Wikipedia wawiki https://wa.wikipedia.org/wiki/Mwaisse_p%C3%A5dje MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter Media Sipeciås Copene Uzeu Uzeu copene Wikipedia Wikipedia copene Imådje Imådje copene MediaWiki MediaWiki copene Modele Modele copene Aidance Aidance copene Categoreye Categoreye copene TimedText TimedText talk Module Discussion module Sujet 0 1443 415886 391015 2025-06-10T16:52:35Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Hamteas del Walonreye]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415886 wikitext text/x-wiki '''Xhoutsiplou''' (fr: ''Houte-Si-Plou'') est on no d'&nbsp;plaece di &nbsp;[[Li Noûpré]]. Li no provént di ''schoûte s'&nbsp;i ploût'', on no assez corant po des plaeces avou des moléns a aiwe. [[Image:HoutSiPlou.jpg|thumb|Pire pol riminbraedje di l' ''univiersité d' Xhoutsiplou'' (s.n.r.)]] On eploye sovint ç' no d' plaece po cåzer, tot riyant, d' ene plaece k' on n' sait nén wice k' ele si trouve. Insi, tins des margayes a l' univiersité d' Lovén, et dvant l' askepiaedje do [[Noû-Lovén]], on-z a simbolicmint planté ene pire a Xhoutsiplou, po l' ''univiersité d' Xhoutsiplou''. E 1995, ene soce nén recwårlante a pris l' no d' ''univiersité d' Xhoutsiplou'', et fé des conferinces so des tinmes umanisses. ---- Vey eto: [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]], [[Xhoutsiplou (Manhé)]], [[Xhoutsiplou (Målimpré)]], [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] == Difoûtrinne hårdêye == * [https://web.archive.org/web/20050323130225/http://home.tiscali.be/houtesiplou/ Waibe di l' univiersité d' Xhoutsiplou] (e francès) [[Categoreye:Hamteas del Walonreye]] aa3lzvdk5axoo8p687dxv52rt52svcu 0 4289 415873 413564 2025-06-10T16:39:46Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Nourixhince]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415873 wikitext text/x-wiki ene '''mwaijhe fwin''', (on dit eto: '''pômagne'''), c' est on må k' on-z atrape cwand on-z a dmorè trop lontins sins magnî, et bråmint roter u bouter. On toume [[:Wikt:flåwe 1|flåwe]], et on-z-z î pout dmorer. ==Creyances sol mwaijhe fwin== Les djins k' alént tot seu porminer u ovrer å bwès avént todi on boket d' souke, di rodje [[souke]] al potche. Pacô eto, des [[:Wikt:babulaire|babulaires]]. ==Biyolodjeye del mwaijhe fwin== C' est l' souke ki baxhe dins l' sonk. Les creyances des djins estént bén vraiyes, pår paski, dinltins, les djins boutént fer, et n' avént nén si tant a magnî å matén et a nonne. [[Categoreye:Nourixhince]] 9jgsx2bqygxc29isri9qf7pysdodi8r 0 7016 415868 357387 2025-06-10T16:34:31Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Toponimeye do walon]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415868 wikitext text/x-wiki [[Imådje:han_wi.jpg|thumb|Imådje d' ene ''han'']] Ene '''han''', c'&nbsp;est on pré metou li long d'&nbsp;ene aiwe, sovint dins on keude, et k'&nbsp;est dzo aiwe å [[:Wikt:rilén|rlén]]. On '''hamwè''', c' est ene plaece avou des hans (des bas prés). == Linwince do vî vî mot "han" == Dins les scrijhaedjes "francès", on l'&nbsp;pou trover come ''Han'' u ''Ham''. Dins les vîs scrijhaedjes, on-z a kécfeye ene [[sorwalonde]] ''-hain'', did la, li cawete [[:Wikt:-hinot|-hinot]]. E walon, li H pout tchaire dins l'&nbsp;prononçaedje a ''An'' (Han-so-Mouze) u a ''Han''; gn è pout aveur on disnaziålijhaedje (dji va a ''A'', copurade po Han-so-Eure et Han-so-Sambe). Li femrin si voet bén a pårti di viyaedjescome Pitite-Han, Grande-Han, Moite-Han. == Viyaedjes u [[toponimeye|plaeces]] del Walonreye avou l' mot "han" u on parint == * Avou on no d' aiwe padrî ** [[Han-so-Lesse]] ** [[Han-so-Eure]] ** [[Han-so-Sambe]] ** [[Han-so-Mouze]] (el Walonreye francesse). * Dins èn [[aplacaedje tîxhon]]. ** [[Dôhan]] ** [[Frôhan]] ** [[Pouphan]] * Novea grand ban: ** [[Han-Nålene]] * Dirî èn addjectif. * [[Pitite-Han]] * [[Grande-Han]] * [[Moite-Han]]. * Minme bodje etimolodjike ** [[Hamwer]] ** [[Hamwè]] [[Categoreye:Toponimeye do walon]] 1uod70wdahhex4cboknolbtn88a4u4h 0 7113 415858 346327 2025-06-10T16:27:49Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Redjons natureles]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415858 wikitext text/x-wiki [[Imådje:sambe_et_mouze.jpg|thumb|Essegne d' on cåbaret a Djerpene]] L'&nbsp;'''Eter-Sambe-et-Mouze''', c'&nbsp;est l'&nbsp;boket del [[Walonreye]] ki s'&nbsp;trouve inte [[Sambe]] eyet [[Mouze]]. Elle est co purade kinoxhowe come on payis d' [[måtche di l' Eter-Sambe-et-Mouze|måtches foclorikes]]. == Sacwants veyes et viyaedjes di l' Eter-Sambe-et-Mouze == * [[Fosse]] * [[Djerpene]] * [[Cerfontinne]] * [[Flipveye]] [[Categoreye:Redjons natureles]] eg10jkrx6iplwe1cy07yl6y2hhpdg0x 0 10818 415855 414222 2025-06-10T16:26:04Z Èl-Gueuye-Noere 17076 Èl-Gueuye-Noere a displaecî l’ pådje [[Franheim]] viè [[Framheim]] : Ortografe. 414222 wikitext text/x-wiki '''Framheim''' c' est l' no del båze ki l' esploreu [[Roald Amundsen]] fijha-st el Baye des balinnes, sol [[platea d' glaece di Ross]] e l' [[Antartike]], tins di ci espedicion disk' å [[Pole Sud]]. C' esteut-st ene cahoute fwait di bwès pa on mwaisse-tcherpetî; ele fourit fwait e seccions dismantchåves, çou ki permeta del construre el måjhone da Amundsen el [[Norvedje]], li dismantchî pol mete sol ''[[Fram (batea)|Fram]]'', li batea k' amina l' espedicion disk' e-n Antartike, eyet l' remantchî on côp so plaece. Li no d' ''Franheim'' vout dire "måjhone do Fram" e [[norvedjin]]. Ci fourit onk des prumîs egzimpes di construjhaedje avou des bokets pré-fabrikés; li tåve po magnî si poléve riployî å plafond po pleur netyî åjheymint pa dzo leye. Tins do construjhaedje el Norvedje, Amundsen dijheut kel cahoute esteut po-z "observer" seulmint, çou k' aléve avou l' pordjet anoncî d' aler å [[Pole Nôr]]; mins minme èn aprindisse esploreu åreut veyou k' i gn aveut des plaeces po des djins viker. Come di djusse, li pordjet da Amundsen c' esteut purade d' aler disk' å [[Pole Sud]], la ki l' voye disk' å Pole Nôr aveut ddja stî afroyeye pa [[Frederick Cook]] eyet [[Robert Peary]]. nv126sxtcab15jo5qi9i8bobwjk4fnv 415857 415855 2025-06-10T16:26:49Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Båzes antartikes]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415857 wikitext text/x-wiki '''Framheim''' c' est l' no del båze ki l' esploreu [[Roald Amundsen]] fijha-st el Baye des balinnes, sol [[platea d' glaece di Ross]] e l' [[Antartike]], tins di ci espedicion disk' å [[Pole Sud]]. C' esteut-st ene cahoute fwait di bwès pa on mwaisse-tcherpetî; ele fourit fwait e seccions dismantchåves, çou ki permeta del construre el måjhone da Amundsen el [[Norvedje]], li dismantchî pol mete sol ''[[Fram (batea)|Fram]]'', li batea k' amina l' espedicion disk' e-n Antartike, eyet l' remantchî on côp so plaece. Li no d' ''Franheim'' vout dire "måjhone do Fram" e [[norvedjin]]. Ci fourit onk des prumîs egzimpes di construjhaedje avou des bokets pré-fabrikés; li tåve po magnî si poléve riployî å plafond po pleur netyî åjheymint pa dzo leye. Tins do construjhaedje el Norvedje, Amundsen dijheut kel cahoute esteut po-z "observer" seulmint, çou k' aléve avou l' pordjet anoncî d' aler å [[Pole Nôr]]; mins minme èn aprindisse esploreu åreut veyou