]] |- |Radyo Bandera News FM Surallah |rowspan=2 {{n/a}} |98.1&nbsp;MHz |[[Surallah]] |- |Radyo Bandera News FM Wao |105.3&nbsp;MHz |[[Wao]] |- |Radyo Bandera News FM Tandag |[[DXFJ]] |100.7&nbsp;MHz |[[Tandag]] |- |Radyo Bandera News FM Bayugan |DXFT |101.3&nbsp;MHz |[[Bayugan]] |- |Radyo Bandera News FM Mati |{{n/a}} |95.1&nbsp;MHz |[[Mati]] |- |Radyo Bandera News FM Valencia |DXFF |102.5&nbsp;MHz |[[Valencia, Bukidnon|Valencia]] |- |Radyo Bandera News FM Maramag |DXFV |89.7&nbsp;MHz |[[Maramag]] |- |Radyo Bandera News FM Tacurong |rowspan=5 {{n/a}} |97.3 MHz |[[Tacurong]] |- |Radyo Bandera News FM Bislig |103.3 MHz |[[Bislig]] |- |Radyo Bandera News FM Cagwait |95.1 MHz |[[Cagwait]] |- |Radyo Bandera News FM Bohol |90.3 MHz |[[Talibon]] |- |Radyo Bandera News FM Catarman |88.1 MHz |[[Catarman, Northern Samar|Catarman]] |- |Radyo Bandera News FM Olongapo |DWFJ |107.1&nbsp;MHz |[[Olongapo]] |- |} === Telebisyon === {|class="wikitable sortable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Channel ! Uri ! Lokasyon |- |Bandera News TV |{{n/a}} |40 |Originating |[[Puerto Princesa]] |- |} == Mga sanggunian == {{Reflist}} {{Radyo sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] [[Kategorya:Mga network panradyo]] 7xlhe9ytzptdc2r07r69slmpyixvv7v 0 333168 2167258 2166852 2025-07-03T06:39:37Z Allyriana000 119761 2167258 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant |name=Miss World 2025 |image=Opal Suchata.jpg |caption=Suchata Chuangsri |venue=HITEX Exhibition Centre, [[Hyderabad]], [[Telangana]], Indiya |date=31 Mayo 2025 |broadcaster={{Hlist|Miss World|SonyLIV<ref>{{Cite news|last=Gupta|first=Muskan|date=9 Mayo 2025|title=Miss World 2025: How, when and where to grab entry pass of 72nd edition beauty pageant in Hyderabad|url=https://www.indiatvnews.com/lifestyle/news/miss-world-2025-how-when-and-where-to-grab-entry-pass-of-72nd-edition-beauty-pageant-in-hyderabad-2025-05-09-989487|access-date=15 Mayo 2025|website=[[India TV News]]|language=en|archive-date=10 Mayo 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250510045135/https://www.indiatvnews.com/lifestyle/news/miss-world-2025-how-when-and-where-to-grab-entry-pass-of-72nd-edition-beauty-pageant-in-hyderabad-2025-05-09-989487|url-status=live}}</ref>}} |presenters={{Hlist|Sachiin Khumbar|[[Stephanie Del Valle]]}} |entrants=108 |placements=40 |debuts= |withdrawals={{Hlist|Eslobakya|Guniya-Bissaw|Irak|Kosta Rika|Lesoto|Liberya|Makaw|Maruekos|Noruwega|Tansaniya|Timog Korea|Urugway}} |returns={{Hlist|Albanya|Armenya|Gineang Ekwatoriyal|Hilagang Masedonya|Kirgistan|Letonya|Sambia|Suriname}} |before=[[Miss World 2023|2023]] |next=[[Miss World 2026|2026]]|winner='''[[Suchata Chuangsri]]'''|represented={{flagu|Taylandiya}}}} Ang '''Miss World 2025''' ay ang ika-72 edisyon ng [[Miss World]] pageant na naganap sa HITEX Exhibition Centre, [[Hyderabad, India|Hyderabad]], [[Telangana]], Indiya noong 31 Mayo 2025.<ref>{{Cite web |date=6 Mayo 2025 |title=Miss World Pageant 2025: Date, venue and other things to know |url=https://www.cnbctv18.com/travel/lifestyle/miss-world-pageant-2025-date-venue-and-other-things-to-know-19599725.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20250506151959/https://www.cnbctv18.com/travel/lifestyle/miss-world-pageant-2025-date-venue-and-other-things-to-know-19599725.htm/ |archive-date=6 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=CNBC TV18 |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=23 Pebrero 2025 |title=Miss World 2025 to be held in India |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2025/02/23/2423603/miss-world-2025-be-held-india |archive-url=https://web.archive.org/web/20250223030221/https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2025/02/23/2423603/miss-world-2025-be-held-india |archive-date=23 Pebrero 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=[[Philippine Star]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=27 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 Finale: Hyderabad to Crown Global Beauty Queen on May 31 |url=https://www.deccanherald.com/india/telangana/miss-world-2025-set-for-grand-finale-on-may-31-after-a-month-long-rigorous-challenges-3559262 |access-date=31 Mayo 2025 |website=Deccan Herald |language=en}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Krystyna Pyszková]] ng Republikang Tseko si [[Suchata Chuangsri]] ng Taylandiya bilang Miss World 2025. Ito ang unang beses na nanalo ang Taylandiya sa Miss World.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=1 Hunyo 2025 |title=Suchata Chuangsri of Thailand crowned Miss World 2025 in India |url=https://entertainment.inquirer.net/612612/suchata-chuangsri-of-thailand-crowned-miss-world-2025-in-india |access-date=31 Mayo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=31 Mayo 2025 |title=Miss Thailand Opal Suchata Crowned Miss World 2025 In Hyderabad |url=https://www.ndtv.com/world-news/miss-thailand-opal-suchata-crowned-miss-world-2025-after-grand-finale-in-hyderabad-8556174 |access-date=1 Hunyo 2025 |website=NDTV |language=en}}</ref> Nagtapos bilang first runner-up si Hasset Dereje Admassu ng Etiyopiya, habang nagtapos bilang second runner-up si Maja Klajda ng Polonya. Mga kandidata mula sa 108 mga bansa at teritoryo ang lumahok sa kompetisyong ito.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=29 Mayo 2025 |title=Miss World 2025: What to expect at the coronation show in India |url=https://entertainment.inquirer.net/612353/what-to-expect-at-the-miss-world-2025-coronation-show-in-india |access-date=31 Mayo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> Pinangunahan nina Sachiin Khumbar, [[Miss World 2016]] [[Stephanie del Valle|Stephanie Del Valle]] ang kompetisyon.<ref>{{Cite news |last=Mallick |first=Gyanisha |date=30 Mayo 2025 |title=The 72nd Miss World Grand Final Set to Happen in Telangana. Here is all you need to know about it |language=en |website=The Hans India |url=https://www.thehansindia.com/cinema/the-72nd-miss-world-grand-final-set-to-happen-in-telangana-here-is-all-you-need-to-know-about-it-975614 |access-date=31 Mayo 2025}}</ref> Nagtanghal sila Jacqueline Fernandez, at Ishaan Khatter sa edisyong ito. == Kasaysayan == [[Talaksan:HitexIcon.jpg|thumb|HITEX Exhibition Centre, ang lokasyon ng Miss World 2025]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 19 Pebrero 2025, inihayag ng Miss World Organization sa kanilang mga ''social media account'' na magaganap ang edisyong ito sa [[Hyderabad, India|Hyderabad]], [[Telangana]], Indiya mula 7 Mayo hanggang 31 Mayo 2025.<ref>{{Cite web |date=19 Pebrero 2025 |title=Miss World returns to India, this time in Telangana! |url=https://www.femina.in/beauty-pageants/miss-world/miss-world-returns-to-india-this-time-in-telangana/articleshow/151196484.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20250219184649/https://www.femina.in/beauty-pageants/miss-world/miss-world-returns-to-india-this-time-in-telangana/articleshow/151196484.cms |archive-date=19 Pebrero 2025 |access-date=19 Pebrero 2025 |website=Femina |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Mohammed |first=Syed |date=19 Pebrero 2025 |title=Telangana to host Miss World Pageant-2025 from May 4 |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/telangana-to-host-miss-world-pageant-2025-from-may-4/article69239159.ece |access-date=19 Pebrero 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250219184833/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/telangana-to-host-miss-world-pageant-2025-from-may-4/article69239159.ece |archive-date=19 Pebrero 2025 |issn=0971-751X}}</ref><ref>{{Cite web |last=Eaty |first=Neelima |date=7 Mayo 2025 |title=51 contestants, including Miss Ukraine, arrive in Hyderabad for 72nd Miss World festival |url=https://hyderabadmail.com/miss-world-2025-hyderabad-arrivals-2/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250515131706/https://hyderabadmail.com/miss-world-2025-hyderabad-arrivals-2/ |archive-date=15 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=Hyderabad Mail |language=en-IN}}</ref> Sa isang ''press conference'' na naganap sa Tourism Plaza Hotel, Hyderabad noong 20 Marso 2025, inihayag ng Miss World Organization na magaganap ang kompetisyon sa HITEX Exhibition Centre sa Telangana.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=22 Marso 2025 |title=What to expect in the 72nd Miss World Festival in Telangana, India |url=https://entertainment.inquirer.net/602542/what-to-expect-in-the-72nd-miss-world-festival-in-telangana-india |archive-url=https://web.archive.org/web/20250411013726/https://entertainment.inquirer.net/602542/what-to-expect-in-the-72nd-miss-world-festival-in-telangana-india |archive-date=11 Abril 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=21 Marso 2025 |title=Telangana, India, to beef up security for Miss World 2025 pageant in May |url=https://entertainment.inquirer.net/602446/telangana-india-to-beef-up-security-for-miss-world-2025-pageant-in-may |archive-url=https://web.archive.org/web/20250407104217/https://entertainment.inquirer.net/602446/telangana-india-to-beef-up-security-for-miss-world-2025-pageant-in-may |archive-date=7 Abril 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> Lilibutin din ng mga kandidata ang Telangana para sa iba't-ibang mga ''fast-track event''.<ref>{{Cite news |last=Singh |first=Siddharth Kumar |date=20 Marso 2025 |title=Miss World 2025 in Telangana to cost ₹54 crore, to be split between State and Miss World Limited |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/miss-world-2025-in-telangana-to-cost-54-crore-to-be-split-between-state-and-miss-world-limited/article69352529.ece |access-date=23 Marso 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250421141201/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/miss-world-2025-in-telangana-to-cost-54-crore-to-be-split-between-state-and-miss-world-limited/article69352529.ece |archive-date=21 Abril 2025 |issn=0971-751X}}</ref> Noong Abril 2025, inihayag ng Miss World Organization na walang ilalabas na mga tiket para sa publiko, at ang kaganapan ay magiging isang kaganapang imbitasyon lamang.<ref>{{Cite news |last=Singh |first=Siddharth Kumar |date=9 Abril 2025 |title=‘Miss World 2025 in Telangana to be an invitation-only event, not ticketed’ |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/miss-world-2025-in-telangana-to-be-an-invitation-only-event-not-ticketed/article69430798.ece |access-date=11 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250419140534/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/miss-world-2025-in-telangana-to-be-an-invitation-only-event-not-ticketed/article69430798.ece |archive-date=19 Abril 2025 |issn=0971-751X}}</ref> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 108 bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Walong kandidata ang nailuklok matapos ang pag-urong ng orihinal na kandidata, at tatlo ang nailuklok dahil lumagpas na sa panunungkulan ng orihinal na kalahok ang petsa ng kompetisyon. ==== Mga pagpalit ==== Pinalitan ni Miss Czech Republic 2024 Adéla Štroffeková si Miss Czech Republic 2023 Justýna Zedníková bilang kandidata ng Republikang Tseko matapos maging runner-up si Zedníková sa [[Miss Supranational 2024]].<ref>{{Cite news |last=Vodičková |first=Lucie |date=31 Mayo 2023 |title=Nejkrásnější dívka ČR Justýna Zedníková se „missí nemoci“ a bulváru nebojí |language=Czech |trans-title=The most beautiful girl in the Czech Republic, Justýna Zedníková, is not afraid of "missing illness" and the tabloids |website=Jičínský deník |url=https://jicinsky.denik.cz/spolecnost/miss-world-justyna-zednikova.html |url-status=live |access-date=21 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230531103428/https://jicinsky.denik.cz/spolecnost/miss-world-justyna-zednikova.html |archive-date=31 Mayo 2023}}</ref><ref>{{cite news |date=7 Hulyo 2024 |title=Indonesia wins Miss Supranational 2024; PH in Top 12 |language=en |website=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/lifestyle/2024/7/6/indonesia-wins-miss-supranational-2024-ph-in-top-12-718 |url-status=live |access-date=21 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241215142727/https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/7/6/indonesia-wins-miss-supranational-2024-ph-in-top-12-718 |archive-date=15 Disyembre 2024}}</ref> Iniluklok ang ''first runner-up'' ng Miss World Belize 2024 na si Shayari Morataya upang kumatawan sa kaniyang bansa matapos bumitiw si Miss World Belize 2024 Noelia Hernandez dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |date=24 Marso 2024 |title=Noelia Hernandez crowned Miss World Belize |url=https://caribbean.loopnews.com/content/noelia-hernandez-crowned-miss-world-belize |archive-url=https://archive.today/20250428040543/https://www.loopnews.com/content/noelia-hernandez-crowned-miss-world-belize/ |archive-date=28 Abril 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=Loop News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=24 Marso 2024 |title=Miss World Belize |url=https://www.missworld.com/news/miss-world-belize |access-date=8 Abril 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref> Dapat sanang lalahok si Ismeli Jarquín ng Nikaragwa sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=10 Marso 2024 |title=Jinotega se lleva la corona de Miss Mundo Nicaragua 2024 |trans-title=Miss World Nicaragua 2024 is Ismeli Jarquín from Jinotega |url=https://nicaraguaactual.tv/nacionales/93943-miss-mundo-nicaragua-2024-jinotegana-ismeli-jarquin/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20241205131651/https://nicaraguaactual.tv/nacionales/93943-miss-mundo-nicaragua-2024-jinotegana-ismeli-jarquin |archive-date=5 Disyembre 2024 |access-date=23 Marso 2024 |website=Nicaragua Actual |language=es-CR}}</ref> Gayunpaman, dahil sa mga personal na kadahilanan, binitawan ni Jarquín ang kanyang titulo, at siya ay pinalitan ng kanyang ''first runner-up'' na si Julia Aguilar.<ref name=":0">{{Cite web |last=Acosta |first=Gloria |date=31 Mayo 2024 |title=Julia Aguilar asume la corona de Miss Mundo Nicaragua 2024 |trans-title=Julia Aguilar assumes the crown of Miss World Nicaragua 2024 |url=http://www.vostv.com.ni/farandula/36056-angela-aguilar-asume-la-corona-de-miss-mundo-nicar/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807130053/https://www.vostv.com.ni/farandula/36056-angela-aguilar-asume-la-corona-de-miss-mundo-nicar/ |archive-date=7 Agosto 2024 |access-date=1 Hunyo 2024 |website=Vos TV |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 Hunyo 2024 |title=Người đẹp Hoa hậu Thế giới bị nhận xét già nua so với tuổi 20 |trans-title=Miss World beauty queen is commented to look older than her 20 years old. |url=https://tienphong.vn/post-1643591.tpo |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210222444/https://tienphong.vn/nguoi-dep-hoa-hau-the-gioi-bi-nhan-xet-gia-nua-so-voi-tuoi-20-post1643591.tpo |archive-date=10 Disyembre 2024 |access-date=3 Hulyo 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> Kalaunan ay napagdesisyunan ni Aguilar na hindi lumahok sa Miss World,<ref>{{Cite web |last= |date=14 Pebrero 2025 |title=Hoa hậu bỏ thi, từ chối làm đối thủ của Ý Nhi |trans-title=Miss dropped out of the competition, refusing to be Y Nhi's opponent. |url=https://www.saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/hoa-hau-bo-thi-tu-choi-lam-doi-thu-cua-y-nhi-202502140656178566.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250417133150/https://www.saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/hoa-hau-bo-thi-tu-choi-lam-doi-thu-cua-y-nhi-202502140656178566.html |archive-date=17 Abril 2025 |access-date=8 Abril 2025 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 Pebrero 2025 |title=Người đẹp Nicaragua bỏ thi Hoa hậu Thế giới 2025 |trans-title=Nicaraguan beauty drops out of Miss World 2025 |url=https://tienphong.vn/nguoi-dep-nicaragua-bo-thi-hoa-hau-the-gioi-2025-post1717362.tpo |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415014952/https://tienphong.vn/nguoi-dep-nicaragua-bo-thi-hoa-hau-the-gioi-2025-post1717362.tpo |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=8 Abril 2025 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> at isang bagong kompetisyon ang isinagawa upang piliin ang bagong kinatawan ng Nikaragwa sa Miss World. Nagwagi si Virmania Rodríguez bilang Miss Mundo Nicaragua 2025.<ref name="Nicaragua">{{Cite web |date=24 March 2025 |title=Estas son las cuatro reinas de belleza que representarán a Nicaragua en certámenes internacionales |trans-title=These are the four beauty queens who will represent Nicaragua in international pageants. |url=https://www.laprensani.com/2025/03/24/vida/3451413-estas-son-las-cuatro-reinas-de-belleza-que-representaran-a-nicaragua-en-certamenes-internacionales |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416235429/https://www.laprensani.com/2025/03/24/vida/3451413-estas-son-las-cuatro-reinas-de-belleza-que-representaran-a-nicaragua-en-certamenes-internacionales |archive-date=16 Abril 2025 |access-date=8 Abril 2025 |website=La Prensa |language=es}}</ref> Pinalitan ni Miss World Japan 2024 Kiana Tomita si Miss World Japan 2023 Maya Negishi bilang kandidata ng Hapon dahil sa lumagpas na sa panunungkulan ni Negishi ang petsa ng kompetisyon.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=14 Enero 2025 |title=Miss World Japan 2024 |url=https://www.missworld.com/news/miss-world-japan-2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416143341/https://www.missworld.com/news/miss-world-japan-2024 |archive-date=16 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref><ref name="Japan">{{cite news |date=2 Oktubre 2024 |title=日本代表に冨田キアナさん ミス・ワールド世界大会へ |language=ja |trans-title=Kiana Tomita to represent Japan at Miss World competition |work=Fukui Shimbun |url=https://www.fukuishimbun.co.jp/articles/-/2143742 |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250425191751/https://www.fukuishimbun.co.jp/articles/-/2143742 |archive-date=25 Abril 2025}}</ref><ref>{{cite news |date=17 Oktubre 2023 |title=ミス・ワールド：日本代表に26歳のバレエダンサー、根岸茉矢さん 2021年に審査員特別賞を受賞 「応援されるよう精進したい」 |language=ja |trans-title=Miss World: Maya Negishi, a 26-year-old ballet dancer who will represent Japan, will receive the special jury award in 2021. ``I want to work hard so that I can be cheered on.'' |work=Mainichi Kirei |url=https://mainichikirei.jp/article/20231017dog00m100007000c.html |url-status=live |access-date=14 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231030181742/https://mainichikirei.jp/article/20231017dog00m100007000c.html |archive-date=30 Oktubre 2023}}</ref> Pinalitan ni Miss Polonia 2024 Maja Klajda si Ewa Jakubiec<ref>{{Cite web |last=Nawrocki |first=Dariusz |date=27 Nobyembre 2023 |title=Ewa Jakubiec - Miss Polonia 2023. Kamery TVP pokazały wnętrza jej mieszkania |trans-title=Ewa Jakubiec - Miss Polonia 2023. TVP cameras showed the interior of her apartment |url=https://pomorska.pl/ewa-jakubiec-miss-polonia-2023-kamery-tvp-pokazaly-wnetrza-jej-mieszkania/ar/c9-17838421 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241205132606/https://pomorska.pl/ewa-jakubiec-miss-polonia-2023-kamery-tvp-pokazaly-wnetrza-jej-mieszkania/ar/c9-17838421 |archive-date=5 Disyembre 2024 |access-date=23 Marso 2024 |website=Gazeta Pomorska |language=pl}}</ref> bilang kandidata ng Polonya dahil sa lumagpas na rin sa panunungkulan ni Jakubiec ang petsa ng kompetisyon.<ref name=":1">{{Cite web |date=28 Hunyo 2024 |title=Miss Polonia 2024 wybrana. Jury było jednogłośne |trans-title=Miss Polonia 2024 chosen. The jury was unanimous |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polonia-2024-wybrana-zostala-nia-maja-klajda-kim-jest/6r20sq0 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240926033952/https://plejada.pl/newsy/miss-polonia-2024-wybrana-zostala-nia-maja-klajda-kim-jest/6r20sq0 |archive-date=26 Setyembre 2024 |access-date=29 Hunyo 2024 |website=Plejada |language=pl}}</ref><ref>{{Cite web |last=Dragon |first=Mirosław |date=30 Hunyo 2024 |title=Tak wyglądała gala finałowa Miss Polonia 2024. Maja Klajda najpiękniejszą Polką. Pochodząca z Kluczborka Emily Reng również zdobyła tytuł |trans-title=This is what the Miss Polonia 2024 final gala looked like. Maja Klajda is the most beautiful Polish woman. Emily Reng from Kluczbork also won the title |url=https://nto.pl/tak-wygladala-gala-finalowa-miss-polonia-2024-maja-klajda-najpiekniejsza-polka-pochodzaca-z-kluczborka-emily-reng-rowniez/ar/c6-18643579 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415015739/https://nto.pl/tak-wygladala-gala-finalowa-miss-polonia-2024-maja-klajda-najpiekniejsza-polka-pochodzaca-z-kluczborka-emily-reng-rowniez/ar/c6-18643579 |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=8 Abril 2025 |website=Nowa Trybuna Opolska |language=pl-PL}}</ref> Pinalitan din ni Miss Tunisie 2025 Lamis Redissi si Miss Tunisie 2023 Amira Afli bilang kandidata ng Tunisya dahil sa lumagpas na sa panunungkulan ni Afli ang petsa ng kompetisyon.<ref>{{Cite news |date=12 Pebrero 2023 |title=Amira Afli élue Miss Tunisie 2023 |language=fr |trans-title=Amira Afli elected Miss Tunisia 2023 |website=Mosaique FM |url=https://www.mosaiquefm.net/fr/national-tunisie/1134953/amira-afli-elue-miss-tunisie-2023 |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101135607/https://www.mosaiquefm.net/fr/national-tunisie/1134953/amira-afli-elue-miss-tunisie-2023 |archive-date=1 Enero 2025}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 Pebrero 2023 |title=Miss Centre élue Miss Tunisie pour l'année 2023. |trans-title=Miss Centre elected Miss Tunisia for the year 2023. |url=https://www.femmesmaghrebines.com/news/miss-centre-elue-miss-tunisie-pour-lannee-2023/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250418094307/https://www.femmesmaghrebines.com/news/miss-centre-elue-miss-tunisie-pour-lannee-2023/ |archive-date=18 Abril 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=Femmes Maghrebines |language=fr}}</ref> Dapat sanang lalahok si Elvira Yordanova ng Bulgarya sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=14 Oktubre 2024 |title=33-годишната Елена Виан стана "Мис Свят България" |url=https://www.24chasa.bg/index.php/ozhivlenie/article/19111659 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220031957/https://www.24chasa.bg/index.php/ozhivlenie/article/19111659 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=14 Oktubre 2024 |work=24chasa |language=bg}}</ref> Gayunpaman, ilang araw matapos ang kanyang koronasyon, pumirma si Yordanova ng isang kontratang may bisa sa isang organisasyon na walang kaakibat sa Miss World Bulgaria Organization, dahilan upang siya ay bumitiw bilang Miss World Bulgaria. Siya ay pinalitan ni Teodora Miltenova.<ref name="BGR25">{{cite web |date=25 Abril 2025 |title=Introducing the new Miss World Bulgaria 2025 |url=https://www.missworld.com/news/introducing-the-new-miss-world-bulgaria-2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250425161108/https://www.missworld.com/news/introducing-the-new-miss-world-bulgaria-2025 |archive-date=25 Abril 2025 |access-date=28 Abril 2025 |work=[[Miss World]] |language=en}}</ref> Dapat sanang lalahok si Manita Hang ng Kambodya sa edisyong ito. Gayunpaman, dahil sa kanyang mga personal na tungkulin sa Estados Unidos, siya ay pinalitan ni Julia Russell.<ref>{{Cite web |last= |date=26 Marso 2025 |title=Cambodian Beauty announces reasons for withdrawal from Miss World 2025 competition |url=https://www.khmertimeskh.com/501660189/cambodian-beauty-announces-reasons-for-withdrawal-from-miss-world-2025-competition/ |archive-url=https://archive.today/20250428040904/https://www.khmertimeskh.com/501660189/cambodian-beauty-announces-reasons-for-withdrawal-from-miss-world-2025-competition/ |archive-date=28 Abril 2025 |access-date=31 Marso 2025 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Abril 2025 |title=Miss World Cambodia 2025 |url=https://www.missworld.com/news/miss-world-cambodia-2025#:~:text=Julia%20Russell,%20an%2018-year,her%20dedication%20to%20social%20change. |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415015815/https://www.missworld.com/news/miss-world-cambodia-2025#:~:text=Julia%20Russell,%20an%2018-year,her%20dedication%20to%20social%20change. |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref> Dapat sanang lalahok si Latecia Bush ng Kapuluang Kayman sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=3 Abril 2025 |title=Miss World Cayman Islands title revoked ahead of global pageant to be held in India |url=https://www.femina.in/beauty-pageants/others/miss-world-cayman-islands-title-revoked-ahead-of-global-pageant-to-be-held-in-india/articleshow/151342979.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415020547/https://www.femina.in/beauty-pageants/others/miss-world-cayman-islands-title-revoked-ahead-of-global-pageant-to-be-held-in-india/articleshow/151342979.cms |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=12 Abril 2025 |website=Femina |language=en}}</ref> Gayunpaman, dahil sa hindi isiniwalat na dahilan, siya ay pinalitan ng kanyang na si Jada Ramoon.<ref>{{Cite web |last=Gallego |first=Shanda |date=29 Oktubre 2024 |title=One night, three queens at Miss World Cayman Islands pageant |url=https://www.caymancompass.com/2024/10/29/one-night-three-queens-at-miss-world-cayman-islands-pageant/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416183947/https://www.caymancompass.com/2024/10/29/one-night-three-queens-at-miss-world-cayman-islands-pageant/ |archive-date=16 Abril 2025 |access-date=9 Disyembre 2024 |website=Cayman Compass |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Gallego |first=Shanda |date=1 Abril 2025 |title=Latecia Bush stripped of Miss World Cayman Islands title |url=https://www.caymancompass.com/2025/04/01/latecia-bush-stripped-of-miss-world-cayman-islands-title/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250426062130/https://www.caymancompass.com/2025/04/01/latecia-bush-stripped-of-miss-world-cayman-islands-title/ |archive-date=26 Abril 2025 |access-date=2 Abril 2025 |website=Cayman Compass |language=en}}</ref> Dapat sanang lalahok si Ariet Sanjarova ng Kirgistan sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=26 Hulyo 2024 |title=Сразу 3 девушки стали «Мисс Кыргызстан 2024». Фото |trans-title=Three girls became "Miss Kyrgyzstan 2024" at once. Photo |url=https://culture.akipress.org/news:2138412 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241205132756/https://culture.akipress.org/news:2138412 |archive-date=5 Disyembre 2024 |access-date=27 Hulyo 2024 |website=AKIpress}}</ref><ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=26 Marso 2025 |title=7 Potret Ariet Sanjarova Miss World Kyrgyzstan 2024, Penuh Pesona! |trans-title=7 Portraits of Ariet Sanjarova Miss World Kyrgyzstan 2024, Full of Charm! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ariet-sanjarova-miss-world-kyrgyzstan-2024-c1c2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415020459/https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ariet-sanjarova-miss-world-kyrgyzstan-2024-c1c2 |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=11 Abril 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Gayunpaman, dahil sa pagpalit ng organisasyong may hawak ng prangkisa para sa Miss World sa Kirgistan, iniluklok ng bagong may-hawak ng prangkisa si Aizhan Chanacheva bilang kinatawan ng Kirgistan. Iniluklok si Wenna Rumnah upang kumatawan sa Mawrisyo matapos bumitiw si Miss Mauritius 2023 Kimberly Joseph dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{cite news |date=28 Nobyembre 2023 |title=Miss Mauritius 2023 : le sacre de Kimberley Joseph |language=fr |trans-title=Miss Mauritius 2023: the coronation of Kimberley Joseph |work=Le Mauricien |url=https://www.lemauricien.com/le-mauricien/miss-mauritius-2023-le-sacre-de-kimberley-joseph/614955/ |url-status=live |access-date=23 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231230111630/https://www.lemauricien.com/le-mauricien/miss-mauritius-2023-le-sacre-de-kimberley-joseph/614955/ |archive-date=30 Disyembre 2023}}</ref><ref>{{Cite web |last=Khôi |first=Minh |date=27 Abril 2025 |title=Một hoa hậu bị tước quyền thi Miss World vì cáo buộc cầm vũ khí đe dọa hàng xóm |trans-title=A beauty queen was stripped of her right to compete in Miss World for allegedly holding a weapon and threatening her neighbors |url=https://vietnamnet.vn/mot-hoa-hau-bi-tuoc-quyen-thi-miss-world-vi-cao-buoc-cam-vu-khi-de-doa-hang-xom-2395658.html |access-date=28 Abril 2025 |website=VietNamNet |language=vietnamese}}</ref><ref>{{Cite web |last=Chatigan |first=Jonathan André |date=26 Abril 2025 |title=Kimberly Joseph sur la touche |trans-title=Kimberly Joseph on the sidelines |url=https://lexpress.mu/s/kimberly-joseph-sur-la-touche-544672 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250426213609/https://lexpress.mu/s/kimberly-joseph-sur-la-touche-544672 |archive-date=26 Abril 2025 |access-date=28 Abril 2025 |website=L'Express |language=fr}}</ref> Sa kalagtinaan ng kompetisyon, bumitiw si Milla Magee ng Inglatera dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |last=Johnston |first=Jenny |date=26 Mayo 2024 |title=How Milla became the first plus-size Miss England |url=https://www.dailymail.co.uk/femail/article-13459403/Milla-beat-fat-shaming-bullies-plus-size-Miss-England.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220024936/https://www.dailymail.co.uk/femail/article-13459403/Milla-beat-fat-shaming-bullies-plus-size-Miss-England.html |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=29 Mayo 2024 |website=Mail Online |language=en}}</ref><ref>{{cite news |author1=Adam Dutton |author2=Shannon Brown |date=19 Mayo 2025 |title=Cornwall's Miss England pulls out of Miss World pageant for 'personal reasons' |language=en |work=Cornwall Live |url=https://www.cornwalllive.com/news/cornwall-news/cornwalls-miss-england-pulls-out-10195091 |url-status=live |access-date=20 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250519193307/https://www.cornwalllive.com/web/20250519193307/https://www.cornwalllive.com/news/cornwall-news/cornwalls-miss-england-pulls-out-10195091 |archive-date=19 Mayo 2025}}</ref> Siya ay pinalitan ni Charlotte Grant. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong sa kompetisyon ==== Babalik sa edisyong ito ang mga bansang Hilagang Masedonya na huling sumali noong [[Miss World 2015|2015]] (bilang Masedonya);<ref name=":4">{{Cite news |date=8 Mayo 2025 |title=Чарна Невзати ќе ја претставува Македонија на Мис на светот |language=mk |trans-title=Charna Nevzati will represent Macedonia at Miss World |work=Kajgana |url=https://kajgana.com/magazin/stil/charna-nevzati-ke-ja-pretstavuva-makedonija-na-mis-na-svetot |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250511205313/https://kajgana.com/magazin/stil/charna-nevzati-ke-ja-pretstavuva-makedonija-na-mis-na-svetot |archive-date=11 Mayo 2025}}</ref> Rumanya na huling sumali noong [[Miss World 2017|2017]]; Letonya at Sambia na huling sumali noong [[Miss World 2018|2018]];<ref>{{Cite news |date=2 Abril 2025 |title=Latvia 2025 |language=English |work=[[Miss World]] |url=https://www.missworld.com/contestants/72ndmissworld/latvia-2025 |access-date=11 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416204709/https://www.missworld.com/contestants/72ndmissworld/latvia-2025 |archive-date=16 Abril 2025}}</ref><ref>{{Cite news |date=21 Abril 2025 |title=Kalulushi produces a Miss Universe Zambia |language=en |website=The Zambian Observer |url=https://zambianobserver.com/kalulushi-produces-a-miss-universe-zambia/ |access-date=21 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250424194536/https://zambianobserver.com/kalulushi-produces-a-miss-universe-zambia/ |archive-date=24 Abril 2025}}</ref> Kirgistan, Laos, at Sierra Leone na huling sumali noong [[Miss World 2019|2019]]; at Albanya, Armenya at Gineang Ekwatoriyal na huling sumali noong [[Miss World 2021|2021]].