Vikipedija tlywiki https://tly.wikipedia.org/wiki/S%C9%99rlovh%C9%99 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Medja Xususi Nopegət Okoədə Okoədəj nopegət Vikipedija Vikipedija Nopegət Fajl Fajl nopegət MediaWiki MediaWiki nopegət Numunə Numunə nopegət Koməg Koməg nopegət Tispir Tispir nopegət TimedText TimedText talk Modul Moduli no-pegət 0 1759 121092 87565 2025-06-24T09:46:03Z TALIŞOV 3671 Movardəyon❌ Movardəjon✔ 121092 wikitext text/x-wiki == Tárix == == Hodisaon == == Movardəjon == == Mardon == == İdon, mərosimon iyən xısusiya rúžon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] rwvz3qnox9coojiosw6syg6l4q2yfao 121093 121092 2025-06-24T09:47:49Z TALIŞOV 3671 Tárix❎ Taryx✅ 121093 wikitext text/x-wiki == Taryx == == Hodisaon == == Movardəjon == == Mardon == == İdon, mərosimon iyən xısusiya rúžon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] gtl8dejnn79p3oavx76hnm5najmfh1b 121094 121093 2025-06-24T09:49:01Z TALIŞOV 3671 Hodisaon❎ Hodison✔ 121094 wikitext text/x-wiki == Taryx == == Hodison == == Movardəjon == == Mardon == == İdon, mərosimon iyən xısusiya rúžon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] qzhgp23omr013pbgxh7wmnbpgedlqpx 121095 121094 2025-06-24T09:50:14Z TALIŞOV 3671 İstinodon❎ Səvonon✔ 121095 wikitext text/x-wiki == Taryx == == Hodison == == Movardəjon == == Mardon == == İdon, mərosimon iyən xısusiya rúžon == == Səvonon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] ihpjnyepvk86pypeo2gkid3jepcpq9y 121096 121095 2025-06-24T09:51:25Z TALIŞOV 3671 Mardon❌ Mardəjon✅ 121096 wikitext text/x-wiki == Taryx == == Hodison == == Movardəjon == == Mardəjon == == İdon, mərosimon iyən xısusiya rúžon == == Səvonon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] p9xkymvmtij7rcpp6h9jmfpuudptwol 121097 121096 2025-06-24T09:52:51Z TALIŞOV 3671 İyən❎ İjən✔ 121097 wikitext text/x-wiki == Taryx == == Hodison == == Movardəjon == == Mardəjon == == Idon, mərosimon ijən xysusijə ružon == == Səvonon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] gcvw7nya5yeztibgefneqrz57i4lyw8 0 2461 121077 78963 2025-06-23T15:30:12Z TALIŞOV 3671 + 121077 wikitext text/x-wiki == Hodisaon == == Movardəjon == == Mardon == == İdon, marásimon iyən xısusiya rúžon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] q8jb9xj1c4xmywpg0ln2njp12n0xp8s 121078 121077 2025-06-23T15:31:41Z TALIŞOV 3671 + 121078 wikitext text/x-wiki == Hodisaon == == Movardəjon == == Mardon == == Idon, marosimon ijən xysusijə ružon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] dztny5qb4ez4jzlzmfhs61m40ft7u6i 0 2499 121079 120685 2025-06-23T15:33:05Z TALIŞOV 3671 + 121079 wikitext text/x-wiki == Hodisaon == == Movardəjon == == Mardon == == İdon, marásimon ijən xısusiya rúžon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] 6as22md7femdntnqlg9a12ysrvxpaou 0 2548 121086 79808 2025-06-24T05:50:41Z TALIŞOV 3671 + 121086 wikitext text/x-wiki == Hodisaon == == Movardəjon == == Mardon == == İdon, marásimon iyan xısusiya rúžon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] 3mcgh6dujdl4xh5r0z8flgbysenknhs 121087 121086 2025-06-24T05:53:02Z TALIŞOV 3671 + 121087 wikitext text/x-wiki == Hodisaon == == Movardəjon == == Mardon == == Idon, mərosimon ijən xysusijə ružon == == İstinodon == [[Tispir:Soron]] [[Tispir:Təğvim]] cq0ukk8r7r9ysb9of9x68lmbyzxdq8d 0 5648 121074 111429 2025-06-23T15:19:37Z TALIŞOV 3671 Fizikə jolə elme 121074 wikitext text/x-wiki '''Fizikə''' — junan syxani bə fizik-təsvir kardəm. Fizikə elmi bani [[rijozijot]] hisob bedə. Ym elm cəmə erasə 2 həzo sor bə nav bino byə. Mijonə sasoron bəpeştə ym elm ve inkiuşaf kardyşe. Əv [[čoǧrafijə]] elmi bə dy vyrəş čoş kardə. Cyvonku čo bə texniki elmon aid kardəbuə kartegrafiən by elmi aide. Bə fizikə elmi kamişi nez buə elmondə [[tibb]] fizikə inən hərbi (čangə) fizikə heste. {{Elmon}} [[Tispir:Fizikə| ]] [[Tispir:Təbii elmon]] agtnacmfnauu8rgjtce798unxrzd848 0 6023 121082 71202 