k' i gn aveut des plaeces po des djins viker. Come di djusse, li pordjet da Amundsen c' esteut purade d' aler disk' å [[Pole Sud]], la ki l' voye disk' å Pole Nôr aveut ddja stî afroyeye pa [[Frederick Cook]] eyet [[Robert Peary]]. [[Categoreye:Båzes antartikes]] c1ei3linhd69ulmbdhwb9qzlsr0sqj5 0 11210 415880 298454 2025-06-10T16:43:45Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Palinolodjeye]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415880 wikitext text/x-wiki On '''spôre''' (no ki vént do grec ''Spora'' vlant dire "simince") est on ptit coir riproducteur, a ene ou sacwantès celules, ki pout dner veye a on novea specimen, sins mezåjhe di fecondåcion. Li '''spôrulåcion''' est li no dné a l' accion di låtchî des spôres pol riprodujhaedje. Les especes vicantes si rprodujhant pa spôres sont les [[tchampion]]s, les [[mossea]]s, les [[fetchire]]s eyet des sfwaitès plantes, eyet sacwantès especes di [[protozowaire]]s (k' on lome les ''spôrozowaires''). [[Categoreye:Palinolodjeye]] g32633l59rtrw8nvflvlua4ana9y7b5 0 12266 415871 390906 2025-06-10T16:35:51Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Moxhons]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415871 wikitext text/x-wiki [[Imådje:OrnithologiaNeerlandica01Pl63.png|vignette|Desséns d' zels e 1922.]] [[File:Pijlstaart mannetje en vrouwtje-4961953.webm| thumb |Anas acuta]] [[file:Anas acuta.ogg|thumb]] [[File:Anas acuta MHNT.ZOO.2010.11.20.6.jpg|thumb| ''Anas acuta'']] on '''mårlå al longue cawe''' (on dit eto '''canård-aronde''', c' est on såvadje [[canård]] å long [[hatrea]] ki vike so les aiwes do [[Amerike|Novea]] èt do [[Urope|Vî Monde]]. Il a deus longuès plomes ki lî vnèt foû del cawe. Did la li no : canård-[[aronde]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [https://web.archive.org/web/20050105215524/http://users.skynet.be/dzi.nat/fitchis/anaacu/anaacu.htm Pådje do mårlå al longue cawe so DZI.NAT] [[Categoreye:Moxhons]] csynt1tlmxiu5uf7j1huoa617sq2wcm 0 13683 415864 348174 2025-06-10T16:31:36Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Manoyes]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415864 wikitext text/x-wiki Li '''manoyince''' (on dit eto: '''numismatike'''), c' est li cnoxhance des [[manoye]]s. Li ci ki s' end ocupe si lome on '''fén cnoxheu, fene kinoxheuse di manoye''', u '''nimismate''' == Sacwantès viyès manoyes des [[Payis Walons]] == === Payis d' Lidje. === [[Nicolas Lequarré]] scrijha tot on sincieus papî sol [[manoye å vî payis d' Lidje]], k' est sovint rwaitî come li prumî scrijhaedje consecant di [[prôze nén racontrece]] e walon. === Bas-Payis Otrichyins. === == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/manoyes.html Li manoye e vî payis d' Lidje] (papî da [[Nicolas Lequarré]]) [[Categoreye:Manoyes]] gd00zhkjqfb2el60ei4mshgpnlvmm43 0 15146 415887 391507 2025-06-10T16:53:11Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Djustice]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415887 wikitext text/x-wiki [[Imådje:Wetzlar Reichskammergericht 2003.jpg|thumb|Li bastimint do tribunå d' Weslår]] Li '''tribunå d' Weslår''' ou '''Reichskammergericht''' (''Tribunå des Tchambes di l' Impire'', en almand), esteut l' pus hôte institucion d' djustice do [[Sint Impire Djermanike]], di [[1495]] a [[1806]]. I n' a nén todi stî a [[Weslår]] (''Wetzlar''); a s' fondåcion pa l' pårlumint d' l' Impire (''Reichstag'') e [[1495]], li tribunå si troveut a [[Francfoirt]], e [[1527]] i fourit transferé a [[Speyer]] et dispoy [[1693]] disk' al fén d' l' Impire a Weslår. Tos les djudjmints fwaits dins l' Sint Impire polént esse rapoirtés å tribunå d' Weslår, a pus ki dins les teritweres wice ki l' mwaisse aveut-st on droet di n' nén esse aplé (''privilegium de non appellando''), dj' ô bén, ki l' pus hôt schålon del djustice dins ç' teritwere la aveut stî metou so pîs pås mwaisses do teritwere, eyet n' esteut do côp nén dizo l' djuridiccion d' l' Impire. Li tribunå d' Weslår esteut (må) rlomé pol tins k' i lyi faleut po-z ariver a on djudjmint. Des afwaires k' i gn a, copurade les cenes ki c' esteut des margayes inte des teritweres di l' Impire inte di zels, ont pris kékès cintinnes d' anêyes; sacwantes di ces afwaires n' estént nén co decidêyes cwand l' impire a stî disfwait e [[1806]]. Mins des djins k' i gn a djhèt ki çoula c' esteut cwand les diferinnès pårteyes ni s' interessént pus a l' margaye, mins ki l' tribunå saveut esse bén pus eficace cwand el voleut. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.reichskammergericht.de/index_e.htm Societé pol ricwerance åd fwait do Tribunå d' Weslår] (en inglès ey almand) [[Categoreye:Djustice]] ibq7hgue8r8oerfsv5q4eoltihd3m5i 0 31993 415883 327929 2025-06-10T16:47:18Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Åbes ås fruts]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415883 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire}} Li '''tchersî''', c' est l' åbe ki poite des [[ceréjhe]]s. ''Li [[waide ås tchersîs (teyåte)|waide ås tchersîs]], c' est ene pîce da [[w:Anton Tchekhov|Anton Tchekhov]] ratournêye e walon pa [[:w:Jo Duchesne|Jo Duchesne]].'' Gn a eto les [[såvadjes tchersîs]]. [[Categoreye:Åbes ås fruts]] dlar3vfs89malstpx0ev7ivk433j6lu 0 32339 415884 298769 2025-06-10T16:51:39Z Èl-Gueuye-Noere 17076 415884 wikitext text/x-wiki '''Vincent Patar''' (sikepyî e [[1965]]), c' est on produjheu d' fimes d' imådjes ki provént d' [[Les Bûles]] (on ptit viyaedje el [[Gåme]]). Avou si camaeråde [[Stéphane Aubier]], il a eto prodût li fime ''Sogne å viyaedje'' ''(''«&nbsp;''Panique au Village&nbsp;''» e francès'')''. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://www.paniqueauvillage.com/ Prezintaedje do fime ''Sogne å viyaedje'' et bokets a vey] fdlc9df15jf5izw8b0kz0dpdufukhxm 415885 415884 2025-06-10T16:51:46Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Produjheus d' fimes]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415885 wikitext text/x-wiki '''Vincent Patar''' (sikepyî e [[1965]]), c' est on produjheu d' fimes d' imådjes ki provént d' [[Les Bûles]] (on ptit viyaedje el [[Gåme]]). Avou si camaeråde [[Stéphane Aubier]], il a eto prodût li fime ''Sogne å viyaedje'' ''(''«&nbsp;''Panique au Village&nbsp;''» e francès'')''. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://www.paniqueauvillage.com/ Prezintaedje do fime ''Sogne å viyaedje'' et bokets a vey] [[Categoreye:Produjheus d' fimes]] 0axkx7t9l3ohscha7kymvwj5qz1yut8 0 32652 415865 398325 2025-06-10T16:32:55Z Èl-Gueuye-Noere 17076 /* Ovraedje */ 415865 wikitext text/x-wiki '''Henri Storck''', d' ès veur no «&nbsp;'''Henricus Josephus Desiderius Storck'''&nbsp;», c' esteut on fijheu d' fimes, foiravant des courts. Il aveut nexhou li [[5 di setimbe]] [[1907]], a [[Ostinde (pitit ban)|Ostinde]], ey a morou li [[17 di setimbe]] [[1999]], a [[Uke]]. == Ovraedje == '''Henri Storck''', c' esteut on fijheu d' fimes k' estént puvite des documintåres.<ref>http://www.film-documentaire.fr/4DACTION/w_auteur_liste/3931</ref> Dins l' askepiance di ses ovraedjes, il esteut foiravant sinnarisse ubén reyalizateu. Avou ça k' il a djouwé eto dins sacwants fimes.