ئايدىڭكۆل

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="ug">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>ugwiki</dbname>
    <base>https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4_%D8%A8%DB%95%D8%AA</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ۋاسىتە</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ئالاھىدە</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">مۇنازىرە</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ئىشلەتكۈچى</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ئىشلەتكۈچى مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipediaمۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ھۆججەت</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ھۆججەت مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">قېلىپ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">قېلىپ مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ياردەم</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ياردەم مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">تۈر</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">تۈر مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ئايدىڭكۆل</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8052</id>
    <revision>
      <id>172907</id>
      <parentid>172741</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T17:41:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Yafesi</username>
        <id>11484</id>
      </contributor>
      <origin>172907</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6489" sha1="hnshj5e57dbw9dn8dtsn3rix5cd5aew" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;direction:rtl; font-family:UKIJ Tuz&quot;&gt;
{| border=&quot;1&quot; align=&quot;left&quot; cellpadding=&quot;4&quot; cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;250&quot; style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;&quot; style=&quot;border-bottom:3px&quot; |&lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;'''ئايدىڭكۆل'''&lt;/font&gt;
Aydingköl

Айдиңкөл
[[ھۆججەت:Ayding Lake 2017-03-02 Sentinel-2 L2A True color.jpg|frameless|359x359px]]
|-
|
{| class=&quot;sortable&quot;
| width=&quot;47%&quot; |'''ئورنى'''
|[[شەرقىي تۈركىستان|ئ‍ۇيغۇر ئېلى]]، [[تۇرپان ۋىلايىتى|تۇرپان]]
|-
|'''كوئوردىناتى'''
|42°39′27″ ش. كەڭلىك 
89°16′14″ ش. ئۇزۇنلۇق
|-
|'''&lt;small&gt;دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى&lt;/small&gt;'''
|154- مېتر ياكى 505 فوت
|}
|}
'''ئايدىڭكۆل''' (لاتىن:Aydingköl؛ كرىل: Айдиңкөл؛ خەنسۇچە:艾丁湖، ئوقۇلۇشى: (Àidīng Hú) بولسا [[شىنجاڭ|شەرقىي تۈركىستاننىڭ]] [[تۇرپان ئويمانلىغى|تۇرپان ئويمانلىقىنىڭ]] جەنۇبىدا، مەمۇرىي جەھەتتىن، [[تۇرپان شەھىرى]] [[ئىدىقۇت رايونى]] (سابىق تۇرپان ۋىلايىتى تۇرپان شەھىرى) [[چاتقال يېزىسى]] ۋە [[ئايدىڭكۆل يېزىسى|ئايدىڭكۆل]] [[ئايدىڭكۆل يېزىسى|يېزىسىنىڭ]] سوزۇلغان، چۆلتاغنىڭ شىمالىي ئېتىكىدە ئورۇن ئالغان تۇزلۇق سۇ كۆلى بولۇپ، دۇنيا بويىچە ئۆلۈك دېڭىزدىن قالسىلا ئىككىنچى تۆۋەن نۇقتىدۇر. كۆلنىڭ ئاستى دېڭىز يۈزىدىن 154.31 مېتىر تۆۋەندۇر.

== جۇغراپىيە ==
ئايدىڭكۆلنىڭ ئېتى ئۇيغۇرچە بولۇپ، كۆلنىڭ قىرغاقلىرىدىكى سۈزۈك ھەم يورۇق ئاي نۇرىغا ئوخشايدىغان ئاپئاق تۇز قەۋىتى بىلەن باغلىقتۇر. ئايدىڭكۆل تۇرپان ئويمانلىقىنىڭ جەنۇبىغا جايلاشقان بولۇپ، كۆلنىڭ جەنۇبىي چېتى چۆلتاغقا تۇتۇشىدۇ، تارىختا خەنسۇچە مەنبەلەردە 觉洛浣 (juéluòwǎn\چۆلتاغكۆلى) دەپمۇ كەلگەن. كۆل تۇرپان شەھىرىگە 35 كىلومېتر يىراقلىقتىكى بۇ كۆل شەرقتىن غەربكە تەخمىنەن 35 كىلومېتىر، شىمالدىن جەنۇبقا تەخمىنەن 8 كىلومېتىر، ئۇمۇمىي كۆلىمى 245 كۋادرات كىلومېتر كېلىدىغان بولۇپ، تەخمىنەن 249 مىليون يىل ئىلگىرى [[ھىمالايا تاغ تىزمىسى]] شەكىللىنىش جەريانىدا ئوتتۇرىغا چىققان. ئەينى ۋاقىتتا ئۇ 50 مىڭ كۋادرات كىلومېترغا يېقىن ئىچكى قۇرۇقلۇق دېڭىزى ئىدى. ئايدىڭكۆل ئىلگىرى تاغدىن كەلگەن قار سۈيى ۋە يەر ئاستى سۇلىرىدىن تەركىب تاپقان تاتلىق سۇ كۆلى ئ‍ىدى. قىشتا، دېھقانچىلىققا ئىشلىتىلىدىغان سۇنىڭ ئازىيىشى بىلەن سۇ ئورنى ئۆرلەيدۇ، يازدا دېھقانچىلىقنىڭ سۇ تەلىپى ۋە تەبىئىي پارلىنىش سەۋەبلىك سۇ ئورنى شىددەت بىلەن تۆۋەنلەيدۇ. دېھقانچىلىقنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، نوپۇسنىڭ ئېشىشى ۋە بۇنىڭغا پاراللېل ھالدا سۇ سەرپىياتىنىڭ ئارتىشى، پارنىك ئېففېكتى كەلتۈرۈپ چىقارغان يەر شارىنىڭ ئىسسىپ كېتىش يۈزلىنىشى قاتارلىق ئامىللار سەۋەبلىك 1958 - يىلىغا كەلگەندە كۆل كىچىكلەپ 22 كۋادرات كىلومېتىر، سۇ چوڭقۇرلۇقى 0.8 مېتىردىن تۆۋەنلەپ كەتكەن. 2000 - يىلغا كەلگەندە، غەربىي جەنۇبتىكى كىچىك كۆلنى ھېسابقا ئالمىغاندا، پۈتكۈل كۆل رايونى ئاپئاق تۇزلۇققا ئايلىنىپ قالدى، كۆلدە ھېچقانداق ئۇچار قۇش يوق. ئايدىڭكۆل كۈچلۈك قۇياش نۇرى ئاستىدا، خۇددى ئەينەكتەك جۇلالىنىپ تۇرىدۇ.

2015 - يىلى 7 - ئاينىڭ 24 - كۈنى سائەت 18:00 دىن كېيىن، ئايدىڭ كۆلگە جايلاشقان ئاپتوماتىك كۆزىتىش پونكىتى 50.3 سېلسىيە گرادۇسلۇق يوقىرى تېمپىراتۇرانى خاتىرىلەپ، بۈگۈنكى جۇڭگو مېتېئورولوگىيە سانلىق مەلۇماتلىرى بويىچە يۇقىرى تېمپېراتۇرا رېكورتى ياراتقان. شىنجاڭ مېتېئورولوگىيە ئىدارىسىنىڭ مۇتەخەسسىسلىرى گەرچە بۇ سانلىق مەلۇماتنىڭ دۆلەتلىك ھاۋارايى ئىستانسىسىدىن ئەمەس، بەلكى رايونلۇق ئاپتوماتىك ھاۋارايى پونكىتىدىن كەلگەن بولسىمۇ، ئۇنى شىنجاڭ ھەتتا جۇڭگودىكى قۇرۇقلۇقنىڭ ئەڭ يۇقىرى تېمپېراتۇرا خاتىرىسى سۈپىتىدە پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە ئىكەنلىكىنى مۇئەييەنلەشتۈرگەن.