<ref name=":2">{{Cite web |date=4 Marso 2024 |title=What happened? The participation of Albania's representative in Miss World 2024 is postponed by one year |url=https://sot.com.al/lifestyle/fare-ndodhi-shtyhet-me-nje-vit-pjesemarrja-e-perfaqesueses-se-shqiperi-i648232 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250222235831/https://sot.com.al/lifestyle/fare-ndodhi-shtyhet-me-nje-vit-pjesemarrja-e-perfaqesueses-se-shqiperi-i648232/ |archive-date=22 Pebrero 2025 |access-date=9 Hunyo 2024 |website=Gazeta SOT |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Aghi |first=Charu |date=2 Mayo 2025 |title=19-year-old Adrine Atshemyan became Miss World Armenia 2025, will represent her country in Telangana (India) |url=https://24jobraatimes.com/show-post/304 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250515140624/https://24jobraatimes.com/show-post/304 |archive-date=15 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=24 Jobraa Times |language=en}}</ref><ref name=":3" /> Hindi sumali si Daniela Vojtasová ng Eslobakya upang pagtuunan-pansin ang kaniyang pag-aaral.<ref>{{Cite news |last=Pavelek |first=Martin |date=18 Hulyo 2023 |title=Miss Daniela Vojtasová chce búrať predsudky spájané so súťažami krásy |language=sk |trans-title=Miss Daniela Vojtasová wants to destroy prejudices associated with beauty contests |work=SME |url=https://myorava.sme.sk/c/23195108/miss-daniela-vojtasova-chce-burat-predsudky-spajane-so-sutazami-krasy.html |url-status=live |access-date=10 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230819174445/https://myorava.sme.sk/c/23195108/miss-daniela-vojtasova-chce-burat-predsudky-spajane-so-sutazami-krasy.html |archive-date=19 Agosto 2023}}</ref> Hindi sumali si Tracy Nabukeera ng Tansaniya<ref>{{Cite news |date=5 Agosto 2023 |title=Tracy's inspiring story: From commercial modelling to Miss Tanzania |language=en |work=The Citizen |url=https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/magazines/woman/tracy-s-inspiring-story-from-commercial-modelling-to-miss-tanzania-4327136 |url-status=live |access-date=23 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230824224020/https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/magazines/woman/tracy-s-inspiring-story-from-commercial-modelling-to-miss-tanzania-4327136 |archive-date=24 Agosto 2023}}</ref> dahil sa kakulangan sa kalangbahala.<ref>{{Cite web |last=Materu |first=Beatrice |date=15 Abril 2025 |title=Crowned but grounded: Miss Tanzania bows out of Miss World 2025 |url=https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/news/entertainment/crowned-but-grounded-miss-tanzania-bows-out-of-miss-world-2025-5003598#story |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416034146/https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/news/entertainment/crowned-but-grounded-miss-tanzania-bows-out-of-miss-world-2025-5003598#story |archive-date=16 Abril 2025 |access-date=16 Abril 2025 |website=The Citizen |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Serem |first=Queen |date=15 Abril 2025 |title=Shock Announcement: Miss Tanzania Tracy Nabukeera Sadly Pulls Out of Miss World 2025 |language=English |website=Mpasho |url=https://www.mpasho.co.ke/entertainment/2025-04-14-miss-tanzania-steps-down-from-miss-world-competition |access-date=15 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250418185839/https://www.mpasho.co.ke/entertainment/2025-04-14-miss-tanzania-steps-down-from-miss-world-competition |archive-date=18 Abril 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Mithika |first=Boniface |date=15 April 2025 |title=Tracy Nabukeera: Tanzanian beauty withdraws from Miss World 2025 contest, cites lack of support |language=English |website=TNX Africa |url=https://www.tnx.africa/entertainment/article/2001516493/tracy-nabukeera-tanzanian-beauty-withdraws-from-miss-world-2025-contest-cites-lack-of-support |access-date=15 April 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250418072459/https://www.tnx.africa/entertainment/article/2001516493/tracy-nabukeera-tanzanian-beauty-withdraws-from-miss-world-2025-contest-cites-lack-of-support |archive-date=18 Abril 2025}}</ref> Hindi sumali si Min Jung ng Timog Korea dahil sa isang kapinsalaan.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=27 Marso 2025 |title=Miss World Korea 2025 |url=https://www.missworld.com/news/miss-world-korea-2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415121344/https://www.missworld.com/news/miss-world-korea-2025 |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 Mayo 2025 |title=Miss World Korea withdrew from the competition, Missosology exposed Y Nhi's name, related to boyfriend? |url=https://vgt.vn/miss-world-han-quoc-bo-thi-missosology-beu-ten-y-nhi-lien-quan-ban-trai-ihyes-20250515t7442526/?lang=en#google_vignette |archive-url=https://web.archive.org/web/20250515142116/https://vgt.vn/miss-world-han-quoc-bo-thi-missosology-beu-ten-y-nhi-lien-quan-ban-trai-ihyes-20250515t7442526/?lang=en |archive-date=15 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=VGT |language=en}}</ref> Hindi sumali si Fabiola Vindas ng Kosta Rika dahil natanggalan ng prangkisa ng Miss World ang organisasyon na kinabibilangan niya, at lalahok na lamang sa [[Miss Supranational 2025]].<ref>{{Cite web |last=Rodriguez |first=Randall |date=3 Pebrero 2024 |title=Fabiola Vindas es la nueva Srta. Costa Rica 2024 |trans-title=Fabiola Vindas is the new Miss Costa Rica 2024 |url=https://contactocr.com/concursos-belleza/fabiola-vindas-es-la-nueva-srta-costa-rica-2024/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250324063342/https://contactocr.com/concursos-belleza/fabiola-vindas-es-la-nueva-srta-costa-rica-2024/ |archive-date=24 Marso 2025 |access-date=3 Hulyo 2024 |website=ContactoCR |language=es}}</ref> Hindi sumali si Nikoline Andersen ng Noruwega dahil sa salungatan sa iskedyul at lalahok na lamang sa [[Miss International 2025]].<ref>{{Cite web |last=Olsen |first=Randi Iren |date=12 Agosto 2024 |title=Aila rakk ikke opp |trans-title=Aila did not reach up |url=https://www.finnmarksposten.no/aila-rakk-ikke-opp/s/5-94-270082 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250324112318/https://www.finnmarksposten.no/aila-rakk-ikke-opp/s/5-94-270082 |archive-date=24 Marso 2025 |access-date=27 Agosto 2024 |website=Finnmarksposten |language=Norwegian}}</ref> Hindi sumali ang mga bansang Guniya-Bissaw, Irak, Lesoto, Liberya, Makaw, Maruekos, at Urugway matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kandidata. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss World 2025''' | * '''{{flagicon|THA}} [[Taylandiya]]''' – '''[[Suchata Chuangsri]]'''<ref>{{Cite web |date=1 Hunyo 2025 |title=Opal Suchata Chuangsri of Thailand is Miss World 2025! |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/947980/opal-suchata-chuangsri-of-thailand-is-miss-world-2025/story/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250610071957/https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/947980/opal-suchata-chuangsri-of-thailand-is-miss-world-2025/story/ |archive-date=10 Hunyo 2025 |access-date=31 Mayo 2025 |website=[[GMA News Online]] |language=en}}</ref><ref name=":10">{{Cite web |last=Arnaldo |first=Steph |date=31 Mayo 2025 |title=Meet the 4 Continental Queens of Miss World 2025 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/miss-world-2025-continental-queens/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250602071207/https://www.rappler.com/entertainment/pageants/miss-world-2025-continental-queens/ |archive-date=2 Hunyo 2025 |access-date=1 Hunyo 2025 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |- |1st runner-up | * {{Flagicon|Ethiopia}} [[Ethiopia|Etiyopiya]] – Hasset Dereje Admassu<ref name=":10" /><ref name=":11">{{Cite web |last=Mathur |first=Abhimanyu |date=31 Mayo 2025 |title=Miss World 2025: Miss Thailand Opal Suchata Chuangsri crowned winner, Hasset Dereje Admassu of Ethiopia is the runner-up |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/miss-thailand-opal-suchata-chuangsri-crowned-miss-world-2025-hasset-dereje-admassu-of-ethiopia-runner-up-nandini-gupta-101748710117589.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250531235903/https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/miss-thailand-opal-suchata-chuangsri-crowned-miss-world-2025-hasset-dereje-admassu-of-ethiopia-runner-up-nandini-gupta-101748710117589.html |archive-date=31 Mayo 2025 |access-date=1 Hunyo 2025 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> |- |2nd runner-up | * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Maja Klajda<ref name=":10" /><ref name=":11" /> |- |3rd runner-up | * {{Flagicon image|Flag-of-Martinique.svg}} [[Martinika]] – Aurélie Joachim<ref name=":10" /><ref name=":11" /> |- |Top 8 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Jéssica Pedroso<ref name=":12">{{Cite news |date=31 Mayo 2025 |title=PH's Krishnah Gravidez in Top 8 of 72nd Miss World |language=en |website=[[ABS-CBN]] |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2025/5/31/ph-s-krishnah-gravidez-in-top-8-of-72nd-miss-world-2313 |access-date=1 Hunyo 2025}}</ref> * {{flagicon|Namibia}} [[Namibia|Namibya]] – Selma Kamanya<ref name=":12" /> * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – [[:en:Krishnah_Gravidez|Krishnah Gravidez]]<ref name=":12" /><ref>{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=1 Hunyo 2025 |title=Thailand wins Miss World 2025 crown, Philippines in Top 8 |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2025/06/01/2447413/thailand-wins-miss-world-2025-crown-philippines-top-8 |access-date=1 Mayo 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> * {{Flagicon|Ukraine}} [[Ukranya]] – Maria Melnychenko<ref name=":12" /> |- |Top 20 | * {{Flagicon|Argentina}} [[Arhentina]] – Guadalupe Alomar<ref name=":13">{{Cite news |date=31 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez makes it to Top 20 of Miss World 2025 |language=en |website=[[GMA Network]] |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/947973/krishnah-gravidez-makes-it-to-top-20-of-miss-world-2025/story/ |url-status=live |access-date=1 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250531145706/https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/947973/krishnah-gravidez-makes-it-to-top-20-of-miss-world-2025/story/ |archive-date=31 Mayo 2025}}</ref> * {{flagicon|AUS}} [[Australya]] – Jasmine Stringer<ref name=":13" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Athenna Crosby<ref name=":13" /> * {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] – Millie-Mae Adams<ref name=":13" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Nandini Gupta<ref name=":13" /> * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Jasmine Gerhardt<ref name=":13" /> * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Chiara Esposito<ref name=":13" /> * {{flagicon|CMR}} [[Kamerun]] – Issie Princesse<ref name=":13" /> * {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] – Nada Koussa<ref name=":13" /> * {{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] – Raimi Mojisola<ref name=":13" /> * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Valeria Pérez<ref name=":13" /> * {{flagicon|TUN}} [[Tunisya]] – Lamis Redissi<ref name=":13" /> |- |Top 40 | * {{Flagdeco|BEL}} [[Belhika]] – Karen Jansen<ref name=":14">{{Cite news |date=31 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez enters Top 40 of Miss World 2025 |language=en |website=[[GMA Network]] |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/947972/krishnah-gravidez-enters-top-40-of-miss-world-2025/story/ |url-status=live |access-date=1 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250531144058/https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/947972/krishnah-gravidez-enters-top-40-of-miss-world-2025/story/ |archive-date=31 Mayo 2025}}</ref> * {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]] – Huỳnh Trần Ý Nhi<ref name=":14" /> * {{flagicon|BOT}} [[Botswana]] – Anicia Gaothusi<ref name=":14" /> * {{flagicon|EST}} [[Estonia|Estonya]] – Eliise Randmaa<ref name=":14" /><ref name="TOP4SPC">{{cite news |date=17 Mayo 2025 |title=Miss Estonia bags gold at Miss World 2025 sports challenge in Hyderabad |language=en |website=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/miss-estonia-bags-gold-at-miss-world-2025-sports-challenge-in-hyderabad/article69586920.ece |url-status=live |access-date=18 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250517172129/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/miss-estonia-bags-gold-at-miss-world-2025-sports-challenge-in-hyderabad/article69586920.ece |archive-date=17 Mayo 2025}}</ref> * {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] – Tahje Bennett<ref name=":14" /> * {{flagicon|HAI}} [[Haiti|Hayti]] – Christee Guirand<ref name=":14" /> * {{flagicon|NIR}} [[Hilagang Irlanda]] – Hannah Johns<ref name=":14" /> * {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]] – Monica Kezia Sembiring<ref name=":14" /> * {{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] – Saroop Roshi<ref name=":14" /> * {{flagicon|Montenegro}} [[Montenegro]] – Andrea Nikolić<ref name=":14" /> * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Samantha Poole<ref name=":14" /> * {{flagicon|PAN}} [[Panama]] – Karol Rodríguez<ref name=":14" /> * {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] – Mayra Delgado<ref name=":14" /> * {{flagicon|ZAM}} [[Zambia|Sambia]] – Faith Bwalya<ref name=":14" /> * {{flagicon|SRB}} [[Serbia|Serbiya]] – Aleksandra Rutović<ref name=":14" /> * {{Flagicon|Zimbabwe}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] – Courtney Jongwe<ref name=":14" /> * {{flagicon|SOM}} [[Somalia|Somalya]] – Zainab Jama<ref name=":14" /> * {{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] – Anna-Lise Nanton<ref name=":14" /> * {{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] – İdil Bilgen<ref name=":14" /> * {{flagicon|UGA}} [[Uganda]] – Natasha Nyonyozi<ref name=":14" /><ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=31 Mayo 2025 |title=Miss World 2025: Who are the 16 ladies already in the Top 40? |url=https://entertainment.inquirer.net/612668/miss-world-2025-who-are-the-16-ladies-already-in-the-top-40 |access-date=1 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> |} === Mga ''Continental Queen'' === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Rehiyong Kontinental !Kandidata |- |Aprika | * {{Flagicon|Ethiopia}} [[Ethiopia|Etiyopiya]] – Hasset Dereje Admassu<ref name=":15">{{Cite web |last=Acebuche |first=Yoniel |date=1 Hunyo 2025 |title=Here are the continental queens of Miss World 2025 |url=https://philstarlife.com/celebrity/823055-miss-world-2025-continental-queens? |archive-url=https://web.archive.org/web/20250629105911/https://philstarlife.com/celebrity/823055-miss-world-2025-continental-queens |archive-date=29 Hunyo 2025 |access-date=29 Hunyo 2025 |website=Philstar Life |language=en}}</ref> |- |Asya | * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – [[:en:Krishnah_Gravidez|Krishnah Gravidez]]<ref name=":15" /> |- |Europa | * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Maja Klajda<ref name=":15" /> |- |Kaamerikahan | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Jéssica Pedroso<ref name=":15" /> |- |Karibe | * {{Flagicon image|Flag-of-Martinique.svg}} [[Martinika]] – Aurélie Joachim<ref name=":15" /> |- |Oseaniya | * {{Flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] – Jasmine Stringer<ref name=":15" /> |} == Mga ''Challenge Event'' == === Hamon sa Palakasan === Naganap ang ''pangwakas'' ng Hamon sa Palakasan noong 17 Mayo 2025 sa Gachibowli Stadium kung saan ang tatlumpu't-dalawang kandidata ang napili para lumahok sa ''final round''.<ref>{{Cite web |last=Gour |first=Deeksha |date=8 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 In Hyderabad Begins: Grand Finale On May 31, Here's How You Can Get Free Passes via Telangana Tourism Site |url=https://english.jagran.com/telangana/miss-world-2025-in-hyderabad-begins-grand-finale-on-may-31-heres-how-you-can-get-free-passes-via-telangana-tourism-site-10236013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250517060857/https://english.jagran.com/telangana/miss-world-2025-in-hyderabad-begins-grand-finale-on-may-31-heres-how-you-can-get-free-passes-via-telangana-tourism-site-10236013 |archive-date=17 Mayo 2025 |access-date=17 Mayo 2025 |website=English Jagran |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=17 Mayo 2025 |title=Miss World 2025: Contestants indulge in sports after temples and bazaar visits in Telangana |url=https://www.cnbctv18.com/travel/lifestyle/miss-world-2025-contestants-indulge-in-sports-after-temples-and-bazaar-visits-in-telangana-19606007.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20250518042808/https://www.cnbctv18.com/travel/lifestyle/miss-world-2025-contestants-indulge-in-sports-after-temples-and-bazaar-visits-in-telangana-19606007.htm |archive-date=18 Mayo 2025 |access-date=17 Mayo 2025 |website=CNBC TV18 |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Veronica |first=Shreya |date=18 Mayo 2025 |title=Glam meets grit as Miss World hopefuls get sporty in Hyderabad |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2025/May/18/glam-meets-grit-as-miss-world-hopefuls-get-sporty-in-hyderabad |archive-url=https://web.archive.org/web/20250519041031/https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2025/May/18/glam-meets-grit-as-miss-world-hopefuls-get-sporty-in-hyderabad |archive-date=19 Mayo 2025 |access-date=19 Mayo 2025 |website=The New Indian Express |language=en}}</ref> Ang kandidatang magwawagi ay pakusang makakapasok sa Top 10 ng kaniyang rehiyong kontinental.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=17 Mayo 2025 |title=PH’s Krishnah Gravidez in Top 32 of Miss World 2025 Sports Challenge |url=https://entertainment.inquirer.net/610850/phs-krishnah-gravidez-in-top-32-of-miss-world-2025-sports-challenge |archive-url=https://web.archive.org/web/20250517061600/https://entertainment.inquirer.net/610850/phs-krishnah-gravidez-in-top-32-of-miss-world-2025-sports-challenge |archive-date=17 Mayo 2025 |access-date=17 Mayo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref><ref>{{cite news |date=17 Mayo 2025 |title=Fun and frolic mark sports day meant for Miss World contestants |language=en |website=Hindustan Times |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/health/fun-and-frolic-mark-sports-day-meant-for-miss-world-contestants-101747469332356.html |url-status=live |access-date=17 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250517084814/https://www.hindustantimes.com/lifestyle/health/fun-and-frolic-mark-sports-day-meant-for-miss-world-contestants-101747469332356.html |archive-date=17 Mayo 2025}}</ref> Nagwagi si Eliise Randmaa ng Estonya sa hamong ito.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=18 Mayo 2025 |title=Eliise Randmaa breaks Estonia’s 26-year-old Miss World jinx |url=https://www.thehansindia.com/telangana/eliise-randmaa-breaks-estonias-26-year-old-miss-world-jinx-971986 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250518042039/https://www.thehansindia.com/telangana/eliise-randmaa-breaks-estonias-26-year-old-miss-world-jinx-971986 |archive-date=18 Mayo 2025 |access-date=18 Mayo 2025 |website=The Hans India |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Mayo 2025 |title=Vietnam’s Y Nhi misses out as software engineer wins Miss World sports round |url=https://vietnamnet.vn/en/vietnam-s-y-nhi-misses-out-as-software-engineer-wins-miss-world-sports-round-2402254.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250517172740/https://vietnamnet.vn/en/vietnam-s-y-nhi-misses-out-as-software-engineer-wins-miss-world-sports-round-2402254.html |archive-date=17 Mayo 2025 |access-date=18 Mayo 2025 |website=Báo VietnamNet |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Banerjee |first=Mrittika |date=18 Mayo 2025 |title=Miss World Contestants Rejoice Sporting Events, Go Nostalgic |url=https://www.deccanchronicle.com/southern-states/telangana/miss-world-contestants-rejoice-sporting-events-go-nostalgic-1879603 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250519041441/https://www.deccanchronicle.com/southern-states/telangana/miss-world-contestants-rejoice-sporting-events-go-nostalgic-1879603 |archive-date=19 Mayo 2025 |access-date=19 Mayo 2025 |website=Deccan Chronicle |language=en}}</ref> * {{Color box|gold|border=darkgray}} Nakapasok sa Top 40 sa pamamagitan ng Hamon sa Palakasan. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" ! colspan="2" |Pagkakalagay !Kandidata |- style="background:gold;" | colspan="2" |'''Nagwagi''' | * {{flagicon|EST}} '''[[Estonya]]''' – '''Eliise Randmaa'''<ref name=":5" /><ref name=":6">{{Cite web |last=Acebuche |first=Yoniel |date=18 Mayo 2025 |title=Miss World Organization releases official format, running order |url=https://philstarlife.com/news-and-views/598844-miss-world-organization-official-format-running-order |archive-url=https://web.archive.org/web/20250519042610/https://philstarlife.com/news-and-views/598844-miss-world-organization-official-format-running-order |archive-date=19 Mayo 2025 |access-date=19 Mayo 2025 |website=Philstar Life |language=en}}</ref> |- | colspan="2" |1st runner-up | * {{Flagicon image|Flag-of-Martinique.svg}} [[Martinika]] – Aurélie Joachim<ref name=":5" /><ref name=":6" /> |- | colspan="2" |2nd runner-up | * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Emma Morrison<ref name=":5" /><ref name=":6" /> |- | rowspan="4" |Top 32 |Aprika (Pangkat Dilaw) | * {{flagicon|Angola}} Anggola – Nuria Assis<ref name=":5">{{Cite web |last=Fernando |first=Jefferson |date=17 Mayo 2025 |title=Top 32 announced for Miss World Sports Challenge at 72nd Festival |url=https://tribune.net.ph/2025/05/17/top-32-announced-for-miss-world-sports-challenge-at-72nd-festival |archive-url=https://web.archive.org/web/20250517060333/https://tribune.net.ph/2025/05/17/top-32-announced-for-miss-world-sports-challenge-at-72nd-festival |archive-date=17 Mayo 2025 |access-date=17 Mayo 2025 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> * {{flagicon|BOT}} [[Botswana]] – Anicia Gaothusi<ref name=":5" /> * {{Flagicon|Ethiopia}} [[Ethiopia|Etiyopiya]] – Hasset Dereje<ref name=":5" /> * {{Flagicon|KEN}} [[Kenya]] – Grace Ramtu<ref name=":5" /> * {{flagicon|Namibia}} [[Namibia|Namibya]] – Selma Kamanya<ref name=":5" /> * {{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] – Raimi Mojisola<ref name=":5" /> * {{Flagicon|Zimbabwe}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] – Courtney Jongwe<ref name=":5" /> * {{flagicon|SOM}} [[Somalia|Somalya]] – Zainab Jama<ref name=":5" /> |- |Asya at Oseaniya (Pangkat Pula) | * {{flagicon|AUS}} [[Australya]] – Jasmine Stringer<ref name=":5" /> * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Kiata Tomita<ref name=":5" /> * {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]] – Monica Kezia Sembiring<ref name=":5" /> * {{flagicon|MGL}} [[Mongolya]] – Erdenesuvd Batyabar<ref name=":5" /> * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Samantha Poole<ref name=":5" /> * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – [[Krishnah Gravidez]]<ref name=":5" /><ref name=":6" /> * {{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] – Katerina Delvina<ref name=":5" /> * {{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] – İdil Bilgen<ref name=":5" /> |- |Europa (Pangkat Bughaw) | * {{Flagdeco|BEL}} [[Belhika]] – Karen Jansen<ref name=":5" /> * {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] – Teodora Miltenova<ref name=":5" /> * {{flagicon|SLO}} [[Eslobenya]] – Alida Tomanič<ref name=":5" /> * {{flagicon|NIR}} [[Hilagang Irlanda]] – Hannah Johns<ref name=":5" /> * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Jasmine Gerhardt<ref name=":5" /> * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Jane Knoester<ref name=":5" /> * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Agathe Cauet<ref name=":5" /> |- |Kaamerikahan at Karibe (Pangkat Luntian) | * {{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] – Shubrainy Dams<ref name=":5" /> * {{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] – Sofía Estupinián<ref name=":5" /> * {{flagicon|GUA}} [[Guatemala|Guwatemala]] – Jeymi Escobedo<ref name=":5" /> * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Maryely Leal<ref name=":5" /> * {{Flagicon|Nicaragua}} [[Nikaragwa]] – Virmania Rodríguez<ref name=":5" /> * {{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] – Anna-Lise Nanton<ref name=":5" /> |} === Hamon sa Talento === Inihayag noong 19 Mayo 2025 ang Top 48 para sa Hamon sa Talento.<ref name=":7">{{Cite web |last=Lim |first=Ron |date=19 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez secures a spot in Miss World talent competition quarterfinals |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/beauty/122616/krishnah-gravidez-secures-a-spot-in-miss-world-talent-competition-quarterfinals/story?ref=mostpopular |archive-url=https://web.archive.org/web/20250519044304/https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/beauty/122616/krishnah-gravidez-secures-a-spot-in-miss-world-talent-competition-quarterfinals/story?ref=mostpopular |archive-date=19 Mayo 2025 |access-date=19 Mayo 2025 |website=[[GMA News Online]] |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last=Devi |first=Uma |date=20 Mayo 2025 |title=Miss World Continental Finale Kicks Off Today |language=en |website=The Munsif Daily |url=https://munsifdaily.com/miss-world-continental-finale-kicks-off/ |url-status=live |access-date=21 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250520150806/https://munsifdaily.com/miss-world-continental-finale-kicks-off/ |archive-date=20 Mayo 2025}}</ref> Magaganap ang pangwakas ng Hamon sa Talento sa Shilpakala Vedika, Hyderabad, Telangana sa 22 Mayo 2025 kung saan dalawampu't-apat sa apatnapu't-walong mga ''qualifiers'' ang napili upang magtanghal.<ref name="TIE90525">{{Cite news |date=9 Mayo 2025 |title=Miss World Pageant 2025: Over 100 contestants reach Hyderabad; opening ceremony to be held at Gachibowli Indoor Stadium on May 10 |language=en |website=The Indian Express |url=https://indianexpress.com/article/cities/hyderabad/miss-world-pageant-2025-over-100-contestants-reach-hyderabad-opening-ceremony-to-be-held-at-gachibowli-indoor-stadium-on-may-10-9991669/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250512220100/https://indianexpress.com/article/cities/hyderabad/miss-world-pageant-2025-over-100-contestants-reach-hyderabad-opening-ceremony-to-be-held-at-gachibowli-indoor-stadium-on-may-10-9991669/ |archive-date=12 Mayo 2025}}</ref><ref>{{Cite web |last=Naaz |first=Fareha |date=6 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 full schedule: From opening ceremony, tours, heritage walk to grand finale. Check all details here |url=https://www.livemint.com/news/miss-world-2025-full-schedule-from-opening-ceremony-tours-heritage-walk-to-grand-finale-check-all-details-here-11746512849794.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250507161040/https://www.livemint.com/news/miss-world-2025-full-schedule-from-opening-ceremony-tours-heritage-walk-to-grand-finale-check-all-details-here-11746512849794.html |archive-date=7 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=Mint |language=en}}</ref> Ang kandidatang magwawagi ay pakusang makakapasok sa Top 10 ng kaniyang rehiyong kontinental.<ref name="TOP48TLCASIAABSCBN">{{cite news |date=19 Mayo 2025 |title=PH's Krishnah Gravidez advances to quarterfinals of Miss World talent competition |language=en |website=[[ABS-CBN]] |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2025/5/19/-ph-s-krishnah-gravidez-advances-to-quarterfinals-of-miss-world-talent-competition-1505 |url-status=live |access-date=19 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250519094207/https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2025/5/19/-ph-s-krishnah-gravidez-advances-to-quarterfinals-of-miss-world-talent-competition-1505 |archive-date=19 Mayo 2025}}</ref> Nagwagi si Monica Kezia Sembiring ng Indonesya sa hamong ito.<ref name=":8">{{Cite news |last=Singh |first=Siddharth Kumar |date=22 Mayo 2025 |title=Miss Indonesia Monica Kezia Sembiring wins talent finale at Miss World 2025 in Hyderabad |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/miss-indonesia-monica-kezia-sembiring-wins-talent-finale-at-miss-world-2025-in-hyderabad/article69607605.ece |access-date=23 Mayo 2025 |issn=0971-751X}}</ref><ref>{{Cite web |last=Veronica |first=Shreya |date=23 Mayo 2025 |title=Miss Indonesia wins talent round in Miss World 2025 |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2025/May/23/miss-indonesia-wins-talent-round-in-miss-world-2025 |access-date=23 Mayo 2025 |website=The New Indian Express |language=en}}</ref> * {{Color box|gold|border=darkgray}} Nakapasok sa Top 40 sa pamamagitan ng Hamon sa Talento. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" ! colspan="2" |Pagkakalagay !Kandidata |- style="background:gold;" | colspan="2" |'''Mga nagwagi''' | * {{flagicon|INA}} [[Indonesia|'''Indonesya''']] – '''Monica Kezia Sembiring<ref name=":8" />''' |- | colspan="2" |1st runner-up | * {{flagicon|CMR}} [[Kamerun]] – Ndoun Issie Princesse<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> |- | colspan="2" |2nd runner-up | * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Chiara Esposito<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> |- | colspan="2" |Top 24 | * {{flagicon|Alemanya}} [[Alemanya]] – Silvia Dörre Sanchez<ref name="TOP48TLCAM&EU">{{cite news |last=Eaty |first=Neelima |date=20 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 Head to Head Challenge begins at T-Hub in Hyderabad |language=en |website=Hyderabad Mail |url=https://hyderabadmail.com/miss-world-2025-head-to-head-hyderabad/ |url-status=live |access-date=21 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250520152226/https://hyderabadmail.com/miss-world-2025-head-to-head-hyderabad/ |archive-date=20 Mayo 2025}}</ref> * {{Flagicon|Argentina}} [[Arhentina]] – Guadalupe Alomar<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|AUS}} [[Australya]] – Jasmine Stringer<ref name=":7" /> * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Jéssica Pedroso<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Athenna Crosby<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|EST}} [[Estonia|Estonya]] – Eliise Randmaa<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{Flagicon|Ethiopia}} [[Ethiopia|Etiyopiya]] – Hasset Dereje<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI">{{cite news |date=20 Mayo 2025 |title=Gaothusi advances in multiple Miss World 2025 Categories |language=en |website=Mmegi Online |url=https://www.mmegi.bw/lifestyle/gaothusi-advances-in-multiple-miss-world-2025-categories/news |url-status=live |access-date=21 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250520142232/https://www.mmegi.bw/lifestyle/gaothusi-advances-in-multiple-miss-world-2025-categories/news |archive-date=20 Mayo 2025}}</ref> * {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] – Millie-Mae Adams<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] – Tahje Bennett<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|IND}} [[Indiya]] – Nandini Gupta<ref name=":7" /> * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Jasmine Gerhardt<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]] – Jada Ramoon<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{Flagicon|KEN}} [[Kenya]] – Grace Ramtu<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> * {{flagicon|MLT}} [[Malta]] – Martine Cutajar<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] – Raimi Mojisola<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Jane Knoester<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – [[Krishnah Gravidez]]<ref name=":7" /> * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Maja Klajda<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] – Adéla Štroffeková<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] – Anudi Gunasekara<ref name=":7" /> * {{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] – Anna-Lise Nanton<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> |- | rowspan="4" |Top 48 |Aprika | * {{flagicon|Angola}} [[Angola|Anggola]] – Nuria Assis<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> * {{flagicon|BOT}} [[Botswana]] – Anicia Gaothusi<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> * {{flagicon|GNQ}} [[Gineang Ekwatoriyal]] – Estela Nguema<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> * {{flagicon|ZAM}} [[Zambia|Sambia]] – Faith Bwalya<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> * {{flagicon|TUN}} [[Tunisya]] – Lamis Redissi<ref name="TOP48TLCAFRICAMMEGI" /> |- |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|ARM}} [[Armenya]] – Adrine Achemyan<ref name=":7" /> * {{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]] – Aklima Atika Konika<ref name=":7" /> * {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]] – Huỳnh Trần Ý Nhi<ref name=":7" /> * {{flagicon|CAM}} [[Kambodya]] – Julia Russell<ref name=":7" /> * {{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]] – Sabina Idrissova<ref name=":7" /> * {{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] – Saroop Roshi<ref name=":7" /> * {{flagicon|MYA}} [[Myanmar]] – Khisa Khin<ref name=":7" /> * {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] – Wanting Liu<ref name=":7" /> |- |Europa | * {{flagicon|SLO}} [[Eslobenya]] – Alida Tomanič<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{Flagicon|GRC}} [[Gresya]] – Stella Michialidou<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] – Shania Ballester<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|LAT}} [[Letonya]] – Marija Mišurova<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|MDA}} [[Moldabya]] – Anghelina Chitaica<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|Montenegro}} [[Montenegro]] – Andrea Nikolić<ref>{{cite news |date=19 Mayo 2025 |title=She showed her talent through verses inspired by Njegoš. |language=en |website=Vijesti |url=https://en.vijesti.me/fun/showbiz/759073/through-verses-inspired-by-him--she-showed-her-talent |url-status=live |access-date=19 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250519095152/https://en.vijesti.me/fun/showbiz/759073/through-verses-inspired-by-him--she-showed-her-talent |archive-date=19 Mayo 2025}}</ref> * {{flagicon|SRB}} [[Serbia|Serbiya]] – Aleksandra Rutović<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> |- |Kaamerikahan at Karibe | * {{Flagicon image|Flag-of-Martinique.svg}} [[Martinika]] – Aurélie Joachim<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] – Yanina Gómez<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Valeria Pérez<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> * {{flagicon|SUR}} [[Surinam|Suriname]] – Chenella Rozendaal<ref name="TOP48TLCAM&EU" /> |} === Hamong ''Head-to-Head'' === Naganap ang mga pagtatanghal ng lahat ng kandidata noong 20 at 21 Mayo sa T-Hub, Hyderabad,<ref>{{Cite web |last= |first= |date=21 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 Participants Take 'Head To Head Challenge' At Hyderabad's T-Hub |url=https://www.etvbharat.com/en/!bharat/miss-world-2025-participants-take-head-to-head-challenge-at-hyderabads-t-hub-enn25052105113 |access-date=22 Mayo 2025 |website=ETV Bharat News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Pasajol |first=Anne |date=22 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez pushes for safe spaces in Miss World 2025 Head-to-Head prelims |url=https://entertainment.inquirer.net/611498/krishnah-gravidez-pushes-for-safe-spaces-in-miss-world-2025-head-to-head-prelims |access-date=22 Mayo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=22 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez spotlights children-focused advocacy for Miss World 2025 |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/946978/krishnah-gravidez-spotlights-children-focused-advocacy-for-miss-world-2025/story/ |access-date=22 Mayo 2025 |website=[[GMA News Online]] |language=en}}</ref> kung saan ipinakilala nila isa-isa ang kanilang sarili at tinalakay ang mga pandaigdigang isyu. Limang kandidata sa bawat rehiyong kontinental ang bubuo sa Top 20 na lalahok sa ''final round'' na magaganap sa Hotel Trident.<ref>{{cite news |last=Keval |first=Varun |date=20 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 Head-to-Head Challenge Begins at T-Hub |language=en |website=The Hans India |url=https://www.thehansindia.com/news/cities/hyderabad/miss-world-2025-head-to-head-challenge-begins-at-t-hub-972677 |access-date=22 Mayo 2025}}</ref><ref>{{Cite web |date=23 Mayo 2025 |title=“Bleed with dignity”: Anudi Gunasekara among finalists of Head-to-Head challenge at Miss World 2025 |url=https://www.adaderana.lk/news.php?nid=108790 |access-date=23 Mayo 2025 |website=Ada Derana |language=en}}</ref> Mula sa dalawampu, apat ang magwawagi sa hamon kung saan isang kandidata bawat rehiyong kontinental ang magwawagi at makakapasok sa Top 10 ng kaniyang rehiyong kontinental. * {{Color box|gold|border=darkgray}} Nakapasok sa Top 40 sa pamamagitan ng Hamong Head-to-Head. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kontinente !Kandidata |- style="background:gold;" | rowspan="4" |'''Mga nagwagi''' |Aprika | * {{flagicon|ZAM}} [[Zambia|'''Sambia''']] – '''Faith Bwalya<ref name="TOP4H2HC">{{cite news |last=Keval |first=Varun |date=23 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 Head-to-Head Challenge Finale: Four Finalists Advance to Top 10 in their respective continents |language=en |website=The Hans India |url=https://www.thehansindia.com/news/cities/hyderabad/miss-world-2025-head-to-head-challenge-finale-four-finalists-advance-to-top-10-in-their-respective-continents-973539 |url-status=live |access-date=24 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250523081641/https://www.thehansindia.com/news/cities/hyderabad/miss-world-2025-head-to-head-challenge-finale-four-finalists-advance-to-top-10-in-their-respective-continents-973539 |archive-date=23 Mayo 2025}}</ref>''' |- style="background:gold;" |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|TUR}} '''[[Turkiya]]''' – '''İdil Bilgen<ref name="TOP4H2HC" />''' |- style="background:gold;" |Europa | * {{flagicon|WAL}} [[Wales|'''Gales''']] – '''Millie-Mae Adams<ref name="TOP4H2HC" />''' |- style="background:gold;" |Kaamerikahan at Karibe | * {{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago|'''Trinidad at Tobago''']] – '''Anna-Lise Nanton<ref name="TOP4H2HC" />''' |- | rowspan="4" |Top 8 |Aprika | * {{flagicon|Namibia}} [[Namibia|Namibya]] – Selma Kamanya<ref name=":9">{{cite news |date=21 May 2025 |title=โชนแสง! “โอปอล สุชาตา” สปีชจับใจแฟนนางงามโลก ลุ้นให้ถึงชัยชนะ |language=th |trans-title=Shining! Opal Suchata's speech captured the hearts of Miss Universe fans, rooting for her to win |website=Manager Daily |url=https://mgronline.com/entertainment/detail/9680000047680 |url-status=live |access-date=22 May 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250521195516/https://mgronline.com/entertainment/detail/9680000047680 |archive-date=21 May 2025}}</ref> |- |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|THA}} [[Taylandiya]] – Suchata Chuangsri<ref name=":9" /> |- |Europa | * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] – Jasmine Gerhardt<ref name=":9" /> |- |Kaamerikahan at Karibe | * {{flagicon|BRA}} [[Brasil]] – Jéssica Pedroso<ref name=":9" /> |- | rowspan="4" |Top 20 | style="vertical-align:middle;" |Aprika | * {{flagicon|SOM}} [[Somalia|Somalya]] – Zainab Jama<ref name=":9" /> * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Zoalize Jansen van Rensburg<ref name=":9" /> * {{flagicon|UGA}} [[Uganda]] – Natasha Nyonyozi<ref name=":9" /> |- | style="vertical-align:middle;" |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Kiana Tomita<ref name=":9" /> * {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] – Nada Koussa<ref name=":9" /> * {{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] – Anudi Gunasekara<ref name=":9" /><ref>{{Cite web |date=23 Mayo 2025 |title=Anudi advances to Miss World 2025 Head-to-Head challenge |url=https://www.dailymirror.lk/breaking-news/Anudi-advances-to-Miss-World-2025-Head-to-Head-challenge/108-309596 |access-date=23 Mayo 2025 |website=Daily Mirror |language=en}}</ref> |- | style="vertical-align:middle;" |Europa | * {{flagicon|Alemanya}} [[Alemanya]] – Silvia Dörre Sánchez<ref name=":9" /> * {{flagicon|SPA}} [[Espanya]] – Corina Mrazek<ref name=":9" /> * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Agathe Cauet<ref name=":9" /> |- | style="vertical-align:middle;" |Kaamerikahan at Karibe | * {{Flagicon|Guyana}} [[Guyana]] – Zalika Samuels<ref name=":9" /> * {{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]] – Jada Ramoon<ref name=":9" /> * {{flagicon|SUR}} [[Surinam|Suriname]] – Chenella Rozendaal<ref name=":9" /> |} === Hamong ''Top Model'' === Ginanap ang Hamong ''Top Model'' noong 24 Mayo 2025 sa Trident Hyderabad kung saan nirampa ng lahat ng 108 kandidata ang mga disenyo na gawa ng taga-disenyong Indiyano na si Archana Kochhar at ang mga disenyo mula sa mga lokal na taga-disenyo ng bawat bansang kinakatawan.<ref name="TIE90525" /><ref>{{Cite web |last=Acebuche |first=Yoniel |date=25 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez dazzles in Palawan peacock-inspired jumpsuit at Miss World 2025 Top Model Competition |url=https://philstarlife.com/news-and-views/608685-krishnah-gravidez-palawan-peacock-inspired-jumpsuit-miss-world-2025-top-model?page=2 |access-date=31 Mayo 2025 |website=Philstar Life |language=en}}</ref> Dalawang kandidata sa bawat rehiyong kontinental ang pinili upang mabuo ang Top 8 sa hamong ito. Mula sa walo, apat ang magwawagi sa hamon kung saan isang kandidata bawat rehiyong kontinental ang magwawagi at makakapasok sa Top 10 ng kaniyang rehiyong kontinental. Bukod pa rito, isang kandidata sa bawat rehiyong kontinental ang magwawagi ng parangal na World Fashion Designer Award.'''<ref name="TOPMODEL">{{cite news |date=24 Mayo 2025 |title=Namibia’s Selma Kamanya Wins Continental Title & Takes Her Place in Miss World Quarterfinals |language=en |website=BellaNaija |url=https://www.bellanaija.com/2025/05/miss-namibia-selma-kamanya-world-top-model/ |url-status=live |access-date=31 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250524202651/https://www.bellanaija.com/2025/05/miss-namibia-selma-kamanya-world-top-model/ |archive-date=24 Mayo 2025}}</ref>'''<ref>{{Cite web |last=Makhura |first=Kamogelo |date=28 Mayo 2025 |title=Zoalize Jansen van Rensburg wins World Designer Award for Africa at Miss World 2025 |url=https://iol.co.za/lifestyle/style-beauty/fashion/2025-05-28-zoalize-jansen-van-rensburg-wins-world-designer-award-for-africa-at-miss-world-2025/ |access-date=31 Mayo 2025 |website=Independent Online |language=en}}</ref> * {{Color box|gold|border=darkgray}} Nakapasok sa Top 40 sa pamamagitan ng Hamong ''Top Model''. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" ! colspan="2" |Pagkakalagay !Kandidata |- style="background:gold;" | rowspan="4" |'''Mga nagwagi''' |Aprika | * {{flagicon|Namibia}} [[Namibia|'''Namibya''']] – '''Selma Kamanya<ref name="TOPMODEL" />''' |- style="background:gold;" |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|IND}} '''[[Indiya]]''' – '''Nandini Gupta'''<ref>{{Cite news |last=Singh |first=Siddharth Kumar |date=24 Mayo 2025 |title=Miss India Nandini Gupta among four continental winners in Miss World 2025 top model challenge |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/miss-india-nandini-gupta-among-four-continental-winners-in-miss-world-2025-top-model-challenge/article69615408.ece |access-date=31 Mayo 2025 |issn=0971-751X}}</ref> |- style="background:gold;" |Europa | * {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|'''Irlanda''']] – '''Jasmine Gerhardt<ref name="TOPMODEL" />''' |- style="background:gold;" |Kaamerikahan at Karibe | * {{Flagicon image|Flag-of-Martinique.svg}} '''[[Martinika]]''' – '''Aurélie Joachim<ref name="TOPMODEL" />''' |- | rowspan="4" |Top 8 |Aprika | * {{flagicon|CIV}} [[Côte d'Ivoire|Baybaying Garing]] – Fatoumata Coulibaly'''<ref name="TOPMODEL" />''' |- |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Samantha Poole'''<ref name="TOPMODEL" />''' |- |Europa | * {{Flagdeco|BEL}} [[Belhika]] – Karen Jansen'''<ref name="TOPMODEL" />''' |- |Kaamerikahan at Karibe | * {{Flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] – Valeria Cannavò'''<ref name="TOPMODEL" />''' |} ==== Gawad ''World Fashion Designer'' ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Rehiyong Kontinental !Kandidata |- |Aprika | * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Zoalize Jansen van Rensburg<ref>{{Cite web |last=Ramalepe |first=Phumi |date=30 Mayo 2025 |title=Miss World SA Zoalize Jansen van Rensburg’s ‘breathtaking’ protea dress awarded in India |url=https://www.news24.com/life/lifestyle-trends/protea-inspired-dress-gains-miss-world-sa-2025-zoalize-jansen-van-rensburg-big-win-20250530-0894 |access-date=31 Mayo 2025 |website=News24 |language=en-US}}</ref> |- |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Samantha Poole'''<ref name="TOPMODEL" />''' |- |Europa | * {{Flagicon|Ukraine}} [[Ukranya]] – Maria Melnychenko'''<ref name="TOPMODEL" />''' |- |Kaamerikahan | * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Valeria Pérez'''<ref name="TOPMODEL" />''' |} === ''Beauty With a Purpose'' === Naganap ang pangwakas ng ''Beauty With a Purpose'' sa ''Beauty With a Purpose Dinner Gala'' noong 26 Mayo 2025.<ref>{{Cite news |date=26 Mayo 2025 |title=Culture meets compassion at Miss World 2025 ‘Beauty with a Purpose’ gala in Hyderabad |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/culture-meets-compassion-at-miss-world-2025-beauty-with-a-purpose-gala-in-hyderabad/article69622532.ece |access-date=29 Hunyo 2025 |issn=0971-751X}}</ref> Dalawang kandidata mula sa bawat rehiyong kontinental na bubuo sa Top 8 sa hamong ito ang napili upang itanghal ang kanilang mga proyekto.<ref name=":16">{{Cite web |date=27 Mayo 2025 |title=Miss World 2025: Beauty With A Purpose Gala Concludes With Puerto Rico, Uganda, Wales And Indonesia In Quarterfinals |url=https://www.etvbharat.com/en/!entertainment/miss-world-2025-beauty-with-a-purpose-gala-concludes-with-puerto-rico-uganda-wales-and-indonesia-in-quarterfinals-enn25052702191 |access-date=29 Hunyo 2025 |website=ETV Bharat News |language=en}}</ref> Mula sa walo, apat ang magwawagi sa hamon kung saan isang kandidata bawat rehiyong kontinental ang magwawagi at makakapasok sa Top 10 ng kaniyang rehiyong kontinental.<ref name=":16" /><ref name="BWAP">{{cite news |last=Keval |first=Varun |date=27 May 2025 |title=Miss World 2025 Celebrates Beauty With a Purpose Gala in Hyderabad |language=en |website=[[The Hans India]] |url=https://www.thehansindia.com/news/cities/hyderabad/miss-world-2025-celebrates-beauty-with-a-purpose-gala-in-hyderabad-974600 |access-date=27 May 2025}}</ref> Bukod pa rito, isang sa apat na nagwagi ang tatanghaling panalo sa hamon sa pangwakas na kompetisyon. Nagwagi si Monica Kezia Sembiring ng Indonesya sa hamong ito.<ref name=":17">{{Cite web |date=27 Mayo 2025 |title=Miss World 2025: Miss Indonesia also wins Beauty With a Purpose |url=https://www.adaderana.lk/news.php?nid=108909 |access-date=29 Hunyo 2025 |website=Ada Derana |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Sukardi |first=Muhammad |last2=Heryani |first2=Wiwie |date=1 Hunyo 2025 |title=Deretan Prestasi Monica Kezia Sembiring di Miss World 2025, Sangat Membanggakan! |language=id |trans-title=Monica Kezia Sembiring's Achievements at Miss World 2025, Very Proud! |work=iNews.ID |url=https://www.inews.id/lifestyle/seleb/deretan-prestasi-monica-kezia-sembiring-di-miss-world-2025-sangat-membanggakan |access-date=3 Hulyo 2025}}</ref> * {{Color box|gold|border=darkgray}} Nakapasok sa Top 40 sa pamamagitan ng ''Beauty With a Purpose''. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" ! colspan="2" |Pagkakalagay !Kandidata |- style="background:gold;" |'''Nagwagi''' |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|INA}} [[Indonesia|'''Indonesya''']] – '''Monica Kezia Sembiring<ref name="BWAP" />''' |- style="background:gold;" | rowspan="3" |Top 4 |Aprika | * {{flagicon|UGA}} [[Uganda]] – Natasha Nyonyozi<ref name="BWAP" /> |- style="background:gold;" |Europa | * {{flagu|Wales}} – Millie-Mae Adams<ref name="BWAP" /> |- style="background:gold;" |Kaamerikahan at Karibe | * {{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Valeria Pérez<ref name="BWAP" /> |- | rowspan="4" |Top 8 | style="vertical-align:middle;" |Aprika | * {{flagicon|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]] – Lachaeveh Davies<ref name=":17" /> |- | style="vertical-align:middle;" |Asya at Oseaniya | * {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]] – Huỳnh Trần Ý Nhi<ref name=":17" /> |- | style="vertical-align:middle;" |Europa | * {{flagicon|SPA}} [[Espanya]] – Corina Mrazek González<ref name=":17" /> |- | style="vertical-align:middle;" |Kaamerikahan at Karibe | * {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] – Yanina Gómez<ref name=":17" /><ref>{{Cite web |date=31 Mayo 2025 |title=Miss Mundo: Paraguay quedó fuera del Top 40, pero se destacó por proyecto social |trans-title=Miss World: Paraguay was left out of the Top 40, but stood out for its social project |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2025/05/31/miss-mundo-paraguay-quedo-fuera-del-top-40-pero-se-destaco-por-proyecto-social/ |access-date=29 Hunyo 2025 |website=La Nación |language=es}}</ref> |} === Hamong ''Multimedia'' === Inanunsyo ang Top 20 para sa hamong ''Multimedia'' noong 28 Mayo 2025 na napili mula sa kanilang mga gawain mula sa ''Instagram'', sa opisyal na ''application'' ng Miss World, sa kanilang mga pahina sa ''Facebook''.<ref name=":18">{{Cite web |last=Pasajol |first=Anne |date=29 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez makes it to Miss World 2025 Multimedia Challenge finals |url=https://entertainment.inquirer.net/612367/krishnah-gravidez-makes-it-to-miss-world-2025-multimedia-challenge-finals |access-date=3 Hulyo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> Mula sa dalawampu, apat ang magwawagi sa hamon kung saan isang kandidata bawat rehiyong kontinental ang magwawagi at makakapasok sa Top 10 ng kaniyang rehiyong kontinental.<ref name=":18" /> == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Ilang pagbabago ang inimplementa sa edisyong ito. Tulad sa nakaraang dalawang edisyon, ang bilang ng mga ''quarter-finalist'' sa edisyong ito ay apatnapu. Sampung kandidata mula sa apat na rehiyong kontinental—Aprika, Asya at Oseaniya, Europa, at Kaamerikahan at Karibe—ang bubuo sa Top 40, kasama na ang mga nagwagi sa mga ''Fast-track event'' na pakusang makakapasok sa Top 40.<ref>{{Cite news |last=Singh |first=Siddharth Kumar |date=20 Mayo 2025 |title=Road ahead to the crown: Miss World 2025 heads to grand finale with continental showdown |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/road-ahead-to-the-crown-miss-world-2025-heads-to-grand-finale-with-continental-showdown/article69598451.ece |access-date=22 Mayo 2025 |issn=0971-751X}}</ref> Mula sa apatnapu, lima sa bawat rehiyong kontinental ang pipiliin na bubuo sa Top 20, at mula dalawampu, dalawa sa bawat rehiyong kontinental ang pipiliin na bubuo sa Top 8. Pagkatapos nito, isang kandidata mula sa apat na rehiyong kontinental ang hihiranging ''Continental Winner'' at mapapabilang sa Top 4, kung saan ang tatlong mga ''runner-up'' at ang bagong Miss World ay hihirangin.<ref>{{Cite news |last=Phương |first=Hoài |date=17 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 công bố luật chơi mới, có đến 3 á hậu |language=vi |trans-title=Miss World 2025 announced new rules, with up to 3 runners-up |website=Báo Tuổi Trẻ |url=https://tuoitre.vn/miss-world-2025-cong-bo-luat-choi-moi-co-den-3-a-hau-20250517200901383.htm |url-status=live |access-date=18 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250517170836/https://tuoitre.vn/miss-world-2025-cong-bo-luat-choi-moi-co-den-3-a-hau-20250517200901383.htm |archive-date=17 Mayo 2025}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=18 Mayo 2025 |title=Miss World 2025 announces official pageant format |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/946527/miss-world-2025-pageant-format/story/ |access-date=19 Mayo 2025 |website=[[GMA News Online]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Acebuche |first=Yoniel |date=22 Mayo 2025 |title=Krishnah Gravidez shares advocacy in creating safe spaces for kids in Miss World 2025 Head-to-Head Challenge |url=https://philstarlife.com/celebrity/989673-krishnah-gravidez-miss-world-2025-head-to-head-challenge?page=2 |access-date=22 Mayo 2025 |website=Philstar Life |language=en}}</ref> === Komite sa pagpili === * Sonu Sood – Indiyanong aktor, prodyuser ng pelikula, modelo, at pilantropo<ref>{{Cite news |last=Kumar Singh |first=Siddharth |date=7 Mayo 2025 |title=It is about changing lives, not just glamour: Sonu Sood on being a judge for Miss World 2025 |language=en |website=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/it-is-about-changing-lives-not-just-glamour-sonu-sood-on-being-a-judge-for-miss-world-2025/article69549283.ece |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250508164725/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/it-is-about-changing-lives-not-just-glamour-sonu-sood-on-being-a-judge-for-miss-world-2025/article69549283.ece |archive-date=8 Mayo 2025}}</ref> * Dr. Carina Tyrrell – Manggagamot, pilantropo, mamumuhunan, kapanalig sa University of Cambridge, Miss England 2014 * Donna Walsh – Opisyal na ''stage director'' para sa ika-72 Miss World == Mga kandidata == 108 kandidata ang lalahok para sa titulo.<ref>{{Cite web |title=Miss Monde 2025 : voici les candidates qui défileront le 31 mai 2025 en Inde |trans-title=Miss World 2025: Here are the candidates who will parade on May 31, 2025 in India |url=https://photo.programme-tv.net/miss-monde-2025-voici-les-candidates-qui-defileront-le-31-mai-2025-en-inde-65487 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250515110758/https://photo.programme-tv.net/miss-monde-2025-voici-les-candidates-qui-defileront-le-31-mai-2025-en-inde-65487#l-armenie-est-representee-par-adrine-atshemyan-2qnsr |archive-date=15 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=Télé Loisirs |language=fr}}</ref> {| class="sortable wikitable" style="font-size:95%" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon|group=A}} !Bayan |- |{{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |{{sortname|Elona|Ndrecaj|nolink=1}}<ref name=":22">{{Cite web |date=4 Marso 2024 |title=What happened? The participation of Albania's representative in Miss World 2024 is postponed by one year |url=https://sot.com.al/lifestyle/fare-ndodhi-shtyhet-me-nje-vit-pjesemarrja-e-perfaqesueses-se-shqiperi-i648232 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250222235831/https://sot.com.al/lifestyle/fare-ndodhi-shtyhet-me-nje-vit-pjesemarrja-e-perfaqesueses-se-shqiperi-i648232/ |archive-date=22 Pebrero 2025 |access-date=9 Hunyo 2024 |website=Gazeta SOT |language=en}}</ref> |24 |[[Tirana]] |- |{{flagicon|Alemanya}} [[Alemanya]] |{{sortname|Silvia Dörre |Sanchez|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |first= |date=11 Abril 2025 |title=Introducing Miss World Germany 2025 |url=https://www.missworld.com/news/introducing-miss-world-germany-2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250417023857/https://www.missworld.com/news/introducing-miss-world-germany-2025 |archive-date=17 Abril 2025 |access-date=12 Abril 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref> |28 |[[Leipzig]] |- |{{flagicon|Angola}} [[Angola|Anggola]] |{{sortname|Nuria|Assis|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=8 Abril 2025 |title=Filha do músico Eddy Tussa é a representante de Angola no concurso Miss Mundo |language=pt |trans-title=Daughter of musician Eddy Tussa is Angola's representative in the Miss World contest |work=O Pais |url=https://www.opais.ao/sociedade/filha-do-musico-eddy-tussa-e-a-representante-de-angola-no-concurso-miss-mundo/ |url-status=live |access-date=28 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250425190018/https://www.opais.ao/sociedade/filha-do-musico-eddy-tussa-e-a-representante-de-angola-no-concurso-miss-mundo/ |archive-date=25 Abril 2025}}</ref> |30 |[[Luanda]] |- |{{Flagicon|Argentina}} [[Arhentina]] |{{sortname|Guadalupe |Alomar|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Zamora |first=Agustin |date=8 Disyembre 2024 |title=Miss Word Argentina: Celeste Richter terminó cuarta y Santa Fe coronó a su reina |trans-title=Miss World Argentina: Celeste Richter finished fourth and Santa Fe crowned its queen |url=https://diariondi.com/miss-universo-argentina-celeste-richter-termino-4-y-santa-fe-corono-a-su-reina/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220041110/https://diariondi.com/miss-world-argentina-celeste-richter-termino-tercer-finalista-y-santa-fe-corono-a-su-reina/ |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=9 Disyembre 2024 |website=Diario NDI |language=es-AR}}</ref> |20 |Santa Fe |- |{{flagicon|ARM}} [[Armenya]] |{{sortname|Adrine|Atshemyan|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=29 Abril 2025 |title=Գեղեցկուհին պետք է լինի նաեւ տաղանդավոր. «Միսս աշխարհ-2025» -ի Հայաստանի մասնակից |language=ar |trans-title=A beauty must also be talented: Armenia's participant in "Miss World-2025" |work=Aravot |url=https://www.aravot.am/2025/04/29/1484666/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250430024524/https://www.aravot.am/2025/04/29/1484666/ |archive-date=30 Abril 2025}}</ref> |19 |[[Ereban]] |- |{{flagicon|AUS}} [[Australya]] |{{sortname|Jasmine|Stringer|nolink=1}}<ref>{{Cite news |title=Gold Coast teacher crowned Miss World Australia 2023 |language=en |work=The Courier-Mail |url=https://www.couriermail.com.au/entertainment/gold-coast-teacher-jasmine-stringer-crowned-miss-world-australia-2023/news-story/7ed9efa0ad2e1af0f98c1025a5afe67e |access-date=6 Marso 2024 |archive-url=https://archive.today/20230819235831/https://www.couriermail.com.au/entertainment/gold-coast-teacher-jasmine-stringer-crowned-miss-world-australia-2023/news-story/7ed9efa0ad2e1af0f98c1025a5afe67e?amp&nk=e8e824929c5ec91a6a8fa0e424ee62ec-1692489520 |archive-date=19 Agosto 2023}}</ref> |27 |Gold Coast |- |{{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]] |{{sortname|Aklima Atika|Konika|nolink=1}}<ref>{{cite news |date=7 Mayo 2025 |title=Azra Mahmood secures Miss World Bangladesh 2025 license |language=en |work=The Daily Star |url=https://www.thedailystar.net/life-living/fashion-beauty/news/azra-mahmood-secures-miss-world-bangladesh-2025-license-3888986 |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250508072503/https://www.thedailystar.net/life-living/fashion-beauty/news/azra-mahmood-secures-miss-world-bangladesh-2025-license-3888986 |archive-date=8 Mayo 2025}}</ref> |26 |[[Dhaka]] |- |{{flagicon|CIV}} [[Côte d'Ivoire|Baybaying Garing]] |{{sortname|Fatoumata|Coulibaly|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Teye |first=Abigail |date=1 Abril 2025 |title=Fatoumata Coulibaly crowned Miss World Côte d'Ivoire 2025 |url=https://www.asaaseradio.com/fatoumata-coulibaly-crowned-miss-world-cote-divoire-2025/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250417084626/https://www.asaaseradio.com/fatoumata-coulibaly-crowned-miss-world-cote-divoire-2025/ |archive-date=17 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=Asaase Radio |language=en-US}}</ref> |21 |Gontougo |- |{{Flagdeco|BEL}} [[Belhika]] |{{sortname|Karen|Jansen|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=16 Pebrero 2025 |title=Qui est Karen Jansen, Miss Belgique 2025 ? (photo) |trans-title=Who is Karen Jansen, Miss Belgium 2025? (photo) |url=https://soirmag.lesoir.be/655708/article/2025-02-16/qui-est-karen-jansen-miss-belgique-2025-photo |archive-url=https://web.archive.org/web/20250321104526/https://soirmag.lesoir.be/655708/article/2025-02-16/qui-est-karen-jansen-miss-belgique-2025-photo |archive-date=21 Marso 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=Soirmag |language=fr}}</ref> |23 |Limburg |- |{{flagicon|BIZ}} [[Belize|Belis]] |{{sortname|Shayari|Morataya|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |first= |date=20 Pebrero 2025 |title=Miss World Belize at the 72nd Miss World Festival |url=https://www.missworld.com/news/miss-world-belize-at-the-72nd-miss-world-festival |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415152009/https://www.missworld.com/news/miss-world-belize-at-the-72nd-miss-world-festival |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref> |23 |Lungsod ng Belis |- |{{Flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] |Valeria Cannavò<ref>{{Cite web |date=24 Nobyembre 2024 |title=Venezuela tiene dos nuevas soberanas de la belleza: Miss Venezuela World, Valeria Cannavo y Miss International Venezuela, Alessandra Guillén |trans-title=Venezuela has two new beauty queens: Miss Venezuela World, Valeria Cannavo and Miss International Venezuela, Alessandra Guillén |url=https://noticiasvenevision.com/noticias/entretenimiento/venezuela-tiene-dos-nuevas-soberanas-de-la-belleza-miss-venezuela-world-valeria-cannavo-y-miss-international-venezuela-alessandra-guillen |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220005553/https://noticiasvenevision.com/noticias/entretenimiento/venezuela-tiene-dos-nuevas-soberanas-de-la-belleza-miss-venezuela-world-valeria-cannavo-y-miss-international-venezuela-alessandra-guillen |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=29 Nobyembre 2024 |website=Noticias Venevisión |language=en}}</ref> |24 |Maracay |- |{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]] |{{sortname|Huỳnh Trần|Ý Nhi|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |date=24 Hulyo 2023 |title=Thời trang đời thường tựa nàng thơ của nàng hậu Huỳnh Trần Ý Nhi |trans-title=Everyday fashion is like the muse of Queen Huynh Tran Y Nhi |url=https://thanhnien.vn/thoi-trang-tre/thoi-trang-doi-thuong-tua-nang-tho-cua-nang-hau-huynh-tran-y-nhi-185230724001530784.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220013012/https://thanhnien.vn/thoi-trang-tre/thoi-trang-doi-thuong-tua-nang-tho-cua-nang-hau-huynh-tran-y-nhi-185230724001530784.htm |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=7 Marso 2024 |website=Thanh Nien |language=vi}}</ref> |22 |Bình Định |- |{{flagicon|BIH}} [[Bosniya at Herzegovina|Bosnya at Hersegobina]] |{{sortname|Ena|Adrović|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=13 Abril 2025 |title=Nova Miss BiH je Ena Adrović iz Živinica |trans-title=The Miss Bosnia and Herzegovina competition for Miss World was held tonight in Živinice. |url=https://tuzlanski.ba/lifestyle/moda-i-ljepota/nova-miss-bih-je-ena-adrovic-iz-zivinica/990273 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250417082909/https://tuzlanski.ba/lifestyle/moda-i-ljepota/nova-miss-bih-je-ena-adrovic-iz-zivinica/990273 |archive-date=17 Abril 2025 |access-date=14 Abril 2025 |website=Tuzlanski.ba |language=hr}}</ref> |21 |Živinice |- |{{flagicon|BOT}} [[Botswana]] |{{sortname|Anicia|Gaothusi|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Kgweetsi |first=Otlarongwa |date=31 Marso 2024 |title=Gaothusi: A Beacon of Hope for Botswana |url=https://www.mmegi.bw/lifestyle/gaothusi-a-beacon-of-hope-for-botswana/news |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220020129/https://www.mmegi.bw/lifestyle/gaothusi-a-beacon-of-hope-for-botswana/news |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=7 Abril 2024 |website=Mmegi Online |language=en}}</ref> |22 |Tutume |- |{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |{{sortname|Jéssica|Pedroso|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=3 Setyembre 2024 |title=De faixa a coroa: Jéssica Pedroso, de São Paulo, vence Miss Brasil Mundo 2024; concurso homenageou Silvio Santos |trans-title=Jéssica Pedroso, from São Paulo, wins Miss Brazil World 2024; contest honored Silvio Santos |url=https://f5.folha.uol.com.br/colunistas/de-faixa-a-coroa/2024/09/jessica-pedroso-de-sao-paulo-vence-miss-brasil-mundo-2024-concurso-homenageou-silvio-santos.