<ref>https://www.senscritique.com/contact/Henri_Storck/8250</ref> == Rilomêye == '''Henri Storck''' est purade cnoxhou po s' documintåre di 36 munutes, vudî e [[1934]], ki s' lome «&nbsp;''Misère au Borinage'' ([WA] Mizere dins l' Borinaedje)&nbsp;». E tnant conte ki [[Joris Ivens]] î aveut ossu prindou pårt.<ref>https://www.senscritique.com/film/misere_au_borinage/422082</ref> Cwand '''Henri Storck''' a morou, les [[frés Dardenne]] lu ont rindou bon dvwer. Il ont, come di djusse, dit platezak ki ça a stî «&nbsp;li mwaisse do cinema do veritåve&nbsp;».<ref>https://www.lesoir.be/art/luc-et-jean-pierre-dardenne-a-propos-de-la-mort-du-cine_t-19990918-Z0H8RU.html</ref> == Hårdêye difoûtrinne == [https://fondshenristorck.be/henri-storck/biographie/ Ès biyografeye sol waibe des Fonds Henri Storck]. == Referinces eyet sourdants == <references /> gmgrsf7mla7m84edjd0n6zbqj30yk3c 415866 415865 2025-06-10T16:33:22Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Sinnarisses flaminds]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415866 wikitext text/x-wiki '''Henri Storck''', d' ès veur no «&nbsp;'''Henricus Josephus Desiderius Storck'''&nbsp;», c' esteut on fijheu d' fimes, foiravant des courts. Il aveut nexhou li [[5 di setimbe]] [[1907]], a [[Ostinde (pitit ban)|Ostinde]], ey a morou li [[17 di setimbe]] [[1999]], a [[Uke]]. == Ovraedje == '''Henri Storck''', c' esteut on fijheu d' fimes k' estént puvite des documintåres.<ref>http://www.film-documentaire.fr/4DACTION/w_auteur_liste/3931</ref> Dins l' askepiance di ses ovraedjes, il esteut foiravant sinnarisse ubén reyalizateu. Avou ça k' il a djouwé eto dins sacwants fimes.<ref>https://www.senscritique.com/contact/Henri_Storck/8250</ref> == Rilomêye == '''Henri Storck''' est purade cnoxhou po s' documintåre di 36 munutes, vudî e [[1934]], ki s' lome «&nbsp;''Misère au Borinage'' ([WA] Mizere dins l' Borinaedje)&nbsp;». E tnant conte ki [[Joris Ivens]] î aveut ossu prindou pårt.<ref>https://www.senscritique.com/film/misere_au_borinage/422082</ref> Cwand '''Henri Storck''' a morou, les [[frés Dardenne]] lu ont rindou bon dvwer. Il ont, come di djusse, dit platezak ki ça a stî «&nbsp;li mwaisse do cinema do veritåve&nbsp;».<ref>https://www.lesoir.be/art/luc-et-jean-pierre-dardenne-a-propos-de-la-mort-du-cine_t-19990918-Z0H8RU.html</ref> == Hårdêye difoûtrinne == [https://fondshenristorck.be/henri-storck/biographie/ Ès biyografeye sol waibe des Fonds Henri Storck]. == Referinces eyet sourdants == <references /> [[Categoreye:Sinnarisses flaminds]] g5z9m3620r8m746d7y929glm5g2ns0o 415867 415866 2025-06-10T16:33:32Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Reyalizateu flaminds]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415867 wikitext text/x-wiki '''Henri Storck''', d' ès veur no «&nbsp;'''Henricus Josephus Desiderius Storck'''&nbsp;», c' esteut on fijheu d' fimes, foiravant des courts. Il aveut nexhou li [[5 di setimbe]] [[1907]], a [[Ostinde (pitit ban)|Ostinde]], ey a morou li [[17 di setimbe]] [[1999]], a [[Uke]]. == Ovraedje == '''Henri Storck''', c' esteut on fijheu d' fimes k' estént puvite des documintåres.<ref>http://www.film-documentaire.fr/4DACTION/w_auteur_liste/3931</ref> Dins l' askepiance di ses ovraedjes, il esteut foiravant sinnarisse ubén reyalizateu. Avou ça k' il a djouwé eto dins sacwants fimes.<ref>https://www.senscritique.com/contact/Henri_Storck/8250</ref> == Rilomêye == '''Henri Storck''' est purade cnoxhou po s' documintåre di 36 munutes, vudî e [[1934]], ki s' lome «&nbsp;''Misère au Borinage'' ([WA] Mizere dins l' Borinaedje)&nbsp;». E tnant conte ki [[Joris Ivens]] î aveut ossu prindou pårt.<ref>https://www.senscritique.com/film/misere_au_borinage/422082</ref> Cwand '''Henri Storck''' a morou, les [[frés Dardenne]] lu ont rindou bon dvwer. Il ont, come di djusse, dit platezak ki ça a stî «&nbsp;li mwaisse do cinema do veritåve&nbsp;».<ref>https://www.lesoir.be/art/luc-et-jean-pierre-dardenne-a-propos-de-la-mort-du-cine_t-19990918-Z0H8RU.html</ref> == Hårdêye difoûtrinne == [https://fondshenristorck.be/henri-storck/biographie/ Ès biyografeye sol waibe des Fonds Henri Storck]. == Referinces eyet sourdants == <references /> [[Categoreye:Sinnarisses flaminds]] [[Categoreye:Reyalizateu flaminds]] 9uvlpasipc6z3pk5gcgadcb3iepx7rg 0 35245 415881 324416 2025-06-10T16:45:28Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Sistinme respirrece]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415881 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire|tchenåle}} [[File:Trachea (transparent).png|thumb|Li tchenåle a l' air et ses pus gros cpårtixhaedjes]] Li '''tchenåle a l' air''' ou '''tchenåle do cô''', c' est come ene grosse buze ki moenne l' [[air]] do [[larink]] eviè les [[peumon]]s. == Discrijhaedje == Elle est fwaite di tos aneas d' [[tinroxh]]. A l' intrêye del [[cadje coistrece]], li tchenåle a l' air si pårtixh e deus, a droete et a gåtche. Ces touweas la si lomnut les grossès brontches. Cesses-ciales, tot moussant dins les peumons, si vont cpårti e totès ptitès buzetes, les [[brontche]]s pu les [[brontchoûle]]s. == Maladeyes del tchenåle a l' air == === Efouwaedje === [[File:Gripe H9N2 polet 36dj mier efouwaedje tchenåle.jpg|thumb|left|efouwaedje a on polet dins l' [[gripe des oujheas å virûsse H9N2]]]] {{Commons|Category:Trachea (anatomy)|l' tchenåle a l' air}} [[Categoreye:Sistinme respirrece]] esim8h2pz0iu57bklad42kqhcjcvbz5 4 36399 415848 300088 2025-06-10T16:18:02Z Èl-Gueuye-Noere 17076 415848 wikitext text/x-wiki '''[[10 di djun]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> <!-- [[Image:fitchî.jpg|80px|right| tecse ]] --> </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1890]] – Askepiaedje da [[Françwès Bovesse]] politikî eyet militant walon * [[1977]] – [[Apple Computer]] fwait si prumire copiutrece personele, l' [[Apple II]]. </div> Dierins djoûs: [[7 di djun]] &ndash; [[8 di djun]] &ndash; [[9 di djun]] <noinclude> </noinclude> kthulbahl6r5nb1wf3u4soaoeutqnxb 0 37769 415882 328805 2025-06-10T16:45:53Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Plantes]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415882 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire}} [[File:Sparganium erectum microcarpum – väikeseviljane jõgitakjas Keilas.jpg|thumb]] {{po|tcherdon|tcherdon (discramiaedje)}} Li '''tcherdon d' aiwe'''<ref>rapoirté pa Nestor Eloy, d' [[Assesse]], metou dins [[C1]] pu dins [[C99]]</ref>, c' est on fås [[tcherdon]] ki vént tot do long des aiwes. {{sla}} ''[[Sparganium erectum]]'' == Sourdant == <references/> {{Commonscat|Sparganium erectum}} [[Categoreye:Plantes]] otf3cjsxg1hp96csjs0sve5t092y6vb 0 40024 415875 395858 2025-06-10T16:40:25Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Molecules]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415875 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire}} {{po|sé|sé}} Li '''sé d' coujhene''', c' est on coir tchimike foirt corant sol [[Daegne]] k' on trouve dismantchî dins l' [[aiwe]] di [[mer]]. Essegne tchimike: '''[[NaCl]]''' == Rascodaedje do sé d' mer == On fwait vni l' aiwe di mer dins des schates bassins. Ele si [[svintaedje|svinte]]. I dmeure li sé. Dins tere, la k' l' aiwe di mer a cropi des siekes et des rassiekes, on