2025-06-23T15:42:06Z TALIŞOV 3671 + 121082 wikitext text/x-wiki '''Hip-hop''' (ing.Hip-hop) musığiyə janr ijən musığiyə forma.Hip-Hop dıqılə elementiko iborəte-didjeinka iyan emsinka.Hip-hopi vey istiqamətişon heste. [[Tispir:Musiǧi]] 83xzcqd95nh4ugj9ku3x2ysfruh8td1 0 7391 121080 102134 2025-06-23T15:36:30Z TALIŞOV 3671 Nečati Šašmaz 👍 121080 wikitext text/x-wiki '''Nečati Šašmaz''' (15 dekabr 1971) — ce [[Tyrkijə]] ən məšhurə aktjoronədə gyləje. De kurtlar vadisi kino məšhur be. Millətyš [[Zaza|zazaje]]. [[Tispir:Šəxsijəton]] rhf29yg4dvdqbafov3fszpbavc02tui 0 7708 121069 99212 2025-06-23T14:56:19Z TALIŞOV 3671 širkat❎ širkət✔ 121069 wikitext text/x-wiki '''Rolls-Royce Phantom VI'''. Çe [[Dyždə Britanijə]] avtomobile. Ym avtomobili 1968-1991-inə soronədə vadoəšone. Ym avtomobili [[Rolls-Royce|ROLLS-ROYCE]] širkət vadoəše. [[Tispir:Rolls-Royce avtomobilon]] 0j4nmagusb1or3huldroanuxz19ouyo 0 7907 121089 114327 2025-06-24T09:34:38Z TALIŞOV 3671 PORTAL 121089 wikitext text/x-wiki ---- [[Fajl:Aristotle Altemps Inv8575.jpg|100px|right|Aristotel]] '''Mәntığ''' (yunan. λογική) — «mılohizon hәxәdә elm», «fikironәdә ijәn fәoliyyәtәdә pebemonon hәxәdә elm» — mәntığiyә zyvoni de intellektә fame ğanunon, metodon iyәn formon hәxәdә elm. Mәntıği hәxәdә zınәyon ki de tәfәkkuri sә beydәn, әve әy ğәbul karde bәbe bәnә sәrostә tәfәkkuri hәxәdә elmi ğәzinәn. Eyni zәmonәdә mәntıği hisob karde bәbe tәsdığ iyәn tәkzibi metodon hәxәdә elmi ğәzinә. Mәntıği de ğәzәnc kardә bıә tәcrubә iyәn fame vositә hәğiğәti bә dast varde elm hisob kardәkәsonәn hestin. Mәntıği ovcәdә Aristotel iyәn Qottlob Freqeni rol yole. Mәntığ әsosәn baxş beydә bә dı vırә. Әnәnәvi mәntıği sәpe soxtә byә Formal mәntığ iyәn formal mәntıği sәpe soxtә bıә Riyozi mәntığ. Mәntığ hisob beydә hәmә elmon instrument. '''Mәntıği mәzmun''' Klassik mәntıği nәzәriyә izoh kardә beydә de xısusi zyvoni, mılohizә bә nav doә beydә de de maddi nımunon. Sәhvon sәpe nәzorәt hәlә soxtә bıәni әyo, hәlә qırd formәyn bıәni mığyosinә şın, hozı kardә bıәni çe tәsviron mәhdudiyәt i.c.ç. Әncәx, demiyәn bә ico, sәrost mılohizә karde mәdәniyәt ofәye zınәbe detobә mәntıği elmi bә mәydon beşe. Mıәyyәnkarde, tәsnifot, tәsdığ, tәkzib iyәn co mәntıği әmәliyoton bә mәydon beşeydәn har qılә odәmi tәrәfo fikiri dınyoәdә çәy ıştәku vәbastә nıbıә iyәn de mıvofiğә sәhvon. Әve kali kәson jıqo hisob kardeydәn ki, şәxsi tәfәkkur tәbii qılәy prosese iyәn çәy nişe ehtiyoc bә analizi. Jıqo hisob kardә beydә ki, qәpjemon – tәfәkkuri ıştәne ki heste. ([[Mәntığ|''bə dumo dəvard...'']]) ---- <noinclude> [[Tispir:Ğəlib]] [[Tispir:Arxıv]] [[Tispir:Fəlsəfə]] </noinclude> 8vp2wnfd7jrfpsjukx7b6spgee3pzoc 0 7908 121088 114329 2025-06-24T09:33:51Z TALIŞOV 3671 iyan❎ ijən✔ 121088 wikitext text/x-wiki ---- [[Fajl:Opened Qur'an.jpg|100px|right|Ğıron]] Ğıron (Qurani- Kərim, Qurani- Şərif) (bə ərəbi: القُرآن əl-quran) Çe [[Islam]] dini mığəddəsə ijən ən əsosinə kitobe. Ğıron çı Xıdo (Allahi) hamiyə sıxanonin, de Cəbraili (ə) vositə bə Hz.Məhəmmədi (s) vəhy kardə bıə. Ğıroni hestışe bəştəxos nomış bıə 114 surə iyan 6236 ayə. Ğıroni ən dırozə surə Bəqərə (Qo) surə (286 ayə), ən kırtə surə Kovsər (Honi) surəy (3 ayə). Ğıroni ən dırozə ayə çe Bəqərə surə 282-nə ayəy. Ğıroni de co səmaviyə kitobon (Suhuf, Zəbur, Tovrat, İncil) fərqbıdə əsosinə cəhət çəy sıftə ikərədə bə Hz.Məhəmmədi ğəlbi, peşo 23 sorə dırozə vaxtədə çe Xıdo (Allahi) tərəfo de mələk – Cəbrayıli (ə) vositə hissə-hissə nozil beye. Kalikəson votejdən ki, Bəqərə surə oxonə 2 ayə çe Xıdo (Allahi) ıştəniku bə Məhəmməd peyğəmbəri (s) vəhy kardə byə. ([[Ğıron|''bə dumo dəvard...'']]) ---- [[Fajl:Sanzio 01 Zoroaster Ptolmey.jpg|100px|right|Zərdustəti]] '''Zərdustəti''' - Çəmə bənəy Zərduşti zınə peyğəmbəri nom sərostəyış ''zər'' iyan ''dust'' sıxanon bə i co omeku bə miyon beşə. Çı nomiku jıqo fame bedə ki, iyo ZƏR bə Xıdo nomi doə tərife, dustən ki bərmalə çiyə gıla sıxane. Jıqo nomon bə Xıdo vey peyğəmbəron doə bən. Kitabulla -Musa (s) Nəbiulla– Məhəmməd (s.