== بايلىق ==
ئايدىڭكۆل سۈيىدە كۆپ مىقداردا خلور، ناترىي، كالىي ۋە باشقا ئىئونلار بار. مىنېرال ماددىلار تاش تۇز، ناترىي سۇلفات، سۇسىز ناترىي سۇلفات، گىپس، كالتسىي ناترىي سۇلفات ۋە ھەر خىل كالىي ۋە ماگنىي تۇزىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. تۇز ۋە ناترىي سۇلفاتنىڭ زاپىسى تەخمىنەن 300 مىليون توننا. ئۇ جۇڭگودىكى ئەڭ مىنېراللاشتۇرۇلغان كۆل. ھازىر ئايدىڭكۆل بويىدا ناترىي سۇلفات زاۋۇتى بار، بۇ زاۋۇت كۆلدىكى خرۇستال تۇز، ئاليۇمىن ۋە تۇز سۈيىنى خام ئەشيا قىلىپ خىمىيىلىك مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىدۇ.
== سىرتقى ئۇلاش ==
{{شىنجاڭ}}
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}</text>
      <sha1>hnshj5e57dbw9dn8dtsn3rix5cd5aew</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>172908</id>
      <parentid>172907</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T17:42:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Yafesi</username>
        <id>11484</id>
      </contributor>
      <origin>172908</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6453" sha1="fkzkuwlvxormyggo56pproxh9rpzg2x" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;direction:rtl; font-family:UKIJ Tuz&quot;&gt;
{| border=&quot;1&quot; align=&quot;left&quot; cellpadding=&quot;4&quot; cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;250&quot; style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;&quot; style=&quot;border-bottom:3px&quot; |&lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;'''ئايدىڭكۆل'''&lt;/font&gt;
Aydingköl

Айдиңкөл
[[ھۆججەت:Ayding Lake 2017-03-02 Sentinel-2 L2A True color.jpg|frameless|359x359px]]
|-
|
{| class=&quot;sortable&quot;
| width=&quot;47%&quot; |'''ئورنى'''
|[[شەرقىي تۈركىستان|ئ‍ۇيغۇر ئېلى]]، [[تۇرپان ۋىلايىتى|تۇرپان]]
|-
|'''كوئوردىناتى'''
|42°39′27″ ش. كەڭلىك 
89°16′14″ ش. ئۇزۇنلۇق
|-
|'''&lt;small&gt;دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى&lt;/small&gt;'''
|154- مېتر ياكى 505 فوت
|}
|}
'''ئايدىڭكۆل''' (لاتىن:Aydingköl؛ كرىل: Айдиңкөл؛ خەنسۇچە:艾丁湖، ئوقۇلۇشى: (Àidīng Hú) بولسا [[شىنجاڭ|شەرقىي تۈركىستاننىڭ]] [[تۇرپان ئويمانلىغى|تۇرپان ئويمانلىقىنىڭ]] جەنۇبىدا، مەمۇرىي جەھەتتىن، [[تۇرپان شەھىرى]] [[ئىدىقۇت رايونى]] (سابىق تۇرپان ۋىلايىتى تۇرپان شەھىرى) [[چاتقال يېزىسى]] ۋە [[ئايدىڭكۆل يېزىسى|ئايدىڭكۆل يېزىسىنىڭ]] سوزۇلغان، چۆلتاغنىڭ شىمالىي ئېتىكىدە ئورۇن ئالغان تۇزلۇق سۇ كۆلى بولۇپ، دۇنيا بويىچە ئۆلۈك دېڭىزدىن قالسىلا ئىككىنچى تۆۋەن نۇقتىدۇر. كۆلنىڭ ئاستى دېڭىز يۈزىدىن 154.31 مېتىر تۆۋەندۇر.

== جۇغراپىيە ==
ئايدىڭكۆلنىڭ ئېتى ئۇيغۇرچە بولۇپ، كۆلنىڭ قىرغاقلىرىدىكى سۈزۈك ھەم يورۇق ئاي نۇرىغا ئوخشايدىغان ئاپئاق تۇز قەۋىتى بىلەن باغلىقتۇر. ئايدىڭكۆل تۇرپان ئويمانلىقىنىڭ جەنۇبىغا جايلاشقان بولۇپ، كۆلنىڭ جەنۇبىي چېتى چۆلتاغقا تۇتۇشىدۇ، تارىختا خەنسۇچە مەنبەلەردە 觉洛浣 (juéluòwǎn\چۆلتاغكۆلى) دەپمۇ كەلگەن. كۆل تۇرپان شەھىرىگە 35 كىلومېتر يىراقلىقتىكى بۇ كۆل شەرقتىن غەربكە تەخمىنەن 35 كىلومېتىر، شىمالدىن جەنۇبقا تەخمىنەن 8 كىلومېتىر، ئۇمۇمىي كۆلىمى 245 كۋادرات كىلومېتر كېلىدىغان بولۇپ، تەخمىنەن 249 مىليون يىل ئىلگىرى [[ھىمالايا تاغ تىزمىسى]] شەكىللىنىش جەريانىدا ئوتتۇرىغا چىققان. ئەينى ۋاقىتتا ئۇ 50 مىڭ كۋادرات كىلومېترغا يېقىن ئىچكى قۇرۇقلۇق دېڭىزى ئىدى. ئايدىڭكۆل ئىلگىرى تاغدىن كەلگەن قار سۈيى ۋە يەر ئاستى سۇلىرىدىن تەركىب تاپقان تاتلىق سۇ كۆلى ئ‍ىدى. قىشتا، دېھقانچىلىققا ئىشلىتىلىدىغان سۇنىڭ ئازىيىشى بىلەن سۇ ئورنى ئۆرلەيدۇ، يازدا دېھقانچىلىقنىڭ سۇ تەلىپى ۋە تەبىئىي پارلىنىش سەۋەبلىك سۇ ئورنى شىددەت بىلەن تۆۋەنلەيدۇ. دېھقانچىلىقنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، نوپۇسنىڭ ئېشىشى ۋە بۇنىڭغا پاراللېل ھالدا سۇ سەرپىياتىنىڭ ئارتىشى، پارنىك ئېففېكتى كەلتۈرۈپ چىقارغان يەر شارىنىڭ ئىسسىپ كېتىش يۈزلىنىشى قاتارلىق ئامىللار سەۋەبلىك 1958 - يىلىغا كەلگەندە كۆل كىچىكلەپ 22 كۋادرات كىلومېتىر، سۇ چوڭقۇرلۇقى 0.8 مېتىردىن تۆۋەنلەپ كەتكەن. 2000 - يىلغا كەلگەندە، غەربىي جەنۇبتىكى كىچىك كۆلنى ھېسابقا ئالمىغاندا، پۈتكۈل كۆل رايونى ئاپئاق تۇزلۇققا ئايلىنىپ قالدى، كۆلدە ھېچقانداق ئۇچار قۇش يوق. ئايدىڭكۆل كۈچلۈك قۇياش نۇرى ئاستىدا، خۇددى ئەينەكتەك جۇلالىنىپ تۇرىدۇ.

