Flo

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="wa">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>wawiki</dbname>
    <base>https://wa.wikipedia.org/wiki/Mwaisse_p%C3%A5dje</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.7</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Sipeciås</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Copene</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Uzeu</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Uzeu copene</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedia copene</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Imådje</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Imådje copene</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki copene</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Modele</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Modele copene</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Aidance</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Aidance copene</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Categoreye</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Categoreye copene</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Discussion module</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Sujet</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Flo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3767</id>
    <revision>
      <id>416439</id>
      <parentid>24184</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:26:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Rubans]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416439</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="494" sha1="2dcqnphefwq7gmwkrmum9hpwwg0qijw" xml:space="preserve">On '''flo''' (on dit eto ene [[flotche]]), c'&amp;nbsp;est ene sôre di ruban ki fwait on bea nuk.

C'&amp;nbsp;est on mousmint des omes po s'&amp;nbsp;gåyoter, metou e leu cô estô d'&amp;nbsp;ene crawate. C'&amp;nbsp;est on sene di hôt livea sociå, u årtistike. Insi, on djheut k'&amp;nbsp;[[Djôzef Vrindts]] esteut todi moussî come èn årtisse avou on flo ås racawetes, si cawe d'&amp;nbsp;aronde eyet si tchapea d'&amp;nbsp;batlî.

Ça pout esse ossu ene ahesse a on mousmint d'&amp;nbsp;feme.

[[Categoreye:Rubans]]</text>
      <sha1>2dcqnphefwq7gmwkrmum9hpwwg0qijw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Omega 3</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12673</id>
    <revision>
      <id>416448</id>
      <parentid>403174</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:39:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Seurs di cråxhe]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416448</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1961" sha1="6ski22pjzx1x6h5thrkcir7r29kzan5" xml:space="preserve">Les '''Omega 3''', k' on scrît co '''ω 3''', c' est ene sôre di crås acide u [[seur di cråxhe]].

== Discrijhaedje des omegas 3 ==
On les rconoxhe:
* al longueur di leu tchinne di [[carbone]] ki va par 2, di 4 a 22, ki s' sicrît di C 4 a C 22 et å nombe di loyaedjes sol tchinne: di 0 a 6 , ki s' sicrît : 0 a : 6
* al pôzucion do prumî loyaedje. Les ôtes shuvèt di 3 a 3, ki s' sicrît ω3, ω6, ω9.

Les bôrés n' ont pont d' loyaedjes (0); dins les nén-bôrés, gn a les « mono-insaturés » ki n' ont k' on loyaedje (1) et les « poli-insaturés » k' ont dpus d' on loyaedje.

== Dins l' nourixhince ==
Gn a 2 sôres di seurs di cråxhe: les bôrés (saturés) et les nén-bôrés (nén saturés).

Les bôrés dinèt des deurès cråxhes; les nén-borés dinèt des tinrès cråxhes.

Cwand, dins nosse coir gn a dtrop di bôrés acides, les voennes et les arteres s' aroedixhèt et etrinnèt des infarctus et totes les mizeres ki vont avou.

Å contraire, les nén-borés acides atinrixhèt les cråxhes di nosse coir et les rindèt pus moliantes. On dit k' il ont ossu on bon efet so les strindaedjes et, did la, sol caractere.

Les seurs di cråxhe a-z î rwaitî cwand on magne, c' est :
Les bôrés-crås, ki sont todi a limiter å possibe.
Les nén-bôrés acides, del famile des C18:3 ki sont les meyeus pol santé.

Mins dins les C18 :3, gn a co d' deus sôres:
* Les C18 : 3 ω 6, k' on trouve a pô près dins totes les dinrêyes, 
* Les C18 : 3 ω 3 , ki sont pus råles et k' on n' trouve ki dins les grinnes di [[lén]], di [[golzå]], di [[tchene]], les pexhons, l' [[ôle di pexhons]].

Dins çk' on magne e l' Urope, et co dpus e l' Amerike, on rtrouve djusk' a 20 pårts d' ω 6 po 1 pårt d' ω 3, adon k' on dvreut, po bén fé, ariver al muzeure di 4-5 po 1.

I fåt dire ossu ki cwand on rastrind les ω 6, les ω 3 si rafoircixhèt d' zels-minmes. Dabôrd, on wangne des deus costés.

[[Categoreye:Seurs di cråxhe]]</text>
      <sha1>6ski22pjzx1x6h5thrkcir7r29kzan5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Wikinoveles</title>
    <ns>4</ns>
    <id>13692</id>
    <revision>
      <id>416423</id>
      <parentid>416376</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:52:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Videyos e walon fiesse ås lingaedjes walons */</comment>
      <origin>416423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10242" sha1="oxi0tm4vxiv4mdnjviz0gn5fib54p9p" xml:space="preserve">== Videyos e walon fiesse ås lingaedjes walons ==
=== Bate di tchansons ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=njtwP3LOOI8 ''Dj’a bén ausse dè l’ tchanter''] (Olivier Terwagne)
* [https://www.youtube.com/watch?v=h4LfvmT0sUk ''Sul vôye di Brogne''] (''La Rawette'')