ə.v.), Xəlilulla- İbrahim (s) iyan co timsalon varde bəbey. Odəmon jimonədə bə iqləliyə Xıdo dəvite iminə bəjən Zərdustiətiku mandə. Çı Xıdo bə odəmon vığandə, bə iqləliyə Xıdo bovə kardə kitobon reçə navədə [[Avestə]] şedə. ([[Zərdustəti|''bə dumo dəvard...'']]) ---- <noinclude> [[Tispir:Ğəlib]] [[Tispir:Arxıv]] [[Tispir:Fəlsəfə]] </noinclude> piglhg58iwulj0wuwe9g3ychkke2m6d 0 8170 121067 100111 2025-06-23T14:52:43Z TALIŞOV 3671 + 121067 wikitext text/x-wiki '''Rolls-Royce Phantom IV''' — cy [[Dıjdə Britaniyə|Dıjdə Britaniya]] avtomobile. Ym avtomobili 1950-1956-inə soronədə vadoəšone. Im ávtomobili [[Rolls-Royce|ROLLS-ROYCE]] širkat vádoáše. [[Tispir:Rolls-Royce avtomobilon]] 4k8np39851gu1h882grkrdw1ybo75oq 121068 121067 2025-06-23T14:53:52Z TALIŞOV 3671 + 121068 wikitext text/x-wiki '''Rolls-Royce Phantom IV''' — cy [[Dyždə Britanijə]] avtomobile. Ym avtomobili 1950-1956-inə soronədə vadoəšone. Ym avtomobili [[Rolls-Royce|ROLLS-ROYCE]] širkət vadoəše. [[Tispir:Rolls-Royce avtomobilon]] ceg5arnlkg1tdg116lij2rk9se6mt11 0 8174 121070 99037 2025-06-23T14:58:43Z TALIŞOV 3671 vadoaşone❌ vadoəšone✔ 121070 wikitext text/x-wiki '''Rolls-Royce Silver Ghost'''. Çe [[Dyždə Britanijə]] avtomobile. Ym avtomobili 1906-1926-inə soronədə vadoəšone. Ym avtomobili [[Rolls-Royce|ROLLS-ROYCE]] širkət vadoəše. [[Tispir:Rolls-Royce avtomobilon]] 0jt9xta4g39530ufedoo1cnfmbnxnm7 0 8248 121071 100005 2025-06-23T15:00:53Z TALIŞOV 3671 I 121071 wikitext text/x-wiki ROLLS-ROYCE SİLVER CLOUD. Çe [[Dıjdə Britaniyə|Dıjdə Britaniya]] avtomobile. Ym ávtomobili 1955-1966-inə soronədə vadoaşone. Ym avtomobili [[Rolls-Royce|ROLLS-ROYCE]] širkat vádoáše. [[Tispir:Rolls-Royce avtomobilon]] c6ftwz2m6jodddid4m35em55dh0t30g 121072 121071 2025-06-23T15:02:30Z TALIŞOV 3671 lI 121072 wikitext text/x-wiki '''Rolls-Royce Silver Cloud'''. Çe [[Dyždə Britanijə]] avtomobile. Ym avtomobili 1955-1966-inə soronədə vadoəšone. Ym avtomobili [[Rolls-Royce|ROLLS-ROYCE]] širkət vadoəše. [[Tispir:Rolls-Royce avtomobilon]] 54hqlgyfrjnp9dk29iwxtst24li151i 0 8395 121084 115949 2025-06-23T15:47:17Z TALIŞOV 3671 Sanskrit 121084 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Fajl:BhagavadGita-19th-century-Illustrated-Sanskrit-Chapter 1.20.21.jpg|miniatyur|312x312px|XIX əsri sanskritə zyvonədə nyvyštəj de šikili ce Bhagavad-Gitəku, nyvyštə byə təx. 400 s. c.ə b. - 200 s. c.ə.b.]] '''Sanskrit''' — cy [[Hind-Avropə zyvonon]] xyjzoni [[Hind-Arjan zyvonon]] grupi aid byə [[zyvon]]. Ǧədimə zyvononədə gyləje. == Səvonon == {{Səvonon sijohi}} [[Tispir:Hind-Arjan zyvonon]] 7i4sduq5c71pu7kb3kabufg7d2u7zcg 0 8487 121091 108400 2025-06-24T09:43:39Z TALIŞOV 3671 Siloti zyvon 121091 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Siloti''' (Səhejə nomː Nagri) — cy [[Hind-Avropə zyvonon]] xyjzoni Hind-arjan zyvonon grupi aid byə [[zyvon]]. {| style="align:center; width:100%;" style="margin: 1em auto 1em auto 1em" |- valign="top" | {|class="wikitable" |+'''Vowels'''<ref name="mg18-phoneme-inventory">harvcol|Mahanta|Gope|2018|p=81</ref> !&nbsp;||[[Front vowel|Front]]||[[Central vowel|Central]]||[[Back vowel|Back]] |-style="text-align:center" ![[Close vowel|Close]] |{{IPA link|i}} {{Script|Sylo|ꠁ}}||&nbsp;||{{IPA link|u}} {{Script|Sylo|ꠃ}} |-style="text-align:center" ![[Close-mid vowel|Close-mid]] |{{IPA link|e}} {{Script|Sylo|ꠄ}}||&nbsp;||&nbsp; |-style="text-align:center" ![[Open-mid vowel|Open-mid]] |&nbsp;|| &nbsp; ||{{IPA link|ɔ}} {{Script|Sylo|ꠅ}} |-style="text-align:center" ![[Open vowel|Open]] |&nbsp;||{{IPA link|a}} {{Script|Sylo|ꠀ}}||&nbsp; |} |} {| style="margin: 1em auto 1em auto 1em" |- valign="top" | | {| class="wikitable" |+'''Consonants'''<ref name="mg18-phoneme-inventory"/> ! colspan="2" |&nbsp; ![[Labial consonant|Labial]] ![[Dental consonant|Dental]] ![[Retroflex consonant|Retroflex]]/<br/>[[Alveolar consonant|Alveolar]] ![[Palato-alveolar consonant|Palato-<br />alveolar]] ![[Velar consonant|Velar]] ![[Glottal consonant|Glottal]] |- align="center" ! colspan="2" |[[Nasal stop|Nasal]] |{{IPA link|m}} {{Script|Sylo|ꠝ}}||{{IPA link|n}} {{Script|Sylo|ꠘ}}||&nbsp;||&nbsp;||{{IPA link|ŋ}} {{Script|Sylo| ꠋ}}||&nbsp; |- align="center" ! rowspan="2" |[[Stop consonant|Plosive]]/<br />[[Affricate consonant|Affricate]] ! <small>voiceless unaspirated</small> | ||{{IPA link|t̪}} {{Script|Sylo|ꠔ}}, {{Script|Sylo|ꠕ}}||{{IPA link|ʈ}} {{Script|Sylo|ꠐ}}, {{Script|Sylo|ꠑ}}|| || ||&nbsp; |- align="center" !