2015 - يىلى 7 - ئاينىڭ 24 - كۈنى سائەت 18:00 دىن كېيىن، ئايدىڭ كۆلگە جايلاشقان ئاپتوماتىك كۆزىتىش پونكىتى 50.3 سېلسىيە گرادۇسلۇق يوقىرى تېمپىراتۇرانى خاتىرىلەپ، بۈگۈنكى جۇڭگو مېتېئورولوگىيە سانلىق مەلۇماتلىرى بويىچە يۇقىرى تېمپېراتۇرا رېكورتى ياراتقان. شىنجاڭ مېتېئورولوگىيە ئىدارىسىنىڭ مۇتەخەسسىسلىرى گەرچە بۇ سانلىق مەلۇماتنىڭ دۆلەتلىك ھاۋارايى ئىستانسىسىدىن ئەمەس، بەلكى رايونلۇق ئاپتوماتىك ھاۋارايى پونكىتىدىن كەلگەن بولسىمۇ، ئۇنى شىنجاڭ ھەتتا جۇڭگودىكى قۇرۇقلۇقنىڭ ئەڭ يۇقىرى تېمپېراتۇرا خاتىرىسى سۈپىتىدە پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە ئىكەنلىكىنى مۇئەييەنلەشتۈرگەن.

== بايلىق ==
ئايدىڭكۆل سۈيىدە كۆپ مىقداردا خلور، ناترىي، كالىي ۋە باشقا ئىئونلار بار. مىنېرال ماددىلار تاش تۇز، ناترىي سۇلفات، سۇسىز ناترىي سۇلفات، گىپس، كالتسىي ناترىي سۇلفات ۋە ھەر خىل كالىي ۋە ماگنىي تۇزىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. تۇز ۋە ناترىي سۇلفاتنىڭ زاپىسى تەخمىنەن 300 مىليون توننا. ئۇ جۇڭگودىكى ئەڭ مىنېراللاشتۇرۇلغان كۆل. ھازىر ئايدىڭكۆل بويىدا ناترىي سۇلفات زاۋۇتى بار، بۇ زاۋۇت كۆلدىكى خرۇستال تۇز، ئاليۇمىن ۋە تۇز سۈيىنى خام ئەشيا قىلىپ خىمىيىلىك مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىدۇ.
== سىرتقى ئۇلاش ==
{{شىنجاڭ}}
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}</text>
      <sha1>fkzkuwlvxormyggo56pproxh9rpzg2x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>تىراختور</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12096</id>
    <revision>
      <id>172913</id>
      <parentid>172587</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T09:23:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>100</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Tractor_FC_logo.svg|Tractor_FC_logo.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Yann|Yann]] because: per [[:c:COM:NETCOPYVIO|]].</comment>
      <origin>172913</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="191" sha1="1gpl9l7rq4zmblkvky14d88qoieqmzw" xml:space="preserve">'''تىراختور''' [[ئىران]]دا یاشاغان تۈرکى تىللىک خه‌لقله‌رنىڭ فۇتبال تاقىمى تۇرۇر .
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}</text>
      <sha1>1gpl9l7rq4zmblkvky14d88qoieqmzw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ئولىگارخ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21061</id>
    <revision>
      <id>172905</id>
      <parentid>163894</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T12:02:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vysotsky</username>
        <id>7400</id>
      </contributor>
      <comment>+/- image</comment>
      <origin>172905</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1427" sha1="efvx9wn218buwq7wxeqwsdu3flsdbc9" xml:space="preserve">ئولىگارخ ([[ئىنگلىز تىلى|ئېنگلىزچە]]: oligarch) ئادەتتە دۆلەت سىياسەتلىرىگە بەلگىلىك دەرىجىدە تەسىر كۆرسىتەلەيدىغان سودا ماگىناتىدۇر. بىر ماگىناتنىڭ ئولىگارخ بولۇش بولماسلىقنىڭ ئاساسلىق ئۈچ شەرتى تۆۋەندىكىدەك: 

# مونوپوللۇق تاكتىكىسنى قوللۇنۇپ مەلەم بىر سانائەتتە مۇتلەق ئۈستۈنلۈكنى ئىگەللەش. 
# سىياسەتكە تەسىر كۆرسىتىپ ئۆزىنىڭ ئىقتىسادى مەنپەتىنى زورلاشتۇرۇش. 
# بىر قانچە، ئۆز-ئارا بىر بىرى بىلەن ماسقەدەمدە ماسلاشتۇرۇپ ئىش ئېلىپ باردىغان سودىغان ئىگىدرچىلىق قىلىش. 

ھازىر دۇنيا تەۋەسىدە ئولىگارخ دېسە كۆپىنچە [[روسىيە|رۇسىيە]]لىك ياكى [[ئۇكرائىنا]]لىق باي، ھۆكۈمەت بىلەن مۇناسىۋىتى قويۇق چوڭ سودا ماگىناتلىرىنى كۆرسىتىدۇ. 

[[ھۆججەت:Russian oligarch.jpg|thumb|رۇسىيەلىك ئولىگارخلار تىزىملىكى]]
[[ھۆججەت:Abramovic2019.jpg|thumb|رومان ئابراموۋىج ([[روسىيە]]لىك [[يەھۇدىلار|يەھۇد]]ى)]]
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}</text>
      <sha1>efvx9wn218buwq7wxeqwsdu3flsdbc9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>نىۋىدىيا</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23739</id>
    <revision>
      <id>172906</id>
      <timestamp>2025-06-21T15:12:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>F47fighter</username>
        <id>23863</id>
      </contributor>
      <comment>قۇرۇلغان بەت ''''نىۋىدىيا''' '''گروھى Nvidia Corporation''' (قىسقارتىلىپ '''Nvidia، نىۋىدىيا''' ؛ ھازىرقى ئۇسلۇبتىكى ئىملا '''NVIDIA''' ، ئەسلىدە '''nVIDIA''' ۋە '''nvidia''' ) [[كالىفورنىيە شىتاتى|كالىفورنىيە]] شىتاتىنىڭ [[سانتا كلارا]] شەھىرىگە جايلاشقان [[پەن-تېخنىكا]] شىركىتى . ئۇ ئويۇن ئوينىغۇچىلار ئۈچۈن [...'</comment>
      <origin>172906</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10741" sha1="d8j2r2dls31j44uakcaji24byvjlqdz" xml:space="preserve">'''نىۋىدىيا''' '''گروھى Nvidia Corporation''' (قىسقارتىلىپ '''Nvidia، نىۋىدىيا''' ؛ ھازىرقى ئۇسلۇبتىكى ئىملا '''NVIDIA''' ، ئەسلىدە '''nVIDIA''' ۋە '''nvidia''' ) [[كالىفورنىيە شىتاتى|كالىفورنىيە]] شىتاتىنىڭ [[سانتا كلارا]] شەھىرىگە جايلاشقان [[پەن-تېخنىكا]] شىركىتى . ئۇ ئويۇن ئوينىغۇچىلار ئۈچۈن [[گرافىكى]]لىق بىر تەرەپ قىلغۇچ (GPUs) ۋە كۆچمە ئۈسكۈنىلەر ۋە ئاپتوموبىل بازىرى ئۈچۈن سىستېما ئۈستىدىكى [[ئۆزەك]] (SoCs) ئىشلەپچىقىرىدۇ. بۇ شىركەتنىڭ ئاساسلىق گرافىكىلىق بىر تەرەپ قىلغۇچ مەھسۇلاتى GeForce AMD نىڭ Radeon مەھسۇلاتلىرىنىڭ بىۋاستە رىقابەتچىسى. Nvidia SHIELD Portable، SHIELD Tablet ۋە SHIELD Android TV مەھسۇلاتلىرى ئارقىلىق ئويۇن ساھەسىدىكى دائىرىسىنى كېڭەيتتى.