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220005927/https://f5.folha.uol.com.br/colunistas/de-faixa-a-coroa/2024/09/jessica-pedroso-de-sao-paulo-vence-miss-brasil-mundo-2024-concurso-homenageou-silvio-santos.shtml |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=4 Setyembre 2024 |website=Folha de S.Paulo |language=pt-BR}}</ref> |24 |[[São Paulo]] |- |{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] |{{sortname|Teodora|Miltenova|nolink=1}}<ref name="BGR252">{{Cite news |date=30 Abril 2025 |title=Експерт по киберсигурност и танцьорка стана "Мис Свят България" 2025 (СНИМКИ) |language=Bulgarian |trans-title=Cybersecurity expert and dancer becomes "Miss World Bulgaria 2025" (PHOTOS) |work=Actualno |url=https://www.actualno.com/showbusiness/ekspert-po-kibersigurnost-i-tanciorka-stana-mis-svjat-bylgarija-2025-snimki-news_2440480.html |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250430131356/https://www.actualno.com/showbusiness/ekspert-po-kibersigurnost-i-tanciorka-stana-mis-svjat-bylgarija-2025-snimki-news_2440480.html |archive-date=30 Abril 2025}}</ref> |24 |Petrich |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |{{sortname|Olga|Chavez|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Verduguez |first=Alejandra |date=29 Hunyo 2024 |title=La cruceña Olga Chávez es la nueva Miss Bolivia Mundo 2024 |trans-title=Olga Chávez from Santa Cruz is the new Miss Bolivia World 2024 |url=https://www.reduno.com.bo/tendencias/la-crucena-olga-chavez-es-la-nueva-miss-bolivia-mundo-2024-2024629223627 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220024813/https://www.reduno.com.bo/tendencias/la-crucena-olga-chavez-es-la-nueva-miss-bolivia-mundo-2024-2024629223627 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=30 Hunyo 2024 |website=Red Uno |language=es}}</ref> |21 |[[Santa Cruz de la Sierra]] |- |{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]] |{{sortname|Shubrainy|Dams|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |date=19 Hunyo 2023 |title=Shubrainy Dams gekroond tot 'Miss World Curaçao 2023' |trans-title=Shubrainy Dams crowned 'Miss World Curaçao 2023' |url=https://curacao.nu/shubrainy-dams-gekroond-tot-miss-world-curacao-2023/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220002759/https://curacao.nu/shubrainy-dams-gekroond-tot-miss-world-curacao-2023/ |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=10 Marso 2024 |website=Curacao.nu |language=nl}}</ref> |23 |Willemstad |- |{{flagicon|DEN}} [[Dinamarka]] |{{sortname|Emma|Heyst|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Nielsen |first=Soren |date=7 Setyembre 2024 |title=Mundlam bondepige i chok - kan blive Miss World |trans-title=Mundlam farmer girl in shock - could become Miss World |url=https://www.tv2nord.dk/frederikshavn/mundlam-bondepige-i-chok-kan-blive-miss-world |archive-url=https://web.archive.org/web/20250411030202/https://www.tv2nord.dk/frederikshavn/mundlam-bondepige-i-chok-kan-blive-miss-world |archive-date=11 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=TV2 Nord |language=da}}</ref> |22 |Sæby |- |{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] |{{sortname|Sandra|Alvarado|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Balseca |first=Ingrid |date=3 Hulyo 2023 |title=Sandra Alvarado: "Crecí en una familia en la que no se escucha lo urbano" |language=es |trans-title=Sandra Alvarado: “I grew up in a family in which urban things were not heard” |work=Diario Expreso |url=https://www.expreso.ec/ocio/sandra-alvarado-creci-familia-escucha-urbano-165637.html |url-status=live |access-date=10 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230812040349/https://www.expreso.ec/ocio/sandra-alvarado-creci-familia-escucha-urbano-165637.html |archive-date=12 Agosto 2023}}</ref> |24 |Santo Domingo |- |{{flagicon|SLV}} [[El Salvador]] |{{sortname|Sofía|Estupinián|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Barrera |first=J. |date=28 Marso 2025 |title=Experiodista de “4 Visión” representará a El Salvador en Miss Mundo |trans-title=No se permite copiar contenido de esta página. |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/experiodista-4-vision-representara-el-salvador-en-miss-mundo/1209223/2025/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250418203349/https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/experiodista-4-vision-representara-el-salvador-en-miss-mundo/1209223/2025/ |archive-date=18 Abril 2025 |access-date=31 Marso 2025 |website=Noticias de El Salvador |language=es}}</ref> |25 |Santa Ana |- |{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]] |{{sortname|Amy|Scott|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Mitchell |first=Robert |date=14 Abril 2025 |title=Miss Scotland Amy Scott made her catwalk debut in New York City |language=en |website=Daily Record |url=https://pocoscom.com/miss-portugal-passa-ferias-em-pocos-de-caldas/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416102504/https://www.dailyrecord.co.uk/in-your-area/lanarkshire/miss-scotland-amy-scott-made-35046838 |archive-date=16 Abril 2025}}</ref> |24 |Strathaven |- |{{flagicon|SLO}} [[Eslobenya]] |{{sortname|Alida|Tomanič|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=21 Setyembre 2023 |title=Miss Slovenije 2023 je 19-letna Alida Tomanič |trans-title=Miss Slovenia 2023 is 19-year-old Alida Tomanič |url=https://www.24ur.com/popin/domaca-scena/kdo-bo-miss-slovenije-2023.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220010926/https://www.24ur.com/popin/domaca-scena/kdo-bo-miss-slovenije-2023.html |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=10 Marso 2024 |website=24UR |language=sl}}</ref> |20 |Ptuj |- |{{flagicon|SPA}} [[Espanya]] |{{sortname|Corina|Mrazek|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Quiles |first=Raúl Sánchez |date=7 Mayo 2023 |title=Una tinerfeña es la más guapa de España y aspira a convertirse en Miss Mundo |trans-title=A woman from Tenerife is the most beautiful in Spain and aspires to become Miss World |url=https://www.eldia.es/tenerife/2023/05/07/tinerfena-guapa-espana-aspira-convertirse-87028813.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220040440/https://www.eldia.es/tenerife/2023/05/07/tinerfena-guapa-espana-aspira-convertirse-87028813.html |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=14 Marso 2024 |website=El Dia |language=es}}</ref> |22 |Los Realejos |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |{{sortname|Athenna |Crosby|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Sadosh |first=Raj |date=19 Nobyembre 2024 |title=Athenna Crosby crowned Miss World America at beauty pageant organised by Punjab-origin couple in US |url=https://www.tribuneindia.com/news/diaspora/athenna-crosby-crowned-miss-world-america-at-beauty-pageant-organised-by-punjab-origin-couple-in-us/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416161931/https://www.tribuneindia.com/news/diaspora/athenna-crosby-crowned-miss-world-america-at-beauty-pageant-organised-by-punjab-origin-couple-in-us/ |archive-date=16 Abril 2025 |access-date=22 Nobyembre 2024 |website=The Tribune |language=en}}</ref> |26 |[[Talaan ng mga lungsod at bayan sa California|San Jose]] |- |{{flagicon|EST}} [[Estonia|Estonya]] |{{sortname|Eliise|Randmaa|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Veidemann-Makko |first=Anna-Maria |date=23 Agosto 2023 |title=Kadrioru loss täitus missiiluga! Miss World Estonia 2023 on tegus IT-spetsialist Eliise Randmaa: "Tahan tõestada, et miss ei ole kõndiv riidepuu!" |language=ee |trans-title=Kadrioru Castle was filled with missiles! Miss World Estonia 2023 is a busy IT specialist Eliise Randmaa: "I want to prove that Miss is not a walking hanger!" |work=Õhtuleht |url=https://www.ohtuleht.ee/elu/1090949/ol-video-ja-uhke-galerii-kadrioru-loss-taitus-missiiluga-miss-world-estonia-2023-on-tegus-it-spetsialist-eliise-randmaa-tahan-toestada-et-miss-ei-ole-kondiv-riidepuu |url-status=live |access-date=14 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230827103535/https://www.ohtuleht.ee/elu/1090949/ol-video-ja-uhke-galerii-kadrioru-loss-taitus-missiiluga-miss-world-estonia-2023-on-tegus-it-spetsialist-eliise-randmaa-tahan-toestada-et-miss-ei-ole-kondiv-riidepuu |archive-date=27 Agosto 2023}}</ref> |24 |Türi |- |{{Flagicon|Ethiopia}} [[Ethiopia|Etiyopiya]] |{{sortname|Hasset |Dereje|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Rifai |date=18 Pebrero 2025 |title=7 Potret Hasset Dereje Miss World Ethiopia 2025, Sweet Abis! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/muhammad-ayub-rifai/potret-hasset-dereje-miss-world-ethiopia-2025-c1c2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416093915/https://www.idntimes.com/men/ladies/muhammad-ayub-rifai/potret-hasset-dereje-miss-world-ethiopia-2025-c1c2 |archive-date=16 Abril 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |19 |[[Adis Abeba]] |- |{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]] |{{sortname|Millie-Mae|Adams|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Jones |first=John |date=19 Abril 2023 |title=Woman whose alopecia made her afraid to leave her house is crowned Miss Wales |language=en |work=Wales Online |url=https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/woman-alopecia-cardiff-miss-wales-26721252 |url-status=live |access-date=14 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811203017/https://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/woman-alopecia-cardiff-miss-wales-26721252 |archive-date=11 Agosto 2023}}</ref> |22 |[[Cardiff]] |- |{{flagdeco|GHA}} [[Ghana|Gana]] |{{sortname|Jutta|Pokuah|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Arthur |first=Portia |date=30 Marso 2025 |title=UPSA Student Jutta Pokuah Addo Beats GMB's Naa Ayeley To Win Miss Ghana 2025 |url=https://yen.com.gh/entertainment/style/280491-upsa-student-jutta-pokuah-addo-beats-gmbs-naa-ayeley-win-ghana-2025/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250331014648/https://yen.com.gh/entertainment/style/280491-upsa-student-jutta-pokuah-addo-beats-gmbs-naa-ayeley-win-ghana-2025/ |archive-date=31 Marso 2025 |access-date=31 Marso 2025 |website=YEN News |language=en}}</ref> |20 |[[Accra]] |- |{{flagicon|GNQ}} [[Gineang Ekwatoriyal]] |{{sortname|Estela|Nguema|nolink=1}}<ref name=":3">{{cite news |last=Elugu |first=Rubén Darío Ndumu Bengono |title=La belleza de Akurenam representará a Guinea Ecuatorial en Miss Mundo 2024 |language=es |trans-title=The beauty from Akurenam will represent Equatorial Guinea in Miss World 2024 |work=Ahora EG |url=https://ahoraeg.com/cultura/2023/09/04/la-belleza-de-akurenam-representara-a-guinea-ecuatorial-en-miss-mundo-2024/ |url-status=live |access-date=14 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230905093420/https://ahoraeg.com/cultura/2023/09/04/la-belleza-de-akurenam-representara-a-guinea-ecuatorial-en-miss-mundo-2024/amp/ |archive-date=5 Setyembre 2023}}</ref> |23 |Acurenam |- |{{Flagicon|GRC}} [[Gresya]] |Stella Michialidou<ref>{{cite web |date=14 Disyembre 2024 |title=Καλλιστεία 2024: Ποιες πήραν τους τίτλους Star & Miss Hellas, Miss Young |url=https://www.star.gr/lifestyle/celebrities/676401/kallisteia-2024-aytes-einai-oi-star-miss-hellas-miss-young |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241214024446/https://www.star.gr/lifestyle/celebrities/676401/kallisteia-2024-aytes-einai-oi-star-miss-hellas-miss-young |archive-date=14 Disyembre 2024 |access-date=23 Marso 2025 |work=Star.Gr |language=el}}</ref> |23 |[[Tesalonica]] |- |{{flagicon|GLP|local}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] |{{sortname|Noémie|Milne|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=4 Disyembre 2024 |title=Noëmie Milne, candidate à Miss World 2025 |trans-title=Noëmie Milne, Miss World 2025 candidate |url=https://www.guadeloupe.franceantilles.fr/actualite/culture/noemie-milne-candidate-a-miss-world-2025-1014239.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20250222235806/https://www.guadeloupe.franceantilles.fr/actualite/culture/noemie-milne-candidate-a-miss-world-2025-1014239.php |archive-date=22 Pebrero 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=France-Antilles |language=fr-FR}}</ref> |26 |Baie Mahault |- |{{flagicon|GUI}} [[Guinea|Guniya]] |{{sortname|Kadiatou|Savané|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=16 Setyembre 2024 |title=Kadiatou Savané élue Miss Guinée Ghana 2024 |language=fr |trans-title=Kadiatou Savané elected Miss Guinea Ghana |work=Tabouleinfos |url=https://tabouleinfos.com/index.php/kadiatou-savane-elue-miss-guinee-ghana-2024/ |url-status=live |access-date=29 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250120213046/https://tabouleinfos.com/index.php/kadiatou-savane-elue-miss-guinee-ghana-2024/ |archive-date=20 Enero 2025}}</ref> |25 |[[Conakry]] |- |{{flagicon|GUA}} [[Guatemala|Guwatemala]] |{{sortname|Jeymi|Escobedo|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Martínez |first=Belinda S. |date=1 Mayo 2024 |title=En vivo: Coronan a las representantes de Miss Mundo, Miss Grand International, Miss International y Reina Hispanoamérica |trans-title=Live: The representatives of Miss World, Miss Grand International, Miss International and Reina Hispanoamérica are crowned |url=https://www.prensalibre.com/vida/escenario/en-vivo-comienza-el-miss-guatemala-contest-2024/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250225002457/https://www.prensalibre.com/vida/escenario/en-vivo-comienza-el-miss-guatemala-contest-2024/ |archive-date=25 Pebrero 2025 |access-date=6 Mayo 2024 |website=Prensa Libre |language=es-GT}}</ref> |18 |Suchitepéquez |- |{{Flagicon|Guyana}} [[Guyana]] |{{sortname|Zalika |Samuels|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=17 Enero 2025 |title=Zalika Samuels Crowned Miss World Guyana 2024 |url=https://ncnguyana.com/2023/zalika-samuels-crowned-miss-world-guyana-2024/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415020847/https://ncnguyana.com/2023/zalika-samuels-crowned-miss-world-guyana-2024/ |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=NCN Guyana |language=en-US}}</ref> |21 |Linden |- |{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] |{{sortname|Tahje|Bennett|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=7 Setyembre 2024 |title=Tahje Bennett triumphs in second shot at Miss Ja World title |url=https://jamaica-gleaner.com/article/entertainment/20240907/tahje-bennett-triumphs-second-shot-miss-ja-world-title#google_vignette |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240907105035/https://jamaica-gleaner.com/article/entertainment/20240907/tahje-bennett-triumphs-second-shot-miss-ja-world-title#google_vignette |archive-date=7 Setyembre 2024 |access-date=8 Setyembre 2024 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |24 |[[:en:Kingston|Kingston]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |{{sortname|Kiata|Tomita|nolink=1}}<ref>{{cite news |date=2 Oktubre 2024 |title=世界最大規模ミスコン『ミス・ワールド』日本代表に冨田キアナさん ケンブリッジ大学大学院→現京都大学大学院生の才色兼備 |language=ja |trans-title=Kiana Tomita, a graduate student at the University of Cambridge and currently a graduate student at Kyoto University, will represent Japan in the world’s largest beauty pageant, Miss World |work=Oricon News |url=https://www.oricon.co.jp/news/2347444/full/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241002105936/https://www.oricon.co.jp/news/2347444/full/ |archive-date=2 Oktubre 2024}}</ref> |28 |[[Tokyo]] |- |{{flagicon|HAI}} [[Haiti|Hayti]] |{{sortname|Christee|Guirand|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Bazile |first=Esther Kimberly |date=9 Setyembre 2024 |title=Christee Guirand couronnée Miss World Haïti 2024, Shaika Cadet élue Miss Supra Global |trans-title=Christee Guirand crowned Miss World Haiti 2024, Shaika Cadet elected Miss Supra Global |url=https://lenouvelliste.com/article/250132/christee-guirand-couronnee-miss-world-haiti-2024-shaika-cadet-elue-miss-supra-global |access-date=23 Marso 2025 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref> |24 |[[Puerto Principe|Port-au-Prince]] |- |{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] |{{sortname|Shania|Ballester|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=23 Marso 2024 |title=Shania Ballester crowned Miss Gibraltar 2024 |url=https://www.gbc.gi/news/shania-ballester-crowned-miss-gibraltar-2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250506053450/https://www.gbc.gi/news/shania-ballester-crowned-miss-gibraltar-2024 |archive-date=6 Mayo 2025 |access-date=24 Marso 2024 |website=GBC |language=en}}</ref> |19 |Hibraltar |- |{{flagicon|NIR}} [[Hilagang Irlanda]] |{{sortname|Hannah|Johns|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Rice |first=Jessica |date=28 Mayo 2024 |title=Belfast nurse crowned Miss Northern Ireland 2024 |language=en-GB |work=Belfast Telegraph |url=https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/belfast-nurse-crowned-miss-northern-ireland-2024/a1333445370.html |access-date=29 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220011357/https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/belfast-nurse-crowned-miss-northern-ireland-2024/a1333445370.html |archive-date=20 Pebrero 2025 |issn=0307-1235}}</ref> |25 |[[Lisburn]] |- |{{flagicon|MKD}} [[Hilagang Masedonya]] |{{sortname|Charna |Nevzati|nolink=1}}<ref name=":4" /> |20 |[[Skopje]] |- |{{Flagicon|HON}} [[Honduras]] |{{sortname|Izza |Sevilla|nolink=1}}<ref>{{cite news |date=5 Nobyembre 2024 |title=Izza Sevilla ceibena alista para conquistar miss mundo |language=es |trans-title=Izza Sevilla, the Ceibeña who is preparing to conquer Miss World |work=La Prensa |url=https://www.laprensa.hn/fotogalerias/farandula/izza-sevilla-ceibena-alista-para-conquistar-miss-mundo-EC22462655 |access-date=22 Nobyembre 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220025034/https://www.laprensa.hn/fotogalerias/farandula/izza-sevilla-ceibena-alista-para-conquistar-miss-mundo-EC22462655#image-1 |archive-date=20 Pebrero 2025}}</ref> |18 |La Ceiba |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |{{sortname|Nandini|Gupta|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=19 Abril 2023 |title=Your background doesn't matter, it is who you become: Miss India World 2023 Nandini Gupta |language=en |work=Deccan Herald |url=https://www.deccanherald.com/india/your-background-doesnt-matter-it-is-who-you-become-miss-india-world-2023-nandini-gupta-1211112.html |access-date=14 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241127083318/https://www.deccanherald.com/india/your-background-doesnt-matter-it-is-who-you-become-miss-india-world-2023-nandini-gupta-1211112.html |archive-date=27 Nobyembre 2024}}</ref> |20 |Kota |- |{{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]] |{{sortname|Monica Kezia|Sembiring|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Faizin |first=Eco |date=30 Mayo 2024 |title=Sosok Monica Sembiring, Putri Sumut Juara Miss Indonesia 2024 |trans-title=The figure of Monica Sembiring, Princess of North Sumatra, Miss Indonesia 2024 Champion |url=https://www.suara.com/news/2024/05/30/071242/sosok-monica-sembiring-putri-sumut-juara-miss-indonesia-2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220021805/https://www.suara.com/news/2024/05/30/071242/sosok-monica-sembiring-putri-sumut-juara-miss-indonesia-2024 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=30 Mayo 2024 |website=Suara |language=id}}</ref> |22 |Karo |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |{{sortname|Charlotte|Grant|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=22 Mayo 2025 |title=Miss England withdraws from Miss World 2025 |url=https://www.adaderana.lk/news.php?nid=108754 |access-date=22 Mayo 2025 |website=Ada Derana |language=en}}</ref> |25 |[[Liverpool]] |- |{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] |{{sortname|Jasmine|Gerhardt|nolink=1}}<ref>{{cite web |last=Becker |first=Kendra |date=5 Nobyembre 2023 |title=Miss Dublin Jasmine Gerhardt crowned the winner of Miss Ireland 2023 |url=https://goss.ie/showbiz/miss-dublin-jasmine-gerhardt-crowned-the-winner-of-miss-ireland-2023-357794 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110185548/https://goss.ie/showbiz/miss-dublin-jasmine-gerhardt-crowned-the-winner-of-miss-ireland-2023-357794 |archive-date=10 Nobyembre 2023 |access-date=14 Marso 2024 |website=Goss.ie}}</ref> |25 |[[Dublin]] |- |{{flagicon|ITA}} [[Italya]] |{{sortname|Chiara|Esposito|nolink=1}}<ref>{{Cite news |title=Miss Mondo Italia è campana: Chiara Esposito, 20 anni, di Curti, in provincia di Caserta |language=it |trans-title=Miss World Italy is from Campania: Chiara Esposito, 20 years old, from Curti, in the province of Caserta |work=Corriere della Sera |url=https://napoli.corriere.it/notizie/cronaca/23_giugno_12/miss-mondo-italia-e-campana-chiara-esposito-20-anni-di-curti-in-provincia-di-caserta-e54f52d2-3295-4605-9b1d-883e76723xlk.shtml |url-status=live |access-date=14 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230812020830/https://napoli.corriere.it/notizie/cronaca/23_giugno_12/miss-mondo-italia-e-campana-chiara-esposito-20-anni-di-curti-in-provincia-di-caserta-e54f52d2-3295-4605-9b1d-883e76723xlk.shtml |archive-date=12 Agosto 2023}}</ref> |21 |[[Curti, Campania|Curti]] |- |{{flagicon|CAM}} [[Kambodya]] |{{sortname|Julia |Russell|nolink=1}}<ref name="JuliaRussel">{{cite news |date=31 Marso 2025 |title=(វីដេអូ) អបអរ! កូនខ្មែរកាត់អង់គ្លេស រ៉ូសស្យែល ហ្សូលីយ៉ា ក្លាយជាម្ចាស់មកុដថ្មី Miss World Cambodia 2025 ស័ក្ដិសមទាំងសម្រស់ និង សមត្ថភាព |language=Khmer |trans-title=(Video) Congratulations! Khmer-English girl, Russell Julia, becomes the new Miss World Cambodia 2025 crown holder, worthy of both beauty and ability |work=Popular |url=https://www.popular.com.kh/វីដេអូ-អបអរ-កូនខ្មែរកាត/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250404184224/https://www.popular.com.kh/%E1%9E%9C%E1%9E%B8%E1%9E%8A%E1%9F%81%E1%9E%A2%E1%9E%BC-%E1%9E%A2%E1%9E%94%E1%9E%A2%E1%9E%9A-%E1%9E%80%E1%9E%BC%E1%9E%93%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A%E1%9E%80%E1%9E%B6%E1%9E%8F/ |archive-date=4 Abril 2025}}</ref> |18 |[[Nom Pen]] |- |{{flagicon|CMR}} [[Kamerun]] |{{sortname|Ndoun Issie|Princesse|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Ama |first=Emile |date=15 Agosto 2024 |title=Princesse Issie, à la conquête de la couronne de Miss Monde |language=fr |trans-title=Princess Issie, in search of the Miss World crown |website=Le Bled Parle |url=https://www.lebledparle.com/princesse-issie-a-la-conquete-de-la-couronne-de-miss-monde/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416092543/https://www.lebledparle.com/princesse-issie-a-la-conquete-de-la-couronne-de-miss-monde/ |archive-date=16 Abril 2025}}</ref> |24 |Littoral |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |{{sortname|Emma|Morrison|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Benchetrit |first=Jenna |date=18 Nobyembre 2025 |orig-date=16 Nobyembre 2025 |title=Emma Morrison is the first Indigenous woman to win Miss World Canada |language=en |work=CBC |url=https://www.cbc.ca/news/entertainment/emma-morrison-miss-world-canada-1.6654132 |url-status=live |access-date=19 Disyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221211193827/https://www.cbc.ca/news/entertainment/emma-morrison-miss-world-canada-1.6654132 |archive-date=11 Disyembre 2022}}</ref> |24 |Chapleau |- |{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]] |{{sortname|Jada |Ramoon|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Gallego |first=Shanda |date=5 Abril 2025 |title=Ousted pageant contestant speaks out on Miss World Cayman fallout |url=https://www.caymancompass.com/2025/04/05/ousted-pageant-contestant-speaks-out-on-miss-world-cayman-fallout/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250422085252/https://www.caymancompass.com/2025/04/05/ousted-pageant-contestant-speaks-out-on-miss-world-cayman-fallout/ |archive-date=22 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=Cayman Compass |language=en}}</ref> |26 |Bodden Town |- |{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]] |{{sortname|Sabina|Idrissova|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=15 Disyembre 2023 |title="Мисс Казахстан-2023" Сабина Идрисова: что известно о первой красавице страны? Фото |trans-title="Miss Kazakhstan 2023" Sabina Idrisova: what is known about the country's first beauty? Photo |url=https://ru.sputnik.kz/20231215/miss-kazakhstan-2023-sabina-idrisova-chto-izvestno-o-pervoy-krasavitse-strany-foto-40959463.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220010153/https://ru.sputnik.kz/20231215/miss-kazakhstan-2023-sabina-idrisova-chto-izvestno-o-pervoy-krasavitse-strany-foto-40959463.html |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=29 Mayo 2024 |website=Sputnik Казахстан |language=ru}}</ref> |22 |[[Astana]] |- |{{Flagicon|KEN}} [[Kenya]] |{{sortname|Grace|Ramtu|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Chebet |first=Molly |date=12 Agosto 2024 |title=Grace Ramtu: The story behind Kenya's Miss World winner |url=https://www.standardmedia.co.ke/sports/fashion-beauty/article/2001500775/grace-ramtu-the-story-behind-kenyas-miss-world-winner |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220030706/http://www.standardmedia.co.ke/sports/fashion-beauty/article/2001500775/grace-ramtu-the-story-behind-kenyas-miss-world-winner |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=24 Agosto 2024 |website=The Standard |language=en}}</ref> |25 |[[Nairobi]] |- |{{Flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]] |{{sortname|Aizhan |Chanacheva|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Osmonalieva |first=Baktygul |date=6 Mayo 2025 |title=Miss Kyrgyzstan 2025 to represent country at Miss World 2025 pageant |url=https://24.kg/english/328316_Miss_Kyrgyzstan_2025_to_represent_country_at_Miss_World_2025_pageant/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250507182413/https://24.kg/english/328316_Miss_Kyrgyzstan_2025_to_represent_country_at_Miss_World_2025_pageant/ |archive-date=7 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=24.kg |language=en-US}}</ref> |26 |Naryn |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |{{sortname|Catalina|Quintero|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |first= |date=15 Agosto 2023 |title=Norte de Santander, princesa Miss Mundo Colombia |trans-title=Norte de Santander, princess Miss World Colombia |url=https://www.laopinion.com.co/la-o/norte-de-santander-princesa-miss-mundo-colombia |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220023629/https://www.laopinion.co/la-o/norte-de-santander-princesa-miss-mundo-colombia |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=23 Marso 2024 |website=La Opinión |language=es-co}}</ref> |24 |[[Bogotá]] |- |{{Flagicon|CRO}} [[Croatia|Kroasya]] |{{sortname|Tomislava|Dukić|nolink=1}}<ref>{{cite news |date=27 Nobyembre 2023 |title=Miss Hrvatske je Tomislava Dukić iz Tomislavgrada: Fitness i putovanja njena su strast, a posebno je vezana i za Split |language=hr |trans-title=Miss Croatia is Tomislava Dukić from Tomislavgrad: Fitness and traveling are her passion, and she is especially connected to Split |work=Slobodna Dalmacija |url=https://slobodnadalmacija.hr/scena/showbiz/nova-miss-hrvatske-je-tomislava-dukic-iz-tomislavgrada-zavrsila-je-kinezioloski-fakultet-u-splitu-a-obozava-putovati-1342682 |url-status=live |access-date=23 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231221052647/https://slobodnadalmacija.hr/scena/showbiz/nova-miss-hrvatske-je-tomislava-dukic-iz-tomislavgrada-zavrsila-je-kinezioloski-fakultet-u-splitu-a-obozava-putovati-1342682 |archive-date=21 Disyembre 2023}}</ref> |26 |Tomislavgrad |- |{{flagicon|LAT}} [[Letonya]] |{{sortname|Marija|Mišurova|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=18 Abril 2025 |title=Vai Latvijas Skaistule var sasniegt karikatūras kaķa popularitāti |language=Latvian |trans-title=Can the Latvian Beauty reach the popularity of the cartoon cat? |website=Pravda |url=https://latvia.news-pravda.com/world/2025/04/18/38641.html |url-status=live |access-date=28 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250423025226/https://latvia.news-pravda.com/world/2025/04/18/38641.html |archive-date=23 Abril 2025}}</ref> |17 |[[Riga]] |- |{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] |{{sortname|Nada|Koussa|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=28 Hulyo 2024 |title=Lebanon crowns Nada Koussa as Miss Lebanon 2024 |url=https://www.lbcgroup.tv/news/lebanon-news/786335/lbci-lebanon-articles/en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220024006/https://www.lbcgroup.tv/news/lebanon-news/786335/lbci-lebanon-articles/en |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=28 Hulyo 2024 |website=LBCI |language=en}}</ref> |26 |Rahbeh |- |{{flagicon|MAD}} [[Madagascar|Madagaskar]] |{{sortname|Cyria|Temagnombe|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Rakotoarivelo |first=Julian |date=30 Setyembre 2024 |title=Concours de beauté : Cyria Olivine Temagnombe sacrée Miss Madagascar 2024 |trans-title=Beauty contest: Cyria Olivine Temagnombe crowned Miss Madagascar 2024 |url=https://midi-madagasikara.mg/concours-de-beaute-cyria-olivine-temagnombe-sacree-miss-madagascar-2024/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220023512/https://midi-madagasikara.mg/concours-de-beaute-cyria-olivine-temagnombe-sacree-miss-madagascar-2024/ |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=1 Oktubre 2024 |website=Midi Madagasikara |language=fr-FR}}</ref> |22 |Androy |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |{{sortname|Saroop|Roshi|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Unto |first=Ricardo |date=26 Agosto 2023 |title=Perak's Saroop wins Miss World Malaysia 2023 |language=en |work=Daily Express Malaysia |url=https://www.dailyexpress.com.my/news/218855/perak-s-saroop-wins-miss-world-malaysia-2023/ |url-status=live |access-date=23 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230902132437/https://www.dailyexpress.com.my/news/218855/perak-s-saroop-wins-miss-world-malaysia-2023/ |archive-date=2 Setyembre 2023}}</ref> |26 |[[Perak]] |- |{{flagicon|MLT}} [[Malta]] |{{sortname|Martine|Cutajar|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Calleja |first=Laura |date=23 Agosto 2023 |title=Martine Cutajar: 'My biggest challenge has definitely been building my confidence and believing that I am not inferior to others' |url=https://www.maltatoday.com.mt/lifestyle/question_and_answer/124542/martine_cutajar_my_biggest_challenge_has_definitely_been_building_my_confidence_and_believing_that_i_am_not_inferior_to_others |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220005020/https://www.maltatoday.com.mt/lifestyle/question_and_answer/124542/martine_cutajar_my_biggest_challenge_has_definitely_been_building_my_confidence_and_believing_that_i_am_not_inferior_to_others |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=23 Marso 2024 |website=Malta Today |language=en}}</ref> |25 |Attard |- |{{Flagicon image|Flag-of-Martinique.svg}} [[Martinika]] |{{sortname|Aurélie |Joachim|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=1 Abril 2025 |title=Aurélie Joachim en route pour Miss Monde |language=fr |trans-title=Aurélie Joachim on her way to Miss World |website=ATV - C’est ma Télé! |url=https://viaatv.tv/aurelie-joachim-en-route-pour-miss-monde/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250401230200/https://viaatv.tv/aurelie-joachim-en-route-pour-miss-monde/ |archive-date=1 Abril 2025}}</ref> |27 |Ducos |- |{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |{{sortname|Wenna|Rumnah|nolink=1}}<ref name="KIMJOS">{{Cite news |last=Seetamonee |first=Rajmeela |date=23 Abril 2025 |title=Miss World Mauritius : Wenna Rumnah remplace Kimberley Joseph |language=fr |trans-title=Miss World Mauritius: Wenna Rumnah replaces Kimberley Joseph |website=Le Défi Media Group |url=https://defimedia.info/miss-world-mauritius-wenna-rumnah-remplace-kimberley-joseph |access-date=28 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250424054605/https://defimedia.info/miss-world-mauritius-wenna-rumnah-remplace-kimberley-joseph |archive-date=24 Abril 2025}}</ref> |22 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |{{sortname|Maryely|Leal|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Espinoza |first=Fernando |date=3 Agosto 2024 |title=La sinaloense Maryely Leal es la nueva Miss Mundo México |trans-title=Sinaloa native Maryely Leal is the new Miss World Mexico |url=https://www.noroeste.com.mx/entretenimiento/espectaculos/la-sinaloense-maryely-leal-es-la-nueva-miss-mundo-mexico-AF8160277 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220030232/https://www.noroeste.com.mx/entretenimiento/espectaculos/la-sinaloense-maryely-leal-es-la-nueva-miss-mundo-mexico-AF8160277 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=4 Agosto 2024 |website=Noroeste |language=es-MX}}</ref> |28 |Guasave |- |{{flagicon|MDA}} [[Moldabya]] |{{sortname|Anghelina|Chitaica|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=15 Marso 2025 |title=Angelina Chitaica va reprezenta Republica Moldova la Miss World 2025 |trans-title=Angelina Chitaica will represent the Republic of Moldova at Miss World 2025 |url=https://ziuadeazi.md/stiri/angelina-chitaica-va-reprezenta-republica-moldova-la-miss-world-2025/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415022716/https://ziuadeazi.md/stiri/angelina-chitaica-va-reprezenta-republica-moldova-la-miss-world-2025/ |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=23 Marso 2025 |website=Ziuadeazi |language=ro-ro}}</ref> |22 |Tiraspol |- |{{flagicon|MGL}} [[Mongolya]] |{{sortname|Erdenesuvd |Batyabar|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=3 Abril 2025 |title="Miss World-Mongolia" тэмцээний үндэсний ялагчаар Б.