<small>voiced unaspirated</small> |{{IPA link|b}} {{Script|Sylo|ꠛ}}, {{Script|Sylo|ꠜ}}||{{IPA link|d̪}} {{Script|Sylo|ꠖ}}, {{Script|Sylo|ꠗ}}||{{IPA link|ɖ}} {{Script|Sylo|ꠒ}}, {{Script|Sylo|ꠓ}}|| || {{IPA link|ɡ}} {{Script|Sylo|ꠉ}}, {{Script|Sylo|ꠊ}}||&nbsp; |- align="center" ! rowspan="2" |[[Fricative consonant|Fricative]] ! <small>voiceless fricative</small> |{{IPA link|ɸ}}~{{IPA link|f}} {{Script|Sylo|ꠙ}}, {{Script|Sylo|ꠚ}}||{{IPA link|s}} {{Script|Sylo|ꠌ}}, {{Script|Sylo|ꠍ}}||&nbsp;||{{IPA link|ʃ}} {{Script|Sylo|ꠡ}}||{{IPA link|x}} {{Script|Sylo|ꠇ}}, {{Script|Sylo|ꠈ}}||&nbsp; |- align="center" ! <small>voiced fricative</small> |&nbsp;||{{IPA link|z}} {{Script|Sylo|ꠎ}}, {{Script|Sylo|ꠏ}}||&nbsp;||&nbsp;||&nbsp;||{{IPA link|ɦ}} {{Script|Sylo|ꠢ}} |- align="center" ! colspan="2" |[[Flap consonant|Flap]] |&nbsp;||{{IPA link|ɾ}} {{Script|Sylo|ꠞ}}|| ||&nbsp;||&nbsp;||&nbsp; |- align="center" ! colspan="2" |[[Approximant consonant|Approximant]] | || {{IPA link|l}} {{Script|Sylo|ꠟ}} || || &nbsp;||&nbsp; || |} |} == Tone == [[File:King and Queen of Termites by Mujahidul Islam in Sylheti language.webm|300px|center|Siloti Zıvonon]] {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! No. ! Word ! IPA ! Tone ! Meaning ! Word ! IPA ! Tone ! Meaning ! Word ! IPA ! Tone ! Meaning |- | 1 | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠙꠣꠑꠣ}} | {{IPA|ɸáʈá}} | High | 'goat' | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠚꠣꠐꠣ}} | {{IPA|ɸàʈà}} | Low | 'torn' | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠙꠣꠐꠣ}} | {{IPA|ɸāʈā}} | Mid | 'grindstone' |- | 2 | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠇꠥꠑꠣ}} | {{IPA|kúʈá}} | High | 'room' | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠈꠥꠐꠣ}} | {{IPA|kùʈà}} | Low | 'taunting' | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠇꠥꠐꠣ}} | {{IPA|kūʈā}} | Mid | 'stick' |- | 3 | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠙꠣꠈꠣ}} | {{IPA|ɸáxá}} | High | 'fan' | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠚꠣꠇꠣ}} | {{IPA|ɸàxà}} | Low | 'emptj' | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠙꠣꠇꠣ}} | {{IPA|ɸāxā}} | Mid | 'ripe' |} == Šikilon == <center><gallery> File:"Mother tongue" in Syloti Language.jpg File:Sylheti Nagari Alphabet Monument.jpg File:Sylheti map 2.png File:ꠍꠤꠟꠐ (silɔʈ).jpg File:ꠍꠤꠟꠐꠤ ꠛꠁ.jpg File:ꠍꠤꠟꠐꠤ ꠘꠣꠉꠞꠤ ꠚꠔꠤꠎꠥꠉꠤꠕꠣ.jpg File:James Willium Loiid couple taking Siloti Nagri paper.jpg File:Sylheti numeric keypads.jpg </gallery></center> == Siloti - Tolyš == {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! Siloti ! IPA ! Tolyš |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠘꠣꠝ}} | {{IPA|nam}} | [[Nom]] |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠜꠣꠡꠣ}} | {{IPA|baʃa}} | Zyvonon |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠝꠣꠔ}} | {{IPA|mat̪}} | |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠏꠛꠣꠘ}} | {{IPA|zɔban}} | |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠟꠤꠙꠤ}} | {{IPA|liɸi}} | Nyvyštəj |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠅꠇ꠆ꠇꠞ}} | {{IPA|ɔkkɔɾ}} | |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠢꠞꠚ}} | {{IPA|ɦɔɾɔf}} | |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠜꠣꠡꠣꠞ ꠢꠞꠚ}} | {{IPA|baʃaɾ ɦɔɾɔf}} | |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠁꠘ꠆ꠖꠥ ꠀꠞꠤꠀꠘꠤ ꠜꠣꠡꠣ}} | {{IPA|ind̪ʊ aɾiani baʃa}} | [[Hind-Aryan Zıvonon|Hind-arjan