2014-يىلىدىن باشلاپ، Nvidia ئۆزىنىڭ مۇھىم نۇقتىسىنى ئويۇن، كەسپىي سۈرەتلەشتۈرۈش، [[سانلىق مەلۇمات]] مەركىزى ۋە [[ئاپتوموبىل]] قاتارلىق تۆت بازارغا يۈزلىنىدىغان سۇپا شىركىتىگە ئايلاندۇردى.

GPU ياساشتىن باشقا، Nvidia تەتقىقاتچىلار ۋە ئالىملارنى يۇقىرى ئىقتىدارغا ئېھتىياجلىق [[پروگرامما تىلى|پروگرامم]]ىلارنى ئۈنۈملۈك ئىجرا قىلىش ئىقتىدارى بىلەن تەمىنلەيدۇ.

ئۇلارنىڭ [[يېرىم ئۆتكۈزگۈچ]] بازىرىدا مۇۋەپپەقىيەت قازىنىش GeForce ۋە NForce بىلەن باشلانغان بولۇپ، يېقىندا PlayStation 3 ۋە Xbox قاتارلىق ئويۇنچۇقلارنىڭ گرافىكىلىق بىر تەرەپ قىلغۇچ ئىشلەپچىقىرىلىشىنى داۋاملاشتۇردى، ئىچكى ساقلىغۇچ چوڭلۇقى ۋە بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارىنى ئاشۇرۇش بىلەن يېڭىلىق يارىتىش گرافىكىلىق ھەل قىلىش لايىھەسىگە ئېھتىياجلىق كۆچمە ئۈسكۈنىلەر ئۈچۈن لايىھەلەنگەن كۆچمە GPU ساھەسىدىكى ئەڭ چوڭ ماركىلارنىڭ بىرىگە ئايلاندى.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+NVIDIA
نىۋىدىيا گۇرۇھى شىركىتى
| colspan=&quot;2&quot; |[[ھۆججەت:NVIDIA logo.svg|center|thumb|نىۋىدىيا لوگوسى]]
|-
!سانائەت
|يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ئېلېكتىرونلۇق ئويۇنچۇق
|-
!كارخانا
|1993-يىلى 4-ئاي
|-
!بەرپاچىسى
|[[Jen-Hsun Huang]]
Chris Malachowsky
Curtis Priem
|-
!باش شىتاب
|سانتا كلارا، كالىفورنىيە

ئامېرىكا.
|-
!مۇلازىمەت رايونى
|پۈتۈن دۇنيادا
|-
!مەشھۇر شەخسلەر
|جېن شۈن خۇاڭ( [[باش ئىجرائىيە ئەمەلدارى]])
|-
!مەھسۇلات
|GPU ئاساسىي تاختىسى ئۆزەك توپلىمى
كۆرۈنمە چاستوتا كارتىسى
|-
!كىرىم
| 130 مىليارد 570 مىليون [[ئامېرىكا دولىرى|ئامېرىكا دوللى]]رى (2025)
|-
!ساپ كىرىم
| 72 مىليارد 880 مىليون [[ئامېرىكا قوشما شىتاتلىرى|ئامېرىكا]] دوللىرى (2025)
|-
!خىزمەتچىلەرنىڭ سانى
| 36,000 (2024)
|-
!تور بېكەت
|nvidia.com
|}

=== كەچىمش ===
بۇ شىركەت 1993-يىلى AMD شىركىتىدە بىر مەزگىل خىزمەت قىلغان [[تەيۋەن]]لىك جېن خۇاڭ تەرىپىدىن قۇرۇلغان. 1995-يىلى قۇرۇلغاندىن كېيىن 2 يىلدىن كېيىن، «NV1» ناملىق تۇنجى مەھسۇلاتىنى بازارغا سالغان nVidia لاتىن تىلىدا «N»، «ئەڭ يۇقىرى دەرىجى»، «Vidia»، «پىكىر» دېگەن مەنىنى بىرلەشتۈرگەن. بۇ شىركەت 1999-يىلى تۇنجى GPU نى ئېلان قىلغان بولۇپ، 2002-يىلى سېتىلىش مىقدارى 100 مىليوندىن ئاشقان، 2005-يىلىدىن باشلاپ PlayStation 3 ئۈچۈن گرافىكىلىق بىر تەرەپ قىلغۇچ تەتقىق قىلىشقا باشلىغان. 2007-يىلى، DirectX 10 بىلەن رىقابەتچىسى ATIدىن بۇرۇن G80 ئۆزىكى سەپلەنگەن 8800 يۈرۈشلۈك GPUنى كىرگۈزدى، گەرچە ئۇنىڭ رىقابەتچىسى ATI 2900XT 90 نانومېتىر بولسىمۇ، كرىستال لامپا ئاز بولسىمۇ، 80 نانومېتىرغا سېلىشتۇرغاندا، G80 Ultra يۈرۈشلۈكى تېخىمۇ يۇقىرى ئىقتىدار بىلەن تەمىنلىدى.

=== تەرەققىيات ===
ئۇنىڭ ئالدىدىكى DirectX NV1 بولسا كەلگۈسىدىكى بارلىق كومپيۇتېرلارغا ئۆلچەم بېكىتكەن تۇنجى مەھسۇلات ئىدى. DirectX دىن بۇرۇن Quadric يۈزىنى ھېسابلاش سىستېمىسىنى ئىشلەتكەن NV1 دولقۇنىنى ھېس قىلغاندىن كېيىن، SEGA قوللىغان Quadric يۈزى تېخنىكىسى قوللانغان NV2 تۈرىنى يولغا قويدى، لېكىن مۇۋەپپەقىيەت قازىنالمىدى.

كېيىنكى مەزگىلدە، DirectX نى تولۇق قوللايدىغان Nvidia مەھسۇلاتلىرى تېخىمۇ كۆپ ئابونتلارغا ئېرىشىشكە باشلىدى، كېيىنكى ئەۋلاد تېخنىكىلارنى قوللاش ئىقتىدارى ئاشتى.

1999-يىلىدىكى NV10 يۈرۈشلۈكىنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىك بولۇشىغا ئەگىشىپ، [[مىكروسوفىت شىركىتى|مىكروسوفت]] بىلەن Xbox ئۈچۈن GPU ئىشلەپچىقىرىش كېلىشىمى ئىمزالىدى، ئۇلار 200 مىليون دوللار كىرىم قىلدى. PlayStation 3 يولغا قويۇلغاندىن كېيىن، Nvidia بىلەن كېلىشىم ھاسىل قىلغان، لېكىن ئىلگىرى بىرلىشىپ ياسالغان Xbox 360 يېڭى نۇسخىسى بۇ قېتىم ATI نىڭ GPU قوللىشىغا ئېرىشكەن.

GeForce 6 يۈرۈشلۈكىگە ماسلاشقان ئاساسىي تاختاي بىلەن بىرگە، SLI دەپ ئاتىلىدىغان قوش كارتىنى ئىشلىتىش مۇمكىنچىلىكىمۇ ئوتتۇرىغا چىقىپ، تېخىمۇ يۇقىرى بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارى بىلەن گرافىكى تەلىپىگە ماس كېلىدىغان كەڭ ھەل قىلىش لايىھەسىنى بارلىققا كەلتۈردى. DirectX 9 يۈرۈشلۈكىنى ئىشلىتىدىغان گرافىكى ئۆزىكى 7 يۈرۈشلۈكى بىلەن بۇ ئامبارلارنىڭ جانلىقلىقىنى بايقىغان Nvidia يەنە DirectX 10 نىڭ كىرگۈزۈش ئىقتىدارىغا ئىگە G80 قۇرۇلما كارتىسىنى ئېلان قىلدى.