pont drovi ene [[mene (fosse)|mene]] di sé. [[Categoreye:Molecules]] 9wcoaqntj38oq6pfzs2jz5squtay236 0 40046 415874 311436 2025-06-10T16:40:16Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Molecules]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415874 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire|sé}} {{po|sé|sé}} On '''sé''', tchimicmint, c' est on prodût tchimike ki s' fwait cwand on [[seur (tchimeye)|seur]] si maxhe avou ene [[båze (tchimeye)|båze]], et k' l' [[aiwe (tchimeye)|aiwe]] mousse foû. == Formule d' askepiaedje d' on sé == Metans, pol [[sé d' coujhene]] : HCl + NaOH => [[NaCl]] + [[H2O]] [[Categoreye:Molecules]] lxhh7m6iczdju29e8ky7p9pplw6pj7x 415876 415874 2025-06-10T16:40:31Z Èl-Gueuye-Noere 17076 removed [[Category:Molecules]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415876 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire|sé}} {{po|sé|sé}} On '''sé''', tchimicmint, c' est on prodût tchimike ki s' fwait cwand on [[seur (tchimeye)|seur]] si maxhe avou ene [[båze (tchimeye)|båze]], et k' l' [[aiwe (tchimeye)|aiwe]] mousse foû. == Formule d' askepiaedje d' on sé == Metans, pol [[sé d' coujhene]] : HCl + NaOH => [[NaCl]] + [[H2O]] 811exj0ohw5iptpgw0gaqth3rwdnywj 415877 415876 2025-06-10T16:40:48Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Tchimeye]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415877 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire|sé}} {{po|sé|sé}} On '''sé''', tchimicmint, c' est on prodût tchimike ki s' fwait cwand on [[seur (tchimeye)|seur]] si maxhe avou ene [[båze (tchimeye)|båze]], et k' l' [[aiwe (tchimeye)|aiwe]] mousse foû. == Formule d' askepiaedje d' on sé == Metans, pol [[sé d' coujhene]] : HCl + NaOH => [[NaCl]] + [[H2O]] [[Categoreye:Tchimeye]] 4hc5fqwlpfifpw1g0jlvys3785zqeh3 0 40866 415852 384556 2025-06-10T16:25:19Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Organizåcion d' l' Estat]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415852 wikitext text/x-wiki Ene '''franke contrêye''' ou '''contrêye otonome''' ou '''kiminålté otonome''', c' est ene contrêye d' on [[dislaxhî payis]] k' a toplin des droets po s' govierner tote seule. Les droets des contrêyes otonomes dipindèt di tchaeke payis, mins ele n' ont djamåy les abondroets rweyås (ministeres del Disfinse, di l' Interieur, [[manoye]] a pårt). == Egzimpes di contrêyes otonomes == * Beldjike : les redjons : [[Flande]], [[Walonreye]] & [[Brussele (redjon)|Brussele]], mins les deus dierinnes n' ont nén les droets po les lingaedjes et l' acsegnmint (c' est l' [[Federåcion Walonreye-Brussele]] et l' [[kiminålté tîxhon-cåzante di Beldjike]] k' els ont). * [[Espagne]] : [[Kiminåltés otonomes d' Espagne]] [[Categoreye:Organizåcion d' l' Estat]] dk78eo8l8iyrnnxw7qggut0kfpvexil 415853 415852 2025-06-10T16:25:23Z Èl-Gueuye-Noere 17076 removed [[Category:Organizåcion d' l' Estat]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415853 wikitext text/x-wiki Ene '''franke contrêye''' ou '''contrêye otonome''' ou '''kiminålté otonome''', c' est ene contrêye d' on [[dislaxhî payis]] k' a toplin des droets po s' govierner tote seule. Les droets des contrêyes otonomes dipindèt di tchaeke payis, mins ele n' ont djamåy les abondroets rweyås (ministeres del Disfinse, di l' Interieur, [[manoye]] a pårt). == Egzimpes di contrêyes otonomes == * Beldjike : les redjons : [[Flande]], [[Walonreye]] & [[Brussele (redjon)|Brussele]], mins les deus dierinnes n' ont nén les droets po les lingaedjes et l' acsegnmint (c' est l' [[Federåcion Walonreye-Brussele]] et l' [[kiminålté tîxhon-cåzante di Beldjike]] k' els ont). * [[Espagne]] : [[Kiminåltés otonomes d' Espagne]] 7krsrlfimk1pd9btnq6ka4nxyq4k0yr 415854 415853 2025-06-10T16:25:34Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Adjinçmint d' l' Estat]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415854 wikitext text/x-wiki Ene '''franke contrêye''' ou '''contrêye otonome''' ou '''kiminålté otonome''', c' est ene contrêye d' on [[dislaxhî payis]] k' a toplin des droets po s' govierner tote seule. Les droets des contrêyes otonomes dipindèt di tchaeke payis, mins ele n' ont djamåy les abondroets rweyås (ministeres del Disfinse, di l' Interieur, [[manoye]] a pårt). == Egzimpes di contrêyes otonomes == * Beldjike : les redjons : [[Flande]], [[Walonreye]] & [[Brussele (redjon)|Brussele]], mins les deus dierinnes n' ont nén les droets po les lingaedjes et l' acsegnmint (c' est l' [[Federåcion Walonreye-Brussele]] et l' [[kiminålté tîxhon-cåzante di Beldjike]] k' els ont). * [[Espagne]] : [[Kiminåltés otonomes d' Espagne]] [[Categoreye:Adjinçmint d' l' Estat]] pivk3fp97wztpk4t06oxprrmtnr8ewu 0 41416 415849 318457 2025-06-10T16:22:22Z Èl-Gueuye-Noere 17076 415849 wikitext text/x-wiki {{Djermon}}[[Imådje:Liège boteresse.jpg|thumb|Ene '''botresse'''.]]Ene '''botresse,''' c' est ene djin ki poite des panî avou des sacwès ddins, come do tcherbon. Å pus sovint, c' est ene comere di [[Lidje]] k' a ça so s' dos. == Referinces eyet sourdants == q6f6djymhy5yq8agjxwplpscmpxaa0y 415850 415849 2025-06-10T16:22:38Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Tuzance walone]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415850 wikitext text/x-wiki {{Djermon}}[[Imådje:Liège boteresse.jpg|thumb|Ene '''botresse'''.]]Ene '''botresse,''' c' est ene djin ki poite des panî avou des sacwès ddins, come do tcherbon. Å pus sovint, c' est ene comere di [[Lidje]] k' a ça so s' dos. == Referinces eyet sourdants == [[Categoreye:Tuzance walone]] 4bwvucsx12pz9yi7zryq84xgkhu3hpt 0 42442 415869 370885 2025-06-10T16:35:02Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Montinnes]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415869 wikitext text/x-wiki [[File:Mont Rate Ayites Blal.jpg|thumb|a Ayites Blal]] Li '''Mont Rate''' (e-n [[amazir]], [[Wikt:ⵉⵖⵉⵍ|ⵉⵖⵉⵍ]] [[Wikt:ⵔⴰⵜ|ⵔⴰⵜ]], ighil rat)"<ref>riscrît avou on rapé R (Ghat) dispu l' tins del mambornance francesse, dandjreus a cåze do manke di deus letes diferinnes e francès.</ref>, c' est ene montinne del tchinne do Mîtrin [[Grand Atlasse]], metowe a [[Nonne]] di [[Demnate]] ey a [[Bijhe]] do [[Mont Mgoun]]. Si copete est a 3825 metes. == Vijhnaedje == [[Dessinaedjes pirreces]] a pîs del cawe bijhe-levantrece, a 4 ou 5 kilometes del voye di [[Ayites Blal]] a [[Ayites Bou-oulli]] ([[Demnate]]-[[Ayites Bougmesse]]. == Pî-notes == [[Categoreye:Montinnes]] 9ep5fo4lrmtcq65fznojf6hwxvkz9jr 0 43499 415863 331157 2025-06-10T16:31:16Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Waibes e walon]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415863 wikitext text/x-wiki {{Wiccionaire-motîs|Waibe des spots do Singlé}} Li '''waibe-pådje des spots do Singlé''', c' est ene [[waibe-pådje]] avou ene djivêye di [[spots walons]] ramexhné pa [[Gaston Lucy]]. Côde e [[Wiccionaire]] : '''SpS109''' (loukîz a : [[Djivêye des lives di ratourneures et spots walons]]). == Eplaidaedjes == Il ont stî eplaidîs dins ene [[pitite gazete]] di [[Sint-Houbert]] dins les [[anêyes 1960]]. Ey adon wårdés e [[CIDWEL]]. [[Lucyin Mahin]] les rmeta avou des [[rahoucants mots]], avou sovint pus d' onk po tchaeke espot. Do minme côp, il erîla l' ortografeye sol cene do «[[Rasgoutadje de Bassårdinrèces]]». Pu eplaidî l' djivêye, pa rahoucant mot, sol [[waibe (Daegntoele)|waibe]] «[[L' Aberteke (waibe)|L' Aberteke]]». Les dierinnès letes ni fourît tote fwaites k' e 2017. Les 2000 royes del waibe ont stî radjoutêyes å brouyon do [[fond d' bayeyes di l' Årdene nonnrece]]. == {{HD}} == [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/spots/SpS109.html Li waibe] {{Abt}} [[Categoreye:Waibes e walon]] sy76l7z9yj8sknsvha2kbkz7epv0g7z 0 45775 415870 381642 2025-06-10T16:35:23Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Tchansons]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415870 wikitext text/x-wiki Ene '''måhonteuse tchanson''', c' est ene [[tchanson]] ki va disconte les acceptances di boune kidujhance dins ene metowe societé. Ele sont sovint tchantêyes pa les studiants, u dins les ribotes, u pa des sôlêyes. == Sôres di måhonteusès tchansons == * tchansons ki cåzèt do [[seke]]. * tchansons avou des [[laids mots]] (cou, panse) * tchansons ki riyèt del rilidjon. == Egzimpes == === Tchansons sol seke === :''Dji n' a måy avou si bon :''K’ avou m’ cuzén Leyon :''Dissu l' soû del finiesse. :''I m’ l’ aveu tchôkî si lon :''Ki dj’ sinteu ses coyons :''Ki batént so mes fesses. :::Resploe :''A! crawé minou, :''Machine a bouwer, :''Les båsheles n’ ont nén des flûtes; :''Elle ont des ptits canous :''Po les gaméns djouwer avou.''<ref>tchanson tchantêye inte [[situdiants]] [[årtisses des biesses]], ritrovêye pa Jean-Marie Otjacques al copinreye di Libin, e moes d' måss 2019.</ref> == {{HDV}} == * [[A l' eglijhe di Bålet (tchanson)|A l' eglijhe di Bålet]] * [[Måhonteus rima]] == {{HD}} == [https://rifondou.walon.org/tchanson/mannetes_tchansons.php Pådje di måhonteusès tchansons] {{Abt}} == Sourdant == [[Categoreye:Tchansons]] g7casfkrsfh3a4cqmcywjpcyh7oxbeg 0 47326 415878 415806 2025-06-10T16:41:35Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Mouvmints politikes]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415878 wikitext text/x-wiki Li mouvmint '''Schild en Vrienden''', c' est on mouvmint idintitaire eyet di djonnesse flamind et dislaxheu. Il est rwaitî come on mouvmint d' foite droete, veyånmint les ideyolodjeyes ki sont disfindowes. {| id="toc" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" |+<span style="font-size:large;">'''Schild & Vrienden'''</span> | colspan="2" align="center" style="border-bottom:3px solid gray;" |[[Imådje:Schildenvrienden.jpg|alt=|centré|300x300px]] |- | colspan="2" align="center" style="background:#caf7fa;" |'''Prezintaedje''' |- |Askepiance |2017 |- |Politike coleur |Bleu eyet blanc |- |Prezidint |[[Dries Van Langenhove]] |- |Payîs/ Redjons |{{BEL-d}} [[Beldjike]] - {{VLA-d}} [[Flande]] - {{BXL-d}} [[Brussele (redjon)|Redjon di Brussele]] |} == Istwere == === Etimolodjeye === {{Lka}}[[Batreye des sporons d' ôr]] '''Schild en Vrienden''' (li no) vént del [[Batreye des sporons d' ôr]], wice les djins ki respondnut nén "oyi" al dmande "Schild en Vrienden?' estént axhorés. Les djins k' avént stî axhorés estént principålmint des francès, paski pindant ç' tins la, li Flande esteut on des waslets del France. === Atake do mouvmint === '''Schild en Vrienden''' aveut askepyî e 2017 ey il est divneut rade foirt cnoxhou sol waibe, copuvite so les rantoeles di soçnaedje. Li conferince di l' askepiance d' èç mouvmint ci, diveut sorvini al [[VUB]] (Univieristé Libe di Brussele neyerlandès-cåzante), mins cwand [[Dries Van Langenhove]] aveut veyou k' el conferince da [[Theo Francken]] aveut stî blokêye pa des gåtchisses, li prezidint a mî inmé d' fé l' sinne a l' [[UGent]].<ref>https://www.demorgen.be/nieuws/actievoerders-die-lezing-francken-verstoorden-dit-was-niet-de-laatste-actie~bfe11dd6/</ref> == Rotaedje == === Ecwårlaedje === '''Schild en Vrienden''' est ecwårlé på des dons, mins il egziste eto ene boutike sol waibe do mouvmint.<ref name=":0">https://schildenvrienden.com/shop/</ref> So l' minme waibe do mouvmint on pout ossu lére k' il est purade conte les ideyolodjeyes gåtchisses eyet conte li gåtche e djeneråle : <ref name=":0" /> * ''Communisme = Moord'' ([WA] Comunisse = Moirt) * ''Geen linkse rat in onze stad'' ([WA] Pont d' rat d' gåtche dins nosse veye) * ''Liever dood dan rood'' ([WA] Dji prefere esse revoyî k' esse rodje) Houte di çoula, on trove eto so ç' minme waibe des ptits papîs wice il est scrit "''Fake News''" avou l' imådjete del [[VRT]].<ref name=":0" /> === Atôtchance === '''Schild en Vrienden''' est, come bråmint d' mouvmint politike, so les rantoeles di soçnaedjes : [[Facebook]], [[Telegram]], [[Twitch]], [[Twitter]] (ancyinmint) yet tchik et tchak. Mins nerén, ci mouvmint orgånize ossu des ptits treyins po ses mimbes : colter les fotaedjes-evoye so les tchimwins<ref>https://www.knack.be/nieuws/belgie/opkuisen-wat-betekent-zwerfvuil-voor-schild-vrienden/article-normal-1631225.html</ref> u cor aidî les vîyès djins. === Advize === '''Schild en Vrienden''' shonne esse padri s' prezidint, [[Dries Van Langenhove]]. Po dire li veur, li pådje po si [[micro-aspalaedje]] (''crowdfunding'') ([WA/Literå] Pådje po les dons) si lome ''Kies Dries'' ([WA] Votez po Dries).<ref name=":0" /> Di pus, les [[twite]]s do prezidint sont sol mwaisse pådje.<ref>https://schildenvrienden.com/</ref> Cisse mouvmint djonde li [[Vlaams Belang]], insi k' el mouvmint des djonnes d' èç dierin. Sacwantès djins rwaitnut cisse mouvmint tot-z estant èn idintitaire veypus on [[noûrecsisse]] mouvmint, minme si les mimbes dijhnut k' il est metapolitike. == Rilomêye djin == [[Dries Van Langenhove]] est l' ome li pus cnoxhou do mouvmint. C' est foiravant po-z esse mimbe do [[Vlaams Belang]] eyet bouter å pårlumint federå. == Polemikes == === Camp d' etrinnmint === Sorlon l' gazete flaminde, [[Het Laatste Nieuws (gazete)|Het Laatste Nieuws]], des mimbes do '''Schild en Vrienden''' s' åreut etrinné come les sôdårs, el [[Pologne]], avou des vraiys åres.<ref>https://www.hln.be/binnenland/met-echte-wapens-deze-keer-zo-trainen-leden-van-schild-en-vrienden-in-buitenlandse-militaire-kampen~a6bc68b4/</ref> Çist håynaedje a foirt schoirté [[Dries Van Langenhove]], k' a disminti çoula.<ref name=":1">https://www.facebook.com/KiesDries/videos/325143355524788</ref> I s' a eto djustifyî so les rantoeles di soçnaedje.<ref>https://www.instagram.com/p/CKzaDHqlsOp/</ref> E-n efet, sorlon lu, soulmint deus djins di Schild en Vrienden s' a etrinné po leus avnantes cårires di mestî : gårde-do-coir obén toursixheu conte les pirates.<ref name=":1" /> Padri çoula, dins l' monde politike bedje, bråmint d' politikes yet d' institucions sont conte l' egzistance di '''Schild en Vrienden'''. Ç' est l' cas d' sacwants mimbes do PS, inte di zels : [[Ahmed Laaouej]].<ref>https://www.lalibre.be/belgique/politique-belge/pour-le-ps-schild-en-vrienden-doit-etre-interdite-6019b4827b50a652f7831cfa</ref> === Drapea del Flande === E [[djulete]] [[2020]], des djindåres ont stî dmander a des scouts flaminds d' miner evoye leus drapeas, veyånmint k' ils estént e [[Troes-Ponts]], on viyaedje el [[province di Lidje]].<ref>https://www.dhnet.be/regions/liege/verviers/que-l-etat-flamand-prenne-ses-responsabilites-5f1b0cc77b50a677fb2e760e</ref> Li shuvant semdi, troes mimbes d' '''Schild en Vrienden''' ont stî rola ey ont mårtchî céncwante kilometes avou des drapeas flaminds.