Wikibooks:Phòng thảo luận/Bảng thông tin

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="vi">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikibooks</sitename>
    <dbname>viwikibooks</dbname>
    <base>https://vi.wikibooks.org/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.7</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Phương tiện</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Đặc biệt</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Thảo luận</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Thành viên</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Thảo luận Thành viên</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikibooks</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Thảo luận Wikibooks</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Tập tin</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Thảo luận Tập tin</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Thảo luận MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Bản mẫu</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Thảo luận Bản mẫu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Trợ giúp</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Thảo luận Trợ giúp</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Thể loại</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Thảo luận Thể loại</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Chủ đề</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Thảo luận Chủ đề</namespace>
      <namespace key="104" case="first-letter">Trẻ em</namespace>
      <namespace key="105" case="first-letter">Thảo luận Trẻ em</namespace>
      <namespace key="106" case="first-letter">Nấu ăn</namespace>
      <namespace key="107" case="first-letter">Thảo luận Nấu ăn</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Mô đun</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Thảo luận Mô đun</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Wikibooks:Phòng thảo luận/Bảng thông tin</title>
    <ns>4</ns>
    <id>9064</id>
    <revision>
      <id>527434</id>
      <parentid>527247</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T20:56:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>8582</id>
      </contributor>
      <comment>Mục mới: /* Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews */</comment>
      <origin>527434</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="498946" sha1="j7soonx19lzowjyynif0b3t1m8o7eb2" xml:space="preserve">{{Bàn thảo luận}} {{shortcut|WB:BTT|WB:TT}}
[[en:Wikibooks:Reading room/Bulletin Board]]
[[de:Wikibooks:Rundschau]]
[[ja:Wikibooks:談話室/告知]]
[[pl:Wikibooks:Tablica ogłoszeń]]
[[File:Bulletinboard5.jpg|left|200px]]
:Bạn có một thông báo quan trọng?  Hãy dán vào đây! Bạn thấy thông báo nào đó sai? Hãy sửa nó!
[[File:Thumbtacks color.jpg|right|145px]]
{{clear}}
{{Tin tức}}
[[Wikibooks:Bàn thảo luận/Bảng thông tin/Lưu 1|Lưu Thảo luận từ tháng 1 năm 2012 đến tháng 4 năm 2017.]]
==Thảo luận chiến lược phát triển phong trào Wikimedia năm 2017: Lời chào mừng==
Từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2017 Wikimedia Foundation (WMF) - tổ chức phi chính phủ quản lý Wikipedia và các trang web liên quan - tổ chức thảo luận trên quy mô toàn cầu về hướng phát triển wikipedia trong tương lai gần 15 năm tới. Mọi người có thể [https://meta.wikimedia.org/wiki/Strategy/Wikimedia_movement/2017 đọc chi tiết về thảo luận này tại meta bằng tiếng Anh], hoặc [https://meta.wikimedia.org/wiki/Strategy/Wikimedia_movement/2017/vi bản dịch tiếng Việt đầy đủ tại đây].

Tôi Tuanminh01 được meta phân công làm người kết nối các thông tin và trao đổi của chúng ta, những thành viên trong cộng đồng Wikipedia và các trang liên quan, chuyển lên WMF các ý kiến tổng hợp sau cùng về quan điểm của cộng đồng Việt Nam.

Trong vòng 1 tuần tới, các thông báo tại trang meta trên sẽ được dịch và thông báo tại đây để các anh chị em cùng thảo luận trên các vấn đề cốt lõi của wikipedia như: ai sẽ tham gia soạn thảo, làm sao để thu hút họ, làm sao có tiền quyền góp, cách thức tương tác giữa trang web và người soạn thảo v.v... Chi tiết cụ thể thì bên meta họ cũng đang làm việc, nên tôi cũng chỉ được thông báo khi họ tạo xong bộ khung chính thức của cách thức thảo luận và nội dung của nó.

Trích: ''Trong 15 năm, các thành viên của Wikimedia đã làm việc cùng nhau tạo dựng nên một nguồn tài nguyên kiến thức miễn phí lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Trong quãng thới gian đó, chúng ta đã phát triển từ một nhóm nhỏ và một vài biên tập viên thực hiện các vai trò khác nhau như nhà biên tập, nhà phát triển, độc giả, nhà tài trợ, và cả các đối tác. Ngày nay, chúng ta đã có rất nhiều website, có những giá trị bền vững và một tầm nhìn lâu dài, đó là tất cả tinh hoa kiến thức nhân loại.''

''Với tư cách là một phong trào, chúng ta có cơ hội quyết định chúng ta sẽ đi đến đâu. Chúng ta có thể quyết định cách thức biến tầm nhìn của chúng ta thành hiện thực. 15 năm nữa kể từ bây giờ, khi chúng ta nhìn lại, chúng ta sẽ đạt được cái gì? Chúng ta muốn đóng vai trò gì trên thế giới này? Ai sẽ tham gia vào phong trào của chúng ta? Công việc gì sẽ chờ chúng ta? Đó là các câu hỏi chúng ta có thể cùng nhau trả lời.'''

Tôi sẽ liên tục cập nhật trang này để thông báo tới mọi người chủ đề thảo luận.

Kính mời mọi người tham gia góp ý kiến tại đây trong thời gian tới.

Trân trọng, [[Thành viên:Tuanminh01 (WMF)|Tuanminh01 (WMF)]] ([[Thảo luận Thành viên:Tuanminh01 (WMF)|thảo luận]]) 11:14, ngày 9 tháng 3 năm 2017 (UTC)

== Overview #2 of updates on Wikimedia movement strategy process ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|This message is available for translation on Meta-Wiki]].''

As we mentioned last month, the Wikimedia movement is beginning a movement-wide strategy discussion, a process which will run throughout 2017. This movement strategy discussion will focus on the future of our movement: where we want to go together, and what we want to achieve.

Regular updates are being sent to the [[mail:Wikimedia-l|Wikimedia-l mailing list]], and posted [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates|on Meta-Wiki]]. Each month, we are sending overviews of these updates to this page as well. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Signup|Sign up]] to receive future announcements and monthly highlights of strategy updates on your user talk page.

Here is a overview of the updates that have been sent since our message last month:
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/16 February 2017 - Update 7 on Wikimedia movement strategy process|Update 7 on Wikimedia movement strategy process]] (16 February 2017)
** Development of documentation for Tracks A &amp; B
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/24 February 2017 - Update 8 on Wikimedia movement strategy process|Update 8 on Wikimedia movement strategy process]] (24 February 2017)
** Introduction of Track Leads for all four audience tracks
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/2 March 2017 - Update 9 on Wikimedia movement strategy process|Update 9 on Wikimedia movement strategy process]] (2 March 2017)
** Seeking feedback on documents being used to help facilitate upcoming community discussions

More information about the movement strategy is available on the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017|Meta-Wiki 2017 Wikimedia movement strategy portal]].

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]], 19:43, ngày 9 tháng 3 năm 2017 (UTC) • [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:GVarnum-WMF@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16350625 --&gt;

==Xóa [[Sách Vật Lý]]==
Theo mọi người ta có nên xoá sách này đi và xoá tất cả các trang con của nó? [[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|Thảo luận]]) 06:42, ngày 13 tháng 3 năm 2017 (UTC)
:Ngoài ra còn có cả [[:Thể loại:Sách]]. Tất cả các trang thuộc thể loại này có nên xoá hết không? Tất cả các sách thuộc thể loại này đều sai chính tả, các nội dung thì lộn tùng phèo cả lên, tuy nhiên cũng có một số sách về tin học, dù hơi tùm lum, lộn xộn một chút, có nhiều lỗi chính tả nhưng không phải là hoàn toàn không có nội dung gì có ích. [[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|Thảo luận]]) 06:42, ngày 13 tháng 3 năm 2017 (UTC)
::Cân nhắc khi xóa, trang nào giữ được thì giữ, Huỳnh Nhân-thập nên chú ý vào mấy bài Quach Thanh tạo. --[[Thành viên:AlbertEinstein05|AlbertEinstein05]] ([[Thảo luận Thành viên:AlbertEinstein05|thảo luận]]) 05:49, ngày 14 tháng 3 năm 2017 (UTC)
::Tất cả các sách vật lý của các thành viên IP tự nhận là Quách Thanh và các IP có phong cách spam giống với con rối của Quách Thanh, đều không chỉ sai về chính tả mà sai cả về kiến thức chuyên môn của vật lý. Chẳng hạn bức xạ điện từ thì bị đánh đồng là phóng xạ. Mọi mọi loại hạt cấu tạo nguyên tử thì bị đánh đồng là điện tử, Lực cơ bản của vật lý thì phân loại lung tung ... Khái niệm cơ bản lộn tùng phèo, hình vẽ minh họa vô tội vạ cho các đoạn kiến thức khác nhau chẳng ăn nhập với nôi dung. Từ một mớ hổ lốn lý thuyết không người dùng nào (từ trình độ vật lý sơ cấp, trung cấp, hay cao cấp) có thể hấp thụ được đó, người này nhân bản ra hàng loạt các sách: nào là [[Lý Thuyết Vật Lý]], [[Sách Vật Lý]],  [[Sách Điện Tử]], [[Sổ Tay Điện Tử]], [[Vật Lý]], [[Sổ Tay Vật Lý]], [[Sổ tay vật lý]], [[Sổ tay vật lý/Tổng kết]], [[Công thức vật lý]],  [[Cảm Nang Kỷ Sư]], trước kia là [[Luận Án Kỷ Sư]],.... Thời tôi làm bảo quản viên tôi đã di chuyển hàng loạt các trang này, hợp nhất chúng lại, hoặc gom chúng vào các trang thảo luận của hai bộ sách duy nhất là sổ tay vật lý (cho các phần về vật lý đại cương) và sổ tay điện tử (cho chuyên ngành điện tử), để mong chờ một vài thành viên khác không phải Quách Thanh am hiểu về các lĩnh vực tiến hành biên tập lại. Tuy nhiện không có một ai làm, mà sau đó các IP của Quách Thanh lại tiếp tục nhân bản với cấp số nhân từ các liên kết nội sai chính tả trong các trang này hoặc viết mới thêm. '''Do đó, đối vói loạt bài này tôi nghĩ cần phải xóa hết tận gốc.''' Còn nếu AlbertEinstein05, hay Huỳnh Nhân-thập có am hiểu về vật lý và đủ thời gian và sự kiên nhẫn thì nên hợp nhất tất cả các trang này về một cuốn sách [[Lý thuyết vật lý]] rồi ngay lập tức xóa các trang đã rút ruột kia cùng các trang thảo luận của chúng, và biên tập lại ngay cuốn sách [[Lý thuyết vật lý]] này. '''Các trang sách có tiêu đề đã xóa (tên sai chính tả) cần phải đưa vào danh sách đen (MediaWiki:Spam-blacklist) để ngăn IP con rối của Quách Thanh viết lại sách mới.'''--[[Thành viên:Doãn Hiệu|Doãn Hiệu]] ([[Thảo luận Thành viên:Doãn Hiệu|thảo luận]]) 12:51, ngày 14 tháng 3 năm 2017 (UTC)
:::{{OK}} {{user|Doãn Hiệu}} Vậy ta có nên xóa luôn [[Điện tử]] không? [[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|thảo luận]]) 13:56, ngày 14 tháng 3 năm 2017 (UTC)
::::{{user|Doãn Hiệu}} Theo như tôi thấy tại Wikipedia, trang [[w:MediaWiki:Spam-blacklist]] thường dùng để lưu trữ các liên kết ngoài. Vậy làm sao để đưa các tên bài như Doãn nói vào trang này? [[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|thảo luận]]) 05:48, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
::Tôi cũng không để ý rằng (MediaWiki:Spam-blacklist) chỉ tác dụng lên liên kết ngoài. Nhưng đây có lẽ là vấn đề kỹ thuật. Ta có thể hỏi BQV Xuân Minh Nguyễn {{user|Mxn}} xem sao. Đối với IP bên Wikipedia có cách ngăn cản tạm thời bằng yêu câu nhập '''CAPCTRANT gì đó''' trước khi IP ấn nút lưu trang. Như vậy tôi nghĩ răng biện pháp danh sách đen cho tên sai chính tả cũng có thể thực hiện được bằng cách ngăn trở khi lưu trang.--[[Thành viên:Doãn Hiệu|Doãn Hiệu]] ([[Thảo luận Thành viên:Doãn Hiệu|thảo luận]]) 08:15, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
:::{{tick}} {{user|Doãn Hiệu}} Hiện đã tìm ra cách khoá tạo mới trang, cũng y như cách khoá trang thường. [[User:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] &lt;code&gt;[[User talk:Huỳnh Nhân-thập|toki mi]]&lt;/code&gt; 07:20, ngày 20 tháng 4 năm 2017 (UTC)
Tôi xin phép các thành viên {{user|AlbertEinstein05}}, {{user|Atcovi}}, {{user|Doãn Hiệu}}, {{user|Langtucodoc}}, {{user|Mai Ngọc Xuân}}, {{user|Mxn}}, {{user|P.T.Đ}}: Tôi xin xóa:
#tất cả các trang thuộc:
##[[:Thể loại:Sách]]
##[[:Thể loại:Khoa học ứng dụng]]
##[[:Thể loại:Đại Số]]
##[[Sách]], nếu không có phản đối trong '''5 ngày'''.
#và các trang tại:
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Tủ Sách]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Đại số]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Nhập môn Giải tích]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Từ]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Hình Học]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Học Tiếng Anh]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Lý Thuyết Vật Lý]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Tử]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Vật Lý]]
##[[Đặc biệt:Tiền tố/Sổ tay vật lý]], nếu không có phản đối trong '''10 ngày'''.
Thời gian 5 và 10 ngày '''chỉ là theo chủ quan tôi''' và thời hạn này sẽ được áp dụng nếu không có ai phản đối. Hãy theo dõi trang này, vì đây chỉ là danh sách không đầy đủ, sau này có thể sẽ có thêm nhiều trang được bổ sung vào danh sách. Ngoài ra còn có các trang thuộc [[Đặc biệt:Tiền tố/Sách]], nhưng chỉ sợ rằng tại đó có thể có các trang không liên quan đến Quach Thanh, nên không dám cho nằm trong danh sách, để sau khi xử lý xong danh sách trên kia rồi hẵng &quot;tham quan&quot; cái này. [[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|thảo luận]]) 05:48, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)

Ngoài ra còn có các trang dưới này, &lt;s&gt;nhưng theo tôi, có thể chúng vẫn có thể cải thiện và làm lại được, nên tạm thời không cho vào danh sách&lt;/s&gt;:
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Học HTML]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Học Pascal]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Học PHP]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Nhập môn CSS]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Tự học JavaScript]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/VBScript]]
[[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|thảo luận]]) 05:48, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
:::[[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']], {{OK}} OK bác luôn! --[[Thành viên:AlbertEinstein05|AlbertEinstein05]] ([[Thảo luận Thành viên:AlbertEinstein05|thảo luận]]) 06:30, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
:::&lt;s&gt;{{chưa đồng ý}}&lt;/s&gt; cần phải quy định nội dung và chất lượng trên Wikibooks để dựa vào đó quyết định giữ hay xóa bài, hiện tại tôi &lt;s&gt;chỉ&lt;/s&gt; đồng ý xóa nội dung ngoại ngữ và rõ ràng không có ích. [[Thành viên:Mai Ngọc Xuân|Xuân]] ([[Thảo luận Thành viên:Mai Ngọc Xuân|thảo luận]]) 07:08, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
::::{{user|Mai Ngọc Xuân}} Vậy tôi sẽ tìm kiếm các trang không thuộc về một sách nào tại [[Đặc biệt:Mọi bài]], rà lại chúng kĩ rồi mới xoá, còn mấy cái kia để tính sau. [[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|thảo luận]]) 07:18, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
:::::[[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']], ý kiến bên trên tôi viết vội vàng, tôi vừa &quot;tham quan&quot; qua những trang bạn kể trên, thực sự chất lượng rất kém, tôi cũng ủng hộ việc xóa chúng. [[Thành viên:Mai Ngọc Xuân|Xuân]] ([[Thảo luận Thành viên:Mai Ngọc Xuân|thảo luận]]) 07:41, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
Xin bổ sung thêm:
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Công thức toán học]]--[[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|thảo luận]]) 07:51, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Giới thiệu sơ lược về Số học]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Hình học]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Hóa học đại cương]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Lập Trình]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Lý Thuyết Sóng]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Lý Thuyết Vật Lý Lượng Tử]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Lý thuyết Hóa Chất]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Lý thuyết vật lý]] (không phải Lý Thuyết Vật Lý)
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Lý thuyết Điện Từ]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Mạch Điện Điện Tử]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Mạch điện transistor]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách C]] (?)
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách CSS]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Công thức toán học]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Danh Ngôn]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Giải Tích]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách HTML]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Hình Học]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Học Nghề]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Lượng Giác]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Lập Trình]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách PASCAL]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Sách Tích Phân Từ]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Số Học]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Toán Ma Trận]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Toán Véctơ]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Tích Phân]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách VBScript]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Cơ Bản]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Lượng Tử]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Nhiệt]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Phóng Xạ]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Quang Tuyến]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Sóng]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Ánh Sáng]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Âm Thanh]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Điện]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Vật Lý Điện Từ]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Nhiệt]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Quang]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Số]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Thông Tin]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Từ]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Điện Tử]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sách Đại Số]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sổ Tay Kỷ Sư]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sổ Tay Toán]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Sổ tay vật lý]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Thiết bị ngoại vi máy vi tính]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Tủ Sách]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Vật Lý Einstein]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Vật Lý Cơ Bản]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Vật Lý Lượng Tử]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Vật Lý Newton]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Vật Lý Toàn Tập]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Vật lý đại cương]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Điện]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Điện Số]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Điện Tử]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Điện nhiệt]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Điện quang]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Điện số]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Điện từ]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Đại số]]
*[[Đặc biệt:Tiền tố/Đẳng Thức Lượng Giác]]
Cần chú ý: Trong số các sách này, đại đa số là của Quach, tức là vẫn có một số sách khác do người khác (thường là IP) làm ra, do sau khi đọc được các sách của Quach, họ lại hiểu lầm về nguyên tắc chính tả tại đây và tưởng rằng cái chính tả của Quach là đúng tại Wikibooks. Ngoài ra có còn có các sách về &quot;Tục Ngử&quot;, theo tôi nên chuyển qua Wikiquote. [[Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[Thảo luận Thành viên:Huỳnh Nhân-thập|thảo luận]]) 08:54, ngày 16 tháng 3 năm 2017 (UTC)
::&lt;small&gt;Xem danh sách đầy đủ ở [[Đặc biệt:Liên kết thường trực/146315]]. [[User:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] &lt;code&gt;[[User talk:Huỳnh Nhân-thập|toki mi]]&lt;/code&gt; 07:37, ngày 20 tháng 4 năm 2017 (UTC)&lt;/small&gt;
:{{user|AlbertEinstein05}}, {{user|Atcovi}}, {{user|Doãn Hiệu}}, {{user|Langtucodoc}}, {{user|Mai Ngọc Xuân}}, {{user|Mxn}}, {{user|P.T.Đ}}: ok đã hơn 5 ngày. Nhưng tôi xin gia hạn đến ngày 26-03, vì một số user (như Mxn...) đã không hoạt động hơn một tuần nay, nên vẫn chưa biết được các user này có đồng ý không. &lt;code&gt;[[User:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[User talk:Huỳnh Nhân-thập|toki]])&lt;/code&gt; 00:28, ngày 25 tháng 3 năm 2017 (UTC)
::Ok, extending is fine. I'm good with whatever the community thinks. [[Thành viên:Atcovi|Atcovi]] ([[Thảo luận Thành viên:Atcovi|thảo luận]]) 00:34, ngày 25 tháng 3 năm 2017 (UTC)

== We invite you to join the movement strategy conversation (now through April 15) ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-translate-fuzzy&quot;&gt;
: ''Với tin nhắn này, &quot;[[mailarchive:wikimediaannounce-l/2017-March/001383.html|Chúng tôi mời bạn tham gia cuộc trò chuyện chiến lược phong trào (cho tới ngày 15 tháng 4)]]&quot;, do [[m:User:Nicole_Ebber_(WMDE)|Nicole Ebber]] gửi đi ngày 15 tháng 3 năm 2017.''
&lt;/div&gt; 

Gửi thành viên Wikimedia

Hôm nay chúng ta đang bắt đầu một cuộc thảo luận rộng để xác định vai trò tương lai của Wikimedia trên thế giới và phát triển một chiến lược hợp tác để thực hiện vai trò đó. Hân hạn mời bạn tham gia cuộc trò chuyện.

Có nhiều cách để tham gia, bằng cách tham gia một cuộc trò chuyện hiện tại hoặc bắt đầu cuộc nói chuyện của riêng bạn: 

[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Track_A|Nhánh A (nhóm có tổ chức)]]: Thảo luận với nhóm con, ủy ban của bạn hoặc nhóm có tổ chức khác (những nhóm này hỗ trợ cho phong trào Wikimedia). 

Nhánh B (cá nhân đóng góp):[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Cycle_1|Trên Meta]] hoặc [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Participate|trên wiki địa phương của bạn]].

Đây là cuộc thảo luận đầu tiên trong ba cuộc đàm thoại và sẽ diễn ra từ bây giờ cho tới ngày 15 tháng 4 tới. Mục đích của chu kỳ 1 là thảo luận về tương lai của phong trào và tạo ra các chủ đề chính xung quanh các hướng tiềm năng. Chúng ta muốn xây dựng hoặc đạt được thành công gì trong 15 năm tới?

Chúng tôi hoan nghênh bạn tham gia thảo luận và mong muốn có sự tham gia rộng rãi và đa dạng từ tất cả các khu vực trong phong trào của chúng tôi.

* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017|Tìm hiểu thêm về quá trình chiến lược của phong trào]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Toolkit/Discussion_Coordinator_Role|Tìm hiểu thêm về tình nguyện làm Điều phối viên thảo luận]]

Trân trọng,

Nicole Ebber (chịu trách nhiệm nhánh A), Jaime Anstee (chịu trách nhiệm nhánh B), &amp; [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/People|nhóm hỗ trợ liên kết cộng đồng]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 05:10, ngày 18 tháng 3 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:GVarnum-WMF@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&amp;oldid=16453957 --&gt;
:Hiện viwb còn lộn xộn quá, không biết có nên tổ chức không nữa. &lt;code&gt;[[User:Huỳnh Nhân-thập|'''&lt;span style=&quot;color:#4169e1;&quot;&gt;jan Win&lt;/span&gt;''']] ([[User talk:Huỳnh Nhân-thập|toki]])&lt;/code&gt; 07:55, ngày 18 tháng 3 năm 2017 (UTC)

{{Wikibooks:Bàn thảo luận/Bảng thông tin/Chiến lược phong trào Wikibooks tiếng Việt 2017}}

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Please accept our apologies for cross-posting this message. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|This message is available for translation on Meta-Wiki]].''
[[File:Wikimedia-logo black.svg|right|150px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017]]

On behalf of the Wikimedia Foundation Elections Committee, I am pleased to announce that self-nominations are being accepted for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2017/Board_of_Trustees/Call_for_candidates|2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees Elections]].

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Board of Trustees]] (Board) is the decision-making body that is ultimately responsible for the long-term sustainability of the Wikimedia Foundation, so we value wide input into its selection. More information about this role can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|on Meta-Wiki]]. Please read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Call for candidates|letter from the Board of Trustees calling for candidates]].

'''The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Candidates|candidacy submission phase]] will last from April 7 (00:00 UTC) to April 20 (23:59 UTC).'''

'''We will also be accepting questions to ask the candidates from April 7 to April 20. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Questions|You can submit your questions on Meta-Wiki]].'''

Once the questions submission period has ended on April 20, the Elections Committee will then collate the questions for the candidates to respond to beginning on April 21.

The goal of this process is to fill the '''three community-selected seats''' on the Wikimedia Foundation Board of Trustees. The election results will be used by the Board itself to select its new members.

The full schedule for the Board elections is as follows. All dates are '''inclusive''', that is, from the beginning of the first day (UTC) to the end of the last. 

* April 7 (00:00 UTC) – April 20 (23:59 UTC) – '''Board nominations''' 
* April 7 – April 20 – '''Board candidates questions submission period'''
* April 21 – April 30 – '''Board candidates answer questions'''
* May 1 – May 14 – '''Board voting period'''
* May 15–19 – '''Board vote checking'''
* May 20 – '''Board result announcement goal'''

In addition to the Board elections, we will also soon be holding elections for the following roles:

* '''Funds Dissemination Committee (FDC)'''
** There are five positions being filled. More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|on Meta-Wiki]].

* '''Funds Dissemination Committee Ombudsperson (Ombuds)'''
** One position is being filled.  More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|on Meta-Wiki]].

Please note that this year the Board of Trustees elections will be held before the FDC and Ombuds elections. Candidates who are not elected to the Board are explicitly permitted and encouraged to submit themselves as candidates to the FDC or Ombuds positions after the results of the Board elections are announced. 

More information on this year's elections can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|on Meta-Wiki]]. Any questions related to the election can be posted on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|election talk page on Meta-Wiki]], or sent to the election committee's mailing list, &lt;tt dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5&quot;&gt;board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

On behalf of the Election Committee,&lt;br /&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]&lt;br /&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]], 03:38, ngày 7 tháng 4 năm 2017 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]''&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:GVarnum-WMF@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16441214 --&gt;

== Read-only mode for 20 to 30 minutes on 19 April and 3 May ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|Read this message in another language]]  •  {{int:please-translate}}

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data center in Dallas.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.  To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to conduct a planned test.  This test will show whether they can reliably switch from one data center to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 19 April 2017'''.
On '''Wednesday, 3 May 2017''', they will switch back to the primary data center.  

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop during those two switches.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for approximately 20 to 30 minutes on Wednesday, 19 April and Wednesday, 3 May. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170419T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 20 April and Thursday 4 May). 
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the weeks of 17 April 2017 and 1 May 2017.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2017 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' /&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 17:34, ngày 11 tháng 4 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16545942 --&gt;
==Retired==
I've retired my rights as I believe I don't have any time to use my tools here. It was good working here, but the time has come. Thank you all. [[Thành viên:Atcovi|Atcovi]] ([[Thảo luận Thành viên:Atcovi|thảo luận]]) 15:12, ngày 18 tháng 4 năm 2017 (UTC)

== [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}} Voting has begun in 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun]]''Đây là một thông điệp từ [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Ủy ban bầu cử Wikimedia Foundation]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Các bản dịch có tại đây]].''

[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&amp;uselang={{CONTENTLANG}} Bầu cử đã bắt đầu]. [[m:Wikimedia Foundation elections/2017#Requirements|Các cử tri hợp lệ]] có thể đi bầu cho ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|Hội đồng quản trị Wikimedia Foundantion]]'' năm 2017.

[[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Hội đồng Quản trị]] là cơ quan quản lý cấp cao nhất của Wikimedia Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận đã đăng ký tại Hoa Kỳ theo điều khoản 501(c)(3). Wikimedia Foundation quản lý nhiều dự án đa dạng như Wikipedia và Commons.

Giai đoạn bỏ phiếu kéo dài từ 00:00 UTC ngày 1 đến 23:59 UTC 14 tháng 5. '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&amp;uselang={{CONTENTLANG}} Nhấn vào đây để bỏ phiếu].''' Thông tin thêm về ứng cử viên và cuộc bầu cử có thể được tìm thấy trên trang [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|2017 trang bầu cử Hội đồng Quản trị]] trên Meta-Wiki. 

Thay mặt Ủy ban Bầu cử,&lt;br/&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chủ tịch, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Ủy ban bầu cử Wikimedia Foundation]]&lt;br/&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Phát triển Cộng đồng, Wikimedia Foundation

''Đăng bởi [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Biên dịch]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Giúp đỡ]]&lt;/div&gt; 19:14, ngày 3 tháng 5 năm 2017 (UTC)''
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:GVarnum-WMF@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16683836 --&gt;

== Beta Feature Two Column Edit Conflict View ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From May 9, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Two_Column_Edit_Conflict_View|Two Column Edit Conflict View]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis. The Two Column Edit Conflict View is a new interface for the edit conflict resolution page. It highlights differences between the editor's and the conflicting changes to make it easy to copy and paste pieces of the text and resolve the conflict. The feature fulfils a request for a more user-friendly edit conflict resolution from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well! &lt;/div&gt; [[m:user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:41, ngày 8 tháng 5 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Birgit Müller (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=16712264 --&gt;

== Editing News #1—2017 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2017/May|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center|alt=VisualEditor]]'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;   

Did you know that you can review your changes visually? 

[[File:VisualEditor visual diff tool - visual diff.png|alt=Screenshot showing some changes to an article.  Most changes are highlighted with text formatting.|center|frameless|245x245px]]When you are finished editing the page, type your edit summary and then choose &quot;{{Int:visualeditor-savedialog-label-review}}&quot;.  
In visual mode, you will see additions, removals, new links, and formatting highlighted.  Other changes, such as changing the size of an image, are described in notes on the side.


[[File:VisualEditor visual diff tool - toggle button.png|alt=Toggle button showing visual and wikitext options; visual option is selected.|center|frameless|220x220px]]


Click the toggle button to switch between visual and wikitext diffs.


[[File:VisualEditor visual diff tool - wikitext diff.png|alt=Screenshot showing the same changes, in the two-column wikitext diff display.|center|frameless|245x245px]]


The wikitext diff is the same diff tool that is used in the wikitext editors and in the page history. You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;


Since the last newsletter, the [[:mw:VisualEditor|VisualEditor Team]] has spent most of their time supporting [[:mediawikiwiki:2017_wikitext_editor|the 2017 wikitext editor mode]] which is available inside the visual editor as a Beta Feature, and adding [[:mediawikiwiki:VisualEditor/Diffs|the new visual diff tool]]. Their workboard is available [[:phab:project/board/483/|in Phabricator]].  You can find links to the work finished each week at  [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].   Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are fixing bugs, supporting the 2017 wikitext editor as a [[:mw:Beta Features|beta feature]], and improving the visual diff tool.   

=== Recent changes ===
*A '''new wikitext editing mode''' is available as a Beta Feature on desktop devices.  The [[:mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] has the same toolbar as the visual editor and can use the citoid service and other modern tools.  Go to [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]] to enable the {{Int:Visualeditor-preference-newwikitexteditor-label}}. 
* A new '''[[:mediawikiwiki:VisualEditor/Diffs|visual diff tool]]''' is available in VisualEditor's visual mode.  You can toggle between wikitext and visual diffs.  More features will be added to this later.  In the future, this tool may be integrated into other MediaWiki components. [https://phabricator.wikimedia.org/T143350]
* The team have added [[:mediawikiwiki:Editing/Projects/Columns_for_references|multi-column support for lists of footnotes]]. The &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;references /&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; block can automatically display long lists of references in columns on wide screens.  This makes footnotes easier to read.  You can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Cite,VisualEditor,Wikimedia-Site-requests&amp;title=Convert%20reference%20lists%20over%20to%20`responsive`%20on%20XXwiki&amp;priority=10&amp;parent=159895 '''request multi-column support'''] for your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T33597]
* You can now use your web browser's function to switch typing direction in the new wikitext mode. This is particularly helpful for RTL language users like Urdu or Hebrew who have to write JavaScript or CSS. You can use Command+Shift+X or Control+Shift+X to trigger this. [https://phabricator.wikimedia.org/T153356]
* The way to switch between the visual editing mode and the wikitext editing mode is now consistent. There is a drop-down menu that shows the two options. This is now the same in desktop and mobile web editing, and inside things that embed editing, such as Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T116417]
* The {{Int:visualeditor-categories-tool}} item has been moved to the top of the {{Int:visualeditor-pagemenu-tooltip}} menu (from clicking on the &quot;hamburger&quot; icon) for quicker access. [https://phabricator.wikimedia.org/T74399] There is also now a &quot;Templates used on this page&quot; feature there. [https://phabricator.wikimedia.org/T149009]
* You can now create &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;chem&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;  tags (sometimes used as &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ce&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;) for chemical formulas inside the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T153365]
* Tables can be set as collapsed or un-collapsed. [https://phabricator.wikimedia.org/T157989]
* The {{Int:visualeditor-specialcharacter-button-tooltip}} menu now includes characters for Canadian Aboriginal Syllabics and angle quotation marks (‹› and ⟨⟩) .  The team thanks the volunteer developer, [[:S:en:User:Tpt|Tpt]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T108626]
* A bug caused some section edit conflicts to blank the rest of the page.  This has been fixed.  The team are sorry for the disruption. [https://phabricator.wikimedia.org/T154217]
* There is a new keyboard shortcut for citations:  &lt;code&gt;Control&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;Shift&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; on a PC, or &lt;code&gt;Command&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;Shift&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; on a Mac.  It is based on the keyboard shortcut for making links, which is &lt;code&gt;Control&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; or &lt;code&gt;Command&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; respectively. [https://phabricator.wikimedia.org/T99299]

=== Future changes ===
* The team is working on a syntax highlighting tool.  It will highlight matching pairs of &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; tags and other types of wikitext syntax.  You will be able to turn it on and off.  It will first become available in VisualEditor's built-in wikitext mode, maybe late in 2017. [https://phabricator.wikimedia.org/T101246]
* The kind of button used to {{Int:Showpreview}}, {{Int:showdiff}}, and finish an edit will change in all WMF-supported wikitext editors.  The new buttons will use [[Mw:OOjs UI|OOjs UI]].  The buttons will be larger, brighter, and easier to read.  The labels will remain the same.  You can test the new button by editing a page and adding &lt;code&gt;&amp;ooui=1&lt;/code&gt; to the end of the URL, like this:  https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=edit&amp;ooui=1  The old appearance will no longer be possible, even with local CSS changes.  [https://phabricator.wikimedia.org/T162849]
* The [[:mediawikiwiki:File:Edit_toolbar_-_2.png|outdated 2006 wikitext editor]] will be removed later this year.  It is used by approximately 0.03% of active editors.  See [[:mw:Editor|a list of editing tools on mediawiki.org]] if you are uncertain which one you use.  [https://phabricator.wikimedia.org/T30856]
*If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}}

—[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]
&lt;/div&gt; 18:07, ngày 12 tháng 5 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=16160401 --&gt;

== RevisionSlider ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a default feature for all users on all wikis from May 17. The RevisionSlider adds a slider view to the diff page so that you can easily move between revisions. The slider view is collapsed by default, and will load by clicking on it. It can also be turned off entirely in the user preferences. RevisionSlider has been a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia for 6 months and a beta feature on all wikis for 8 months. The feature fulfills a wish from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Thanks to everyone who tested RevisionSlider and gave valuable feedback to improve the feature! We hope that RevisionSlider will continue to serve you well in your work. &lt;/div&gt; [[m:user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:44, ngày 16 tháng 5 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Birgit Müller (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=16715712 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|Join the next cycle of Wikimedia movement strategy discussions (underway until June 12)]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|Thông báo có sẵn để dịch trên Meta-Wiki]]''
[[File:Wikimedia-logo.svg||{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|150px]]
Nhóm cốt lõi chiến lược phong trào Wikimedia và các nhóm làm việc đã hoàn thành đánh giá hơn 1800 câu phát biểu theo chủ đề mà chúng tôi nhận được từ cuộc thảo luận đầu tiên. Họ đã xác định [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|5 chủ đề phù hợp trên tất cả các cuộc trò chuyện]] - mỗi bộ đều có tập hợp các chủ đề phụ. Đây không phải là chủ đề cuối cùng, chỉ là một bản thảo làm việc ban đầu của các khái niệm cốt lõi.

Bạn được mời [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|tham gia các cuộc thảo luận trực tuyến và ngoại tuyến đang diễn ra]] về 5 chủ đề này. Cuộc thảo luận này sẽ diễn ra từ ngày hôm nay đến ngày 12 tháng 6. Bạn có thể thảo luận bao nhiêu chủ đề cũng được; Chúng tôi yêu cầu bạn tham gia vào những điều mà bạn quan tâm nhất (hoặc ít nhất).

Dưới đây là năm chủ đề, mỗi trang có một trang trên Meta-Wiki với nhiều thông tin hơn về chủ đề và cách tham gia vào cuộc thảo luận của chủ đề đó:

* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Healthy, Inclusive Communities|Cộng đồng khỏe mạnh và bao gồm mọi người]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Augmented Age|Thời đại Gia tăng]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/A Truly Global Movement|Một phong trào toàn cầu thực sự]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Most Respected Source of Knowledge|Nguồn tri thức được tôn trọng nhất]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Engaging in the Knowledge Ecosystem|Tham gia vào hệ sinh thái tri thức]]

Trên cổng [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|chiến lược phong trào trên Meta-Wiki]], bạn có thể tìm thêm thông tin về từng chủ đề, thảo luận và cách tham gia.

''Đăng bởi [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] đại diện cho [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] • [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Trợ giúp]]''&lt;/div&gt; 21:10, ngày 16 tháng 5 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:GVarnum-WMF@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&amp;oldid=16773425 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]]
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Bản dịch của thông báo này có sẵn trên Meta-Wiki]].''

Thay mặt cho Ủy ban Bầu cử Wikimedia, chúng tôi vui mừng thông báo rằng việc tự đề cử đang được chấp nhận cho các vị trí [[m:Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Call for candidates|Ủy ban phân bổ Quỹ của Wikimedia Foundation 2017]]

''Ủy ban Phân bổ Nguồn quỹ (FDC)''&lt;br /&gt;
Ủy ban Phân bổ Quỹ (FDC) đưa ra các khuyến nghị về cách phân bổ các quỹ của phong trào Wikimedia cho các tổ chức đủ điều kiện. Có năm vị trí đang được bầu cử. Bạn có thể tìm thêm thông tin về vai trò này tại [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|trang bầu cử FDC]].

''Thanh tra Ủy ban Phân bổ Nguồn quỹ''&lt;br /&gt;
Thanh tra Ủy ban Phân bổ Nguồn quỹ nhận khiếu nại và phản hồi về quá trình FDC, điều tra các khiếu nại theo yêu cầu của Hội đồng Quản trị và tóm tắt các cuộc điều tra và phản hồi cho Hội đồng Quản trị hàng năm. Một vị trí đang được bầu cử. Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin về vai trò này tại [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|bầu cử Thanh tra Ủy ban Phân bổ Nguồn quỹ]]. 

'''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Candidates|Giai đoạn nhận hồ sơ ứng viên]] sẽ kết thúc vào ngày 28 tháng 5 (23:59 UTC).'''

'''Chúng tôi cũng sẽ chấp nhận các câu hỏi để yêu cầu các ứng cử viên trả lời cho đến ngày 28 tháng 5. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Questions|Bạn có thể gửi câu hỏi của bạn về Meta-Wiki]].''' Sau khi giai đoạn đệ trình câu hỏi kết thúc vào ngày 28 tháng 5, Ủy ban Bầu cử sẽ tổng hợp các câu hỏi để ứng viên trả lời.

Mục đích của quá trình này là để bầu '''năm ghế do cộng đồng bầu ra''' của Ủy ban Phân bổ Nguồn quỹ và một '''Thanh tra do cộng đồng bầu ra'''. Kết quả bầu cử sẽ được Hội đồng Quản trị tuân theo.

Lịch trình đầy đủ cho cuộc bầu cử của FDC như sau. Tất cả các ngày là '''bao gồm cả biên''', nghĩa là, thời gian tính từ đầu ngày đầu tiên (UTC) đến cuối ngày cuối cùng.

* 15 tháng 5 (00:00 giờ UTC) - ngày 28 tháng 5 (23:59 UTC) - '''Đề cử '''
* 15 tháng năm - 28 tháng 5 - '''Giai đoạn gửi câu hỏi cho ứng viên'''
* 29 tháng 5 - 2 tháng 6 - '''Ứng cử viên trả lời câu hỏi'''
* 3 tháng 6 - 11 tháng 6 - '''Thời gian bỏ phiếu'''
* Ngày 12-14 tháng 12 - ''' Kiểm tra bỏ phiếu''' '
* 15 tháng 6 - '''Ngày công bố kết quả bầu cử'''

Thông tin thêm về các cuộc bầu cử năm nay có thể được tìm thấy tại [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|cổng thông tin chính thức Bầu cử Wikimedia Foundation năm 2017]].

Xin vui lòng gửi một thông báo về cuộc bầu cử trên trang Thảo luận chung của dự án của bạn. Bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến cuộc bầu cử đều có thể được đăng trên trang thảo luận ở Meta, hoặc được gửi đến danh sách gửi thư của ủy ban bầu cử, &lt;tt dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5&quot;&gt;board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

Thay mặt Ủy ban Bầu cử,&lt;br /&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chủ tịch, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Ủy ban bầu cử Wikimedia Foundation]]&lt;br /&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Nhà vận động Cộng đồng, Wikimedia Foundation

''Đăng bởi [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]• [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Biên dịch]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Giúp đỡ]]''&lt;/div&gt; 21:05, ngày 23 tháng 5 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:GVarnum-WMF@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16804695 --&gt;

== Accessible editing buttons ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;The MediaWiki developers have been slowly improving the accessibility of the user interface.  The next step in this transition will change the appearance of some buttons and may break some outdated (non-updated or unmaintained) user scripts and gadgets.

You can see and use the [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&amp;ooui=0 old] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&amp;ooui=1 new] versions now.  Most editors will only notice that some buttons are slightly larger and have different colors.

&lt;gallery mode=&quot;nolines&quot; caption=&quot;Comparison of old and new styles&quot; heights=&quot;240&quot; widths=&quot;572&quot;&gt;
File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, before.png|Buttons before the change
File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, after.png|Buttons after the change
&lt;/gallery&gt;

However, this change also affects some user scripts and gadgets.  Unfortunately, some of them may not work well in the new system.  &lt;mark&gt;If you maintain any user scripts or gadgets that are used for editing, please see '''[[:mw:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]]''' for information on how to test and fix your scripts.  Outdated scripts can be tested and fixed now.&lt;/mark&gt;

This change will probably reach this wiki on '''Tuesday, 1 August 2017'''.  Please leave a note at [[:mw:Talk:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]] if you need help.&lt;/div&gt; --[[m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 16:56, ngày 27 tháng 7 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Whatamidoing_(WMF)/Sandbox&amp;oldid=17043399 --&gt;

== Changes to the global ban policy ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Hello. Some changes to the [[m:Global bans|community global ban policy]] have been proposed. Your comments are welcome at [[:m:Requests for comment/Improvement of global ban policy]]. Please translate this message to your language, if needed. Cordially. [[:m:User:Matiia|Matiia]] ([[:m:User talk:Matiia|Matiia]]) 00:34, ngày 12 tháng 11 năm 2017 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Matiia@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=17241561 --&gt;

== New print to pdf feature for mobile web readers ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''New print to pdf feature for mobile web readers'''

The Readers web team will be deploying a new feature this week to make it [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|easier to download PDF versions of articles on the mobile website]].

Providing better offline functionality was one of the highlighted areas from [[m:New_Readers/Offline|the research done by the New Readers team in Mexico, Nigeria, and India]]. The teams created a prototype for mobile PDFs which was evaluated by user research and community feedback.  The [[m:New_Readers/Offline#Concept_testing_for_mobile_web|prototype evaluation]] received positive feedback and results, so development continued.

For the initial deployment, the feature will be available to Google Chrome browsers on Android. Support for other mobile browsers to come in the future. For Chrome, the feature will use the native Android print functionality. Users can choose to download a webpage as a PDF. [[mw:Reading/Web/Projects/Print_Styles#Mobile_Printing|Mobile print styles]] will be used for these PDFs to ensure optimal readability for smaller screens.

The feature is available starting Wednesday, Nov 15. For more information, see [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|the project page on MediaWiki.org]]. 

{{Int:Feedback-thanks-title}} 
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 22:07, ngày 20 tháng 11 năm 2017 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:CKoerner (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Mobile_PDF_distribution_list&amp;oldid=17448927 --&gt;

== Editing News #1—2018 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''[[m:VisualEditor/Newsletter/2018/February|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''
&lt;div style=&quot;float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]]
'''Did you know?'''&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;
Did you know that you can now use the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diff tool]] on any page?

[[File:Wikitext diff paragraph move correcting vandalism 2018.png|alt=Screenshot showing some changes, in the two-column wikitext diff display|center|frameless|250px]]

Sometimes, it is hard to see important changes in a wikitext diff.  This screenshot of a wikitext diff (click to enlarge) shows that the paragraphs have been rearranged, but it does not highlight the removal of a word or the addition of a new sentence.