=== ''SLI'' ===
''SLI'' بۇ Nvidia تېخنىكىسى 2-4 GPU نى بىرلەشتۈرۈش ياكى بىر چىقىرىشتىن 2 GPU ئېلىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىدۇ. SLI نامى 1998-يىلى 3dfx تەرىپىدىن تۇنجى قېتىم Scan-Line Interleave نامى بىلەن ئوتتۇرىغا قويۇلغان. Scan-Line Interleave نى Voodoo2 كارتىسى بىلەن بىللە ئىشلەتكىلى بولىدۇ. Nvidia 3DFX نى سېتىۋالغاندىن كېيىن، 2005-يىلى ئىسمىنى ئۆزگەرتىپ، قايتىدىن سېتىۋەتتى.

3DFX ۋە Nvidia ئىشلەتكەن بۇ ئىككى SLI تېخنىكىسى ئۆز-ئارا تامامەن ئوخشىمايدۇ. SLI پەقەت SLI نى قوللايدىغان ئاساسىي تاختىسىدىلا ئىشلەتكىلى بولىدۇ.

=== گرافىكىلىق كۆرۈرمەنلەر ===

==== ئۈستەل ====

* Pre-GeForce
* GeForce يۈرۈشلۈك پروگراممىسى
* GeForce 2 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 3 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 4 يۈرۈشلۈكى
* GeForce FX (5xxx) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 6 (6xxx) يۈرۈشلۈك
* GeForce 7 (7xxx) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 8 (8xxx) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 9 (9xxx) يۈرۈشلۈك
* GeForce 100 يۈرۈشلۈك
* GeForce 200 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 300 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 400 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 500 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 600 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 700 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 800 يۈرۈشلۈكى
* GeForce 900 يۈرۈشلۈكى
* GeForce Titan يۈرۈشلۈك پروگراممىسى
* GeForce 10 يۈرۈشلۈك
* GeForce 20 يۈرۈشلۈكى
** GeForce 16 يۈرۈشلۈك
* GeForce 30 يۈرۈشلۈك
* GeForce 40 يۈرۈشلۈكى

=== '''كۆچمە GPU''' ===

* GeForce 2 Go يۈرۈشلۈك پروگراممىسى
* GeForce 4 Go يۈرۈشلۈك پروگراممىسى
* GeForce FX Go 5 (Go 5xxx) يۈرۈشلۈك پروگراممىسى
* GeForce Go 6 (Go 6xxx) يۈرۈشلۈك پروگراممىسى
* GeForce Go 7 (Go 7xxx) يۈرۈشلۈك پروگراممىسى
* GeForce 8M (8xxxM) يۈرۈشلۈك
* GeForce 9M (9xxxM) يۈرۈشلۈك
* GeForce 100M (1xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 200M (2xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 300M (3xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 400M (4xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 500M (5xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 600M (6xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 700M (7xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 800M (8xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce 900M (9xxM) يۈرۈشلۈكى
* GeForce MX يۈرۈشلۈكى
* Mobility Quadro
* Mobility Quadro NVS

==== كەسپىي ====

* Quadro
* Quadro NVS
* تېسلا

=== كانسول ===

* XGPU (Xbox)
* رېئاللىق بىرىكتۈرگۈچ (PlayStation 3))

=== ئالبۇم ===
&lt;gallery&gt;
ھۆججەت:NVIDIA Headquarters.jpg|نىۋىدىيا باش شىتابى كۆرۈنىشى
ھۆججەت:Nvidia SLI GTX280.jpg|نىۋىدىيا س ل ئى  گ ت ئەكىس 280
ھۆججەت:NVIDIA cube Blender.webp|نىۋىدىيا چاسا بىلەندىر
ھۆججەت:Nvidia sign.jpg|نىۋىدىيا بەلگە تاختىسى
ھۆججەت:2023 Adapter NVIDIA 12VHPWR (2).jpg|نىۋىدىيا مەھسۇلاتى
ھۆججەت:Nvidia NV43 die shot - 39162306915.jpg|نىۋىدىيا رەڭلىك سۈرىتى
ھۆججەت:NVIDIA GeForce 7300 LE.JPG|نىۋىدىيا مەھسۇلاتى گىفورس 7300 ئەل ئى
ھۆججەت:Nvidia GT218 die shot.jpg|نىۋىدىيا مەھسۇلاتى
&lt;/gallery&gt;</text>
      <sha1>d8j2r2dls31j44uakcaji24byvjlqdz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23740</id>
    <revision>
      <id>172909</id>
      <timestamp>2025-06-21T18:12:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>F47fighter</username>
        <id>23863</id>
      </contributor>
      <comment>قۇرۇلغان بەت ''''تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى ('''خەنزۇچە: 台灣積體電路製造股份有限公司، &lt;small&gt;رومانچىسى: Táiwān Jī Tǐ Diànlù Zhìzào Gōngsī&lt;/small&gt;&lt;small&gt;؛ ياكى تەيجىدىيەن؛ TSMC&lt;/small&gt;) [[دۇنيا|دۇنياد]]ىكى ئەڭ چوڭ مۇستەقىل (يېرىم ساپ يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ئىشلەپچىقىرىش كارخانىسى) بولۇ...'</comment>
      <origin>172909</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5019" sha1="dxji8jjbr6kskfh1ssqecfkp6vglqr1" xml:space="preserve">'''تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى ('''خەنزۇچە: 台灣積體電路製造股份有限公司، &lt;small&gt;رومانچىسى: Táiwān Jī Tǐ Diànlù Zhìzào Gōngsī&lt;/small&gt;&lt;small&gt;؛ ياكى تەيجىدىيەن؛ TSMC&lt;/small&gt;) [[دۇنيا|دۇنياد]]ىكى ئەڭ چوڭ مۇستەقىل (يېرىم ساپ يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ئىشلەپچىقىرىش كارخانىسى) بولۇپ، باش شىتابى [[تەيۋەن]]نىڭ [[شىنجۇ پەن-سانائەت باغچا]] رايونىدا.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+تەيجىدىيەن
تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى
'''Taiwan Semiconductor Manufacturing Company Limited'''
TSMC
| colspan=&quot;2&quot; |[[ھۆججەت:Tsmc-text.svg|center|thumb|تەيجىدىيەن لوگوسى]]
|-
!تىپى
|ئاممىۋى
|-
!سانائەت
|ئېلېكتىرون، توپلاشتۇرۇلغان توك يولى ياساش
ۋە ئالاقىدار مۇلازىمەتلەر
|-
!كارخانا قۇرۇلغان يىل
|1987
|-
!قۇرغۇچى
|مورىس چاڭ
|-
!باش شىتاب
|تەيۋەن شىنجۇ سانائەت تېخنىكىسى تەتقىقات ئورنى
|-
!مەشھۇر شەخسلەر
|مورىس چاڭ، مارك ليۇ
|-
!مەھسۇلات
|مىكرو [[ئۆزەك]]
|-
!كىرىم
| 947 مىليارد 938 مىليون تەيۋەن دوللىرى
(29 مىليارد 257 مىليون ئامېرىكا دوللىرى) (2016)
|-
!زاپچاسلار
|WaferTech, TSMC China, SSMC
|-
!خىزمەتچىلەرنىڭ سانى
|65.152 (2021)
|-
!تور بېكەت
|www.tsmc.com
|}