Эрдэнэсувд тодорчээ |trans-title=B. Erdenesuvd was declared the national winner of the "Miss World-Mongolia" competition. |url=https://chig.mn/news/3/single/11567 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415021521/https://chig.mn/news/3/single/11567 |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=4 Abril 2025 |website=Chig.mn |language=mn}}</ref> |22 |[[Ulan Bator]] |- |{{flagicon|Montenegro}} [[Montenegro]] |{{sortname|Andrea |Nikolić|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=31 Marso 2025 |title=Podgoričanka Andrea Nikolić je nova mis Crne Gore |trans-title=Andrea Nikolić from Podgorica is the new Miss Montenegro |url=https://www.cdm.me/zabava/showbiz/podgoricanka-andrea-nikolic-je-nova-mis-crne-gore/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250331205656/https://www.cdm.me/zabava/showbiz/podgoricanka-andrea-nikolic-je-nova-mis-crne-gore/ |archive-date=31 Marso 2025 |access-date=1 Abril 2025 |website=Cafe del Montenegro |language=en-US}}</ref> |21 |[[Podgorica]] |- |{{flagicon|MYA}} [[Myanmar]] |{{sortname|Khisa|Khin|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=10 Marso 2025 |title=Khisa Khin wins Miss World Myanmar 2025 Crown |url=https://www.gnlm.com.mm/khisa-khin-wins-miss-world-myanmar-2025-crown/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250417000526/https://www.gnlm.com.mm/khisa-khin-wins-miss-world-myanmar-2025-crown/ |archive-date=17 Abril 2025 |access-date=12 Marso 2025 |website=Global New Light Of Myanmar |language=en-US}}</ref> |17 |Kyauktaga |- |{{flagicon|Namibia}} [[Namibia|Namibya]] |{{sortname|Selma|Kamanya|nolink=1}}<ref name="Namibia">{{cite news |author=Michael Kayunde |date=14 Abril 2024 |title=Selma Kamanya, Miss Namibia 2018, to Represent Country at Miss World Pageant in India in May |language=en |work=Namibian Sun |url=https://www.namibiansun.com/art-and-entertainment/selma-kamanya-miss-namibia-2018-to-represent-country-at-miss-world-pageant-in-india-in-may2025-04-14 |access-date=15 Abril 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250422130347/https://www.namibiansun.com/art-and-entertainment/selma-kamanya-miss-namibia-2018-to-represent-country-at-miss-world-pageant-in-india-in-may2025-04-14 |archive-date=22 Abril 2025}}</ref> |28 |[[Windhoek]] |- |{{NPL}} |{{sortname|Srichchha|Pradhan|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=27 Mayo 2023 |title=Srichchha Pradhan crowned Miss Nepal 2023 |language=en |work=The Kathmandu Post |url=https://kathmandupost.com/national/2023/05/27/srichchha-pradhan-crowned-miss-nepal-2023 |url-status=live |access-date=23 Marso 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230605063617/https://kathmandupost.com/national/2023/05/27/srichchha-pradhan-crowned-miss-nepal-2023 |archive-date=5 Hunyo 2023}}</ref> |25 |[[Katmandu|Kathmandu]] |- |{{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] |{{sortname|Raimi |Mojisola|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Olarinre |first=Akinyemi |date=5 Abril 2025 |title=PHOTOS: Miss Osun emerges winner of Miss World Nigeria 2025 |url=https://www.pulse.ng/articles/lifestyle/photos-miss-osun-emerges-winner-of-miss-world-nigeria-2025-2025040514563221798 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250420184650/https://www.pulse.ng/articles/lifestyle/photos-miss-osun-emerges-winner-of-miss-world-nigeria-2025-2025040514563221798 |archive-date=20 Abril 2025 |access-date=5 Abril 2025 |website=Pulse Nigeria |language=en}}</ref> |24 |Osun |- |{{Flagicon|Nicaragua}} [[Nikaragwa]] |{{sortname|Virmania|Rodríguez|nolink=1}}<ref name="Nicaragua" /> |23 |El Jicaral |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |{{sortname|Samantha|Poole|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=9 Mayo 2025 |title=Đối thủ cũ của Thanh Thủy gây chú ý ở Hoa hậu Thế giớ |language=vi |trans-title=Thanh Thuy's old rival attracts attention at Miss World |website=Báo điện tử Tiền Phong |url=https://tienphong.vn/doi-thu-cu-cua-thanh-thuy-gay-chu-y-o-hoa-hau-the-gioi-post1740779.tpo |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250512225052/https://tienphong.vn/doi-thu-cu-cua-thanh-thuy-gay-chu-y-o-hoa-hau-the-gioi-post1740779.tpo |archive-date=12 Mayo 2025}}</ref> |22 |Whangārei |- |{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] |{{sortname|Jane|Knoester|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Mizero |first=Brenda |date=16 Abril 2024 |title=Byinshi kuri Jane Knoester w’imyaka 18 uzahagararira u Buholandi muri Miss World 2025 |url=https://inyarwanda.com/inkuru/141946/byinshi-kuri-jane-knoester-wimyaka-18-uzahagararira-u-buholandi-muri-miss-world-2025-amafo-141946.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220034417/https://inyarwanda.com/inkuru/141946/byinshi-kuri-jane-knoester-wimyaka-18-uzahagararira-u-buholandi-muri-miss-world-2025-amafo-141946.html |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=18 Hulyo 2024 |website=Inyarwanda.com |language=rw}}</ref> |19 |[[Ang Haya]] |- |{{flagicon|PAN}} [[Panama]] |{{sortname|Karol|Rodríguez|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Chan |first=Lau |date=13 Disyembre 2023 |title=Miss Mundo Panamá 2024: Karol Rodríguez es la nueva representante |trans-title=Miss World Panama 2024: Karol Rodríguez is the new representative |url=https://www.telemetro.com/entretenimiento/miss-mundo-panama-2024-karol-rodriguez-es-la-nueva-representante-n5950007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240323031056/https://www.telemetro.com/entretenimiento/miss-mundo-panama-2024-karol-rodriguez-es-la-nueva-representante-n5950007 |archive-date=23 Marso 2024 |access-date=23 Marso 2024 |website=Telemetro |language=es-PA}}</ref> |22 |[[Lungsod ng Panama]] |- |{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] |{{sortname|Yanina|Gómez|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=25 Hunyo 2023 |title=¡Elicena Andrada es la nueva Miss Universo Paraguay! |trans-title=Elicena Andrada is the new Miss Universe Paraguay! |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2023/06/25/elicena-andrada-es-la-nueva-miss-universo-paraguay/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220022003/https://www.lanacion.com.py/lnpop/2023/06/25/elicena-andrada-es-la-nueva-miss-universo-paraguay/ |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=27 Hunyo 2023 |website=La Nación |language=es}}</ref> |27 |[[Asuncion|Asunción]] |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |{{sortname|Staisy|Huamansisa|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=25 Marso 2025 |title=Miss World Perú viajará a la India al certamen internacional |language=es |trans-title=Miss World Peru will travel to India for the international pageant. |work=Co Nuestro Peru |url=https://connuestroperu.com/miscelanea/miss-world-peru-viajara-a-la-india-al-certamen-internacional/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250501162649/https://connuestroperu.com/miscelanea/miss-world-peru-viajara-a-la-india-al-certamen-internacional/ |archive-date=1 Mayo 2025}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|PHI}} [[Miss World Philippines|Pilipinas]] |{{sortname|Krishnah|Gravidez}}<ref>{{Cite web |last=Abad |first=Ysa |date=19 Hulyo 2024 |title=Baguio's Krishnah Marie Gravidez is Miss World Philippines 2024 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/baguio-krishnah-gravidez-winner-miss-world-philippines-2024/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220020028/https://www.rappler.com/entertainment/pageants/baguio-krishnah-gravidez-winner-miss-world-philippines-2024/ |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=10 Hulyo 2024 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> |24 |[[Baguio]] |- |{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] |{{sortname|Sofía Bree |Singh|nolink=1}}<ref>{{Cite news |last=Aghi |first=Charu |date=30 Abril 2025 |title=Miss World Finland 2025 बनीं Sofia Singh — भारतवंशी सुंदरता की वैश्विक मंच पर चमक |language=Hindi |trans-title=Sofia Singh crowned Miss World Finland 2025 — A New Era of Cultural Harmony and Purposeful Representation |work=24 Jobraa Times |url=https://www.24jobraatimes.com/show-post/280 |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250510220804/https://www.24jobraatimes.com/show-post/280 |archive-date=10 Mayo 2025}}</ref> |29 |[[Helsinki]] |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |{{sortname|Maja|Klajda|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Paszkowska |first=Anna |date=7 Hulyo 2024 |title=Maja Klajda z woj. lubelskiego nową Miss Polonia 2024 |trans-title=Maja Klajda from the Lublin province is the new Miss Polonia 2024 |url=https://lubelskie.naszemiasto.pl/maja-klajda-z-woj-lubelskiego-nowa-miss-polonia-2024/ar/c1-9747207 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210215540/https://lubelskie.naszemiasto.pl/maja-klajda-z-woj-lubelskiego-nowa-miss-polonia-2024/ar/c1-9747207 |archive-date=10 Disyembre 2024 |access-date=28 Hulyo 2024 |website=Lubelskie Naszemiasto |language=pl}}</ref> |21 |Łęczna |- |{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |{{sortname|Valeria|Pérez|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Rivera Cedeño |first=Jomar José |date=7 Abril 2024 |title=Las primeras expresiones de Valeria Nicole Pérez como Miss Mundo Puerto Rico 2024 |trans-title=The first expressions of Valeria Nicole Pérez as Miss World Puerto Rico 2024 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/farandula/notas/las-primeras-expresiones-de-valeria-nicole-perez-como-miss-mundo-puerto-rico-2024/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220031225/https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/farandula/notas/las-primeras-expresiones-de-valeria-nicole-perez-como-miss-mundo-puerto-rico-2024/ |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=7 Abril 2024 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref> |23 |Manati |- |{{flagicon|POR}} [[Portugal]] |{{sortname|Maria Amélia|Baptista|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Varela |first=Felipe Eduardo |date=20 Abril 2025 |title=Maria Amélia Baptista leva Portugal ao Miss Mundo com beleza e propósito |trans-title=Maria Amélia Baptista takes Portugal to Miss World with beauty and purpose |url=https://www.publico.pt/2025/04/20/publico-brasil/noticia/maria-amelia-baptista-leva-portugal-miss-mundo-beleza-proposito-2130343 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250421050518/https://www.publico.pt/2025/04/20/publico-brasil/noticia/maria-amelia-baptista-leva-portugal-miss-mundo-beleza-proposito-2130343 |archive-date=21 Abril 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=Público |language=pt}}</ref> |26 |[[Lisboa]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |{{sortname|Agathe |Cauet|nolink=1}}<ref>{{cite web |last=Rodriguez |first=Clément |date=10 Marso 2025 |title=Agathe Cauet représentante de la France à Miss Monde 2025 : "Je suis encore sous le coup de l'émotion" |trans-title=Agathe Cauet, France's representative at Miss World 2025: "I'm still emotional" |url=https://www.programme-tv.net/news/evenement/miss-france-miss-france/373274-agathe-cauet-representante-de-la-france-a-miss-monde-2025-je-suis-encore-sous-le-coup-de-l-emotion/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250312081335/https://www.programme-tv.net/news/evenement/miss-france-miss-france/373274-agathe-cauet-representante-de-la-france-a-miss-monde-2025-je-suis-encore-sous-le-coup-de-l-emotion/ |archive-date=12 Marso 2025 |access-date=12 Marso 2025 |work=Télé-Loisirs |language=fr}}</ref> |26 |[[Lille]] |- |{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] |{{sortname|Mayra |Delgado|nolink=1}}<ref>{{cite web |date=10 Nobyembre 2024 |title=Candidata del Distrito Nacional gana Miss Mundo Dominicana |url=https://ntelemicro.com/candidata-del-distrito-nacional-gana-miss-mundo-dominicana-2/ |access-date=22 Nobyembre 2024 |work=Noticias Telemicro |language=es |archive-date=2024-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241110151912/https://ntelemicro.com/candidata-del-distrito-nacional-gana-miss-mundo-dominicana-2/ |url-status=dead }}</ref> |23 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |{{sortname|Adéla|Štroffeková|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=11 Mayo 2024 |title=Miss Czech Republic 2024 se stala studentka Adéla Štroffeková z Prahy |trans-title=Miss Czech Republic 2024 is student Adéla Štroffeková from Prague |url=https://www.idnes.cz/zpravy/revue/modelky/miss-czech-republic-2024-adela-stroffekova-finale.A240511_173019_missamodelky_nh |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416184423/https://www.idnes.cz/zpravy/revue/modelky/miss-czech-republic-2024-adela-stroffekova-finale.A240511_173019_missamodelky_nh |archive-date=16 Abril 2025 |access-date=12 Mayo 2024 |website=iDNES.cz |language=Tseko}}</ref> |22 |[[Praga]] |- |{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] |{{sortname|Alexandra-Beatrice|Cătălin|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=3 Mayo 2025 |title=Introducing Miss World Romania 2025 |url=https://www.missworld.com/news/introducing-miss-world-romania-2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250503204307/https://www.missworld.com/news/introducing-miss-world-romania-2025 |archive-date=3 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref> |23 |[[Bukarest]] |- |{{flagicon|ZAM}} [[Zambia|Sambia]] |{{sortname|Faith |Bwalya|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |first= |date=25 Abril 2025 |title=Faith Bwalya wins Miss World Zambia |url=https://www.heraldonline.co.zw/faith-bwalya-wins-miss-world-zambia/ |archive-url=https://archive.today/20250428041600/https://www.heraldonline.co.zw/faith-bwalya-wins-miss-world-zambia/ |archive-date=28 Abril 2025 |access-date=28 Abril 2025 |website=The Herald Online |language=en-US}}</ref> |24 |Kitwe |- |{{flagicon|SEN}} [[Senegal]] |{{sortname|Mame Fama|Gaye|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Diouf |first=Mouhamed |date=13 Hulyo 2024 |title=Election Miss Sénégal: Mame Fama Gaye de Fatick remporte la couronne |trans-title=Miss Senegal Election: Mame Fama Gaye from Fatick wins the crown |url=https://senego.com/election-miss-senegal-mame-faye-gaye-de-fatick-remporte-la-couronne-senego-tv_1723005.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220004718/https://senego.com/election-miss-senegal-mame-faye-gaye-de-fatick-remporte-la-couronne-senego-tv_1723005.html |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=13 Hulyo 2024 |website=Senego |language=fr-FR}}</ref> |24 |Fatick |- |{{flagicon|SRB}} [[Serbia|Serbiya]] |{{sortname|Aleksandra|Rutović|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Dojkić |first=Aleksandar |date=19 Hunyo 2024 |title=ALEKSANDRA RUTOVIĆ JE POBEDNICA MIS SRBIJE Ćerka čoveka koji je osuđen zbog ranjavanja Peconija osvojila titulu najlepše devojke |trans-title=ALEKSANDRA RUTOVIĆ IS THE WINNER OF MISS SERBIA The daughter of the man who was convicted for wounding Peconi won the title of the most beautiful girl |url=https://www.blic.rs/zabava/aleksandra-rutovic-je-pobednica-mis-srbije-cerka-coveka-koji-je-osuden-zbog/dvygwvf |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220015826/https://www.blic.rs/zabava/aleksandra-rutovic-je-pobednica-mis-srbije-cerka-coveka-koji-je-osudjen-zbog/dvygwvf |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=20 Hunyo 2024 |website=Blic |language=sr}}</ref> |25 |[[Belgrado|Belgrade]] |- |{{flagicon|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]] |{{sortname|Lachaveh |Davies|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=29 Abril 2025 |title=Lachaeveh A. K. Davies Crowned Miss Sierra Leone 2025 |url=https://www.sierraleonemonitor.com/lachaeveh-davies-crowned-miss-sierra-leone/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250515131035/https://www.sierraleonemonitor.com/lachaeveh-davies-crowned-miss-sierra-leone/ |archive-date=15 Mayo 2025 |access-date=2 Mayo 2025 |website=Sierra Leone Monitor |language=en-GB}}</ref> |23 |[[Freetown]] |- |{{Flagicon|Zimbabwe}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |{{sortname|Courtney |Jongwe|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=1 Disyembre 2024 |title=Meet new Miss Zim World |url=https://www.herald.co.zw/meet-new-miss-zim-world/ |access-date=9 Disyembre 2024 |website=The Herald |language=en |archive-date=1 Disyembre 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241201152010/https://www.herald.co.zw/meet-new-miss-zim-world/ |url-status=dead }}</ref> |23 |Mutare |- |{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]] |{{sortname|Katerina|Delvina|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=27 Abril 2025 |title=Nhan sắc “hội chị em” Đông Nam Á tại Miss World 2025, đại diện Thái Lan nổi bật |trans-title=The beauty of Southeast Asian "sisterhood" at Miss World 2025, Thailand's representative stands out |url=https://hoahoctro.tienphong.vn/nhan-sac-hoi-chi-em-dong-nam-a-tai-miss-world-2025-dai-dien-thai-lan-noi-bat-post1737437.tpo |archive-url=https://web.archive.org/web/20250504104445/https://hoahoctro.tienphong.vn/nhan-sac-hoi-chi-em-dong-nam-a-tai-miss-world-2025-dai-dien-thai-lan-noi-bat-post1737437.tpo |archive-date=4 Mayo 2025 |access-date=15 Mayo 2025 |website=Hoa học trò |language=vi}}</ref> |28 |Singapura |- |{{flagicon|SOM}} [[Somalia|Somalya]] |{{sortname|Zainab|Jama|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |first= |date=24 Marso 2025 |title=Miss World Somalia 2025 |url=https://www.missworld.com/news/miss-world-somalia-2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250409202555/https://www.missworld.com/news/miss-world-somalia-2025 |archive-date=9 Abril 2025 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[Miss World]] |language=en}}</ref> |23 |[[Mogadishu]] |- |{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]] |{{sortname|Anudi|Gunasekara|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=7 Agosto 2024 |title=Mr. and Miss World Sri Lanka 2024 |url=https://www.dailymirror.lk/life/Mr-and-Miss-World-Sri-Lanka-2024/243-288964 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250119111404/https://www.dailymirror.lk/life/Mr-and-Miss-World-Sri-Lanka-2024/243-288964 |archive-date=19 Enero 2025 |access-date=24 Agosto 2024 |website=Daily Mirror |language=en}}</ref> |25 |[[Colombo]] |- |{{flagicon|SUR}} [[Surinam|Suriname]] |{{sortname|Chenella|Rozendaal|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=16 Abril 2025 |title=Miss Suriname 2025 en Miss World Suriname 2025 bezoeken president |language=Dutch |trans-title=Miss Suriname 2025 and Miss World Suriname 2025 visit president |website=Times of Suriname |url=https://www.surinametimes.com/artikel/miss-suriname-2025-en-miss-world-suriname-2025-bezoeken-president |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250416133106/https://www.surinametimes.com/artikel/miss-suriname-2025-en-miss-world-suriname-2025-bezoeken-president |archive-date=16 Abril 2025}}</ref> |21 |[[Paramaribo]] |- |{{flagicon|SWE}} [[Sweden|Suwesya]] |{{sortname|Isabelle |Åhs|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=7 Mayo 2025 |title=Isabelle, 20, vill bli präst – och skönhetsdrottning |language=sw |trans-title=Isabelle, 20, wants to be a priest – and a beauty queen |work=Expressen |url=https://www.expressen.se/nyheter/varlden/isabelle-20-vill-bli-prast-och-skonhetsdrottning/ |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250509030235/https://www.expressen.se/nyheter/varlden/isabelle-20-vill-bli-prast-och-skonhetsdrottning/ |archive-date=9 Mayo 2025}}</ref> |20 |Malmo |- |{{flagicon|THA}} [[Taylandiya]] |{{sortname|Suchata|Chuangsri|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=23 Abril 2025 |title=Thai queen stripped of Miss Universe placement after coronation as Miss World rep |url=https://entertainment.inquirer.net/607081/thai-queen-stripped-of-miss-universe-placement-after-coronation-as-miss-world-rep |archive-url=https://web.archive.org/web/20250424043553/https://web.archive.org/web/20250424043553/https://entertainment.inquirer.net/607081/thai-queen-stripped-of-miss-universe-placement-after-coronation-as-miss-world-rep |archive-date=24 Abril 2025 |access-date=28 Abril 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> |22 |[[Bangkok]] |- |{{flagicon|ZAF}} [[Timog Aprika]] |{{sortname|Zoalize|Jansen van Rensburg|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Mashamaite |first=Modiegi |date=6 Oktubre 2024 |title=18-year-old Zoalize Jansen van Rensburg is Miss World South Africa |url=https://www.timeslive.co.za/lifestyle/2024-10-06-18-year-old-zolalize-van-rensburg-is-miss-world-south-africa/#google_vignette |archive-url=https://web.archive.org/web/20250222235745/https://www.timeslive.co.za/lifestyle/2024-10-06-18-year-old-zolalize-van-rensburg-is-miss-world-south-africa/#google_vignette |archive-date=22 Pebrero 2025 |access-date=24 Oktubre 2024 |work=Times Live |language=en}}</ref> |19 |[[Johannesburgo]] |- |{{flagicon|South Sudan}} [[Timog Sudan]] |{{sortname|Ayom Tito|Mathiech|nolink=1}}<ref>{{cite web |date=23 April 2025 |title=Introducing Miss World South Sudan 2025 |url=https://www.missworld.com/news/introducing-miss-world-south-sudan-2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250424052547/https://www.missworld.com/news/introducing-miss-world-south-sudan-2025 |archive-date=24 April 2025 |access-date=24 April 2025 |work=[[Miss World]] |language=en}}</ref> |24 |Gogrial East County |- |{{flagicon|TOG}} [[Togo]] |{{sortname|Nathalie|Yao-Amuama|nolink=1}}<ref>{{cite news |date=3 Disyembre 2023 |title=University Student crowned Miss Togo 2024 |language=en |agency=PanAfrican News Agency |url=https://www.panapress.com/University-Student-crowned-Miss--a_630758417-lang2.html |url-access=subscription |access-date=29 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220024006/https://www.panapress.com/University-Student-crowned-Miss--a_630758417-lang2.html |archive-date=20 Pebrero 2025}}</ref> |21 |[[Lomé]] |- |{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] |{{sortname|Anna-Lise|Nanton|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Ghouralal |first=Darlisa |date=24 Hunyo 2024 |title=Anna-Lise Nanton is T&T's new Miss World representative |url=https://tt.loopnews.com/content/anna-lise-nanton-tts-new-miss-world-representative |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20240907105018/https://tt.loopnews.com/content/anna-lise-nanton-tts-new-miss-world-representative |archive-date=7 Setyembre 2024 |access-date=30 Hunyo 2024 |website=Loop News |language=en}}</ref> |23 |Santa Cruz |- |{{flagicon|CHI}} [[Chile|Tsile]] |{{sortname|Francisca|Lavandero|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Poblete |first=Valentina Espinoza |date=20 Oktubre 2024 |title=La modelo y piloto, Francisca Lavandero, es la nueva Miss Mundo Chile 2024: "El cielo no es el límite" |trans-title=Model and pilot Francisca Lavandero is the new Miss World Chile 2024: "The sky is not the limit" |url=https://www.biobiochile.cl/noticias/espectaculos-y-tv/notas-espectaculos-tv/2024/10/20/la-modelo-y-piloto-francisca-lavandero-es-la-nueva-miss-mundo-chile-2024-el-cielo-no-es-el-limite.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220015705/https://www.biobiochile.cl/noticias/espectaculos-y-tv/notas-espectaculos-tv/2024/10/20/la-modelo-y-piloto-francisca-lavandero-es-la-nueva-miss-mundo-chile-2024-el-cielo-no-es-el-limite.shtml |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=24 Oktubre 2024 |website=BioBioChile |language=es}}</ref> |23 |Los Ángeles |- |{{flagicon|CHN}} [[Tsina]] |{{sortname|Wanting|Liu|nolink=1}}<ref>{{Cite news |date=25 Mayo 2023 |title=世界小姐中国区总决赛:厦门20岁女生摘冠冠 |language=zh |trans-title=20-year old from Xiamen wins |work=Xiamen Daily |url=https://epaper.xmnn.cn/xmrb/20230525/202305/t20230525_5561904.htm |url-status=live |access-date=15 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811204035/https://epaper.xmnn.cn/xmrb/20230525/202305/t20230525_5561904.htm |archive-date=11 Agosto 2023}}</ref> |21 |[[Weifang]] |- |{{flagicon|TUN}} [[Tunisya]] |{{sortname|Lamis|Redissi|nolink=1}}<ref>{{cite web |date=24 Pebrero 2025 |title=Miss Tunisie 2025 : Qui est Lamis Rdissi, la nouvelle étoile de Djerba ? |trans-title=Miss Tunisia 2025: Who is Lamis Rdissi, the new star of Djerba? |url=https://www.tuniscope.com/ar/article/401314/tunisie/actualites/lamis-rdissi-460910 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250415024024/https://www.tuniscope.com/ar/article/401314/tunisie/actualites/lamis-rdissi-460910 |archive-date=15 Abril 2025 |access-date=12 Marso 2025 |work=Tuniscope |language=fr}}</ref> |23 |Djerba |- |{{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] |{{sortname|İdil|Bilgen|nolink=1}}<ref>{{Cite web |date=12 Setyembre 2024 |title=İdil Bilgen kimdir, nereli? Miss Turkey 1.'si İdil Bilgen'in ailesi ve hayatı |trans-title=Who is İdil Bilgen, where is she from? The family and life of 2024 Miss Turkey winner İdil Bilgen |url=https://www.milliyet.com.tr/galeri/idil-bilgen-kimdir-nereli-miss-turkey-1-si-idil-bilgenin-ailesi-ve-hayati-7188712/1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220031227/https://www.milliyet.com.tr/galeri/idil-bilgen-kimdir-nereli-miss-turkey-1-si-idil-bilgenin-ailesi-ve-hayati-7188712/1 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=13 Setyembre 2024 |website=Milliyet |language=tr}}</ref> |24 |[[Istanbul]] |- |{{flagicon|UGA}} [[Uganda]] |{{sortname|Natasha|Nyonyozi|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Asingwire |first=Mzee |date=4 Agosto 2024 |title=Who is Natasha Nyonyozi, Miss Uganda 2024/25? |url=https://www.pulse.ug/entertainment/celebrities/miss-uganda-natasha-nyonyozi/146g8bk |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220040113/https://www.pulse.ug/articles/entertainment/celebrities/miss-uganda-natasha-nyonyozi-names-favourite-ugandan-singer-2024102821410996942 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=4 Agosto 2024 |website=Pulse Uganda |language=en}}</ref> |23 |Kabale |- |{{Flagicon|Ukraine}} [[Ukranya]] |{{sortname|Maria |Melnychenko|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last= |date=6 Disyembre 2024 |title=20-year-old model won the title of "Miss Ukraine 2024" |url=https://unn.ua/en/news/20-year-old-model-maria-melnichenko-won-the-title-of-miss-ukraine-2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220010031/https://unn.ua/en/news/20-year-old-model-maria-melnichenko-won-the-title-of-miss-ukraine-2024 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=9 Disyembre 2024 |website=Ukrainian News Agency |language=en}}</ref> |20 |[[Kyiv]] |- |{{flagicon|HUN}} [[Unggriya|Unggarya]] |{{sortname|Andrea|Katzenbach|nolink=1}}<ref>{{Cite web |last=Knap |first=Zoltán |date=23 Hunyo 2024 |title=Így ünnepelt a Magyarország Szépe nyertese |trans-title=This is how the winner of Hungary's Szépe celebrated |url=https://www.blikk.hu/galeria/magyarorszag-szepe-nyertes-fotok/rzh2qs5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250220013006/https://www.blikk.hu/galeria/magyarorszag-szepe-nyertes-fotok/rzh2qs5 |archive-date=20 Pebrero 2025 |access-date=24 Hunyo 2024 |website=Blikk |language=hu}}</ref> |23 |Kiskőrös |} == Mga tala == <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|https://www.missworld.com/}} {{Miss World}} [[Kategorya:Miss World]] giloljjzq1cynrkz1uap3jy3g9yghzg 0 334028 2167218 2158057 2025-07-02T22:06:03Z Superastig 11141 /* Mga panlabas na link */ Magdagdag ng padron. 2167218 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Notre Dame Broadcasting Corporation | logo = | type = [[:en:Private company|Pribado]] | industry = [[Mass media|Pagsasahimpapawid]] | foundation = 1956 | founder = Bishop Gerard Mongeau | location = '''NDBC Business Center''':<br>[[Kidapawan]]<br>'''NDBC Media Marketing Office''':<br>[[Makati]] | key_people = Fr. Rogelio Tabuada,CEO | revenue = | net_income = | num_employees = | owner = [[:en:Missionary Oblates of Mary Immaculate|Oblate ng Maria Inmaculada]] | divisions = NDBC Media Marketing<br>NDBC News | homepage = {{URL|http://www.ndbc.com.ph/|NDBC.com.ph}} |}} Ang '''Notre Dame Broadcasting Corporation''' ('''NDBC''') ay isang kumpanyang pagsasahimpapawid na pag-aari ng Oblate ng Maria Inmaculada at kaanib ng [[Catholic Media Network]]. Nagpapatakbo ang kumpanyang ito ng mga himpilan sa mga lalawigan at Lungsod ng Cotabato bilang '''Radyo Bida''' sa AM at '''Happy FM''' sa FM.<ref>{{cite web |date=June 14, 1956 |title=R.A. No. 1450 - An Act Granting the Notre Dame Broadcasting Corp. a Franchise to Construct, Maintain and Operate Radio Broadcasting Stations in the Province of Cotabato for Religious, Educational and Cultural as Well as for Commercial Purposes |url=http://www.thecorpusjuris.com/legislative/republic-acts/ra-no-1450.php |access-date=December 5, 2015 |work=The Corpus Juris}}</ref><ref>[https://www.ucanews.com/news/churchs-radio-franchise-in-mindanao-renewed-for-25-years/83717 Church's radio franchise in Mindanao renewed for 25 years]</ref> == Mga parangal == Nanalo ang kumpanya ng dalawang parangal sa kategorya ng audio sa International Committee of the Red Cross Human Reporting Awards noong 2013 para sa dalawang tampok: ''Tudok Firiz: Meketefu'' at ''Mga Bakwit: TNT (Takbo-ng-Takbo) sa Maguindanao''.<ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |date=30 August 2013 |title=Catholic radio station in Mindanao bags ICRC awards |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2013/08/30/1152291/catholic-radio-station-mindanao-bags-icrc-awards |access-date=3 January 2015}}</ref> Noong 2013, nanalo rin ito ng dalawang pambansang parangal sa pamamahayag mula sa [[Kagawaran ng Kalusugan|Kagawaran ng Kalusugan ng]] Pilipinas para sa pag-uulat sa kalusugan.<ref>{{Cite web |title=Catholic radio network in Mindanao awarded for health reports |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2013/11/30/1262745/catholic-radio-network-mindanao-awarded-health-reports |website=The Philippine Star}}</ref> Noong 2014, nanalo ang DXMS ng tatlong [[Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas|Golden Dove Awards]] mula sa [[Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas]] para sa Best Radio Documentary Program, Best Radio Special Program at Best Science and Technology program host, gayundin ng mga nominasyon para sa Best Public Affairs Service program host, at Best Radio Public Service Announcement. <ref>{{Cite web |date=May 1, 2014 |title=NDBC bags 3 Golden Dove awards |url=http://www.mindanews.com/top-stories/2014/05/01/ndbc-bags-3-golden-dove-awards/ |publisher=[[MindaNews]]}}</ref> Ginawaran din ito ng Best Agriculture Radio segment sa Bright Leaf Agriculture Journalism Awards.