<ref>https://www.facebook.com/media/set/?vanity=schildenvrienden&set=a.1395361397252262</ref> === Rantoeles di soçnaedje === L' uzeu '''Schild en Vrienden''' so Twitter a stî bloké pål difoûtrinne hårdêye, insi ki d' ôtes blancs mouvmints nåcionålisses.<ref>https://plus.lesoir.be/312639/article/2020-07-11/twitter-suspend-le-compte-de-schild-vrienden</ref> Houte di çoula, el pådje Facebook d' cisse mouvmint a stî disfaceye des spêyes di ricweraedje, el dierinne samwinne d' octôbe 2020. Il aveut stî manceye d' esse disfacé totalmint a cåze di brånmint des djins ki si sont plindowes.<ref>https://www.facebook.com/schildenvrienden/photos/a.1395361397252262/3273954066059643/</ref> === Surté d' l' Estat === E [[2017]], li [[Surté d' l' Estat]] dimesfeye èç mouvmint paski, sorlon cist adjince, '''Schild en Vrienden''' sreut on mouvmint d' foite droete k' inme bén stramer des hinneus layusses.<ref>https://www.levif.be/actualite/belgique/schild-vrienden-inquiete-les-services-de-la-surete-de-l-etat/article-normal-1301987.html</ref> Ç' est po çoula, k' el Surté d' l' Estat alouke a leus adjixhmints, minme si ç' mouvmint politike n' est nén rwaitî tot-z estant riscant, veyåmint k' nole mimbe a fwait ene sacwè conte li lwè sol s' no.<ref>https://www.lecho.be/economie-politique/belgique/federal/surveille-schild-vrienden-n-est-pas-pour-autant-groupe-a-risque/10049070.html</ref> === VRT === Sacwantes djins d' '''Pano''', ene emission del [[VRT]], ont ridjindou l' mouvmint pindant shijh moes. Sorlon ces djins rola, '''Schild en Vrienden''' strame des layusses racisses, secsisses ey antidjwifs.<ref>https://www.rtbf.be/emission/questions-a-la-une/detail_qui-est-vraiment-schield-en-vrienden?id=10015220</ref> Ene samwinne padri l' difûzion sol [[VRT]], li [[RTBF]] lu difûze. Çoula aveut valou a [[Dries Van Langenhove]] d' esse tchessî evoye di l' [[UGent]] pål recteur del epoke, Rik Van de Walle.<ref>https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/09/06/ugent/</ref> Dins li rpôrtaedje, on pout vir k' i gn' a sacwantès sicretes trokes so les [[Rantoeles di soçnaedje|rantoeles di soçnaedjes]], ewou des mimbes eplaidnut des raecisses tchôse.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=UvffMoYRDuQ</ref> Ene årtike del [[VRT NWS]], sicrî på Joyce Azar ey Eric Steffens, boute k' èl mouvmint marådyî les djins ki n' sont nén d' acoird avou les ideyolodjeyes disfindowes.<ref>https://www.vrt.be/vrtnws/fr/2019/06/06/intimidation-et-menaces-pour-tous-ceux-qui-osent-critiquer-schil/</ref> === Haeyeme === Å [[moes d' fevrî]] [[2021]], nouf mimbes di '''Schild en Vrienden''' ont riské d' esse kekyîs på djustice. Inte di zels, i gn a [[Dries Van Langenhove]]. On-z a doté so lu d' fé des « houpaedjes a l' haeyaedje ». Houte di çoula, on-z a eto doté so lu d' awè vindou des ''peppersprays''.<ref>https://www.hln.be/binnenland/van-langenhove-en-acht-andere-leden-schild-en-vrienden-riskeren-vervolging-voor-racisme~a71b2529/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F</ref> On moes après, on-z a saetchî evoye ès « ''parlementaire onschendbaarheid'' » : ene sacwè avou l' ci k' on pårlumintî n' pout nén sey porshuvou.<ref>https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/verdacht-van-aanzetten-tot-haat-en-racisme-en-verboden-wapenbezit-onschendbaarheid-van-vlaams-parlementslid-opgeheven~b212062b/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F</ref> C' est ene miete po ça k' e [[2022]], shijh djins di '''Schild en Vrienden''' divént daler å tribunå. Inte di yeusses, [[Dries Van Langenhove]].<ref>https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/07/15/raadkamer-schild-en-vrienden/</ref> Houte del zenofobeye, sacwantès djins acertinnut k' des djins d' ci mouvmint ci dijhnut des laidès sacwès so les djins e sorpwès.<ref>https://www.rtbf.be/article/schild-vriendenj-ai-ete-estomaque-par-leur-haine-profonde-envers-tout-ce-qui-est-different-d-eux-10016296</ref> == Hårdêye difoûtrinne == [https://schildenvrienden.com Oficir waibe] == Referinces eyet sourdants == <references responsive="" /> [[Categoreye:Mouvmints politikes]] ek5gy40aq121yz1u6mzmyljw7e233pi 415879 415878 2025-06-10T16:42:03Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Militantisse flamind]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415879 wikitext text/x-wiki Li mouvmint '''Schild en Vrienden''', c' est on mouvmint idintitaire eyet di djonnesse flamind et dislaxheu. Il est rwaitî come on mouvmint d' foite droete, veyånmint les ideyolodjeyes ki sont disfindowes. {| id="toc" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" |+<span style="font-size:large;">'''Schild & Vrienden'''</span> | colspan="2" align="center" style="border-bottom:3px solid gray;" |[[Imådje:Schildenvrienden.jpg|alt=|centré|300x300px]] |- | colspan="2" align="center" style="background:#caf7fa;" |'''Prezintaedje''' |- |Askepiance |2017 |- |Politike coleur |Bleu eyet blanc |- |Prezidint |[[Dries Van Langenhove]] |- |Payîs/ Redjons |{{BEL-d}} [[Beldjike]] - {{VLA-d}} [[Flande]] - {{BXL-d}} [[Brussele (redjon)|Redjon di Brussele]] |} == Istwere == === Etimolodjeye === {{Lka}}[[Batreye des sporons d' ôr]] '''Schild en Vrienden''' (li no) vént del [[Batreye des sporons d' ôr]], wice les djins ki respondnut nén "oyi" al dmande "Schild en Vrienden?' estént axhorés. Les djins k' avént stî axhorés estént principålmint des francès, paski pindant ç' tins la, li Flande esteut on des waslets del France. === Atake do mouvmint === '''Schild en Vrienden''' aveut askepyî e 2017 ey il est divneut rade foirt cnoxhou sol waibe, copuvite so les rantoeles di soçnaedje. Li conferince di l' askepiance d' èç mouvmint ci, diveut sorvini al [[VUB]] (Univieristé Libe di Brussele neyerlandès-cåzante), mins cwand [[Dries Van Langenhove]] aveut veyou k' el conferince da [[Theo Francken]] aveut stî blokêye pa des gåtchisses, li prezidint a mî inmé d' fé l' sinne a l' [[UGent]].<ref>https://www.demorgen.be/nieuws/actievoerders-die-lezing-francken-verstoorden-dit-was-niet-de-laatste-actie~bfe11dd6/</ref> == Rotaedje == === Ecwårlaedje === '''Schild en Vrienden''' est ecwårlé på des dons, mins il egziste eto ene boutike sol waibe do mouvmint.<ref name=":0">https://schildenvrienden.com/shop/</ref> So l' minme waibe do mouvmint on pout ossu lére k' il est purade conte les ideyolodjeyes gåtchisses eyet conte li gåtche e djeneråle : <ref name=":0" /> * ''Communisme = Moord'' ([WA] Comunisse = Moirt) * ''Geen linkse rat in onze stad'' ([WA] Pont d' rat d' gåtche dins nosse veye) * ''Liever dood dan rood'' ([WA] Dji prefere esse revoyî k' esse rodje) Houte di çoula, on trove eto so ç' minme waibe des ptits papîs wice il est scrit "''Fake News''" avou l' imådjete del [[VRT]].<ref name=":0" /> === Atôtchance === '''Schild en Vrienden''' est, come bråmint d' mouvmint politike, so les rantoeles di soçnaedjes : [[Facebook]], [[Telegram]], [[Twitch]], [[Twitter]] (ancyinmint) yet tchik et tchak. Mins nerén, ci mouvmint orgånize ossu des ptits treyins po ses mimbes : colter les fotaedjes-evoye so les tchimwins<ref>https://www.knack.be/nieuws/belgie/opkuisen-wat-betekent-zwerfvuil-voor-schild-vrienden/article-normal-1631225.html</ref> u cor aidî les vîyès djins. === Advize === '''Schild en Vrienden''' shonne esse padri s' prezidint, [[Dries Van Langenhove]]. Po dire li veur, li pådje po si [[micro-aspalaedje]] (''crowdfunding'') ([WA/Literå] Pådje po les dons) si lome ''Kies Dries'' ([WA] Votez po Dries).