=== كەچىمىش ===
1987-يىلى تەيۋەندە قۇرۇلغان TSMC دۇنيادىكى تۇنجى مەخسۇس يېرىم ئۆتكۈزگۈچ قۇيمىچىلىق زاۋۇتى بولۇپ، ئۇزۇندىن بۇيان ئۆز ساھەسىدە باشلامچى [[شىركەت مەدەنىيىتى|شىركەت]] بولۇپ كەلدى. يېرىم ئۆتكۈزگۈچتىن باشقا، بۇ شىركەت يەنە يورۇتۇش ۋە قۇياش ئېنىرگىيىسىگە مۇناسىۋەتلىك كەسىپلەرگە مەبلەغ سېلىشقا باشلىدى.  ئۇ تەيۋەن ئاكسىيە بازىرى ۋە [[داۋجىنىس كۆرسەتكۈچى|نيۇيورك ئاكسىيە]] بازىرىدا بازارغا سېلىنغان. مورىس چاڭ رەئىسلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتىگەن، F.C. Tseng داۋاملىق مۇئاۋىن رەئىسلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتىمەكتە. مارك ليۇ بىلەن C.C. ۋېي رەئىس ۋە ھەمكارلىق باش ئىجرائىيە ئەمەلدارى بولدى.  1999-يىلى، [[سىنگاپور|سىنگاپو]]رغا جايلاشقان SSMC NXP [[يېرىم ئۆتكۈزگۈچ]] بىلەن TSMC شېرىك كارخانا سۈپىتىدە قۇرۇلغان.

[[ئالما شىركىتى|ئالما]]، [[كۇۋالكوم]]، Nvidia، Advanced Micro Devices (AMD)، MediaTek، Marvell Technology Group، STMicroelectronics، Broadcom قاتارلىق داڭلىق تېخنىكا شىركەتلىرىنىڭ كۆپىنچىسى TSMC خېرىدارلىرى، يەنە Spreadtrum، Applied Micro، Allwinner Technology ۋە HiSilicon قاتارلىق نۇرغۇن يېڭىدىن گۈللەنگەن شىركەتلەر بار. پروگراممىلىق لوگىكىلىق ئۈسكۈنىلەر شىركەتلىرى Xilinx ۋە Altera مۇ TSMC نىڭ مەھسۇلاتلىرىدىن نەپكە ئېرىشىدۇ. ئۆزىنىڭ ياساش ئەسلىھەلىرى بار بىر قىسىم ئۇنىۋېرسال ئۈسكۈنىلەرنى ياساش زاۋۇتلىرى ، مەسىلەن ئىنتېل ۋە تېكساس ئەسۋابلىرى ، بىر قىسىم مەھسۇلاتلىرىنى TSMC غا ھۆددىگە بېرىدۇ .  يېرىم ئۆتكۈزگۈچ شىركىتى LSI شىركىتى ASIC لايىھەلەش مۇلازىمىتى ۋە IP بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى قانۇنى لايىھەسى بىلەن TSMC مەھسۇلاتلىرىنى قايتا ساتىدۇ.

2011-يىلى خەۋەر قىلىنىشىچە، TSMC ئالما iPad ۋە iPhone ئۈسكۈنىلىرىگە ئالما A5 SoC ۋە ئالما A6 SoC نى سىناق تەرىقىسىدە ئىشلەپچىقىرىشنى باشلىغان.  2014-يىلى 5-ئايدىن باشلاپ، ئالما TSMC دىن يېڭى ئالما A8 ۋە ئالما A8X SoC سېتىۋالدى، كېيىن ئالما A9 SoC نى TSMC ۋە سامسۇڭ بىلەن تەمىنلىدى (iPhone 6s نىڭ بازارغا كىرىش مىقدارىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن).  ئالما A9X TSMC تەرىپىدىن ياسالغان بولغاچقا، بۇ [[ئۆزەك]]نى ئوخشاش بولمىغان ئىككى مىكرو قۇرۇلما چوڭلۇقىدا تەمىنلەش مەسىلىسىنى ھەل قىلدى. شۇنىڭ بىلەن ئالما TSMC نىڭ ئەڭ مۇھىم خېرىدارىغا ئايلاندى.</text>
      <sha1>dxji8jjbr6kskfh1ssqecfkp6vglqr1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>172910</id>
      <parentid>172909</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T18:13:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>F47fighter</username>
        <id>23863</id>
      </contributor>
      <origin>172910</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5018" sha1="d7u8o5ulygcnf18gen4timl29b83q3a" xml:space="preserve">'''تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى ('''خەنزۇچە: 台灣積體電路製造股份有限公司، &lt;small&gt;رومانچىسى: Táiwān Jī Tǐ Diànlù Zhìzào Gōngsī&lt;/small&gt;&lt;small&gt;؛ ياكى تەيجىدىيەن؛ TSMC&lt;/small&gt;) [[دۇنيا|دۇنياد]]ىكى ئەڭ چوڭ مۇستەقىل (يېرىم ساپ يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ئىشلەپچىقىرىش كارخانىسى) بولۇپ، باش شىتابى [[تەيۋەن]]نىڭ [[شىنجۇ پەن-سانائەت باغچا]] رايونىدا.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+تەيجىدىيەن
تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى
'''Taiwa Semiconductor Manufacturing Company Limited'''
TSMC
| colspan=&quot;2&quot; |[[ھۆججەت:Tsmc-text.svg|center|thumb|تەيجىدىيەن لوگوسى]]
|-
!تىپى
|ئاممىۋى
|-
!سانائەت
|ئېلېكتىرون، توپلاشتۇرۇلغان توك يولى ياساش
ۋە ئالاقىدار مۇلازىمەتلەر
|-
!كارخانا قۇرۇلغان يىل
|1987
|-
!قۇرغۇچى
|مورىس چاڭ
|-
!باش شىتاب
|تەيۋەن شىنجۇ سانائەت تېخنىكىسى تەتقىقات ئورنى
|-
!مەشھۇر شەخسلەر
|مورىس چاڭ، مارك ليۇ
|-
!مەھسۇلات
|مىكرو [[ئۆزەك]]
|-
!كىرىم
| 947 مىليارد 938 مىليون تەيۋەن دوللىرى
(29 مىليارد 257 مىليون ئامېرىكا دوللىرى) (2016)
|-
!زاپچاسلار
|WaferTech, TSMC China, SSMC
|-
!خىزمەتچىلەرنىڭ سانى
|65.152 (2021)
|-
!تور بېكەت
|www.tsmc.com
|}

=== كەچىمىش ===
1987-يىلى تەيۋەندە قۇرۇلغان TSMC دۇنيادىكى تۇنجى مەخسۇس يېرىم ئۆتكۈزگۈچ قۇيمىچىلىق زاۋۇتى بولۇپ، ئۇزۇندىن بۇيان ئۆز ساھەسىدە باشلامچى [[شىركەت مەدەنىيىتى|شىركەت]] بولۇپ كەلدى. يېرىم ئۆتكۈزگۈچتىن باشقا، بۇ شىركەت يەنە يورۇتۇش ۋە قۇياش ئېنىرگىيىسىگە مۇناسىۋەتلىك كەسىپلەرگە مەبلەغ سېلىشقا باشلىدى.  ئۇ تەيۋەن ئاكسىيە بازىرى ۋە [[داۋجىنىس كۆرسەتكۈچى|نيۇيورك ئاكسىيە]] بازىرىدا بازارغا سېلىنغان. مورىس چاڭ رەئىسلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتىگەن، F.C. Tseng داۋاملىق مۇئاۋىن رەئىسلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتىمەكتە. مارك ليۇ بىلەن C.C. ۋېي رەئىس ۋە ھەمكارلىق باش ئىجرائىيە ئەمەلدارى بولدى.  1999-يىلى، [[سىنگاپور|سىنگاپو]]رغا جايلاشقان SSMC NXP [[يېرىم ئۆتكۈزگۈچ]] بىلەن TSMC شېرىك كارخانا سۈپىتىدە قۇرۇلغان.