<ref>{{Cite web |title=NDBC s Bida Specials is 2014 Bright LEAF Awards Best Agriculture Radio Segment |url=http://www.ndbcnews.com.ph/news/ndbc-s-bida-specials-is-2014-bright-leaf-awards-best-agriculture-radio-segment |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208151253/http://www.ndbcnews.com.ph/news/ndbc-s-bida-specials-is-2014-bright-leaf-awards-best-agriculture-radio-segment |archive-date=December 8, 2015 |access-date=December 5, 2015 |website=NDBCNews}}</ref> Noong 2015, nanalo ang lingguhang bahagi ng kapayapaan ng DXND ng parangal mula sa Catholic Mass Media Association.<ref>{{Cite news |date=November 10, 2015 |title=Central Mindanao radio station wins CMMA award |work=The Philippine Star |url=http://www.philstar.com/nation/2015/11/10/1520434/central-mindanao-radio-station-wins-cmma-award}}</ref> == Mga himpilan == === Radyo Bida === {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon |- | Radyo Bida Kidapawan | [[DXND-AM|DXND]] | 747&nbsp;kHz | 5&nbsp;kW | [[Kidapawan]] |- | Radyo Bida Cotabato | [[DXMS-AM|DXMS]] | 882&nbsp;kHz | 10&nbsp;kW | [[Lungsod ng Kotabato]] |- | Radyo Bida Koronadal | [[DXOM-AM|DXOM]] | 963&nbsp;kHz | 5&nbsp;kW | [[Koronadal]] |- |} === Happy FM === {| class="wikitable" |- ! Pangalan ! Callsign ! Talapihitan ! Lakas ! Lokasyon |- | Happy FM Kidapawan | [[DXDM]] | 88.7&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | [[Kidapawan]] |- | Happy FM Koronadal | [[DXOM-FM|DXOM]] | 91.7&nbsp;MHz | 5&nbsp;kW | [[Koronadal]] |- | Happy FM Cotabato | [[DXOL]] | 92.7&nbsp;MHz | 10&nbsp;kW | [[Lungsod ng Kotabato]] |- |} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na link == * {{Official website|http://www.ndbc.com.ph/}} * {{Official website|http://www.ndbcnews.com.ph/}} {{Radyo sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] n6vtp2c7154xxki6u3hjwr17efblyba 0 334733 2167173 2166356 2025-07-02T12:30:06Z NhCb17 151429 Nilagyan ng larawan 2167173 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder|image=[[File:Katrina Johnson.jpg|thumb|Katrina Anne Johnson]]|name=|caption=|birth_name=Katrina Anne Castañeda Johnson|birth_date={{birth date and age|1998|01|26}}|birth_place=[[Lungsod ng Dabaw]], Pilipinas|education=|alma_mater=|title=[[Binibining Pilipinas 2025|Binibining Pilipinas International 2025]]|competitions={{Ubl|[[Binibining Pilipinas 2023]]|(1st runner-up)|Binibining Pilipinas 2025|(Nagwagi – Binibining Pilipinas International 2025)|Miss International 2026|(TBD)}}|occupation={{hlist|Modelo|titulado ng patimpalak ng kagandahan}}}} Si '''Katrina Anne Castañeda Johnson''' (ipinanganak noong 26 Enero 1998) ay isang Pilipinong modelo at titulado sa patimpalak ng kagandahan na kinoronahang [[Binibining Pilipinas 2025|Binibining Pilipinas International 2025]]. Kakatawanin niya ang Pilipinas sa [[Miss International|Miss International 2026]]. Naunang lumahok si Johnson sa [[Binibining Pilipinas 2023]], kung saan nagtapos siya bilang first runner-up. == Maagang buhay at pag-aaral == Ipinanganak si Johnson noong 26 Enero 1998. Ang kaniyang ina na si Melody, ay naghangad na lumahok sa [[Binibining Pilipinas]] noong kaniyang kabataan, ngunit hindi siya nagpatuloy.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=4 Hunyo 2023 |title=Bb. Pilipinas 2023 runner-up Katrina Anne Johnson fulfills late mom’s wish |url=https://entertainment.inquirer.net/502835/binibining-pilipinas-2023-first-runner-up-katrina-anne-johnson-fulfills-late-moms-wish |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240117152217/https://entertainment.inquirer.net/502835/binibining-pilipinas-2023-first-runner-up-katrina-anne-johnson-fulfills-late-moms-wish |archive-date=17 Enero 2024 |access-date=16 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> == Mga patimpalak ng kagandahan == Nagsimulang lumahok si Johnson sa mga patimpalak ng kagandahan noong 2015, nang lumahok siya sa isang patimpalak ng kagandahan na pinangunahan ng kaniyang ''alma mater'', ang University of Immaculate Conception, na nagbigay-daan sa kaniya na kumatawan sa institusyon sa isang patimpalak ng kagandahan na ''inter-school'' na nakabase sa Dabaw.<ref>{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=2 Hulyo 2023 |title=Binibining Pilipinas 2023 1st runner-up Katrina Anne Johnson fulfills promise to late mother |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2023/07/02/2278140/binibining-pilipinas-2023-1st-runner-katrina-anne-johnson-fulfills-promise-late-mother |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210202312/https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2023/07/02/2278140/binibining-pilipinas-2023-1st-runner-katrina-anne-johnson-fulfills-promise-late-mother |archive-date=10 Disyembre 2024 |access-date=16 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}}{{Start box}} {{S-ach}} {{S-bef|before=[[Myrna Esguerra]]}} {{s-ttl|title=[[Binibining Pilipinas|Binibining Pilipinas International]]|years=[[Binibining Pilipinas 2025|2025]]}} {{S-aft|after=Kasalukuyan}} {{S-bef|before=[[Herlene Budol]]}} {{s-ttl|title=Binibining Pilipinas 1st runner-up|years=[[Binibining Pilipinas 2023|2023]]}} {{S-aft|after=Christal Jean Dela Cruz}} {{S-end}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1998]] [[Kategorya:Nabubuhay na mga tao]] [[Kategorya:Binibining Pilipinas]] acd8x13gafaypnm94e0w0ds66hnapqg 2167239 2167173 2025-07-03T01:42:24Z Allyriana000 119761 Kinansela ang pagbabagong 2167173 ni [[Special:Contributions/NhCb17|NhCb17]] ([[User talk:NhCb17|Usapan]]) 2167239 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder|image=|name=|caption=|birth_name=Katrina Anne Castañeda Johnson|birth_date={{birth date and age|1998|01|26}}|birth_place=[[Lungsod ng Dabaw]], Pilipinas|education=|alma_mater=|title=[[Binibining Pilipinas 2025|Binibining Pilipinas International 2025]]|competitions={{Ubl|[[Binibining Pilipinas 2023]]|(1st runner-up)|Binibining Pilipinas 2025|(Nagwagi – Binibining Pilipinas International 2025)|Miss International 2026|(TBD)}}|occupation={{hlist|Modelo|titulado ng patimpalak ng kagandahan}}}} Si '''Katrina Anne Castañeda Johnson''' (ipinanganak noong 26 Enero 1998) ay isang Pilipinong modelo at titulado sa patimpalak ng kagandahan na kinoronahang [[Binibining Pilipinas 2025|Binibining Pilipinas International 2025]]. Kakatawanin niya ang Pilipinas sa [[Miss International|Miss International 2026]]. Naunang lumahok si Johnson sa [[Binibining Pilipinas 2023]], kung saan nagtapos siya bilang first runner-up. == Maagang buhay at pag-aaral == Ipinanganak si Johnson noong 26 Enero 1998. Ang kaniyang ina na si Melody, ay naghangad na lumahok sa [[Binibining Pilipinas]] noong kaniyang kabataan, ngunit hindi siya nagpatuloy.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=4 Hunyo 2023 |title=Bb. Pilipinas 2023 runner-up Katrina Anne Johnson fulfills late mom’s wish |url=https://entertainment.inquirer.net/502835/binibining-pilipinas-2023-first-runner-up-katrina-anne-johnson-fulfills-late-moms-wish |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240117152217/https://entertainment.inquirer.net/502835/binibining-pilipinas-2023-first-runner-up-katrina-anne-johnson-fulfills-late-moms-wish |archive-date=17 Enero 2024 |access-date=16 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> == Mga patimpalak ng kagandahan == Nagsimulang lumahok si Johnson sa mga patimpalak ng kagandahan noong 2015, nang lumahok siya sa isang patimpalak ng kagandahan na pinangunahan ng kaniyang ''alma mater'', ang University of Immaculate Conception, na nagbigay-daan sa kaniya na kumatawan sa institusyon sa isang patimpalak ng kagandahan na ''inter-school'' na nakabase sa Dabaw.<ref>{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=2 Hulyo 2023 |title=Binibining Pilipinas 2023 1st runner-up Katrina Anne Johnson fulfills promise to late mother |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2023/07/02/2278140/binibining-pilipinas-2023-1st-runner-katrina-anne-johnson-fulfills-promise-late-mother |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210202312/https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2023/07/02/2278140/binibining-pilipinas-2023-1st-runner-katrina-anne-johnson-fulfills-promise-late-mother |archive-date=10 Disyembre 2024 |access-date=16 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}}{{Start box}} {{S-ach}} {{S-bef|before=[[Myrna Esguerra]]}} {{s-ttl|title=[[Binibining Pilipinas|Binibining Pilipinas International]]|years=[[Binibining Pilipinas 2025|2025]]}} {{S-aft|after=Kasalukuyan}} {{S-bef|before=[[Herlene Budol]]}} {{s-ttl|title=Binibining Pilipinas 1st runner-up|years=[[Binibining Pilipinas 2023|2023]]}} {{S-aft|after=Christal Jean Dela Cruz}} {{S-end}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1998]] [[Kategorya:Nabubuhay na mga tao]] [[Kategorya:Binibining Pilipinas]] 150kot48j5vzcw8n33m86pgenpox15e 0 334783 2167274 2165693 2025-07-03T10:27:16Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2167274 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|image=|image size=|caption=|congeniality=Sanober Hussain <br /> {{flagu|Pakistan}}|photogenic=Cherry Liu <br /> {{flagicon|Taiwan}} Taywan|best national costume=Tomoko Maeda <br /> {{flagu|Hapon}}|date=3 Disyembre 2011|acts=[[Christian Bautista]]|venue=University of the Philippines Theater, [[Lungsod Quezon]], [[Kalakhang Maynila]], Pilipinas|presenters={{Hlist|Jason Godfrey|Sonia Couling}}|entrants=84|placements=16|broadcaster={{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[Studio 23]]|[[The Filipino Channel]]|[[Star World]]|[[Channel V]]}}|debuts={{Hlist|Aruba|Austrya|Sri Lanka}}|withdraws={{Hlist|Ehipto|Guyana|Hamayka|Kamerun|Kapuluang Kayman|Kenya|Kosta Rika|Malta|Mawrisyo|Mongolya|Nikaragwa|Polinesiyang Pranses|Polonya|Samoa|Serbiya|Timog Sudan|Tonga}}|returns={{Hlist|Belis|El Salvador|Espanya|Estonya|Honduras|Israel|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos|Pakistan|Paragway|Portugal|Simbabwe|Suwesya|Trinidad at Tobago|Unggarya}}|winner='''[[Olga Álava]]'''|before=[[Miss Earth 2010|2010]]|next=[[Miss Earth 2012|2012]]|represented={{flagu|Ekwador}}}} Ang '''Miss Earth 2011''' ay ang ika-11 edisyon ng [[Miss Earth]] pageant, ay ginanap noong 3 Disyembre 2011 sa University of the Philippines Theater, [[Lungsod Quezon]], Pilipinas.<ref name="earth-moves">{{Cite news |date=3 Nobyembre 2011 |title=Ms. Earth moves from Bangkok to Manila |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=http://www.abs-cbnnews.com/entertainment/11/03/11/ms-earth-moves-bangkok-manila |access-date=20 Enero 2025 |archive-date=28 Septiyembre 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150928163901/http://www.abs-cbnnews.com/entertainment/11/03/11/ms-earth-moves-bangkok-manila |url-status=dead }}</ref> Dapat sanang gagawin ang kompetisyon sa Impact, Muang Thong Thani sa [[Bangkok]], Taylandiya,<ref name="Miss Earth2011inThailand">{{Cite news |date=20 Setyembre 2011 |title=Miss Earth 2011 in Thailand now set for December 3rd |language=en |work=Tha Bahamas Weekly |url=http://www.thebahamasweekly.com/publish/international/Miss_Earth_2011_in_Thailand_now_set_for_December_3rd17900.shtml |access-date=20 Hunyo 2025}}</ref> <ref name="miss-earth-winners-here">{{Cite news |last=Requintina |first=Robert R. |date=27 Hulyo 2011 |title=2010 Miss Earth winners here |language=en |work=[[Manila Bulletin]] |url=http://www.mb.com.ph/articles/328381/2010-miss-earth-winners-here |access-date=20 Hunyo 2025}}</ref> ngunit inilipat ang kompetisyon pabalik sa Pilipinas dahil sa mga pagbaha sa Taylandiya noong 2011.<ref name="earth-moves" /><ref name="philippineswillhost">{{Cite news |last=Requintina |first=Robert |date=3 Nobyembre 2011 |title=Philippines will host Miss Earth |language=en |work=[[Manila Bulletin]] |url=http://www.mb.com.ph/articles/339940/philippines-will-host-miss-earth |access-date=22 Hunyo 2025}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Nicole Faria ng Indiya si Olga Álava ng Ekwador.<ref>{{Cite news |last=Jarloc |first=Glaiza |date=5 Disyembre 2011 |title=Ecuador wins Miss Earth 2011 |language=en |work=Sun Star Manila |url=http://www.sunstar.com.ph/manila/entertainment/2011/12/05/ecuador-wins-miss-earth-2011-194158 |url-status=dead |access-date=22 Enero 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120207014044/http://www.sunstar.com.ph/manila/entertainment/2011/12/05/ecuador-wins-miss-earth-2011-194158 |archive-date=7 Pebrero 2012}}</ref><ref name="Ecuador-crowned">{{Cite news |last=Mittra |first=Anwesha |date=3 Disyembre 2011 |title=Miss Ecuador crowned Miss Earth 2011 |language=en |work=The Times of India |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-03/miss-india/30472081_1_miss-earth-fire-miss-earth-water-miss-earth-air |url-status=dead |access-date=22 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140201151906/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-03/miss-india/30472081_1_miss-earth-fire-miss-earth-water-miss-earth-air |archive-date=1 Pebrero 2014}}</ref> Ito ang unang pagkakataon na nanalo ang Ekwador bilang Miss Earth. Kinoronahan si Driely Bennettone ng Brasil bilang Miss Air, si Athena Imperial ng Pilipinas bilang Miss Water, at si Caroline Medina ng Beneswela bilang Miss Fire. Mga kandidata mula sa walumpu't-apat na bansa at teritoryo ang lumahok sa edisyong ito. Pinagunahan nina Jason Godfrey at Sonia Couling ang kompetisyon. Nagtanghal si [[Christian Bautista]] sa edisyong ito. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Paglalagay ! Contestant |- |'''Miss Earth 2011''' | * {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|'''Ekwador''']] – [[Olga Álava|'''Olga Álava''']]<ref name="Ecuador-crowned" /> |- |Miss Earth-Air 2011 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Driely Bennettone<ref name="Ecuador-crowned" /> |- |Miss Earth-Water 2011 | * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – [[Athena Imperial]]<ref name="Ecuador-crowned" /> |- |Miss Earth-Fire 2011 | * '''{{flagicon|VEN}}''' [[Venezuela|Beneswela]] – Caroline Medina<ref name="Ecuador-crowned" /> |- | Top 8 | * {{flagicon|BIH}} [[Bosnia at Herzegovina|Bosnya at Hersegobina]] – Aleksandra Kovačević<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|Crimea}} [[Awtonomong Republika ng Crimea|Crimea]] – Nina Astrakhantseva<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Casandra Becerra<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{Flagicon|ZIM}} [[Simbabwe]] – Thandi Muringa<ref name="Ecuador-crowned" /> |- | Top 16 | * {{flagicon|SLO}} [[Eslobenya]] – Rebecca Kim Lekše<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Tomoko Maeda<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] – Nicole Huber<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|POR}} [[Portugal]] – Susana Nogueira<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] – Renate Cerljen<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Niratcha Tungtisanont<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{Flagicon|Taiwan}} [[Taywan]] – Cherry Liu<ref name="Ecuador-crowned" /> * {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] – Kristina Oparina<ref name="Ecuador-crowned" /> |} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missearth.tv/}} {{Miss Earth}} [[Kategorya:2011 sa Pilipinas]] [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Pilipinas]] [[Kategorya:Miss Earth]] 6pureagqhxx8o6fcwm7lg30ldhnzn81 0 334814 2167195 2167150 2025-07-02T13:37:31Z AsianStuff03 125864 /* Bibliograpiya */Kategorya 2167195 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist|name=Manuel Baldemor|image=Manuel Baldemor en Mexico.jpg|image_size=|birth_name=Manuel D. Baldemor|birth_date={{Birth date and age|1947|03|26}}|birth_place=[[Paete]], [[Laguna (province)|Laguna]], [[Philippines]]|nationality=[[Filipinos|Filipino]]|field=[[Painting]]}} '''Manuel Baldemor''' ay isang Pilipinong pintor, eskultor, printmaker, manunulat at ilustrador ng libro.<ref name="HeritageGallery">{{cite web |title=BALDEMOR, Manuel |url=https://heritagegallery.ph/2017/11/baldemor-manuel/ |access-date=March 3, 2015 |website=Heritage Gallery}}</ref> Ipinanganak siya noong Marso 26, 1947, sa [[Paete]], [[Laguna (province)|Laguna]], [[Philippines]]. Kilala siya sa kanyang mga pinta sa iba't ibang media na nagpapakita ng mga eksena sa pinasimpleng mga pormang heometriko na may katangiang folk art. Karamihan sa kanyang mga paksa sa sining ay ang kanyang bayan, ang mga tao nito, ang kanilang pang-araw-araw na gawain, at ang kanilang mga pagdiriwang.<ref name="drybrush">{{cite web |title=Manuel Baldemor - drybrush Gallery |url=https://drybrush.com/artists/manuel-baldemor |accessdate=2025-06-14}}</ref> Ang kanyang mga likha ay kilala hindi lamang sa Pilipinas kundi pati na rin sa ibang mga bansa. Siya ay isang artist-in-residence sa [[Chile]], [[Estonia]], [[France]], [[Israel]], [[Japan]], [[Singapore]], [[Switzerland]] at [[Portugal]]. Kilala ang kanyang mga gawa sa buong mundo dahil nireproduce ng [[UNICEF]] ang kanyang mga likha bilang mga greeting card na ipinamamahagi sa buong mundo.<ref name="drybrush" /><ref>{{cite web |title=Manuel Baldemor |url=https://www.artnet.com/artists/manuel-baldemor/ |access-date=2025-06-14 |website=Artnet}}</ref> == Maagang karera at edukasyon == Nag-aral si Manuel Baldemor sa University of Santo Tomas College of Architecture and Fine Arts (CAFA), na kalaunan ay naging [[University of Santo Tomas College of Architecture|College of Architecture]] at [[University of Santo Tomas College of Fine Arts and Design|College of Fine Arts and Design]]. Habang siya ay estudyante, nakipagtulungan siya sa mga artistang mula Mabini upang masuportahan ang kanyang sarili sa pananalapi.<ref name="BaldemorLuzviminda">{{Cite web |date=14 November 2019 |title=Manuel Baldemor’s Luzviminda, An Art Exhibit at the Philippine Center – Press Release PR-CSC-098-2019 |url=https://newyorkpcg.org/pcgny/wp-content/uploads/2019/11/PR-CSC-098-19.pdf |publisher=Consulate General of the Republic of the Philippines, New York |accessdate=22 June 2025}}</ref> Madalas siyang nilalapitan ng kanyang mga kaklase para sa tulong sa kanilang mga akademikong art plates, dahil kinikilala ang kanyang natatanging kakayahan at estilo. Sa kanyang pananatili, naimpluwensiyahan siya ng mga prinsipyong modernista na ipinakilala ni National Artist [[Victorio Edades]]. Kalaunan, naipakita si Baldemor sa mga eksibisyon na sumusubaybay sa mga ugat ng modernong sining sa Pilipinas, kasama ang iba pang mga kilalang artista na hinubog ng pamana ni Edades.<ref name="MayoRachel2011">{{cite web |last=Mayo |first=R. |date=2011 |title=Exhibition traces the roots of Modern Art in the Philippines |url=http://rachelmayo.blogspot.com/2011/12/edades-from-freedom-to-fruition.html |access-date=2025-06-21 |website=The Essence of Things by Rachel Mayo (Blogspot)}}</ref> Sa kanyang huling taon, nagtrabaho siya bilang layout artist at editorial cartoonist para sa Philippine Graphic. Dito nagsimula ang kanyang karera sa publikasyon. == Karera == Nagsimula ang kanyang karera bilang pintor nang ipakita niya ang kagandahan ng kanyang bayan, Paete, Laguna, gamit ang panulat at tinta. Ang kanyang mural na "Paete I" ay nanalo ng grand prize sa [[Art Association of the Philippines]] Art Competition and Exhibition noong 1972.<ref>{{cite web |title=Paete I - CCP Encyclopedia of Philippine Art |url=https://epa.culturalcenter.gov.ph/3/82/2254/ |accessdate=2025-06-14}}</ref> Sa sumunod na taon, nanalo rin ng parehong gantimpala ang kanyang mural na "Paete II". Ang kanyang magkakasunod na panalo ang nagbigay-daan upang siya ay maging kinatawan ng Pilipinas sa XIV International Art Exhibition sa [[Paris]] noong 1973. Tinawag siya ng kritiko ng sining na si [[Leonides Benesa]] bilang "The Folk Artist".<ref name="WhenInManila2024">{{cite web |date=2024-12-18 |title=Meet the Artist Whose Paintings of Paete Led Him to Represent the Philippines in France |url=https://www.wheninmanila.com/meet-the-artist-whose-paintings-of-paete-led-him-to-represent-the-philippines-in-france/ |website=When In Manila |accessdate=2025-06-14}}</ref> Noong dekada 1970, binuo niya ang sarili niyang estilo ng sining na pinaghalo ang kanyang mga alaala sa probinsya. Nilikha niya ang ilang mga likha na nagpapakita ng ideyal ng Pilipinas sa pamamagitan ng Folk Modernist na pamamaraan. Ang kanyang unang eksibisyon na "The Graphic of Manuel D. Baldemor" sa Hidalgo Gallery noong 1972 ang naging panimulang marka ng kanyang karera.<ref name="WhenInManila2024" /> Napanalunan niya ang kanyang ikatlong gintong parangal sa taunang paligsahan ng Art Association of the Philippines para sa kanyang mga fine prints noong 1983. Sinubukan niya ang iba pang mga media tulad ng [[watercolour]], [[Acrylic paint|acrylic]], [[tempera]], [[oil-on-canvas]], [[woodcut]], [[ceramics]], salamin, [[grass paper]], at [[fine prints]].<ref name="drybrush" /> Bukod sa kanyang mga paglalarawan ng pang-araw-araw na buhay, pumasok din si Baldemor sa mga temang espiritwal sa sining. Ang kanyang likha na "Moments with Christ" ay kilala sa pagbibigay ng damdaming banal na inspirasyon at nagdagdag ng isa pang dimensyon sa kanyang mga gawa.<ref name="MomentswithChrist">{{Cite web |author=Lago, Amanda |date=2013-03-21 |title=Spiritualized through art with Manuel Baldemor's 'Moments with Christ' |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/301466/spiritualized-through-art-with-manuel-baldemor-s-moments-with-christ/story/ |access-date=2025-06-21 |website=GMA News |language=en}}</ref> Tinawag siya ni [[Rosalinda Orosa]], isang eksperto sa sining at kolumnista, bilang "The Chronicle of the Motherland" dahil sa kanyang mga paglalarawan ng kagandahan ng iba't ibang lugar sa Pilipinas.<ref name="FreeLibraryOrosa">{{cite web |date=2023-12-15 |title=In Memoriam: Rosalinda Luna Orosa, the Mother of Philippine Arts and Culture |url=https://www.thefreelibrary.com/In+Memoriam%3a+Rosalinda+Luna+Orosa%2c+the+Mother+of+Philippine+Arts+and...-a0776423059 |website=The Free Library |accessdate=2025-06-22}}</ref> Noong 1992, ginawaran siya ng [[Cultural Center of the Philippines]] bilang isa sa Thirteen Artist Awardees bilang pagkilala sa kanyang mga kontribusyon sa bansa.<ref name="WhenInManila2024" /> Nakatanggap siya ng mga travel grants bilang artist-in-residence sa [[France]]<ref>{{cite news |last=Medina |first=A. |date=2013-04-25 |title=PHL artist Manuel Baldemor features Ifugaos in Paris art exhibit |work=GMA News |url=http://www.gmanetwork.com/news/story/305528/pinoyabroad/pinoyachievers/phl-artist-manuel-baldemor-features-ifugaos-in-paris-art-exhibit |access-date=March 3, 2015}}</ref>, [[England]]<ref name="DMCircuitArtBaldemor">{{cite web |title=Manuel Baldemor - DM Circuit Art by Art Circle Gallery |url=https://dmcircuitart.com/artist/manuel-baldemor/ |website=DM Circuit Art |accessdate=2025-06-22}}</ref>, [[Switzerland]]<ref name="OfficialGazette2012">{{cite web |date=2012-07-06 |title=Philippine Embassy in Berne celebrates 150th anniversary of Philippine-Swiss relations through an exhibit by Manny Baldemor |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/07/06/philippine-embassy-in-berne-celebrates-150th-anniversary-of-philippine-swiss-relations-through-an-exhibit-by-manny-baldemor/ |access-date=2025-06-21 |website=Official Gazette of the Republic of the Philippines}}</ref>, [[Russia]], [[Spain]]<ref name="SalinasinSpain">{{cite web |title=Ambassador Salinas Opens Manuel Baldemor Exhibit in Madrid |url=https://www.philembassymadrid.com/ambassador-salinas-opens-manuel-baldemor-exhibit-madrid |access-date=March 3, 2015 |website=Philippine Embassy Madrid}}</ref>, [[Portugal]]<ref name="DMCircuitArtBaldemor" />, at [[Scandinavia]]<ref name="BaldemorNorwayIceland">{{cite news |last=Grejalde |first=G. |date=13 June 2008 |title=Filipino holds exhibit in Norway, Iceland |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/content/100993/filipino-holds-exhibit-in-norway-iceland/story/ |access-date=21 June 2025}}</ref> sa [[Europe]]; [[United States]]<ref name="DFA2016SymphonyOfFlowers">{{cite web |date=2016-05-23 |title=Manuel Baldemor’s “Symphony of Flowers” Blooms at Philippine Center Gallery |url=https://dfa.gov.ph/dfa-news/news-from-our-foreign-service-postsupdate/9334-manuel-baldemore-s-symphony-of-flowers-blooms-at-philippine-center-gallery |website=Department of Foreign Affairs, Republic of the Philippines |publisher=GOVPH |accessdate=2025-06-22}}</ref>, [[Mexico]]<ref name="DFA2015TaxcoExhibit">{{cite web |date=2015-11-03 |title=PHL Embassy in Mexico opens Painting Exhibit of Filipino Artist in Taxco |url=https://dfa.gov.ph/dfa-news/news-from-our-foreign-service-postsupdate/7741-phl-embassy-in-mexico-opens-painting-exhibit-of-filipino-artist-in-taxco |website=Department of Foreign Affairs, Republic of the Philippines |publisher=GOVPH |accessdate=2025-06-22}}</ref>, at [[Chile]]<ref name="DMCircuitArtBaldemor" /> sa [[Americas]]; [[Iran]], [[Israel]], at [[Egypt]] sa [[Middle East]]; [[South Korea]], [[India]], [[Malaysia]], at [[China]]<ref name="ManilaStandard2023">{{cite web |date=2023-09-15 |title=A tale of two nations |url=https://manilastandard.net/?p=307141 |website=Manila Standard |accessdate=2025-06-22}}</ref> sa [[Asia]]. Bawat bansang kanyang binisita ay naging paksa at tema ng kanyang sining. Nakilala siya bilang isang International Artist at pati na rin bilang Most Travelled Artist dahil sa paglalakbay sa mahigit 50 bansa. Noong 1995, ipinagdiwang niya ang kanyang ika-25 anibersaryo bilang isang artista sa pamamagitan ng isang eksibisyon sa Artists’ Corner sa [[SM Megamall]], na tampok ang dalawang likha: "Sining Bayan", na naglalarawan ng kanyang pagkakakilanlang Pilipino, at "The Global Village", na nagbigay-diin sa kanyang mga internasyonal na pakikipag-ugnayan. Dumalo bilang mga panauhing pandangal ang mga embahador mula sa mga bansang kanyang pinagsilbihan bilang artist-in-residence.<ref name="drybrush" /> Noong 1998, dumalo si Pangulong [[Fidel V. Ramos]] sa pagbubukas ng kanyang mural na "Pasasalamat"<ref>{{cite news |last=Zaide |first=Jose Abeto |date=2019-01-21 |title=Peripatetic artist & ambassador of goodwill |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2019/01/21/peripatetic-artist-ambassador-of-goodwill/?amp |access-date=March 3, 2015}}</ref>, na ngayon ay permanenteng nakadisplay sa United Nations Center sa [[Vienna, Austria]].<ref name="GMA2012Austria">{{cite web |date=2012-07-14 |title=Pinoy artist Manuel Baldemor mounts exhibit in Austria |url=https://www.gmanetwork.com/news/pinoyabroad/dispatch/265440/pinoy-artist-manuel-baldemor-mounts-exhibit-in-austria/story/ |access-date=2025-06-21 |website=GMA Network}}</ref> Nagpatuloy ang kanyang internasyonal na pagkilala noong 2013 nang buksan ni [https://www.ust.edu.ph/ambassador-salinas-highlights-the-filipino-global-maritime-professional-in-diplomat-lecture/ Ambassador Carlos C. Salinas] ang kanyang eksibisyon na Symphony of Colors sa Madrid, bilang bahagi ng pagdiriwang ng Philippines–Spain Friendship Day, na higit pang nagpakita ng internasyonal na lawak ng karera ni Baldemor sa sining.<ref name="SalinasinSpain" /> Sa parehong taon, nagdaos siya ng isang araw na eksibisyon na pinamagatang Philippine Skyland sa [[UNESCO]] sa Paris, na nagtatampok ng mga likhang nagpapakita ng buhay at kultura ng mga Ifugao.<ref name="GMA2013Medina">{{cite news |last=Medina |first=A. |date=2013-04-25 |title=PHL artist Manuel Baldamor features Ifugaos in Paris art exhibit |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/pinoyabroad/dispatch/305528/phl-artist-manuel-baldemor-features-ifugaos-in-paris-art-exhibit/story/ |access-date=2025-06-21}}</ref> Isa rin siyang eskultor. Noong 1982, napanalunan niya ang kanyang ika-apat na gintong parangal para sa eskultura sa taunang paligsahan ng Art Association of the Philippines sa pamamagitan ng kanyang likhang "Tribute to the Filipino Farmer," na naipakita sa City Gallery sa [[Luneta]] noong 1980 bilang parangal sa kanyang ama, si Perfecto S. Baldemor. Noong 1999, kinatawan niya ang Pilipinas sa 3rd Inami International Wooden Sculpture Camp sa [[Toyama Prefecture]], [[Japan]], kung saan nilikha niya ang monumental na "Pamilyang Pilipino," na may sukat na 1 metro ang lapad at 4 na metro ang taas.<ref name="drybrush" /> Noong Oktubre 1–14, 1999, inilunsad niya ang kanyang ika-100 na eksibisyon na pinamagatang "A Distinctive Milestone" bilang pintor at eskultor sa Artists’ Corner sa [[SM Megamall]]. Sa panahong iyon, siya lamang ang artistang nakapag-exhibit ng kanyang mga likha nang isang daang beses.<ref name="WhenInManila2024" /> Isa rin siyang manunulat at kasapi ng Writers’ Guild of the Philippines. Ang kanyang mga tula at sanaysay ay inilathala sa mga pangunahing pahayagan at magasin. Siya ay naging kolumnista para sa kultura sa dalawang pangunahing pahayagan. Ang kanyang lingguhang kolum na pinamagatang "Folio" ay lumabas sa Sunday Times ng [[Manila Times]] mula 1992 hanggang 1994. Ipinagpatuloy niya ang kanyang lingguhang kolum sa "Art and Culture Section" ng "[[The Philippines Star]]" mula 1997 hanggang 1999. Noong 2025, aktibo siyang lumahok sa ika-51 Pambansang Kongreso ng mga Manunulat ng Writers’ Union of the Philippines ([[UMPIL]]), kung saan dinisenyo at donasyon niya ang mga handicraft na tropeo para sa Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas na mga parangal sa panitikan.<ref name="MarketMonitorUMPIL2025">{{cite web |date=2025-04-26 |title=UMPIL held its 51st National Writers’ Congress |url=https://marketmonitor.com.ph/umpil-held-its-51st-national-writers-congress/ |website=The Market Monitor |publisher=The Market Monitor |accessdate=2025-06-22}}</ref> Ipinakita niya ang kanyang kakayahan bilang graphic designer sa paggawa ng mga souvenir programs para sa XI World Congress of Cardiology noong 1991, XXII International Conference on Internal Medicine noong 1994, at iba pang mga commemorative books tungkol sa kasaysayan at pagsasaka ng [[Philippines]].<ref name="OpenLibraryPhilippines1989">{{cite book |author=Guerrero-Nakpil, Carmen |url=https://openlibrary.org/books/OL45607063M/The_Philippines |title=The Philippines |date=1989-01-01 |publisher=XI World Congress of Cardiology |others=Illustrated by Manuel D. Baldemor |pages=118 |accessdate=2025-06-22}}</ref> Noong 1980, ginawaran siya ng "Gawad Sikap" para sa [[Visual Arts]] bilang paggunita sa ika-400 anibersaryo ng kanyang bayan. Kinilala siya ng Paetenians International Northeast Chapter bilang "Paetenian of the Year" noong 1985 at bilang isa sa "Ten Outstanding Living Paetenians" noong 2000. Ginawaran din siya bilang isa sa mga "Natatanging Buhay na Anak ng Bayan" sa pagdiriwang ng Balik-Paete 2004.<ref name="natatanging-anak">{{cite book |last1=Africano |first1=C. |url=https://ust.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=alma991001091059709111&vid=63UOSTP_INST:UOSTP |title=Tatlong Haligi ng Sining. In Mga Natatanging Anak ng Paete |last2=Baldemor |first2=M. |last3=Casanova |first3=A. |publisher=UST Publishing House |year=2005 |access-date=2025-06-14}}</ref> Minsan niyang pinangungunahan ang pagtataguyod at pagpapatibay ng Paete sa pamamagitan ng kanyang mga palabas tulad ng "Salubong" sa Nayong Pilipino noong 1978, "The Masters of Paete Exhibit" sa City Gallery, Luneta noong 1980, ang malaking eksibisyon ng "The Paete Phenomenon" sa Cultural Center of the Philippines, ang pag-record ng dalawang makasaysayang konsyerto ng Band 69 – "Konsyerto ng Pamanang Himig" at "Konsyerto ng Sentenaryo ng Banda" – sa UP Abelardo Hall noong 1997, at ang "Konsyerto ng Sentenaryo ng Kalayaan ng Bansa" sa loob ng isang daang taong simbahan ng [[Paete, Laguna]].<ref name="TapatalkBanda69">{{cite web |title=A Salute to the 35 Years of Banda 69 |url=https://www.tapatalk.com/groups/usappaete/a-salute-to-the-35-years-of-banda-69-t3250-s10.html |website=USAPPAETE Forum on Tapatalk |accessdate=2025-06-22}}</ref> Kilala ang kanyang mga likha sa buong mundo dahil nireproduce ng [[UNICEF]] ang mga ito bilang disenyo para sa kanilang mga greeting card na ipinamamahagi sa buong mundo.<ref name="HeritageGallery" /><ref name="natatanging-anak" /><ref>{{cite web |title=The Art of Manuel D. Baldemor |url=https://philippinecenterny.com/manuel-d-baldemor-coming-soon/ |access-date=March 3, 2015 |website=Philippine Center New York}}</ref> Napansin siya sa pagpipinta ng Pilipinas at ng buong mundo, na kinukuha ang lokal na kultura habang nakikibahagi sa mga pandaigdigang tema.