If you [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|enable the Beta Feature]] for &quot;{{Int:visualeditor-preference-visualdiffpage-label}}&quot;, you will have a new option.  It will give you a new box at the top of every diff page.  This box will let you choose either diff system on any edit.

[[File:VisualEditor visual diff tool - toggle button.png|alt=Toggle button showing visual and wikitext options; visual option is selected|center|frameless|200px]]
Click the toggle button to switch between visual and wikitext diffs.

In the visual diff, additions, removals, new links, and formatting changes will be highlighted.  Other changes, such as changing the size of an image, are described in notes on the side.

[[File:Visual diff paragraph move correcting vandalism 2018.png|alt=Screenshot showing the same changes to an article.  Most changes are highlighted with text formatting.|center|frameless|250px]]

This screenshot shows the same edit as the wikitext diff.  The visual diff highlights the removal of one word and the addition of a new sentence.

You can read and help translate [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since [[m:VisualEditor/Newsletter/2017/May|the last newsletter]], the [[mw:Editing|Editing Team]] has spent most of their time supporting [[mw:2017 wikitext editor|the 2017 wikitext editor mode]], which is available inside the visual editor as a Beta Feature, and improving [[mw:VisualEditor/Diffs|the visual diff tool]]. Their work board is available [[phab:project/view/3236/|in Phabricator]].  You can find links to the work finished each week at [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].  Their [[mw:Editing team/Current priorities|current priorities]] are fixing bugs, supporting the 2017 wikitext editor, and improving the visual diff tool.
===Recent changes===
*The '''[[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]]''' is [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|available as a Beta Feature]] on desktop devices.  It has the same toolbar as the visual editor and can use the citoid service and other modern tools.  The team have been comparing the performance of different editing environments.  They have studied how long it takes to open the page and start typing.  The study uses data for more than one million edits during December and January.  Some changes have been made to improve the speed of the 2017 wikitext editor and the visual editor.  Recently, the 2017 wikitext editor opened fastest for most edits, and the 2010 WikiEditor was fastest for some edits.  More information will be posted at [[mw:Contributors/Projects/Editing performance]].
*The '''[[mw:VisualEditor/Diffs|visual diff tool]]''' was developed for the visual editor.  It is now available to all users of the visual editor and the 2017 wikitext editor.  When you review your changes, you can toggle between wikitext and visual diffs.  You can also [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|enable the new Beta Feature]] for &quot;Visual diffs&quot;.  The Beta Feature lets you use the visual diff tool to view other people's edits on page histories and [[Special:RecentChanges]].  [https://phabricator.wikimedia.org/T167508]
*[[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|'''Wikitext syntax highlighting''']] is available as a Beta Feature for both [[mw:2017 wikitext editor|the 2017 wikitext editor]] and the 2010 wikitext editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T101246]
*The [[mw:Citoid|citoid service]] automatically translates URLs, DOIs, ISBNs, and PubMed id numbers into wikitext citation templates.  It is very popular and useful to editors, although it can be a bit tricky to set up.  &lt;mark&gt;Your wiki can have this service.  Please [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|read the instructions]]. You can [[phab:T127354|ask the team to help you enable citoid at your wiki]]&lt;/mark&gt;.

===Let's work together===
*The team will talk about editing tools at an upcoming [[m:Wikimedia Foundation metrics and activities meetings|Wikimedia Foundation metrics and activities meeting]].
*Wikibooks, Wikiversity, and other communities may have the visual editor made available by default to contributors.  If your community wants this, then please contact [[mw:User talk:Deskana (WMF)|Dan Garry]].
*The &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;references /&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; block can [[mw:Special:MyLanguage/Contributors/Projects/Columns for references|automatically display long lists of references in columns]] on wide screens.  This makes footnotes easier to read.  You can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Cite,VisualEditor,Wikimedia-Site-requests&amp;title=Convert%20reference%20lists%20over%20to%20`responsive`%20on%20XXwiki&amp;priority=10&amp;parent=159895 '''request multi-column support'''] for your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T33597]
*If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly. We will notify you when the next issue is ready for translation. {{Int:Feedback-thanks-title}} 

—[[mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]
&lt;/div&gt; 20:56, ngày 2 tháng 3 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=17790200 --&gt;

== AdvancedSearch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From May 8, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|AdvancedSearch]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] in your wiki. The feature enhances the [[Special:Search|search page]] through an advanced parameters form and aims to make [[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch/Functional_scope|existing search options]] more visible and accessible for everyone. AdvancedSearch is a project by [[m:WMDE Technical Wishes/AdvancedSearch|WMDE Technical Wishes]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well in your work!  &lt;/div&gt; [[m:User:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:53, ngày 7 tháng 5 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Birgit Müller (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=17995461 --&gt;

== Update on page issues on mobile web ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''Update on page issues on mobile web'''

{{int:please-translate}}
Hi everyone. The [[mw:Reading/Web/Team|Readers web team]] has recently begun working on exposing issue templates on the mobile website. Currently, details about issues with page content are generally hidden on the mobile website. This leaves readers unaware of the reliability of the pages they are reading. The goal of this project is to improve awareness of particular issues within an article on the mobile web. We will do this by changing the visual styling of page issues.

So far, we have [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|drafted a proposal on the design and implementation]] of the project.  We were also able to run [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues/Research Results|user testing on the proposed designs]].  The tests so far have positive results. Here is a quick summary of what we learned:
* The new treatment increases awareness of page issues among participants. This is true particularly when they are in a more evaluative/critical mode.
* Page issues make sense to readers and they understand how they work
* Readers care about page issues and consider them important
* Readers had overwhelmingly positive sentiments towards Wikipedia associated with learning about page issues
Our next step would be to start implementing these changes. We wanted to reach out to you for any concerns, thoughts, and suggestions you might have before beginning development. Please [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|visit the project page]] where we have more information and mockups of how this may look. Please [[mw:Talk:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|leave feedback on the talk page]]. 
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 20:58, ngày 12 tháng 6 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:CKoerner (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Sandbox&amp;oldid=18120916 --&gt;

== Global preferences are available ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Global preferences are now available, you can set them by visiting your new [[Special:GlobalPreferences|global preferences page]]. Visit [[mw:Help:Extension:GlobalPreferences|mediawiki.org for information on how to use them]] and [[mw:Help talk:Extension:GlobalPreferences|leave feedback]]. -- [[User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 19:20, ngày 10 tháng 7 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=17968247 --&gt;

== New user group for editing sitewide CSS / JS ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''({{int:please-translate}})''

Hi all!

To improve the security of our readers and editors, permission handling for CSS/JS pages has changed. (These are pages like &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:Common.css&lt;/code&gt; and &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:Vector.js&lt;/code&gt; which contain code that is executed in the browsers of users of the site.)
A new user group, &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]&lt;/code&gt;, has been created.
Starting four weeks from now, only members of this group will be able edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;.css&lt;/code&gt; or &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;.js&lt;/code&gt; that is either in the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:&lt;/code&gt; namespace or is another user's user subpage).

You can learn more about the motivation behind the change [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|here]].

Please add users who need to edit CSS/JS to the new group (this can be done the same way new administrators are added, by stewards or local bureaucrats).
This is a dangerous permission; a malicious user or a hacker taking over the account of a careless interface-admin can abuse it in far worse ways than admin permissions could be abused. Please only assign it to users who need it, who are trusted by the community, and who follow common basic password and computer security practices (use strong passwords, do not reuse passwords, use two-factor authentication if possible, do not install software of questionable origin on your machine, use antivirus software if that's a standard thing in your environment).

Thanks!
&lt;br/&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) 17:45, ngày 30 tháng 7 năm 2018 (UTC) &lt;small&gt;(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])&lt;/small&gt;&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Tgr@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tgr/massmessage-T139380-ifadmin&amp;oldid=18255968 --&gt;

== Editing of sitewide CSS/JS is only possible for interface administrators from now ==

''({{int:please-translate}})''

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hi all,

as [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS/announcement 2|announced previously]], permission handling for CSS/JS pages has changed: only members of the &lt;code&gt;[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]&lt;/code&gt; ({{int:group-interface-admin}}) group, and a few highly privileged global groups such as stewards, can edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with .css or .js that is either in the MediaWiki: namespace or is another user's user subpage). This is done to improve the security of readers and editors of Wikimedia projects. More information is available at [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS]]. If you encounter any unexpected problems, please contact me or file a bug.

Thanks!&lt;br /&gt;
[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) 12:40, ngày 27 tháng 8 năm 2018 (UTC) &lt;small&gt;(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Tgr@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18258712 --&gt;

== Read-only mode for up to an hour on 12 September and 10 October ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|Read this message in another language]]  •  {{int:please-translate}}

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.  To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 12 September 2018'''.
On '''Wednesday, 10 October 2018''', they will switch back to the primary data center.  

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop when we switch.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Wednesday, 12 September and Wednesday, 10 October. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170503T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 13 September and Thursday 11 October). 
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the weeks of 10 September 2018 and 8 October 2018.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' /&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan(WMF)]] ([[m:User talk:Johan (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 13:33, ngày 6 tháng 9 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18333489 --&gt;

== Editing News #2—2018 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2018/October|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]]
'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

Did you know that you can use the visual editor on a mobile device?
[[File:Mobile editing watchlist star editing pencil.png|alt=Screenshot showing the location of the pencil icon|center|frameless|250px]]

Tap on the pencil icon to start editing.  The page will probably open in the wikitext editor.

You will see another pencil icon in the toolbar.  Tap on that pencil icon to the switch between visual editing and wikitext editing.

[[File:Visual editing mobile switch wikitext.png|alt=Toolbar with menu opened|center|frameless|250px]]

Remember to publish your changes when you're done.

You can read and help translate [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[mw:Editing|Editing Team]] has wrapped up most of their work on the [[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] and [[mw:VisualEditor/Diffs|the visual diff tool]].  The team has begun investigating the needs of editors who use mobile devices.  Their work board is available [[phab:project/view/3236/|in Phabricator]].  Their [[mw:Wikimedia Audiences/2018-19 Q2 Goals#Contributors|current priorities]] are fixing bugs and improving mobile editing.   

=== Recent changes ===
*The Editing team has published an [[mw:Mobile editing using the visual editor report|initial report about mobile editing]].  
*The Editing team has begun a design study of visual editing on the mobile website.  New editors have trouble doing basic tasks on a smartphone, such as adding links to Wikipedia articles.  You can [[c:File:Visual Editor Heuristic - Results.pdf|read the report]].
*The Reading team is working on a [[mw:Reading/Web/Advanced mobile contributions|separate mobile-based contributions project]].
*The 2006 wikitext editor is [[mw:Contributors/Projects/Removal of the 2006 wikitext editor|no longer supported]].  If you used [[:File:Edit toolbar - 2.png|that toolbar]], then you will no longer see any toolbar.  You may choose another editing tool in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|editing preferences]], [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|local gadgets]], or [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features]].
*The Editing team described the history and status of [[mw:Extension:VisualEditor|VisualEditor]] in [[m:Wikimedia monthly activities meetings/2018-03|this recorded public presentation]] (starting at 29 minutes, 30 seconds).
*The Language team released [[mw:Content translation/V2|a new version of Content Translation]] (CX2) last month, on [[foundationsite:2018/09/30/international-translation-day/|International Translation Day]]. It integrates the visual editor to support templates, tables, and images.  It also produces better wikitext when the translated article is published. [https://wikimediafoundation.org/2018/09/30/content-translation-version-two/]

=== Let's work together ===
* The Editing team wants to improve visual editing on the mobile website.  &lt;mark&gt;Please read [[mw:Visual-based mobile editing/Ideas/October 2018|their ideas]] and tell the team what you think would help editors who use the mobile site.&lt;/mark&gt;  
*The [[m:Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]] begins next week.
*If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly. We will notify you when the next issue is ready for translation. {{int:Feedback-thanks-title}}

—[[mw:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 14:17, ngày 2 tháng 11 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=17790200 --&gt;

== Change coming to how certain templates will appear on the mobile web ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''Change coming to how certain templates will appear on the mobile web'''

{{int:please-translate}}
[[File:Page_issues_-_mobile_banner_example.jpg|thumb|Example of improvements]]

Hello,

In a few weeks the Readers web team will be changing how some templates look on the mobile web site. We will make these templates more noticeable when viewing the article. We ask for your help in updating any templates that don't look correct.

What kind of templates? Specifically templates that notify readers and contributors about issues with the content of an article – the text and information in the article. Examples like [[wikidata:Q5962027|Template:Unreferenced]] or [[Wikidata:Q5619503|Template:More citations needed]]. Right now these notifications are hidden behind a link under the title of an article. We will format templates like these (mostly those that use Template:Ambox or message box templates in general) to show a short summary under the page title. You can tap on the &quot;Learn more&quot; link to get more information.

For template editors we have [[mw:Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Making_page_issues_(ambox_templates)_mobile_friendly|some recommendations on how to make templates that are mobile-friendly]] and also further [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|documentation on our work so far]].

If you have questions about formatting templates for mobile, [[mw:Talk:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|please leave a note on the project talk page]] or [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Readers-Web-Backlog file a task in Phabricator] and we will help you.

{{Int:Feedback-thanks-title}}
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 19:35, ngày 13 tháng 11 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:CKoerner (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18543269 --&gt;

== Advanced Search ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  
[[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch|Advanced Search]] will become a default feature on your wiki on November 28. This new interface allows you to perform specialized searches on the [[Special:Search|search page]], even if you don’t know any [[mw:Special:MyLanguage/Help:CirrusSearch|search syntax]]. Advanced Search originates from the [[m:WMDE_Technical_Wishes|German Community’s Technical Wishes project]]. It's already a default feature on German, Arabic, Farsi and Hungarian Wikipedia. Besides, more than 40.000 users across all wikis have tested the beta version. Feedback is welcome on the [[mw:Help talk:Extension:AdvancedSearch|central feedback page]].&lt;/div&gt; [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[m:User talk:Johanna Strodt (WMDE)|talk]]) 11:03, ngày 26 tháng 11 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=18363910 --&gt;

== New Wikimedia password policy and requirements ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Quy định và những yêu cầu mới về mật khẩu tại Wikimedia

Nhóm bảo mật của Quỹ Wikimedia đang hiện thực [[m:Password policy|quy định và những yêu cầu mới về mật khẩu]].  [[mw:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|Bạn có thể tìm hiểu thêm về dự án tại MediaWiki.org]].

Những yêu cầu bắt buộc này sẽ áp dụng cho những tài khoản mới và những tài khoản được cấp quyền đặc biệt. Những tài khoản mới sẽ được yêu cầu phải tạo mật khẩu có chiều dài tối thiểu là 8 ký tự. Những tài khoản được cấp quyền đặc biệt sẽ được yêu cầu tạo một mật khẩu mới có chiều dài tối thiểu 10 ký tự.

Những thay đổi này dự kiến sẽ áp dụng vào ngày 13 tháng 12. Nếu bạn cho rằng công việc hoặc công cụ của bạn sẽ bị ảnh hưởng bởi thay đổi này, vui lòng báo cho chúng tôi tại [[mw:Talk:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|trang thảo luận]].

{{Int:Feedback-thanks-title}}
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 20:03, ngày 6 tháng 12 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:CKoerner (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

== Invitation from Wiki Loves Love 2019 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:please-translate}}

[[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|right|frameless]]

Love is an important subject for humanity and it is expressed in different cultures and regions in different ways across the world through different gestures, ceremonies, festivals and to document expression of this rich and beautiful emotion, we need your help so we can share and spread the depth of cultures that each region has, the best of how people of that region, celebrate love. 

[[:c:Commons:Wiki Loves Love|Wiki Loves Love (WLL)]] is an international photography competition of Wikimedia Commons with the subject love testimonials happening in the month of February.

The primary goal of the competition is to document love testimonials through human cultural diversity such as monuments, ceremonies, snapshot of tender gesture, and miscellaneous objects used as symbol of love; to illustrate articles in the worldwide free encyclopedia Wikipedia, and other Wikimedia Foundation (WMF) projects. 

The theme of 2019 iteration is '''''Celebrations, Festivals, Ceremonies and rituals of love.'''''

Sign up your affiliate or individually at [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019/Participants|Participants]] page.

To know more about the contest, check out our [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019|Commons Page]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/FAQ|FAQs]]

There are several prizes to grab. Hope to see you spreading love this February with Wiki Loves Love!

Kind regards,

[[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/International Team|Wiki Loves Love Team]]

Imagine... the sum of all love!
&lt;/div&gt;
--[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 10:13, ngày 27 tháng 12 năm 2018 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Tiven2240@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

== FileExporter beta feature ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 
[[File:Logo for the beta feature FileExporter.svg|thumb|Coming soon: the beta feature [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]]]
A new beta feature will soon be released on all wikis: The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]. It allows exports of files from a local wiki to Wikimedia Commons, including their file history and page history. Which files can be exported is defined by each wiki's community: '''Please check your wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration file documentation|configuration file]]''' if you want to use this feature.

The FileExporter has already been a beta feature on [https://www.mediawiki.org mediawiki.org], [https://meta.wikimedia.org meta.wikimedia], deWP, faWP, arWP, koWP and on [https://wikisource.org wikisource.org]. After some functionality was added, it's now becoming a beta feature on all wikis. Deployment is planned for January 16. More information can be found [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|on the project page]]. 

As always, feedback is highly appreciated. If you want to test the FileExporter, please activate it in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|user preferences]]. The best place for feedback is the [[mw:Help_talk:Extension:FileImporter|central talk page]]. Thank you from Wikimedia Deutschland's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes project]].
&lt;/div&gt; [[User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 09:41, ngày 14 tháng 1 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=18782700 --&gt;

== No editing for 30 minutes on 17 January ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will '''not be able to edit''' the wikis for up to 30 minutes on '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190117T07 17 January 07:00 UTC]'''. This is because of a database problem that has to be fixed immediately. You can still read the wikis. Some wikis are not affected. They don't get this message. You can see which wikis are '''not''' affected [[:m:User:Johan (WMF)/201901ReadOnlyPage|on this page]]. Most wikis are affected. The time you can not edit might be shorter than 30 minutes. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;
18:55, ngày 16 tháng 1 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/201901ReadOnly/Targets8&amp;oldid=18789240 --&gt;

== Talk to us about talking ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl.svg|alt=&quot;￼icon depicting two speech Bubbles&quot;|frameless|right|120px]]
The Wikimedia Foundation is planning a [[mw:Talk pages consultation 2019|global consultation about communication]]. The goal is to bring Wikimedians and wiki-minded people together to improve tools for communication.

We want all contributors to be able to talk to each other on the wikis, whatever their experience, their skills or their devices.

We are looking for input from as many different parts of the Wikimedia community as possible. It will come from multiple projects, in multiple languages, and with multiple perspectives.

We are currently planning the consultation. We need your help.

'''We need volunteers to help talk to their communities or user groups.'''

You can help by hosting a discussion at your wiki. Here's what to do:  
# First, [[mw:Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up|sign up your group here.]]  
# Next, create a page (or a section on a Village pump, or an e-mail thread – whatever is natural for your group) to collect information from other people in your group.  This is not a vote or decision-making discussion: we are just collecting feedback.  
# Then ask people what they think about communication processes.  We want to hear stories and other information about how people communicate with each other on and off wiki.  Please consider asking these five questions:
## When you want to discuss a topic with your community, what tools work for you, and what problems block you?
## What about talk pages works for newcomers, and what blocks them?
## What do others struggle with in your community about talk pages?
## What do you wish you could do on talk pages, but can't due to the technical limitations?
## What are the important aspects of a &quot;wiki discussion&quot;?
# Finally, please go to [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019 on Mediawiki.org]] and report what you learned from your group.  Please include links if the discussion is available to the public.

'''You can also help build the list of the many different ways people talk to each other.'''

Not all groups active on wikis or around wikis use the same way to discuss things: it can happen on wiki, on social networks, through external tools... Tell us [[mw:Talk pages consultation 2019/Tools in use|how your group communicates]].

You can read more about [[mw:Talk pages consultation 2019|the overall process]] on mediawiki.org. If you have questions or ideas, you can [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|leave feedback about the consultation process]] in the language you prefer.

Thank you! We're looking forward to talking with you.
&lt;/div&gt; [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] 15:01, ngày 21 tháng 2 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

== Read-only mode for up to 30 minutes on 11 April ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Bạn sẽ '''không thể sửa đổi''' phần lớn các wiki của Wikimedia trong khoảng tối đa là 30 phút vào '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190411T05 11 tháng 4 lúc 05:00 UTC]''' vì sự cố về máy móc. Bạn vẫn có thể đọc các wiki. Bạn [[phab:T220080|có thể xem những wiki bị ảnh hưởng]]. Thời gian không được sửa đổi có thể ngắn hơn 30 phút. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 10:56, ngày 8 tháng 4 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18979889 --&gt;

== Wikimedia Foundation Medium-Term Plan feedback request ==

{{int:please-translate}}

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The Wikimedia Foundation has published a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|Medium-Term Plan proposal]] covering the next 3–5 years. We want your feedback! Please leave all comments and questions, in any language, on [[m:Talk:Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|the talk page]], by April 20. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[m:User talk:Quiddity (WMF)|talk]]) 17:35, ngày 12 tháng 4 năm 2019 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18998727 --&gt;

== Editing News #1—July 2019 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''[[m:VisualEditor/Newsletter/2019/July|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]]
&lt;big&gt;'''Did you know?'''&lt;/big&gt;
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

Did you know that you can use the visual editor on a mobile device?

Every article has a pencil icon at the top.  Tap on the pencil icon [[File:OOjs UI icon edit-ltr.svg|frameless|16x16px]] to start editing.  

'''&lt;big&gt;Edit Cards&lt;/big&gt;'''

[[File:EditCards-v.20.png|alt=Toolbar with menu opened|center|frameless|250px]]

This is what the new '''Edit Cards for editing links''' in the mobile visual editor look like. You can try the prototype here: '''[[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 Try Edit Cards]].'''
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Welcome back to the [[mw:Editing|Editing]] newsletter.

Since [[m:VisualEditor/Newsletter/2018/October|the last newsletter]], the team has released two new features for the [[mw:VisualEditor on mobile|mobile visual editor]] and has started developing three more.  All of this work is part of the team's goal to [[m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2018-2019/Audiences#Outcome 3: Mobile Contribution|make editing on mobile web simpler]].  

Before talking about the team's recent releases, we have a question for you:  

&lt;strong&gt;Are you willing to try a new way to add and change links?&lt;/strong&gt;

If you are interested, we would value your input!  You can try this new link tool in the mobile visual editor on a separate wiki. 

&lt;em&gt;Follow these instructions and share your experience:&lt;/em&gt;

&lt;strong&gt;[[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 Try Edit Cards]].&lt;/strong&gt;

=== Recent releases ===
The mobile visual editor is a simpler editing tool, for smartphones and tablets using the [[mw:Reading/Web/Mobile#About|mobile site]].  The Editing team recently launched two new features to improve the mobile visual editor: 

# [[mw:VisualEditor on mobile/Section editing|Section editing]]
#* The purpose is to help contributors focus on their edits.
#* The team studied this with an A/B test.  [[mw:VisualEditor on mobile/Section editing#16 June 2019|This test showed]] that contributors who could use section editing were '''1% more likely to publish''' the edits they started than people with only full-page editing.
# [[mw:VisualEditor on mobile#March 1, 2019|Loading overlay]]
#* The purpose is to smooth the transition between reading and editing.

Section editing and the new loading overlay are '''now available to everyone''' using the mobile visual editor.

=== New and active projects ===
This is a list of our most active projects. [[mw:Help:Watching pages|Watch]] these pages to learn about project updates and to share your input on new designs, prototypes and research findings.

*[[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Edit cards]]: This is a clearer way to add and edit links, citations, images, templates, etc. in articles.  You can try this feature now.  &lt;em&gt;Go here to see how:&lt;/em&gt; [[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 &lt;em&gt;Try Edit Cards&lt;/em&gt;]].
*[[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh|Mobile toolbar refresh]]: This project will learn if contributors are more successful when the editing tools are easier to recognize.
*[[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default|Mobile visual editor availability]]: This A/B test asks:  ''Are newer contributors more successful if they use the mobile visual editor?''  We are collaborating with [[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default#26 June 2019 %E2%80%93 Participating wikis and test start date|20 Wikipedias]] to answer this question.
*[[mw:VisualEditor on mobile/Usability improvements|Usability improvements]]: This project will make the mobile visual editor easier to use.  The goal is to let contributors stay focused on editing and to feel more confident in the editing tools.

=== Looking ahead ===

* '''Wikimania:'''  Several members of the Editing Team will be attending [[wmania:|Wikimania]] in August 2019.  They will lead a session about mobile editing in the [[wmania:2019:Community Growth/Visual editing on mobile: An accessible editor for all|Community Growth space]].  Talk to the team about how editing can be improved.
* '''Talk Pages:'''  In the coming months, the Editing Team will begin [[mw:Talk pages consultation 2019|improving talk pages]] and communication on the wikis.

=== Learning more ===
The [[mw:VisualEditor on mobile|VisualEditor on mobile]] is a good place to learn more about the projects we are working on. The team wants to talk with you about anything related to editing. If you have something to say or ask, please leave a message at [[mw:Talk:VisualEditor on mobile|Talk:VisualEditor on mobile]].

[[user:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:user_talk:PPelberg (WMF)|talk]]) &amp; [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:user_talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 
&lt;/div&gt; 18:32, ngày 23 tháng 7 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=19175117 --&gt;

== Update on the consultation about office actions ==

Hello all, 

Last month, the Wikimedia Foundation's Trust &amp; Safety team [[:en:Wikipedia:Village_pump_(policy)/Archive_152#Announcement_of_forthcoming_temporary_and_partial_ban_tool_consultation|announced]] a future consultation about partial and/or temporary [[m:Special:MyLanguage/office actions|office actions]]. We want to let you know that the '''draft version''' of this consultation has now been [[:m:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|posted on Meta]]. 

This is a '''draft'''. It is not intended to be the consultation itself, which will be posted on Meta likely in early September. Please do not treat this draft as a consultation. Instead, we ask your assistance in forming the final language for the consultation.

For that end, we would like your input over the next couple of weeks about what questions the consultation should ask about partial and temporary Foundation office action bans and how it should be formatted. '''[[:m:Talk:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|Please post it on the draft talk page]]'''. Our goal is to provide space for the community to discuss all the aspects of these office actions that need to be discussed, and we want to ensure with your feedback that the consultation is presented in the best way to encourage frank and constructive conversation.

Please visit [[:m:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|the consultation draft on Meta-wiki]] and leave your comments on the draft’s talk page about what the consultation should look like and what questions it should ask. 

Thank you for your input! -- The [[m:Special:MyLanguage/Trust and Safety|Trust &amp; Safety team]] 08:03, ngày 16 tháng 8 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=19175143 --&gt;

== New tools and IP masking ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hey everyone,

The Wikimedia Foundation wants to work on two things that affect how we patrol changes and handle vandalism and harassment. We want to make the tools that are used to handle bad edits better. We also want to get better privacy for unregistered users so their IP addresses are no longer shown to everyone in the world. We would not hide IP addresses until we have better tools for patrolling.

We have an idea of what tools ''could'' be working better and how a more limited access to IP addresses would change things, but we need to hear from more wikis. You can read more about the project [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|on Meta]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|post comments and feedback]]. Now is when we need to hear from you to be able to give you better tools to handle vandalism, spam and harassment.

You can post in your language if you can't write in English.
[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 14:18, ngày 21 tháng 8 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tools_and_IP_message/Distribution&amp;oldid=19315232 --&gt;

== The consultation on partial and temporary Foundation bans just started ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Hello, 

In a [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|recent statement]], the Wikimedia Foundation Board of Trustees [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|requested that staff hold a consultation]] to &quot;re-evaluat[e] or add community input to the two new office action policy tools (temporary and partial Foundation bans)&quot;.

Accordingly, the Foundation's Trust &amp; Safety team invites all Wikimedians [[:m:Office actions/Community consultation on partial and temporary office actions/09 2019|to join this consultation and give their feedback]] from 30 September to 30 October. 

How can you help?

* Suggest how partial and temporary Foundation bans should be used, if they should (eg: On all projects, or only on a subset);

* Give ideas about how partial and temporary Foundation bans should ideally implemented, if they should be; and/or

* Propose changes to the existing Office Actions policy on partial and temporary bans.

We offer our thanks in advance for your contributions, and we hope to get as much input as possible from community members during this consultation!

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;-- [[user:Kbrown (WMF)|Kbrown (WMF)]] 17:13, ngày 30 tháng 9 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=19302497 --&gt;

== Feedback wanted on Desktop Improvements project ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Nhóm Readers Web tại Quỹ Wikimedia sẽ chú trọng vào việc [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|cải thiện giao diện máy tính để bàn]] trong thời gian vài năm, nhằm mục đích tăng khả năng sử dụng mà không xóa chức năng nào. Các nỗ lực của người tình nguyện gây cảm hứng cho chúng tôi nhưng cho đến nay chỉ có thể tạo ra các tiện ích và kịch bản địa phương, bản đề nghị, và giao diện (''skin'') tùy chỉnh. Chúng tôi muốn bắt đầu quá trình mang một số thay đổi nào vào trải nghiệm mặc định tại tất cả các dự án Wikimedia. 

Chúng tôi hiện tại đang nghiên cứu cho dự án này và kêu gọi các ý kiến cải thiện và phản hồi về các đề nghị và mô hình hiện tại. Cho đến này, chúng tôi đã phỏng vấn thành viên cộng đồng tại Wikimania. Chúng tôi đã biên soạn danh sách các nỗ lực của tình nguyện và Quỹ Wikimedia về điều này. Chúng tôi đang tìm cách thực hiện các thay đổi được gợi ý.  

Chúng tôi mời các bạn phản hồi ý kiến về các điều sau:

* Nhận ra các điểm trọng tâm cho dự án mà chúng tôi chưa nghĩ đến.
* Mở rộng danh sách tiện ích và kịch bản người dùng có liên quan đến cải thiện giao diện trên máy tính để bàn. Nếu bạn biết đến tiện ích hoặc kịch bản nào có ích, xin cho chúng tôi biết.
* Phản hồi về các đề nghị và mô hình chúng tôi đã biên soạn cho đến nay.

Chúng tôi cũng muốn biên soạn danh sách các wiki muốn thử nghiệm các thay đổi của dự án này. Lúc khi chúng tôi sẵn sàng bắt đầu xây dựng, các wiki này sẽ có quyền truy cập các thay đổi trước các wiki kia. 

Khi nào gửi phản hồi, xin hãy nhớ các mục đích của dự án:

* Làm cho người đọc dễ tập trung sự chú ý vào nội dung
* Cho phép truy cập các tác vụ hằng ngày một cách tiện hơn (ví dụ tìm kiếm, thay đổi ngôn ngữ, sửa đổi)
* Sắp xếp mọi tính năng vào nơi hợp lý có ích
* Thống nhất giao diện với các nền tảng khác – Web di động và ứng dụng di động
* Loại trừ lộn xộn
* Sửa soạn mai mốt phát triển

Cũng như các ràng buộc sau:

* Không nghịch ngợm với nội dung: chúng tôi sẽ không lo lắng về các bản mẫu định kiểu hoặc cấu trúc nội dung trang
* Không loại trừ chức năng nào: các chức năng có thể di chuyển, nhưng tất cả các mục chuyển hướng và chức năng mặc định sẽ còn lại
* Không thay đổi bố cục quá mức: chúng tôi có phương pháp tiến hóa đối với các thay đổi và muốn những người đọc và sửa đổi tiếp tục cảm thấy quen thuộc với trang

Xin hãy gửi ý kiến nào đó (trong ngôn ngữ nào đó) tại [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements]] 

Sau khi vòng phản hồi này, chúng tôi định xây dựng mô hình các thay đổi gợi ý dựa trên các ý kiến phản hồi chúng tôi nhận được. Chúng tôi sẽ liên lạc với các bạn lần nữa sau đây để yêu cầu phản hồi về mô hình này.

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[mw:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[mw:User talk:Quiddity (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 07:14, ngày 16 tháng 10 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_1&amp;oldid=19462889 --&gt;

== Editing News #2 – Mobile editing and talk pages ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:VisualEditor/Newsletter/2019/October|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

Inside this newsletter, the [[mw:Editing|Editing team]] talks about their work on the [[mw:Mobile visual editor|mobile visual editor]], on [[mw:Talk pages project|the new talk pages project]], and at [[wikimania:|Wikimania 2019]].

=== Help ===
&lt;strong&gt;What talk page interactions do you remember?&lt;/strong&gt; Is it a story about how someone helped you to learn something new? Is it a story about how someone helped you get involved in a group? Something else?  Whatever your story is, we want to hear it!  

Please tell us a story about how you used a talk page.  &lt;mark&gt;Please share a link to a memorable discussion, or describe it on the &lt;strong&gt;[[mw:Topic:V8d91yh8gcg404dj|talk page for this project]]&lt;/strong&gt;.&lt;/mark&gt;  The team wants your examples.  These examples will help everyone develop a shared understanding of what this project should support and encourage.

=== Talk pages project ===
The [[mw:Talk pages consultation 2019|Talk Pages Consultation]] was a global consultation to define better tools for wiki communication. From February through June 2019, more than 500 volunteers on 20 wikis, across 15 languages and multiple projects, came together with members of the Foundation to create a product direction for a set of discussion tools.  The [[mw:Talk pages consultation 2019/Phase 2 report|Phase 2 Report]] of the Talk Page Consultation was published in August. It summarizes the product direction the team has started to work on, which you can read more about here: [[mw:Talk pages project|Talk Page Project project page]]. 

The team needs and wants your help at this early stage.  They are starting to develop the first idea. Please add your name to the [[mw:Talk pages project#Getting involved|&lt;strong&gt;&quot;Getting involved&quot;&lt;/strong&gt;]] section of the project page, if you would like to hear about opportunities to participate.

=== Mobile visual editor ===
The Editing team is trying to make it simpler to edit on mobile devices.  The team is changing the [[mw:VisualEditor on mobile|visual editor on mobile]]. If you have something to say about editing on a mobile device, please leave a message at [[mw:Talk:VisualEditor on mobile|Talk:VisualEditor on mobile]].

==== [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Edit Cards]] ====
[[File:Edit Cards-before-v3-comparison.png|thumb|486x486px|What happens when you click on a link.  The new Edit Card is bigger and has more options for editing links.]]

* On 3 September, the Editing team released [[:File:Edit Cards comparison v2 and v3.png|version 3 of Edit Cards]]. Anyone could use the new version in the mobile visual editor.
* There is an [[:File:Edit Cards comparison v2 and v3.png|updated design]] on the Edit Card for adding and modifying links.  There is also a new, [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards#2 September 2019 - v3 deployment timing|combined workflow for editing a link's display text and target]].
* Feedback: You can try the new Edit Cards by opening the mobile visual editor on a smartphone. Please post your feedback on the [[:mw:Topic:V5rg0cqmikpubmjj|Edit cards talk page]].

==== [[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh|Toolbar]] ====
[[File:Toolbar-comparison-v1.png|thumb|486px|The editing toolbar is changing in the mobile visual editor.  The old system had two different toolbars.  Now, all the buttons are together.  [[mw:Topic:V79x6zm8n6i4nb56|Tell the team what you think about the new toolbar]].]]

* In September, the Editing team updated the mobile visual editor's editing toolbar.  Anyone could see these changes in the mobile visual editor.
** &lt;em&gt;One toolbar:&lt;/em&gt; All of the editing tools are located in one toolbar.  Previously, the toolbar changed when you clicked on different things.
**&lt;em&gt;New navigation:&lt;/em&gt; The buttons for moving forward and backward in the edit flow have changed.
**&lt;em&gt;Seamless switching:&lt;/em&gt; an [[phab:T228159|improved workflow]] for switching between the visual and wikitext modes.
* Feedback: You can try the refreshed toolbar by opening the mobile VisualEditor on a smartphone. Please post your feedback on the [[mw:Topic:V79x6zm8n6i4nb56|Toolbar feedback talk page]].

=== Wikimania ===
The Editing Team attended [[wmania:2019:Program|Wikimania 2019]] in Sweden.  They led a session on [[wmania:2019:Community Growth/Visual editing on mobile: An accessible editor for all|the mobile visual editor]] and a session on [[wmania:2019:Community Growth/After Flow: A new direction for improving talk pages|the new talk pages project]].  They tested [[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh#v1 prototype|two]] new [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards#v3 prototype|features]] in the mobile visual editor with contributors.  You can read more about what the team did and learned in [[mw:VisualEditor on mobile#Wikimania Stockholm: Overview|the team's report on Wikimania 2019]].

=== Looking ahead ===

* &lt;strong&gt;Talk Pages Project:&lt;/strong&gt; The team is thinking about the first set of proposed changes.  The team will be working with a few communities to pilot those changes. The best way to stay informed is by adding your username to the list on the project page: [[mw:Talk pages project#Getting involved|&lt;strong&gt;Getting involved&lt;/strong&gt;]].
* &lt;strong&gt;Testing the mobile visual editor as the default:&lt;/strong&gt;  The Editing team plans to post results before the end of the calendar year. The best way to stay informed is by adding the project page to your watchlist: [[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default|&lt;strong&gt;VisualEditor as mobile default project page&lt;/strong&gt;]].
* &lt;strong&gt;Measuring the impact of Edit Cards:&lt;/strong&gt;  This study asks whether the project helped editors add links and citations.  The Editing team hopes to share results in November.  The best way to stay informed is by adding the project page to your watchlist: [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|&lt;strong&gt;Edit Cards project page&lt;/strong&gt;]].

– [[User:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:User talk:PPelberg (WMF)|talk]]) &amp; [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 11:13, ngày 29 tháng 10 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/VE_201910/6&amp;oldid=19500852 --&gt;

== Community Wishlist 2020 ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|right|48px]]
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|2020 Community Wishlist Survey]]''' is now open! This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''November 11, 2019''', or comment on other proposals to help make them better.

'''This year, we’re exclusively focusing on smaller projects (i.e., Wikibooks, Wiktionary, Wikiquote, Wikisource, Wikiversity, Wikispecies, Wikivoyage, and Wikinews).''' We want to help these projects and provide meaningful improvements to diverse communities. If you’re a member of any of these projects, please participate in the survey! To submit proposals, see the guidelines on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020#Guidelines|survey page]]. You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals!
&lt;/div&gt;
[[:m:user:IFried (WMF)|IFried (WMF)]] 19:30, ngày 4 tháng 11 năm 2019 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=19523495 --&gt;

== Wiki Loves Folklore ==

[[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|100px|right|frameless]]
'''Hello Folks,'''

Wiki Loves Love is back again in 2020 iteration as '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]]''' from 1 February, 2020 - 29 February, 2020. Join us to celebrate the local cultural heritage of your region with the theme of folklore in the international photography contest at [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wllove Wikimedia Commons]. Images, videos and audios representing different forms of folk cultures and new forms of heritage that haven’t otherwise been documented so far are welcome submissions in Wiki Loves Folklore. Learn more about the contest at [[m:Wiki Loves Folklore|Meta-Wiki]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Commons]].

'''Kind regards,'''&lt;br/&gt;
[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore/International Team|'''Wiki Loves Folklore International Team''']]&lt;br/&gt;
&lt;small&gt;&amp;mdash;&amp;nbsp;[[User:Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Tulsi Bhagat'''&lt;/font&gt;]] &lt;small&gt;([[Special:Contributions/Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;contribs&lt;/font&gt;]] &amp;#124; [[User talk:Tulsi Bhagat|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;talk&lt;/font&gt;]])&lt;/small&gt;&lt;br/&gt;
sent using [[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 06:15, ngày 18 tháng 1 năm 2020 (UTC)&lt;/small&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Tulsi Bhagat@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&amp;oldid=19716850 --&gt;

== Movement Learning and Leadership Development Project ==

Hello

The Wikimedia Foundation’s Community Development team is seeking to learn more about the way volunteers learn and develop into the many different roles that exist in the movement. Our goal is to build a movement informed framework that provides shared clarity and outlines accessible pathways on how to grow and develop skills within the movement. To this end, we are looking to speak with you, our community to learn about your journey as a Wikimedia volunteer. Whether you joined yesterday or have been here from the very start, we want to hear about the many ways volunteers join and contribute to our movement.

To learn more about the project, [[:m:special:MyLanguage/Movement Learning and Leadership Development Project|please visit the Meta page]]. If you are interested in participating in the project, please complete [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSegM07N1FK_s0VUECM61AlWOthwdn5zQOlVsa2vaKcx13BwZg/viewform?usp=sf_link this simple Google form]. Although we may not be able to speak to everyone who expresses interest, we encourage you to complete this short form if you are interested in participating!

-- [[user:LMiranda (WMF)|LMiranda (WMF)]] ([[user talk:LMiranda (WMF)|talk]]) 19:00, ngày 22 tháng 1 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=19738989 --&gt;

== Additional interface for edit conflicts on talk pages ==

''Sorry, for writing this text in English. If you could help to translate it, it would be appreciated.'' 

You might know the new interface for edit conflicts (currently a beta feature). Now, Wikimedia Germany is designing an additional interface to solve edit conflicts on talk pages. This interface is shown to you when you write on a discussion page and another person writes a discussion post in the same line and saves it before you do. With this additional editing conflict interface you can adjust the order of the comments and edit your comment.  We are inviting everyone to have a look at [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|the planned feature]]. Let us know what you think on our [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|central feedback page]]! -- For the Technical Wishes Team: [[m:User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 14:15, ngày 26 tháng 2 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Max Klemm (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=19845780 --&gt;

== Editing news 2020 #1 – Discussion tools ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:VisualEditor/Newsletter/2020/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

[[File:TalkPages-Reply-v1.0.png|thumb|300px|alt=Screenshot showing what the Reply tool looks like|This early version of the Reply tool automatically signs and indents comments.]]

The [[mw:Editing|Editing team]] has been working on [[mw:Talk pages project|the talk pages project]].  The goal of the talk pages project is to help contributors communicate on wiki more easily.  This project is the result of the [[mw:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019]]. 

[[File:TalkPages-Reply-v2.0.png|thumb|300px|alt=Reply tool improved with edit tool buttons|In a future update, the team plans to test a tool for easily linking to another user's name, a rich-text editing option, and other tools.]]

The team is building a [[mw:Talk pages project/replying|new tool for replying]] to comments now.  This early version can sign and indent comments automatically.  &lt;strong&gt;Please [[mw:Talk pages project/replying/prototype testing#Reply%20version%201.0|test the new Reply tool]].&lt;/strong&gt;  

*On 31 March 2020, the new {{Int:discussiontools-replylink}} tool was offered as a [[mw:Beta Feature|Beta Feature]] editors at four Wikipedias:  [[w:ar:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Arabic]], [[w:nl:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Dutch]], [[w:fr:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|French]], and [[w:hu:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Hungarian]].  If your community also wants early access to the new tool, contact [[User:Whatamidoing (WMF)]].
*The team is planning some upcoming changes.  &lt;strong&gt;Please [[mw:Talk pages project/replying#Version%202.0|review the proposed design]] and share your thoughts on the talk page.&lt;/strong&gt;  The team will test features such as:
**an easy way to mention another editor (&quot;pinging&quot;), 
**a rich-text visual editing option, and 
**other features identified through user testing or recommended by editors.  

To hear more about Editing Team updates, please add your name to the [[mw:Talk pages project#Get involved|&lt;strong&gt;&quot;Get involved&quot;&lt;/strong&gt;]] section of the project page. You can also watch [[File:MediaWiki Vector skin blue star watchlist icon.svg|frameless|16px]] these pages: [[mw:Talk pages project|the main project page]], [[mw:Talk pages project/Updates|Updates]], [[mw:Talk pages project/replying|Replying]], and [[mw:Talk pages project/replying/prototype testing|User testing]].

– [[user:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:User talk:PPelberg (WMF)|talk]]) &amp; [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 19:28, ngày 8 tháng 4 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/sandbox3&amp;oldid=19967063 --&gt;

== Editing news 2020 #2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2020/June|Read this in another language]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

[[File:TalkPages-Reply-v2.0.png|alt=Mockup of the new reply feature, showing new editing tools|thumb|400x400px|The new features include a toolbar.  [[mw:Talk:Talk pages project/replying|What do you think should be in the toolbar?]]]]