[[ئالما شىركىتى|ئالما]]، [[كۇۋالكوم]]، Nvidia، Advanced Micro Devices (AMD)، MediaTek، Marvell Technology Group، STMicroelectronics، Broadcom قاتارلىق داڭلىق تېخنىكا شىركەتلىرىنىڭ كۆپىنچىسى TSMC خېرىدارلىرى، يەنە Spreadtrum، Applied Micro، Allwinner Technology ۋە HiSilicon قاتارلىق نۇرغۇن يېڭىدىن گۈللەنگەن شىركەتلەر بار. پروگراممىلىق لوگىكىلىق ئۈسكۈنىلەر شىركەتلىرى Xilinx ۋە Altera مۇ TSMC نىڭ مەھسۇلاتلىرىدىن نەپكە ئېرىشىدۇ. ئۆزىنىڭ ياساش ئەسلىھەلىرى بار بىر قىسىم ئۇنىۋېرسال ئۈسكۈنىلەرنى ياساش زاۋۇتلىرى ، مەسىلەن ئىنتېل ۋە تېكساس ئەسۋابلىرى ، بىر قىسىم مەھسۇلاتلىرىنى TSMC غا ھۆددىگە بېرىدۇ .  يېرىم ئۆتكۈزگۈچ شىركىتى LSI شىركىتى ASIC لايىھەلەش مۇلازىمىتى ۋە IP بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى قانۇنى لايىھەسى بىلەن TSMC مەھسۇلاتلىرىنى قايتا ساتىدۇ.

2011-يىلى خەۋەر قىلىنىشىچە، TSMC ئالما iPad ۋە iPhone ئۈسكۈنىلىرىگە ئالما A5 SoC ۋە ئالما A6 SoC نى سىناق تەرىقىسىدە ئىشلەپچىقىرىشنى باشلىغان.  2014-يىلى 5-ئايدىن باشلاپ، ئالما TSMC دىن يېڭى ئالما A8 ۋە ئالما A8X SoC سېتىۋالدى، كېيىن ئالما A9 SoC نى TSMC ۋە سامسۇڭ بىلەن تەمىنلىدى (iPhone 6s نىڭ بازارغا كىرىش مىقدارىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن).  ئالما A9X TSMC تەرىپىدىن ياسالغان بولغاچقا، بۇ [[ئۆزەك]]نى ئوخشاش بولمىغان ئىككى مىكرو قۇرۇلما چوڭلۇقىدا تەمىنلەش مەسىلىسىنى ھەل قىلدى. شۇنىڭ بىلەن ئالما TSMC نىڭ ئەڭ مۇھىم خېرىدارىغا ئايلاندى.</text>
      <sha1>d7u8o5ulygcnf18gen4timl29b83q3a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>172911</id>
      <parentid>172910</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T18:13:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>F47fighter</username>
        <id>23863</id>
      </contributor>
      <origin>172911</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5017" sha1="lu8kstiq9yuqh3cdt1g16eqwxyjua83" xml:space="preserve">'''تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى ('''خەنزۇچە: 台灣積體電路製造股份有限公司، &lt;small&gt;رومانچىسى: Táiwān Jī Tǐ Diànlù Zhìzào Gōngsī&lt;/small&gt;&lt;small&gt;؛ ياكى تەيجىدىيەن؛ TSMC&lt;/small&gt;) [[دۇنيا|دۇنياد]]ىكى ئەڭ چوڭ مۇستەقىل (يېرىم ساپ يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ئىشلەپچىقىرىش كارخانىسى) بولۇپ، باش شىتابى [[تەيۋەن]]نىڭ [[شىنجۇ پەن-سانائەت باغچا]] رايونىدا.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+تەيجىدىيەن
تەيۋەن يېرىم ئۆتكۈزگۈچ ياساش شىركىتى چەكلىك شىركىتى
'''Taiwa Semiconductor Manufacturing Company Limite'''
TSMC
| colspan=&quot;2&quot; |[[ھۆججەت:Tsmc-text.svg|center|thumb|تەيجىدىيەن لوگوسى]]
|-
!تىپى
|ئاممىۋى
|-
!سانائەت
|ئېلېكتىرون، توپلاشتۇرۇلغان توك يولى ياساش
ۋە ئالاقىدار مۇلازىمەتلەر
|-
!كارخانا قۇرۇلغان يىل
|1987
|-
!قۇرغۇچى
|مورىس چاڭ
|-
!باش شىتاب
|تەيۋەن شىنجۇ سانائەت تېخنىكىسى تەتقىقات ئورنى
|-
!مەشھۇر شەخسلەر
|مورىس چاڭ، مارك ليۇ
|-
!مەھسۇلات
|مىكرو [[ئۆزەك]]
|-
!كىرىم
| 947 مىليارد 938 مىليون تەيۋەن دوللىرى
(29 مىليارد 257 مىليون ئامېرىكا دوللىرى) (2016)
|-
!زاپچاسلار
|WaferTech, TSMC China, SSMC
|-
!خىزمەتچىلەرنىڭ سانى
|65.152 (2021)
|-
!تور بېكەت
|www.tsmc.com
|}

=== كەچىمىش ===
1987-يىلى تەيۋەندە قۇرۇلغان TSMC دۇنيادىكى تۇنجى مەخسۇس يېرىم ئۆتكۈزگۈچ قۇيمىچىلىق زاۋۇتى بولۇپ، ئۇزۇندىن بۇيان ئۆز ساھەسىدە باشلامچى [[شىركەت مەدەنىيىتى|شىركەت]] بولۇپ كەلدى. يېرىم ئۆتكۈزگۈچتىن باشقا، بۇ شىركەت يەنە يورۇتۇش ۋە قۇياش ئېنىرگىيىسىگە مۇناسىۋەتلىك كەسىپلەرگە مەبلەغ سېلىشقا باشلىدى.  ئۇ تەيۋەن ئاكسىيە بازىرى ۋە [[داۋجىنىس كۆرسەتكۈچى|نيۇيورك ئاكسىيە]] بازىرىدا بازارغا سېلىنغان. مورىس چاڭ رەئىسلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتىگەن، F.C. Tseng داۋاملىق مۇئاۋىن رەئىسلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتىمەكتە. مارك ليۇ بىلەن C.C. ۋېي رەئىس ۋە ھەمكارلىق باش ئىجرائىيە ئەمەلدارى بولدى.  1999-يىلى، [[سىنگاپور|سىنگاپو]]رغا جايلاشقان SSMC NXP [[يېرىم ئۆتكۈزگۈچ]] بىلەن TSMC شېرىك كارخانا سۈپىتىدە قۇرۇلغان.