zyvonon]] |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠃꠁꠇꠤꠙꠤꠒꠤꠀ}} | {{IPA|uikiɸiɖia}} | [[Vikipedija]] |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠍꠤꠟꠐꠤ ꠃꠁꠇꠤꠙꠤꠒꠤꠀ}} | {{IPA|silɔʈi uikiɸiɖia}} | [[Siloti Vikipedija]] |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠟꠇ}} | {{IPA|lɔx}} | [[Səvonon]] |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠟꠉ}} | {{IPA|lɔɡ}} | [[Linkon]] |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠟꠄ}} | {{IPA|lɔj}} | |- | bgcolor="#CCCCCC" | {{Script|Sylo|ꠟꠃ}} | {{IPA|lɔʊ}} | |} == Linkon == * [[Incubator:Wp/syl/ꠍꠤꠟꠐꠤ ꠝꠣꠔ|Siloti Zıvonon]] * [https://keymanweb.com/?_ga=2.34341538.222587240.1683498424-80854012.1680437418#syl-sylo,Keyboard_sylheti_nagri Siloti Online Keyboard] == Səvonon == <references/> [[Tispir:Siloti zyvon| ]] [[Tispir:Hind-Arjan zyvonon]] 4mncu8azl8hdrd9m7ec83vjiripruoz 0 8730 121075 107892 2025-06-23T15:21:43Z TALIŞOV 3671 zıvon❎ zyvon✔ 121075 wikitext text/x-wiki [[Fajl:Popular Observatory in Belgrade's instruments.jpg|thumb|Teleskop]] '''Teleskop''' (τῆλε-tele, σκοπέω-skopein). [[Yunan]]on zyvonədə bə diyə ro diyə kardedəm məhnə dojdə. Bə kosmosi diyə karde ro byə cihaze. İminə teleskop 1608-inə sorədə ofayə byə. Çe teleskopi ve kəšonıš heste. [[Tispir:Texnikə]] 7uvopopnuh2lnhcdrop8bjwuegrxr6r 0 8930 121073 107844 2025-06-23T15:16:09Z TALIŞOV 3671 (+) 121073 wikitext text/x-wiki [[Fajl:Nasa blue marble.jpg|thumb|Zəminə planet]] '''Təbiəti elmon''' ([[İnqilisi|inq.]] Natural science, [[Almani|alm.]] Naturwissenschaften) — təbii hadison omutə elmi co-co sahon, komon ki, [[inson]]ə cəmiyyəti omutə humahitar ijən sosial elmonsən fərqinin. == Umumi məlumot == Təbiəti elmlon dınyo de naturalist nəzəri omutedən, cəmiyətiku bə təbiəti munasibətədə bə əçey ğanunon hurmət karde tələb kardən. Naturalizm çe insoni ofəyə ğanunon bə təbii proseson şamil nıkardə, təbiəti ğanunon omutə bəpeşt oko doy əsosədə bastə sisteme. Təbiəti elmon bə əməl ome, bə elmi tədqiqaton de fəlsəfi nəzəri diə karde nəticəy. Nom-termin - Təbiəti elmon həmən, çe [[humanitar elmon]] iyan [[Sosial elmon|ictimai elmon]] arədə fərqi nişon kay qoroş oko bedə. Elm [[Riyaziyot]] de [[mәntığ]]i bə i vırə, bə formal elmon daxile, bə təbiəti elmon aid ni. Bəçey qoroş ki, əçəvon metodoloqiyə çe təbiəti elmon metodoloqiyəsən dırıst fərqine. <ref>C. West Churchman (1940). ''Elements of Logic and Formal Science'', J.B. Lippincott Co., New York. (inq.)</ref><ref>James Franklin (1994). [http://www.maths.unsw.edu.au/~jim/philosophersstone.pdf The formal sciences discover the philosophers' stone]. In: ''Studies in History and Philosophy of Science''. Vol. 25, No. 4, pp. 513–533, 1994. (inq.)</ref><ref>Stephen Leacock (1906). ''Elements of Political Science''. Houghton, Mifflin Co, 417 pp. (inq.)</ref><ref>Bernt P. Stigum (1990). ''Toward a Formal Science of Economics''. MIT Press. (inq.)</ref><ref>Marcus Tomalin (2006), ''Linguistics and the Formal Sciences''. Cambridge University Press. (inq.)</ref> [[Riyaziyot]], [[statistikə]] iyan [[informasiyə texnoloqiyon]] təbiəti elmon hesob nıbunən, əvon bı sahədə bardə əksər tədqiqatonro bə muhum elmi əhəmiyyəti malikin. Elmi nəzəriyyədə təbiəti elmon voteyədə [[astronomiyə]], [[bioloqiyə]], [[Fizika|fizikə]], [[kimyə]] iyan [[coğrafiya]] nəzərədə qətedən. In elmonədə elmi nəticon de obyektivəti iyan dəğiğəti soxtə bedən, əçəvon bazon çe təcrubə iyan muşahidon nəticonku bə əməl omən. Təbiəti elmon daima inkişaf kardedən, əçəvon dəğiğəkə proses dəvom kardedə. == Təkomulış == Ve ğədimə vaxtonədə iyan miyonə əsronədə, ətrof muhit de soyə muşahidə iyan təsviri roy omutə bedəbe. Nuə Era əvvəllonədə çe təbiəti de təsviri omute əvəz be, de elmi izahi omute. Filosofon [[İbn əl-Haytəm]] iyan [[Frensis Bekon]]i əsəron, ın metodoloqiyəşon bə dınyo pevoloşon kardışone, dımiyan çe elmi inqilabi əsasşon noşone. [[XIX əsr]]ədə çe elmi mışğoloti təmom bə alimon səlohiyət ovaşde bino