This issue of the [[mw:Special:MyLanguage/Editing|Editing]] newsletter includes information the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Talk pages project]], an effort to help contributors communicate on wiki more easily.

* [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|&lt;strong&gt;Reply tool&lt;/strong&gt;]]: This is available as a Beta Feature at the four partner wikis (Arabic, Dutch, French, and Hungarian Wikipedias).  The Beta Feature is called &quot;{{int:discussiontools-preference-label}}&quot;.  The Beta Feature will get [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying#Version%202.0|new features]] soon.  The new features include writing comments in a new visual editing mode and pinging other users by typing &lt;code&gt;@&lt;/code&gt;. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying/prototype testing#Reply%20tool%20version%202.0|test the new features]] on the [[mw:Special:MyLanguage/Beta Cluster|Beta Cluster]] now.  Some other wikis will have a chance to try the Beta Feature in the coming months.
* [[mw:Special:MyLanguage/New requirements for user signatures|&lt;strong&gt;New requirements for user signatures&lt;/strong&gt;]]:  Soon, users will not be able to save invalid custom signatures in [[Special:Preferences]]. This will reduce signature spoofing, prevent page corruption, and make new talk page tools more reliable.  Most editors will not be affected.
* [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|&lt;strong&gt;New discussion tool&lt;/strong&gt;]]:  The Editing team is beginning work on a simpler process for starting new discussions.   You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion#Design|see the initial design on the project page]].
* [[m:Special:MyLanguage/Research:Usage of talk pages|&lt;strong&gt;Research on the use of talk pages&lt;/strong&gt;]]:  The Editing team worked with the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Research|Wikimedia research team]] to study how talk pages help editors improve articles.  We learned that new editors who use talk pages make more edits to the main namespace than new editors who don't use talk pages. 

– [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 20:36, ngày 17 tháng 6 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=20184676 --&gt;

== Feedback on movement names ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{int:please-translate}} if necessary. {{Int:Feedback-thanks-title}}

There are a lot of conversations happening about the future of our movement names. We hope that you are part of these discussions and that your community is represented.

Since 16 June, the Foundation Brand Team has been running a [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9G2dN7P0T7gPqpD survey] in 7 languages about [[m:Special:MyLanguage/Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project/Naming convention proposals|3 naming options]]. There are also community members sharing concerns about renaming in a [[m:Special:MyLanguage/Community open letter on renaming|Community Open Letter]]. 

Our goal in this call for feedback is to hear from across the community, so we encourage you to participate in the survey, the open letter, or both. The survey will go through 7 July in all timezones. Input from the survey and discussions will be analyzed and published on Meta-Wiki.

Thanks for thinking about the future of the movement, --[[:m:Talk:Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project|The Brand Project team]], 19:52, ngày 2 tháng 7 năm 2020 (UTC)

''Note: The survey is conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information on privacy and data-handling, see the [[foundation:Special:MyLanguage/Naming Convention Proposals Movement Feedback Survey Privacy Statement|survey privacy statement]].''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20238848 --&gt;

== Editing news 2020 #3 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

== Tin tức Soạn thảo 2020 #3 ==
&lt;em&gt;[[m:VisualEditor/Newsletter/2020/July|Đọc bản tin này bằng ngôn ngữ khác]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Danh sách nhận bản tin đa ngôn ngữ này]]&lt;/em&gt;

[[File:50M@2x.png|thumb|alt=Ngôi sao màu vàng với dải băng xanh, và dòng chữ 50m (50 triệu)|Hơn &lt;strong&gt;50 triệu sửa đổi&lt;/strong&gt; đã được thực hiện bằng trình soạn thảo trực quan trên máy tính để bàn.|400px]]

Vào tháng này bảy năm trước, [[mw:Editing team|nhóm Soạn thảo]] đã phát hành trình soạn thảo trực quan đến phần lớn biên tập viên Wikipedia.  Kể từ đó, các biên tập viên đã đạt được những mốc quan trọng sau:

* Hơn &lt;strong&gt;50 triệu sửa đổi&lt;/strong&gt; đã được thực hiện bằng trình soạn thảo trực quan trên máy tính để bàn.
* Hơn &lt;strong&gt;2 triệu bài viết mới&lt;/strong&gt; được tạo ra bằng trình soạn thảo trực quan. Hơn 600.000 trong số này được tạo ra vào năm 2019.
* Trình soạn thảo trực quan &lt;strong&gt;ngày càng phổ biến&lt;/strong&gt;. Tỷ lệ số sửa đổi bằng trình soạn thảo trực quan tăng lên theo từng năm kể từ khi nó được giới thiệu.
* Vào năm 2019, &lt;strong&gt;35% số sửa đổi của những người mới tham gia&lt;/strong&gt; (biên tập viên đã đăng nhập vào có dưới 99 sửa đổi) là bằng trình soạn thảo trực quan. Số phần trăm này &lt;strong&gt;tăng lên từng năm&lt;/strong&gt;.
* Gần &lt;strong&gt;5 triệu sửa đổi trên trang di động&lt;/strong&gt; được thực hiện bằng trình soạn thảo trực quan. Phần lớn trong số này được thực hiện sau khi nhóm Soạn thảo bắt đầu cải tiến [[mw:Mobile visual editor|trình soạn thảo trực quan di động]] vào năm 2018.
* Vào ngày 17 tháng 11 năm 2019, [https://discuss-space.wmflabs.org/t/first-edit-made-to-wikipedia-from-outer-space/2254 &lt;strong&gt;sửa đổi đầu tiên từ ngoài vũ trụ&lt;/strong&gt;] đã được thực hiện bằng trình soạn thảo trực quan di động. 🚀 👩‍🚀
* Các biên tập viên đã thực hiện hơn &lt;strong&gt;7 triệu sửa đổi bằng trình soạn thảo mã wiki&lt;/strong&gt;, trong đó bao gồm &lt;strong&gt;600.000 bài viết mới&lt;/strong&gt;.  [[mw:2017 wikitext editor|Trình soạn thảo mã wiki 2017]] là chế độ mã wiki có sẵn trong Trình soạn thảo trực quan. Bạn có thể [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|kích hoạt nó trong Cài đặt của mình]].

[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|thảo luận]])

&lt;/div&gt; 12:56, ngày 9 tháng 7 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=20232673 --&gt;

== Announcing a new wiki project! Welcome, Abstract Wikipedia ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

=== Thông báo một dự án wiki mới! Chào mừng tới Wikipedia trừu tượng ===
Xin chào tất cả các bạn,

Tôi vinh dự được giới thiệu Wikipedia Trừu tượng, một dự án mới đã được Hội đồng quản trị Wikimedia Foundation nhất trí phê duyệt. Tóm tắt Wikipedia đề xuất một cách mới để tạo nội dung bách khoa toàn thư theo kiểu đa ngôn ngữ, cho phép nhiều người đóng góp và nhiều độc giả chia sẻ nhiều kiến thức hơn bằng nhiều ngôn ngữ hơn. Đó là một cách tiếp cận nhằm mục đích giúp hợp tác xuyên ngôn ngữ dễ dàng hơn trong các dự án của chúng ta, tăng tính bền vững của phong trào thông qua việc mở rộng quyền truy cập, cải thiện trải nghiệm người dùng cho tất cả các ngôn ngữ và đổi mới kiến thức miễn phí bằng cách kết nối một số điểm mạnh của phong trào của chúng ta để tạo ra một cái gì đó mới.

Đây là dự án mới đầu tiên của chúng tôi trong hơn bảy năm. Tóm tắt Wikipedia đã được đệ trình như một đề xuất dự án của Denny Vrandečić vào tháng 5 năm 2020&lt;ref&gt;[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]&lt;/ref&gt; sau nhiều năm chuẩn bị và nghiên cứu, dẫn đến một kế hoạch chi tiết và thảo luận sôi nổi trong cộng đồng Wikimedia . Chúng tôi biết rằng năng lượng và sự sáng tạo của cộng đồng thường chạy theo các rào cản ngôn ngữ và thông tin có sẵn trong một ngôn ngữ có thể không chuyển sang ngôn ngữ khác Wikipedias. Wikipedia Trừu tượng dự định sẽ có ngoại hình và cảm nhận như một Wikipedia, nhưng xây dựng trên các mô hình khái niệm mạnh mẽ, độc lập với ngôn ngữ của Wikidata, với mục tiêu cho phép các tình nguyện viên tạo và duy trì các bài viết Wikipedia trên thế giới Wikimedia đa ngôn ngữ của chúng ta.

Dự án sẽ cho phép các tình nguyện viên tập hợp các nguyên tắc cơ bản của một bài viết bằng cách sử dụng các từ và thực thể từ Wikidata. Do Wikidata sử dụng các mô hình khái niệm có nghĩa là phổ quát trên các ngôn ngữ, nên có thể sử dụng và mở rộng các khối kiến thức này để tạo mô hình cho các bài viết cũng có giá trị phổ quát. Sử dụng mã, các tình nguyện viên sẽ có thể dịch các bài viết trừu tượng này thành ngôn ngữ của họ. Nếu thành công, điều này cuối cùng có thể cho phép mọi người đọc về bất kỳ chủ đề nào trong Wikidata bằng ngôn ngữ của họ.

Như bạn có thể tưởng tượng, công việc này sẽ đòi hỏi rất nhiều sự phát triển phần mềm và rất nhiều sự hợp tác giữa các Wikimedian. Để thực hiện nỗ lực này, Denny sẽ tham gia Quỹ với tư cách là nhân viên vào tháng 7 và lãnh đạo sáng kiến này. Bạn có thể biết Denny là người tạo ra Wikidata, một thành viên cộng đồng lâu năm, cựu nhân viên tại Wikimedia Deutschland và là cựu Ủy viên tại Wikimedia Foundation&lt;ref&gt;[[m:User:Denny|User:Denny]]&lt;/ref&gt;. Chúng tôi rất vui mừng khi Denny sẽ mang các kỹ năng và chuyên môn của mình để làm việc trong dự án này cùng với các nhóm sản phẩm, công nghệ và các nhóm liên lạc cộng đồng.

Điều quan trọng là phải thừa nhận rằng đây là một dự án thử nghiệm và mỗi cộng đồng Wikipedia có nhu cầu khác nhau. Dự án này có thể tạo ra cho một số cộng đồng lợi thế lớn. Các cộng đồng khác có thể tham gia ít hơn. Mọi cộng đồng Wikipedia ngôn ngữ sẽ được tự do lựa chọn và kiểm duyệt xem họ sẽ sử dụng nội dung từ dự án này như thế nào.

Chúng tôi rất vui vì dự án wiki mới này có khả năng nâng cao công bằng kiến thức thông qua việc tăng khả năng tiếp cận kiến thức. Nó cũng mời chúng ta xem xét và tham gia với các câu hỏi quan trọng về cách thức và kiến thức được xây dựng bởi ai và bởi ai. Chúng tôi mong muốn được hợp tác với cộng đồng để suy nghĩ thông qua những câu hỏi quan trọng này.

Có nhiều việc phải làm khi chúng tôi bắt đầu thiết kế một kế hoạch cho Wikipedia trừu tượng với sự cộng tác chặt chẽ với các cộng đồng của chúng tôi. Tôi khuyến khích bạn tham gia bằng cách truy cập trang dự án và tham gia danh sách gửi thư mới&lt;ref&gt;[[mail:abstract-wikipedia|Abstract Wikipedia mailing list]]&lt;/ref&gt;. Chúng tôi nhận ra rằng Wikipedia trừu tượng là tham vọng, nhưng chúng tôi cũng nhận ra tiềm năng của nó. Chúng tôi mời tất cả các bạn tham gia cùng chúng tôi trên một con đường mới, chưa được khám phá.

Thân mến,

Katherine Maher (Executive Director, Wikimedia Foundation) 

&lt;references/&gt;
&lt;/div&gt; &lt;small&gt;Sent by [[:m:User:Elitre (WMF)]] 19:56, ngày 9 tháng 7 năm 2020 (UTC) - '''[[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/July 2020 announcement]]''' &lt;/small&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20265886 --&gt;

== Technical Wishes: FileExporter and FileImporter become default features on all Wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter and FileImporter]] will become a default features on all wikis until August 7, 2020. They are planned to help you to move files from your local wiki to Wikimedia Commons easier while keeping all original file information (Description, Source, Date, Author, View History) intact. Additionally, the move is documented in the files view history. 
How does it work? 

Step 1: If you are an auto-confirmed user, you will see a link &quot;Move file to Wikimedia Commons&quot; on the local file page. 

Step 2: When you click on this link, the FileImporter checks if the file can in fact be moved to Wikimedia Commons. These checks are performed based on the wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration_file_documentation|configuration file]] which is created and maintained by each local wiki community. 

Step 3: If the file is compatible with Wikimedia Commons, you will be taken to an import page, at which you can update or add information regarding the file, such as the description. You can also add the 'Now Commons' template to the file on the local wiki by clicking the corresponding check box in the import form. Admins can delete the file from the local wiki by enabling the corresponding checkbox. By clicking on the 'Import' button at the end of the page, the file is imported to Wikimedia Commons. 

If you want to know more about the [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter extension]] or the [[m:WMDE_Technical_Wishes|Technical Wishes Project]], follow the links. --For the Technical Wishes Team: &lt;/div&gt;[[User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 09:14, ngày 6 tháng 8 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Max Klemm (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=20343133 --&gt;

== Important: maintenance operation on September 1st ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|{{int:please-translate}}]]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data centre on '''Tuesday, September 1st 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, September 1st. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200901T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday September 2).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of September 1st, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' 
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt; 13:48, ngày 26 tháng 8 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20384955 --&gt;

==Lời mời tham gia vào cuộc đối thoại==
Chào mọi người. Chúng tôi rất vui được chia sẻ bản dự thảo Bộ Quy tắc Ứng xử Chung (Universal Code of Conduct, UCoC) mà Ban Quản trị của Wikimedia Foundation đã ủy nhiệm vào đầu năm nay, để bạn xem xét và phản hồi. Ủy ban Soạn thảo UCoC muốn tìm hiểu xem những phần nào của bản dự thảo sẽ gây ra khó khăn cho bạn hoặc công việc của bạn. Bản dự thảo này còn thiếu gì? Vui lòng tham gia vào cuộc đối thoại này và mời những người khác có thể quan tâm cùng tham gia. 

*https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/vi

--[[Thành viên:AMtavangu (WMF)|AMtavangu (WMF)]] ([[Thảo luận Thành viên:AMtavangu (WMF)|thảo luận]]) 07:21, ngày 10 tháng 9 năm 2020 (UTC)

== Wiki of functions naming contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Please-translate}}

{{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations.

There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 21:26, ngày 29 tháng 9 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_6&amp;oldid=20492312 --&gt;

== Wiki of functions naming contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Please-translate}}

{{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations.

There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 22:49, ngày 29 tháng 9 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_6&amp;oldid=20492312 --&gt;

== Call for feedback about Wikimedia Foundation Bylaws changes and Board candidate rubric ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}.

Today the Wikimedia Foundation Board of Trustees starts two calls for feedback. One is about changes to the Bylaws mainly to increase the Board size from 10 to 16 members. The other one is about a trustee candidate rubric to introduce new, more effective ways to evaluate new Board candidates. The Board welcomes your comments through 26 October. For more details, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/October 2020 - Call for feedback about Bylaws changes and Board candidate rubric|check the full announcement]]. 

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Qgil-WMF|Qgil-WMF]] ([[m:User talk:Qgil-WMF|talk]]) 17:09, ngày 7 tháng 10 năm 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Board2&amp;oldid=20519857 --&gt;

== Important: maintenance operation on October 27 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Đọc thông báo này bằng thứ tiếng khác]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ thử nghiệm việc chuyển đổi qua lại giữa trung tâm dữ liệu chính và trung tâm dữ liệu phụ.  Nó sẽ giúp Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia luôn duy trì được sự hoạt động cả sau tình huống thiên tai. Để đảm bảo mọi thứ vẫn hoạt động, phòng Công nghệ Wikimedia cần tiến hành một cuộc thử nghiệm đã chuẩn bị từ trước. Cuộc thử nghiệm này sẽ kiểm tra khả năng chuyển đổi một cách an toàn từ trung tâm dữ liệu này sang trung tâm dữ liệu khác. Cuộc thử nghiệm đòi hỏi nhiều nhóm phải luôn trong tư thế sẵn sàng để sửa chữa bất cứ vấn đề ngoài ý muốn xảy ra. 

Họ sẽ chuyển tất cả lượt truy cập trở lại trung tâm dữ liệu chính vào '''thứ Ba, ngày 27 tháng 10 năm 2020'''.

Tuy vậy, vì những hạn chế của [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi tác vụ sửa đổi đều bị ngưng khi việc chuyển đổi diễn ra.  Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi vẫn đang tìm cách để giảm thiểu tình huống như vậy trong tương lai. 

'''Bạn vẫn có thể đọc, nhưng không thể sửa đổi, toàn bộ các wiki trong một thời gian ngắn.'''

*Có thể bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào thứ Ba, ngày 27 tháng 10. Cuộc thử nghiệm sẽ bắt đầu vào lúc [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 14:00 UTC] (14:00 WET, 15:00 CET, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, và tại New Zealand là 03:00 NZDT ngày thứ Tư, 28 tháng 10).
*Nếu bạn thực hiện sửa đổi hoặc lưu trữ trong khoảng thời gian này, bạn sẽ nhận được thông báo lỗi.  Chúng tôi hy vọng không có sửa đổi nào sẽ bị mất trong thời điểm đó, nhưng chúng tôi không đảm bảo được.  Nếu bạn thấy thông báo lỗi, xin vui lòng chờ đến khi mọi thứ trở lại bình thường.  Sau đó bạn sẽ có thể lưu sửa đổi của mình.  Nhưng chúng tôi khuyên bạn nên lưu trữ một bản sao thay đổi của mình để đề phòng.

''Tác động khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu bạn tạo một bài viết được liên kết từ một nơi khác, liên kết đó sẽ mang màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số mã kịch bản tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
*Mã nguồn sẽ được đóng băng trong tuần ngày 26 tháng 10 năm 2020.  Những mã không cần thiết sẽ không được triển khai.

Dự án này có thể bị trì hoãn nếu cần thiết.  Bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2020_switch|đọc lịch trình thử nghiệm tại wikitech.wikimedia.org]]. Tất cả thay đổi sẽ được thông báo trong lịch trình.  Chúng tôi sẽ tiếp tục có thêm thông báo về quá trình này. Chúng tôi sẽ đăng thông báo tại băng rôn đầu trang tại mọi wiki 30 phút trước khi tiến hành. '''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; -- &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;  17:10, ngày 21 tháng 10 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20519839 --&gt;

== Wiki of functions naming contest - Round 2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}.
Reminder: Please help to choose the name for the new Wikimedia wiki project - the library of functions. The finalist vote starts today. The finalists for the name are: &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions&lt;/span&gt;. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|please learn more and vote now]]''' at Meta-wiki.
{{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]
&lt;/div&gt; 22:10, ngày 5 tháng 11 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20564572 --&gt;

== Update to ICU Unicode library ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Starting on November 16, we will migrate the servers running the MediaWiki application servers to a new release of the ICU Unicode library ([[w:International Components for Unicode]]) (from version 57 to 63).

This unblocks some future work on upgrading the servers to a new Operating System release and will also allow the use of improved internationalisation in the future (as wikis will then be able to use features introduced by the new ICU release such as new collation definitions, and allows us to use a more recent version of Unicode in MediaWiki).

This migration will cause some unavoidable temporary user-visible impact: The sorting of some category pages will be distorted – all pages which have been updated with the new software version will use the new sorting while untouched pages still use the old sorting.
As such, we need to run a maintenance script to update the sorting for old entries.

The distortions may last from a few hours (on medium-sized wikis), up to a day (on the largest wikis), and a few days on English Wikipedia. The start-time will depend upon when the migration script reaches each wiki.

[https://phabricator.wikimedia.org/T264991#6609917 This affects 149 wikis] (including eight out of the ten biggest Wikipedias). The detailed list and the task for the technical implementation is at [[phab:T264991|T264991]].

Thank you.
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt; &lt;span dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]&lt;/span&gt; 14:53, ngày 16 tháng 11 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=20669657 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Invitation|Community Wishlist Survey 2021]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]''' is now open!
This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''', or comment on other proposals to help make them better.
The communities will vote on the proposals between {{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} and {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}}.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors.
You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals!
&lt;/div&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]&lt;/span&gt;

18:11, ngày 20 tháng 11 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Other_TOP30&amp;oldid=20692843 --&gt;

== Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!''

As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article.

Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki.

This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond.

Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015.

If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks!

[[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 14:39, ngày 30 tháng 11 năm 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&amp;oldid=20728482 --&gt;

== 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello all,

The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools!

You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 10:55, ngày 7 tháng 12 năm 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20734978 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Community Wishlist Survey 2021]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
'''Chúng tôi mời tất cả người dùng đã đăng ký bỏ phiếu cho [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Cuộc Khảo sát Mong muốn Cộng đồng 2021]]. Bạn có thể bỏ phiếu từ bây giờ cho đến {{#time:j xg|2020-12-21|vi}} cho bao nhiêu mong muốn khác nhau như bạn muốn.'''

Trong cuộc Khảo sát này, mong muốn về các công cụ mới và cải tiến cho các biên tập viên có kinh nghiệm được thu thập. Sau khi bỏ phiếu, chúng tôi sẽ làm hết sức mình để cấp mong muốn của bạn. Chúng tôi sẽ bắt đầu với những cái phổ biến nhất.

Chúng tôi, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|nhóm Community Tech]], là một trong những nhóm của [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation| Wikimedia Foundation]]. Chúng tôi tạo và cải thiện các công cụ chỉnh sửa và kiểm duyệt wiki. Những gì chúng tôi làm việc được quyết định dựa trên kết quả khảo sát danh sách mong muốn của cộng đồng. Mỗi năm một lần, bạn có thể gửi lời chúc. Sau hai tuần, bạn có thể bỏ phiếu cho những người mà bạn quan tâm nhất. Tiếp theo, chúng tôi chọn mong muốn từ cuộc khảo sát để làm việc. Một số mong muốn có thể được cấp bởi các nhà phát triển tình nguyện hoặc các nhóm khác.

Chúng tôi đang chờ phiếu bầu của bạn. Cảm ơn bạn!
&lt;/div&gt;
[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]

15:58, ngày 11 tháng 12 năm 2020 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Other_TOP30&amp;oldid=20692843 --&gt;

== Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]]

''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

[[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning
process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. 

''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', 15:15, ngày 27 tháng 1 năm 2021 (UTC) 
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&amp;oldid=21014617 --&gt;

== Project Grant Open Call ==

This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.&lt;br&gt; This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.&lt;br&gt;

For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building.  We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:&lt;br&gt;

* Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal:
* [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application&lt;br&gt;
* General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants &lt;br&gt;
* [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]&lt;br&gt;

Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.&lt;br&gt;

We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!&lt;br&gt;

Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 08:00, ngày 28 tháng 1 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RSharma (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20808431 --&gt;

== Wikifunctions logo contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Hello}}. Vui lòng giúp chọn một ý tưởng thiết kế cho logo của wiki Wikifunctions mới. Bỏ phiếu bắt đầu từ hôm nay và sẽ mở trong 2 tuần. Nếu bạn muốn tham gia, thì hãy '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|vui lòng tìm hiểu thêm và bỏ phiếu ngay bây giờ]]''' tại Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 01:45, ngày 2 tháng 3 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21087740 --&gt;

== Universal Code of Conduct – 2021 consultations ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
=== Universal Code of Conduct Phase 2 ===

{{int:please-translate}}

The [[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''Universal Code of Conduct (UCoC)''']] provides a universal baseline of acceptable behavior for the entire Wikimedia movement and all its projects. The project is currently in Phase 2, outlining clear enforcement pathways. You can read more about the whole project on its [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''project page''']].

==== Drafting Committee: Call for applications ====

The Wikimedia Foundation is recruiting volunteers to join a committee to draft how to make the code enforceable. Volunteers on the committee will commit between 2 and 6 hours per week from late April through July and again in October and November. It is important that the committee be diverse and inclusive, and have a range of experiences, including both experienced users and newcomers, and those who have received or responded to, as well as those who have been falsely accused of harassment.

To apply and learn more about the process, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|Universal Code of Conduct/Drafting committee]].

==== 2021 community consultations: Notice and call for volunteers / translators ====

From 5 April – 5 May 2021 there will be conversations on many Wikimedia projects about how to enforce the UCoC. We are looking for volunteers to translate key material, as well as to help host consultations on their own languages or projects using suggested [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|key questions]]. If you are interested in volunteering for either of these roles, please [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|contact us]] in whatever language you are most comfortable.

To learn more about this work and other conversations taking place, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|Universal Code of Conduct/2021 consultations]].

-- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|talk]]) 21:53, ngày 5 tháng 4 năm 2021 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Without_Russian,_Polish_and_translated/2&amp;oldid=21302330 --&gt;

== Line numbering coming soon to all wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

[[File:Technical_Wishes_–_Line_numbering_-_2010_wikitext_editor.png|thumb|Example]]
From April 15, you can enable line numbering in some wikitext editors - for now in the template namespace, coming to more namespaces soon. This will make it easier to detect line breaks and to refer to a particular line in discussions. These numbers will be shown if you enable the syntax highlighting feature ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror extension]]), which is supported in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017]] wikitext editors. 

More information can be found on [[m:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|this project page]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:talk:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|on this talk page]].
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 15:09, ngày 12 tháng 4 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21329014 --&gt;

== Suggested Values ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

From April 29, it will be possible to suggest values for parameters in templates. Suggested values can be added to [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] and will then be shown as a drop-down list in [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|VisualEditor]]. This allows template users to quickly select an appropriate value. This way, it prevents potential errors and reduces the effort needed to fill the template with values. It will still be possible to fill in values other than the suggested ones.

More information, including the supported parameter types and how to create suggested values: [[mw:Help:TemplateData#suggestedvalues|[1]]] [[m:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters|[2]]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Suggested values for template parameters|on this talk page]].

&lt;/div&gt; [[m:User:Timur Vorkul (WMDE)|Timur Vorkul (WMDE)]] 14:09, ngày 22 tháng 4 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Timur Vorkul (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21361904 --&gt;

== Universal Code of Conduct News – Issue 1 ==

&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 1, June 2021'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC.

Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]].

You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;
* '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]])
* '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]])
* '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]])
* '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]])
* '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])&lt;/div&gt;
--[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 23:05, ngày 11 tháng 6 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SOyeyele (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&amp;oldid=21578291 --&gt;

== Wikimania 2021: Individual Program Submissions ==

[[File:Wikimania logo with text 2.svg|right|200px]]
Dear all,

Wikimania 2021 will be [[:wikimania:2021:Save the date and the Core Organizing Team|hosted virtually]] for the first time in the event's 15-year history. Since there is no in-person host, the event is being organized by a diverse group of Wikimedia volunteers that form the [[:wikimania:2021:Organizers|Core Organizing Team]] (COT) for Wikimania 2021.

'''Event Program''' - Individuals or a group of individuals can submit their session proposals to be a part of the program. There will be translation support for sessions provided in a number of languages. See more information [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines#Language Accessibility|here]].

Below are some links to guide you through;
* [[:wikimania:2021:Submissions|Program Submissions]]
* [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines|Session Submission Guidelines]]
* [[:wikimania:2021:FAQ|FAQ]]

Please note that the deadline for submission is 18th June 2021. 

'''Announcements'''- To keep up to date with the developments around Wikimania, the COT sends out weekly updates. You can view them in the Announcement section [[:wikimania:2021:Announcements|here]]. 

'''Office Hour''' - If you are left with questions, the COT will be hosting some office hours (in multiple languages), in multiple time-zones, to answer any programming questions that you might have.  Details can be found [[:wikimania:2021:Organizers#Office hours schedule|here.]]

Best regards,

[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 04:18, ngày 16 tháng 6 năm 2021 (UTC)

On behalf of Wikimania 2021 Core Organizing Team
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Bodhisattwa@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=21597568 --&gt;

== Editing news 2021 #2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2021/June|Đọc bản tin này bằng ngôn ngữ khác]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Danh sách nhận bản tin đa ngôn ngữ này]]&lt;/em&gt;

[[File:Reply Tool A-B test comment completion.png|alt=Tỷ lệ hoàn thành bình luận của cộng tác viên nhỏ tuổi trên tổng tất cả các Wikipedian tham gia|thumb|296x296px|Khi những người mới đến đã có công cụ Trả lời và cố gắng đăng trên một trang thảo luận, họ sẽ thành công hơn trong việc đăng bình luận. ([https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ Nguồn])]]

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Earlier this year, the Editing team ran a large study of [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply Tool]].  The main goal was to find out whether the Reply Tool helped [[mw:Talk pages project/Glossary|newer editors]] communicate on wiki.  The second goal was to see whether the comments that newer editors made using the tool needed to be reverted more frequently than comments newer editors made with the existing wikitext page editor.&lt;/span&gt;

Các kết quả chính là:

* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Newer editors who had automatic (&quot;default on&quot;) access to the Reply tool were [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ more likely] to post a comment on a talk page.&lt;/span&gt;
* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The comments that newer editors made with the Reply Tool were also [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ less likely] to be reverted than the comments that newer editors made with page editing.&lt;/span&gt;

Những kết quả này giúp nhóm Biên tập tự tin rằng công cụ này hữu ích.

&lt;strong&gt;Nhìn về phía trước&lt;/strong&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The team is planning to make the Reply tool available to everyone as an opt-out preference in the coming months.  This has already happened at the Arabic, Czech, and Hungarian Wikipedias.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The next step is to [[phab:T280599|resolve a technical challenge]]. Then, they will deploy the Reply tool first to the [[phab:T267379|Wikipedias that participated in the study]].  After that, they will deploy it, in stages, to the other Wikipedias and all WMF-hosted wikis.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You can turn on &quot;{{int:discussiontools-preference-label}}&quot; [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|in Beta Features]] now.  After you get the Reply tool, you can change your preferences at any time in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].&lt;/span&gt;

–[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|thảo luận]])
&lt;/div&gt; 14:14, ngày 24 tháng 6 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Elitre (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=21624491 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. &lt;!--

 They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. --&gt;

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 29 June 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST,  23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday 30 June).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of June 28.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 01:19, ngày 27 tháng 6 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21463754 --&gt;

== Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 1, 2021.

The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation.

English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months.

We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]:

* Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) 
* Are ready to find compromises. 
* Focus on inclusion and diversity. 
* Have knowledge of community consultations. 
* Have intercultural communication experience. 
* Have governance or organization experience in non-profits or communities. 
* Have experience negotiating with different parties. 

The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place.

Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org with questions.

&lt;/div&gt;

[[Thành viên:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[Thảo luận Thành viên:Xeno (WMF)|thảo luận]]) 00:12, ngày 3 tháng 8 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Xeno (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikibooks&amp;oldid=21828257 --&gt;

== The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Xin chào mọi người!

Hy vọng tất cả các bạn vẫn an toàn và khoẻ mạnh trong khoảng thời gian khó khăn này! Có một số tin mới về cuộc Khảo sát Ý kiến Cộng đồng 2022, và chúng tôi muốn biết nhận xét của bạn.

Tóm lược:

&lt;div style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
Cuộc [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Khảo sát Ý kiến Cộng đồng]] 2022 sẽ diễn ra vào tháng 1 năm sau. Chúng tôi cần thêm thời gian để giải quyết ý kiến của năm nay, và cũng để chuẩn bị một số thay đổi cho năm tới. Từ giờ đến khi đó, bạn có thể dùng [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|chỗ thử đặc dụng]] để soạn thảo trước ý tưởng cho cuộc Khảo sát 2022.
&lt;/div&gt;

=== Đề xuất và đáp ứng sẽ diễn ra trong cùng năm ===

Trước đây, nhóm [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Công nghệ Cộng đồng]] thường tổ chức cuộc Khảo sát Ý kiến Cộng đồng cho một năm vào tháng 11 của năm trước đó: ví dụ, cuộc [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Khảo sát năm 2021]] diễn ra vào tháng 11 năm 2020; vài năm trước, cách này rất hiệu quả. Khi đó, chúng tôi sẽ bắt đầu tiến hành nghiên cứu ngay sau khi có kết quả khảo sát.

Tuy nhiên, năm nay, giữa cuộc khảo sát và quá trình tiến hành có một khoảng thời gian trì hoãn. Trước tháng 7 năm 2021, chúng tôi vẫn đang trong quá trình đáp ứng nguyện vọng từ [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|cuộc Khảo sát 2020]].

Chúng tôi hy vọng là việc tổ chức cuộc Khảo sát 2022 vào năm 2022 thì sẽ dễ hiểu hơn, và cũng giúp chúng tôi có nhiều thời gian hơn để đáp ứng các nguyện vọng của năm 2021.

=== Khuyến khích những cộng đồng chưa tham gia ===

Chúng tôi muốn cuộc Khảo sát rộng mở hơn: nhiều bản dịch hơn, và khuyến khích những cộng đồng nhỏ hoạt động nhiều hơn. Những thay đổi này cũng cần có thời gian.

=== Một không gian mới để nói cho chúng tôi biết những điều cần ưu tiên và nguyện vọng chưa được đáp ứng ===

Đã gần một năm chúng ta chưa tổ chức cuộc Khảo sát nào rồi. Hãy nói cho chúng tôi biết những gì bạn nghĩ, ở cả [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|trang thảo luận]] và những buổi hội thảo Nói với Chúng tôi mỗi hai tháng! Hội thảo sẽ diễn ra vào hai khung giờ phù hợp với tất cả mọi người đến từ những múi giờ khác nhau trên thế giới.

Buổi hội thảo đầu tiên sẽ diễn ra vào lúc '''23:00, ngày 15 tháng 9 theo UTC'''. Những chi tiết về chương trình và loại hình sẽ sớm được cung cấp.

=== Động não và soạn thảo đề xuất trước giờ G ===

Nếu bạn đã có ý tưởng để đề xuất, hãy sử dụng [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|chỗ thử]] Khảo sát Ý kiến Cộng đồng mới để không quên mất trước ngày diễn ra khảo sát – tháng 1 năm 2022. Bạn cũng có thể quay lại và hoàn thiện ý tưởng bất cứ lúc nào, nhưng, nhớ nhé, sửa đổi trong chỗ thử không được tính là nguyện vọng đâu!

=== Phản hồi ===
* Chúng tôi nên làm gì để cải thiện các trang Khảo sát?
* Bạn muốn sử dụng [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|chỗ thử]] mới ra sao?
* Bạn có nghĩ quyết định thay đổi ngày diễn ra Khảo sát 2022 là sai lầm không, và nếu có, thì ở điểm nào?
* Điều gì sẽ thu hút nhiều người tham gia hơn vào cuộc Khảo sát năm 2022?

Hãy trả lời trên [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|trang thảo luận]] (bằng bất kỳ ngôn ngữ nào bạn muốn) hoặc ở các buổi hội thảo Nói với Chúng tôi.
&lt;/div&gt;

[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:23, ngày 7 tháng 9 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Kết quả của cuộc bầu cử Hội đồng Tín thác Quỹ Wikimedia ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
[[File:Wikimedia-logo black.svg|100px|center]]

Xin cảm ơn tất cả mọi người đã tham dự vào cuộc bầu cử Hội đồng năm 2021. Ủy ban Bầu cử đã kiểm tra các phiếu bầu trong cuộc bầu cử Hội đồng Tín thác Quỹ Wikimedia năm 2021, được tổ chức để chọn ra bốn ủy viên mới. Một số lượng kỷ lục 6.873 người đến từ 214 dự án có lá phiếu hợp lệ. Bốn ứng cử viên sau đạt được nhiều sự ủng hộ nhất:

# Rosie Stephenson-Goodknight
# Victoria Doronina
# Dariusz Jemielniak
# Lorenzo Losa

Tuy các ứng viên này được xếp hạng theo phiếu bầu của cộng đồng, họ vẫn chưa được Hội đồng Tín thác chỉ định. Họ vẫn cần phải vượt qua vòng kiểm tra hồ sơ lý lịch và phải đạt được các tiêu chuẩn do Pháp luật quy định. Hội đồng dự định sẽ chỉ định các ủy viên mới vào cuối tháng.

Xem [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/2021-09-07/2021_Election_Results|thông báo đầy đủ tại đây]].
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

-- [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 23:00, ngày 7 tháng 9 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Đọc thông báo này bằng thứ tiếng khác]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ thử nghiệm việc chuyển đổi qua lại giữa trung tâm dữ liệu chính và trung tâm dữ liệu phụ. Nó sẽ giúp Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia luôn duy trì được sự hoạt động cả sau tình huống thiên tai. Để đảm bảo mọi thứ vẫn hoạt động, phòng Công nghệ Wikimedia cần tiến hành một cuộc thử nghiệm đã chuẩn bị từ trước. Cuộc thử nghiệm này sẽ kiểm tra khả năng chuyển đổi một cách an toàn từ trung tâm dữ liệu này sang trung tâm dữ liệu khác. Cuộc thử nghiệm đòi hỏi nhiều nhóm phải luôn trong tư thế sẵn sàng để sửa chữa bất cứ vấn đề ngoài ý muốn xảy ra. 

Họ sẽ chuyển tất cả lượt truy cập trở lại trung tâm dữ liệu chính vào '''thứ Ba, ngày 14 tháng 9 năm 2021'''.

Tuy vậy, vì những hạn chế của [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi tác vụ sửa đổi đều bị ngưng khi việc chuyển đổi diễn ra. Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi vẫn đang tìm cách để giảm thiểu tình huống như vậy trong tương lai. 

'''Bạn vẫn có thể đọc, nhưng không thể sửa đổi, toàn bộ các wiki trong một thời gian ngắn.'''

*Có thể bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào thứ Ba, ngày 2021-09-14. Cuộc thử nghiệm sẽ bắt đầu vào lúc [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST,  23:00 JST, và tại New Zealand là 02:00 NZsT ngày thứ Tư, 2021-09-15).
*Nếu bạn thực hiện sửa đổi hoặc lưu trữ trong khoảng thời gian này, bạn sẽ nhận được thông báo lỗi. Chúng tôi hy vọng không có sửa đổi nào sẽ bị mất trong thời điểm đó, nhưng chúng tôi không đảm bảo được. Nếu bạn thấy thông báo lỗi, xin vui lòng chờ đến khi mọi thứ trở lại bình thường. Sau đó bạn sẽ có thể lưu sửa đổi của mình. Nhưng chúng tôi khuyên bạn nên lưu trữ một bản sao thay đổi của mình để đề phòng.

''Tác động khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu bạn tạo một bài viết được liên kết từ một nơi khác, liên kết đó sẽ mang màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số mã kịch bản tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
* Chúng tôi hy vọng việc triển khai mã sẽ diễn ra như bất kỳ tuần nào khác. &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.&lt;/span&gt;

Dự án này có thể bị trì hoãn nếu cần thiết.  Bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter|đọc lịch trình thử nghiệm tại wikitech.wikimedia.org]]. Tất cả thay đổi sẽ được thông báo trong lịch trình. Chúng tôi sẽ tiếp tục có thêm thông báo về quá trình này. Chúng tôi sẽ đăng thông báo tại băng rôn đầu trang tại mọi wiki 30 phút trước khi tiến hành. '''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 00:45, ngày 11 tháng 9 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Talk to the Community Tech ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]]

[[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Hello!

As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join'''].

'''Agenda'''

* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]]
* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022
* Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes
* Questions and answers

'''Format'''

The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English.

We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting.

'''Invitation link'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online]
* Meeting ID: 898 2861 5390
* One tap mobile
** +16465588656,,89828615390# US (New York)
** +16699006833,,89828615390# US (San Jose)
* [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location]

See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 03:03, ngày 11 tháng 9 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|{{int:otherlanguages}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''&lt;/div&gt;
Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open. In total, 70 Wikimedians from around the world are running for 7 seats in these elections.

'''Voting is open from October 12 to October 24, 2021.'''

The committee will consist of 15 members in total: The online communities vote for 7 members, 6 members will be selected by the Wikimedia affiliates through a parallel process, and 2 members will be appointed by the Wikimedia Foundation. The plan is to assemble the committee by November 1, 2021.

Learn about each candidate to inform your vote in the language that you prefer: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates&gt;

Learn about the Drafting Committee: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee&gt;

We are piloting a voting advice application for this election. Click yourself through the tool and you will see which candidate is closest to you! Check at &lt;https://mcdc-election-compass.toolforge.org/&gt;

Read the full announcement: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

'''Go vote at SecurePoll on:''' &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

Best,

Movement Strategy &amp; Governance Team, Wikimedia Foundation
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 16:35, ngày 13 tháng 10 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Xeno (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikibooks&amp;oldid=22184228 --&gt;

== Nói chuyện với Nhóm kỹ thuật Cộng đồng ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|100px|right]]
{{int:Hello}}

Chúng tôi, nhóm làm về [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Khảo sát Ước muốn Cộng đồng]], muốn mời bạn tham dự cuộc họp trực tuyến với chúng tôi. Cuộc họp sẽ diễn ra vào [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211027T1430 '''{{#time:j xg|2021-10-27}} ({{#time:l|2021-10-27}}), {{#time:H:i e|14:30|vi|1}}'''] trên Zoom, và sẽ kéo dài một giờ đồng hồ. [https://wikimedia.zoom.us/j/83847343544 '''Nhấn vào đây để tham dự'''].

'''Chương trình'''

* Trở thành Đại sứ Khảo sát Ước muốn Cộng đồng. Hãy giúp chúng tôi quảng bá nhóm Khảo sát tại cộng đồng của bạn.
* Cập nhật về các ước muốn [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|định hướng]] và [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|xem trước sửa đổi theo thời gian thực]]
* Hỏi đáp

'''Phương thức'''

Cuộc họp sẽ không được ghi hình hoặc phát sóng trực tiếp. Biên bản cuộc họp sẽ không nhắc đến tên thành viên cụ thể và sẽ được đăng tải trên Meta-Wiki. Bản thuyết trình (tất cả nội dung trong chương trình ngoại trừ phần hỏi đáp) sẽ bằng tiếng Anh.

Chúng tôi có thể trả lời các câu hỏi đặt ra bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Ba Lan, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Đức, và tiếng Ý. Nếu bạn muốn gửi trước câu hỏi, hãy đưa chúng vào [[m:Talk:Community Wishlist Survey|trang thảo luận Khảo sát Ước muốn Cộng đồng]] hoặc gửi đến sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (quản lý nhóm [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Kỹ thuật Cộng đồng]]) sẽ chủ trì cuộc họp này.

'''Liên kết đến thư mời'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/83847343544 Tham dự trực tuyến]
* Mã cuộc họp: &lt;span dir=ltr&gt;83847343544&lt;/span&gt;
* [https://wikimedia.zoom.us/u/kwDbq4box Gọi vào số điện thoại trong nước]
Chúng tôi rất mong được gặp bạn! [[Thành viên:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[Thảo luận Thành viên:SGrabarczuk (WMF)|thảo luận]]) 12:24, ngày 25 tháng 10 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Varia&amp;oldid=22238549 --&gt;

== Nói chuyện với Nhóm kỹ thuật Cộng đồng ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|100px|right]]
{{int:Hello}}

Chúng tôi, nhóm làm về [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Khảo sát Ước muốn Cộng đồng]], muốn mời bạn tham dự cuộc họp trực tuyến với chúng tôi. Cuộc họp sẽ diễn ra vào [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211130T1700 '''{{#time:j xg|2021-11-30}} ({{#time:l|2021-11-30}}), {{#time:H:i e|17:00|vi|1}}'''] trên Zoom, và sẽ kéo dài một giờ đồng hồ. [https://wikimedia.zoom.us/j/82035401393 '''Nhấn vào đây để tham dự'''].

'''Chương trình'''

* Changes to the Community Wishlist Survey 2022. Help us decide.
* Trở thành Đại sứ Khảo sát Ước muốn Cộng đồng. Hãy giúp chúng tôi quảng bá nhóm Khảo sát tại cộng đồng của bạn.
* Hỏi đáp

'''Phương thức'''

Cuộc họp sẽ không được ghi hình hoặc phát sóng trực tiếp. Biên bản cuộc họp sẽ không nhắc đến tên thành viên cụ thể và sẽ được đăng tải trên Meta-Wiki. Bản thuyết trình (tất cả nội dung trong chương trình ngoại trừ phần hỏi đáp) sẽ bằng tiếng Anh.