[[ئالما شىركىتى|ئالما]]، [[كۇۋالكوم]]، Nvidia، Advanced Micro Devices (AMD)، MediaTek، Marvell Technology Group، STMicroelectronics، Broadcom قاتارلىق داڭلىق تېخنىكا شىركەتلىرىنىڭ كۆپىنچىسى TSMC خېرىدارلىرى، يەنە Spreadtrum، Applied Micro، Allwinner Technology ۋە HiSilicon قاتارلىق نۇرغۇن يېڭىدىن گۈللەنگەن شىركەتلەر بار. پروگراممىلىق لوگىكىلىق ئۈسكۈنىلەر شىركەتلىرى Xilinx ۋە Altera مۇ TSMC نىڭ مەھسۇلاتلىرىدىن نەپكە ئېرىشىدۇ. ئۆزىنىڭ ياساش ئەسلىھەلىرى بار بىر قىسىم ئۇنىۋېرسال ئۈسكۈنىلەرنى ياساش زاۋۇتلىرى ، مەسىلەن ئىنتېل ۋە تېكساس ئەسۋابلىرى ، بىر قىسىم مەھسۇلاتلىرىنى TSMC غا ھۆددىگە بېرىدۇ .  يېرىم ئۆتكۈزگۈچ شىركىتى LSI شىركىتى ASIC لايىھەلەش مۇلازىمىتى ۋە IP بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى قانۇنى لايىھەسى بىلەن TSMC مەھسۇلاتلىرىنى قايتا ساتىدۇ.

2011-يىلى خەۋەر قىلىنىشىچە، TSMC ئالما iPad ۋە iPhone ئۈسكۈنىلىرىگە ئالما A5 SoC ۋە ئالما A6 SoC نى سىناق تەرىقىسىدە ئىشلەپچىقىرىشنى باشلىغان.  2014-يىلى 5-ئايدىن باشلاپ، ئالما TSMC دىن يېڭى ئالما A8 ۋە ئالما A8X SoC سېتىۋالدى، كېيىن ئالما A9 SoC نى TSMC ۋە سامسۇڭ بىلەن تەمىنلىدى (iPhone 6s نىڭ بازارغا كىرىش مىقدارىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن).  ئالما A9X TSMC تەرىپىدىن ياسالغان بولغاچقا، بۇ [[ئۆزەك]]نى ئوخشاش بولمىغان ئىككى مىكرو قۇرۇلما چوڭلۇقىدا تەمىنلەش مەسىلىسىنى ھەل قىلدى. شۇنىڭ بىلەن ئالما TSMC نىڭ ئەڭ مۇھىم خېرىدارىغا ئايلاندى.</text>
      <sha1>lu8kstiq9yuqh3cdt1g16eqwxyjua83</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>كەت، ئىت. كەت!</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23741</id>
    <revision>
      <id>172912</id>
      <timestamp>2025-06-22T03:38:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>177.73.101.152</ip>
      </contributor>
      <comment>قۇرۇلغان بەت ''''''كەت، ئىت. كەت!'''''&lt;ref name=&quot;preschool&quot;&gt;{{cite web|url=https://media.netflix.com/en/press-releases/netflix-to-launch-diverse-slate-of-original-preschool-series-from-award-winning-kids-programming-creators|title=NETFLIX TO LAUNCH DIVERSE SLATE OF ORIGINAL PRESCHOOL SERIES FROM AWARD-WINNING KIDS PROGRAMMING CREATORS|work=[[Netflix Media Center]]|access-date=July 23, 2019}}&lt;/ref&gt; (ئىنگىلىزچە: Go, Dog. Go!) ئامېرىكا-كانادا كا...'</comment>
      <origin>172912</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2597" sha1="c9vhszzmf3qyc7c7pno9bq02ix1wobi" xml:space="preserve">'''''كەت، ئىت. كەت!'''''&lt;ref name=&quot;preschool&quot;&gt;{{cite web|url=https://media.netflix.com/en/press-releases/netflix-to-launch-diverse-slate-of-original-preschool-series-from-award-winning-kids-programming-creators|title=NETFLIX TO LAUNCH DIVERSE SLATE OF ORIGINAL PRESCHOOL SERIES FROM AWARD-WINNING KIDS PROGRAMMING CREATORS|work=[[Netflix Media Center]]|access-date=July 23, 2019}}&lt;/ref&gt; (ئىنگىلىزچە: Go, Dog. Go!) ئامېرىكا-كانادا كارتون تېلېۋىزىيە تىياتىرى بولۇپ، شۇ ناملىق كىتابگە ئاساسەن ئۆزلەشتۈرلۈپ ئىشلەنگەن. ''كەت، ئىت. كەت!'' نەتفلىكىس تىياتىرى 2021-يىلى 26-يانۋار [[نەتفلىكىس]] سۇپىسدا رەسىمىي قويۇلۇشقا باشلىدى.&lt;ref name=&quot;AniMag&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.animationmagazine.net/streaming/trailer-dreamworks-go-dog-go-speeds-to-netflix-jan-26/|title=Trailer: DreamWorks' 'Go, Dog, Go!' Speeds to Netflix Jan. 26|date=January 6, 2021|last=Milligan|first=Mercedes|website=Animation Magazine|access-date=January 6, 2021}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;2&quot; |كەت، ئىت. كەت!
''Go, Dog. Go!''
|-
!'''ژانىرى'''
|
* كومېدىيە

* بالىلار
|-
!'''بارلىققا كەلتۈرگۈچى'''
|ئادەم پېلتزمان (Adam Peltzman)
|-
!'''رېژسىور'''
|
* ئاندرېۋ دۇنكان (Andrew Duncan)
* كىران  شاڭخېرا (Kiran Shangherra)
|-
!'''رولچىلار'''
|
* مىچېلا لۇسى (Michela Luci)
* كاللۇم شونىكېر (Callum Shoniker)
|-
!'''كومپوزىتور'''
|پاۋل باكلېي (Paul Buckley)
|-
!'''ئۇلۇس'''
|
* [[ئامېرىكا قوشما شىتاتلىرى|ئامېرىكا]]
* [[كانادا]]
|-
!'''ئەسلى تىلى'''
|[[ئىنگىلىزچە]]
|-
!'''بۈلۈم سانى'''
|4
|-
!'''قىسىم سانى'''
|40
|-
! colspan=&quot;2&quot; |'''ئىشلەش'''
|-
!'''قىسىم ئۇزۇنلىقى'''
|24 مىنۇت
|-
!'''ئىشلەپچىقىرىش شىركىتى'''
|
* DreamWorks Animation Television
* WildBrain Studios
|-
! colspan=&quot;2&quot; |'''قويۇلۇشى'''
|-
!'''ئەسلى سۇپا'''
|[[نەتفلىكىس]]
|-
!'''سىن فورماتى'''
|
* HDTV
* 1080p
|-
!'''ئۈن فورماتى'''
|ستېرېئو
|-
!'''تۇنجى قويۇلۇشى'''
|2021-يىلى 26-يانۋار – 2023-يىلى 27-نويابىر
|-
! colspan=&quot;2&quot; |'''تاشقى مەنزىل'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[https://www.dreamworks.com/shows/go,-dog.-go! https://www.dreamworks.com/shows/go,-dog.-go!]
|}

== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}{{Stub}}</text>
      <sha1>c9vhszzmf3qyc7c7pno9bq02ix1wobi</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>