<ref name="GalarpeKMonitor">{{cite web |last=Galarpe |first=K. |title=Manuel Baldemor paints the Philippines and the world |url=https://karengalarpe.wordpress.com/2010/01/13/manuel-baldemor-paints-the-philippines-and-the-world/ |access-date=2025-06-21 |website=K Monitor (WordPress)}}</ref> Ang ilan sa kanyang mga likha ay naangkop din bilang mga pattern sa cross-stitch at naipakita sa mga eksibisyon sa Europa, na nagpapakita ng kakayahan at pandaigdigang atraksyon ng kanyang istilo sa sining.<ref name="BaldemorCrossStitch">{{cite web |date=June 2010 |title=Baldemor masterpieces turned into cross-stitch art, featured in European exhibitions |url=https://www.vintersections.com/2010/06/baldemor-masterpieces-turned-into-cross.html |access-date=21 June 2025 |website=VIntersections}}</ref> Noong 2009, tinapos ni Baldemor ang isang monumental na glass mosaic mural na pinamagatang "People Power," na inilagay sa [[Basilica of St. Thérèse]] sa Lisieux, France. Nilikha ito sa pakikipagtulungan ng mga French mosaicists na sina [https://fdac.dordogne.fr/les-oeuvres/acquisitions-realisees-en-2013/henot-sylvie/ Sylvie Henot] at [https://fr.linkedin.com/in/fran%C3%A7ois-sand-0b580b44 François Sand]. Ang likhang ito ay ginawang paggunita sa People Power Revolution ng Pilipinas noong 1986. Ang mural ay bahagi ng permanenteng koleksyon ng basilica, na sumasagisag sa kapayapaan at espiritwal na pagkakaisa. Ang paglalagay nito ay isang pambihirang karangalan para sa isang Pilipinong artista sa isa sa mga pinakamahalagang lugar ng relihiyosong pilgrimage sa France.<ref name="MBLivingBeyondMeans2020">{{cite web |date=2020-03-08 |title=On living beyond our means |url=https://mb.com.ph/2020/3/8/on-living-beyond-our-means |website=Manila Bulletin |accessdate=2025-06-22}}</ref> == Mga Kilalang Gawa == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2009 |Mosaic sa Basilica of St. Thérèse sa Lisieux, France<ref name="MBLivingBeyondMeans2020" /> |- |2007 |Commemorative Stamps para sa Ugnayan ng Pilipinas at France (ika-60 anibersaryo ng Diplomatic Ties), Philippine Embassy sa Paris, France<ref name="MBLivingBeyondMeans2020" /> |- |1990s– |UNICEF Christmas Cards<ref name="MBLivingBeyondMeans2020" /> |} == Mga Gantimpala == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2007 |Most Outstanding Alumni ng University of Santo Tomas |- |2004 |10th Asian Biennale Bangladesh |- |1998 |Indian Council for Cultural Relations, Delhi, India |- |1997 |Ministry of [[Arts and Culture]], Prague, Czech Republic |- |1994 |Artist-in-residence, Internationale Austausch Ateliers Region Basel, Switzerland |- |1992 |Thirteen Artists Award, Cultural Center of the Philippines |- |1991 |Ministry of [[Arts and Culture]], Cairo, Egypt |- |1989 |First [[ASEAN]] Symposium on Aesthetics, Workshop and Exhibition, National Gallery, Kuala Lumpur, Malaysia |- |1988 |Artist-in-residence, Santiago, Chile Artist-in-residence, Miskenot Shaannmin, Jerusalem, Israel USIS, Voluntary Visitors Program, USA |- |1987 |China Exhibition Agency, The People's Republic of China |- |1985 |Ministry of [[Arts and Culture]], Moscow, USSR Leutuvos TSR Kuturas Ministerija, Vilnius, Lithuania |- |1983 |Best Fine Print Award, Art Association of the Philippines |- |1982 |Best Sculpture Award, Art Association of the Philippines |- |1975 |British Council, London Ministry of [[Arts and Culture]], Paris, France |- |1974 |Honorable Mention Award para sa Pagpipinta, AAP |- |1973 |Kinatawan ng Pilipinas, XIV Internationale Art Exhibition, Paris, France Grand Prize Award, Art Association of the Philippines |} == Mga Solo Eksibisyon == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2019 |"[[Luzviminda]]", New York City, USA<ref name="BaldemorLuzviminda" /> |- |2014 |"Mosaique" Alliance Francaise, France<ref name="BaldemorFrance">{{cite news |date=17 December 2024 |title=Manuel Baldemor revisits his affinity with France |work=BusinessMirror |url=https://businessmirror.com.ph/2024/12/17/manuel-baldemor-revisits-his-affinity-with-france/ |access-date=21 June 2025}}</ref><ref name="BaldemorExhibit">{{cite news |date=28 February 2024 |title=Manuel Baldemor paintings on exhibit in Makati |work=GMA News Online |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/929656/manuel-baldemor-paintings-exhibit-makati/story/ |access-date=21 June 2025}}</ref><ref name="InstagramDDL5TecMUOR">{{Cite web |title=Instagram post by @username |url=https://www.instagram.com/p/DDL5TecMUOR/ |access-date=2025-06-21 |website=Instagram}}</ref> |- |2013 |"Moments with Christ", SM Megamall Atrium<ref name="MomentswithChrist" /> "Symphony of Colors" Centro Cultural Galileo, Madrid, Spain<ref name="SalinasinSpain" /><ref name="SalinasinSpainArchive">Phl Ambassador opens Manuel Baldemor exhibit in Madrid. (2013, June 11). Retrieved March 3, 2015, from http://www.interaksyon.com/lifestyle/phl-ambassador-opens-manuel-baldemor-exhibit-in-madrid {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150518093940/http://www.interaksyon.com/lifestyle/phl-ambassador-opens-manuel-baldemor-exhibit-in-madrid|date=2015-05-18}}</ref> "Philippine Skyland" Salon des Délegués., UNESCO Miollis, Paris, France<ref name="GMA2013Medina" /> |- |2012 |"Impressions: Isang Art Exhibition ng mga Pinta" Vienna International Center, Vienna, Austria<ref name="GMA2012Austria" /> "Images of My Homeland and Switzerland" Switzerland<ref name="OfficialGazette2012" /> |- |2010 |Isang [[Cross-Stitch]] Exhibit, Event Center, SM Megamall<ref name="BaldemorCrossStitch" /><ref name="BaldemorDMC">{{cite web |title=Manuel Baldemor: Masterpieces by DMC |url=https://archive.md/20150317012210/http://www.focusglobalinc.com/dmc-news/manuel-baldemor-masterpieces-by-dmc.aspx |archive-url=http://www.focusglobalinc.com/dmc-news/manuel-baldemor-masterpieces-by-dmc.aspx |archive-date=17 March 2015 |access-date=21 June 2025 |website=Focus Global Inc.}}</ref> |- |2008 |"The Images of the Philippines and Norway" Norway’s Ministry of Culture and Church Affairs, Norway, Iceland<ref name="BaldemorNorwayIceland" /> |- |2007 |"Somewhere in France" Art Center, SM Megamall<ref name="WhenInManila2024" /><ref name="GalarpeKMonitor" /> "Windows" Atrium, Singapore "Chromatext Reloaded" CCP Main Gallery "The Wonders of China" Galerie Y |- |2006 |Vietnam Fine Art Museum exhibit, Hanoi |- |2005 |Galerie S, Stockholm |- |1998 |"Las Canciones de la Revolucion" Museo Nacional de Antropologia, Madrid, Spain "From the Heart of India" Art Center, SM MegaMall |- |1997 |"A Gift of Nature" Gallery 139, Ayala Alabang, Muntinlupa "Dubrovnik Croatia" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "Czech National Day" Czech Embassy, Manila "Songs of the Revolution" Ayala Museum, Makati City "Prague, The Heart of Europe" Ayala Museum, Makati City "Mula sa Sinisintang Lupa" GSIS Museo ng Sining, GSIS Bldg, Financial Center, Pasay "Philippines Nature's Wonder" Hotel Bayerischen Hof, Munich, Germany "Images of my Native Land" Novomestska Radnice, Prague, Czech Republic "Hymn to my Homeland" Kunst Im Sonnenhof, Bern, Switzerland "Transition" The Crucible Gallery, SM MegaMall, Mandaluyong |- |1996 |"Cultural and Spiritual Homeland" Museo Iloilo, Iloilo City "Quelque Part En France" La Galerie, Alliance Francaise de Manille "Global Village" The Art Center, SM MegaMall, Mandaluyong "Hymn to the Earth" Luz Gallery, Makati City "Discovery" The Country of Tagaytay Highlands, Tagaytay City "Festival of my Hometown" Philippine International Convention Center |- |1995 |"Switzerland Aquarelle" Finale Art Gallery, SM MegaMall, Mandaluyong "Pasko sa Aming Bayan" [[EDSA]] Plaza Hotel, Mandaluyong "Graces from the Land" Gen. Luna Gallery, Davao City "Masskara", Bacolod Convention Plaza Hotel, Bacolod City "Sining Bayan" Art Center, SM MegaMall, Mandaluyong "CEBU, The Queen City of the South" SM City, Cebu |- |1994 |"Madonna Filipina" Sculpture Exhibition, Heritage Art Center, Shangri-La Plaza, Mandaluyong "Flowers from the Alps" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "A Piece of Switzerland" Ayala Museum, Makati City "Ein Stuck Schwiz" International Austausch Ateliers Region, Basel, Switzerland |- |1993 |"Maskara ng Buhay" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "Zona Verde" Hotel Intercontinental, Makati City "Philippine Skyworld" Phoenix Gallery, Baguio City "Cogon at Kahoy" Woodcut Prints Exhibition, Ayala Museum, Makati City "Scent of China" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "The Gentle Carabao" West Gallery, SM MegaMall, Mandaluyong "Festival of Colors" Victoria Plaza, Davao City |- |1992 |"Pasko Filipino" Heritage Art Center, SM MegaMall, Mandaluyong "Mirror" Lopez Museum, Pasig "Awit at Kulay" Hotel Nikko Manila Garden, Makati City "Season's Best" Westin Philippine Plaza Hotel, Manila "Recuerdos de Mexico" Ayala Museum, Makati City |- |1991 |"Underneath the Rainbow" Philippines Center, New York City, USA "The Wonders of Egypt II" Egyptian Ambassador's Residence, Makati City "The Wonders of Egypt I" Lopez Museum, Pasig "The Art of Manuel D. Baldemor" National Gallery, Open House, Cairo, Egypt "Ugat ng Sariling Atin" UPLB Gallery, Los Baños, [[Laguna (province)|Laguna]] "Ang Pista sa Nayon" West Gallery, Quezon City "Sa Duyan ng Pagmamahal" Ayala Museum, Makati City "May Isang Bayan sa Dakong Silangan" Cultural Center of the Philippines, Manila "Sa Lambong ng Bahag-hari" Artist's Corner Gallery, Hotel Intercontinental Manila, Makati City |- |1990 |"Munting Bayan sa Salamin" Hotel Nikko Manila Garden, Makati City "Nature's Best" Lopez Museum, Pasig "Sining at Lulturang Kinagisnan" The Luz Gallery, Makati City "Pagdiriwang" Philippine International Convention Center, Manila |- |1989 |"Chile: A Discovery of Colors" The National Museum, Manila |- |1987 |"The Art of Manuel D. Baldemor" Harry Steel Cultural Center, Kiriat Ono, Israel "As I Came Down from Jerusalem" Ayala Museum, Makati City "Munting Bayan" Philippine Center, New York |- |1986 |"Homage to Carlos V. Francisco" Angono Artist's, Angono, Rizal "Recent Works" Lopez Museum, Pasig "Homage to Botong" Ayala Museum, Makati City "American Experience" Thomas Jefferson Cultural Center, Makati City "The Art of Manuel D. Baldemor" International Art Gallery, Beijing, China "Xian Beyond Expectations" Ayala Museum, Makati City |- |1985 |"The Graphic Art of Manuel D. Baldemor" The Friendship House, Moscow, USSR "Manuelis Baldemoras Tapyba Grapika" Lietuvos TSR Dailies Muziejus, Vilnius, Lithuania "Folk Vision" The Luz Gallery, Makati City "Pahiyas and the Year of the Carabao" Gallery Genesis, Mandaluyong |- |1984 |"Summertime" Gallery Marguerite, Hyatt Terraces, Baguio City "Baldemor Country" The Luz Gallery, Makati City |- |1983 |"Laguna, the Land and the People" Hidalgo Gallery, Makati City "Painting and Sculpture" ELF Arthaus, Parañaque, Metro Manila "Munting Bayan" Ayala Museum, Makati City |- |1982 |"Roots" Greenhills Art Center, San Juan, Metro Manila |- |1981 |"Korean Impressions" Greenhills Art Center, San Juan, Metro Manila "Baldemor's Painting Exhibition" Philippine Embassy, Seoul, Korea "Images of the Homeland" Greenhills Art Center, San Juan, Metro Manila |- |1980 |"Tribute to the Filipino Farmers" (Sculpture) City Gallery, Manila |- |1978 |"Introspective" Print Collections Gallery, Manila "Kay Ganda ng Pilipinas" ABC Galleries, Manila "Muslim Impressions" Hidalgo Gallery, Makati City |- |1977 |"The Art of Manuel D. Baldemor" Mainz Rathaus, Mainz, West Germany "Baldemor Paintings" PhilamLife, Iloilo City |- |1976 |"Ceramic Paintings" The Gallery, Hyatt Regency, Manila "Mother and Child" ABC Galleries, Manila "Prints and Drawings" Galeria Burlas, Bacolod City |- |1975 |"Kay Ganda ng Pilipinas" Kilusang Sining Gallery, Makati "Recent Paintings" Galeria Burlas, Bacolod City |- |1974 |"Baldemor's Paete" GMTFM Hall, Taguig, Metro Manila "Paete" Second Laguna Development Bank, Paete, Laguna "Paete: Sketchbook of a Filipino Town" Quad Gallery, Makati |- |1973 |"The Art of Manuel D. Baldemor" Hidalgo Gallery, Makati |- |1972 |"The Graphic Art of Manuel D. Baldemor" Hidalgo Gallery, Makati City |} == Mga Grupong Eksibisyon == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2011 |"Edades: From Freedom to Fruition", Cultural Center of the Philippines<ref name="MayoRachel2011" /> |- |2006 |"Ode to the Pasig River" Ayala Museum "Through the Palette's Eye" U.P.-Jorge B. Vargas Museum and Filipiniana Research Center |- |2005 |Philippine Exhibit, Stanford Art Spaces, Stanford University "SCAPES: Images of Time and Place" DLSU Museum |- |1997 |Two-Man Show, Albor-Baldemor, Stadt Museum, Düsseldorf, Germany Two-Man Show, Albor-Baldemor, Landesvertretung Thuringen, Bonn, Germany |- |1996 |"The Filipino Masters" Ericsson Telecommunications, Manila Three-Man Show, Albor-Baldemor-Olmedo, Philippine Embassy, Vienna, Italy |- |1992 |Philippine Pavilion, Seville, Spain |- |1991 |"Paete Phenomenon" Cultural Center of the Philippines |- |1990 |Cultural Gallery, Muzium Negara, Kuala Lumpur, Malaysia |- |1989 |First ASEAN Symposium on Aesthetics, Workshop and Exhibition, National Art Gallery, Kuala Lumpur, Malaysia |- |1988 |International Art Festival, Saddam Art Center, Baghdad, Iraq |- |1987 |Metropolitan Museum, Manila |- |1986 |Bienal de la Habana, Cuba |- |1985 |Print Council of Australia, Melbourne Asia World Art Gallery, Taipei, Taiwan |- |1984 |Galerie Taub, Philadelphia |- |1982 |ASEAN Traveling Art Exhibition, Malaysia, Singapore, Thailand, Indonesia, Hong Kong, and Manila |- |1980 |Madurodam Gallery, The Hague, The Netherlands |- |1977 |Wall Panel Gallery, Tehran, Iran |- |1975 |The Philippine Center, New York City, New York, USA |- |1973 |XIV Internationale Art Exhibition, Paris, France |- |1972 |AAP Art Competition and Exhibition, Cultural Center of the Philippines |} == Mga Libro at Publikasyon == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at mga Kontribyutor |- |2010 |"Manuel D. Baldemor’s European Journey of Discovery"<ref>Manuel D. Baldemor's European journey of discovery. (n.d.). Retrieved March 3, 2015, from http://www.worldcat.org/title/manuel-d-baldemors-european-journey-of-discovery/oclc/758099557</ref><ref>{{cite web |title=Manuel D. Baldemor's European journey of discovery |url=https://ust.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=alma991002818509709111&vid=63UOSTP_INST:UOSTP |access-date=March 3, 2015}}</ref> |- |1996 |"Painting the Global Village" kasama si Rosalinda L. Orosa |- |1993 |"Tales of a Rainy Night" kasama si C. Hidalgo "Sabong" kasama si A. Hidalgo |- |1992-94 |Kolumnista, "Folio", Sunday Times Life Magazine, Pilipinas |- |1992 |"Philippine Food and Life" kasama si G.C. Fernando <ref>[[Puto (food)|Puto]] (2015, April 12)</ref> |- |1991 |"The Paete Phenomenon" kasama si I.C. Endaya |- |1990-94 |Opisyal na Disenyo ng UNICEF Card |- |1989 |"The Philippines" kasama si C. Nakpil at "Chile, A Discovery of Colors" kasama si S. Fanega |- |1988 |"Sarap" kasama sina D. Fernandez, E. Alegre |- |1987 |"Philippine Ancestral Houses" kasama sina F. Zialcita, N. Oshima |- |1986 |"Painture, New Lixicom of Philippine Art" kasama si P. Zafaralla |- |1981 |"Images of the Homeland" kasama si M. Baterina |- |1980 |"Tribute to the Filipino Farmers" kasama si L. Benesa |- |1974 |"Paete, Sketchbook of a Filipino Town" kasama si B. Afuang |- |1972 |"The Graphic Art of Manuel D. Baldemor" kasama si M. Duldulao |} == Mga Kilalang Tao == [[Angeline Baldemor]] [[Angelito Baldemor]] [[Angelo Baldemor]] [[Antero Baldemor]] [[Celoine Baldemor]] [[Charming Baldemor]] [[Felix "Kid" Baldemor]] [[Fred Baldemor]] [[Leandro Baldemor]] [[Mailah Baldemor]] [[Marvin Baldemor]] [[Mike Baldemor]] [[Nick C. Baldemor]] [[Vince Baldemor]] [[Walter Baldemor]] [[Wilfredo Baldemor]] [[Wilson Baldemor]] [[Zoerya Emi Baldemor Abuel]] [[Vicente Mannsala]] == Mga Sanggunian == {{Reflist}} == Bibliograpiya == Africano, C., Baldemor, M., and Casanova, A. (2005). Tatlong Haligi ng Sining. In Mga Natatanging Anak ng Paete. UST Publishing House. Featuring artwork by Manuel Baldemor. {{authority control}} [[Kategorya:Mga pintor mula sa Pilipinas]] iokhmbqwjnff9maeza4815ke2y36q8z 2167198 2167195 2025-07-02T13:50:28Z AsianStuff03 125864 Isinalin sa Tagalog 2167198 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist|name=Manuel Baldemor|image=Manuel Baldemor en Mexico.jpg|image_size=|birth_name=Manuel D. Baldemor|birth_date={{Birth date and age|1947|03|26}}|birth_place=[[Paete]], [[Laguna (province)|Laguna]], [[Philippines]]|nationality=[[Filipinos|Filipino]]|field=[[Painting]]}} '''Manuel Baldemor''' ay isang Pilipinong pintor, eskultor, printmaker, manunulat at ilustrador ng libro.<ref name="HeritageGallery">{{cite web |title=BALDEMOR, Manuel |url=https://heritagegallery.ph/2017/11/baldemor-manuel/ |access-date=March 3, 2015 |website=Heritage Gallery}}</ref> Ipinanganak siya noong Marso 26, 1947, sa [[Paete]], [[Laguna (province)|Laguna]], [[Pilipinas]]. Kilala siya sa kanyang mga pinta sa iba't ibang media na nagpapakita ng mga eksena sa pinasimpleng mga pormang heometriko na may katangiang folk art. Karamihan sa kanyang mga paksa sa sining ay ang kanyang bayan, ang mga tao nito, ang kanilang pang-araw-araw na gawain, at ang kanilang mga pagdiriwang.<ref name="drybrush">{{cite web |title=Manuel Baldemor - drybrush Gallery |url=https://drybrush.com/artists/manuel-baldemor |accessdate=2025-06-14}}</ref> Ang kanyang mga likha ay kilala hindi lamang sa Pilipinas kundi pati na rin sa ibang mga bansa. Siya ay isang artist-in-residence sa [[Chile]], [[Estonia]], [[France]], [[Israel]], [[Japan]], [[Singapore]], [[Switzerland]] at [[Portugal]]. Kilala ang kanyang mga gawa sa buong mundo dahil nireproduce ng [[UNICEF]] ang kanyang mga likha bilang mga greeting card na ipinamamahagi sa buong mundo.<ref name="drybrush" /><ref>{{cite web |title=Manuel Baldemor |url=https://www.artnet.com/artists/manuel-baldemor/ |access-date=2025-06-14 |website=Artnet}}</ref> == Maagang karera at edukasyon == Nag-aral si Manuel Baldemor sa University of Santo Tomas College of Architecture and Fine Arts (CAFA), na kalaunan ay naging [[University of Santo Tomas College of Architecture|College of Architecture]] at [[University of Santo Tomas College of Fine Arts and Design|College of Fine Arts and Design]]. Habang siya ay estudyante, nakipagtulungan siya sa mga artistang mula Mabini upang masuportahan ang kanyang sarili sa pananalapi.<ref name="BaldemorLuzviminda">{{Cite web |date=14 November 2019 |title=Manuel Baldemor’s Luzviminda, An Art Exhibit at the Philippine Center – Press Release PR-CSC-098-2019 |url=https://newyorkpcg.org/pcgny/wp-content/uploads/2019/11/PR-CSC-098-19.pdf |publisher=Consulate General of the Republic of the Philippines, New York |accessdate=22 June 2025}}</ref> Madalas siyang nilalapitan ng kanyang mga kaklase para sa tulong sa kanilang mga akademikong art plates, dahil kinikilala ang kanyang natatanging kakayahan at estilo. Sa kanyang pananatili, naimpluwensiyahan siya ng mga prinsipyong modernista na ipinakilala ni National Artist [[Victorio Edades]]. Kalaunan, naipakita si Baldemor sa mga eksibisyon na sumusubaybay sa mga ugat ng modernong sining sa Pilipinas, kasama ang iba pang mga kilalang artista na hinubog ng pamana ni Edades.<ref name="MayoRachel2011">{{cite web |last=Mayo |first=R. |date=2011 |title=Exhibition traces the roots of Modern Art in the Philippines |url=http://rachelmayo.blogspot.com/2011/12/edades-from-freedom-to-fruition.html |access-date=2025-06-21 |website=The Essence of Things by Rachel Mayo (Blogspot)}}</ref> Sa kanyang huling taon, nagtrabaho siya bilang layout artist at editorial cartoonist para sa Philippine Graphic. Dito nagsimula ang kanyang karera sa publikasyon. == Karera == Nagsimula ang kanyang karera bilang pintor nang ipakita niya ang kagandahan ng kanyang bayan, Paete, Laguna, gamit ang panulat at tinta. Ang kanyang mural na "Paete I" ay nanalo ng grand prize sa [[Art Association of the Philippines]] Art Competition and Exhibition noong 1972.<ref>{{cite web |title=Paete I - CCP Encyclopedia of Philippine Art |url=https://epa.culturalcenter.gov.ph/3/82/2254/ |accessdate=2025-06-14}}</ref> Sa sumunod na taon, nanalo rin ng parehong gantimpala ang kanyang mural na "Paete II". Ang kanyang magkakasunod na panalo ang nagbigay-daan upang siya ay maging kinatawan ng Pilipinas sa XIV International Art Exhibition sa [[Paris]] noong 1973. Tinawag siya ng kritiko ng sining na si [[Leonides Benesa]] bilang "The Folk Artist".<ref name="WhenInManila2024">{{cite web |date=2024-12-18 |title=Meet the Artist Whose Paintings of Paete Led Him to Represent the Philippines in France |url=https://www.wheninmanila.com/meet-the-artist-whose-paintings-of-paete-led-him-to-represent-the-philippines-in-france/ |website=When In Manila |accessdate=2025-06-14}}</ref> Noong dekada 1970, binuo niya ang sarili niyang estilo ng sining na pinaghalo ang kanyang mga alaala sa probinsya. Nilikha niya ang ilang mga likha na nagpapakita ng ideyal ng Pilipinas sa pamamagitan ng Folk Modernist na pamamaraan. Ang kanyang unang eksibisyon na "The Graphic of Manuel D. Baldemor" sa Hidalgo Gallery noong 1972 ang naging panimulang marka ng kanyang karera.<ref name="WhenInManila2024" /> Napanalunan niya ang kanyang ikatlong gintong parangal sa taunang paligsahan ng Art Association of the Philippines para sa kanyang mga fine prints noong 1983. Sinubukan niya ang iba pang mga media tulad ng [[watercolour]], [[Acrylic paint|acrylic]], [[tempera]], [[oil-on-canvas]], [[woodcut]], [[ceramics]], salamin, [[grass paper]], at [[fine prints]].<ref name="drybrush" /> Bukod sa kanyang mga paglalarawan ng pang-araw-araw na buhay, pumasok din si Baldemor sa mga temang espiritwal sa sining. Ang kanyang likha na "Moments with Christ" ay kilala sa pagbibigay ng damdaming banal na inspirasyon at nagdagdag ng isa pang dimensyon sa kanyang mga gawa.<ref name="MomentswithChrist">{{Cite web |author=Lago, Amanda |date=2013-03-21 |title=Spiritualized through art with Manuel Baldemor's 'Moments with Christ' |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/301466/spiritualized-through-art-with-manuel-baldemor-s-moments-with-christ/story/ |access-date=2025-06-21 |website=GMA News |language=en}}</ref> Tinawag siya ni [[Rosalinda Orosa]], isang eksperto sa sining at kolumnista, bilang "The Chronicle of the Motherland" dahil sa kanyang mga paglalarawan ng kagandahan ng iba't ibang lugar sa Pilipinas.<ref name="FreeLibraryOrosa">{{cite web |date=2023-12-15 |title=In Memoriam: Rosalinda Luna Orosa, the Mother of Philippine Arts and Culture |url=https://www.thefreelibrary.com/In+Memoriam%3a+Rosalinda+Luna+Orosa%2c+the+Mother+of+Philippine+Arts+and...-a0776423059 |website=The Free Library |accessdate=2025-06-22}}</ref> Noong 1992, ginawaran siya ng [[Cultural Center of the Philippines]] bilang isa sa Thirteen Artist Awardees bilang pagkilala sa kanyang mga kontribusyon sa bansa.<ref name="WhenInManila2024" /> Nakatanggap siya ng mga travel grants bilang artist-in-residence sa [[France]]<ref>{{cite news |last=Medina |first=A. |date=2013-04-25 |title=PHL artist Manuel Baldemor features Ifugaos in Paris art exhibit |work=GMA News |url=http://www.gmanetwork.com/news/story/305528/pinoyabroad/pinoyachievers/phl-artist-manuel-baldemor-features-ifugaos-in-paris-art-exhibit |access-date=March 3, 2015}}</ref>, [[England]]<ref name="DMCircuitArtBaldemor">{{cite web |title=Manuel Baldemor - DM Circuit Art by Art Circle Gallery |url=https://dmcircuitart.com/artist/manuel-baldemor/ |website=DM Circuit Art |accessdate=2025-06-22}}</ref>, [[Switzerland]]<ref name="OfficialGazette2012">{{cite web |date=2012-07-06 |title=Philippine Embassy in Berne celebrates 150th anniversary of Philippine-Swiss relations through an exhibit by Manny Baldemor |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/07/06/philippine-embassy-in-berne-celebrates-150th-anniversary-of-philippine-swiss-relations-through-an-exhibit-by-manny-baldemor/ |access-date=2025-06-21 |website=Official Gazette of the Republic of the Philippines}}</ref>, [[Russia]], [[Spain]]<ref name="SalinasinSpain">{{cite web |title=Ambassador Salinas Opens Manuel Baldemor Exhibit in Madrid |url=https://www.philembassymadrid.com/ambassador-salinas-opens-manuel-baldemor-exhibit-madrid |access-date=March 3, 2015 |website=Philippine Embassy Madrid}}</ref>, [[Portugal]]<ref name="DMCircuitArtBaldemor" />, at [[Scandinavia]]<ref name="BaldemorNorwayIceland">{{cite news |last=Grejalde |first=G. |date=13 June 2008 |title=Filipino holds exhibit in Norway, Iceland |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/content/100993/filipino-holds-exhibit-in-norway-iceland/story/ |access-date=21 June 2025}}</ref> sa [[Europe]]; [[United States]]<ref name="DFA2016SymphonyOfFlowers">{{cite web |date=2016-05-23 |title=Manuel Baldemor’s “Symphony of Flowers” Blooms at Philippine Center Gallery |url=https://dfa.gov.ph/dfa-news/news-from-our-foreign-service-postsupdate/9334-manuel-baldemore-s-symphony-of-flowers-blooms-at-philippine-center-gallery |website=Department of Foreign Affairs, Republic of the Philippines |publisher=GOVPH |accessdate=2025-06-22}}</ref>, [[Mexico]]<ref name="DFA2015TaxcoExhibit">{{cite web |date=2015-11-03 |title=PHL Embassy in Mexico opens Painting Exhibit of Filipino Artist in Taxco |url=https://dfa.gov.ph/dfa-news/news-from-our-foreign-service-postsupdate/7741-phl-embassy-in-mexico-opens-painting-exhibit-of-filipino-artist-in-taxco |website=Department of Foreign Affairs, Republic of the Philippines |publisher=GOVPH |accessdate=2025-06-22}}</ref>, at [[Chile]]<ref name="DMCircuitArtBaldemor" /> sa [[Americas]]; [[Iran]], [[Israel]], at [[Egypt]] sa [[Middle East]]; [[South Korea]], [[India]], [[Malaysia]], at [[China]]<ref name="ManilaStandard2023">{{cite web |date=2023-09-15 |title=A tale of two nations |url=https://manilastandard.net/?p=307141 |website=Manila Standard |accessdate=2025-06-22}}</ref> sa [[Asia]]. Bawat bansang kanyang binisita ay naging paksa at tema ng kanyang sining. Nakilala siya bilang isang International Artist at pati na rin bilang Most Travelled Artist dahil sa paglalakbay sa mahigit 50 bansa. Noong 1995, ipinagdiwang niya ang kanyang ika-25 anibersaryo bilang isang artista sa pamamagitan ng isang eksibisyon sa Artists’ Corner sa [[SM Megamall]], na tampok ang dalawang likha: "Sining Bayan", na naglalarawan ng kanyang pagkakakilanlang Pilipino, at "The Global Village", na nagbigay-diin sa kanyang mga internasyonal na pakikipag-ugnayan. Dumalo bilang mga panauhing pandangal ang mga embahador mula sa mga bansang kanyang pinagsilbihan bilang artist-in-residence.<ref name="drybrush" /> Noong 1998, dumalo si Pangulong [[Fidel V. Ramos]] sa pagbubukas ng kanyang mural na "Pasasalamat"<ref>{{cite news |last=Zaide |first=Jose Abeto |date=2019-01-21 |title=Peripatetic artist & ambassador of goodwill |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2019/01/21/peripatetic-artist-ambassador-of-goodwill/?amp |access-date=March 3, 2015}}</ref>, na ngayon ay permanenteng nakadisplay sa United Nations Center sa [[Vienna, Austria]].<ref name="GMA2012Austria">{{cite web |date=2012-07-14 |title=Pinoy artist Manuel Baldemor mounts exhibit in Austria |url=https://www.gmanetwork.com/news/pinoyabroad/dispatch/265440/pinoy-artist-manuel-baldemor-mounts-exhibit-in-austria/story/ |access-date=2025-06-21 |website=GMA Network}}</ref> Nagpatuloy ang kanyang internasyonal na pagkilala noong 2013 nang buksan ni [https://www.ust.edu.ph/ambassador-salinas-highlights-the-filipino-global-maritime-professional-in-diplomat-lecture/ Ambassador Carlos C. Salinas] ang kanyang eksibisyon na Symphony of Colors sa Madrid, bilang bahagi ng pagdiriwang ng Philippines–Spain Friendship Day, na higit pang nagpakita ng internasyonal na lawak ng karera ni Baldemor sa sining.<ref name="SalinasinSpain" /> Sa parehong taon, nagdaos siya ng isang araw na eksibisyon na pinamagatang Philippine Skyland sa [[UNESCO]] sa Paris, na nagtatampok ng mga likhang nagpapakita ng buhay at kultura ng mga Ifugao.<ref name="GMA2013Medina">{{cite news |last=Medina |first=A. |date=2013-04-25 |title=PHL artist Manuel Baldamor features Ifugaos in Paris art exhibit |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/pinoyabroad/dispatch/305528/phl-artist-manuel-baldemor-features-ifugaos-in-paris-art-exhibit/story/ |access-date=2025-06-21}}</ref> Isa rin siyang eskultor. Noong 1982, napanalunan niya ang kanyang ika-apat na gintong parangal para sa eskultura sa taunang paligsahan ng Art Association of the Philippines sa pamamagitan ng kanyang likhang "Tribute to the Filipino Farmer," na naipakita sa City Gallery sa [[Luneta]] noong 1980 bilang parangal sa kanyang ama, si Perfecto S. Baldemor. Noong 1999, kinatawan niya ang Pilipinas sa 3rd Inami International Wooden Sculpture Camp sa [[Toyama Prefecture]], [[Japan]], kung saan nilikha niya ang monumental na "Pamilyang Pilipino," na may sukat na 1 metro ang lapad at 4 na metro ang taas.<ref name="drybrush" /> Noong Oktubre 1–14, 1999, inilunsad niya ang kanyang ika-100 na eksibisyon na pinamagatang "A Distinctive Milestone" bilang pintor at eskultor sa Artists’ Corner sa [[SM Megamall]]. Sa panahong iyon, siya lamang ang artistang nakapag-exhibit ng kanyang mga likha nang isang daang beses.<ref name="WhenInManila2024" /> Isa rin siyang manunulat at kasapi ng Writers’ Guild of the Philippines. Ang kanyang mga tula at sanaysay ay inilathala sa mga pangunahing pahayagan at magasin. Siya ay naging kolumnista para sa kultura sa dalawang pangunahing pahayagan. Ang kanyang lingguhang kolum na pinamagatang "Folio" ay lumabas sa Sunday Times ng [[Manila Times]] mula 1992 hanggang 1994. Ipinagpatuloy niya ang kanyang lingguhang kolum sa "Art and Culture Section" ng "[[The Philippines Star]]" mula 1997 hanggang 1999. Noong 2025, aktibo siyang lumahok sa ika-51 Pambansang Kongreso ng mga Manunulat ng Writers’ Union of the Philippines ([[UMPIL]]), kung saan dinisenyo at donasyon niya ang mga handicraft na tropeo para sa Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas na mga parangal sa panitikan.<ref name="MarketMonitorUMPIL2025">{{cite web |date=2025-04-26 |title=UMPIL held its 51st National Writers’ Congress |url=https://marketmonitor.com.ph/umpil-held-its-51st-national-writers-congress/ |website=The Market Monitor |publisher=The Market Monitor |accessdate=2025-06-22}}</ref> Ipinakita niya ang kanyang kakayahan bilang graphic designer sa paggawa ng mga souvenir programs para sa XI World Congress of Cardiology noong 1991, XXII International Conference on Internal Medicine noong 1994, at iba pang mga commemorative books tungkol sa kasaysayan at pagsasaka ng [[Philippines]].<ref name="OpenLibraryPhilippines1989">{{cite book |author=Guerrero-Nakpil, Carmen |url=https://openlibrary.org/books/OL45607063M/The_Philippines |title=The Philippines |date=1989-01-01 |publisher=XI World Congress of Cardiology |others=Illustrated by Manuel D. Baldemor |pages=118 |accessdate=2025-06-22}}</ref> Noong 1980, ginawaran siya ng "Gawad Sikap" para sa [[Visual Arts]] bilang paggunita sa ika-400 anibersaryo ng kanyang bayan. Kinilala siya ng Paetenians International Northeast Chapter bilang "Paetenian of the Year" noong 1985 at bilang isa sa "Ten Outstanding Living Paetenians" noong 2000. Ginawaran din siya bilang isa sa mga "Natatanging Buhay na Anak ng Bayan" sa pagdiriwang ng Balik-Paete 2004.<ref name="natatanging-anak">{{cite book |last1=Africano |first1=C. |url=https://ust.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=alma991001091059709111&vid=63UOSTP_INST:UOSTP |title=Tatlong Haligi ng Sining. In Mga Natatanging Anak ng Paete |last2=Baldemor |first2=M. |last3=Casanova |first3=A. |publisher=UST Publishing House |year=2005 |access-date=2025-06-14}}</ref> Minsan niyang pinangungunahan ang pagtataguyod at pagpapatibay ng Paete sa pamamagitan ng kanyang mga palabas tulad ng "Salubong" sa Nayong Pilipino noong 1978, "The Masters of Paete Exhibit" sa City Gallery, Luneta noong 1980, ang malaking eksibisyon ng "The Paete Phenomenon" sa Cultural Center of the Philippines, ang pag-record ng dalawang makasaysayang konsyerto ng Band 69 – "Konsyerto ng Pamanang Himig" at "Konsyerto ng Sentenaryo ng Banda" – sa UP Abelardo Hall noong 1997, at ang "Konsyerto ng Sentenaryo ng Kalayaan ng Bansa" sa loob ng isang daang taong simbahan ng [[Paete, Laguna]].