Chúng tôi có thể trả lời các câu hỏi đặt ra bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Ba Lan, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Đức, và tiếng Ý. Nếu bạn muốn gửi trước câu hỏi, hãy đưa chúng vào [[m:Talk:Community Wishlist Survey|trang thảo luận Khảo sát Ước muốn Cộng đồng]] hoặc gửi đến sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (quản lý nhóm [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Kỹ thuật Cộng đồng]]) sẽ chủ trì cuộc họp này.

'''Liên kết đến thư mời'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/82035401393 Tham dự trực tuyến]
* Mã cuộc họp: &lt;span dir=ltr&gt;82035401393&lt;/span&gt;
* [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Gọi vào số điện thoại trong nước]
Chúng tôi rất mong được gặp bạn! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|thảo luận]]) 00:16, ngày 27 tháng 11 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Other_TOP30/vi&amp;oldid=22381728 --&gt;

== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content /&gt;
:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022.

While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback:

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board?

* What involvement should candidates have during the election?

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions.

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?'''

Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org.

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday.

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[User talk:RamzyM (WMF)|talk]]) 04:48, ngày 27 tháng 12 năm 2021 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Khảo sát Mong muốn Cộng đồng 2022 ==

[[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]]
'''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Khảo sát Mong muốn Cộng đồng 2022]]''' hiện đang mở!

Khảo sát này là quá trình mà các cộng đồng quyết định những gì [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|nhóm Community Tech]] sẽ làm việc trong năm tới. Chúng tôi khuyến khích mọi người gửi đề xuất cho đến thời hạn trên '''23 tháng 1''', hoặc nhận xét về các đề xuất khác để giúp cải thiện chúng.

Các cộng đồng sẽ bỏ phiếu cho các đề xuất giữa 28 tháng 1 và 11 tháng 2.

Nhóm Công nghệ Cộng đồng tập trung vào các công cụ cho các biên tập viên Wikimedia giàu kinh nghiệm. Bạn có thể viết đề xuất bằng bất kỳ ngôn ngữ nào và chúng tôi sẽ dịch chúng cho bạn. Cảm ơn bạn, và chúng tôi mong được nhìn thấy đề xuất của bạn! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 20:16, ngày 10 tháng 1 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Other_TOP30/vi&amp;oldid=22381728 --&gt;

== Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The '''Call for Feedback: Board of Trustees elections''' is now open and will close on '''7 February 2022'''. 

With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions.

There are two confirmed questions that will be asked during this Call for Feedback:

# What is the best way to ensure more diverse representation among elected candidates?  ''The Board of Trustees noted the importance of selecting candidates who represent the full diversity of the Wikimedia movement. The current processes have favored volunteers from North America and Europe.''
# What are the expectations for the candidates during the election?  ''Board candidates have traditionally completed applications and answered community questions. How can an election provide appropriate insight into candidates while also appreciating candidates’ status as volunteers?''

There is one additional question that may be presented during the Call about selection processes. This question is still under discussion, but the Board wanted to give insight into the confirmed questions as soon as possible. Hopefully if an additional question is going to be asked, it will be ready during the first week of the Call for Feedback.

'''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]]'''

Best, 

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:12, ngày 11 tháng 1 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Movement Strategy and Governance News #5 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 5, January 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 7th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]])
*'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]])
*'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]])
*'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about the UCoC on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 07:14, ngày 14 tháng 1 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Nói chuyện với Nhóm kỹ thuật Cộng đồng ==

[[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]]
{{int:Hello}}

Chúng tôi, nhóm làm về [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Khảo sát Ước muốn Cộng đồng]], muốn mời bạn tham dự cuộc họp trực tuyến với chúng tôi. Cuộc họp sẽ diễn ra vào [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}), {{#time:H:i e|18:00|vi|1}}'''] trên Zoom, và sẽ kéo dài một giờ đồng hồ. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Nhấn vào đây để tham dự'''].

'''Chương trình'''

* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Bring drafts of your proposals and talk to to a member of the Community Tech Team about your questions on how to improve the proposal&lt;/span&gt;

'''Phương thức'''

Cuộc họp sẽ không được ghi hình hoặc phát sóng trực tiếp. Biên bản cuộc họp sẽ không nhắc đến tên thành viên cụ thể và sẽ được đăng tải trên Meta-Wiki. Bản thuyết trình (tất cả nội dung trong chương trình ngoại trừ phần hỏi đáp) sẽ bằng tiếng Anh.

Chúng tôi có thể trả lời các câu hỏi đặt ra bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Ba Lan, tiếng Tây Ban Nha, và tiếng Đức. Nếu bạn muốn gửi trước câu hỏi, hãy đưa chúng vào [[m:Talk:Community Wishlist Survey|trang thảo luận Khảo sát Ước muốn Cộng đồng]] hoặc gửi đến sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (quản lý nhóm [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Kỹ thuật Cộng đồng]]) sẽ chủ trì cuộc họp này.

'''Liên kết đến thư mời'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Tham dự trực tuyến]
* Mã cuộc họp: &lt;span dir=ltr&gt;85804347114&lt;/span&gt;
* [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Gọi vào số điện thoại trong nước]
Chúng tôi rất mong được gặp bạn! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:29, ngày 18 tháng 1 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SGrabarczuk (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Other_TOP30/vi&amp;oldid=22381728 --&gt;

== Additional question to the Call for Feedback about the Board of Trustees elections ==

Dear ESEAP project communities,

I am reaching out to you today about an additional question to the Call for Feedback about Board of Trustees elections that I posted above. The Board has approved an additional question which we seek feedback to: 

'''How should affiliates participate in the elections?''' Affiliates are an important part of the Wikimedia movement. Two seats of the Board of Trustees due to be filled this year were filled in 2019 through the Affiliate-selected Board seats process. [https://foundation.wikimedia.org/w/index.php?title=Bylaws&amp;type=revision&amp;diff=123603&amp;oldid=123339 A change in the Bylaws removed the distinction between community and affiliate seats]. This leaves the important question: How should affiliates be involved in the selection of new seats? 

The Board of Trustees is seeking feedback about this last question especially, although not solely, from the affiliate community. Everyone is invited to share proposals and join the conversation in the Call for Feedback channels. In addition to collecting online feedback, the Movement Strategy and Governance team will organize several video calls with affiliate members to collect feedback. These calls will be at different times and include Trustees.

On behalf of the Movement Strategy and Governance team,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:08, ngày 22 tháng 1 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Nhóm đặc nhiệm phát triển kỹ năng lãnh đạo: Những phản hồi của bạn được đánh giá cao ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác nhau của thông báo này tại Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Nhóm phát triển cộng đồng tại Wikimedia Foundation đang hỗ trợ trong việc thành lập &quot;Nhóm đặc nhiệm phát triển kỹ năng lãnh đạo&quot; toàn cầu dựa trên ý kiến cộng đồng. Mục đích của nhóm này là tham mưu cho công việc phát triển năng lực của lãnh đạo.

Hiện nhóm đang tìm kiếm các đề xuất về những công việc mà đội ngũ này sẽ được giao phó. Trang tại Meta này cung cấp các đề xuất về [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|&quot;Nhóm đặc nhiệm phát triển kỹ năng lãnh đạo&quot;]] và cách [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|bạn có thể trợ giúp.]] Thời gian thu thập phản hồi về đề xuất nêu trên sẽ diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 7 đến ngày 25 tháng 2 năm 2022.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 

[[Thành viên:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[Thảo luận Thành viên:Xeno (WMF)|thảo luận]]) 01:19, ngày 9 tháng 2 năm 2022 (UTC)

== Nhóm đặc nhiệm phát triển kỹ năng lãnh đạo: Những phản hồi của bạn được đánh giá cao ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác nhau của thông báo này tại Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Nhóm phát triển cộng đồng tại Wikimedia Foundation đang hỗ trợ trong việc thành lập &quot;Nhóm đặc nhiệm phát triển kỹ năng lãnh đạo&quot; toàn cầu dựa trên ý kiến cộng đồng. Mục đích của nhóm này là tham mưu cho công việc phát triển năng lực của lãnh đạo.

Hiện nhóm đang tìm kiếm các đề xuất về những công việc mà đội ngũ này sẽ được giao phó. Trang tại Meta này cung cấp các đề xuất về [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|&quot;Nhóm đặc nhiệm phát triển kỹ năng lãnh đạo&quot;]] và cách [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|bạn có thể trợ giúp.]] Thời gian thu thập phản hồi về đề xuất nêu trên sẽ diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 7 đến ngày 25 tháng 2 năm 2022.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

Best, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 11:56, ngày 9 tháng 2 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''.

The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations.

The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].'''

To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].'''

The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].'''

Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. 

Sincerely,

Movement Strategy and Governance&lt;br/&gt;
Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:37, ngày 12 tháng 2 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

=== Upcoming Conversation Hours on 25 February and 4 March ===
The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on Universal Code of Conduct enforcement ratification  on '''25 February 2022 at 12:00 UTC''' and '''4 March 2022 at 15:00 UTC'''. 

Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up for these conversation hours''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022. For more information, contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Best, [[Thành viên:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[Thảo luận Thành viên:RamzyM (WMF)|thảo luận]]) 03:29, ngày 22 tháng 2 năm 2022 (UTC)

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 04:50, ngày 22 tháng 2 năm 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Rockpeterson@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;vi&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Sắp ra mắt: Một số cải tiến về bản mẫu ===

Xin chào, từ ngày 9 tháng 3, một số cải tiến về bản mẫu sẽ được ra mắt tại wiki của bạn:
* Những cải tiến cơ bản trong [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|Hộp thoại bản mẫu của Trình sửa đổi trực quan]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Những cải tiến để giúp chèn bản mẫu vào trang dễ dàng hơn ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (dành cho hộp thoại bản mẫu trong [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|trình Sửa đổi Trực quan]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|Mã wiki 2010]] và [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|Chế độ mã wiki mới]]),
* và những cải tiến trong bộ mở rộng tô sáng cú pháp [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (dành cho các wiki ngôn ngữ viết từ trái sang phải).

Tất cả những thay đổi này thuộc về dự án “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Bản mẫu]]” của [[m:WMDE Technical Wishes|Mong ước Kỹ thuật WMDE]]. Chúng tôi hy vọng chúng sẽ giúp bạn trong việc sửa đổi, và chúng tôi mong nhận được phản hồi từ bạn tại các trang thảo luận của những dự án này. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:39, ngày 28 tháng 2 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Call for Feedback: Board of Trustees elections]] is now closed. This Call ran from 10 January and closed on 16 February 2022. The Call focused on [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions#Questions|three key questions]] and received broad discussion [[m:Talk:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions|on Meta-wiki]], during meetings with affiliates, and in various community conversations. The community and affiliates provided many proposals and discussion points. The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Reports|reports]] are on Meta-wiki.

This information will be shared with the Board of Trustees and Elections Committee so they can make informed decisions about the upcoming Board of Trustees election. The Board of Trustees will then follow with an announcement after they have discussed the information.

Thank you to everyone who participated in the Call for Feedback to help improve Board election processes. 

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:39, ngày 3 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;Hello! 

The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about &quot;Regional and Thematic Hubs&quot;. The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. 

Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9.

The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''.

Best regards,

[[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]&lt;br /&gt;Movement Strategy
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

09:56, ngày 7 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].

The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]].

You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance

Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 00:41, ngày 11 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 14:40, ngày 14 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Rockpeterson@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''.

Thank you,

From the Community Development team&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:12, ngày 14 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== New Video and Audio player will change in your wiki very soon ==
{{int:please-translate}}

Hello,

This week we will change the software that lets you play audio and video files on your wiki from Kultura to Video.js. With this change, the old player won’t be accessible anymore. The replacement of the player has been active as a beta feature since May 2017.

The new player has many advantages, including a better design, consistent look with the rest of our interface, better compatibility with browsers, the ability to work on mobile which means our multimedia will be properly accessible on iPhone and Android, better accessibility, and many more.

The old player has been unmaintained for eight years now and was custom for MediaWiki (unlike the new player which is a widely used open source project) and uses old, slow, deprecated, and abandoned frameworks such as jQuery UI. Removing the old player’s code also improves performance of the wikis for anyone visiting any page (see [https://phabricator.wikimedia.org/phame/post/view/175/wikipedia_s_javascript_initialisation_on_a_budget/ this blog post]). The old player has many open bugs that we will be able to close as invalid after this migration.

The new player will solve a lot of old and outstanding issues, but will also have its own bugs and missing features. All important known ones have been fixed, but there will be some small ones to tackle in the future, after the rollout.

What we are asking now is to turn on the beta feature for the new player and let us know about last-minute any issues.

You can track the work in [[phab:T100106|T100106]] and read more information about the new player on this page: [[mw:Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player]]

Thank you, Amir [[Thành viên:Ladsgroup|Ladsgroup]] ([[Thảo luận Thành viên:Ladsgroup|thảo luận]]) 18:21, ngày 14 tháng 3 năm 2022 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Join the Community Resilience and Sustainability Conversation Hour with Maggie Dennis&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The [[m:Community Resilience and Sustainability|Community Resilience and Sustainability]] team at the Wikimedia Foundation is hosting a conversation hour led by its Vice President [[m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis]]. 

Topics within scope for this call include Movement Strategy, Board Governance, Trust and Safety, the Universal Code of Conduct, Community Development, and Human Rights. Come with your questions and feedback, and let's talk! You can also send us your questions in advance.

The meeting will be on 24 March 2022 at 15:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1648134035 check your local time]).

You can [[m:IRC office hours/Office hours 2022-03-24|read details on Meta-wiki]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

Looking forward to seeing you on the call,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:18, ngày 21 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== Cuộc bỏ phiếu phê duyệt Hướng dẫn Thực thi Bộ Quy tắc Ứng xử Chung đã kết thúc ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Thân chào,

Giai đoạn bỏ phiếu phê duyệt [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|hướng dẫn thực thi (đã sửa đổi)]] của [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Bộ Quy tắc Ứng xử Chung]] (UCoC) đã kết thúc vào ngày 21 tháng 3 năm 2022. Trong toàn phong trào, đã có {{#expr:2300}} thành viên tham gia bỏ phiếu. Xin cảm ơn tất cả mọi người! Nhóm kiểm phiếu sẽ hoàn thành công việc trong hai tuần tới.

Kết quả của cuộc bỏ phiếu, cũng như các thông số thống kê liên quan và một số nhận xét sẽ được công bố tại [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|đây]] ngay khi có thể. Để biết các bước tiếp theo, hãy kiểm tra [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|trang thông tin dành cho người bỏ phiếu]]. Ngoài ra, bạn cũng có thể cho ý kiến tại [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|trang thảo luận trên Meta-Wiki]] hoặc gửi thư điện tử cho nhóm UCoC: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org.

Trân trọng,

Nhóm Chiến lược và Quản trị Phong trào&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:25, ngày 25 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Reminder to apply by 10 April 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]]. The purpose of the working group is to advise leadership development work. Feedback was collected in February 2022 and a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] is on Meta-wiki. The application period to join the Working Group is now open and is closing soon on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Purpose and Structure#3. How is the working group formed and structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#1. How to participate|apply if you are interested]]. 

Thank you, 

From the Community Development team&lt;br/&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:54, ngày 31 tháng 3 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Join the Wikimedia Foundation Annual Plan conversations with Maryana Iskander&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/User:YShibata (WMF)/Sandbox|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/User:YShibata (WMF)/Sandbox|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:User:YShibata (WMF)/Sandbox}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello,

The [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Movement Communications]] and [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] teams invite you to discuss the '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan]]''', a plan of record for the Wikimedia Foundation's work.

These conversations continue [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]]'s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour|Wikimedia Foundation Chief Executive Officer listening tour]]. 

The conversations are about these questions:
* The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|2030 Wikimedia Movement Strategy]] sets a direction toward &quot;knowledge as a service&quot; and &quot;knowledge equity&quot;. The Wikimedia Foundation wants to plan according to these two goals. How do you think the Wikimedia Foundation should apply them to our work?
* The Wikimedia Foundation continues to explore better ways of working at a regional level. We have increased our regional focus in areas like grants, new features, and community conversations. What is working well? How can we improve?
* Anyone can contribute to the Movement Strategy process. Let's collect your activities, ideas, requests, and lessons learned. How can the Wikimedia Foundation better support the volunteers and affiliates working in Movement Strategy activities?

You can find [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''the schedule of calls on Meta-wiki''']].

The information will be available in multiple languages. Each call will be open to anyone to attend. Live interpretation will be available in some calls.

Best regards,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 15:54, ngày 14 tháng 4 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 6&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 6, April 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----

Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]])
*'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]])
*'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]])
*'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]])
*'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get  up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]])
*'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 06:43, ngày 16 tháng 4 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Community Affairs Committee of the Wikimedia Foundation Board of Trustees would like to thank everyone who participated in the recently concluded community vote on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct (UCoC). 

The volunteer scrutinizing group has completed the review of the accuracy of the vote and has reported the total number of votes received as 2,283. Out of the 2,283 votes received, a total of 1,338 (58.6%) community members voted for the enforcement guidelines, and a total of 945 (41.4%) community members voted against it. In addition, 658 participants left comments with 77% of the comments written in English.

We recognize and appreciate the passion and commitment that community members have demonstrated in creating a safe and welcoming culture that stops hostile and toxic behavior, supports people targeted by such behavior, and encourages good faith people to be productive on the Wikimedia projects. 

Even at this incomplete stage, this is evident in the comments received. While the Enforcement Guidelines did reach a threshold of support necessary for the Board to review, we encouraged voters, regardless of which way they were voting, to provide feedback on the elements of the enforcement guidelines that they felt needed to be changed or fixed, as well as why, in case it seemed advisable to launch a further round of edits that would address community concerns. 

Foundation staff who have been reviewing comments have advised us of some of the emerging themes, and as a result we have decided as Community Affairs Committee to ask the Foundation to reconvene the drafting committee and to undertake another community engagement to refine the enforcement guidelines based on the community feedback received from the recently concluded vote. 

For clarity, this feedback has been clustered into 4 sections as follows:

# To identify the type, purpose, and applicability of the training;
# To simplify the language for easier translation and comprehension by non-experts;
# To explore the concept of affirmation, including its pros and cons;
# To review the conflicting roles of privacy/victim protection and right to be heard.

Other issues may emerge during conversations, and particularly as the draft Enforcement Guidelines evolve, but we see these as the primary areas of concern for voters and are asking staff to facilitate review of these issues. After further engagement, the Foundation should re-run the community vote to evaluate the revamped Enforcement Outline to see if the new document is then ready for its official ratification.

Further, we are aware of the concerns with the note 3.1 in the Universal Code of Conduct Policy. We are directing the Foundation to facilitate a review of this language to ensure that the Policy meets its intended purposes of supporting a safe and inclusive community, without waiting for the planned review of the entire Policy at the end of year.

Again, we thank all who participated, thinking about these critical and difficult challenges and contributing to better approaches across the movement to working together well.

Best,

Rosie

Rosie Stephenson-Goodknight (she/her)&lt;br /&gt;
Acting Chair, Community Affairs Committee &lt;br /&gt;
Wikimedia Foundation Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:39, ngày 25 tháng 4 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;2022 Board of Trustees Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']]

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees.

The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees.

The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team.

Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]].

Thank you for your support, 

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 15:47, ngày 25 tháng 4 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;!--T:11--&gt;
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]

In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to hear your feedback on our talk pages!
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:14, ngày 29 tháng 4 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222263 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Editing news 2022 #1&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;&lt;i&gt;[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/i&gt;
[[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]]

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages.  New editors are more successful with this new tool.  You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]].  Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test.  You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:55, ngày 2 tháng 5 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=22019984 --&gt;

== Call for volunteers: 2022 Wikimedia Foundation Board of Trustees election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;languages/&gt;
The Movement Strategy and Governance team is looking for community members to serve as election volunteers in the upcoming Board of Trustees election.

The idea of the Election Volunteer Program came up during the 2021 Wikimedia Board of Trustees Election. This program turned out to be successful. With the help of Election Volunteers we were able to increase outreach and participation in the election by 1,753 voters over 2017.  Overall turnout was 10.13%, 1.1 percentage points more, and 214 wikis were represented in the election. 

But a total of 74 wikis that did not participate in 2017 produced voters in the 2021 election. Can you help change the participation?

Election volunteers will help in the following areas:
* Translate short messages and announce the ongoing election process in community channels
* Optional: Monitor community channels for community comments and questions

Volunteers should:

* Maintain the friendly space policy during conversations and events
* Present the guidelines and voting information to the community in a neutral manner

Do you want to be an election volunteer and ensure your community is represented in the vote? Sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|here]] to receive updates. You can use the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|talk page]] for questions about translation.
&lt;/div&gt;

Best regards,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 10:15, ngày 5 tháng 5 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== Announcing the members of the Leadership Development Working Group ==

Hello all,

Following up my previous message about the [[m:Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]]: the [[m:Community Development|Community Development Team]] has completed the candidate selection process and is happy to announce '''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/ZJIUYB3IOU3AULV2R7EY32L6LIUSO56R/ fifteen volunteers]''' that are beginning work on this project. 

Thank you for your support and participation throughout the process!

For the Community Development team,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, ngày 12 tháng 5 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ==

Hello all,

I’d like to share an update on the work on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC):
* &lt;small&gt;(''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement|see full announcement]]'')&lt;/small&gt; In May 2022, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|UCoC project team]] completed a report on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|2022 March ratification vote]] about the Guidelines. Voters cast votes from at least 137 communities, and at least 650 voters added comments with their vote. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report|The report is available on '''Meta-Wiki''']].
* Following the vote, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the Wikimedia Foundation Board of Trustees [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked] that several areas of the Guidelines be reviewed for improvements. A [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions Committee|Revisions Committee]] will refine it based on community feedback.
* &lt;small&gt;(''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|see full announcement]]'')&lt;/small&gt; In order to help the Revisions Committee, input from the community is requested. You can visit the discussions below:
** '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discussions related to revisions of the Enforcement Guidelines]]'''
** '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discussions related to revision of the UCoC policy text]]''' 

Please let me know if you have any questions about these next steps. 

On behalf of the UCoC Project team,&lt;br&gt;
[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12:46, ngày 30 tháng 5 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; 2022 Board of Trustees Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] Call for Candidates has now closed. This Call led 12 candidates from the community to submit their applications. Learn more about the [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|2022 Board of Trustees candidates]].

The Analysis Committee will now consider the candidates’ applications with the skills and criteria provided by the Board. The trustees seek certain skills and competencies to improve the capacity of the Board. After the Analysis Committee completes their review, the ratings of each candidate will be published. These ratings are for informational purposes only.

For more information about the 2022 Board election, you may find the timeline, voting information and other ways to get involved [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|on Meta-wiki]].

Thank you for your support,

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:56, ngày 1 tháng 6 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Hi, Greetings

The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced!

We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]'''

Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project.

We hope to have you contribute to the campaign next year.

'''Thank you,'''

'''Wiki Loves Folklore International Team'''

--[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 16:13, ngày 4 tháng 7 năm 2022 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Tiven2240@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=23454230 --&gt;

==  Các hoạt động sắp diễn ra của cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022 ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities| Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-Wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Xin chào tất cả các bạn,

Thông báo này nói về hai hoạt động sắp diễn ra của cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022.

Cuộc bầu cử năm nay sẽ sử dụng một công cụ có tên là La bàn Bầu cử để hỗ trợ cử tri trong quá trình bỏ phiếu. Những cử tri hợp lệ có thể đề xuất và tham gia biểu quyết chọn ra các phát biểu được sử dụng trong La bàn lần lượt vào giữa và cuối tháng 7. Xem [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|trang La bàn Bầu cử]] để biết thêm thông tin.

Tham gia thảo luận với các ứng viên của cuộc bầu cử từ ngày 27 tháng 7 đến ngày 7 tháng 8. Mỗi ứng viên sẽ có một giờ để thảo luận với cộng đồng; các cuộc thảo luận sẽ được ghi lại và đăng tải công khai. Danh sách ngôn ngữ có phiên dịch trực tiếp sẽ được công bố khi có thông tin về ngày diễn ra thảo luận.

Thân ái,

Nhóm Chiến lược và Quản trị Phong trào, thay mặt cho Nhóm Tuyển chọn Hội đồng và Uỷ ban Bầu cử&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:16, ngày 11 tháng 7 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 7&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 7, July-September 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt; 
----
Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation.  

The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt; 

* '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]])
* '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]])
* '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]])
* '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]])
* '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]])
* '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]])
* '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]])
* '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]])
* '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]])
* '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 04:32, ngày 18 tháng 7 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

==  Công bố sáu ứng viên của cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022 ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-Wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Xin chào mọi người,

&lt;span class=&quot;mw-translate-fuzzy&quot;&gt;Quá trình bỏ phiếu của các đoàn hội đã kết thúc. Đại diện của họ ra quyết định dựa trên phát biểu và nội dung trả lời của các ứng viên, cũng như bản đánh giá do Uỷ ban Phân tích cung cấp. Sáu ứng viên được chọn là:&lt;/span&gt;

* Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]])

Xem thêm thông tin về cuộc bầu cử: [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Kết quả]] và [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|thống kê]].

Xin cảm ơn đại diện các đoàn hội và thành viên của Uỷ ban Phân tích vì đã tham gia vào quá trình và hỗ trợ phát triển Hội đồng Quản trị về cả khả năng và tính đa dạng. Công việc tình nguyện của họ đã giúp chúng ta gắn kết với nhau và thấu hiểu quan điểm của nhau hơn.

Xin cảm ơn các thành viên cộng đồng đã tham gia ứng cử vào Hội đồng Quản trị. Mong muốn tham gia Hội đồng của các bạn có ý nghĩa rất lớn. Thời gian và công sức mà các bạn đã dành ra đã cho thấy các bạn cống hiến cho phong trào nhiều như thế nào. Xin chúc mừng các ứng viên được chọn và cảm ơn các ứng viên còn lại. Xin hãy tiếp tục hỗ trợ Wikimedia bằng khả năng lãnh đạo của mình.

Xin cảm ơn những người đã tham gia quá trình chọn lọc của các đoàn hội. Bạn có thể xem kết quả quá trình này.

&lt;span class=&quot;mw-translate-fuzzy&quot;&gt;Bước tiếp theo của cuộc bầu cử sẽ là giai đoạn bỏ phiếu cộng đồng. Xem thời gian biểu của cuộc bầu cử tại [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|đây]]. Để chuẩn bị, cộng đồng có thể:&lt;/span&gt;

* Đọc [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|phát biểu]] và câu trả lời của các ứng viên cho những câu hỏi của đại diện các đoàn hội.
* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&amp;A]].&lt;/span&gt;
* Xem [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|bản đánh giá của Uỷ ban Phân tích]] về phát biểu của từng ứng viên.
* &lt;span class=&quot;mw-translate-fuzzy&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Đề xuất phát biểu]] cho công cụ hướng dẫn bỏ phiếu; cử tri sẽ sử dụng những phát biểu này để tìm ra ứng viên phù hợp nhất với mình.&lt;/span&gt;
* Khuyến khích các thành viên khác tham gia bầu cử.

Thân ái,

Nhóm Chiến lược và Quản trị Phong trào

''Thay mặt cho Nhóm Tuyển chọn Hội đồng và Uỷ ban Bầu cử''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:29, ngày 20 tháng 7 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

==  Biểu quyết chọn phát biểu cho La bàn Bầu cử ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-Wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Xin chào tất cả các bạn,

&lt;span class=&quot;mw-translate-fuzzy&quot;&gt;[[&lt;tvar name=&quot;ElectionCompass&quot;&gt;m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass&lt;/tvar&gt;|Hãy tham gia bỏ phiếu tại Meta-Wiki để chọn ra các phát biểu]] sẽ được sử dụng trong La bàn Bầu cử của [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022]].&lt;/span&gt;

La bàn Bầu cử là công cụ giúp cử tri chọn ra ứng viên phù hợp nhất với niềm tin và quan điểm của mình. Cộng đồng sẽ đề xuất phát biểu và các ứng viên sẽ trả lời bằng thang Lickert (ủng hộ/trung lập/phản đối); nội dung họ trả lời sẽ được chuyển vào La bàn. Sau đó, khi sử dụng La bàn, cử tri cũng sẽ trả lời các phát biểu theo cách tương tự; kết quả của La bàn sẽ cho thấy ứng viên có nội dung trả lời phù hợp nhất với cử tri.

Dưới đây là thời gian biểu của La bàn Bầu cử:

*&lt;s&gt;Ngày 8 đến 20 tháng 7: Tình nguyện viên đề xuất phát biểu cho La bàn Bầu cử&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;Ngày 21 đến 22 tháng 7: Uỷ ban Bầu cử xem xét và đánh giá các phát biểu để làm rõ và lược bỏ các phát biểu lạc đề.&lt;/s&gt;
*Ngày 23 tháng 7 đến ngày 1 tháng 8: Tình nguyện viên biểu quyết chọn phát biểu
*Ngày 2 đến 4 tháng 8: Uỷ ban Bầu cử chọn ra 15 phát biểu
*Ngày 5 đến 12 tháng 8: Các ứng viên trả lời phát biểu
*Ngày 15 tháng 8: La bàn Bầu cử được mở

Uỷ ban Bầu cử sẽ chọn ra 15 phát biểu vào cuối tháng 8.

Thân ái, 

Nhóm Chiến lược và Quản trị Phong trào

''Thay mặt cho Nhóm Tuyển chọn Hội đồng và Uỷ ban Bầu cử''
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:37, ngày 26 tháng 7 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Delay of the 2022 Wikimedia Foundation Board of Trustees election&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,
 
I am reaching out to you today with an update about the timing of the voting for the Board of Trustees election. 
 
As many of you are already aware, this year we are offering an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]] to help voters identify the alignment of candidates on some key topics. Several candidates requested an extension of the character limitation on their responses expanding on their positions, and the Elections Committee felt their reasoning was consistent with the goals of a fair and equitable election process.  
 
To ensure that the longer statements can be translated in time for the election, the Elections Committee and Board Selection Task Force decided to delay the opening of the Board of Trustees election by one week - a time proposed as ideal by staff working to support the election. 
 
Although it is not expected that everyone will want to use the Election Compass to inform their voting decision, the Elections Committee felt it was more appropriate to open the voting period with essential translations for community members across languages to use if they wish to make this important decision.
 
The voting will open on August 23 at 00:00 UTC and close on September 6 at 23:59 UTC.

Best regards,

Matanya, on behalf of the Elections Committee
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12:22, ngày 15 tháng 8 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23605164 --&gt;

==  Giai đoạn bỏ phiếu cộng đồng của cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022 đã bắt đầu ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-Wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Xin chào mọi người,

Giai đoạn bỏ phiếu cộng đồng của [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022]] đã bắt đầu. Dưới đây là một số liên kết cung cấp các thông tin cần thiết cho việc bỏ phiếu:

* Thử sử dụng [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|La bàn Bầu cử]] – công cụ cho biết ý kiến của ứng viên về 15 chủ đề khác nhau.
* Đọc [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|phát biểu]] và [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|câu trả lời của các ứng viên]].
* Tìm hiểu thêm về [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|các kỹ năng mà Hội đồng mong muốn]] và [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|cách Uỷ ban Phân tích tìm ra]] các ứng viên có những kỹ năng đó.

Nếu bạn đã sẵn sàng, hãy đến [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll]] để bỏ phiếu ngay. '''Bạn có thể bỏ phiếu từ ngày 23 tháng 8 lúc 00:00 UTC đến ngày 6 tháng 9 lúc 23:59 UTC.''' Để kiểm tra điều kiện bỏ phiếu, xem [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|trang thông tin về điều kiện bỏ phiếu]].

Thân ái,

Nhóm Chiến lược và Quản trị Phong trào

''Thay mặt cho Nhóm Tuyển chọn Hội đồng và Uỷ ban Bầu cử''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)]] 16:52, ngày 23 tháng 8 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Lời mời tham gia Diễn đàn Chiến lược Phong trào ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
Xin chào mọi người!,

[https://forum.movement-strategy.org/ Diễn đàn Chiến lược Phong trào (Diễn đàn CLPT)] là một không gian hợp tác đa ngôn ngữ dành cho tất cả các cuộc trò chuyện về việc thực thi Chiến lược Phong trào. 

Chúng tôi mong muốn mời tất cả các thành viên Phong trào cùng hợp tác tại Diễn Đàn CLPT. Mục tiêu của diễn đàn là xây dựng việc hợp tác cộng đồng, sử dụng một nền tảng đa ngôn ngữ hòa hợp.

[[m:Movement Strategy|Chiến lược Phong trào]] là một nỗ lực hợp tác để hình dung và xây dựng tương lai của Phong trào Wikimedia. Bất kỳ ai cũng có thể đóng góp cho Chiến lược Phong trào, từ một nhận xét nhỏ cho tới một dự án toàn thời gian.

Hãy tham gia diễn đàn này bằng tài khoản Wikimedia của bạn, tham gia vào các cuộc trò chuyện và đặt câu hỏi bằng ngôn ngữ của bạn.

Nhóm Quản trị và Chiến lược  Phong trào (QT&amp;CLPT) đã đưa ra đề xuất tổ chức Diễn đàn CLPT vào tháng 5 năm 2022. Đã có một giai đoạn xem xét cộng đồng kéo dài 2 tháng, kết thúc vào ngày 24 tháng 7 năm 2022. Quá trình xem xét cộng đồng bao gồm một số câu hỏi đã mở ra nhiều cuộc trò chuyện thú vị. Bạn có thể đọc [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 Báo cáo Đánh giá của Cộng đồng]. 

Chúng tôi mong được gặp bạn tại Diễn đàn CLPT! 

Trân trọng,

Nhóm Quản trị và Chiến lược  Phong trào&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 16:00, ngày 30 tháng 8 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Giai đoạn bỏ phiếu cộng đồng của cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022 đã bắt đầu ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting is about to Close| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting about to Close|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting is about to Close}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello,

The Community Voting period of the 2022 Board of Trustees election started on August 23, 2022, and will close on September 6, 2022 23:59 UTC. There’s still a chance to participate in this election. If you did not vote, please visit the [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]].
If you need help in making your decision, here are some helpful links:
* Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics.
* Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]].
*[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seek]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]]
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Campaign_Videos|Watch the videos of the candidates answering questions proposed by the community]]. For translated versions, please see [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Campaign_Videos#Translations_(subtitles)|here]].
Best,

Movement Strategy and Governance

[[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] &amp; [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:13, ngày 2 tháng 9 năm 2022 (UTC)&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

==  Bản thảo của Hướng dẫn Thực thi Đã sửa đổi cho Bộ Quy tắc Ứng xử Chung ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement|Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-Wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Xin chào mọi người!

[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions Committee|Ủy ban sửa đổi Hướng dẫn Thực thi cho Bộ Quy tắc Ứng xử Chung]] đang yêu cầu thảo luận về [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|'''Bản thảo của Hướng dẫn Thực thi Đã sửa đổi cho Bộ Quy tắc Ứng xử Chung (QTỨXC)''']]. Giai đoạn xem xét này sẽ được mở từ '''8 tháng 9 năm 2022 đến 8 tháng 10 năm 2022.'''

Ủy ban đã hợp tác để sửa đổi bản thảo của hướng dẫn này dựa trên ý kiến đóng góp được thu thập từ giai đoạn thảo luận của cộng đồng từ tháng 5 đến tháng 7, cũng như cuộc bỏ phiếu của cộng đồng đã kết thúc vào tháng 3 năm 2022. Các sửa đổi tập trung vào bốn lĩnh vực sau:

# Để xác định loại hình, mục đích và khả năng áp dụng của chương trình đào tạo QTỨXC;
# Để đơn giản hóa ngôn ngữ để những người không phải chuyên gia dễ tiếp cận hơn về việc dịch và hiểu;
# Để khám phá khái niệm của khẳng định, bao gồm cả ưu và nhược điểm của nó;
# Để xem lại sự cân bằng giữa quyền riêng tư của người tố cáo và người bị tố cáo

Ủy ban yêu cầu thảo luận và đề xuất về các sửa đổi này trước '''8 tháng 10 năm 2022'''. Từ đó, Ủy ban sửa đổi dự kiến ​​sẽ sửa đổi thêm các hướng dẫn dựa trên ý kiến ​​đóng góp của cộng đồng.

'''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Tìm Hướng dẫn đã sửa đổi trên Meta]], và một vài [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Comparison|trang so sánh bằng một số ngôn ngữ.''']]

Mọi người có thể chia sẻ thảo luận ở một số nơi.  Người hướng dẫn hoan nghênh các thảo luận bằng bất kỳ ngôn ngữ nào trên [[m:Special:MyLanguage/Talk:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|trang thảo luận về Hướng dẫn thực thi đã sửa đổi]]. Các thảo luận cũng có thể được chia sẻ trên các trang thảo luận về bản dịch, tại các cuộc thảo luận địa phương hoặc trong giờ trò chuyện. Có một loạt [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Conversation hours|'''giờ trò chuyện''']] đã được lên kế hoạch về Hướng dẫn thực thi đã sửa đổi; vui lòng xem Meta để biết thời gian và thông tin chi tiết.

Nhóm điều hành hỗ trợ giai đoạn xem lại này hy vọng sẽ tiếp cận được một số lượng lớn cộng đồng. Nếu bạn không thấy một cuộc trò chuyện nào đang diễn ra trong cộng đồng của mình, hãy tổ chức một cuộc thảo luận. Người hướng dẫn có thể hỗ trợ bạn thiết lập các cuộc trò chuyện. Các cuộc thảo luận sẽ được tổng kết và trình bày trước ban soạn thảo hai tuần một lần. Các bản tóm tắt sẽ được xuất bản [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|ở đây]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 14:14, ngày 10 tháng 9 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

==  Công bố kết quả biểu quyết sơ bộ của cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022 ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the preliminary results of the 2022 Board of Trustees election Community Voting period| Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-Wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the preliminary results of the 2022 Board of Trustees election Community Voting period|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the preliminary results of the 2022 Board of Trustees election Community Voting period}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Xin chào mọi người,

Xin cảm ơn tất cả mọi người đã tham gia [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022]] và giúp chọn ra những thành viên mới cho Hội đồng Quản trị. 

Dưới đây là kết quả sơ bộ của cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị năm 2022:

* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates/Shani_Evenstein_Sigalov|Shani Evenstein Sigalov]]
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates/Mike Peel|Mike Peel]]

Xem thêm thông tin về cuộc bầu cử: [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Kết quả]] và [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|thống kê]].

Hội đồng sẽ hoàn thành việc xem xét các ứng cử viên được bình chọn nhiều nhất, bao gồm cả việc tiến hành kiểm tra lý lịch. Hội đồng quản trị dự kiến sẽ bổ nhiệm các ủy viên mới tại cuộc họp của họ vào tháng 12.

Thân ái,

Nhóm Chiến lược và Quản trị Phong trào

''Thay mặt cho Nhóm Tuyển chọn Hội đồng và Uỷ ban Bầu cử''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 15:45, ngày 22 tháng 9 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Review period on the revised Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Consultation Close|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Consultation Close|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Consultation Close}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Dear Wikimedians,

Thank you for participating in the review of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Revised Enforcement Draft Guidelines for the Universal Code of Conduct (UCoC)]]. The UCoC project team and the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions Committee|UCoC Enforcement Guidelines Revisions Committee]] appreciate you all taking the time to discuss the guidelines, suggest changes, and ask questions.

'''This community review period lasted from 8 September 2022 to 8 October 2022.'''

Over the past four weeks, the UCoC project team has collected valuable community input from various channels, including three [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Conversation hours|conversation hours sessions]], where Wikimedians could get together to discuss the revised UCoC Enforcement Guidelines.

The Revisions Committee will review community input when they reconvene in the second week of October 2022. The UCoC project team will support them in providing updates as they continue their work and will continue to inform the community about all important developments and milestones as the Committee prepares the final version of the UCoC Enforcement Guidelines that is currently scheduled for a community-wide vote in mid-January of 2023.&lt;br&gt;

On behalf of the UCoC Project Team,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 10:48, ngày 20 tháng 10 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Invitation to attend “Ask Me Anything about Movement Charter” Sessions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;Hello all, 

During the 2022 Wikimedia Summit, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Movement Charter Drafting Committee]] (MCDC) presented the first outline of the Movement Charter, giving a glimpse on the direction of its future work, and the Charter itself. The MCDC then integrated the initial feedback collected during the Summit. Before proceeding with writing the Charter for the whole Movement, the MCDC wants to interact with community members and gather feedback on the drafts of the three sections: Preamble, Values &amp; Principles, and Roles &amp; Responsibilities (intentions statement). The Movement Charter drafts will be available on the Meta page [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content|here]] on November 14, 2022. Community wide consultation period on MC will take place from November 20 to December 18, 2022. Learn more about it [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|here]]. 

With the goal of ensuring that people are well informed to fully participate in the conversations and are empowered to contribute their perspective on the Movement Charter, three '''“Ask Me Anything about Movement Charter&quot;''' sessions have been scheduled in different time zones. Everyone in the Wikimedia Movement is invited to attend these conversations. The aim is to learn about Movement Charter - its goal, purpose, why it matters, and how it impacts your community. MCDC members will attend these sessions to answer your questions and hear community feedback.     

The “Ask Me Anything” sessions accommodate communities from different time zones. Only the presentation of the session is recorded and shared afterwards, no recording of conversations. Below is the list of planned events: 

* '''Asia/Pacific''': November 4, 2022 at 09:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1667552400 your local time]). Interpretation is available in Chinese and Japanese.   
* '''Europe/MENA/Sub Saharan Africa''': November 12, 2022 at 15:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1668265257 your local time]). Interpretation is available in  Arabic, French and Russian.  
* '''Latin America/North America/ Western Europe''': November 12, 2022 at 15:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1668265257 your local time]). Interpretation is available in Spanish and Portuguese. 

On the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|Meta page]] you will find more details; Zoom links will be shared 48 hours ahead of the call.

'''Call for Movement Charter Ambassadors'''

Individuals or groups from all communities who wish to help include and start conversations in their communities on the Movement Charter are encouraged to become [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Movement Charter Ambassadors Program/About|Movement Charter Ambassadors]] (MC Ambassadors). MC Ambassadors will carry out their own activities and get financial support for enabling conversations in their own languages. [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Team|Regional facilitators]] from the Movement Strategy and Governance team are available to support applicants with MC Ambassadors grantmaking. If you are interested please sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Movement Charter Ambassadors Program/About|here]]. Should you have specific questions, please reach out to the MSG team via email: strategy2030@wikimedia.org or on the MS forum. 

We thank you for your time and participation. 

On behalf of the Movement Charter Drafting Committee,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 13:54, ngày 2 tháng 11 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Apply for Funding through the Movement Strategy Community Engagement Package to Support Your Community ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
The Wikimedia Movement Strategy implementation is a collaborative effort for all Wikimedians. 
[[m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|Movement Strategy Implementation Grants]] support projects that take the current state of a [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy Initiative]] and push it one step forward. If you are looking for an example or some guide on how to engage your community further on Movement Strategy and the Movement Strategy Implementation Grants specifically, you may find this '''[[m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/Community Engagement Package|community engagement package]]''' helpful.

The goal of this community engagement package is to support more people to access the funding they might need for the implementation work. By becoming a recipient of this grant, you will be able to support other community members to develop further grant applications that fit with your local contexts to benefit your own communities. With this package, the hope is to break down language barriers and to ensure community members have needed information on Movement Strategy to connect with each other. Movement Strategy is a two-way exchange, we can always learn more from the experiences and knowledge of Wikimedians everywhere. We can train and support our peers by using this package, so more people can make use of this great funding opportunity.

If this information interests you or if you have any further thoughts or questions, please do not hesitate to reach out to us as your [[m:Special:MyLanguage/Movement_Strategy_and_Governance/Team|regional facilitators]] to discuss further. We will be more than happy to support you. When you are ready, follow the steps on [[m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About |this page]] to apply. We look forward to receiving your application.

Best regards, &lt;br&gt; Movement Strategy and Governance Team &lt;br&gt; Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] and [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:09, ngày 9 tháng 11 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:VChang (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Join the Movement Charter conversation hour for ESEAP region&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Regional conversations - ESEAP|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Regional conversations - ESEAP|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Regional conversations - ESEAP}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Dear all,

The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter Drafting Committee|Movement Charter Drafting Committee]] (MCDC) is currently collecting community feedback about three draft sections of the Movement Charter: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Preamble|Preamble]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Values &amp; Principles|Values &amp; Principles]]''', and '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Roles &amp; Responsibilities|Roles &amp; Responsibilities]]''' (statement of intent). 