<ref name=":0" /> Di pus, les [[twite]]s do prezidint sont sol mwaisse pådje.<ref>https://schildenvrienden.com/</ref> Cisse mouvmint djonde li [[Vlaams Belang]], insi k' el mouvmint des djonnes d' èç dierin. Sacwantès djins rwaitnut cisse mouvmint tot-z estant èn idintitaire veypus on [[noûrecsisse]] mouvmint, minme si les mimbes dijhnut k' il est metapolitike. == Rilomêye djin == [[Dries Van Langenhove]] est l' ome li pus cnoxhou do mouvmint. C' est foiravant po-z esse mimbe do [[Vlaams Belang]] eyet bouter å pårlumint federå. == Polemikes == === Camp d' etrinnmint === Sorlon l' gazete flaminde, [[Het Laatste Nieuws (gazete)|Het Laatste Nieuws]], des mimbes do '''Schild en Vrienden''' s' åreut etrinné come les sôdårs, el [[Pologne]], avou des vraiys åres.<ref>https://www.hln.be/binnenland/met-echte-wapens-deze-keer-zo-trainen-leden-van-schild-en-vrienden-in-buitenlandse-militaire-kampen~a6bc68b4/</ref> Çist håynaedje a foirt schoirté [[Dries Van Langenhove]], k' a disminti çoula.<ref name=":1">https://www.facebook.com/KiesDries/videos/325143355524788</ref> I s' a eto djustifyî so les rantoeles di soçnaedje.<ref>https://www.instagram.com/p/CKzaDHqlsOp/</ref> E-n efet, sorlon lu, soulmint deus djins di Schild en Vrienden s' a etrinné po leus avnantes cårires di mestî : gårde-do-coir obén toursixheu conte les pirates.<ref name=":1" /> Padri çoula, dins l' monde politike bedje, bråmint d' politikes yet d' institucions sont conte l' egzistance di '''Schild en Vrienden'''. Ç' est l' cas d' sacwants mimbes do PS, inte di zels : [[Ahmed Laaouej]].<ref>https://www.lalibre.be/belgique/politique-belge/pour-le-ps-schild-en-vrienden-doit-etre-interdite-6019b4827b50a652f7831cfa</ref> === Drapea del Flande === E [[djulete]] [[2020]], des djindåres ont stî dmander a des scouts flaminds d' miner evoye leus drapeas, veyånmint k' ils estént e [[Troes-Ponts]], on viyaedje el [[province di Lidje]].<ref>https://www.dhnet.be/regions/liege/verviers/que-l-etat-flamand-prenne-ses-responsabilites-5f1b0cc77b50a677fb2e760e</ref> Li shuvant semdi, troes mimbes d' '''Schild en Vrienden''' ont stî rola ey ont mårtchî céncwante kilometes avou des drapeas flaminds.<ref>https://www.facebook.com/media/set/?vanity=schildenvrienden&set=a.1395361397252262</ref> === Rantoeles di soçnaedje === L' uzeu '''Schild en Vrienden''' so Twitter a stî bloké pål difoûtrinne hårdêye, insi ki d' ôtes blancs mouvmints nåcionålisses.<ref>https://plus.lesoir.be/312639/article/2020-07-11/twitter-suspend-le-compte-de-schild-vrienden</ref> Houte di çoula, el pådje Facebook d' cisse mouvmint a stî disfaceye des spêyes di ricweraedje, el dierinne samwinne d' octôbe 2020. Il aveut stî manceye d' esse disfacé totalmint a cåze di brånmint des djins ki si sont plindowes.<ref>https://www.facebook.com/schildenvrienden/photos/a.1395361397252262/3273954066059643/</ref> === Surté d' l' Estat === E [[2017]], li [[Surté d' l' Estat]] dimesfeye èç mouvmint paski, sorlon cist adjince, '''Schild en Vrienden''' sreut on mouvmint d' foite droete k' inme bén stramer des hinneus layusses.<ref>https://www.levif.be/actualite/belgique/schild-vrienden-inquiete-les-services-de-la-surete-de-l-etat/article-normal-1301987.html</ref> Ç' est po çoula, k' el Surté d' l' Estat alouke a leus adjixhmints, minme si ç' mouvmint politike n' est nén rwaitî tot-z estant riscant, veyåmint k' nole mimbe a fwait ene sacwè conte li lwè sol s' no.<ref>https://www.lecho.be/economie-politique/belgique/federal/surveille-schild-vrienden-n-est-pas-pour-autant-groupe-a-risque/10049070.html</ref> === VRT === Sacwantes djins d' '''Pano''', ene emission del [[VRT]], ont ridjindou l' mouvmint pindant shijh moes. Sorlon ces djins rola, '''Schild en Vrienden''' strame des layusses racisses, secsisses ey antidjwifs.<ref>https://www.rtbf.be/emission/questions-a-la-une/detail_qui-est-vraiment-schield-en-vrienden?id=10015220</ref> Ene samwinne padri l' difûzion sol [[VRT]], li [[RTBF]] lu difûze. Çoula aveut valou a [[Dries Van Langenhove]] d' esse tchessî evoye di l' [[UGent]] pål recteur del epoke, Rik Van de Walle.<ref>https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/09/06/ugent/</ref> Dins li rpôrtaedje, on pout vir k' i gn' a sacwantès sicretes trokes so les [[Rantoeles di soçnaedje|rantoeles di soçnaedjes]], ewou des mimbes eplaidnut des raecisses tchôse.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=UvffMoYRDuQ</ref> Ene årtike del [[VRT NWS]], sicrî på Joyce Azar ey Eric Steffens, boute k' èl mouvmint marådyî les djins ki n' sont nén d' acoird avou les ideyolodjeyes disfindowes.<ref>https://www.vrt.be/vrtnws/fr/2019/06/06/intimidation-et-menaces-pour-tous-ceux-qui-osent-critiquer-schil/</ref> === Haeyeme === Å [[moes d' fevrî]] [[2021]], nouf mimbes di '''Schild en Vrienden''' ont riské d' esse kekyîs på djustice. Inte di zels, i gn a [[Dries Van Langenhove]]. On-z a doté so lu d' fé des « houpaedjes a l' haeyaedje ». Houte di çoula, on-z a eto doté so lu d' awè vindou des ''peppersprays''.<ref>https://www.hln.be/binnenland/van-langenhove-en-acht-andere-leden-schild-en-vrienden-riskeren-vervolging-voor-racisme~a71b2529/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F</ref> On moes après, on-z a saetchî evoye ès « ''parlementaire onschendbaarheid'' » : ene sacwè avou l' ci k' on pårlumintî n' pout nén sey porshuvou.<ref>https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/verdacht-van-aanzetten-tot-haat-en-racisme-en-verboden-wapenbezit-onschendbaarheid-van-vlaams-parlementslid-opgeheven~b212062b/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F</ref> C' est ene miete po ça k' e [[2022]], shijh djins di '''Schild en Vrienden''' divént daler å tribunå. Inte di yeusses, [[Dries Van Langenhove]].<ref>https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/07/15/raadkamer-schild-en-vrienden/</ref> Houte del zenofobeye, sacwantès djins acertinnut k' des djins d' ci mouvmint ci dijhnut des laidès sacwès so les djins e sorpwès.<ref>https://www.rtbf.be/article/schild-vriendenj-ai-ete-estomaque-par-leur-haine-profonde-envers-tout-ce-qui-est-different-d-eux-10016296</ref> == Hårdêye difoûtrinne == [https://schildenvrienden.com Oficir waibe] == Referinces eyet sourdants == <references responsive="" /> [[Categoreye:Mouvmints politikes]] [[Categoreye:Militantisse flamind]] aa2aatgw3br8hlx9t8lx7nsi99tljvb 0 48047 415847 368375 2025-06-10T12:14:30Z EmausBot 3793 Correction d’une double redirection depuis [[Djihan-ki-ploye et Linete Makêye (diyaloke)]] vers [[Djihan-ki-ploye et Linete Makêye (diyalogue)]] 415847 wikitext text/x-wiki #REDIRECTION [[Djihan-ki-ploye et Linete Makêye (diyalogue)]] q47t2ywcsypq67ylyl601mwrn8bqhz9 0 50592 415851 388408 2025-06-10T16:23:57Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Tchesteas del France]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415851 wikitext text/x-wiki [[File:Coucy le Château (3).JPG|thumb|250px|Les rimparts veyous dispoy li voye.]] Li '''Cité dås Sires di Coucy''', c' est ene cité do [[Moyinådje]] ki s' trove a [[Coucy-le-Château-Auffrique]], el [[France]]. Gn a dins l' '''Cité dås Sires''' el [[tchestea d' Coucy]], el cinte-veye di Coucy avou ses rimparts eyet ses troes grandès poites del veye, avou leus hôtès tours. [[Categoreye:Tchesteas del France]] rbd05hh4bzr17jnb5h9zmq64858h596 0 50603 415859 390858 2025-06-10T16:28:30Z Èl-Gueuye-Noere 17076 Èl-Gueuye-Noere a displaecî l’ pådje [[La Jungle (binde di muzike)]] viè [[La Jungle (binde al muzike)]] 390858 wikitext text/x-wiki '''La Jungle''' (« La » prononcî al mode francesse, mins « Jungle » e-n inglès), c' est ene binde di muzike. '''La Jungle''' vént d' [[Mont]], ey adon c' est ene binde walone. Is tchantnut e-n [[inglès]]. Tolminme, les tites des tchansons sont sovint scrît e francès.