be. Termin “Təbiəti elmon” iminə kərə alim [[Uilyam Uel]]i tərəfiku [[1834]]-nə sorədə bə [[Meri Somervill]]i ''“On the Connexion of the Physical Sciences”'' elmi əsəri doə resenziyadə oko bıə. Əncəx, ın termin ta bə [[XX əsr]]i əvvəllon dınyoədə jəğoən ve məlum nıbe. [[1923]]-nə sori, çe amerikə kimyəvon H.Lyuis iyan çe amerikə fizik-kimyəvon M.Rendali məşhur ''“Termodinamika iyan kimyəvi elementon ozodə enerji”'' kitobədə nııvışdedən:<br /> Sıvoy məntıği iyan riyaziyoti, çe ''Təbiəti elmon'' i yəndıku ve diəro mandə se gıla yolə kəşonış heste – ımon [[mexanika]], [[elektrodinamikə]] iyan [[termodinamikə]]n. == Təbiəti elmon əsos == ''Əsos məğolə: [[Təbiətşınosəti]]'' *Elmədə [[təbiətşınosəti]] - təbiəti hadison barədə elm, çeTəbiəti elmon əsas hesob bedə. Vaxt şe-şe təbiətşınosəti bə xususi elmi istiqaməton co be. *Bənə Təbiətşınosəti əsas simaon [[Nəsrəddin Tusi]], [[Blez Paskal]], [[Mixail Lomonosov]] iyan I co alimon nişon doy bəbe. Təbiəti elmon omuteədə xususən fizikə, kimyə iyan bioloqiyə elmlon arədə əlaqon omute vacibe. Çumşıko, ın elmon əsas məzmuni təşkil kardə i co navədə şə elmi fikiron, məsələn, molekulyar-kinetik nəzəriyə, elektroni nəzəriyə, elektroliz iyan i co sərəsəyon təbiəti elmonədə ıştə vırəşon qətəşone. Əçəvon i co əsas məsəlon həmunə sərəsyon əsasədə izah bedən. Çı har I gıla prossesi və ya hadisə inkişafi əsosi, ziddiyəton vəhdət iyan mubarizə təşkil kardə. In məsələ bə muasir təbiətşınosətiyan aide. Təbiətşınosətiydən bə i yəndı ziddiyət, həmən vəhdət təşkil kardə dı gıla istiğamət səciyəvine. In istiğamətonədə gılayni inkişafi prosesədəki analitikəti, dıminə gıla sintetikəti təmsil kardə. Analitik istiğamətədə nuə elmi sahon, nuə ğanunəuyğunətion ofəyə bedən. Çımon tədqiqi obyekt məhdud bedə və xususi elmi metodon oko bedən. In prinsip çe elmi səribəton bə co-co hisson co beyədə ıştəni nişon kardedə. Məsələn: *fizikə: mexanika, molekulyar fizikə iyan qarm, elektrik, maqnetizm, optika, atom; *bioloqiyə: botanikə, zooloqiyə, insoni anatomiyə iyan fizioloqiyə, darvinizm iyan I co….<ref>[http://www.anl.az/el/p/pp_teeo.pdf Təbiət elmlərinin əlaqəli öyrənilməsi] (az.)</ref> Peşo ın cobəyonən səribəton bə həniyan konkret istiqaməton co bedən. == Təbiəti elmon istiğaməton == Baza elmon: *[[Astronomiyə]] *[[Bioloqiyə]] *[[Coğrafiya]] *[[Mexanika]] *[[Fizika]] *[[Kimyə]] == Təbiəti elmon bazis == ''Əsos məğolə: [[Riyaziyot]]'' Təbiəti elmlmon [[bazis]] [[riyaziyot]] hesob bedə. Həmmə təbiəti elmon bo muşahidə bıə təbiəti holon təsviriro [[riyazi aparət]] metoduiku istifadə kardən. Təbiəti elmon çe təbiəti [[ğanuniuyğunəti]]on dəğiğ təsviri, iyan [[formul]]ə nıvışdəyi tələb kardedən. Bımiro təbiəti holon izahı bə riyazi dusturon peqordonedən. Peşonə vaxtonədə de riyazi formulon koməqi hár gıla [[hipotez]]i səribəton kontrol və ya sərost karde bedə. == Təbii biliklərin istiqamətləri == === Astronomiyə === ''Əsos məğolə: [[Astronomiyə]]'' Astronomiyə (ğəd. yun. ἀστρονομία, ἄστρον – astovə iyan νόμος – ğanun) – kainati, əçey soxtemoni, inkişafi, iyan çe Zəmini atmosferiku kəno bıə fiziki-kimyəvi proseson omutedə.<ref>Советский энциклопедический словарь, изд. 2-е. М.: Советская энциклопедия, 1982. (rus.)</ref> Əçəvon çı fizikə, kimyə, meteorologiyə elmon çərçivədə vəziyyəti, osmoni cisimon hərəkəton ğanuniyyəti, iyan umumən çe kainati təkamuli tədqiq kardedə. Astronomiyə kosmos, qalaktika, astovə, planet iyan kometon omutedə, tədqiq kardə, həmən əçəvon peşonə təkamuli riyazi modelizə kardə. == İstinodon == <references/> {{Elmon}} [[Tispir:Təbii elmon]] 0jma5u0ycc9tszsibb78qmwxi37ism9 0 9207 121076 115865 2025-06-23T15:23:46Z TALIŞOV 3671 (+) 121076 wikitext text/x-wiki [[Fajl:VKontakte.svg|thumb|VKontakte]] '''Vkontakte, VK''' (''ВКонта́кте'') — [[Urusijət|Urusijəti]] ən məšhurə sajtonədə gyləje. Sosial šəbəkəj. Ym sajt 10 oktjabr 2004-minə sorədə ofajə byə. 2006-minə soriku ym sajtiku har kəs istifadə karde zynedə. Ym sajtiku 314 miljonisə