'''How can you participate and share your feedback?'''

The MCDC is looking forward to receiving all types of feedback in different languages from the community members across the Movement and Affiliates. You can participate in the following ways:

* Attend one of the scheduled '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|community conversation hours with MCDC members]]'''; detail for the ESEAP session below;
* Fill out a '''[https://wikimediafoundation.limesurvey.net/743832 survey]''' (optional and anonymous);
* Share your thoughts and feedback on the '''[[m:Movement Charter/Content|Meta talk page]]''';
* Share your thoughts and feedback on the '''Movement Strategy Forum''':
**'''[https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-preamble/2284 Preamble]'''
**'''[https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-values-principles/2285 Values &amp; Principles]'''
**'''[https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-roles-responsibilities-statement-of-intent/2286 Roles &amp; Responsibilities]''' (statement of intent); or
* Send an email to '''{{nospam|movementcharter|wikimedia.org}}''' if you have other feedback to the MCDC.

The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Community_Consultation#Regional_conversation:_East_Asia,_South_East_Asia,_and_the_Pacific|community consultation session for the ESEAP region]] will take place on '''Friday, 9 December 2022''' at [https://zonestamp.toolforge.org/1670576448 '''09:00-10:30 UTC''']. The session will be held on Zoom; the link will be shared at the page 48 hours before the session. Live interpretation in '''Chinese''', '''Japanese''', and '''Indonesian''' will be available. The conversations will not be recorded, except for the section where participants are invited to share what they discussed in the breakout rooms. The facilitation team will take notes and produce a summary report afterwards. 

If you want to learn more about the Movement Charter, its goals, why it matters and how it impacts your community, please watch the [[commons:File:Ask_Me_Anything_on_Movement_Charter,_Introduction_by_%C3%89rica_Azzellini,_English,_Nov_12,_2022.webm|recording (in English)]] of the “Ask Me Anything about Movement Charter” sessions which took place earlier in November 2022. You can also watch the recording [[commons:File:MCDC_Onboarding_%22Ask_me_Anything%22_session_-_Mandarin.webm|in Chinese]] and [[commons:File:MCDC_Onboarding_%22Ask_me_Anything%22_session_-_Japanese_language.webm|in Japanese]]. 

Thank you for your participation.

On behalf of the Movement Charter Drafting Committee,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] and [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 00:58, ngày 2 tháng 12 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Reminder to provide feedback on the Movement Charter content&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Reminder - ESEAP| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Reminder - ESEAP|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement_Charter/Community_Consultation/Reminder_-_ESEAP}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all, 

We are in the middle of the community consultation period on the three draft sections of the Movement Charter: [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Preamble|Preamble]], [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Values &amp; Principles|Values &amp; Principles]], and [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Roles &amp; Responsibilities|Roles &amp; Responsibilities]] (statement of intent).

You are invited to attend the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Community_Consultation#Regional_conversation:_East_Asia,_South_East_Asia,_and_the_Pacific|community consultation session for East Asia, South East Asia, and the Pacific region (ESEAP)]] which will take place on '''Friday, 9 December 2022''' at [https://zonestamp.toolforge.org/1670576448 '''09:00-10:30 UTC''']. The session will be held on Zoom; please join the meeting via [https://wikimedia.zoom.us/j/88407930105?pwd=VVpBaFpKRThtd29mVzk5RCtOa1FaUT09 this link]. Live interpretation will be available in '''Indonesian''', '''Japanese''', and '''Mandarin Chinese'''. 

'''This community consultation period will end on 18 December 2022'''. The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Movement Charter Drafting Committee]] (MCDC) encourages everyone who is interested in the governance of the Wikimedia movement to share their thoughts and opinions on the draft content of the Charter. Apart from joining the live conversation, you can also share your feedback via different channels provided below:
* Fill out an anonymous [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/743832 '''survey'''] 
* Share your thoughts and feedback on the '''[https://forum.movement-strategy.org/t/december-9th-09-00-utc-mcdc-community-consultation-east-southeast-asia-and-the-pacific/2384 Movement Strategy Forum]''' 
* Share your thoughts and feedback on the Meta Talk pages
* Send an email to: movementcharter@wikimedia.org if you have other feedback to the MCDC  

You can also find the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Strategy_and_Governance/Team|ESEAP facilitators from the Movement Strategy and Governance team]] at the [[m:Special:MyLanguage/ESEAP_Hub/Meetings|ESEAP 28th Community Meeting]] on Sunday, 11 December 2022 to share your thoughts. Let us know if you have any questions. Thank you for your participation in this community consultation! 

Best regards,

Movement Strategy and Governance Team, Wikimedia Foundation 
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 06:34, ngày 9 tháng 12 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Community Wishlist Survey 2023 opens in January ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''{{int:Please-translate}}''

(There is [[m:Community Wishlist Survey 2023 opens in January|a translatable version of this message on MetaWiki]])

{{int:Hello}}

The [[m:Community Wishlist Survey 2023|'''Community Wishlist Survey (CWS) 2023''']], which lets contributors propose and vote for tools and improvements, starts next month on Monday, [https://zonestamp.toolforge.org/1674496831 23 January 2023, at 18:00 UTC] and will continue annually.

We are inviting you to share your ideas for technical improvements to our tools and platforms. Long experience in editing or technical skills is not required. If you have ever used our software and thought of an idea to improve it, this is the place to come share those ideas!

The dates for the phases of the Survey will be as follows:

* Phase 1: Submit, discuss, and revise proposals – Monday, Jan 23, 2023 to Sunday, Feb 6, 2023
* Phase 2: WMF/Community Tech reviews and organizes proposals – Monday, Jan 30, 2023 to Friday, Feb 10, 2023
* Phase 3: Vote on proposals – Friday, Feb 10, 2023 to Friday, Feb 24, 2023
* Phase 4: Results posted – Tuesday, Feb 28, 2023

If you want to start writing out your ideas ahead of the Survey, you can start thinking about your proposals and draft them in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]].

We are grateful to all who participated last year. See you in January 2023!
&lt;/div&gt;

{{int:Feedback-thanks-title}} &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Community Tech, [[m:User:STei (WMF)|STei (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 16:44, ngày 15 tháng 12 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Sannita (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Wishlist_list_for_non-Wikipedias&amp;oldid=24239678 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;  Movement Charter: End of the community consultation round 1&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/End of Community Consultation|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Community Consultation/Announcement/End of Community Consultation}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Hi everyone, 

On behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Movement Charter Drafting Committee]] (MCDC), we would like to thank everyone who has participated in our first [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|community wide consultation period]] on the Movement Charter. 

People from across the Movement shared their feedback and thoughts on the content of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]]. If you have not had the chance to share your opinion yet, you are welcome to do so still by [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Preamble|giving the drafts a read]] and filling out the '''[https://wikimediafoundation.limesurvey.net/743832 anonymous survey]''', which is accessible in 12+ languages. The survey will close on '''January 2, 2023'''. You are invited to continue to share your thoughts with the MCDC via email too: movementcharter@wikimedia.org. 

'''What’s next?'''

The [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Team|Movement Strategy and Governance team]] will publish the final report with the summary of the feedback received in January 2023. It will be shared with the MCDC and the communities via different distribution channels. 

After receiving the final report, the MCDC will review the suggestions and communicate the changes by providing an explanation on how and why suggestions were or were not adopted in the next versions of the drafts. There will be additional ways to engage with the Movement Charter content in 2023, including early feedback on a proposed ratification process and new drafts of different chapters in the second quarter of 2023.

We invite you to sign-up to the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Newsletter|MCDC monthly newsletter]], it will be delivered to the Talk page of your choice. [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Updates|Monthly updates]] are available on Meta to remain updated on the progress of the MCDC. 

Interested people can still sign-up to become a [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Movement Charter Ambassadors Program/About|Movement Charter Ambassador]] (MC Ambassador) to support their community. The MC Ambassadors Program grant program will restart accepting applications from both individuals and groups ahead of the next round of consultations in the second quarter of 2023.

We thank you for your participation, time and effort in helping to build the Charter for our Movement! 

''On behalf of the Movement Charter Drafting Committee,''&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 12:27, ngày 16 tháng 12 năm 2022 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Cuộc bỏ phiếu sắp tới về Hướng dẫn Thực thi sửa đổi cho Bộ Quy tắc Ứng xử Chung ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|Bạn có thể tìm thấy thông báo này được dịch sang các ngôn ngữ khác trên Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Xin chào tất cả,

Vào giữa tháng 1 năm 2023, các [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Hướng dẫn Thực thi]] cho [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Bộ quy tắc Ứng xử Chung]] sẽ trải qua một cuộc bỏ phiếu phê chuẩn lần thứ hai trên toàn cộng đồng. Điều này diễn ra sau [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|cuộc bỏ phiếu tháng 3 năm 2022]], dẫn đến đa số cử tri ủng hộ Hướng dẫn Thực thi. Trong quá trình bỏ phiếu, những người tham gia đã giúp nêu bật những mối quan tâm quan trọng của cộng đồng. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Ủy ban Vấn đề Cộng đồng]] của Hội đồng Quản trị đã yêu cầu xem xét các lĩnh vực cần quan tâm này.

[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Revisions_Committee_members|Ủy ban Sửa đổi]] do tình nguyện viên lãnh đạo đã làm việc chăm chỉ để xem xét ý kiến đóng góp của cộng đồng và thực hiện các thay đổi. Họ đã cập nhật các lĩnh vực quan tâm, chẳng hạn như yêu cầu đào tạo và xác nhận, quyền riêng tư và tính minh bạch trong quy trình cũng như khả năng đọc và dịch của chính tài liệu.

Bạn có thể xem Hướng dẫn Thực thi sửa đổi '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|tại đây]]''' và so sánh các thay đổi có thể tìm thấy '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Comparison|tại đây]]'''.

'''Bầu chọn như thế nào?'''

Bắt đầu từ '''ngày 17 tháng 1 năm 2023''', việc bỏ phiếu sẽ được mở. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voter information|Trang này trên Meta-wiki]]''' liệt kê một số thông tin về cách bỏ phiếu bằng SecurePoll.

'''Ai có thể bỏ phiếu?'''

Các '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised enforcement_guidelines/Voter_information#Voting_eligibility|yêu cầu đủ điều kiện]]''' cho cuộc bỏ phiếu này cũng giống như cuộc bầu cử Hội đồng Quản trị Wikimedia. Xem trang thông tin cử tri để biết thêm chi tiết về tư cách cử tri. Nếu bạn là một cử tri đủ điều kiện bỏ phiếu, bạn có thể sử dụng tài khoản Wikimedia của mình để truy cập vào máy chủ bỏ phiếu.

'''Điều gì xảy ra sau cuộc bỏ phiếu?''' 

Các phiếu bầu sẽ được xem xét cẩn thận bởi một nhóm tình nguyện viên độc lập và kết quả sẽ được công bố trên Wikimedia-l, Diễn đàn Chiến lược Phong trào, Diff và trên Meta-wiki. Các cử tri sẽ có thể bỏ phiếu lại và chia sẻ những lo ngại của họ về các hướng dẫn. Hội đồng Quản trị sẽ xem xét mức độ hỗ trợ và các mối quan tâm được nêu ra khi họ xem xét cách thức phê chuẩn hoặc phát triển thêm Hướng dẫn Thực thi.

Thay mặt Nhóm Dự án UCoC,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[m:User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 12:29, ngày 11 tháng 1 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Cuộc bỏ phiếu về Nguyên tắc Thực thi sửa đổi cho Bộ Quy tắc Ứng xử Chung đang diễn ra ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 2|Bạn có thể tìm thấy thông báo này được dịch sang các ngôn ngữ khác trên Meta-wiki.]]''
:''{{subst:more languages}}''

Xin chào tất cả, 

[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting|Thời gian bỏ phiếu]] cho [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines|Nguyên tắc Thực thi Bộ quy tắc Ứng xử Chung đã sửa đổi]] hiện đang mở! Bình chọn sẽ được mở trong hai tuần và sẽ đóng vào '''23:59 UTC''' vào '''ngày 31 tháng 1 năm 2023'''. Vui lòng truy cập [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voter_information|trang thông tin cử tri trên Meta-wiki]] để biết thông tin về tư cách cử tri và chi tiết về cách bỏ phiếu.

Để biết thêm chi tiết về Nguyên tắc Thực thi và quy trình bỏ phiếu, hãy xem [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Announcement/Voting_1|thông báo trước]] của chúng tôi.

Thay mặt Nhóm Dự án UCoC,&lt;br&gt;
[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 12:52, ngày 18 tháng 1 năm 2023 (UTC)
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Voting on the revised Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct is closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 4|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 4|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 4}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting|vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] is now closed.  The results will now be counted and scrutinized to ensure that only eligible votes are included. Results will be published [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|on Meta]] and other movement forums as soon as they become available, as well as information on future steps. Thank you to all who participated in the voting process, and who have contributed to the drafting of Guidelines.  

On behalf of the UCoC Project Team,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 11:35, ngày 3 tháng 2 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct revised enforcement guidelines vote results&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The recent community-wide vote on the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines |Universal Code of Conduct revised Enforcement Guidelines]] has been tallied and scrutinized. Thank you to everyone who participated.

After 3097 voters from 146 Wikimedia communities voted, the results are 76% in support of the Enforcement Guidelines, and 24% in opposition. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting_statistics|Statistics]] for the vote are available. A more detailed summary of comments submitted during the vote will be published soon.

From here, the results and comments collected during this vote will be submitted to the Board of Trustees for their review. The current expectation is that the Board of Trustees review process will complete in March 2023.  We will update you when their review process is completed.

On behalf of the UCoC Project Team,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 16:07, ngày 14 tháng 2 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Community feedback-cycle about updating the Wikimedia Terms of Use starts&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Legal_department|Wikimedia Foundation Legal Department]] is organizing a feedback-cycle with community members to discuss updating the Wikimedia Terms of Use.

[[:foundation:Special:MyLanguage/Terms of Use|The Terms of Use (ToU)]] are the legal terms that govern the use of websites hosted by the Wikimedia Foundation. We will be gathering your feedback on a draft proposal from February through April. The draft will be translated into several languages, with written feedback accepted in any language.

This update comes in response to several things:
* Implementing the Universal Code of Conduct
* Updating project text to the Creative Commons BY-SA 4.0 license
* Proposal for better addressing undisclosed paid editing
* Bringing our terms in line with current and recently passed laws affecting the Foundation, including the European Digital Services Act

As part of the feedback cycle two office hours will be held, the first on March 2, the second on April 4. 

For further information, please consult:
* The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update|proposed update of the ToU by comparison]]  
* The page for your [[m:Talk:Terms of use|feedback]]
* Information about [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours|the office hours]]

On behalf of the Wikimedia Foundation Legal Team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 22:52, ngày 21 tháng 2 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Editing news 2023 #1 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;&lt;i&gt;[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2023/February|Read this in another language]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/i&gt;

This newsletter includes two key updates about the [[mw:Special:MyLanguage/Editing team|Editing]] team's work:

# The Editing team will finish adding new features to the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Talk pages project]] and deploy it.
# They are beginning a new project, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]].

&lt;strong&gt;Talk pages project&lt;/strong&gt;
[[File:Page Frame Features on desktop.png|alt=Screenshot showing the talk page design changes that are currently available as beta features at all Wikimedia wikis. These features include information about the number of people and comments within each discussion.|thumb|300px|Some of the upcoming changes]]

The Editing team is nearly finished with this first phase of the [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project|Talk pages project]]. Nearly all [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|new features]] are available now in the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature for {{int:discussiontools-preference-label}}]].

It will show information about how active a discussion is, such as the date of the most recent comment. There will soon be a new &quot;{{int:skin-action-addsection}}&quot; button. You will be able to turn them off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]]. Please [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk_pages_project/Usability#c-PPelberg_(WMF)-20230215001000-Feedback:_Proposed_Revisions_to_%22Add_topic%22_button|tell them what you think]].

[[File:Daily edit completion rates mobile talk pages.png|thumb|300px|Daily edit completion rate by test group: DiscussionTools (test group) and MobileFrontend overlay (control group)]]

An A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|{{int:discussiontools-preference-label}} on the mobile site]] has finished. Editors were [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|more successful with {{int:discussiontools-preference-label}}]]. The Editing team is enabling these features for all editors on the mobile site.

&lt;strong&gt;New Project: Edit Check&lt;/strong&gt;

The Editing team is beginning [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|a project to help new editors of Wikipedia]]. It will help people identify some problems before they click &quot;{{int:publishchanges}}&quot;. The first tool will encourage people to add references when they add new content. Please [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist|watch]] that page for more information. You can [[mw:Special:MyLanguage/Editing_team/Community_Conversations#20230303|join a conference call on 3&amp;nbsp;March&amp;nbsp;2023]] to learn more.&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

–[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:24, ngày 22 tháng 2 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=24611966 --&gt;

== Your wiki will be in read only soon ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Đọc thông báo này bằng ngôn ngữ khác]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ thử nghiệm việc chuyển đổi qua lại giữa trung tâm dữ liệu chính và trung tâm dữ liệu phụ. Điều này sẽ giúp bảo đảm cho Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia vẫn có thể duy trì trực tuyến trong tình huống thiên tai. Để đảm bảo mọi thứ vẫn hoạt động, phòng Công nghệ Wikimedia cần tiến hành thử nghiệm trước. Cuộc thử nghiệm này sẽ kiểm tra khả năng chuyển trung tâm dữ liệu một cách an toàn. Cuộc thử nghiệm đòi hỏi các nhóm kỹ thuật phải luôn sẵn sàng và nhanh chóng khắc phục các vấn đề phát sinh. 

Tất cả lưu lượng truy cập sẽ chuyển sang '''{{#time:j xg|2023-03-01|vi}}'''. Cuộc thử nghiệm sẽ bắt đầu vào lúc '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-03-01T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-03-01T14:00}}]''' tức 21:00 theo giờ Việt Nam.

Tuy vậy, vì những hạn chế của [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi tác vụ sửa đổi đều bị ngưng khi việc chuyển đổi diễn ra. Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi đang tìm cách giảm thiểu tác động của những tình huống như vậy trong tương lai. 

'''Các bạn sẽ chỉ có thể đọc, chứ không thể sửa đổi, tất cả wiki trong một khoảng thời gian ngắn.'''

*Có thể bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào thứ {{#time:l j xg Y|2023-03-01|vi}}.
*Nếu bạn thử sửa đổi hay lưu trang trong các thời điểm trên, bạn sẽ nhìn thấy một thông báo lỗi. Chúng tôi hy vọng không có sửa đổi nào sẽ bị mất trong thời điểm đó, nhưng chúng tôi không đảm bảo được. Nếu các bạn nhìn thấy thông điệp báo lỗi, xin vui lòng chờ cho đến khi mọi thứ trở lại bình thường. Và sau đó các bạn sẽ có thể lưu những sửa đổi của mình. Nhưng trong trường hợp này, chúng tôi khuyên các bạn nên tạo một bản sao những thay đổi vừa thực hiện trước khi lưu trang để đề phòng.

''Những ảnh hưởng khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu các bạn tạo một bài viết đã được liên kết ở một nơi khác, liên kết đó vẫn sẽ mang màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số mã kịch bản tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
* Chúng tôi hy vọng việc triển khai mã nguồn vẫn sẽ diễn ra như bất kỳ tuần nào khác. Tuy vậy, trong 1 số trường hợp việc triển khai mã có thể tạm ngưng nếu nhiệm vụ cần nó sau đó
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] sẽ không có sẵn trong khoảng 90 phút.

Dự án này có thể bị hoãn lại nếu cần thiết.  Các bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter|đọc lịch trình thử nghiệm tại wikitech.wikimedia.org]]. Tất cả thay đổi sẽ được thông báo trong lịch. Chúng tôi sẽ tiếp tục có thêm thông báo về việc này. Chúng tôi sẽ đăng thông báo tại băng rôn đầu trang tại mọi wiki 30 phút trước khi tiến hành. '''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])&lt;/span&gt; 21:20, ngày 27 tháng 2 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikimania 2023 Welcoming Program Submissions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;[[File:Wikimania Singapore Logo.svg|right|frameless]]Do you want to host an in-person or virtual session at Wikimania 2023? Maybe a hands-on workshop, a lively discussion, a fun performance, a catchy poster, or a memorable lightning talk? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''Submissions are open until March 28''']]. The event will have dedicated hybrid blocks, so virtual submissions and pre-recorded content are also welcome. If you have any questions, please join us at an upcoming conversation on March 12 or 19, or reach out by email at wikimania@wikimedia.org or on Telegram. More information on-wiki.&lt;section end=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:CKoerner (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Board of Trustees have ratified the UCoC Enforcement Guidelines&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement - Board ratification|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement - Board ratification|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement - Board ratification}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello all, an important update on the UCoC Enforcement Guidelines:

The vote on the Enforcement Guidelines in January 2023 showed a majority approval of the Enforcement Guidelines. There were 369 comments received and a detailed summary of the comments will be published shortly. Just over three-thousand (3097) voters voted and 76% approved of the Enforcement Guidelines. You can view the '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting_statistics|vote statistics on Meta-wiki]]'''.

As the support increased, this signifies to the Board that the current version has addressed some of the issues indicated during the last review in 2022. The Board of Trustees voted to ratify the Enforcement Guidelines. The [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Approval_of_Universal_Code_of_Conduct_Enforcement_Guidelines resolution can be found on Foundation wiki] and you can read more about the [https://diff.wikimedia.org/2023/03/21/the-enforcement-guidelines-received-strong-support-from-the-community-what-happens-next/ process behind the 2023 Enforcement Guidelines review on Diff.]

There are some next steps to take with the important recommendations provided by the Enforcement Guidelines. More details will come soon about timelines. Thank you for your interest and participation. 

On behalf of the UCoC Project Team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[m:User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 15:57, ngày 23 tháng 3 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Report on voter comments from the revised UCoC Enforcement Guidelines ratification vote&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting/Report/Email|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting/Report/Email|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting/Report/Email}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello all,

The Universal Code of Conduct project team has completed the analysis of the comments accompanying the ratification vote on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|revised Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]]. 

All respondents to the vote had the opportunity to provide comments regarding the contents of the revised Enforcement Guidelines draft document. A total of 369 participants left comments in 18 languages; compared to 657 commenters in 27 languages in 2022. The Trust and Safety Policy team completed an analysis of these results, categorizing comments to identify major themes and areas of focus within the comments. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voter comments report|The report is available in translated versions on Meta-wiki here]]'''. Please help translate into your language. 

Again, we are thankful to all who participated in the vote and discussions. More information about the Universal Code of Conduct and its Enforcement Guidelines can be found on Meta-wiki.

On behalf of the Universal Code of Conduct project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[m:User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 14:41, ngày 31 tháng 3 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Upcoming community review of the Movement Charter ratification methodology&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Movement Charter/Ratification/Pre-announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''

Hello everyone, 

The [[Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Movement Charter Drafting Committee]] (MCDC) will propose a ratification methodology for the future [[Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] on April 10, 2023. The proposed ratification methodology is a result of learnings from previous ratification processes. 

The MCDC will organize a consultation period with the Wikimedia Movement to hear feedback on the proposed ratification methodology from '''April 10 to 28, 2023'''. People will be invited to share their feedback on the questions mainly via the Meta Talk page discussion, on the Movement Strategy Forum, and during the community conversation hours. The MCDC welcomes your input on some open questions.

'''Join the community conversation hours'''

The MCDC invites everyone interested in sharing their feedback on the proposed methodology to join the community conversation hours:  
* [[Special:MyLanguage/Movement_Charter/Community_Consultation#Community_conversation_#1:_18_April,_2023_at_10.00_UTC|Community conversation hour #1]]: '''18 April at 10:00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1681812036 your local time])  
* [[Special:MyLanguage/Movement_Charter/Community_Consultation#Community_conversation_#1:_18_April,_2023_at_10.00_UTC|Community conversation hour #2]]: '''24 April at 17:00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1682355603 your local time]) 

When signing up, please leave a comment if you need language support. Please note that language interpretation will be provided if at least 3 people expressed interest to participate in the following languages: Arabic, Mandarin Chinese, French, German, Indonesian, Japanese, Polish, Portuguese (Brazilian), Russian and Spanish.

Thank you,

On behalf of the Movement Charter Drafting Committee,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[m:User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 15:39, ngày 6 tháng 4 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Elections Committee: Call for New Members&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominations/2023/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominations/2023/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominations/2023/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone, 

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Wikimedia Foundation elections committee]] (Elections Committee) is, from today until April 24, seeking an additional 2–4 members to help facilitate the Wikimedia Foundation Board of Trustee (Board) selection process.

The 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election is being planned. New members are invited to join the Elections Committee. The Elections Committee oversees the Board of Trustees community seat selection process. Join the committee and contribute your valuable skills and ideas to the Trustee selection process.

There are eight community- and affiliate-selected seats on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees|the Wikimedia Foundation Board]]. The wider Wikimedia community votes for community members to occupy these seats. In 2024, the Elections Committee will oversee this selection process for the community- and affiliate-selected seats with expiring terms. This process will be supported by the Wikimedia Foundation.

Elections Committee members sign up for three-year terms and will be asked to [[phab:L37|sign a confidentiality agreement]]. Members can expect to contribute 2–5 hours per week before the selection process and 5–8 hours per week during the selection process.

As an Elections Committee member, you will be responsible for:

* Attending online meetings between now and the next election (mid-2024)
* Attending onboarding and online training in May–June 2023
* Working with the Committee to fulfill its [[foundation:Special:MyLanguage/Elections_Committee_Charter|other responsibilities]]

New members should have the following qualities:

* Fluency in English
* Responsiveness to email collaboration
* Knowledge of the movement and movement governance

If you would like to volunteer for this role, please '''submit your candidacy by April 24, 2023 23:59 [[en:Anywhere on Earth|AoE (Anywhere on Earth)]] on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Nominations/2023|this Meta-Wiki page]]'''.

You can [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Wikimedia_Foundation_Elections_Committee_-_2023_Call_for_New_Members|'''read the full announcement here''']]. Thank you in advance for your interest! If you are not interested but know someone who might be, share this message with them. Please let me know if you have questions.

On behalf of the Elections Committee,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[m:User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 15:42, ngày 12 tháng 4 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Call for early input on the proposed Movement Charter ratification methodology&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Hello all,

The [[&lt;tvar name=&quot;mcdc&quot;&gt;m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee&lt;/tvar&gt;|Movement Charter Drafting Committee]] (MCDC) has started to collect input from the Wikimedia movement on the [[&lt;tvar name=&quot;mcm&quot;&gt;m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification&lt;/tvar&gt;|proposed methodology for the ratification of the Movement Charter]] from '''April 10 to 28, 2023'''. Ratification of the [[&lt;tvar name=&quot;mc&quot;&gt;m:Special:MyLanguage/Movement Charter&lt;/tvar&gt;|Movement Charter]] is planned to take place in early 2024 according to the timeline. 

'''There are [[&lt;tvar name=&quot;mcm2&quot;&gt;m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification&lt;/tvar&gt;|six questions]] that the MCDC requests your input on.''' Please share your feedback by:
* Commenting on the [[&lt;tvar name=&quot;tmc&quot;&gt;m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter&lt;/tvar&gt;|Meta talk page]]
* Commenting on the [&lt;tvar name=&quot;forum&quot;&gt;https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-ratification-methodology-community-review-from-10-28-april-2023/2930&lt;/tvar&gt; Movement Strategy forum]
* Joining the community conversation hours; the first conversation hour will take place on '''18 April at 10:00 UTC''' ([&lt;tvar name=&quot;1&quot;&gt;https://zonestamp.toolforge.org/1681812036&lt;/tvar&gt; your local time]). [[&lt;tvar name=&quot;mccc&quot;&gt;m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation&lt;/tvar&gt;|When signing up]], please leave a comment if you need language support by April 16, 2023. We will try our best to provide language interpretation if at least three people expressed interest.

If you have any questions, kindly let us know.

On behalf of the Movement Charter Drafting Committee,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] &amp; [[m:User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 13:34, ngày 14 tháng 4 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=11918344 --&gt;

== Wiki của bạn sẽ sớm ở chế độ chỉ đọc ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Đọc thông báo này bằng ngôn ngữ khác]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ thử nghiệm việc chuyển đổi qua lại giữa trung tâm dữ liệu chính và trung tâm dữ liệu phụ. Điều này sẽ giúp bảo đảm cho Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia vẫn có thể duy trì trực tuyến trong tình huống thiên tai. Để đảm bảo mọi thứ vẫn hoạt động, phòng Công nghệ Wikimedia cần tiến hành thử nghiệm trước. Cuộc thử nghiệm này sẽ kiểm tra khả năng chuyển trung tâm dữ liệu một cách an toàn. Cuộc thử nghiệm đòi hỏi các nhóm kỹ thuật phải luôn sẵn sàng và nhanh chóng khắc phục các vấn đề phát sinh. 

Tất cả lưu lượng truy cập sẽ chuyển sang '''{{#time:j xg|2023-04-26|vi}}'''. Cuộc thử nghiệm sẽ bắt đầu vào lúc '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-04-26T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-04-26T14:00}}]''' tức 21:00 theo giờ Việt Nam.

Tuy vậy, vì những hạn chế của [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi tác vụ sửa đổi đều bị ngưng khi việc chuyển đổi diễn ra. Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi đang tìm cách giảm thiểu tác động của những tình huống như vậy trong tương lai. 

'''Các bạn sẽ chỉ có thể đọc, chứ không thể sửa đổi, tất cả wiki trong một khoảng thời gian ngắn.'''

*Có thể bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào thứ {{#time:l j xg Y|2023-04-26|vi}}.
*Nếu bạn thử sửa đổi hay lưu trang trong các thời điểm trên, bạn sẽ nhìn thấy một thông báo lỗi. Chúng tôi hy vọng không có sửa đổi nào sẽ bị mất trong thời điểm đó, nhưng chúng tôi không đảm bảo được. Nếu các bạn nhìn thấy thông điệp báo lỗi, xin vui lòng chờ cho đến khi mọi thứ trở lại bình thường. Và sau đó các bạn sẽ có thể lưu những sửa đổi của mình. Nhưng trong trường hợp này, chúng tôi khuyên các bạn nên tạo một bản sao những thay đổi vừa thực hiện trước khi lưu trang để đề phòng.

''Những ảnh hưởng khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu các bạn tạo một bài viết đã được liên kết ở một nơi khác, liên kết đó vẫn sẽ mang màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số mã kịch bản tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
* Chúng tôi hy vọng việc triển khai mã nguồn vẫn sẽ diễn ra như bất kỳ tuần nào khác. Tuy vậy, trong 1 số trường hợp việc triển khai mã có thể tạm ngưng nếu nhiệm vụ cần nó sau đó
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] sẽ không có sẵn trong khoảng 90 phút.

Dự án này có thể bị hoãn lại nếu cần thiết.  Các bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter|đọc lịch trình thử nghiệm tại wikitech.wikimedia.org]]. Tất cả thay đổi sẽ được thông báo trong lịch. Chúng tôi sẽ tiếp tục có thêm thông báo về việc này. Chúng tôi sẽ đăng thông báo tại băng rôn đầu trang tại mọi wiki 30 phút trước khi tiến hành. '''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:42, ngày 21 tháng 4 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:UOzurumba (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=24748237 --&gt;

== Kế hoạch Hàng năm 2023-2024 và Đối thoại Cộng đồng Sắp tới của Quỹ Wikimedia ==

Mục đích chính của thông báo này là để chia sẻ với bạn [[m:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/vi|bản dự thảo kế hoạch hàng năm]] của Quỹ Wikimedia cho năm tài chính sắp tới từ tháng 7 năm 2023 đến tháng 6 năm 2024. Bản tóm tắt kế hoạch hàng năm có sẵn ở nhiều ngôn ngữ.

'''Một số đoạn trích từ Dự thảo kế hoạch hàng năm'''

Quỹ Wikimedia vẫn đang trong giai đoạn chuyển đổi. Tổ chức đã chào đón ban lãnh đạo mới vào năm ngoái, bao gồm một Giám đốc điều hành và Giám đốc Sản phẩm và Công nghệ mới. Ngoài ra, Quỹ đã tổ chức các cuộc đối thoại với các cộng đồng toàn cầu về nhiều vấn đề quan trọng, từ điều lệ trong tương lai xác định vai trò và trách nhiệm, đến cách chúng tôi huy động các nguồn lực được san sẻ thông qua việc gây quỹ bằng biểu ngữ. Kế hoạch hàng năm của năm nay cố gắng làm rõ hơn về các vấn đề chiến lược dài hạn không có cách khắc phục nhanh chóng cũng như cung cấp thông tin chi tiết hơn về cách thức hoạt động của Quỹ.

Trong năm thứ hai liên tiếp, Quỹ Wikimedia coi chiến lược của phong trào là điểm tựa của kế hoạch hàng năm của mình để [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Goals/Equity|thúc đẩy sự công bằng]]. Mục đích là để kết nối các hoạt động của Quỹ với các [[m:Movement_Strategy/Recommendations/Summary/vi|Khuyến nghị Chiến lược Phong trào]] một cách sâu sắc hơn nữa nhằm có thể nhanh chóng tiến tới [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2017/vi|Định hướng Chiến lược năm 2030]]. Năm nay, Quỹ đang tập trung một lần nữa kế hoạch của Quỹ vào [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Goals/Infrastructure|Sản phẩm và Công nghệ]], nhấn mạnh vai trò độc nhất của chúng tôi là một nền tảng cho mọi người và cộng đồng cộng tác trên quy mô lớn. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm, bạn có thể tìm thấy thông tin chi tiết trên [[m:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/vi|trang meta này]].

'''Thỉnh cầu Phản hồi từ bạn'''

Chúng tôi rất trân trọng phản hồi của bạn, dù là ở trên [[m:Talk:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024|trang thảo luận Meta]] hay ở không gian thảo luận địa phương của bạn. Bình luận và phản ánh của bạn sẽ giúp chúng tôi cải thiện đề xuất của mình trước khi Ban Quản Trị Quỹ cân nhắc kế hoạch và ngân sách vào cuộc họp tháng 6 tới.

'''Đối thoại Cộng đồng'''

Tất cả mọi người cũng được mời tham dự cuộc đối thoại trực tuyến vào ngày 30 tháng 4 năm 2023 lúc 6 giờ sáng giờ UTC (xem [https://zonestamp.toolforge.org/1682834411 giờ địa phương của bạn ở đây]), dành riêng cho các bạn ở múi giờ Châu Á Thái Bình Dương. Xin hãy xem [[wmfblog:event/30th-april-annual-planning-call/|lịch Diff ở đây]]. [[m:User:Lgruwell-WMF|Lisa Seitz Gruwell]], Giám đốc Thăng tiến và Phó Giám đốc Điều hành sẽ tham gia vào cuộc đối thoại để chia sẻ thêm cũng như tìm hiểu về suy nghĩ của bạn. Bạn có thể tìm thấy thông tin liên quan đến các cuộc đối thoại trực tuyến trên [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Collaboration|trang cộng tác]]. Chúng tôi mong được gặp bạn trong cuộc đối thoại sắp tới!

[[User:VChang (WMF)|VChang (WMF)]] 09:41, ngày 26 tháng 4 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:VChang (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/vi&amp;oldid=24941195 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello,

As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are:

* Community members in good standing
* Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects
* Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type
* Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023
* Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations
* Confidently able to communicate in English

The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff.

The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''.

Best regards,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 19:00, ngày 26 tháng 4 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Xeno (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24941045 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Selection of the U4C Building Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The next stage in the Universal Code of Conduct process is establishing a Building Committee to create the charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). The Building Committee has been selected. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read about the members and the work ahead on Meta-wiki]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 04:20, ngày 27 tháng 5 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

==  Công bố các thành viên mới của Ủy ban Bầu cử ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|Bạn có thể tìm thấy thông báo này được dịch sang các ngôn ngữ khác trên Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Xin chào mọi người, 

Chúng tôi vui mừng thông báo [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|các thành viên và cố vấn mới của Ủy ban Bầu cử]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Ủy ban Bầu cử]] hỗ trợ thiết kế và thực hiện quy trình lựa chọn ủy viên do Cộng đồng và Chi hội lựa chọn cho Hội đồng Quản trị Quỹ Wikimedia. Sau một quá trình đề cử mở, các ứng cử viên mạnh nhất đã có cuộc trao đổi với Hội đồng quản trị và 4 ứng cử viên được chấp nhận là thành viên tân cử của Ủy ban Bầu cử. 4 ứng cử viên khác được mời tham gia với tư cách cố vấn. 

Cảm ơn tất cả các thành viên của cộng đồng, những người đã cho chúng tôi những ứng cử viên để xem xét. Chúng tôi mong muốn được làm việc với Ủy ban Bầu cử trong thời gian tới.

Thay mặt cho Hội đồng Quản trị Quỹ Wikimedia,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:59, ngày 28 tháng 6 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

I am pleased to share the next step in the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] work. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) draft charter]] is now ready for your review. 

The [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] require a [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|Building Committee]] form to draft a charter that outlines procedures and details for a global committee to be called the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]]. Over the past few months, the U4C Building Committee worked together as a group to discuss and draft the U4C charter. The U4C Building Committee welcomes feedback about the draft charter now through 22 September 2023. After that date, the U4C Building Committee will revise the charter as needed and a community vote will open shortly afterward.

Join the conversation during the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|conversation hours]] or on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Meta-wiki]].

Best,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 15:35, ngày 28 tháng 8 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25392152 --&gt;

== Wiki của bạn sẽ sớm ở chế độ chỉ đọc ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Đọc thông báo này bằng ngôn ngữ khác]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ thử nghiệm việc chuyển đổi qua lại giữa các trung tâm dữ liệu. Điều này sẽ giúp bảo đảm cho Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia vẫn có thể duy trì trực tuyến trong tình huống thiên tai. Để đảm bảo mọi thứ vẫn hoạt động, phòng Công nghệ Wikimedia cần tiến hành thử nghiệm trước. Cuộc thử nghiệm này sẽ kiểm tra khả năng chuyển trung tâm dữ liệu một cách an toàn. Cuộc thử nghiệm đòi hỏi các nhóm kỹ thuật phải luôn sẵn sàng và nhanh chóng khắc phục các vấn đề phát sinh. 

Tất cả lưu lượng truy cập sẽ chuyển sang '''{{#time:j xg|2023-09-20|vi}}'''. Cuộc thử nghiệm sẽ bắt đầu vào lúc '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-09-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-09-20T14:00}}]''' tức 21:00 theo giờ Việt Nam.

Tuy vậy, vì những hạn chế của [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi tác vụ sửa đổi đều bị ngưng khi việc chuyển đổi diễn ra. Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi đang tìm cách giảm thiểu tác động của những tình huống như vậy trong tương lai. 

'''Các bạn sẽ chỉ có thể đọc, chứ không thể sửa đổi, tất cả wiki trong một khoảng thời gian ngắn.'''

*Có thể bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào thứ {{#time:l j xg Y|2023-09-20|vi}}.
*Nếu bạn thử sửa đổi hay lưu trang trong các thời điểm trên, bạn sẽ nhìn thấy một thông báo lỗi. Chúng tôi hy vọng không có sửa đổi nào sẽ bị mất trong thời điểm đó, nhưng chúng tôi không đảm bảo được. Nếu các bạn nhìn thấy thông điệp báo lỗi, xin vui lòng chờ cho đến khi mọi thứ trở lại bình thường. Và sau đó các bạn sẽ có thể lưu những sửa đổi của mình. Nhưng trong trường hợp này, chúng tôi khuyên các bạn nên tạo một bản sao những thay đổi vừa thực hiện trước khi lưu trang để đề phòng.

''Những ảnh hưởng khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu các bạn tạo một bài viết đã được liên kết ở một nơi khác, liên kết đó vẫn sẽ mang màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số mã kịch bản tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
* Chúng tôi hy vọng việc triển khai mã nguồn vẫn sẽ diễn ra như bất kỳ tuần nào khác. Tuy vậy, trong 1 số trường hợp việc triển khai mã có thể tạm ngưng nếu nhiệm vụ cần nó sau đó
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] sẽ không có sẵn trong khoảng 90 phút.

Dự án này có thể bị hoãn lại nếu cần thiết. Các bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter|đọc lịch trình thử nghiệm tại wikitech.wikimedia.org]]. Tất cả thay đổi sẽ được thông báo trong lịch. Chúng tôi sẽ tiếp tục có thêm thông báo về việc này. Chúng tôi sẽ đăng thông báo tại băng rôn đầu trang tại mọi wiki 30 phút trước khi tiến hành. '''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

[[User:Trizek (WMF)|Trizek_(WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]]) 09:24, ngày 15 tháng 9 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25018086 --&gt;

== Cơ hội mở ra cho Ủy ban Đoàn hội, ủy ban Thanh tra và Ủy ban Đánh giá Tình huống ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;div style=&quot;margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;&quot;&gt;
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ngôn ngữ khác của thông báo này tại Meta-Wiki.'']]

''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/span&gt;''&lt;/div&gt;

Chào mọi người! [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Ủy ban Đoàn hội]] (AffCom), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ủy ban Thanh tra]] (OC) và [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Ủy ban Đánh giá Tình huống (CRC)]] đang tìm kiếm thành viên mới. Các nhóm tình nguyện này hỗ trợ về mặt cơ cấu và giám sát quan trọng cho cộng đồng và phong trào. Mọi người được khuyến khích tự đề cử hoặc khuyến khích người khác có khả năng ứng cử. Thông tin về vai trò của các nhóm, các kỹ năng cần thiết và cơ hội để ứng tuyển, vui lòng xem trên [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''trang Meta-wiki''']]. 

Thay mặt nhóm Hỗ trợ của Ủy ban,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 16:41, ngày 9 tháng 10 năm 2023 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review and comment on the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all, 

Please review and comment on the Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package from now until 29 October 2023. The selection rules package was based on older versions by the Elections Committee and will be used in the 2024 Board of Trustees selection. Providing your comments now will help them provide a smoother, better Board selection process. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|More on the Meta-wiki page]].

Best,

Katie Chan &lt;br&gt;
Chair of the Elections Committee&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

01:12, ngày 17 tháng 10 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;Body&quot;/&gt;Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland
&lt;section end=&quot;Body&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 12:31, ngày 13 tháng 12 năm 2023 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25955829 --&gt;

== Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.''

Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.&lt;br&gt; 
''Currently, we are only able to conduct interviews in English.''

The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time.

For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.&lt;br&gt;We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite&amp;oldid=26027495 --&gt;

== Reusing references: Can we look over your shoulder? ==

''Apologies for writing in English.''

The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references.

* The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here].
* Interviews can be conducted in English, German or Dutch.
* [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]].
* Sessions will be held in January and February.
* [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.]
* Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment.

We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]]
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25956752 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to announce that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) Charter is now open. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]] now through '''2 February 2024'''. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C Charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:07, ngày 19 tháng 1 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Last days to vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to remind you that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) charter will close on '''2 February 2024'''. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]]. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:00, ngày 31 tháng 1 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. 

A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks.

Please look forward to hearing about the next steps soon.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:23, ngày 12 tháng 2 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26160150 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement.

Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]].

On behalf of the UCoC project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, ngày 5 tháng 3 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26276337 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
: ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
: ''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all,

This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. 

Here are the key planned dates:

*  May 2024: Call for candidates and call for questions
*  June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5]
*  June-August 2024: Campaign period
*  End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period
*  October–November 2024: Background check of selected candidates
*  Board's Meeting in December 2024: New trustees seated

Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan.

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]].

Best regards,

[[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group)

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]19:56, ngày 12 tháng 3 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:MPossoupe (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26349432 --&gt;

== Wiki của bạn sẽ sớm ở chế độ chỉ đọc ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Đọc thông báo này bằng ngôn ngữ khác]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ thử nghiệm việc chuyển đổi qua lại giữa các trung tâm dữ liệu. Điều này sẽ giúp bảo đảm cho Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia vẫn có thể duy trì trực tuyến trong tình huống thiên tai.

Tất cả lưu lượng truy cập sẽ chuyển sang '''{{#time:j xg|2024-03-20|vi}}'''. Cuộc thử nghiệm sẽ bắt đầu vào lúc '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-03-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2024-03-20T14:00}}]''' tức 21:00 theo giờ Việt Nam.