<ref name="TapatalkBanda69">{{cite web |title=A Salute to the 35 Years of Banda 69 |url=https://www.tapatalk.com/groups/usappaete/a-salute-to-the-35-years-of-banda-69-t3250-s10.html |website=USAPPAETE Forum on Tapatalk |accessdate=2025-06-22}}</ref> Kilala ang kanyang mga likha sa buong mundo dahil nireproduce ng [[UNICEF]] ang mga ito bilang disenyo para sa kanilang mga greeting card na ipinamamahagi sa buong mundo.<ref name="HeritageGallery" /><ref name="natatanging-anak" /><ref>{{cite web |title=The Art of Manuel D. Baldemor |url=https://philippinecenterny.com/manuel-d-baldemor-coming-soon/ |access-date=March 3, 2015 |website=Philippine Center New York}}</ref> Napansin siya sa pagpipinta ng Pilipinas at ng buong mundo, na kinukuha ang lokal na kultura habang nakikibahagi sa mga pandaigdigang tema.<ref name="GalarpeKMonitor">{{cite web |last=Galarpe |first=K. |title=Manuel Baldemor paints the Philippines and the world |url=https://karengalarpe.wordpress.com/2010/01/13/manuel-baldemor-paints-the-philippines-and-the-world/ |access-date=2025-06-21 |website=K Monitor (WordPress)}}</ref> Ang ilan sa kanyang mga likha ay naangkop din bilang mga pattern sa cross-stitch at naipakita sa mga eksibisyon sa Europa, na nagpapakita ng kakayahan at pandaigdigang atraksyon ng kanyang istilo sa sining.<ref name="BaldemorCrossStitch">{{cite web |date=June 2010 |title=Baldemor masterpieces turned into cross-stitch art, featured in European exhibitions |url=https://www.vintersections.com/2010/06/baldemor-masterpieces-turned-into-cross.html |access-date=21 June 2025 |website=VIntersections}}</ref> Noong 2009, tinapos ni Baldemor ang isang monumental na glass mosaic mural na pinamagatang "People Power," na inilagay sa [[Basilica of St. Thérèse]] sa Lisieux, France. Nilikha ito sa pakikipagtulungan ng mga French mosaicists na sina [https://fdac.dordogne.fr/les-oeuvres/acquisitions-realisees-en-2013/henot-sylvie/ Sylvie Henot] at [https://fr.linkedin.com/in/fran%C3%A7ois-sand-0b580b44 François Sand]. Ang likhang ito ay ginawang paggunita sa People Power Revolution ng Pilipinas noong 1986. Ang mural ay bahagi ng permanenteng koleksyon ng basilica, na sumasagisag sa kapayapaan at espiritwal na pagkakaisa. Ang paglalagay nito ay isang pambihirang karangalan para sa isang Pilipinong artista sa isa sa mga pinakamahalagang lugar ng relihiyosong pilgrimage sa France.<ref name="MBLivingBeyondMeans2020">{{cite web |date=2020-03-08 |title=On living beyond our means |url=https://mb.com.ph/2020/3/8/on-living-beyond-our-means |website=Manila Bulletin |accessdate=2025-06-22}}</ref> == Mga Kilalang Gawa == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2009 |Mosaic sa Basilica of St. Thérèse sa Lisieux, France<ref name="MBLivingBeyondMeans2020" /> |- |2007 |Commemorative Stamps para sa Ugnayan ng Pilipinas at France (ika-60 anibersaryo ng Diplomatic Ties), Philippine Embassy sa Paris, France<ref name="MBLivingBeyondMeans2020" /> |- |1990s– |UNICEF Christmas Cards<ref name="MBLivingBeyondMeans2020" /> |} == Mga Gantimpala == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2007 |Most Outstanding Alumni ng University of Santo Tomas |- |2004 |10th Asian Biennale Bangladesh |- |1998 |Indian Council for Cultural Relations, Delhi, India |- |1997 |Ministry of [[Arts and Culture]], Prague, Czech Republic |- |1994 |Artist-in-residence, Internationale Austausch Ateliers Region Basel, Switzerland |- |1992 |Thirteen Artists Award, Cultural Center of the Philippines |- |1991 |Ministry of [[Arts and Culture]], Cairo, Egypt |- |1989 |First [[ASEAN]] Symposium on Aesthetics, Workshop and Exhibition, National Gallery, Kuala Lumpur, Malaysia |- |1988 |Artist-in-residence, Santiago, Chile Artist-in-residence, Miskenot Shaannmin, Jerusalem, Israel USIS, Voluntary Visitors Program, USA |- |1987 |China Exhibition Agency, The People's Republic of China |- |1985 |Ministry of [[Arts and Culture]], Moscow, USSR Leutuvos TSR Kuturas Ministerija, Vilnius, Lithuania |- |1983 |Best Fine Print Award, Art Association of the Philippines |- |1982 |Best Sculpture Award, Art Association of the Philippines |- |1975 |British Council, London Ministry of [[Arts and Culture]], Paris, France |- |1974 |Honorable Mention Award para sa Pagpipinta, AAP |- |1973 |Kinatawan ng Pilipinas, XIV Internationale Art Exhibition, Paris, France Grand Prize Award, Art Association of the Philippines |} == Mga Solo Eksibisyon == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2019 |"[[Luzviminda]]", New York City, USA<ref name="BaldemorLuzviminda" /> |- |2014 |"Mosaique" Alliance Francaise, France<ref name="BaldemorFrance">{{cite news |date=17 December 2024 |title=Manuel Baldemor revisits his affinity with France |work=BusinessMirror |url=https://businessmirror.com.ph/2024/12/17/manuel-baldemor-revisits-his-affinity-with-france/ |access-date=21 June 2025}}</ref><ref name="BaldemorExhibit">{{cite news |date=28 February 2024 |title=Manuel Baldemor paintings on exhibit in Makati |work=GMA News Online |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/929656/manuel-baldemor-paintings-exhibit-makati/story/ |access-date=21 June 2025}}</ref><ref name="InstagramDDL5TecMUOR">{{Cite web |title=Instagram post by @username |url=https://www.instagram.com/p/DDL5TecMUOR/ |access-date=2025-06-21 |website=Instagram}}</ref> |- |2013 |"Moments with Christ", SM Megamall Atrium<ref name="MomentswithChrist" /> "Symphony of Colors" Centro Cultural Galileo, Madrid, Spain<ref name="SalinasinSpain" /><ref name="SalinasinSpainArchive">Phl Ambassador opens Manuel Baldemor exhibit in Madrid. (2013, June 11). Retrieved March 3, 2015, from http://www.interaksyon.com/lifestyle/phl-ambassador-opens-manuel-baldemor-exhibit-in-madrid {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150518093940/http://www.interaksyon.com/lifestyle/phl-ambassador-opens-manuel-baldemor-exhibit-in-madrid|date=2015-05-18}}</ref> "Philippine Skyland" Salon des Délegués., UNESCO Miollis, Paris, France<ref name="GMA2013Medina" /> |- |2012 |"Impressions: Isang Art Exhibition ng mga Pinta" Vienna International Center, Vienna, Austria<ref name="GMA2012Austria" /> "Images of My Homeland and Switzerland" Switzerland<ref name="OfficialGazette2012" /> |- |2010 |Isang [[Cross-Stitch]] Exhibit, Event Center, SM Megamall<ref name="BaldemorCrossStitch" /><ref name="BaldemorDMC">{{cite web |title=Manuel Baldemor: Masterpieces by DMC |url=https://archive.md/20150317012210/http://www.focusglobalinc.com/dmc-news/manuel-baldemor-masterpieces-by-dmc.aspx |archive-url=http://www.focusglobalinc.com/dmc-news/manuel-baldemor-masterpieces-by-dmc.aspx |archive-date=17 March 2015 |access-date=21 June 2025 |website=Focus Global Inc.}}</ref> |- |2008 |"The Images of the Philippines and Norway" Norway’s Ministry of Culture and Church Affairs, Norway, Iceland<ref name="BaldemorNorwayIceland" /> |- |2007 |"Somewhere in France" Art Center, SM Megamall<ref name="WhenInManila2024" /><ref name="GalarpeKMonitor" /> "Windows" Atrium, Singapore "Chromatext Reloaded" CCP Main Gallery "The Wonders of China" Galerie Y |- |2006 |Vietnam Fine Art Museum exhibit, Hanoi |- |2005 |Galerie S, Stockholm |- |1998 |"Las Canciones de la Revolucion" Museo Nacional de Antropologia, Madrid, Spain "From the Heart of India" Art Center, SM MegaMall |- |1997 |"A Gift of Nature" Gallery 139, Ayala Alabang, Muntinlupa "Dubrovnik Croatia" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "Czech National Day" Czech Embassy, Manila "Songs of the Revolution" Ayala Museum, Makati City "Prague, The Heart of Europe" Ayala Museum, Makati City "Mula sa Sinisintang Lupa" GSIS Museo ng Sining, GSIS Bldg, Financial Center, Pasay "Philippines Nature's Wonder" Hotel Bayerischen Hof, Munich, Germany "Images of my Native Land" Novomestska Radnice, Prague, Czech Republic "Hymn to my Homeland" Kunst Im Sonnenhof, Bern, Switzerland "Transition" The Crucible Gallery, SM MegaMall, Mandaluyong |- |1996 |"Cultural and Spiritual Homeland" Museo Iloilo, Iloilo City "Quelque Part En France" La Galerie, Alliance Francaise de Manille "Global Village" The Art Center, SM MegaMall, Mandaluyong "Hymn to the Earth" Luz Gallery, Makati City "Discovery" The Country of Tagaytay Highlands, Tagaytay City "Festival of my Hometown" Philippine International Convention Center |- |1995 |"Switzerland Aquarelle" Finale Art Gallery, SM MegaMall, Mandaluyong "Pasko sa Aming Bayan" [[EDSA]] Plaza Hotel, Mandaluyong "Graces from the Land" Gen. Luna Gallery, Davao City "Masskara", Bacolod Convention Plaza Hotel, Bacolod City "Sining Bayan" Art Center, SM MegaMall, Mandaluyong "CEBU, The Queen City of the South" SM City, Cebu |- |1994 |"Madonna Filipina" Sculpture Exhibition, Heritage Art Center, Shangri-La Plaza, Mandaluyong "Flowers from the Alps" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "A Piece of Switzerland" Ayala Museum, Makati City "Ein Stuck Schwiz" International Austausch Ateliers Region, Basel, Switzerland |- |1993 |"Maskara ng Buhay" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "Zona Verde" Hotel Intercontinental, Makati City "Philippine Skyworld" Phoenix Gallery, Baguio City "Cogon at Kahoy" Woodcut Prints Exhibition, Ayala Museum, Makati City "Scent of China" Galerie Y, SM MegaMall, Mandaluyong "The Gentle Carabao" West Gallery, SM MegaMall, Mandaluyong "Festival of Colors" Victoria Plaza, Davao City |- |1992 |"Pasko Filipino" Heritage Art Center, SM MegaMall, Mandaluyong "Mirror" Lopez Museum, Pasig "Awit at Kulay" Hotel Nikko Manila Garden, Makati City "Season's Best" Westin Philippine Plaza Hotel, Manila "Recuerdos de Mexico" Ayala Museum, Makati City |- |1991 |"Underneath the Rainbow" Philippines Center, New York City, USA "The Wonders of Egypt II" Egyptian Ambassador's Residence, Makati City "The Wonders of Egypt I" Lopez Museum, Pasig "The Art of Manuel D. Baldemor" National Gallery, Open House, Cairo, Egypt "Ugat ng Sariling Atin" UPLB Gallery, Los Baños, [[Laguna (province)|Laguna]] "Ang Pista sa Nayon" West Gallery, Quezon City "Sa Duyan ng Pagmamahal" Ayala Museum, Makati City "May Isang Bayan sa Dakong Silangan" Cultural Center of the Philippines, Manila "Sa Lambong ng Bahag-hari" Artist's Corner Gallery, Hotel Intercontinental Manila, Makati City |- |1990 |"Munting Bayan sa Salamin" Hotel Nikko Manila Garden, Makati City "Nature's Best" Lopez Museum, Pasig "Sining at Lulturang Kinagisnan" The Luz Gallery, Makati City "Pagdiriwang" Philippine International Convention Center, Manila |- |1989 |"Chile: A Discovery of Colors" The National Museum, Manila |- |1987 |"The Art of Manuel D. Baldemor" Harry Steel Cultural Center, Kiriat Ono, Israel "As I Came Down from Jerusalem" Ayala Museum, Makati City "Munting Bayan" Philippine Center, New York |- |1986 |"Homage to Carlos V. Francisco" Angono Artist's, Angono, Rizal "Recent Works" Lopez Museum, Pasig "Homage to Botong" Ayala Museum, Makati City "American Experience" Thomas Jefferson Cultural Center, Makati City "The Art of Manuel D. Baldemor" International Art Gallery, Beijing, China "Xian Beyond Expectations" Ayala Museum, Makati City |- |1985 |"The Graphic Art of Manuel D. Baldemor" The Friendship House, Moscow, USSR "Manuelis Baldemoras Tapyba Grapika" Lietuvos TSR Dailies Muziejus, Vilnius, Lithuania "Folk Vision" The Luz Gallery, Makati City "Pahiyas and the Year of the Carabao" Gallery Genesis, Mandaluyong |- |1984 |"Summertime" Gallery Marguerite, Hyatt Terraces, Baguio City "Baldemor Country" The Luz Gallery, Makati City |- |1983 |"Laguna, the Land and the People" Hidalgo Gallery, Makati City "Painting and Sculpture" ELF Arthaus, Parañaque, Metro Manila "Munting Bayan" Ayala Museum, Makati City |- |1982 |"Roots" Greenhills Art Center, San Juan, Metro Manila |- |1981 |"Korean Impressions" Greenhills Art Center, San Juan, Metro Manila "Baldemor's Painting Exhibition" Philippine Embassy, Seoul, Korea "Images of the Homeland" Greenhills Art Center, San Juan, Metro Manila |- |1980 |"Tribute to the Filipino Farmers" (Sculpture) City Gallery, Manila |- |1978 |"Introspective" Print Collections Gallery, Manila "Kay Ganda ng Pilipinas" ABC Galleries, Manila "Muslim Impressions" Hidalgo Gallery, Makati City |- |1977 |"The Art of Manuel D. Baldemor" Mainz Rathaus, Mainz, West Germany "Baldemor Paintings" PhilamLife, Iloilo City |- |1976 |"Ceramic Paintings" The Gallery, Hyatt Regency, Manila "Mother and Child" ABC Galleries, Manila "Prints and Drawings" Galeria Burlas, Bacolod City |- |1975 |"Kay Ganda ng Pilipinas" Kilusang Sining Gallery, Makati "Recent Paintings" Galeria Burlas, Bacolod City |- |1974 |"Baldemor's Paete" GMTFM Hall, Taguig, Metro Manila "Paete" Second Laguna Development Bank, Paete, Laguna "Paete: Sketchbook of a Filipino Town" Quad Gallery, Makati |- |1973 |"The Art of Manuel D. Baldemor" Hidalgo Gallery, Makati |- |1972 |"The Graphic Art of Manuel D. Baldemor" Hidalgo Gallery, Makati City |} == Mga Grupong Eksibisyon == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at Lokasyon |- |2011 |"Edades: From Freedom to Fruition", Cultural Center of the Philippines<ref name="MayoRachel2011" /> |- |2006 |"Ode to the Pasig River" Ayala Museum "Through the Palette's Eye" U.P.-Jorge B. Vargas Museum and Filipiniana Research Center |- |2005 |Philippine Exhibit, Stanford Art Spaces, Stanford University "SCAPES: Images of Time and Place" DLSU Museum |- |1997 |Two-Man Show, Albor-Baldemor, Stadt Museum, Düsseldorf, Germany Two-Man Show, Albor-Baldemor, Landesvertretung Thuringen, Bonn, Germany |- |1996 |"The Filipino Masters" Ericsson Telecommunications, Manila Three-Man Show, Albor-Baldemor-Olmedo, Philippine Embassy, Vienna, Italy |- |1992 |Philippine Pavilion, Seville, Spain |- |1991 |"Paete Phenomenon" Cultural Center of the Philippines |- |1990 |Cultural Gallery, Muzium Negara, Kuala Lumpur, Malaysia |- |1989 |First ASEAN Symposium on Aesthetics, Workshop and Exhibition, National Art Gallery, Kuala Lumpur, Malaysia |- |1988 |International Art Festival, Saddam Art Center, Baghdad, Iraq |- |1987 |Metropolitan Museum, Manila |- |1986 |Bienal de la Habana, Cuba |- |1985 |Print Council of Australia, Melbourne Asia World Art Gallery, Taipei, Taiwan |- |1984 |Galerie Taub, Philadelphia |- |1982 |ASEAN Traveling Art Exhibition, Malaysia, Singapore, Thailand, Indonesia, Hong Kong, and Manila |- |1980 |Madurodam Gallery, The Hague, The Netherlands |- |1977 |Wall Panel Gallery, Tehran, Iran |- |1975 |The Philippine Center, New York City, New York, USA |- |1973 |XIV Internationale Art Exhibition, Paris, France |- |1972 |AAP Art Competition and Exhibition, Cultural Center of the Philippines |} == Mga Libro at Publikasyon == {| class="wikitable" !Taon !Pamagat at mga Kontribyutor |- |2010 |"Manuel D. Baldemor’s European Journey of Discovery"<ref>Manuel D. Baldemor's European journey of discovery. (n.d.). Retrieved March 3, 2015, from http://www.worldcat.org/title/manuel-d-baldemors-european-journey-of-discovery/oclc/758099557</ref><ref>{{cite web |title=Manuel D. Baldemor's European journey of discovery |url=https://ust.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=alma991002818509709111&vid=63UOSTP_INST:UOSTP |access-date=March 3, 2015}}</ref> |- |1996 |"Painting the Global Village" kasama si Rosalinda L. Orosa |- |1993 |"Tales of a Rainy Night" kasama si C. Hidalgo "Sabong" kasama si A. Hidalgo |- |1992-94 |Kolumnista, "Folio", Sunday Times Life Magazine, Pilipinas |- |1992 |"Philippine Food and Life" kasama si G.C. Fernando <ref>[[Puto (food)|Puto]] (2015, April 12)</ref> |- |1991 |"The Paete Phenomenon" kasama si I.C. Endaya |- |1990-94 |Opisyal na Disenyo ng UNICEF Card |- |1989 |"The Philippines" kasama si C. Nakpil at "Chile, A Discovery of Colors" kasama si S. Fanega |- |1988 |"Sarap" kasama sina D. Fernandez, E. Alegre |- |1987 |"Philippine Ancestral Houses" kasama sina F. Zialcita, N. Oshima |- |1986 |"Painture, New Lixicom of Philippine Art" kasama si P. Zafaralla |- |1981 |"Images of the Homeland" kasama si M. Baterina |- |1980 |"Tribute to the Filipino Farmers" kasama si L. Benesa |- |1974 |"Paete, Sketchbook of a Filipino Town" kasama si B. Afuang |- |1972 |"The Graphic Art of Manuel D. Baldemor" kasama si M. Duldulao |} == Mga Kilalang Tao == [[Angeline Baldemor]] [[Angelito Baldemor]] [[Angelo Baldemor]] [[Antero Baldemor]] [[Celoine Baldemor]] [[Charming Baldemor]] [[Felix "Kid" Baldemor]] [[Fred Baldemor]] [[Leandro Baldemor]] [[Mailah Baldemor]] [[Marvin Baldemor]] [[Mike Baldemor]] [[Nick C. Baldemor]] [[Vince Baldemor]] [[Walter Baldemor]] [[Wilfredo Baldemor]] [[Wilson Baldemor]] [[Zoerya Emi Baldemor Abuel]] [[Vicente Mannsala]] == Mga Sanggunian == {{Reflist}} == Bibliograpiya == Africano, C., Baldemor, M., and Casanova, A. (2005). Tatlong Haligi ng Sining. In Mga Natatanging Anak ng Paete. UST Publishing House. Featuring artwork by Manuel Baldemor. {{authority control}} [[Kategorya:Mga pintor mula sa Pilipinas]] 0pkrsptd25j4thihf7cwvwwavlabfnu 0 334835 2167197 2167153 2025-07-02T13:50:27Z AsianStuff03 125864 2167197 wikitext text/x-wiki Si '''Mailah Baldemor''' ay isang Pilipinang visual artist at edukador. Siya ay nanalo sa 1993 [https://www.shell.com.ph/about-us/what-we-do/energy-and-innovation/make-the-future/national-students-art-competition.html Shell National Student Art Competition (NSAC)].<ref>{{cite web |title=Women of Shell NSAC applauded for international women's day |url=https://www.artplus.ph/features/shell-nsac-women-artists-take-center-stage-on-international-womens-day |website=art+ |date=March 2023 |access-date=June 14, 2025}}</ref> Nagmula sa isang pamilyang mga artista, si Baldemor ay nag-ambag sa sining ng Pilipinas sa pamamagitan ng kanyang malikhaing gawa at pakikilahok sa edukasyon sa sining.<ref>{{cite web |title=4 Filipina Artists Who Have Made Their Name in the Philippine Art Industry |url=https://www.wheninmanila.com/shell-nsac-filipina-artists/ |website=When In Manila |date=March 2023 |access-date=June 14, 2025}}</ref> == Maagang buhay at edukasyon == Ipinakilala kay Mailah Baldemor ang sining sa murang edad, natutunan ang mga pangunahing konsepto tulad ng pagkakaisa ng kulay bago pa man niya nahasa ang kanyang kasanayan sa pagsulat. Lumahok siya sa mga paligsahan sa sining noong siya ay bata pa, ipinakita ang kanyang pagkamalikhain at pinatibay ang kanyang kumpiyansa bilang isang batang artista. Noong 1992, nag-enroll siya sa University of Santo Tomas College of Architecture and Fine Arts (CAFA), na kalaunan ay naging [[University of Santo Tomas College of Architecture|College of Architecture]] at [[University of Santo Tomas College of Fine Arts and Design|College of Fine Arts and Design]], kung saan lalo niyang pinahusay ang kanyang mga malikhaing talento. Sa sumunod na taon, 1993, nakamit niya ang pambansang pagkilala nang manalo siya sa Shell National Student Art Competition sa kanyang likha na pinamagatang, ''Lahar Country''. Ang gantimpalang ito ay nagbigay sa kanya ng scholarship at tumulong sa paglunsad ng kanyang propesyonal na paglalakbay sa sining.<ref>{{cite web |title=Shell NSAC Celebrates Women in Philippine Art |url=https://www.filipinoart.ph/newsroom/2023/03/24/shell-nsac-celebrates-women-in-philippine-art/ |website=FilipinoArt.ph |date=March 24, 2023 |access-date=June 14, 2025}}</ref> == Karera at mga kontribusyong artistiko == Si Mailah Baldemor ay nagsilbing Chair ng Painting Program sa [[University of Santo Tomas College of Fine Arts and Design|University of Santo Tomas College of Fine Arts and Design (UST–CFAD)]]. Sa tungkuling ito, siya ay naging bahagi ng edukasyon at pag-unlad ng mga umuusbong na Pilipinong artista. Ang kanyang malikhaing gawain ay sumasaklaw sa iba't ibang media at tumatalakay sa mga tema na may kaugnayan sa kontemporaryong lipunan.<ref>{{cite web |title=Balde of CFAD Takes Part in PH Winning Entry to 2020 International Christmas Seals Contest |url=https://www.ust.edu.ph/balde-of-cfad-takes-part-in-ph-winning-entry-to-2020-international-christmas-seals-contest/ |website=University of Santo Tomas |date=2020 |access-date=June 14, 2025}}</ref> Tinalakay ni Baldemor ang epekto ng digital connectivity sa eksena ng sining sa Pilipinas, binibigyang-diin kung paano pinadadali ng social media at internet ang pagpapalitan ng mga ideya, ang pagtanggap sa mga bagong uso, at ang pakikilahok sa mga isyu tulad ng pagbabago ng klima at pampublikong kalusugan.<ref>{{cite web |title=Shell NSAC Women Artists Take Center Stage on International Women's Day |url=https://mb.com.ph/2023/03/09/shell-nsac-women-artists-take-center-stage-on-international-womens-day/ |newspaper=Manila Bulletin |date=March 9, 2023 |access-date=June 14, 2025}}</ref> Noong 2020, siya ay nag-ambag bilang isang artista sa Philippine entry na nanalo sa International Christmas Seals contest na inorganisa ng [[Quezon Institute|Philippine Tuberculosis Society]], na nagpapakita ng kanyang pakikilahok sa mga proyektong artistikong may panlipunang kabuluhan.<ref>{{cite web |title=Philippine Tuberculosis Society Inc. Facebook Post |url=https://www.facebook.com/philtbsociety/posts/3209318105985956/ |website=Facebook |date=March 24, 2022 |access-date=June 14, 2025}}</ref> == Pagkilala at epekto == Noong 2023, kinilala si Mailah Baldemor bilang isa sa apat na kilalang Pilipinang artista sa pagdiriwang ng Pilipinas Shell Petroleum Corporation ng International Women's Month. Ang pagkilalang ito ay nagpapatunay sa kanyang mga nagawa bilang isang Shell National Student Art Competition (NSAC) alumna at sa kanyang patuloy na kontribusyon sa sining ng Pilipinas.<ref>{{cite web |title=Shell NSAC Honors Four Women Alumni on International Women's Day |url=http://www.jajaramirez.com/index.php/2023/03/29/shell-nsac-honors-four-women-alumni-on-international-womens-day/ |website=Jaja Ramirez Lifestyle |date=March 29, 2023 |access-date=June 14, 2025}}</ref><ref>{{cite web |title=Shell NSAC Women Artists Take Center Stage on International Women's Day |url=https://pilipinas.shell.com.ph/media/current-year-press-releases-news/shell-nsac-women-artists-take-center-stage-on-international-womens-day.html |publisher=Pilipinas Shell |date=March 2023 |access-date=June 14, 2025}}</ref> Ipinapakita ng kanyang karera ang papel ng Shell NSAC sa pagsuporta sa mga Pilipinong artista at sumasalamin sa patuloy na impluwensya ng paligsahan sa paglinang ng mga batang talento sa mahigit {{#expr: {{CURRENTYEAR}} -1951 -16}} taon nitong kasaysayan.<ref>{{cite web |title=Pilipinas Shell National Student Art Competition Celebrates 55 Years of Filipino Art |url=https://theredcircle.com.ph/pilipinas-shell-national-student-art-competition-celebrates-55-years-of-filipino-art/ |website=The Red Circle |date=September 28, 2022 |access-date=June 14, 2025}}</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}} [[Category:Filipino artists]] [[Category:Living people]] [[Category:Year of birth missing (living people)]] [[Category:Place of birth missing (living people)]] 1me8vly96jydkwp8cgr0gphysy6yj6k 0 334838 2167194 2167054 2025-07-02T13:34:40Z Theloveweadore 151623 Pagdadag ng link.. 2167194 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Emille Joson in Filipiñana.jpg|thumb|{{Infobox person|birth_date=Oktubre 10, 1992|nationality=Filipino|name=Emille Joson|occupation=Film Director}}]] ''"'''Emille Bartolome Joson'''"'' (ipinanganak noong 10 Oktubre 1992), na mas kilala bilang ''"'''Emille Joson'''"'', ay isang [[Pilipino|Pilipinang]] direktor at prodyuser ng mga [[independiyenteng pelikula]] na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, karapatang pantao, at karapatan ng mga [[LGBT]].<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-30 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-30 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> Taong 2011 nang ma-nomina ang kaniyang maikling pelikula na [[Adivino (2011 maikling pelikula)]] sa Metro Manila Film Festival (Student Short Film Category). Makalipas ang isang dekada, tinangkilik ito sa ibang bansa dahil sa temang may kaugnayan sa kilusang #MeToo Movement.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-07-01 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon == Nagtapos si Joson ng Digital Filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa Pilipinas para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kaniyang edukasyon ay nagsilbing pundasyon ng kaniyang karera sa paggawa ng pelikula, kung saan unang nabigyan ng pagkilala ang kaniyang gawa sa MMFF. Ipinagdiwang din ng Asia Pacific Film Institute at ng kaniyang dating paaralan, ang St. Francis De Assisi Montessori School sa Bulacan, ang mga tagumpay niya sa lokal at pandaigdigang entablado.<ref name=":0">{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> == Karera == Naging bahagi si Joson ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng [[Star Cinema]] bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Bagamat iniwan niya ang network, nanatili ang kaniyang koneksyon dito sa pamamagitan ng mga proyekto ng [[Alaga Producers Cooperative]] kung saan lumalahok ang ilang artista ng ABS-CBN.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-30 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Kabilang sa kaniyang mga pelikula<ref name=":0" /> ang: * ''Sakaling Hindi Makarating (2017)'' * ''[[Pagari (Mohammad Abdullah) (2013)|Pagari Mohammad Abdullah]] (2013)'' * ''My Second Mom (2012)'' * ''The Comeback (2015)'' == Adbokasiya at Produksyon == Isa si Joson sa mga tagapagtatag ng [[Alaga Producers Cooperative]], isang grupong sumusuporta sa mga proyektong makatao at nagsusulong ng mga karapatan ng mga nakalilimutang sektor tulad ng mga magsasaka at kababaihan. Ayon sa Malaya Business Insight, aktibo si Joson sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, at diskriminasyon sa LGBT community.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-30 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> == Mga Sanggunian == <references /> == Mga Kategorya == <references /> __INDEX__ __NEWSECTIONLINK__ s6s4pxrpqg52pdzk5eoauevc3z8avv0 1 334919 2167201 2025-07-02T14:47:29Z LknFenix 125962 + isinalinwikang pahina 2167201 wikitext text/x-wiki {{Isinalinwikang pahina|en|First language}} lycvet5it1md30znzvrdulysl3xq3sf 0 334920 2167203 2025-07-02T14:57:35Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Katutubong wika]] 2167203 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Katutubong wika]] j2s8pbglax1e363oywt43lr35tys16t 0 334921 2167204 2025-07-02T14:58:12Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Katutubong wika]] 2167204 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Katutubong wika]] j2s8pbglax1e363oywt43lr35tys16t 0 334922 2167205 2025-07-02T14:58:41Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Katutubong wika]] 2167205 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Katutubong wika]] j2s8pbglax1e363oywt43lr35tys16t 0 334923 2167206 2025-07-02T14:59:16Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Katutubong wika]] 2167206 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Katutubong wika]] j2s8pbglax1e363oywt43lr35tys16t 0 334924 2167207 2025-07-02T14:59:42Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Katutubong wika]] 2167207 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Katutubong wika]] j2s8pbglax1e363oywt43lr35tys16t 0 334925 2167224 2025-07-02T22:40:22Z LknFenix 125962 Inilipat ni LknFenix ang pahinang [[Critical period hypothesis]] sa [[Ipotesis ng kritikal na panahon]]: Itinagalog 2167224 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ipotesis ng kritikal na panahon]] fbn1yf03vove92smrwy7s7kud2e7no1 0 334926 2167230 2025-07-02T23:58:10Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Ipotesis ng kritikal na panahon]] 2167230 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ipotesis ng kritikal na panahon]] fbn1yf03vove92smrwy7s7kud2e7no1 0 334927 2167231 2025-07-02T23:58:40Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Ipotesis ng kritikal na panahon]] 2167231 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ipotesis ng kritikal na panahon]] fbn1yf03vove92smrwy7s7kud2e7no1 0 334928 2167232 2025-07-02T23:59:09Z LknFenix 125962 Ikinakarga sa [[Ipotesis ng kritikal na panahon]] 2167232 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ipotesis ng kritikal na panahon]] fbn1yf03vove92smrwy7s7kud2e7no1 1 334929 2167240 2025-07-03T01:57:47Z LknFenix 125962 + isinalinwikang pahina 2167240 wikitext text/x-wiki {{Isinalinwikang pahina|en|Critical period hypothesis}} 68zo09ecig0ic5m7y73pksd1mhwsjhp 0 334930 2167251 2025-07-03T05:43:57Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: [[Talaksan:Новгородский кремль Памятник тысячелетию Руси.jpg|thumb|250px|right|Bantayog ng Milenaryo ng Rusya sa [[Veliky Novgorod]], nilikha taong 1862.]] Nagsimula ang '''kasaysayan ng Rusya''' sa pagdating ng mga tribong Eslabo sa Kapatagan ng Silangang Europa noong ika-6 at ika-7 siglo. Tradisyonal na isinasapetsa ang pagkakatatag ng mismong estado sa Panawagan ng mga Varego noong 862, nang inimbitahan ang pinunong si [[Rurik]] na... 2167251 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Новгородский кремль Памятник тысячелетию Руси.jpg|thumb|250px|right|Bantayog ng Milenaryo ng Rusya sa [[Veliky Novgorod]], nilikha taong 1862.]] Nagsimula ang '''kasaysayan ng Rusya''' sa pagdating ng mga tribong Eslabo sa Kapatagan ng Silangang Europa noong ika-6 at ika-7 siglo. Tradisyonal na isinasapetsa ang pagkakatatag ng mismong estado sa Panawagan ng mga Varego noong 862, nang inimbitahan ang pinunong si [[Rurik]] na mamuno at ipagkaisa ang kalat-kalat na mga bayang Eslabo. Sinakop ng kanyang kahalili na si Prinsipe [[Oleg ng Novgorod]] ang [[Kyiv]], na pinagsama ang hilaga at katimugang lupain sa ilalim ng iisang awtoridad. Sinubukan ni [[Igor ng Kyiv|Igor]] na isalakay ang [[Constantinopla]] noong 944; bagama't hindi ito naging matagumpay, nagtapos ito sa isang kasunduang pangkalakalan sa [[Imperyong Bisantino]]. Pagsapit ng taong 988, pinagtibay ni [[Vladimiro I ng Kyiv|Vladimiro I]] ang kanilang relihiyon at nanampalataya sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Ortodoksong Kristiyanismo]]. Paglipas ng ilang dantaon ay nagkawatak-watak ang [[Rus ng Kyiv]] sa mga nagtatalunang prinsipado. Nilusob sila ng mga hukbong Mongol ni [[Genghis Khan]] mula sa [[Bulubundukin ng Kaukasya]], at tuluyang tinalo sa [[Labanan sa Ilog Kalka]] noong 1223 ngunit umatras. Bumalik sila sa pangunguna ni [[Batu Khan]] at ginapi ang Kyiv noong 1237. Nakaligtas ang Novgorod sa pansusunog at pandarambong sa pagsuko ni [[Alejandro Nevsky]] sa mga mananakop. Pinagtanggol muli ni Nevsky ang lungsod mula sa [[Teutonikong Orden]] sa [[Labanan sa Lago Piepus]] noong 1242. Itinatag ng kanyang anak na si [[Daniel ng Mosku|Daniel]] ang [[Dukadong Maringal ng Mosku]] noong 1283, at mabilis na lumaki sa kapangyarihan. Tinalo ni [[Dmitri Donskoy]] ang [[Gintong Horda]] sa [[Labanan sa Kulikovo]] noong 1380. Pinagkaisa ang Rus ni [[Ivan III ng Rusya|Ivan III]] noong 1478 at sa sumunod na dalawang taon ay lumaya mula sa pang-aaping Mongol-Tatar sa [[Dakilang Engkwentro sa Ilog Ugra]]. Ginawa ni [[Ivan ang Nakakasindak]] ang dukado na isang [[Tsarato ng Rusya|tsarato]] noong 1547. Nakuha niya ang [[Kazan]] at [[Astrakhan]] ngunit nadaig sa [[Digmaang Livonia]] noong 1583. Inumpisahan ng Kosakong manlalakbay na si [[Yermak Timofeyevich]] ang pagpapalawak ng Rusya sa [[Siberya]], kung saan nilupig nila ang mga Tatar at mga katutubong pangkat; sa karamihan ng ika-17 dantaon ay umabot na ito sa mga lupaing kasing-layo ng [[Karagatang Pasipiko]]. Nang pumanaw si [[Teodoro I ng Rusya|Teodoro I]] noong 1598 na walang isyu ay pumasok ang Rusya sa sunod-sunod na krisis na kilala bilang [[Panahon ng Bagabag]]: naglabanan ang mga nagpapanggap na umaangkin sa trono, malawakang tagsalat at kaguluhang panlipunan, at pagsakop ng mga banyagang tropa sa Mosku, [[Smolensk]] at Novgorod. Winakasan ito sa koronasyon ni [[Miguel I ng Rusya|Miguel I]] bilang unang tsar ng [[dinastiyang Romanov]] noong 1613. fec3d7nrj6d2kkhgahein2nlr2n4hv9