<ref name=":0">https://www.mowno.com/articles/interviews/avant-premiere-la-jungle-toujours-sur-le-fil-du-rasoir/</ref> Leu djinre, c' est etur li ''transe rock''<ref name=":1">https://www.coreandco.fr/groupes/la-jungle-5040.html</ref> eyet li ''noise rock''.<ref>https://lajungle.bandcamp.com/</ref> == Istwere == El binde a stî askepyeye å [[Moes d' djun|moes di djun]] [[2013]], a [[Mont]].<ref>https://web.archive.org/web/20200807114747/https://www.conseildelamusique.be/posts/456-la-jungle</ref> == Mimbes == Cisse binde ci, c' est ene deujhinne : <ref name=":0" /><ref name=":1" /> * [[Matthieu Flasse]] (k' on spote : Jim) * [[Rémi Vernant]] (k' on spote : Roxie) == Discografeye == * [[2013]] : I * [[2016]] : II * [[2019]] : Past/Middle-Age/Future * [[2020]] : split / Hyperculte * [[2021]] : Fall of the Apex == Referinces eyet sourdants == <references /> jtl79esemg4qyoxdldzfc6t8i0n67kv 415861 415859 2025-06-10T16:29:57Z Èl-Gueuye-Noere 17076 415861 wikitext text/x-wiki '''La Jungle''' (« La » prononcî al mode francesse, mins « Jungle » e-n inglès), c' est ene binde al muzike. '''La Jungle''' vént d' [[Mont]], ey adon c' est ene binde walone. I tchantnut e-n [[inglès]]. Tolminme, les tites des tchansons sont sovint scrîts e francès.<ref name=":0">https://www.mowno.com/articles/interviews/avant-premiere-la-jungle-toujours-sur-le-fil-du-rasoir/</ref> Leu djinre, c' est etur li ''transe rock''<ref name=":1">https://www.coreandco.fr/groupes/la-jungle-5040.html</ref> eyet li ''noise rock''.<ref>https://lajungle.bandcamp.com/</ref> == Istwere == El binde a stî askepieye å [[Moes d' djun|moes di djun]] [[2013]], a [[Mont]].<ref>https://web.archive.org/web/20200807114747/https://www.conseildelamusique.be/posts/456-la-jungle</ref> == Mimbes == Cisse binde ci, c' est ene deujhinne : <ref name=":0" /><ref name=":1" /> * [[Matthieu Flasse]] (k' on spote : Jim) * [[Rémi Vernant]] (k' on spote : Roxie) == Discografeye == * [[2013]] : ''I'' * [[2016]] : ''II'' * [[2019]] : ''Past/Middle-Age/Future'' * [[2020]] : ''split / Hyperculte'' * [[2021]] : ''Fall of the Apex'' == Referinces eyet sourdants == <references /> j2towdsq54sq0veq4z6rcf464ygqc0o 415862 415861 2025-06-10T16:30:49Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Bindes al muzike]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415862 wikitext text/x-wiki '''La Jungle''' (« La » prononcî al mode francesse, mins « Jungle » e-n inglès), c' est ene binde al muzike. '''La Jungle''' vént d' [[Mont]], ey adon c' est ene binde walone. I tchantnut e-n [[inglès]]. Tolminme, les tites des tchansons sont sovint scrîts e francès.<ref name=":0">https://www.mowno.com/articles/interviews/avant-premiere-la-jungle-toujours-sur-le-fil-du-rasoir/</ref> Leu djinre, c' est etur li ''transe rock''<ref name=":1">https://www.coreandco.fr/groupes/la-jungle-5040.html</ref> eyet li ''noise rock''.<ref>https://lajungle.bandcamp.com/</ref> == Istwere == El binde a stî askepieye å [[Moes d' djun|moes di djun]] [[2013]], a [[Mont]].<ref>https://web.archive.org/web/20200807114747/https://www.conseildelamusique.be/posts/456-la-jungle</ref> == Mimbes == Cisse binde ci, c' est ene deujhinne : <ref name=":0" /><ref name=":1" /> * [[Matthieu Flasse]] (k' on spote : Jim) * [[Rémi Vernant]] (k' on spote : Roxie) == Discografeye == * [[2013]] : ''I'' * [[2016]] : ''II'' * [[2019]] : ''Past/Middle-Age/Future'' * [[2020]] : ''split / Hyperculte'' * [[2021]] : ''Fall of the Apex'' == Referinces eyet sourdants == <references /> [[Categoreye:Bindes al muzike]] do6v63rldbid7m2h72rh298nq4f0vcg 0 50640 415845 388613 2025-06-10T12:14:10Z EmausBot 3793 Correction d’une double redirection depuis [[Bate di dvize inte on catolike ey on protestant (diyaloke)]] vers [[Bate di dvize inte on catolike ey on protestant (diyalogue)]] 415845 wikitext text/x-wiki #REDIRECTION [[Bate di dvize inte on catolike ey on protestant (diyalogue)]] ilg38rqp17xbk5ipxvcxmj9btlmde9t 0 52212 415872 400803 2025-06-10T16:36:10Z Èl-Gueuye-Noere 17076 added [[Category:Ancyins ptits bans del Walonreye]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 415872 wikitext text/x-wiki '''Mélénri''' ([FR] ''Mellery''), c' est on [[ptit ban]] do [[Province do Roman Payis|Roman Payis]]. I si trouve dins l' [[Viyé-l'-Veye (rebanêye comene)|rebanêye comene di Viyé-l'-Veye]]. {| id="toc" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" |+<span style="font-size:large;">'''{{wa icon}} Mélénri – Mléri'''</span><br /> <span style="font-size:large;">'''{{fr icon}} Mellery'''</span> | colspan="2" align="center" style="background:#efefef;" | {| class="mw-collapsible" style="text-align:center; width:100%;" border="0" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ |'''<big>Pont d' armwereyes po Mélénri.</big>''' |- |([[Armwereyes di Viyé-l'-Veye|Detays]]) |} |- | colspan="2" align="center" style="border-bottom:3px solid gray;" |'''L' eglijhe do ptit ban.''' [[Imådje:Mellery.jpg|308x308px]] |- |[[Lingaedje oficir]] |[[Francès (lingaedje)|Francès]] |- |[[Lingaedje coinrece]] |[[Walon do Mitan]] |- |[[Limero diyalectolodjike]] |Ni 107<ref name=":0">https://lucyin.walon.org/diccionairaedje/brouyon_viyaedjes.html</ref> |- |[[Limero del posse]] |6322 (davance) 1495 (asteure)<ref name=":0" /> |- |[[Spotaedje des dmorants]] |? |- |[[Eplaeçmint]] | - [[Viyé-l'-Veye (rebanêye comene)|Viyé-l'-Veye]] - [[Arondixhmint di Nivele]] - [[Province do Roman Payis]] - [[Walonreye]] - [[Beldjike]] |- |[[Sitindêye]] |? |- |[[Peuplåcion]] (2023) |? |- |[[Dinsité]] (asteure) |? |- |[[Coisse d' eure|Coisse d'&nbsp;eure]] |ECG ([[Eure del Coistrece di Grinwitch|ECG]]+1) / CEST (UTC+2) |- |[[Djivêye des preficses telefonikes eternåcionås|Preficse telefonike]] |(+32) 071 |} == Referinces eyet sourdants == <references /> {{RC/Viyé-l'-Veye}} [[Categoreye:Ancyins ptits bans del Walonreye]] 9qvh03yyby01gf22r4qrejyvo45drob 0 53460 415846 409973 2025-06-10T12:14:20Z EmausBot 3793 Correction d’une double redirection depuis [[Diyaloke]] vers [[Diyalogue]] 415846 wikitext text/x-wiki #REDIRECTION [[Diyalogue]] 34gsyt3tr3f7mkkrbx7gctosrlb3ahq 0 54071 415856 2025-06-10T16:26:04Z Èl-Gueuye-Noere 17076 Èl-Gueuye-Noere a displaecî l’ pådje [[Franheim]] viè [[Framheim]] : Ortografe. 415856 wikitext text/x-wiki #REDIRECTION [[Framheim]] 35ua7gq5lbev9u5xujqryi9z7njdbx9