Tuy vậy, vì những hạn chế của [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi tác vụ sửa đổi đều bị ngưng khi việc chuyển đổi diễn ra. Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi đang tìm cách giảm thiểu tác động của những tình huống như vậy trong tương lai. 

'''Các bạn sẽ chỉ có thể đọc, chứ không thể sửa đổi, tất cả wiki trong một khoảng thời gian ngắn.'''

*Có thể bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào thứ {{#time:l j xg Y|2024-03-20|vi}}.
*Nếu bạn thử sửa đổi hay lưu trang trong các thời điểm trên, bạn sẽ nhìn thấy một thông báo lỗi. Chúng tôi hy vọng không có sửa đổi nào sẽ bị mất trong thời điểm đó, nhưng chúng tôi không đảm bảo được. Nếu các bạn nhìn thấy thông điệp báo lỗi, xin vui lòng chờ cho đến khi mọi thứ trở lại bình thường. Và sau đó các bạn sẽ có thể lưu những sửa đổi của mình. Nhưng trong trường hợp này, chúng tôi khuyên các bạn nên tạo một bản sao những thay đổi vừa thực hiện trước khi lưu trang để đề phòng.

''Những ảnh hưởng khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu các bạn tạo một bài viết đã được liên kết ở một nơi khác, liên kết đó vẫn sẽ mang màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số mã kịch bản tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
* Chúng tôi hy vọng việc triển khai mã nguồn vẫn sẽ diễn ra như bất kỳ tuần nào khác. Tuy vậy, trong 1 số trường hợp việc triển khai mã có thể tạm ngưng nếu nhiệm vụ cần nó sau đó
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] sẽ không có sẵn trong khoảng 90 phút.

Dự án này có thể bị hoãn lại nếu cần thiết. Các bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter|đọc lịch trình thử nghiệm tại wikitech.wikimedia.org]]. Tất cả thay đổi sẽ được thông báo trong lịch. Chúng tôi sẽ tiếp tục có thêm thông báo về việc này. Chúng tôi sẽ đăng thông báo tại băng rôn đầu trang tại mọi wiki 30 phút trước khi tiến hành. '''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

[[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 00:01, ngày 15 tháng 3 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25636619 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote now to select members of the first U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through May 9, 2024. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility.

The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

On behalf of the UCoC project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 20:20, ngày 25 tháng 4 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26390244 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Sign up for the language community meeting on May 31st, 16:00 UTC&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;Hello all,

The next language community meeting is scheduled in a few weeks - May 31st at 16:00 UTC. If you're interested, you can [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Wikimedia_Language_engineering/Community_meetings#31_May_2024 sign up on this wiki page].

This is a participant-driven meeting, where we share language-specific updates related to various projects, collectively discuss technical issues related to language wikis, and work together to find possible solutions. For example, in the last meeting, the topics included the machine translation service (MinT) and the languages and models it currently supports, localization efforts from the Kiwix team, and technical challenges with numerical sorting in files used on Bengali Wikisource.

Do you have any ideas for topics to share technical updates related to your project? Any problems that you would like to bring for discussion during the meeting? Do you need interpretation support from English to another language? Please reach out to me at ssethi(__AT__)wikimedia.org and [[etherpad:p/language-community-meeting-may-2024|add agenda items to the document here]].

We look forward to your participation!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 21:22, ngày 14 tháng 5 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SSethi (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26390244 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Feedback invited on Procedure for Sibling Project Lifecycle&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

[[File:Sibling Project Lifecycle Conversation 3.png|150px|right|link=:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle]]

Dear community members,

The [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] invites you to give feedback on a '''[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle|draft Procedure for Sibling Project Lifecycle]]'''. This draft Procedure outlines proposed steps and requirements for opening and closing Wikimedia Sibling Projects, and aims to ensure any newly approved projects are set up for success. This is separate from the procedures for opening or closing language versions of projects, which is handled by the [[:m:Special:MyLanguage/Language committee|Language Committee]] or [[m:Special:MyLanguage/Closing_projects_policy|closing projects policy]]. 

You can find the details on [[:m:Special:MyLanguage/Talk:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle#Review|this page]], as well as the ways to give your feedback from today until the end of the day on '''June 23, 2024''', anywhere on Earth. 

You can also share information about this with the interested project communities you work with or support, and you can also help us translate the procedure into more languages, so people can join the discussions in their own language.

On behalf of the CAC,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:25, ngày 22 tháng 5 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26390244 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Announcing the first Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello,

The scrutineers have finished reviewing the vote results. We are following up with the results of the first [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) election]]. 

We are pleased to announce the following individuals as regional members of the U4C, who will fulfill a two-year term:

* North America (USA and Canada)
** –
* Northern and Western Europe
** [[m:Special:MyLanguage/User:Ghilt|Ghilt]]
* Latin America and Caribbean
** –
* Central and East Europe (CEE)
** —
* Sub-Saharan Africa
** –
* Middle East and North Africa
** [[m:Special:MyLanguage/User:Ibrahim.ID|Ibrahim.ID]]
* East, South East Asia and Pacific (ESEAP)
** [[m:Special:MyLanguage/User:0xDeadbeef|0xDeadbeef]]
* South Asia
** –

The following individuals are elected to be community-at-large members of the U4C, fulfilling a one-year term:

* [[m:Special:MyLanguage/User:Barkeep49|Barkeep49]]
* [[m:Special:MyLanguage/User:Superpes15|Superpes15]]
* [[m:Special:MyLanguage/User:Civvì|Civvì]]
* [[m:Special:MyLanguage/User:Luke081515|Luke081515]]
* –
* –
* –
* –

Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community.

Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. Follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-wiki]].

On behalf of the UCoC project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:14, ngày 3 tháng 6 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26390244 --&gt;

== Văn bản cuối cùng của Hiến chương Phong trào Wikimedia hiện đã có trên Meta ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available|Bạn có thể tìm thấy thông báo này được dịch sang các ngôn ngữ khác trên Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Xin chào mọi người,

Văn bản cuối cùng của [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Hiến chương Phong trào Wikimedia]] hiện có trên Meta với hơn 20 ngôn ngữ để bạn đọc.

'''Hiến chương Phong trào Wikimedia là gì?'''

Hiến chương Phong trào Wikimedia là một tài liệu được đề xuất nhằm xác định vai trò và trách nhiệm của tất cả các thành viên và tổ chức của phong trào Wikimedia, bao gồm cả việc thành lập một cơ quan mới – Hội đồng Toàn cầu – để quản trị phong trào.

'''Tham gia Hiến chương Phong trào Wikimedia &quot;Bữa tiệc Ra mắt&quot;'''

Tham gia [[m:Special:MyLanguage/Event:Movement Charter Launch Party|“Bữa tiệc Ra mắt”]] vào '''ngày 20 tháng 6 năm 2024''' lúc '''14.00-15.00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1718892000 giờ địa phương của bạn]). Trong cuộc gọi này, chúng tôi sẽ kỷ niệm việc phát hành Điều lệ cuối cùng và trình bày nội dung của Điều lệ. Hãy tham gia và tìm hiểu về Điều lệ trước khi bỏ phiếu.

'''Biểu quyết thông qua Điều lệ Phong trào'''

Việc bỏ phiếu sẽ bắt đầu trên SecurePoll vào '''25 tháng 6 năm 2024''' lúc '''00:01 UTC''' và sẽ kết thúc vào '''9 tháng 7 năm 2024''' lúc '''23:59 UTC. ''' Bạn có thể đọc thêm về [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|quy trình bỏ phiếu, tiêu chí đủ điều kiện và các chi tiết khác]] trên Meta.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, vui lòng để lại nhận xét trên [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter|Trang thảo luận Meta]] hoặc gửi email cho MCDC theo địa chỉ [mailto:mcdc@wikimedia.org mcdc@wikimedia.org].

Thay mặt MCDC,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:44, ngày 11 tháng 6 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26390244 --&gt;

== Việc bỏ phiếu phê chuẩn Hiến chương Phong trào Wikimedia hiện đã mở - hãy bỏ phiếu của bạn ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens|Bạn có thể tìm thấy thông báo này được dịch sang các ngôn ngữ khác trên Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Xin chào mọi người,

Cuộc bỏ phiếu phê chuẩn [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|'''Hiến chương Phong trào Wikimedia''']] hiện đã mở. Hiến chương Phong trào Wikimedia là một tài liệu nhằm xác định vai trò và trách nhiệm của tất cả các thành viên và tổ chức của phong trào Wikimedia, bao gồm cả việc thành lập một cơ quan mới – Hội đồng Toàn cầu – để quản lý phong trào.

Phiên bản cuối cùng của Hiến chương Phong trào Wikimedia [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|có sẵn trên Meta ở các ngôn ngữ khác nhau]] và được đính kèm [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_Movement_Charter_(June_2024).pdf ở đây ở định dạng PDF] để bạn đọc.

Cuộc bỏ phiếu bắt đầu trên SecurePoll vào '''25 tháng 6 năm 2024''' lúc '''00:01 UTC''' và sẽ kết thúc vào '''9 tháng 7 năm 2024''' lúc '''23:59 UTC'' '. Vui lòng đọc thêm về [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|thông tin cử tri và chi tiết về điều kiện bỏ phiếu]].

Sau khi đọc Điều lệ, vui lòng [[Special:SecurePoll/vote/398|'''bỏ phiếu tại đây''']] và chia sẻ thêm thông tin này.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về cuộc bỏ phiếu phê chuẩn, vui lòng liên hệ với Ủy ban Bầu cử Điều lệ tại [mailto:cec@wikimedia.org '''cec@wikimedia.org'''].

Thay mặt CEC,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 10:51, ngày 25 tháng 6 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== Việc bỏ phiếu phê chuẩn quy trình phê chuẩn Hiến chương Phong trào Wikimedia sắp kết thúc ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|Bạn có thể tìm thấy thông báo này được dịch sang các ngôn ngữ khác trên Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Xin chào mọi người,

Đây là một lời nhắc nhở thân thiện rằng thời gian bỏ phiếu phê chuẩn [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Điều lệ Phong trào Wikimedia]] sẽ kết thúc vào '''ngày 9 tháng 7 năm 2024''', lúc '''23:59 UTC'''.

Nếu bạn chưa bỏ phiếu, xin vui lòng bỏ phiếu [[m:Special:SecurePoll/vote/398|trên SecurePoll]]. 

Thay mặt [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|Ủy ban Bầu cử Hiến chương]],&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:45, ngày 8 tháng 7 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;U4C Special Election - Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024.

The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]].

In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki.

Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]].

In cooperation with the U4C,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:02, ngày 10 tháng 7 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikimedia Movement Charter ratification voting results&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello everyone,

After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.  

As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy.

The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows: 

'''Individual vote:'''

Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333).

'''Affiliates vote:'''

Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111).

'''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:'''

The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].  

With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''.

We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance.

The Charter Electoral Commission,

[[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 17:52, ngày 18 tháng 7 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote now to fill vacancies of the first U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility.

The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:46, ngày 27 tháng 7 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now.

'''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC.

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 15:29, ngày 6 tháng 8 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Coming soon: A new sub-referencing feature – try it!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;Sub-referencing&quot;/&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]]
Hello. For many years, community members have requested an easy way to re-use references with different details. Now, a MediaWiki solution is coming: The new sub-referencing feature will work for wikitext and Visual Editor and will enhance the existing reference system. You can continue to use different ways of referencing, but you will probably encounter sub-references in articles written by other users. More information on [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|the project page]].

'''We want your feedback''' to make sure this feature works well for you:

* [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|Please try]] the current state of development on beta wiki and [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|let us know what you think]]. 
* [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|Sign up here]] to get updates and/or invites to participate in user research activities.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]’s [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team is planning to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We will reach out to creators/maintainers of tools and templates related to references beforehand.

Please help us spread the message. --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC)
&lt;section end=&quot;Sub-referencing&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johannes Richter (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=27309345 --&gt;

== Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC ==

Hi all,

The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page].

This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites.

Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation!

[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 23:18, ngày 22 tháng 8 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SSethi (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]].

I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026:

* North America (USA and Canada)
** Ajraddatz

The following seats were not filled during this special election:

* Latin America and Caribbean
* Central and East Europe (CEE)
* Sub-Saharan Africa
* South Asia
* The four remaining Community-At-Large seats

Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community.

Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]].

On behalf of the U4C and the Elections Committee,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 14:05, ngày 2 tháng 9 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Have your say: Vote for the 2024 Board of Trustees!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Hello all,

The voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Board of Trustees election]] is now open. There are twelve (12) candidates running for four (4) seats on the Board.

Learn more about the candidates by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|reading their statements]] and their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|answers to community questions]].

When you are ready, go to the [[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]] voting page to vote. '''The vote is open from September 3rd at 00:00 UTC to September 17th at 23:59 UTC'''.

To check your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]].

Best regards,

The Elections Committee and Board Selection Working Group&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 12:13, ngày 3 tháng 9 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== Wiki của bạn sẽ sớm ở chế độ chỉ đọc ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Đọc thông báo này bằng ngôn ngữ khác]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ chuyển đổi lưu lượng qua lại giữa các trung tâm dữ liệu. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia vẫn có thể duy trì trực tuyến ngay cả sau tình huống thiên tai.

Mọi lưu lượng sẽ chuyển đổi vào ngày '''{{#time:j xg|2024-09-25|vi}}'''. Việc chuyển đổi này sẽ bắt đầu vào lúc '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-09-25T15:00|en}} {{#time:H:i e|2024-09-25T15:00}}]''' (22:00 UTC+7).

Dù vậy, vì một số hạn chế của phần mềm [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi sửa đổi đều phải bị ngưng lại khi việc chuyển đổi được thực hiện. Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi đang tìm cách giảm thiểu tác động của những tình huống như vậy trong tương lai. 

Một biểu ngữ sẽ được hiển thị trên tất cả các wiki 30 phút trước khi quá trình này diễn ra. Biểu ngữ sẽ tiếp tục được hiển thị cho tới khi kết thúc quá trình này. 

'''Bạn sẽ có thể đọc, nhưng không thể sửa đổi, tất cả wiki trong một khoảng thời gian ngắn.'''

*Bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào {{#time:l j xg Y|2024-09-25|vi}}.
*Nếu bạn cố gắng sửa đổi hay lưu trang trong những thời điểm này, bạn sẽ nhìn thấy một thông báo lỗi. Chúng tôi hy vọng sẽ không có sửa đổi nào bị mất trong thời điểm đó, nhưng chúng tôi không đảm bảo được điều đó. Nếu bạn nhìn thấy thông báo lỗi, xin vui lòng chờ đợi cho đến khi mọi thứ trở lại bình thường. Và sau đó bạn sẽ có thể lưu những sửa đổi của mình. Tuy nhiên, chúng tôi khuyên bạn trước hết nên tạo một bản sao những thay đổi của bạn, nhằm mục đích đề phòng.

''Những ảnh hưởng khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ bị chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu bạn tạo một bài viết đã được liên kết ở một nơi khác, liên kết đó vẫn sẽ có màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số đoạn mã tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
* Chúng tôi hy vọng việc triển khai mã nguồn vẫn sẽ diễn ra như bất kỳ tuần nào khác. Tuy vậy, một vài trường hợp đóng băng mã nguồn có thể xảy ra nếu quá trình yêu cầu chúng sau đó.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] sẽ không có sẵn trong khoảng 90 phút.

Dự án này có thể bị hoãn lại nếu cần thiết. Bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter|đọc lịch trình tại wikitech.wikimedia.org]]. Bất kỳ thay đổi nào đều sẽ được thông báo trong lịch trình này. 

'''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

[[User:Trizek_(WMF)|Trizek_(WMF)]], 09:38, ngày 20 tháng 9 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Trizek (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27248326 --&gt;

== 'Wikidata item' link is moving. Find out where... ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;&lt;i&gt;Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.&lt;/i&gt;{{tracked|T66315}}

Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project.
The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the &lt;span style=&quot;color: #54595d;&quot;&gt;&lt;u&gt;''General''&lt;/u&gt;&lt;/span&gt; section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the &lt;span style=&quot;color: #54595d;&quot;&gt;&lt;u&gt;''In Other Projects''&lt;/u&gt;&lt;/span&gt; section.

We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the   [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2.
More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].&lt;br&gt;&lt;br&gt;We welcome your feedback and questions.&lt;br&gt; [[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 18:58, ngày 27 tháng 9 năm 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&amp;oldid=27524260 --&gt;

== Invitation to Participate in Wiki Loves Ramadan Community Engagement Survey ==

Dear all,

Apologies for writing in English. Please help to translate in your language.
We are excited to announce the upcoming [[m:Wiki Loves Ramadan|Wiki Loves Ramadan]] event, a global initiative aimed at celebrating Ramadan by enriching Wikipedia and its sister projects with content related to this significant time of year. As we plan to organize this event globally, your insights and experiences are crucial in shaping the best possible participation experience for the community.

To ensure that Wiki Loves Ramadan is engaging, inclusive, and impactful, we kindly invite you to participate in our community engagement survey. Your feedback will help us understand the needs of the community, set the event's focus, and guide our strategies for organizing this global event.

Survey link: https://forms.gle/f66MuzjcPpwzVymu5

Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will make a difference!

Thank you for being a part of our journey to make Wiki Loves Ramadan a success.


Warm regards,

User:ZI Jony 03:20, ngày 6 tháng 10 năm 2024 (UTC)

Wiki Loves Ramadan Organizing Team
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:ZI Jony@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27510935 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Preliminary results of the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Hello all,

Thank you to everyone who participated in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. Close to 6000 community members from more than 180 wiki projects have voted.

The following four candidates were the most voted:

# [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]]
# [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]]
# [[User:Victoria|Victoria Doronina]]
# [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]]

While these candidates have been ranked through the vote, they still need to be appointed to the Board of Trustees. They need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. New trustees will be appointed at the next Board meeting in December 2024.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|Learn more about the results on Meta-Wiki.]]

Best regards,

The Elections Committee and Board Selection Working Group

&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 08:25, ngày 14 tháng 10 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:MPossoupe (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Seeking volunteers to join several of the movement’s committees&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Each year, typically from October through December, several of the movement’s committees seek new volunteers. 

Read more about the committees on their Meta-wiki pages:
* [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|Affiliations Committee (AffCom)]]
* [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission (OC)]]
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|Case Review Committee (CRC)]]

Applications for the committees open on 16 October 2024. Applications for the Affiliations Committee close on 18 November 2024, and applications for the Ombuds commission and the Case Review Committee close on 2 December 2024. Learn how to apply by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|visiting the appointment page on Meta-wiki]]. Post to the talk page or email [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org] with any questions you may have.

For the Committee Support team,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:07, ngày 16 tháng 10 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27601062 --&gt;

== 'Wikidata item' link is moving, finally. ==

Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] 11:30, ngày 22 tháng 10 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&amp;oldid=27535421 --&gt;

== Final Reminder: Join us in Making Wiki Loves Ramadan Success ==

Dear all,

We’re thrilled to announce the Wiki Loves Ramadan event, a global initiative to celebrate Ramadan by enhancing Wikipedia and its sister projects with valuable content related to this special time of year. As we organize this event globally, we need your valuable input to make it a memorable experience for the community.

Last Call to Participate in Our Survey: To ensure that Wiki Loves Ramadan is inclusive and impactful, we kindly request you to complete our community engagement survey. Your feedback will shape the event’s focus and guide our organizing strategies to better meet community needs.

* Survey Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSffN4prPtR5DRSq9nH-t1z8hG3jZFBbySrv32YoxV8KbTwxig/viewform?usp=sf_link Complete the Survey]
* Deadline: November 10, 2024
Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will truly make a difference!

'''Volunteer Opportunity''': Join the Wiki Loves Ramadan Team! We’re seeking dedicated volunteers for key team roles essential to the success of this initiative. If you’re interested in volunteer roles, we invite you to apply.
* Application Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfXiox_eEDH4yJ0gxVBgtL7jPe41TINAWYtpNp1JHSk8zhdgw/viewform?usp=sf_link Apply Here]
* Application Deadline: October 31, 2024
Explore Open Positions: For a detailed list of roles and their responsibilities, please refer to the position descriptions here: [https://docs.google.com/document/d/1oy0_tilC6kow5GGf6cEuFvdFpekcubCqJlaxkxh-jT4/ Position Descriptions]

Thank you for being part of this journey. We look forward to working together to make Wiki Loves Ramadan a success!


Warm regards,&lt;br&gt;
The Wiki Loves Ramadan Organizing Team 05:13, ngày 29 tháng 10 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:ZI Jony@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27568454 --&gt;

== Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC ==

Hello everyone,

The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone &lt;https://zonestamp.toolforge.org/1732896000&gt;). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: &lt;https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024&gt;.

This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation.

Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] 19:53, ngày 21 tháng 11 năm 2024 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SSethi (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 --&gt;

== Launching! Join Us for Wiki Loves Ramadan 2025! ==

Dear All,

We’re happy to announce the launch of [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|Wiki Loves Ramadan 2025]], an annual international campaign dedicated to celebrating and preserving Islamic cultures and history through the power of Wikipedia. As an active contributor to the Local Wikipedia, you are specially invited to participate in the launch. 

This year’s campaign will be launched for you to join us write, edit, and improve articles that showcase the richness and diversity of Islamic traditions, history, and culture.

* Topic: [[m:Event:Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch|Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch]]
* When: Jan 19, 2025 
* Time: 16:00 Universal Time UTC and runs throughout Ramadan (starting February 25, 2025).
* Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/88420056597?pwd=NdrpqIhrwAVPeWB8FNb258n7qngqqo.1 
* Zoom meeting hosted by [[m:Wikimedia Bangladesh|Wikimedia Bangladesh]]

To get started, visit the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|campaign page]] for details, resources, and guidelines: Wiki Loves Ramadan 2025.

Add [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Participant|your community here]], and organized Wiki Loves Ramadan 2025 in your local language.

Whether you’re a first-time editor or an experienced Wikipedian, your contributions matter. Together, we can ensure Islamic cultures and traditions are well-represented and accessible to all.

Feel free to invite your community and friends too. Kindly reach out if you have any questions or need support as you prepare to participate.

Let’s make Wiki Loves Ramadan 2025 a success!

For the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Team|International Team]] 12:08, ngày 16 tháng 1 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:ZI Jony@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27568454 --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 01:11, ngày 24 tháng 1 năm 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:48, ngày 3 tháng 2 năm 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 08:28, ngày 22 tháng 2 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:SSethi (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 18:50, ngày 7 tháng 3 năm 2025 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 --&gt;

== Wiki của bạn sẽ sớm ở chế độ chỉ đọc ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Đọc thông báo này bằng ngôn ngữ khác]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Quỹ Wikimedia]] sẽ chuyển đổi lưu lượng qua lại giữa các trung tâm dữ liệu. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng Wikipedia và các wiki khác của Wikimedia vẫn có thể duy trì trực tuyến ngay cả sau tình huống thiên tai.

Mọi lưu lượng sẽ chuyển đổi vào ngày '''{{#time:j xg|2025-03-19|vi}}'''. Việc chuyển đổi này sẽ bắt đầu vào lúc '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2025-03-19T14:00|en}} {{#time:H:i e|2025-03-19T14:00}}]'''.

Dù vậy, vì một số hạn chế của phần mềm [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], mọi sửa đổi đều phải bị ngưng lại khi việc chuyển đổi được thực hiện. Chúng tôi chân thành xin lỗi vì sự gián đoạn này, và chúng tôi đang tìm cách giảm thiểu những tình huống như vậy trong tương lai. 

Một biểu ngữ sẽ được hiển thị trên tất cả các wiki 30 phút trước khi quá trình này diễn ra. Biểu ngữ sẽ tiếp tục được hiển thị cho tới khi kết thúc quá trình này. 

'''Bạn sẽ có thể đọc, nhưng không thể sửa đổi, tất cả wiki trong một khoảng thời gian ngắn.'''

*Bạn sẽ không thể sửa đổi trong vòng tối đa là một giờ vào {{#time:l j xg Y|2025-03-19|vi}}.
*Nếu bạn cố gắng sửa đổi hay lưu trang trong những thời điểm này, bạn sẽ nhìn thấy một thông báo lỗi. Chúng tôi hy vọng không có sửa đổi nào bị mất trong những thời điểm đó, nhưng chúng tôi không thể đảm bảo được điều đó. Nếu bạn nhìn thấy thông báo lỗi, vui lòng chờ đợi đến khi mọi thứ trở lại bình thường. Sau đó bạn sẽ có thể lưu lại sửa đổi của mình. Tuy nhiên, chúng tôi khuyên bạn trước hết nên tạo một bản sao những thay đổi của bạn, nhằm mục đích đề phòng.

''Những ảnh hưởng khác'':

*Tác vụ xử lý nền sẽ bị chậm hơn và một số có thể bị ngừng hẳn. Các liên kết đỏ có thể sẽ không được cập nhật nhanh chóng như thường lệ. Nếu bạn tạo một bài viết đã được liên kết ở một nơi khác, liên kết đó vẫn sẽ có màu đỏ lâu hơn bình thường. Một số đoạn mã tốn nhiều thời gian chạy sẽ phải dừng lại.
* Chúng tôi hy vọng việc triển khai mã nguồn vẫn sẽ diễn ra như bất kỳ tuần nào khác. Tuy vậy, một vài trường hợp đóng băng mã nguồn có thể xảy ra nếu quá trình yêu cầu chúng sau đó.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] sẽ không có sẵn trong khoảng 90 phút.

Dự án này có thể bị hoãn lại nếu cần thiết. Bạn có thể [[wikitech:Switch_Datacenter|đọc lịch trình tại wikitech.wikimedia.org]]. Bất kỳ thay đổi nào đều sẽ được thông báo trong lịch trình này. 

'''Xin vui lòng chia sẻ thông tin này với cộng đồng của bạn.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:14, ngày 14 tháng 3 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Quiddity (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=28307742 --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:04, ngày 4 tháng 4 năm 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:34, ngày 17 tháng 4 năm 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== Hãy tham gia bỏ phiếu về các đề xuất sửa đổi Hướng dẫn Thực thi BQTUXC và Hiến chương U4C! ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Thời gian bỏ phiếu cho các sửa đổi Hướng dẫn Thực thi Bộ Quy tắc Ứng xử Chung (BQTUXC) và Hiến chương U4C sẽ kết thúc vào ngày 1 tháng 5 năm 2025 lúc 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 xem giờ địa phương của bạn]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Xem hướng dẫn tham gia và đọc các đề xuất]] trước khi bỏ phiếu trên trang của Bộ Quy tắc Ứng xử Chung tại Meta-Wiki.

[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Ủy ban Điều phối Bộ Quy tắc Ứng xử Chung (U4C)]] là một nhóm toàn cầu, có nhiệm vụ đảm bảo việc thực thi Bộ Quy tắc Ứng xử Chung được công bằng và nhất quán. Đợt rà soát hằng năm lần này được U4C lên kế hoạch và thực hiện. Để tìm hiểu thêm thông tin cũng như trách nhiệm của Uỷ ban Điều phối, bạn có thể [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|xem Hiến chương U4C]].

Xin vui lòng chia sẻ thông điệp này với các thành viên cộng đồng của bạn bằng ngôn ngữ của bạn, nếu thích hợp, để họ cũng có thể tham gia.

Hợp tác với U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 03:40, ngày 29 tháng 4 năm 2025 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! ==

''(Apologies for posting in English)''

Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them.

As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]].

After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki.

The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org.

If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]].

Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) 15:07, ngày 6 tháng 5 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Sannita (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28663781 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|thảo luận]])&lt;/bdi&gt; 22:06, ngày 15 tháng 5 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 15:26, ngày 22 tháng 5 năm 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Sannita (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 03:07, ngày 28 tháng 5 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== Vote now in the 2025 U4C Election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}

Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC].

Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:00, ngày 13 tháng 6 năm 2025 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Keegan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28848819 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;
Hello all,

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position.

This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3]

Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election.

Best regards,

Abhishek Suryawanshi&lt;br /&gt;
Chair of the Elections Committee

On behalf of the Elections Committee and Governance Committee

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term.

[3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Thành viên:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Thảo luận Thành viên:MediaWiki message delivery|thảo luận]]) 17:43, ngày 17 tháng 6 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:RamzyM (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28866958 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Dear Wikimedia Community,

The [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee (CAC)]]  of the Wikimedia Foundation Board of Trustees assigned [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Sister Projects Task Force|the Sister Projects Task Force (SPTF)]] to update and implement a procedure for assessing the lifecycle of Sister Projects – wiki [[m:Wikimedia projects|projects supported by Wikimedia Foundation (WMF)]].

A vision of relevant, accessible, and impactful free knowledge has always guided the Wikimedia Movement. As the ecosystem of Wikimedia projects continues to evolve, it is crucial that we periodically review existing projects to ensure they still align with our goals and community capacity.

Despite their noble intent, some projects may no longer effectively serve their original purpose. '''Reviewing such projects is not about giving up – it's about responsible stewardship of shared resources'''. Volunteer time, staff support, infrastructure, and community attention are finite, and the non-technical costs tend to grow significantly as our ecosystem has entered a different age of the internet than the one we were founded in. Supporting inactive projects or projects that didn't meet our ambitions can unintentionally divert these resources from areas with more potential impact.

Moreover, maintaining projects that no longer reflect the quality and reliability of the Wikimedia name stands for, involves a reputational risk. An abandoned or less reliable project affects trust in the Wikimedia movement.

Lastly, '''failing to sunset or reimagine projects that are no longer working can make it much harder to start new ones'''. When the community feels bound to every past decision – no matter how outdated – we risk stagnation. A healthy ecosystem must allow for evolution, adaptation, and, when necessary, letting go. If we create the expectation that every project must exist indefinitely, we limit our ability to experiment and innovate.

Because of this, SPTF reviewed two requests concerning the lifecycle of the Sister Projects to work through and demonstrate the review process. We chose Wikispore as a case study for a possible new Sister Project opening and Wikinews as a case study for a review of an existing project. Preliminary findings were discussed with the CAC, and a community consultation on both proposals was recommended.

=== Wikispore ===

The [[m:Wikispore|application to consider Wikispore]] was submitted in 2019. SPTF decided to review this request in more depth because rather than being concentrated on a specific topic, as most of the proposals for the new Sister Projects are, Wikispore has the potential to nurture multiple start-up Sister Projects.

After careful consideration, the SPTF has decided '''not to recommend''' Wikispore as a Wikimedia Sister Project. Considering the current activity level, the current arrangement allows '''better flexibility''' and experimentation while WMF provides core infrastructural support. 

We acknowledge the initiative's potential and seek community input on what would constitute a sufficient level of activity and engagement to reconsider its status in the future.

As part of the process, we shared the decision with the Wikispore community and invited one of its leaders, Pharos, to an SPTF meeting.

Currently, we especially invite feedback on measurable criteria indicating the project's readiness, such as contributor numbers, content volume, and sustained community support. This would clarify the criteria sufficient for opening a new Sister Project, including possible future Wikispore re-application. However, the numbers will always be a guide because any number can be gamed.

=== Wikinews ===

We chose to review Wikinews among existing Sister Projects because it is the one for which we have observed the highest level of concern in multiple ways.

Since the SPTF was convened in 2023, its members have asked for the community's opinions during conferences and community calls about Sister Projects that did not fulfil their promise in the Wikimedia movement.[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:WCNA_2024._Sister_Projects_-_opening%3F_closing%3F_merging%3F_splitting%3F.pdf &lt;nowiki&gt;[1]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee/Sister_Projects_Task_Force#Wikimania_2023_session_%22Sister_Projects:_past,_present_and_the_glorious_future%22 &lt;nowiki&gt;[2]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F &lt;nowiki&gt;[3]&lt;/nowiki&gt;] Wikinews was the leading candidate for an evaluation because people from multiple language communities proposed it. Additionally, by most measures, it is the least active Sister Project, with the greatest drop in activity over the years.

While the Language Committee routinely opens and closes language versions of the Sister Projects in small languages, there has never been a valid proposal to close Wikipedia in major languages or any project in English. This is not true for Wikinews, where there was a proposal to close English Wikinews, which gained some traction but did not result in any action[https://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_English_Wikinews &lt;nowiki&gt;[4]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F &lt;nowiki&gt;[5]&lt;/nowiki&gt;, see section 5] as well as a draft proposal to close all languages of Wikinews[https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Proposals_for_closing_projects/Archive_2#Close_Wikinews_completely,_all_languages? &lt;nowiki&gt;[6]&lt;/nowiki&gt;].

[[:c:File:Sister Projects Taskforce Wikinews review 2024.pdf|Initial metrics]] compiled by WMF staff also support the community's concerns about Wikinews.

Based on this report, SPTF recommends a community reevaluation of Wikinews. We conclude that its current structure and activity levels are the lowest among the existing sister projects. SPTF also recommends pausing the opening of new language editions while the consultation runs.

SPTF brings this analysis to a discussion and welcomes discussions of alternative outcomes, including potential restructuring efforts or integration with other Wikimedia initiatives.

'''Options''' mentioned so far (which might be applied to just low-activity languages or all languages) include but are not limited to:
*Restructure how Wikinews works and is linked to other current events efforts on the projects,
*Merge the content of Wikinews into the relevant language Wikipedias, possibly in a new namespace,
*Merge content into compatibly licensed external projects,
*Archive Wikinews projects.
Your insights and perspectives are invaluable in shaping the future of these projects. We encourage all interested community members to share their thoughts on the relevant discussion pages or through other designated feedback channels.

=== Feedback and next steps ===

We'd be grateful if you want to take part in a conversation on the future of these projects and the review process. We are setting up two different project pages: [[m:Public consultation about Wikispore|Public consultation about Wikispore]] and [[m:Public consultation about Wikinews|Public consultation about Wikinews]]. Please participate between 27 June 2025 and 27 July 2025, after which we will summarize the discussion to move forward. You can write in your own language.

I will also host a community conversation 16th July Wednesday 11.00 UTC and 17th July Thursday 17.00 UTC (call links to follow shortly) and will be around at Wikimania for more discussions. 
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[User:Victoria|Victoria]] on behalf of the Sister Project Task Force, 20:56, ngày 27 tháng 6 năm 2025 (UTC)
&lt;!-- Tin nhắn của Thành viên:Johan (WMF)@metawiki gửi cho mọi người trong danh sách tại https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Sister_project_MassMassage_on_behalf_of_Victoria/Target_list&amp;oldid=28911188 --&gt;</text>
      <sha1>j7soonx19lzowjyynif0b3t1m8o7eb2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chuyển động</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107987</id>
    <revision>
      <id>527377</id>
      <parentid>527367</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:21:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động tròn */</comment>
      <origin>527377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18728" sha1="rahdjvxfv0g4mexrezqdajcd8bmfgjy" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta \omega}{a})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{a})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>rahdjvxfv0g4mexrezqdajcd8bmfgjy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527378</id>
      <parentid>527377</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:22:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động tròn */</comment>
      <origin>527378</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18748" sha1="rtnbyiszzrj7kmhb8mncdf3cc75t2n0" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta \omega}{a})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{a})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>rtnbyiszzrj7kmhb8mncdf3cc75t2n0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527379</id>
      <parentid>527378</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:23:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động tròn */</comment>
      <origin>527379</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18749" sha1="f4hy65jsgrrxeibweg4iml9dtd40qul" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta \omega}{a})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{a})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>f4hy65jsgrrxeibweg4iml9dtd40qul</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527380</id>
      <parentid>527379</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động tròn */</comment>
      <origin>527380</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18790" sha1="f1uvtjbtt5l3r1lsq2xsb7m86kk8qrk" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \aomega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{a})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{a})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>f1uvtjbtt5l3r1lsq2xsb7m86kk8qrk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527381</id>
      <parentid>527380</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:32:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động tròn */</comment>
      <origin>527381</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18860" sha1="5emxmrm9vei4dmsbbq1yxgagpi3ebq0" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{a})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{a})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \theta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>5emxmrm9vei4dmsbbq1yxgagpi3ebq0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527382</id>
      <parentid>527381</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:33:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cung tròn */</comment>
      <origin>527382</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18875" sha1="d6oc4ecsomk5evo5eetqc8221fcljxn" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{a})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \theta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>d6oc4ecsomk5evo5eetqc8221fcljxn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527383</id>
      <parentid>527382</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:34:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cung tròn */</comment>
      <origin>527383</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18886" sha1="254jjsdwsb6c001imqyegjm472f4kom" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \theta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>254jjsdwsb6c001imqyegjm472f4kom</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527384</id>
      <parentid>527383</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:35:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cung tròn */</comment>
      <origin>527384</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18896" sha1="ojhjvhuc9hlq7tgfhu0juskzsz1iql8" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động quay tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = P v = p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = P a = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>ojhjvhuc9hlq7tgfhu0juskzsz1iql8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527385</id>
      <parentid>527384</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:36:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động quay tròn */</comment>
      <origin>527385</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18069" sha1="6fjmbmk8cwsf8pvy538b0kf7if9tctb" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>6fjmbmk8cwsf8pvy538b0kf7if9tctb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527386</id>
      <parentid>527385</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:37:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động tròn */</comment>
      <origin>527386</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18906" sha1="eypwpl7bzqytztkkr0mokzk1p4fitmj" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>eypwpl7bzqytztkkr0mokzk1p4fitmj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527387</id>
      <parentid>527386</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:40:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cung tròn */</comment>
      <origin>527387</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19133" sha1="tqmuaemzzj9h2tml8dgvn74f9oek8ro" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>tqmuaemzzj9h2tml8dgvn74f9oek8ro</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527388</id>
      <parentid>527387</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:41:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động trọn vòng tròn */</comment>
      <origin>527388</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19172" sha1="lpdnqtizphb78v1vbt5rmy14nv8lw5b" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động trọn vòng tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>lpdnqtizphb78v1vbt5rmy14nv8lw5b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527389</id>
      <parentid>527388</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:41:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động trọn vòng tròn) */</comment>
      <origin>527389</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19164" sha1="nhfzpick3a9kl3cbe0gp6f27ub5mszd" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>nhfzpick3a9kl3cbe0gp6f27ub5mszd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527390</id>
      <parentid>527389</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động xoay tròn */</comment>
      <origin>527390</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19245" sha1="njqqmfmxwwtga8y2y8xgdckhtyv6kge" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>njqqmfmxwwtga8y2y8xgdckhtyv6kge</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527391</id>
      <parentid>527390</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động xoay tròn */</comment>
      <origin>527391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18937" sha1="s935b6v5h0j7nlwr4vzhxck4ta4okgz" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>s935b6v5h0j7nlwr4vzhxck4ta4okgz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527392</id>
      <parentid>527391</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:44:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động tròn */</comment>
      <origin>527392</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19245" sha1="0yrp3kwcwm4v8u3t15ecw71qpqvado2" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động sóng===

:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Sóng sin|| || [[Tập_tin:Wave.png|200px]]
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>0yrp3kwcwm4v8u3t15ecw71qpqvado2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527393</id>
      <parentid>527392</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:49:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động sóng */</comment>
      <origin>527393</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19410" sha1="0jmfdrbim8zo389zuxr682aic2u7w39" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>0jmfdrbim8zo389zuxr682aic2u7w39</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527394</id>
      <parentid>527393</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:51:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động Sóng Sin */</comment>
      <origin>527394</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19581" sha1="pnq4kuiv1pcvd4fc5k6c1jewrccdho7" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>pnq4kuiv1pcvd4fc5k6c1jewrccdho7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527395</id>
      <parentid>527394</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:52:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cong */</comment>
      <origin>527395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15776" sha1="9iwaf9uwctn755ewtj8hoxt6ge6x84y" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>9iwaf9uwctn755ewtj8hoxt6ge6x84y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527396</id>
      <parentid>527395</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:52:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Định luật Newton vê Lực và Chuyển động */</comment>
      <origin>527396</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19582" sha1="5h7wzi4570w63rmpwhkte6orib6889h" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}
====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>5h7wzi4570w63rmpwhkte6orib6889h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527397</id>
      <parentid>527396</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:05:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cong */</comment>
      <origin>527397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19772" sha1="lkm8i0wyhu48kx1x3zz0dsgdoldwv53" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Hóan chuyển tích phân

:{|width=100%
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}


====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>lkm8i0wyhu48kx1x3zz0dsgdoldwv53</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527398</id>
      <parentid>527397</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:07:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cong */</comment>
      <origin>527398</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19792" sha1="bg4haxcyexw5jei8qggyqmx0kv5c81h" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Hóan chuyển tích phân

:{|width=100% class=wikitable
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s^n&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s^n f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}


====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>bg4haxcyexw5jei8qggyqmx0kv5c81h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527399</id>
      <parentid>527398</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:08:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cong */</comment>
      <origin>527399</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19783" sha1="9qeubbqv004aiyu8i0tk1pymywbis88" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Hóan chuyển tích phân

:{|width=50%
|-
| '''f(t)''' || '''F(s)'''
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}


====Thí dụ====
Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

===

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>9qeubbqv004aiyu8i0tk1pymywbis88</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527400</id>
      <parentid>527399</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:12:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động cong */</comment>
      <origin>527400</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19828" sha1="dwi8vw15avgns8ixgc0ippn37kl2hr9" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>dwi8vw15avgns8ixgc0ippn37kl2hr9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527401</id>
      <parentid>527400</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:13:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Động lượng */</comment>
      <origin>527401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16674" sha1="stimk3d4cuch6xg0todfqsi16q5j3ss" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===

==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>stimk3d4cuch6xg0todfqsi16q5j3ss</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527402</id>
      <parentid>527401</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* = */</comment>
      <origin>527402</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19824" sha1="dz5d5rcfj1g7tk2rip78sbcd0mroadc" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Đàn hồi và cộng dây====
:{|width=100%
|-
| '''Dao động sóng ''' || '''Hình ''' || '''Công thức ''' || '''Phương trình dao động sóng''' || '''Hàm số sóng '''
|-
| Dao động lò xo lên xuống ||[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động lò xo qua lại ||&lt;br&gt;[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Dao động con lắc đong đưa ||&lt;br&gt;[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;
|-
|}
====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>dz5d5rcfj1g7tk2rip78sbcd0mroadc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527403</id>
      <parentid>527402</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:15:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dao động */</comment>
      <origin>527403</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19613" sha1="pyimrxpv5eac9x6w6bp2uteusqepdp4" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;F_a = F_y&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>pyimrxpv5eac9x6w6bp2uteusqepdp4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527404</id>
      <parentid>527403</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:17:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dao động lò xo lên xuống */</comment>
      <origin>527404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19481" sha1="cmn9jqlwnpsclylf70n29ktqtn8prth" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] ||&lt;br&gt; &lt;math&gt;F_a = F_x&lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; &lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;&lt;br&gt;  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; ||  &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>cmn9jqlwnpsclylf70n29ktqtn8prth</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527405</id>
      <parentid>527404</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:18:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dao động lò xo qua lại */</comment>
      <origin>527405</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19401" sha1="hs76208e1kc01ae8aoq03us7rx2u2u9" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:&lt;math&gt;F_a = -F_x&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega=\sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>hs76208e1kc01ae8aoq03us7rx2u2u9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527406</id>
      <parentid>527405</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dao động lò xo qua lại */</comment>
      <origin>527406</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19274" sha1="e9fx1i36u2ns2lm2vh199kxts4ddgo4" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:&lt;math&gt;F_a = -F_x&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} y = -\frac{l}{g}y&lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;y = A \sin \omega t&lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>e9fx1i36u2ns2lm2vh199kxts4ddgo4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527407</id>
      <parentid>527406</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:20:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Dao động con lắc đong đưa */</comment>
      <origin>527407</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19211" sha1="l5a92ql5ysonfsftc7zu2lww3npgbfv" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:&lt;math&gt;F_a = -F_x&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] 
:&lt;math&gt;-mg = l \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;g = -\frac{l}{m} \theta &lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \theta = -\frac{l}{g} \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = A \sin \omega t&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

====Điện từ====

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>l5a92ql5ysonfsftc7zu2lww3npgbfv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527408</id>
      <parentid>527407</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:21:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Điện từ */</comment>
      <origin>527408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19189" sha1="ngcjemp8xrq569r4amy48yx0dy0lmoi" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]

Khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển tạo ra Chuyển động . Vậy, Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:&lt;math&gt;F_a = -F_x&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] 
:&lt;math&gt;-mg = l \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;g = -\frac{l}{m} \theta &lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \theta = -\frac{l}{g} \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = A \sin \omega t&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>ngcjemp8xrq569r4amy48yx0dy0lmoi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527409</id>
      <parentid>527408</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:23:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527409</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19236" sha1="pnmm81c1pf3mqkem3xx3bwiw68u80xn" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]
Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật từ vị trí này sang vị trí khác . Vậy, khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển sẽ tạo ra Chuyển động


do có một lực tương tác

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:&lt;math&gt;F_a = -F_x&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] 
:&lt;math&gt;-mg = l \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;g = -\frac{l}{m} \theta &lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \theta = -\frac{l}{g} \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = A \sin \omega t&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>pnmm81c1pf3mqkem3xx3bwiw68u80xn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527410</id>
      <parentid>527409</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:23:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527410</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19202" sha1="8f3c0avqv5lkm8k6rmslms5r1o882b3" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]
Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật từ vị trí này sang vị trí khác . Vậy, khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển sẽ tạo ra Chuyển động

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:&lt;math&gt;F_a = -F_x&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] 
:&lt;math&gt;-mg = l \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;g = -\frac{l}{m} \theta &lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \theta = -\frac{l}{g} \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = A \sin \omega t&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{t} = f&lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>8f3c0avqv5lkm8k6rmslms5r1o882b3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527411</id>
      <parentid>527410</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:26:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Chuyển động Sóng Sin */</comment>
      <origin>527411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19199" sha1="363q8z70vvl1goggkkh3z3s5yyyg317" xml:space="preserve">[[Thể loại:Vật lý]]
Chuyển động tạo ra từ di chuyển của một vật từ vị trí này sang vị trí khác . Vậy, khi có một Lực tương tác với vật làm cho vật di chuyển sẽ tạo ra Chuyển động

==Tính chất chuyển động==
Mọi Chuyển Động từ vị trí ban đầu đến một vị trí khác qua một quãng đường có Đường Dài s trong một Thời Gian t đều có các tính chất sau

===Vận tốc===
Vận tốc một đại lượng cho biết tốc độ di chuyển của một Chuyển động 
:Vận Tốc = Đường Dài / Thời Gian 
:&lt;math&gt;v = \frac{s}{t}&lt;/math&gt;

===Gia tốc===
Gia tốc một đại lượng cho biết sự thay đổi vận tốc theo thay đổi thời gian
:Thay đổi vận tốc / Thay đổi Thời Gian
:&lt;math&gt;a = \frac{v}{t}&lt;/math&gt;

===Đường dài===
Đường dài cho biết quảng đường dài di chuyển của một Chuyển Động
: Vận Tốc x Thời gian
:&lt;math&gt;s = v t&lt;/math&gt;

===Lực===
[[Lực]] một đại lượng tương tác với vật để thực hiện một việc
: Khối Lượng x Gia Tốc
:&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt;

=== Năng lực===
Năng lực là một đại lượng cho biết khả năng của Lực thực hiện một việc
:Năng Lực = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;W = F s&lt;/math&gt;

===Năng lượng===
Năng lượng một đại lượng cho biết khả năng Lực thực hiện một việc trong một thời gian 

: Năng Lượng = Lực x Đường Dài
:&lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt;

==Chuyển động cơ bản==
===Chuyển động thẳng===
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a =  \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta v = a \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta v}{a} = \frac{v-v_o}{a}&lt;/math&gt;

Vận tốc 
: &lt;math&gt;v = v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;v_o = v - a \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v_o + \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v_o + \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;s = \Delta t (v - \frac{\Delta v}{2}) = \Delta t (v - \frac{a \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;s = (\frac{\Delta v}{a})(\frac{(2 v_o + v - v_o)}{2}) = (\frac{v - v_o}{a})(\frac{v + v_o}{2}) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a} &lt;/math&gt;  
  
====Chuyển động thẳng nghiêng====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v - v_o}{t - t_o}&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o + a \Delta t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\Delta t(v_o + \Delta v) = \Delta t(v_o + a \Delta t) = \Delta t(v - a \Delta t) = \frac{v^2 - v_o^2}{2a}&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{\Delta v}{\Delta t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = F \Delta t(v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = F (v_o +  \Delta v) &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng ngang====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v_o t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{ v_o}{ t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o t &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F v_o&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động thẳng dọc====
:{| width=&quot;100%&quot;  
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;-g t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mg &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;mgh &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{mgh}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Chuyển động tròn===
====Chuyển động trọn vòng tròn (Chuyển động quay tròn) ====
:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;2 \pi &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{2 \pi}{t} = 2 \pi f = \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{\omega}{t}  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W F s = P v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; p \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E \frac{W}{t} = P a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; = \frac{p \omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Chuyển động xoay tròn====
: &lt;math&gt;\frac{\Delta v}{v} = \frac{\Delta r}{r}  = \frac{v \Delta t}{r} &lt;/math&gt;

Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v^2}{r} = r \omega^2&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = \sqrt{ar}&lt;/math&gt; 
 
Vận tốc góc
: &lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{a}{r}}&lt;/math&gt;

====Chuyển động cung tròn====
Gia tốc 
: &lt;math&gt;a = r \alpha&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\alpha =  \frac{\Delta \omega}{\Delta t} = \frac{\omega - \omega_o}{t - t_o}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta \omega = \alpha \Delta t &lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\Delta t = \frac{\Delta \omega}{a} = \frac{\omega-\omega_o}{\alpha}&lt;/math&gt;

Vận tốc
: &lt;math&gt;v = r \omega&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega = \omega_o + \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\omega_o = \omega - \alpha \Delta t&lt;/math&gt; 
Đường dài 
: &lt;math&gt;s = r \theta&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega_o + \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega_o + \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;  
: &lt;math&gt;\theta = \Delta t (\omega - \frac{\Delta \omega}{2}) = \Delta t (\omega - \frac{\alpha \Delta t}{2})&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;\theta = (\frac{\Delta \omega}{\alpha})(\frac{(2 \omega_o + \omega - \omega_o)}{2}) = (\frac{\omega - \omega_o}{\alpha})(\frac{\omega + \omega_o}{2}) = \frac{\omega^2 - \omega_o^2}{2 \alpha} &lt;/math&gt;  

:{| width=&quot;100%&quot; 
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \theta &lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \omega&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;r \alpha &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F = m a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; m r \alpha   &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W = F s = p v&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \theta = p r \omega&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E = \frac{W}{t}&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F r \frac{\theta}{t} = p r \frac{\omega}{t}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

===Dao động===
====Dao động lò xo lên xuống ====
:[[Tập_tin:Simple_harmonic_oscillator.gif|50px]] 
: &lt;math&gt;-F_g = F_y&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;-m g = ky&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;g = -\frac{k}{m}y&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}y = -\frac{k}{m} y&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;y = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động lò xo qua lại ====
:&lt;math&gt;F_a = -F_x&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;m a = -kx&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;a = -\frac{k}{m}x&lt;/math&gt; 
: &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2}x = -\frac{k}{m} x&lt;/math&gt;
:  &lt;math&gt;x = A \sin (\omega t)&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{k}{m}}&lt;/math&gt;

====Dao động con lắc đong đưa ====
:[[Tập tin:Simple_pendulum_height.png|150px]] 
:&lt;math&gt;-mg = l \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;g = -\frac{l}{m} \theta &lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \theta = -\frac{l}{g} \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = A \sin \omega t&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\frac{l}{g}}&lt;/math&gt;

===Chuyển động Sóng Sin===
Dạng sóng sin
:[[Tập_tin:Wave.png|200px]]

Hàm số sóng
:&lt;math&gt;f(t)= A sin \omega t&lt;/math&gt;
Phương trình sóng
:&lt;math&gt;f^{''} = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
Vận tốc góc
:&lt;math&gt;\omega = \sqrt{\beta}&lt;/math&gt;
Đường dài sóng
:&lt;math&gt;s = \lambda&lt;/math&gt;
Vận tốc sóng
:&lt;math&gt;v = \frac{\lambda}{t} = \lambda f = \omega&lt;/math&gt;
Gia tốc sóng
:&lt;math&gt;a=\frac{\omega}{t}&lt;/math&gt;


:{|width=100% 
|-
| '''Tính chất chuyển động sóng '''|| '''Ký hiệu ''' || '''Công thức '''
|-
| Đường dài  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;k \lambda&lt;/math&gt; 
|-
| Thời gian||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc  || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;v = \frac{k \lambda}{t} = k \lambda f = k \omega&lt;/math&gt; 
|-
| Chu kỳ Thời gian|| &lt;math&gt;T &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;T = \frac{1}{f} &lt;/math&gt; 
|-
| Số sóng || &lt;math&gt;k &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;k = \frac{s}{\lambda} = \frac{v}{\omega}&lt;/math&gt; 
|-
| Vận tốc góc  || &lt;math&gt;\omega &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\omega = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt; 
|-
| Bước sóng || &lt;math&gt;\lambda &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\lambda = \frac{\omega}{f} = \omega t = \frac{s}{k}&lt;/math&gt;
|-
| Tần số sóng || &lt;math&gt;f &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f = \frac{\omega}{\lambda} = \frac{v}{k \lambda} = \frac{1}{t}&lt;/math&gt;
|-
| Phương trình sóng || &lt;math&gt;f^n(t) &lt;/math&gt;  || &lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t) = -\beta f(t)&lt;/math&gt;
|-
| Hàm số sóng || &lt;math&gt;f(t) &lt;/math&gt; || &lt;math&gt;f(t) = A sin \omega t&lt;/math&gt;
|-
| Vận tốc góc || || &lt;math&gt;\omega = n\sqrt{\beta} = \lambda f = \frac{v}{k}&lt;/math&gt;
|-
|  || || n ≥ 2
|-
|}

===Chuyển động cong===
Gia tốc trung bình
: &lt;math&gt;a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{v-v_o}{t-t_o}&lt;/math&gt; 
Đường dài trung bình
:&lt;math&gt;s = \int v(t) dt&lt;/math&gt; 

&lt;math&gt;\Delta t&lt;/math&gt; --&gt; 0

Vận tốc tức thời
:&lt;math&gt;v(t) &lt;/math&gt; 
Gia tốc tức thời
: &lt;math&gt;a(t) = \frac{d}{dt}v(t) = \lim_{\Delta t \to 0} \sum \frac{\Delta v(t)}{\Delta t}&lt;/math&gt; 
Đường dài tức thời
:&lt;math&gt;s(t) = \int v(t) dt =  \lim_{\Delta t\rightarrow 0} \sum ( v(t) + \frac{\Delta v(t)}{2}) \Delta t&lt;/math&gt; 


:{| width=&quot;100%&quot; 
|-
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]|| &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{d}{dt}v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]]|| &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; v(t)&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  ||&lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]]||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;m \frac{d}{dt}v(t)  &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]|| &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]|| &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{F}{t} \int v(t) dt&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

Chuyển động v(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''v'''  || '''a''' || '''s '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;v(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} v(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\int v(t) dt&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at + v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{2} at^2 + vt + C&lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng nghiêng || [[Tập_tin:LinearInterpolation.svg|100px]] || &lt;math&gt;at&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;a&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{at^2}{2} + &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng ngang || [[Tập_tin:Y_is_b.svg|100px]] || &lt;math&gt;v&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;0&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t &lt;/math&gt;
|-
|  Thẳng dọc || [[Tập_tin:X_is_a.svg|100px]] || &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;1&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt; \frac{t^2}{2} &lt;/math&gt;
|-
|}

Chuyển động s(t)
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Chuyển Động'''   ||  || '''s'''  || '''v''' || '''a '''
|-
|   Cong || [[Hình:Integral as region under curve.png|150px]] 
 || &lt;math&gt;s(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;\frac{d}{dt} s(t)&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} s(t)&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng ngang || &lt;br&gt;→→ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec X = X \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec X = \frac{dX}{dt}  \vec i = v_x \vec i&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec X = \frac{d^2X}{dt^2}  \vec i = a_x \vec i&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng dọc || &lt;br&gt;↑&lt;br&gt;↑ || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Y = Y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Y = \frac{dY}{dt}  \vec j = v_y \vec j&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Y = \frac{d^2Y}{dt^2}  \vec j = a_y \vec j&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương thẳng nghiêng ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec Z = Z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec Z = \frac{dZ}{dt}  \vec k = v_z \vec k&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec Z =\frac{d^2Z}{dt^2}  \vec k = a_z \vec k&lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn ||&lt;br&gt;  || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = R \vec r&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt;R \frac{d}{dt} \vec r +  \vec r \frac{d}{dt} R =  R \frac{d}{dt} \vec r  &lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R &lt;/math&gt;&lt;br&gt;&lt;math&gt; R \frac{d^2}{dt^2} \vec r +  \vec r \frac{d^2}{dt^2} R =  R \frac{d^2}{dt^2} \vec r  &lt;/math&gt;
|-
| &lt;br&gt;Vector đương tròn || &lt;br&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\vec R = \vec X + \vec Y&lt;/math&gt; || &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d}{dt} \vec R = \frac{d}{dt}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{dX}{dt} \vec i + \frac{dY}{dt} \vec j = v_x \vec i + v_y \vec j &lt;/math&gt;|| &lt;br&gt;&lt;math&gt;\frac{d^2}{dt^2} \vec R = \frac{d^2}{dt^2}(\vec X + \vec Y)  &lt;/math&gt;&lt;br&gt; &lt;math&gt;\frac{d^2X}{dt^2} \vec i + \frac{d^2Y}{dt^2} \vec j = a_x \vec i + a_y \vec j &lt;/math&gt;
|-
|}

====Hóan chuyển tích phân====

:{|width=50%
|-
| '''Hàm số ''' || '''Hóan chuyển tích phân hàm số '''
|-
| f(t) || F(s)
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n}&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s&lt;/math&gt; 
|-
|&lt;math&gt;\frac{d^n}{dt^n} f(t)&lt;/math&gt; || &lt;math&gt;s f(t)&lt;/math&gt; 
|-
|}

===Động lượng===
====Cơ học Newton====
Chuyển dộng ở vận tốc nhỏ hơn vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = m v &lt;/math&gt;
Khối lượng
: &lt;math&gt; m = \frac{p}{v} = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{1}{v} = \frac{m}{p}&lt;/math&gt;

:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ v}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v = a t&lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;v t = a t^2&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;ma = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t} &lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;F s = \frac{p}{t} s = p v &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{W}{t} = \frac{p v }{t} = p a &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}

====Cơ học Einstein====
Chuyển dộng ở vận tốc bằng vận tốc ánh sáng

Vận tốc di chuyển
: &lt;math&gt;v = \lambda f = C&lt;/math&gt;
Động lượng
: &lt;math&gt;p = \frac{h}{\lambda} &lt;/math&gt;
Lượng tử
: &lt;math&gt;h = p \lambda &lt;/math&gt;
Bước sóng
: &lt;math&gt; \lambda = \frac{h}{p} = \frac{C}{f}&lt;/math&gt;


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc  bằng vận tốc ánh sáng v = C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C  \lambda f&lt;/math&gt; || '''m/s'''
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t&lt;/math&gt; || '''m''' 
|
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{p}{t} =  \frac{\frac{h}{\lambda}}{t}} =  \frac{\frac{hf}{\lambda}}&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p C = h f&lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p \frac{C}{t} &lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


Với mọi động lượng di chuyển ở vận tốc gần bằng vận tốc ánh sáng v ~ C
:{| width=&quot;100%&quot;
| '''Tính Chất Chuyển Động'''   || '''Ký Hiệu'''  || '''Công Thức''' || '''Đơn vị '''
|-
| [[Đường dài ]]  || &lt;math&gt;s &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C t \beta&lt;/math&gt; || '''m''' 
|-
| [[Thời gian]]  ||  &lt;math&gt;t &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;t&lt;/math&gt; || '''s''' 
|-
| [[Vận tốc ]] || &lt;math&gt;v &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;C \beta &lt;/math&gt; || '''m/s''' 
|-
| [[Gia tốc ]]  || &lt;math&gt;a  &lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ C}{t} \beta &lt;/math&gt; || '''m/s&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''' 
|-
| [[Lực  ]] ||&lt;math&gt;F&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{ p}{t} \beta&lt;/math&gt; || '''N''' 
|-
| [[Năng lực ]]   || &lt;math&gt;W&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;p v \beta &lt;/math&gt; || '''N m''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;E&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;pa \beta&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
| [[Năng lượng]]  || &lt;math&gt;\gamma&lt;/math&gt; ||  &lt;math&gt;\frac{1}{sqrt{1 - \frac{v^2}{C^2}}}&lt;/math&gt; || '''N m/s''' 
|-
|}


==Định luật Newton vê Lực và Chuyển động==
:{|width=100%
|-
| '''Định luật ''' || '''Lực ''' || '''Chuyển động '''
|-
| Định luật 1 || &lt;math&gt;F = 0 &lt;/math&gt; || Vật đứng yên khi không có lực tương tác
|-
| Định luật 2 ||  &lt;math&gt;F &lt;/math&gt; ≠ 0  || Vật di chuyển khi có lực tương tác
|-
| Định luật 3 ||  &lt;math&gt;\Sigma F = 0 &lt;/math&gt; || Vật ở trạng thái cân bằng khi có tổng lực tương bằng không
|-
|}
===Chuyển  động  tự do trên mặt đất===
Chuyển động không bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = m \frac{v}{t} = \frac{p}{t}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \frac{F_p t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t =  \frac{m v}{F_p} &lt;/math&gt;

Chuyển động bị cản trở của vật trên mặt đất
: &lt;math&gt;F_p = F_{\mu}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = \mu F_N&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v= \frac{\mu F_N t}{m}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t= \frac{mv}{\mu F_N }&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} =  \mu F_N d&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{\frac{2 \mu F_N d}{m}}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;d = \frac{m v^2}{2 \mu F_N }&lt;/math&gt;

===Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung===
====Chuyển động lơ lửng của vật trong không trung====
: &lt;math&gt;F_p = F_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v}{t} = mg&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = g t&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;t = \frac{g}{v}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;a= g = \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{a}}&lt;/math&gt;


: &lt;math&gt;W_p = W_g&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;m \frac{v^2}{2} = mgh&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;v = \sqrt{2 gh}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \frac{v^2}{2g}&lt;/math&gt;

====Theo quỹ đạo vòng tròn====

====Theo quỹ đạo vòng bầu dục====

===Chuyển động rơi xuống đất===
====Không bị cản trở====
: &lt;math&gt;mg = m \frac{MG}{h^2}&lt;/math&gt;
: &lt;math&gt;h = \sqrt{\frac{MG}{g}}&lt;/math&gt;

====Bị cản trở====
:&lt;math&gt;F \angle \theta = \sqrt{F_g^2 + F_g^2} \angle Tan^{-1} \frac{F_g}{F_p}&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_p = F cos \theta = ma&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F_g = F sin \theta = mg&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;F = \frac{ma}{cos \theta} = ma sec \theta&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;F = \frac{mg}{cos \theta} = mg csc \theta&lt;/math&gt;
:&lt;math&gt;\theta = cos^{-1} \frac{ma}{F}&lt;/math&gt; 
:&lt;math&gt;\theta = sin^{-1} \frac{mg}{F}&lt;/math&gt;</text>
      <sha1>363q8z70vvl1goggkkh3z3s5yyyg317</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ngũ hành</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108036</id>
    <revision>
      <id>527416</id>
      <parentid>525290</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:45:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527416</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17197" sha1="fnqfl3fk707w24ozykpqrae34t0nbom" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật dưới đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Ngũ hành vạn vật==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>fnqfl3fk707w24ozykpqrae34t0nbom</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527417</id>
      <parentid>527416</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:45:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17201" sha1="ibs8cx0yovj9a7ej33mbr8ylhlyn0yb" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Ngũ hành vạn vật==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>ibs8cx0yovj9a7ej33mbr8ylhlyn0yb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527418</id>
      <parentid>527417</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:51:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17553" sha1="i6fy1gyzgjbs3z43d1xdqds30fcldjy" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===


==Ngũ hành vạn vật==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>i6fy1gyzgjbs3z43d1xdqds30fcldjy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527419</id>
      <parentid>527418</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:53:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17649" sha1="fdznvd2fcskgnalpcziguay6sic2azx" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất


==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa


==Ngũ hành vạn vật==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>fdznvd2fcskgnalpcziguay6sic2azx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527420</id>
      <parentid>527419</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:53:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Ngũ hành vạn vật */</comment>
      <origin>527420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11966" sha1="rl0htkxr696xx890p0vu4e14ohyomuf" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất


==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa


==Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>rl0htkxr696xx890p0vu4e14ohyomuf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527421</id>
      <parentid>527420</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:53:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17648" sha1="7r1nqddmrfite6fhspvthfmc0bak3xk" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Ngũ hành vạn vật==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa


==Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>7r1nqddmrfite6fhspvthfmc0bak3xk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527422</id>
      <parentid>527421</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:54:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17647" sha1="o19tmhbnnrf959hsggrmb9fhnicvh49" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa


==Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>o19tmhbnnrf959hsggrmb9fhnicvh49</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527423</id>
      <parentid>527422</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:54:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Mệnh Ngũ hành */</comment>
      <origin>527423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17654" sha1="7cvm3vqe9go2h0shuzu8fue31s4kz9j" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa


==Đoán Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>7cvm3vqe9go2h0shuzu8fue31s4kz9j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527424</id>
      <parentid>527423</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Quy luật Âm dương Ngũ hành */</comment>
      <origin>527424</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17735" sha1="reidfuao2tv7vjf162ldh4tl8im1o94" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
[[File:TuongSinh.png|200px|150px|right]]
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
[[File:TuongKhac.png|200px|150px|right]]
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa

==Đoán Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Thuộc tánh âm dương==
Thuộc tánh Dương Sinh Âm Diệt của Ngũ hành
:{|width=100%
|-
| '''Thuộc tánh dương ''' || đại diện cho quá trình sinh sôi, sinh thành của ngũ hành || ''Kim sinh Thủy - Thủy sinh Mộc . Mộc sinh Hỏa . Hỏa sinh Thổ . Thổ sinh Kim'' || [[File:TuongSinh.png|200px|150px]]
|-
| '''Thuộc tánh âm ''' || đại diện cho quá trình suy tàn diệt vong của ngũ hành ||  ''Kim diệt Thổ - Thổ diệt Hỏa - Hỏa diệt Mộc - Mộc diệt Thủy - Thủy diệt Kim'' || [[File:TuongKhac.png|200px|150px]]
|-
|}

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>reidfuao2tv7vjf162ldh4tl8im1o94</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527425</id>
      <parentid>527424</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:57:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Thuộc tánh âm dương */</comment>
      <origin>527425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17138" sha1="mwqh2cmwi1hyjab9zw92vqox1ij15yj" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
[[File:TuongSinh.png|200px|150px|right]]
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
[[File:TuongKhac.png|200px|150px|right]]
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa

==Đoán Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

== Ngũ hành Tứ linh==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>mwqh2cmwi1hyjab9zw92vqox1ij15yj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527426</id>
      <parentid>527425</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:57:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Ngũ hành Tứ linh */</comment>
      <origin>527426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16501" sha1="gl8qnc87zi6d9761gqq6wa2lwozi3uk" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
[[File:TuongSinh.png|200px|150px|right]]
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
[[File:TuongKhac.png|200px|150px|right]]
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa

==Đoán Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>gl8qnc87zi6d9761gqq6wa2lwozi3uk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527427</id>
      <parentid>527426</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:58:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Thí dụ Ngũ hành */</comment>
      <origin>527427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17111" sha1="jx3jv78gwcdonk7a5m8bz9v4eo6fbl1" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
[[File:TuongSinh.png|200px|150px|right]]
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
[[File:TuongKhac.png|200px|150px|right]]
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa

==Đoán Mệnh Ngũ hành==
===Mệnh Mộc===
Những người mệnh Mộc luôn tràn đầy sức sống mãnh liệt, năng động và vị tha. Họ có nhiều ý tưởng độc đáo, sáng tạo, thích kết bạn, làm quan với tất cả mọi người, luôn sẵn sàng giúp đỡ khi ai đó gặp khó khăn.Nhược điểm của những người mệnh Mộc đó là dễ nổi giận, khó kiềm chế được cảm xúc, không kiên trì.

===Mệnh Hỏa===

Người mệnh Hỏa vừa thông minh, tài trí lại vừa năng động, sáng tạo. Người mệnh hỏa thích tham gia công việc tập thể với vai trò lãnh đạo, nắm trong tay quyền lực để quản lý mọi người. Họ đặt ra nhiều mục tiêu cho mình và luôn cố gắng phấn đấu, nỗ lực không ngừng để đạt được điều đó. Người mệnh Hỏa khá hiếu thắng, nóng nảy, thường mạo hiểm quyết định mọi việc theo cảm hứng, trực giác của mình..

===Mệnh Thổ===
Những người mệnh Thổ tính tình khép kín, ít khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh. Tưởng chừng như rất khô khan nhưng thực tế họ lại sống giàu tình cảm, là chỗ dựa vững chắc của người thân, gia đình. Trong mọi mối quan hệ, người mệnh Thổ luôn thể hiện sự trung thành của mình với đối phương, sẵn sàng hy sinh bản thân mình vì người khác.

===Mệnh Kim===
Người mệnh kim thông minh, quyết tâm, kiên trì là những nét tính cách tiêu biểu của người mệnh Kim. Họ đặt ra nhiều mục tiêu trong cuộc sống và dốc hết sức mình để theo đuổi quyền lực, danh vọng. Những người này có tài lãnh đạo thiên bẩm, giỏi giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, trong công việc đôi khi người mệnh Kim khá cứng nhắc, bảo thủ, thiếu sự sáng tạo.

===Mệnh Thuỷ===
Những người mệnh Thủy có khả năng giao tiếp, ứng xử khéo léo. Họ giỏi trong việc thuyết phục người khác và có rất nhiều mối quan hệ xã hội thân thiết, tốt đẹp. Mệnh Thủy biết cảm thông, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với khó khăn của người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ quá nhạy cảm gây ra nhiều ưu phiền, sợ hãi.

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>jx3jv78gwcdonk7a5m8bz9v4eo6fbl1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527428</id>
      <parentid>527427</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:58:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Đoán Mệnh Ngũ hành */</comment>
      <origin>527428</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14647" sha1="nmwof7f37ogli2yriiwilrel7dgqoxv" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
[[File:TuongSinh.png|200px|150px|right]]
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
[[File:TuongKhac.png|200px|150px|right]]
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y]]</text>
      <sha1>nmwof7f37ogli2yriiwilrel7dgqoxv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527429</id>
      <parentid>527428</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T18:01:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Ứng dụng */</comment>
      <origin>527429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14658" sha1="tuezah4z6dy3q87ng3udzqwhqyd8sjy" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
[[File:TuongSinh.png|200px|150px|right]]
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
[[File:TuongKhac.png|200px|150px|right]]
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa

==Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y Ngũ hành]]</text>
      <sha1>tuezah4z6dy3q87ng3udzqwhqyd8sjy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527433</id>
      <parentid>527429</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T18:03:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Tướng lý ngũ hành */</comment>
      <origin>527433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14676" sha1="larkotr1adwlibbejcpi2y5ki1w3w5l" xml:space="preserve">[[Category:Cổ học]]
Ngũ hành đại diện cho 5 nguyên tố tạo thành nên vạn vật trên trái đất

==Tên gọi Ngũ hành ==
# [[Hỏa]] (火), Lửa
# [[Thủy]] (水), Nước
# [[Mộc]] (木), Cây
# [[Kim]] (金), Kim loại
# [[Thổ]] (土), Đất

==Thí dụ Ngũ hành ==
:{| class=&quot;wikitable&quot;
! Ngũ hành!! Mộc!! Hỏa!! Thổ!! Kim!! Thủy
|-
| Số Hà Đồ || 3 || 2 || 5 || 4|| 1
|-
| Cửu Cung || 3, 4 || 9 || 5, 8, 2 || 7, 6 || 1
|-
| Thời gian trong ngày || Rạng sáng || Giữa trưa || Chiều || Tối || Nửa đêm
|-
|-
| Năng lượng || Nảy sinh || Mở rộng || Cân bằng || Thu nhỏ || Bảo tồn
|-
| Bốn phương || Đông || Nam || Trung tâm || Tây || Bắc
|-
| Bốn mùa || Xuân || Hạ || Chuyển mùa (mỗi 3 tháng) || Thu || Đông
|-
| Thời tiết || Gió (ấm) || Nóng || Ôn hòa || Sương (mát) || Lạnh
|-
| Màu sắc ||Xanh{{colorbox|#00E5FF}}|| Đỏ{{colorbox|#FF0000}}|| Vàng{{colorbox|#FFFF00}}
||Trắng{{colorbox|#FFFFFF}}
||Lam{{colorbox|#0000FF}}||
|-
| Thế đất || Dài || Nhọn || Vuông || Tròn || Ngoằn ngoèo
|-
| Trạng thái || Sinh || Trưởng || Hóa || Cấu || Tàng
|-
| Vật biểu || Thanh Long || Chu Tước || Kỳ Lân || Bạch Hổ || Huyền Vũ
|-
| Mùi vị || Chua ||Đắng|| Ngọt ||Cay|| Mặn
|-
| Cơ thể,
Năng lượng 
| Gân,
Tay trái
| Mạch,
Giữa ngực
| Thịt, 
Vùng bụng
| Da lông,
Tay phải
| Xương tuỷ não,
Hai chân đi lên sau lưng lên cổ gáy
|-
|Bàn tay
|Ngón cái
|ngón trỏ
|Ngón giữa
|Ngón áp út
|Ngón út
|-
| Ngũ tạng || Can (gan) || Tâm (tim) || Tỳ (hệ tiêu hoá) || Phế (phổi) || Thận (hệ bài tiết)
|-
|Lục dâm (lục tà)
|Phong
|Nhiệt
|Thấp
|Táo
|Hàn
|-
| Lục phủ || Đảm (mật) || Tiểu Tràng (ruột non) || Vị (dạ dày) || Đại Tràng (ruột già) || Bàng quang
|-
|Ngũ căn||Xúc giác, thân||Thị giác, Mắt||Tai, Thính giác||Khứu giác, Mũi||Vị giác, lưỡi
|-
| Ngũ tân || Nước dáy tai || Nước mắt || Bùn phân || Nước mũi || Nước dãi
|-
| Ngũ Phúc, Đức || Thọ: Sống lâu ||Khang: Khỏe mạnh||Ninh: An lành|| Phú: Giàu có ||Quý: Danh hiển
|-
|Ngũ giới
|Sát sinh, giết hại
|Tà dâm, si mê,
|Nói dối, thêu dệt
|Trộm cắp, tranh đua
|Uống rượu, ăn thịt..
|-
|Ngũ Thường - Nho giáo
|Nhân
|Lễ
|Tín
|Nghĩa
|Trí
|-
|Ngũ lực
|Niệm lực
|Huệ lực
|Tín lực
|Định lực
|Tấn lực
|-
|Xúc cảm (tình chí)||Giận (nộ)||Mừng (hỷ)||Ưu tư, lo lắng (tư)||Đau buồn (bi)|| Sợ (khủng)
|-
|Tháp nhu cầu
Maslow
|T1: Thức ăn, nước uống, nơi trú ngụ, tình dục, bài tiết, thở, nghỉ ngơi.
|T5: Nhu cầu thể hiện bản thân,  tự khẳng định mình, làm việc mình thích.
|T4: Nhu cầu được quý trọng, kính mến, được tin tưởng, được tôn trọng.
|T2: Nhu cầu an toàn, yên tâm về thân thể, việc làm, gia đình, sức khỏe.
|T3: Nhu cầu được giao lưu tình cảm và được trực thuộc.
|-
| Giọng || Ca || Nói (la, hét, hô) || Bình thường || Cười || Khóc
|-
| Thú nuôi || Hổ, Thỏ || Ngựa || Chó, Trâu, Dê || Khỉ, Gà || Heo
|-
| Hoa quả
Rau củ

Gia vị 
| Mận, kiwi xanh, nho xanh, 
Đu đủ,

Chanh xanh, chanh vàng.

Bông cải xanh, bắp cải tím, cải xoăn xanh, ớt xanh, cải bó xôi spinach, rau sà lách xanh tím, củ su hào, bí xanh,  khổ qua, cải lá xanh, mướp ngọt, măng tây xanh, lá rễ bồ công anh, lá rễ ngưu bàng, rau ngò, rau húng, cây tỏi tây, hành lá, Oregano,

Hạt tiêu xanh tưới, đen khô, hạt hồi, hạt thìa là, hoa hồi, hạt ngò, hạt mè vàng  
| Mơ, Lựu, Thanh long đỏ, dưa hấu ruột đỏ, nho đỏ, bưởi ruột đỏ.
Ớt đỏ cay  ngọt, tiêu đỏ, rau đay đỏ,  bí đỏ, củ cải đỏ, 
| Chuối, Táo, dứa, kiwi vàng, xoài, hồng, mít, quả na, cam, quýt,  quất, dưa hấu ruột vàng.
Ớt vàng cay ngọt, cải thảo, cải chíp, bắp cải, cần tây, cà rốt, bí vàng, củ cải tròn tím vàng ruột vàng,

Củ gừng, củ riềng,
| Lê, bưởi trắng.
Bông cải trắng, măng tây trắng, hành tây, củ tỏi, 
| Nho đen, mâm xôi đen, việt quất đen xanh.
Củ cải trắng dài, trắng tròn, đen tròn,

Hạt mè đen, hạt thìa là đen, hạt óc chó
|-
| Ngũ cốc || Lúa mì, đậu xanh, đậu hà lan xanh, đậu lăng vỏ xanh, || Gạo đỏ, hạt Quinoa đỏ, Đậu đỏ  nhỏ, Đậu thận đỏ lớn, Đậu lăng đỏ ruột, || Gạo trắng, nếp trắng, hạt Quinoa  trắng, đậu gà, đậu nành, đậu hà lan vàng, đậu thận vàng, khoai tây vàng, củ sắn, khoai lang trắng vàng, khoai môn, hạt dẽ || Ngô, đậu thận trắng lớn, đậu  trắng nhỏ, || Hạt kê, Quinoa đen, gạo nếp đen, gạo đen hạt dài, đậu đen
|-
| Nguyên tố ||Phong || Hoả  || Thổ || Lôi || Thuỷ 
|-
| Thập can || Giáp, Ất || Bính, Đinh || Mậu, Kỷ || Canh, Tân || Nhâm, Quý
|-
| Thập nhị chi || Dần, Mão || Tỵ, Ngọ || Thìn, Mùi, Tuất, Sửu || Thân, Dậu || Hợi, Tý
|-
| Âm nhạc || Rê || Son || Mi || La || Đô
|- grgdg mlgdr;lg g Vo nguyen Bao
| Thiên văn || Mộc Tinh (Tuế tinh) || Hỏa Tinh (Huỳnh tinh) || Thổ Tinh (Trấn tinh) || Kim Tinh (Thái Bạch)|| Thủy Tinh (Thần tinh)
|-
| Bát quái ¹ || Tốn, Chấn || Ly || Khôn, Cấn || Càn, Đoài || Khảm
|-
|Ngũ uẩn (ngũ ấm)
|Sắc Uẩn
|Thức uẩn
|Hành Uẩn
|Tưởng Uẩn
|Thọ Uẩn
|-
|Tây Du Ký
|Bạch Long Mã
|Tôn Ngộ Không
|Đường Tam Tạng
|Trư Bát Giới
|Sa Ngộ Tĩnh
|-
|Ngũ Nhãn
|Thiên nhãn
|Phật nhãn
|Pháp nhãn
|Tuệ nhãn
|Nhục, thường nhãn
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Ngũ linh
!Ngũ phương
!Ngũ quý
!Thời gian trong ngày
!Ngũ sắc
!Ngũ hành
!Tứ tượng
!Quẻ bát Quái
!Năm vị thần
|-
|Thanh Long
|Đông
|[[Xuân]]
|[[Bình minh]]
|[[Xanh]]
|Mộc
|Thiếu Dương
|⚎
|
|-
|Chu Tước
|Nam
|[[Hạ]]
|[[Giữa Trưa]]
|[[Đỏ]]
|Hỏa
|Thái Dương
|⚌
|
|-
|Bạch Hổ
|Tây
|[[Thu]]
|[[Hoàng hôn]]
|[[Trắng]]
|Kim
|Thiếu Âm
|⚍
|
|-
|Huyền Vũ
|Bắc
|[[Đông]]
|[[Nửa đêm]]
|[[Đen]]
|Thủy
|Thái Âm
|⚏
|
|-
|Hoàng Long
|Trung Tâm
|[[Giữa Hè]]
|
|[[Vàng (định hướng)|Vàng]]
|Thổ
|
|
|
|}

==Quy luật Âm dương Ngũ hành==
Quy luật Ngũ hành tương tác bao gồm 2 quy luật Quy luật Tương Sinh Ngũ hành và Quy luật Tương Khắc Ngũ hành
===Quy luật Tương Sinh Ngũ hành ===
[[File:TuongSinh.png|200px|150px|right]]
#Kim sinh Thủy
#Thủy sinh Thổ
#Thổ sinh Mộc
#Mộc sinh Hỏa
#Hỏa sinh Kim

===Quy luật Tương Khắc Ngũ hành ===
[[File:TuongKhac.png|200px|150px|right]]
#Thủy khắc Kim
#Thổ khắc Thủy
#Mộc khắc Thổ
#Hỏa khắc Mộc
#Kim khắc Hỏa

==Đoán Mệnh qua Tướng lý ngũ hành==
===Tướng người hình Kim===

Người hình Kim có tính cách kiên cường, thẳng thắn, không a dua theo số đông, họ là người tôn trọng đạo nghĩa nhưng đôi khi bảo thủ. Vậy tướng người hình Kim như thế nào? Những người này có đặc điểm sau:
Khuôn mặt: Tướng Ngũ phương tức là các nét chính trên khuôn mặt (trán, cằm, tai, miệng, đầu…) đều gần như ngay thẳng, vuông vắn, tạo thành hình vuông hay chữ nhật khá rõ ràng.
Thân hình: Vóc dáng trung bình, dáng dấp đĩnh đạc về cả bề ngang lẫn bề cao, xương thịt rắn chắc, không lộ.
Sắc da: trắng, tươi mát.
Bàn tay và đầu ngón tay đều hơi vuông vắn, lòng bàn tay rắn chắc (bàn tay hình vuông)
Giọng nói: Sang sảng, giọng cao vừa phải, âm lượng ấm cúng và có tiếng vang.
Tướng người hình Kim nếu thân hình, diện mạo, sắc da, giọng nói đúng là hình kim mà bàn tay không đúng cách thì đó là hình kim tạp cách. Mỗi loại trên lại chia thành chính cách, liệt cách và phá cách.
 
Khi bị liệt cách nặng hoặc phá bị phá cách thì tướng học gọi đó là trườnh hợp chỉ có Kim hình chứ không có Kim tinh. Do đó , các đặc tính tốt đẹp của hình Kim bị giảm thiểu hoặc không còn áp dụng cho các loại có khuyết điểm đó nữa.

===Tướng người hình Mộc===

Người hình Mộc thường có tướng người cao, hơi gầy nhưng sức khỏe tốt. Người này thường có đôi mắt sáng và có thần, môi đỏ, vân môi nhỏ, mắt mày thanh tú. Trán dựng, đầu có xương nhô, xương mũi lộ và hơi gẫy, nam giới cổ lộ rõ xương hầu. Giọng nói cao và trong trẻo.
 
Họ có đôi bàn tay dài và gầy, có nhiều vân, ngón tay thon dài. Điều này cũng thể hiện nét đặc trưng trong tướng người hình Mộc đó là thon dài, ngay thẳng, ví dụ như dáng cao gầy, tay cũng dài và gầy. Họ thường phát triển về bề dài, riêng bề ngang lại kém phát triển.
 
Người hình Mộc hợp màu xanh lam và màu đen, kỵ màu vàng. Họ có ria ở nhân trung nhưng lại kỵ ria lan vào miệng. Đặc biệt, người hình này kỵ có chân tóc quá cao, trong khi người hình Kim, hình Thủy và hình Thổ thì ngược lại, chân tóc càng cao càng tốt. Đó là bởi với người hình Mộc chính cục thì hói là điều đại kỵ, không đoản thọ thì cuộc sống cũng kém phần sung túc, dễ lâm cảnh nghèo hèn. 

=== Tướng người hình Thủy ===

Người hình Thủy có dáng người tròn trịa nhưng không hẳn là béo, mà là do hình dáng đầu, tai, mắt, miệng, mũi đều rất đầy đặn, thậm chí cả bụng và tay chân đều có cảm giác mũm mĩm.
 
Đặc điểm chung của người hình Thủy là thịt dày, xương nhỏ nên không lộ, nước da ngăm đen nhưng mịn màng, vẻ ngoài nhàn tản thong dong. Gương mặt đầy đặn có mắt to, mày rậm, lưng và thắt lưng đầy đặn.
 
Tuy nhiên, người hình Thủy kỵ nhất là thịt bệu mà xương yếu.
 
“Thủy” tượng trưng cho trí tuệ nên người mệnh này đa phần đều rất thông minh và tháo vát, nếu cố gắng nhất định sẽ trở thành người giàu sang phú quý. 

=== Tướng người hình Hỏa===
Khuôn mặt hành Hỏa thuộc về những người có mặt hình tam giác, trán hẹp, cằm rộng. Những người có khuôn mặt này được cho là thường là nóng nảy và bốc lửa, mạnh mẽ và có lòng can đảm ấn tượng.
Không chỉ mặt mà thân thể lẫn khuôn mặt đều trên hẹp, dưới rộng.
Những người này thường mắt to, thậm chí lồi. 
Nguời hình Hỏa khí chất nóng nảy, trong lòng dường như có lửa đốt nên muốn làm gì cũng phải nhanh nên dáng dấp nhanh lẹ, dù mập hay gầy thì khuôn mặt cũng có các nét gân guốc thon nhọn. 
Sắc da hồng hào tươi nhuận như người vừa uống rượu.
Người hình Hỏa có tóc, râu thưa có màu hung đỏ (như loại tóc bị rám nắng lâu ngày).
Tướng miệng hơi vẩu, môi chúm lại giọng nói khàn.
Người có khuôn mặt Hỏa thường biết cách đối nhân xử thế, giỏi giao tiếp. Họ được nhiều người yêu mến bởi sự chân thành và phong thái nho nhã.
Điều đặc biệt ở người này là đôi mắt chứa sức hút đầy ấn tượng. Chính vì vậy họ dễ khẳng định được bản thân tham gia vào các lĩnh vực giải trí, nghệ thuật, truyền thông hoặc các công việc mang tính cộng đồng.
Hỏa là hành có sức lan tỏa, có sứ mệnh soi sáng nhưng nó thường rỗng bên trong. Vì vậy, người có tướng hình Hỏa dù có vẻ ngoài đầy sức cuốn hút cùng trí thông mình và óc sáng tạo nhưng không ít người lại thiếu lòng tin đối với bản thân và người khác.

===Tướng người hình Thổ ===

Người này có phần quai hàm rộng, trán ngắn và rộng, mũi nhỏ, ngũ quan đầy đều và tròn, lông mày dài và thẳng, mắt to, sắc da vàng. Người hình Thổ hầu hết đều sở hữu đôi mắt rất cuốn hút, to, lông mi dày, dài và cong. Dáng người hình Thổ không được thanh thoát, hơi có phần vặng nề, vai gồ, eo thô, nặng, xương thịt nhẹ. 

Nhìn thoáng qua tướng người hình Thổ có phần tương tự với tướng người hình Thủy, nhưng nếu xét kỹ thì vẫn có thể nhận ra những điểm khác biệt sau đây:
Người hình Thổ thân hình chắc chắn, chậm chạp, có phần nặng nề. Còn hình Thủy nhanh nhẹn hơn (Hình Thổ mập thịt, hình Thủy mập mỡ). Các bộ phận trên khuôn mặt hình Thủy tròn, nhưng không rắn chắc và rộng như hình Thổ.
Người hình Thổ từ nhỏ đã có vẻ ngoài mũm mĩm, xương to. Đến thời điểm trưởng thành thì dễ bị tăng cân vì cơ thể dễ tích tụ chất béo. Cũng chính vì thế mà người mệnh Thổ khá khó giảm cân vì chẳng những phải có chế độ ăn uống hợp lý mà còn cần phải tập thể dục mới có được thân hình như mong muốn. 
Làn da của họ sáng, bóng, dễ bắt nắng nhưng khá đều màu. Mái tóc màu nâu và dễ bị nhờn, có thể có tóc xoăn. 
Móng tay người hình Thổ dày, bàn tay thô, dày, rắn chắc, các ngón tay mập và dễ ra mồ hôi. Đó chính là kiểu bàn tay thường được gọi là bàn tay mẫn cán, cương nghị.
Người hình Thổ thường có cử chỉ chậm chạp, thong thả, điềm tĩnh đôi khi phản ứng chậm và thiếu sự nhạy cảm trong đó. 
Những người có năng lượng âm nhiều thì phản ứng càng chậm và có thể sinh thành bệnh. Những người nhiều năng lượng dương thường rất hoạt bát, nhanh nhẹn, tích cực và vui vẻ.