ve odəm oko dojdə. Vjaceslav Mirilašvili cy Vkontakte xyvande. === VK tolyšə zyvonədə === 2016 sori janvarə mangədə de Tolyšə Čyvonon Ittifoǧi həvəsi ko kardə dastə soxtə byəbe bo Vkontakte bə tolyši pegordynijero. Ijən 17 okjabr 2016 sorədə ym dastə ko oryxniše ijən [[Tolyšə zyvon|tolyšə zyvonədə]] sajti beta-versijə obəj. == Səvonon == {{Səvonon sijohi}} [[Tispir:Texnikə]] [[Tispir:Vkontakte]] eb8800pxsxr2i2qekepz0bnhadk0mzl 0 9732 121090 120391 2025-06-24T09:36:27Z TALIŞOV 3671 + 121090 wikitext text/x-wiki [[Fajl:Leonardo da Vinci - The Last Supper high res.jpg|right|278x278px|thumb]]'''Intiboh dovri fəlsəfə''' — fəlsəfə fikri tarixədə intiboh dovri fəlsəfə əsos vyrə gətedə. Ym fəlsəfə ənənəvi čəmijjəti bohrangyləjən iminə sənaje čəmijjəti ofajə be dovrədə (XIV sasor – XVII sasori syftə) [[Avropə|Avropədə]] (ən vejən [[Italijə|Italijədə]]) kilsə de sxolastika vəjnə mybarizədə ofajə byə. Intibah devri fəlsəfə cy Antik devri fəlsəfə əsas pegətedəbe. Cy təbiəti fəlsəvonon sxolastika de sxolastik aristotelvonəti vəjnə bedəbin. Elmədə nujə mejlon [[Leonardo da Vinci]]ni, Nikolaj Koperniki, Iohann Kepleri, Galileo Galileji nyvyštəjonədə vinde bedə. Cy dynjo elm, mədənijjət fəlsəfi fikir tarixədə Leonardo da Vinci (1452-1519) əsas vyrə gətedə. Əv cy intiboh devri rəssam, rijazijjatvon. mexanik be. Leonardo cy dynjo həgigəton de elmi ro bəsə dəše fəlsəfə əsas vəzifə hisob kardedəbe. Əv votedəbe həgigət i gyləj, əvən dini ne elmi əsas pegətedə. Nujə təbiətšunasəti əsas alimonəd gyləjən Nikolaj Kopernik (1473-1543) be. Əcəj ən jolə ko helisentrik sistemi pijədo karde be. «Səma čisimon devrany həggədə» əsərəd ym sistemi əsasonyš izah kardəšbe. Cy italjan fəlsəfə ən jolə filosofonədə. təbiət fəlsəfə ofajə kardəkəsonədə gyləj Bernardo Telezio (1509-1583) bə. Əv votedəbe hər čynəvə čisme, maddij hərəkət de ovaxte bə jəndy vəjnə bə 2 ğuvvon-sard de gami čangədə ofajə bedə. Əcəj fikir žoğo be «cy hərəkəti mənbə təbiətiku kənoadə ni, cy təbiəti yštənədəj». Cy intibah fəsəfə məšğulbəkəsonədə gyləjən Niko­laj Ku­­zanly (1401-1464) bə. Kuzanly bə devri bənə veni filosofon neoplatonizmi əsas pegətedəbe. Cy intibahə dialektika bynəš noaše. Əcəj fikir žoğo be hec ci bə vahidi vəjnə ni vahid hər čynəvəj. Bə vahidi əks nybeku Kuzanly žogo nətičə bekardəbe vahid hežo be hədde. Be oxo be žəgoj hec gylə čynəvə əcəj sə ve be nibəzne. Bəcəj goroš Kuzanly bəj “maksi­mum” vahidi “mini­mum­” votedəbe. Əv vəjnəti jəndy səpe egynje prinsipyš pijədo kaše. Im prinsip əj nujə Ávropə dialektikonədə gyləj kardedə. Kuzanly vahidi de be oxo bərobər gəte Platon, Aristotel, Ptolomej, Arximedi əsas gətə kosmos mənzərə rynə kardedə. Cy Antik devri filosofon veni ro kosmos ve jol oxo bə čisim be. Kuzanly votedəbe cy kosmosi mərkəz Xydoj, bəcəj goroš dynjo be oxo nybujən bəj oxo bə vyrə vote ros ni. bəcəj goroš əcəj kənoš ni. Kuzanly antik de mijonə sasoron kainati mərkəzdə Zamini be oxo bə vyrə be fikri rynə karde Koperniki fikron hozzo kardedə. Kuzanly panteist be goroš ym fikir omə be. Italjan mutəfəkkir Čordano Bruno (1548-1600) cy intibah devri fəlsəfi fikri tikəjn inkišafyš kardəšbe. Əv «Səbəb, prinsip, vahidon həggədə», «Oxo nybe, Kainat dynjon həggədə » əsəronədə cyaləmi oxo nybe, əcəj dinamik vahidəti hežožije problemyš okardəšbe. cy Kainaty nujə materialist konsepsija ofajə kardəšbe. Bruno fikir žogo bə kainat be oxoj, hežo bəbe, maddij. Əv oxo nybe ğəbul kardəbe votedə be cy kainatiku kənoədə hec ci ni. Əv hežo bəbe, Xydo əj ofasjə kardəše. Əv votedəbe hərəkət zərurəte. Intibah devrədə ve fikron ofajə bən. Ym fikron ofajə bejədə feodalizmi ve jolə təsiryš heste. XVI sasorədə ofajə bə utopik təlimon, syftə, cy ingilison humanist Tomas Mor de italjanon monax -rahib Tommazo Kampanella ofajə kardəšone. Tomas Mor «Utopija səku» əsərəd cy İngistani təgid kardəšbe, nujə žimoni nyvyštəšbe. Əv cy behəggətəti səbəbi mylkədə vindedəbe. Əv žogo hisob kardedəbe həggi goroš xəlgi mylk, davləti