==Ứng dụng==
* [[Đoán mệnh Ngũ hành theo Can Chi]]
* [[Đông y Ngũ hành]]</text>
      <sha1>larkotr1adwlibbejcpi2y5ki1w3w5l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Âm Dương</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108460</id>
    <revision>
      <id>527412</id>
      <parentid>525353</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:43:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8492" sha1="bwbe2okmfq9b6a147ikyf8onnehms65" xml:space="preserve">==Âm Dương trong tự nhiên==
Quan sát hiện tượng Trời Trăng, ta thấy Hiện tượng mọc lặn , hiện tượng tỏa khí hết ngày này sang ngày khác không ngừng nghỉ của Trời Trăng

*Hiện tượng mọc lặn của Trời Trăng .  &quot;Trời mọc , Trăng lặn .Trăng mọc,  Trời lặn&quot; . 
* Hiện tượng tỏa khí của Trời Trăng . &quot;Trời mọc thì nóng .Trời lặn thì lạnh &quot;
Từ đó ta thấy , Trời và Trăng có 2 tánh chánh đối nghịch hau được gọi là  Âm Dương

Quan sát các hiện tượng trên bầu trời vào Sáng, Trưa, Chiều, Tối ta thấy 
# Buổi sáng, Mặt Trời mọc ở Hướng Đông mang theo Hơi Ấm (Sinh khí dương) - [[Sinh]] quá trình hiện ra
# Buổi trưa, Mặt trời lên đỉnh ở hướng Bắc mang theo Hơi Nóng (Sinh khí dương) - [[Thịnh]] - -quá trình phát triển
# Buổi chiều, Mặt trời xuống đỉnh ở Hướng Nam mang theo Hơi Mát (Âm Khí) - [[Suy]] - quá trình suy thoái
# Buổi tối Mặt Trời lặn ở Hướng Tây mang theo Hơi lạnh (Âm Khí) - [[Diệt]] - quá trình biến mất

Đây là 4 quá trình vận động của Trời và Trăng tương ứng với 4 Quá trình hiển hiện  , phát triển  , suy thoái và biến mất . Tóm lại, 4 quá trình Sinh, Thịnh, Suy,Diệt
của vạn vật có cá tánh đối nghịch được gọi là Tứ vận Âm Dương

==Âm dương==
Âm dương đại diện cho 2 nguyên tố có tánh đối nghịch tạo nên thực thể cân bằng độc lập Vũ trụ  được [[Hỏa giáo]] nước [[Ba tư]] đề xướng . Được Phục hy vạch thành [[8 Quẻ Dịch]] và Van vương bổ sung thành [[64 Quẻ Dịch]] . Thí dụ , Ngày Đêm, Sáng Tối ,Nóng Lạnh ... . Ngày dương Tối âm , Sáng dương Tối âm , Nóng dương Lạnh âm 

===Lưỡng tánh âm dương===
2 cá tánh đối lập của mọi thực thể

:{|width=50%
|-
|  '''Dương ''' || '''Âm '''
|-
| Chánh || Tà
|-
| Chân || Giả
|-
| Thiện || Ác
|-
| Ngay || Gian
|-
| Sinh || Diệt
|-
| Thịnh || Suy
|-
| Thắng || Thua
|-
| Thành || Bại
|-
| Được || Mất
|-
| Có || Không
|-
| Tốt || Xấu
|-
| Hiền || Dữ
|-
| Giàu || Nghèo
|-
| Sang || Hèn
|-
|}

==Quy luật Âm dương==
Tất cả các quy luật Âm dương được thể hiện cho biết bản chất và sự chuyển hóa của âm và dương. Thí dụ như Ngày và đêm, tối và sáng, mưa và nắng, nóng và lạnh,... luôn chuyển hóa cho nhau. Lá cây thay đổi màu sắc theo 4 mùa như sau màu xanh ở mùa xuân, màu vàng ở mùa hạ , màu đỏ ở mùa thu , màu đen ở mùa đông . Quy luật Âm dương bao gồm Dịch (biến hóa) và Vận (vận hành) âm dương 

===Tam dịch âm dương===
Dịch có nghỉa là biến hóa . Tam dịch âm dương có nghỉa là 3 biến hóa âm dương bao gồm

# Bất dịch  :   Âm dương cân bằng . Âm Dương không  khác biệt
# Dịch :  Âm dương thịnh suy . Âm Dương  khác biệt
# Biến dịch :  Âm dương độc lập . Âm Dương cực đại


===Tứ vận âm dương===
Vận có nghỉa là vận hành , vận động. Tứ vận âm dương có nghỉa là 4 vận hành âm dương

#Sinh -  Sinh thành 
#Thịnh - Cực thịnh 
# Suy - Suy tàn 
# Diệt - Diệt vong


==Biểu đồ âm dương==
Có 2 loại biểu đồ dùng để biểu thị âm dương gồm Hào vạch của Phục hy và Thái cực đồ của Chu văn vương

===Hào vạch===
[[File:Guo_Xu_album_dated_1503_(1).jpg|200px|right]]
[[Phục hy]] dùng Hào vạch để biểu thị Âm dương như sau
* Hào dương  được biểu thị bằng một vạch liền '''__'''
* Hào âm được biểu thị bằng một vạch đứt '''_ _'''

===Thái cực đồ ===
Thái Cực đồ thể hiện ý nghĩa của triết học Phương Đông, cụ thể là thuyết Âm Dương rất rõ ràng:
Trong mỗi một tổng thể (hình tròn) luôn tồn tại hai mặt đối lập Âm và Dương . Hai mặt đó tương hỗ với nhau, bù đắp nhau thành một thể hoàn thiện. 
* Không một tổng thể, cá thể nào có thể tách biệt hoàn toàn hai mặt đó. 
* Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm, cũng như trong phần màu đỏ có chấm màu đen, và ngược lại. 
* Âm thăng, Dương giáng ngược chiều kim đồng hồ . Âm thịnh, Dương suy thuận chiều kim đồng hồ. Khi phần màu đen lớn dần thì phần màu đỏ nhỏ dần và ngược lại. 
* Cực thịnh thì suy . Khi đạt đến độ cực đại thì xuất hiện yếu tố đối lập ngay trong lòng, và phần đó sẽ phát triển dần
[[File:ThaiCucDo.svg|liên_kết=https://vi.wikibooks.org/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ThaiCucDo.svg|200px|right|Thái Cực đồ]]
Thái cực đồ được dùng để biểu thị âm dương trong một vòng tròn gồm hai nửa đối xứng ôm trọn lấy nhau  Âm (màu đen) và Dương (màu đỏ). Trong mỗi phần đối xứng lại có một chấm tròn màu đối lập nằm trong đó. Màu sắc của Thái Cực đồ có thể thay đổi, cũng như độ xoắn vào nhau của hai hình đối xứng.


Triết gia đời Tống Chu Đôn Di (1017-1073 CE) tạo ra thái cực đồ dựa trên nền tảng
:&quot;Vô cực&quot; là chưa thành &quot;thái cực&quot;. &quot;Thái cực&quot; hoạt động tạo ra dương, khi chuyển động đến giới hạn, nó trở nên tĩnh. Trong tĩnh, nó tạo ra âm, tới cực đại, nó lại hoạt động. Động và tĩnh chuyển hóa, cái này là nền của cái kia. Khi âm và dương đã phân hóa, hai trạng thái xuất hiện. Sự chuyển hóa và kết hợp của âm và dương tạo ra kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Với ngũ hành, các thời kỳ biến đổi của khí được sắp xếp hài hòa, qua đó bốn mùa được tiếp diễn. Ngũ hành đơn giản là âm và dương, âm và dương chẳng qua chính là thái cực, thái cực có nền tảng từ vô cực. Do vậy, trong quá trình tạo ra ngũ hành, mỗi hành đều chứa đựng bản chất riêng của nó. (tr. Adler 1999:673-4)

: &quot;Thái cực&quot; được hiểu là trật tự cao nhất có thể nhận thức được, với nó, sự tồn tại lưu chuyển. Nó rất gần nghĩa với khái niệm Đạo giáo: &quot;sự đảo ngược chính là sự dịch chuyển của đạo&quot;. &quot;Thái cực&quot; tạo ra âm dương: động tạo ra dương, khi dương lên đến cực đại, nó chuyển hóa thành tĩnh. Trên nền tĩnh tại, thái cực tạo ra âm. Khi âm cực đại, lại chuyển hóa thành động. Động và tĩnh, trong vòng tuần hoàn đó, là nguồn gốc của nhau. Sự phân hóa giữa âm và dương được xác định và hai trạng thái âm dương được bộc lộ. Từ sự chuyển hóa của dương và sự kết hợp của âm, &quot;ngũ hành&quot;- kim, mộc, thủy, hỏa, thổ ra đời. Khi ngũ hành phân hóa, chúng tạo ra sự hài hòa. Khi đã có sự hài hòa, 4 mùa xuất hiện. Âm và dương tạo ra vạn vật, và vạn vật lại tiếp tục tạo ra nhiều thứ khác; quá trình này không bao giờ dứt. (Wu, 1986)

== Âm dương trong Vũ trụ Vạn vật==
: {|width=100%
|-
| '''Loại ''' ||''' Âm '''|| '''Dương'''
|-
| [[Âm Dương]] || -- || __
|-
| [[Lưỡng nghi]] || Nghi Âm || nghi Dương
|-
| [[Tứ tượng]] || Thái, Thiêu Âm || Thái, Thiêu Dương
|-
| [[Bát quái]] || Đoài, Ly, Tốn, Khôn || Kiền, Chấn, Khảm, Cấn
|-
| [[Khí]] || Âm Khí(lạnh) || Dương Khí (nóng)
|-
| [[Ngũ hành]] ||  Khắc &lt;br&gt; Thổ khắc Hỏa khắc  Mộc khắc  Thủy khắc  Kim   || Sinh &lt;br&gt; Kim sinh Thủy sinh Mộc sinh Hỏa sinh Thổ
|-
| [[Thiên Can]] || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý
|-
| [[Địa Chi]] || Sựu, Mảo, Tị, Mùi, Dậu, Hợi ||  Tý, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Tuất
|-
| [[Tứ trụ]]  ||  Trăng,  Nước  || Trời , Đất
|-
| [[Đông Y]] || Bệnh Âm || Bệnh Dương
|-
| [[Quẻ Dịch]] || Nghi Âm || Nghi Dương
|-
| [[Lịch]] || Âm lịch || Dương lịch
|-
|}


[[Category:Cổ học]]</text>
      <sha1>bwbe2okmfq9b6a147ikyf8onnehms65</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527413</id>
      <parentid>527412</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:43:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Thái cực đồ */</comment>
      <origin>527413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8493" sha1="fh7knt5u4iivqimra2riz2sc6agk918" xml:space="preserve">==Âm Dương trong tự nhiên==
Quan sát hiện tượng Trời Trăng, ta thấy Hiện tượng mọc lặn , hiện tượng tỏa khí hết ngày này sang ngày khác không ngừng nghỉ của Trời Trăng

*Hiện tượng mọc lặn của Trời Trăng .  &quot;Trời mọc , Trăng lặn .Trăng mọc,  Trời lặn&quot; . 
* Hiện tượng tỏa khí của Trời Trăng . &quot;Trời mọc thì nóng .Trời lặn thì lạnh &quot;
Từ đó ta thấy , Trời và Trăng có 2 tánh chánh đối nghịch hau được gọi là  Âm Dương

Quan sát các hiện tượng trên bầu trời vào Sáng, Trưa, Chiều, Tối ta thấy 
# Buổi sáng, Mặt Trời mọc ở Hướng Đông mang theo Hơi Ấm (Sinh khí dương) - [[Sinh]] quá trình hiện ra
# Buổi trưa, Mặt trời lên đỉnh ở hướng Bắc mang theo Hơi Nóng (Sinh khí dương) - [[Thịnh]] - -quá trình phát triển
# Buổi chiều, Mặt trời xuống đỉnh ở Hướng Nam mang theo Hơi Mát (Âm Khí) - [[Suy]] - quá trình suy thoái
# Buổi tối Mặt Trời lặn ở Hướng Tây mang theo Hơi lạnh (Âm Khí) - [[Diệt]] - quá trình biến mất

Đây là 4 quá trình vận động của Trời và Trăng tương ứng với 4 Quá trình hiển hiện  , phát triển  , suy thoái và biến mất . Tóm lại, 4 quá trình Sinh, Thịnh, Suy,Diệt
của vạn vật có cá tánh đối nghịch được gọi là Tứ vận Âm Dương

==Âm dương==
Âm dương đại diện cho 2 nguyên tố có tánh đối nghịch tạo nên thực thể cân bằng độc lập Vũ trụ  được [[Hỏa giáo]] nước [[Ba tư]] đề xướng . Được Phục hy vạch thành [[8 Quẻ Dịch]] và Van vương bổ sung thành [[64 Quẻ Dịch]] . Thí dụ , Ngày Đêm, Sáng Tối ,Nóng Lạnh ... . Ngày dương Tối âm , Sáng dương Tối âm , Nóng dương Lạnh âm 

===Lưỡng tánh âm dương===
2 cá tánh đối lập của mọi thực thể

:{|width=50%
|-
|  '''Dương ''' || '''Âm '''
|-
| Chánh || Tà
|-
| Chân || Giả
|-
| Thiện || Ác
|-
| Ngay || Gian
|-
| Sinh || Diệt
|-
| Thịnh || Suy
|-
| Thắng || Thua
|-
| Thành || Bại
|-
| Được || Mất
|-
| Có || Không
|-
| Tốt || Xấu
|-
| Hiền || Dữ
|-
| Giàu || Nghèo
|-
| Sang || Hèn
|-
|}

==Quy luật Âm dương==
Tất cả các quy luật Âm dương được thể hiện cho biết bản chất và sự chuyển hóa của âm và dương. Thí dụ như Ngày và đêm, tối và sáng, mưa và nắng, nóng và lạnh,... luôn chuyển hóa cho nhau. Lá cây thay đổi màu sắc theo 4 mùa như sau màu xanh ở mùa xuân, màu vàng ở mùa hạ , màu đỏ ở mùa thu , màu đen ở mùa đông . Quy luật Âm dương bao gồm Dịch (biến hóa) và Vận (vận hành) âm dương 

===Tam dịch âm dương===
Dịch có nghỉa là biến hóa . Tam dịch âm dương có nghỉa là 3 biến hóa âm dương bao gồm

# Bất dịch  :   Âm dương cân bằng . Âm Dương không  khác biệt
# Dịch :  Âm dương thịnh suy . Âm Dương  khác biệt
# Biến dịch :  Âm dương độc lập . Âm Dương cực đại


===Tứ vận âm dương===
Vận có nghỉa là vận hành , vận động. Tứ vận âm dương có nghỉa là 4 vận hành âm dương

#Sinh -  Sinh thành 
#Thịnh - Cực thịnh 
# Suy - Suy tàn 
# Diệt - Diệt vong


==Biểu đồ âm dương==
Có 2 loại biểu đồ dùng để biểu thị âm dương gồm Hào vạch của Phục hy và Thái cực đồ của Chu văn vương

===Hào vạch===
[[File:Guo_Xu_album_dated_1503_(1).jpg|200px|right]]
[[Phục hy]] dùng Hào vạch để biểu thị Âm dương như sau
* Hào dương  được biểu thị bằng một vạch liền '''__'''
* Hào âm được biểu thị bằng một vạch đứt '''_ _'''

===Thái cực đồ ===
[[File:ThaiCucDo.svg|liên_kết=https://vi.wikibooks.org/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ThaiCucDo.svg|200px|right|Thái Cực đồ]]
Thái cực đồ được dùng để biểu thị âm dương trong một vòng tròn gồm hai nửa đối xứng ôm trọn lấy nhau  Âm (màu đen) và Dương (màu đỏ). Trong mỗi phần đối xứng lại có một chấm tròn màu đối lập nằm trong đó. Màu sắc của Thái Cực đồ có thể thay đổi, cũng như độ xoắn vào nhau của hai hình đối xứng.


Thái Cực đồ thể hiện ý nghĩa của triết học Phương Đông, cụ thể là thuyết Âm Dương rất rõ ràng:
Trong mỗi một tổng thể (hình tròn) luôn tồn tại hai mặt đối lập Âm và Dương . Hai mặt đó tương hỗ với nhau, bù đắp nhau thành một thể hoàn thiện. 
* Không một tổng thể, cá thể nào có thể tách biệt hoàn toàn hai mặt đó. 
* Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm, cũng như trong phần màu đỏ có chấm màu đen, và ngược lại. 
* Âm thăng, Dương giáng ngược chiều kim đồng hồ . Âm thịnh, Dương suy thuận chiều kim đồng hồ. Khi phần màu đen lớn dần thì phần màu đỏ nhỏ dần và ngược lại. 
* Cực thịnh thì suy . Khi đạt đến độ cực đại thì xuất hiện yếu tố đối lập ngay trong lòng, và phần đó sẽ phát triển dần

Triết gia đời Tống Chu Đôn Di (1017-1073 CE) tạo ra thái cực đồ dựa trên nền tảng
:&quot;Vô cực&quot; là chưa thành &quot;thái cực&quot;. &quot;Thái cực&quot; hoạt động tạo ra dương, khi chuyển động đến giới hạn, nó trở nên tĩnh. Trong tĩnh, nó tạo ra âm, tới cực đại, nó lại hoạt động. Động và tĩnh chuyển hóa, cái này là nền của cái kia. Khi âm và dương đã phân hóa, hai trạng thái xuất hiện. Sự chuyển hóa và kết hợp của âm và dương tạo ra kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Với ngũ hành, các thời kỳ biến đổi của khí được sắp xếp hài hòa, qua đó bốn mùa được tiếp diễn. Ngũ hành đơn giản là âm và dương, âm và dương chẳng qua chính là thái cực, thái cực có nền tảng từ vô cực. Do vậy, trong quá trình tạo ra ngũ hành, mỗi hành đều chứa đựng bản chất riêng của nó. (tr. Adler 1999:673-4)

: &quot;Thái cực&quot; được hiểu là trật tự cao nhất có thể nhận thức được, với nó, sự tồn tại lưu chuyển. Nó rất gần nghĩa với khái niệm Đạo giáo: &quot;sự đảo ngược chính là sự dịch chuyển của đạo&quot;. &quot;Thái cực&quot; tạo ra âm dương: động tạo ra dương, khi dương lên đến cực đại, nó chuyển hóa thành tĩnh. Trên nền tĩnh tại, thái cực tạo ra âm. Khi âm cực đại, lại chuyển hóa thành động. Động và tĩnh, trong vòng tuần hoàn đó, là nguồn gốc của nhau. Sự phân hóa giữa âm và dương được xác định và hai trạng thái âm dương được bộc lộ. Từ sự chuyển hóa của dương và sự kết hợp của âm, &quot;ngũ hành&quot;- kim, mộc, thủy, hỏa, thổ ra đời. Khi ngũ hành phân hóa, chúng tạo ra sự hài hòa. Khi đã có sự hài hòa, 4 mùa xuất hiện. Âm và dương tạo ra vạn vật, và vạn vật lại tiếp tục tạo ra nhiều thứ khác; quá trình này không bao giờ dứt. (Wu, 1986)

== Âm dương trong Vũ trụ Vạn vật==
: {|width=100%
|-
| '''Loại ''' ||''' Âm '''|| '''Dương'''
|-
| [[Âm Dương]] || -- || __
|-
| [[Lưỡng nghi]] || Nghi Âm || nghi Dương
|-
| [[Tứ tượng]] || Thái, Thiêu Âm || Thái, Thiêu Dương
|-
| [[Bát quái]] || Đoài, Ly, Tốn, Khôn || Kiền, Chấn, Khảm, Cấn
|-
| [[Khí]] || Âm Khí(lạnh) || Dương Khí (nóng)
|-
| [[Ngũ hành]] ||  Khắc &lt;br&gt; Thổ khắc Hỏa khắc  Mộc khắc  Thủy khắc  Kim   || Sinh &lt;br&gt; Kim sinh Thủy sinh Mộc sinh Hỏa sinh Thổ
|-
| [[Thiên Can]] || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý
|-
| [[Địa Chi]] || Sựu, Mảo, Tị, Mùi, Dậu, Hợi ||  Tý, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Tuất
|-
| [[Tứ trụ]]  ||  Trăng,  Nước  || Trời , Đất
|-
| [[Đông Y]] || Bệnh Âm || Bệnh Dương
|-
| [[Quẻ Dịch]] || Nghi Âm || Nghi Dương
|-
| [[Lịch]] || Âm lịch || Dương lịch
|-
|}


[[Category:Cổ học]]</text>
      <sha1>fh7knt5u4iivqimra2riz2sc6agk918</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527414</id>
      <parentid>527413</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:44:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Hào vạch */</comment>
      <origin>527414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8488" sha1="p7aqwm2bx6ua50hbplhnpg779mtp9xi" xml:space="preserve">==Âm Dương trong tự nhiên==
Quan sát hiện tượng Trời Trăng, ta thấy Hiện tượng mọc lặn , hiện tượng tỏa khí hết ngày này sang ngày khác không ngừng nghỉ của Trời Trăng

*Hiện tượng mọc lặn của Trời Trăng .  &quot;Trời mọc , Trăng lặn .Trăng mọc,  Trời lặn&quot; . 
* Hiện tượng tỏa khí của Trời Trăng . &quot;Trời mọc thì nóng .Trời lặn thì lạnh &quot;
Từ đó ta thấy , Trời và Trăng có 2 tánh chánh đối nghịch hau được gọi là  Âm Dương

Quan sát các hiện tượng trên bầu trời vào Sáng, Trưa, Chiều, Tối ta thấy 
# Buổi sáng, Mặt Trời mọc ở Hướng Đông mang theo Hơi Ấm (Sinh khí dương) - [[Sinh]] quá trình hiện ra
# Buổi trưa, Mặt trời lên đỉnh ở hướng Bắc mang theo Hơi Nóng (Sinh khí dương) - [[Thịnh]] - -quá trình phát triển
# Buổi chiều, Mặt trời xuống đỉnh ở Hướng Nam mang theo Hơi Mát (Âm Khí) - [[Suy]] - quá trình suy thoái
# Buổi tối Mặt Trời lặn ở Hướng Tây mang theo Hơi lạnh (Âm Khí) - [[Diệt]] - quá trình biến mất

Đây là 4 quá trình vận động của Trời và Trăng tương ứng với 4 Quá trình hiển hiện  , phát triển  , suy thoái và biến mất . Tóm lại, 4 quá trình Sinh, Thịnh, Suy,Diệt
của vạn vật có cá tánh đối nghịch được gọi là Tứ vận Âm Dương

==Âm dương==
Âm dương đại diện cho 2 nguyên tố có tánh đối nghịch tạo nên thực thể cân bằng độc lập Vũ trụ  được [[Hỏa giáo]] nước [[Ba tư]] đề xướng . Được Phục hy vạch thành [[8 Quẻ Dịch]] và Van vương bổ sung thành [[64 Quẻ Dịch]] . Thí dụ , Ngày Đêm, Sáng Tối ,Nóng Lạnh ... . Ngày dương Tối âm , Sáng dương Tối âm , Nóng dương Lạnh âm 

===Lưỡng tánh âm dương===
2 cá tánh đối lập của mọi thực thể

:{|width=50%
|-
|  '''Dương ''' || '''Âm '''
|-
| Chánh || Tà
|-
| Chân || Giả
|-
| Thiện || Ác
|-
| Ngay || Gian
|-
| Sinh || Diệt
|-
| Thịnh || Suy
|-
| Thắng || Thua
|-
| Thành || Bại
|-
| Được || Mất
|-
| Có || Không
|-
| Tốt || Xấu
|-
| Hiền || Dữ
|-
| Giàu || Nghèo
|-
| Sang || Hèn
|-
|}

==Quy luật Âm dương==
Tất cả các quy luật Âm dương được thể hiện cho biết bản chất và sự chuyển hóa của âm và dương. Thí dụ như Ngày và đêm, tối và sáng, mưa và nắng, nóng và lạnh,... luôn chuyển hóa cho nhau. Lá cây thay đổi màu sắc theo 4 mùa như sau màu xanh ở mùa xuân, màu vàng ở mùa hạ , màu đỏ ở mùa thu , màu đen ở mùa đông . Quy luật Âm dương bao gồm Dịch (biến hóa) và Vận (vận hành) âm dương 

===Tam dịch âm dương===
Dịch có nghỉa là biến hóa . Tam dịch âm dương có nghỉa là 3 biến hóa âm dương bao gồm

# Bất dịch  :   Âm dương cân bằng . Âm Dương không  khác biệt
# Dịch :  Âm dương thịnh suy . Âm Dương  khác biệt
# Biến dịch :  Âm dương độc lập . Âm Dương cực đại


===Tứ vận âm dương===
Vận có nghỉa là vận hành , vận động. Tứ vận âm dương có nghỉa là 4 vận hành âm dương

#Sinh -  Sinh thành 
#Thịnh - Cực thịnh 
# Suy - Suy tàn 
# Diệt - Diệt vong


==Biểu đồ âm dương==
Có 2 loại biểu đồ dùng để biểu thị âm dương gồm Hào vạch của Phục hy và Thái cực đồ của Chu văn vương

===Hào vạch===
:[[File:Guo_Xu_album_dated_1503_(1).jpg|200px]]
[[Phục hy]] dùng Hào vạch để biểu thị Âm dương như sau
* Hào dương  được biểu thị bằng một vạch liền '''__'''
* Hào âm được biểu thị bằng một vạch đứt '''_ _'''

===Thái cực đồ ===
[[File:ThaiCucDo.svg|liên_kết=https://vi.wikibooks.org/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ThaiCucDo.svg|200px|right|Thái Cực đồ]]
Thái cực đồ được dùng để biểu thị âm dương trong một vòng tròn gồm hai nửa đối xứng ôm trọn lấy nhau  Âm (màu đen) và Dương (màu đỏ). Trong mỗi phần đối xứng lại có một chấm tròn màu đối lập nằm trong đó. Màu sắc của Thái Cực đồ có thể thay đổi, cũng như độ xoắn vào nhau của hai hình đối xứng.


Thái Cực đồ thể hiện ý nghĩa của triết học Phương Đông, cụ thể là thuyết Âm Dương rất rõ ràng:
Trong mỗi một tổng thể (hình tròn) luôn tồn tại hai mặt đối lập Âm và Dương . Hai mặt đó tương hỗ với nhau, bù đắp nhau thành một thể hoàn thiện. 
* Không một tổng thể, cá thể nào có thể tách biệt hoàn toàn hai mặt đó. 
* Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm, cũng như trong phần màu đỏ có chấm màu đen, và ngược lại. 
* Âm thăng, Dương giáng ngược chiều kim đồng hồ . Âm thịnh, Dương suy thuận chiều kim đồng hồ. Khi phần màu đen lớn dần thì phần màu đỏ nhỏ dần và ngược lại. 
* Cực thịnh thì suy . Khi đạt đến độ cực đại thì xuất hiện yếu tố đối lập ngay trong lòng, và phần đó sẽ phát triển dần

Triết gia đời Tống Chu Đôn Di (1017-1073 CE) tạo ra thái cực đồ dựa trên nền tảng
:&quot;Vô cực&quot; là chưa thành &quot;thái cực&quot;. &quot;Thái cực&quot; hoạt động tạo ra dương, khi chuyển động đến giới hạn, nó trở nên tĩnh. Trong tĩnh, nó tạo ra âm, tới cực đại, nó lại hoạt động. Động và tĩnh chuyển hóa, cái này là nền của cái kia. Khi âm và dương đã phân hóa, hai trạng thái xuất hiện. Sự chuyển hóa và kết hợp của âm và dương tạo ra kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Với ngũ hành, các thời kỳ biến đổi của khí được sắp xếp hài hòa, qua đó bốn mùa được tiếp diễn. Ngũ hành đơn giản là âm và dương, âm và dương chẳng qua chính là thái cực, thái cực có nền tảng từ vô cực. Do vậy, trong quá trình tạo ra ngũ hành, mỗi hành đều chứa đựng bản chất riêng của nó. (tr. Adler 1999:673-4)

: &quot;Thái cực&quot; được hiểu là trật tự cao nhất có thể nhận thức được, với nó, sự tồn tại lưu chuyển. Nó rất gần nghĩa với khái niệm Đạo giáo: &quot;sự đảo ngược chính là sự dịch chuyển của đạo&quot;. &quot;Thái cực&quot; tạo ra âm dương: động tạo ra dương, khi dương lên đến cực đại, nó chuyển hóa thành tĩnh. Trên nền tĩnh tại, thái cực tạo ra âm. Khi âm cực đại, lại chuyển hóa thành động. Động và tĩnh, trong vòng tuần hoàn đó, là nguồn gốc của nhau. Sự phân hóa giữa âm và dương được xác định và hai trạng thái âm dương được bộc lộ. Từ sự chuyển hóa của dương và sự kết hợp của âm, &quot;ngũ hành&quot;- kim, mộc, thủy, hỏa, thổ ra đời. Khi ngũ hành phân hóa, chúng tạo ra sự hài hòa. Khi đã có sự hài hòa, 4 mùa xuất hiện. Âm và dương tạo ra vạn vật, và vạn vật lại tiếp tục tạo ra nhiều thứ khác; quá trình này không bao giờ dứt. (Wu, 1986)

== Âm dương trong Vũ trụ Vạn vật==
: {|width=100%
|-
| '''Loại ''' ||''' Âm '''|| '''Dương'''
|-
| [[Âm Dương]] || -- || __
|-
| [[Lưỡng nghi]] || Nghi Âm || nghi Dương
|-
| [[Tứ tượng]] || Thái, Thiêu Âm || Thái, Thiêu Dương
|-
| [[Bát quái]] || Đoài, Ly, Tốn, Khôn || Kiền, Chấn, Khảm, Cấn
|-
| [[Khí]] || Âm Khí(lạnh) || Dương Khí (nóng)
|-
| [[Ngũ hành]] ||  Khắc &lt;br&gt; Thổ khắc Hỏa khắc  Mộc khắc  Thủy khắc  Kim   || Sinh &lt;br&gt; Kim sinh Thủy sinh Mộc sinh Hỏa sinh Thổ
|-
| [[Thiên Can]] || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý
|-
| [[Địa Chi]] || Sựu, Mảo, Tị, Mùi, Dậu, Hợi ||  Tý, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Tuất
|-
| [[Tứ trụ]]  ||  Trăng,  Nước  || Trời , Đất
|-
| [[Đông Y]] || Bệnh Âm || Bệnh Dương
|-
| [[Quẻ Dịch]] || Nghi Âm || Nghi Dương
|-
| [[Lịch]] || Âm lịch || Dương lịch
|-
|}


[[Category:Cổ học]]</text>
      <sha1>p7aqwm2bx6ua50hbplhnpg779mtp9xi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527415</id>
      <parentid>527414</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T17:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Thái cực đồ */</comment>
      <origin>527415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8483" sha1="di9bxebjpzbea0m24gpboxqedd5ujhw" xml:space="preserve">==Âm Dương trong tự nhiên==
Quan sát hiện tượng Trời Trăng, ta thấy Hiện tượng mọc lặn , hiện tượng tỏa khí hết ngày này sang ngày khác không ngừng nghỉ của Trời Trăng

*Hiện tượng mọc lặn của Trời Trăng .  &quot;Trời mọc , Trăng lặn .Trăng mọc,  Trời lặn&quot; . 
* Hiện tượng tỏa khí của Trời Trăng . &quot;Trời mọc thì nóng .Trời lặn thì lạnh &quot;
Từ đó ta thấy , Trời và Trăng có 2 tánh chánh đối nghịch hau được gọi là  Âm Dương

Quan sát các hiện tượng trên bầu trời vào Sáng, Trưa, Chiều, Tối ta thấy 
# Buổi sáng, Mặt Trời mọc ở Hướng Đông mang theo Hơi Ấm (Sinh khí dương) - [[Sinh]] quá trình hiện ra
# Buổi trưa, Mặt trời lên đỉnh ở hướng Bắc mang theo Hơi Nóng (Sinh khí dương) - [[Thịnh]] - -quá trình phát triển
# Buổi chiều, Mặt trời xuống đỉnh ở Hướng Nam mang theo Hơi Mát (Âm Khí) - [[Suy]] - quá trình suy thoái
# Buổi tối Mặt Trời lặn ở Hướng Tây mang theo Hơi lạnh (Âm Khí) - [[Diệt]] - quá trình biến mất

Đây là 4 quá trình vận động của Trời và Trăng tương ứng với 4 Quá trình hiển hiện  , phát triển  , suy thoái và biến mất . Tóm lại, 4 quá trình Sinh, Thịnh, Suy,Diệt
của vạn vật có cá tánh đối nghịch được gọi là Tứ vận Âm Dương

==Âm dương==
Âm dương đại diện cho 2 nguyên tố có tánh đối nghịch tạo nên thực thể cân bằng độc lập Vũ trụ  được [[Hỏa giáo]] nước [[Ba tư]] đề xướng . Được Phục hy vạch thành [[8 Quẻ Dịch]] và Van vương bổ sung thành [[64 Quẻ Dịch]] . Thí dụ , Ngày Đêm, Sáng Tối ,Nóng Lạnh ... . Ngày dương Tối âm , Sáng dương Tối âm , Nóng dương Lạnh âm 

===Lưỡng tánh âm dương===
2 cá tánh đối lập của mọi thực thể

:{|width=50%
|-
|  '''Dương ''' || '''Âm '''
|-
| Chánh || Tà
|-
| Chân || Giả
|-
| Thiện || Ác
|-
| Ngay || Gian
|-
| Sinh || Diệt
|-
| Thịnh || Suy
|-
| Thắng || Thua
|-
| Thành || Bại
|-
| Được || Mất
|-
| Có || Không
|-
| Tốt || Xấu
|-
| Hiền || Dữ
|-
| Giàu || Nghèo
|-
| Sang || Hèn
|-
|}

==Quy luật Âm dương==
Tất cả các quy luật Âm dương được thể hiện cho biết bản chất và sự chuyển hóa của âm và dương. Thí dụ như Ngày và đêm, tối và sáng, mưa và nắng, nóng và lạnh,... luôn chuyển hóa cho nhau. Lá cây thay đổi màu sắc theo 4 mùa như sau màu xanh ở mùa xuân, màu vàng ở mùa hạ , màu đỏ ở mùa thu , màu đen ở mùa đông . Quy luật Âm dương bao gồm Dịch (biến hóa) và Vận (vận hành) âm dương 

===Tam dịch âm dương===
Dịch có nghỉa là biến hóa . Tam dịch âm dương có nghỉa là 3 biến hóa âm dương bao gồm

# Bất dịch  :   Âm dương cân bằng . Âm Dương không  khác biệt
# Dịch :  Âm dương thịnh suy . Âm Dương  khác biệt
# Biến dịch :  Âm dương độc lập . Âm Dương cực đại


===Tứ vận âm dương===
Vận có nghỉa là vận hành , vận động. Tứ vận âm dương có nghỉa là 4 vận hành âm dương

#Sinh -  Sinh thành 
#Thịnh - Cực thịnh 
# Suy - Suy tàn 
# Diệt - Diệt vong


==Biểu đồ âm dương==
Có 2 loại biểu đồ dùng để biểu thị âm dương gồm Hào vạch của Phục hy và Thái cực đồ của Chu văn vương

===Hào vạch===
:[[File:Guo_Xu_album_dated_1503_(1).jpg|200px]]
[[Phục hy]] dùng Hào vạch để biểu thị Âm dương như sau
* Hào dương  được biểu thị bằng một vạch liền '''__'''
* Hào âm được biểu thị bằng một vạch đứt '''_ _'''

===Thái cực đồ ===
:[[File:ThaiCucDo.svg|liên_kết=https://vi.wikibooks.org/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ThaiCucDo.svg|200px|Thái Cực đồ]]
Thái cực đồ được dùng để biểu thị âm dương trong một vòng tròn gồm hai nửa đối xứng ôm trọn lấy nhau  Âm (màu đen) và Dương (màu đỏ). Trong mỗi phần đối xứng lại có một chấm tròn màu đối lập nằm trong đó. Màu sắc của Thái Cực đồ có thể thay đổi, cũng như độ xoắn vào nhau của hai hình đối xứng.


Thái Cực đồ thể hiện ý nghĩa của triết học Phương Đông, cụ thể là thuyết Âm Dương rất rõ ràng:
Trong mỗi một tổng thể (hình tròn) luôn tồn tại hai mặt đối lập Âm và Dương . Hai mặt đó tương hỗ với nhau, bù đắp nhau thành một thể hoàn thiện. 
* Không một tổng thể, cá thể nào có thể tách biệt hoàn toàn hai mặt đó. 
* Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm, cũng như trong phần màu đỏ có chấm màu đen, và ngược lại. 
* Âm thăng, Dương giáng ngược chiều kim đồng hồ . Âm thịnh, Dương suy thuận chiều kim đồng hồ. Khi phần màu đen lớn dần thì phần màu đỏ nhỏ dần và ngược lại. 
* Cực thịnh thì suy . Khi đạt đến độ cực đại thì xuất hiện yếu tố đối lập ngay trong lòng, và phần đó sẽ phát triển dần

Triết gia đời Tống Chu Đôn Di (1017-1073 CE) tạo ra thái cực đồ dựa trên nền tảng
:&quot;Vô cực&quot; là chưa thành &quot;thái cực&quot;. &quot;Thái cực&quot; hoạt động tạo ra dương, khi chuyển động đến giới hạn, nó trở nên tĩnh. Trong tĩnh, nó tạo ra âm, tới cực đại, nó lại hoạt động. Động và tĩnh chuyển hóa, cái này là nền của cái kia. Khi âm và dương đã phân hóa, hai trạng thái xuất hiện. Sự chuyển hóa và kết hợp của âm và dương tạo ra kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Với ngũ hành, các thời kỳ biến đổi của khí được sắp xếp hài hòa, qua đó bốn mùa được tiếp diễn. Ngũ hành đơn giản là âm và dương, âm và dương chẳng qua chính là thái cực, thái cực có nền tảng từ vô cực. Do vậy, trong quá trình tạo ra ngũ hành, mỗi hành đều chứa đựng bản chất riêng của nó. (tr. Adler 1999:673-4)

: &quot;Thái cực&quot; được hiểu là trật tự cao nhất có thể nhận thức được, với nó, sự tồn tại lưu chuyển. Nó rất gần nghĩa với khái niệm Đạo giáo: &quot;sự đảo ngược chính là sự dịch chuyển của đạo&quot;. &quot;Thái cực&quot; tạo ra âm dương: động tạo ra dương, khi dương lên đến cực đại, nó chuyển hóa thành tĩnh. Trên nền tĩnh tại, thái cực tạo ra âm. Khi âm cực đại, lại chuyển hóa thành động. Động và tĩnh, trong vòng tuần hoàn đó, là nguồn gốc của nhau. Sự phân hóa giữa âm và dương được xác định và hai trạng thái âm dương được bộc lộ. Từ sự chuyển hóa của dương và sự kết hợp của âm, &quot;ngũ hành&quot;- kim, mộc, thủy, hỏa, thổ ra đời. Khi ngũ hành phân hóa, chúng tạo ra sự hài hòa. Khi đã có sự hài hòa, 4 mùa xuất hiện. Âm và dương tạo ra vạn vật, và vạn vật lại tiếp tục tạo ra nhiều thứ khác; quá trình này không bao giờ dứt. (Wu, 1986)

== Âm dương trong Vũ trụ Vạn vật==
: {|width=100%
|-
| '''Loại ''' ||''' Âm '''|| '''Dương'''
|-
| [[Âm Dương]] || -- || __
|-
| [[Lưỡng nghi]] || Nghi Âm || nghi Dương
|-
| [[Tứ tượng]] || Thái, Thiêu Âm || Thái, Thiêu Dương
|-
| [[Bát quái]] || Đoài, Ly, Tốn, Khôn || Kiền, Chấn, Khảm, Cấn
|-
| [[Khí]] || Âm Khí(lạnh) || Dương Khí (nóng)
|-
| [[Ngũ hành]] ||  Khắc &lt;br&gt; Thổ khắc Hỏa khắc  Mộc khắc  Thủy khắc  Kim   || Sinh &lt;br&gt; Kim sinh Thủy sinh Mộc sinh Hỏa sinh Thổ
|-
| [[Thiên Can]] || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý || Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý
|-
| [[Địa Chi]] || Sựu, Mảo, Tị, Mùi, Dậu, Hợi ||  Tý, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Tuất
|-
| [[Tứ trụ]]  ||  Trăng,  Nước  || Trời , Đất
|-
| [[Đông Y]] || Bệnh Âm || Bệnh Dương
|-
| [[Quẻ Dịch]] || Nghi Âm || Nghi Dương
|-
| [[Lịch]] || Âm lịch || Dương lịch
|-
|}


[[Category:Cổ học]]</text>
      <sha1>di9bxebjpzbea0m24gpboxqedd5ujhw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Đông y Ngũ hành</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109059</id>
    <revision>
      <id>527430</id>
      <timestamp>2025-06-27T18:01:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>Tạo trang mới với nội dung “Đầu có 5 Giác quan được gọi là Ngũ giác quan với các chức năng thực thi một việc bao gồm .  #Tai (Thính giác) nghe . #Mắt (Thị giác) nhìn . #Mũi (Thính giác) thở . #Miệng (Khứu giá) ăn . #Lưỡi (Vị giác) nói”</comment>
      <origin>527430</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="260" sha1="a2c418ia5iyn99cbta46vdsqlrbxk1b" xml:space="preserve">Đầu có 5 Giác quan được gọi là Ngũ giác quan với các chức năng thực thi một việc bao gồm .

#Tai (Thính giác) nghe .
#Mắt (Thị giác) nhìn .
#Mũi (Thính giác) thở .
#Miệng (Khứu giá) ăn .
#Lưỡi (Vị giác) nói</text>
      <sha1>a2c418ia5iyn99cbta46vdsqlrbxk1b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527431</id>
      <parentid>527430</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T18:02:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <origin>527431</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="282" sha1="n7pbpc7c6fpwce72ujyknqto45m2oac" xml:space="preserve">==Đầu==
Đầu có 5 Giác quan được gọi là Ngũ giác quan với các chức năng thực thi một việc bao gồm .

#Tai (Thính giác) nghe .
#Mắt (Thị giác) nhìn .
#Mũi (Thính giác) thở .
#Miệng (Khứu giá) ăn .
#Lưỡi (Vị giác) nói

==Mình==</text>
      <sha1>n7pbpc7c6fpwce72ujyknqto45m2oac</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>527432</id>
      <parentid>527431</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T18:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.189.94.88</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Mình */</comment>
      <origin>527432</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="646" sha1="9pj0cpdqxgaoflqk3m0nzzjocanj7m6" xml:space="preserve">==Đầu==
Đầu có 5 Giác quan được gọi là Ngũ giác quan với các chức năng thực thi một việc bao gồm .

#Tai (Thính giác) nghe .
#Mắt (Thị giác) nhìn .
#Mũi (Thính giác) thở .
#Miệng (Khứu giá) ăn .
#Lưỡi (Vị giác) nói

==Mình==
Mình (Thân) có 5 cơ quan gọi là ngũ tạng quan với các chức năng thực thi một việc bao gồm bao gồm

#Tim (Tâm) Thanh lọc máu (Huyết dịch) .
#Gan (Can ) . Biến há máu (Huyét lọc) .
#Ruột (Phế) Thải ra ngoài(Bài tiết) .
#Phổi (Tì) . Biến hóa Khí (Khí dịch) .
#Thận (Thận) Thanh lọc Khí (Khí lọc)</text>
      <sha1>9pj0cpdqxgaoflqk3m0nzzjocanj7m6</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>