rəhbərəti lazime. Tomas Mori fikir žogo be de ağylmandə, cokə rəhbəri koməgi ideal čəmijjət ofajə karde bəbe. Čo gylə utopik sosialist Tomazzi Kampanella bə. Əv cy italjanə təbiət fəlsəfə ofajə kardəkəsonədə gyləj bə. Əcəj fəlsəfi fikron bə čəmijjəti vejən təsir karde nyznəšone. Cy Kampanella sosial idejon «Cy Həjši šəhər», «Xristian monarxija həggədə», «Cy kilsə hakimijjət barədə», «Cy Ispanija monarxija barədə» əsəronədə vinde bedə. Əv kilsə de aristokraton hakimijjəti i be papa həmmə xristianon səpe hakimijjəti tərəfi gətəše. Kampanella čəmijjətə jolə ičtimai ovaxteon lozim be votedəbe, cy Zamini səpe Xydo hakimijjəti ğəbul kaj, šəxsi mylki volo be lozim zynedəbe. Tomas Mori de Kampanella idejon cy Avropə rasional təfəkkuri, maarifəti fəlsəfə mybət təsir kardəše. Cy Intiboh dovri fəlsəfə nujə dovri fəlsəfi ənənon ovašte ro zəmin hozy kardyše. == Səvonon == * [http://runivers.ru/lib/book6227/ Горфункель А. Х. Философия эпохи Возрождения. — М.: Высшая школа, 1980.— 368 с.] на сайте [[Руниверс]] * [https://web.archive.org/web/20130122091426/http://philosophy.mipt.ru/textbooks/frolovintro/chapter1_4.html «Введение в философию». (Под ред. Фролова И. Т.) / ''Гайденко П. П.'' Глава IV Части первой. «Философия эпохи Возрождения: антропоцентризм»] * [http://renaissance.rchgi.spb.ru Философская библиотека Ренессанса (РХГИ)] * [http://www.renesans.narod.ru Эпоха Возрождения] * [https://web.archive.org/web/20140209034830/http://philosophy.ru/lib/history/ Материалы по истории философии с philosophj.ru] * [http://www.lib.ru/FILOSOF Раздел «Философия» в библиотеке Максима Мошкова] * [https://web.archive.org/web/20061009182635/http://www.philos.msu.ru/library.php?sid=11 Философия эпохи Возрождения в библиотеке философского факультета МГУ] [[Tispir:Fəlsəfə]] kwr6gdfa36tj1udhxryeok5kh3vesyh 0 11427 121083 90700 2025-06-23T15:46:02Z TALIŞOV 3671 + 121083 wikitext text/x-wiki {{Zyvon|Nom=Cini zyvon|Kišvəron=Cin}} '''Cini zyvon''' (kitaj, sinitə, yštə nom cin. 中文, ad. cin. 漢語, hos. 汉语 ijən čo) — zyvon ja zyvonə xycə ce sino-tibetə zyvonon xyjzoniku, kom čurbəčurə ləhcəš heste. Ysət ən ve pevylo byə zyvon hisob bejdə, umumi gəp žəkəs 1,3 milliardisə veje. == Pevylo be == Vejni [[CXR]]-ədə ijən [[Tajvan|Tajvanədə]] pevylo kardə byən ce cini čurbəčurə ləhcon. De etniki holi dijə kardejədə cini zyvoni gəp žəkəson xan millət hisob bejdən. Kali cini zyvoni ləhcon žəgo fərǧ dojdən ki ijəndy hici dərəse bedəni əve ki kali mytəxəssison əvoni bənə čo zyvonon hisob kardejdə. [[Tispir:Sino-tibetə zyvonon]] [[Tispir:Cini zyvon]] pfm113wp6zjwa00781aavjq0e4juil2 0 12824 121081 111621 2025-06-23T15:40:37Z TALIŞOV 3671 §ABBASON___KİŠVƏR§ 121081 wikitext text/x-wiki [[Fajl:Abbasid Caliphate and Umayyad Emirate.png|miniatyur|325x325px|Abbason xyləfət 755 sorədə]] '''Abbason xyləfət''' ([[Ərəbi zyvon|ərəb]]. الدَّولَةُ العَبَّاسِيَّةُ, ''al-Khilāfah al-Abbāsiyyah'') — mylkyvo [[kišvər]] 750—1258 sor dəvonijej, cəj [[pajtaxt]] [[Baǧdad]] [[šəhər]] byə. Idorə tojfə byə ce pejǧəmbəri mamu nəsylədə (Abbason), əvon dəgiš kardyšony Omejədon tojfə. Abbason xyləfət mongolon hučumi bəpeštə məhv byə. [[Tispir:Abbason xyləfət]] [[Tispir:Taryx]] [[Tispir:Imperijon]] srugmxm8pe4pv620v3cc270xal39gd4 0 16043 121085 113067 2025-06-23T18:01:16Z Kaduser 426 121085 wikitext text/x-wiki [[Fajl:Sheykh Safi Drone.jpg|miniatyur|298x298px|Šejx Səfi ǧəb]] '''Ərdəbil,Artavil''' — [[Iron]]i kobəsonə-həšipemədə [[Šəhər|šəhəre]], kom Karasu rujsə (bə Araz emejdə) vyrəbəvyrə bejdə, dyjo səpe 1800 metrəsə mandə. Ərdəbil ostani inzibotijə mərəngoədə. == Šikilə galerejə == <gallery mode="nolines"> Fajl:Ardabil skyline1.jpg|Ərdəbil Fajl:Sheykh safi01.jpg|Šejx Səfi məvzolej Fajl:Ardabil-Meusume.jpg Fajl:Heyran ardabil.jpg|Bə Hejrəni ro Fajl:Heyran, Astara-Ardabil road- Fri, Nov25, 2011 - panoramio.jpg Fajl:Landscape-IMAG3158.jpg </gallery> == Səvonon == {{Ərdəbil Šəhristan}} [[Tispir:Iron]] 0itcmdd2e640xxqn8ff7bixgt6viahq