Gn a eto ene tchanson e picård:
* [https://www.youtube.com/watch?v=B9MO-MF0kmM ''Ërprinde lès viés k’mégn''] (Olivier Terwagne)

=== Conferince sol tchanson e walon d' asteure ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=T8-tJed8aEU Prumî boket] (les deus prezinteus avou tchaeke ene tchanson)

=== Egurniyaedje del fiesse di 2018 ===
[[https://www.youtube.com/watch?v=dWcZ0kFFQh4 Fime d' imådjes del sicole del Plante] (sol paskêye «Li diåle e pourcea» da [[Djan-Bietrumé Picård]], adjinçné pa [[Joseph Dewez]] et Madeleine Delvaux)

== Letes toûnreces del [[Federåcion Walonreye-Brussele]] ==
=== 2025 ===
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=8ab890b9c9 Lete do 13 di djun 2025]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=d9d29e81ae Lete do 29 d' avri 2025]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=d0a6a47984 Lete do 27 di fevrî 2025]

[https://objectifplumes.be/sabonner-a-la-lettre-dinfo-litterature-en-langues-regionales/#.YnTPm9PP1hE Po rçure ces letes la pa emile]

=== Årtchives des anêyes di dvant ===
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=6b97213825 Lete do 3 d' may 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=a99c8ac059 Lete do 1î d' djulete 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=adcf4a87e4 Lete do 5 di setimbe 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=ba36bb0ecc Lete do 6 di decimbe 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=ea15e9aa30 Lete do 17 di fevrî 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=c8f88d6646 Lete do 3 d' may 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=6e2c3141b4 Lete do 6 di djulete 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=7c6a446b6e Lete do 11 d' octôbe 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=d2b2012733 Lete do 20 d' decimbe 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=4c7c850252 Lete do 15 di måss 2024]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=1087b88c58 Lete do 10 di djun 2024]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=5406e004fc Lete do 13 di nôvimbe 2024]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=f19b1e6fb7 Lete do 16 di decimbe 2024]

== Po les manaedjeus d' sicoles di walon eyet d' tåvlêyes ==
Li [[Siervice des Lingaedjes do Payis]] rashonne des racsegnmints po fé ene mape des scoles et des tåvlêyes di walon-cåzants.

* {{fr}} [https://objectifplumes.be/doc/appel-aux-organisateurs-de-cours-et-tables-de-conversation-en-langue-regionale/ Leu dmande di racsegnes]
* {{fr}} [https://objectifplumes.be/notre-annuaire/?rubrique=cours-et-tables-de-conversation-en-langues-regionales Li mape]

== Scoles di Bive do bontins 2025 ==
[[Imådje:Scoles di Bive 15 d' avri 2025.jpg|thumb|scole do 15 d' avri 2025]]
Les [[scoles di Bive]] sont ki s' dinèt ces tins ci (li mårdi 15 d' avri et les cwate mårdis d' après, di deus eures a cénk eures di l' après-nonne. Racsegnes : 061 51 16 14).
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-04-15_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 15 d' avri 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-04-22_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 22 d' avri 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-05-06_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 6 di may 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-05-13_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 13 di may 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-05-20_Sicole_di_Bive.pdf Ashyinne do 20 di may 2025] (scole påzès scolîs)

== Tchansons sol tévé waloncåzante  ==
[[Imådje:Livret plake emacralaedje cwate tchanteus.JPG|thumb]]
=== del sitroete plake «Emacralaedje» ===
Sacwants [[tchansons e walon]] del [[sitroete plake «Emacralaedje»]] sont asteure sol tchinne «[[tévé waloncåzante]]» so [[VoBuze]].
* [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#Californeye «Depårt pol Californeye»]
* [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#Poplinete «Poplinete Blouze»]
=== ôtès tchansons ===
* [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#verbir Les veres di bire] ([[Willy Marchal]], sol muzike di «[[Le temps des cerises]]»)

== [[Fiesse ås lingaedjes walons]] 2025 ==
Li fiesse s' a disrôlé li [[24 di may]] a [[Nameur]] so tinme del tchanson d' asteure. [[Fiesse_ås_lingaedjes_walons#Fiesse_2025|Loukîz cial]].

Veyanmint k' on fiestixheut ses dijh ans, li programe aveut veyou grand. Et c' est po ça eto k' el fiesse aveut rvinou a Nameur, ewou çk' elle aveut-st ataké e 2015.

{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/fete-aux-langues-de-wallonie-2025-le-programme Tot l' programe] (årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 15 d' avri 2025).

=== Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons 2025 ===
[[Imådje:Flw24 bate di noûmots.jpg|thumb]]
Pol [[bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons]], li tinme e 2025, ci srè: «li muzike et l' industreye del muzike».

Nén pus d' 10 [[noûmot do walon|noûmots]] avou ene pitite esplikêye di cmint k' il a stî trové, ey ene fråze ki l' novea mot est metou dvins. Ci côp ci, on pout eto evoyî des noûmots foû do tinme.

Divant li '''15 d' avri 2025''' å [[Siervice des Lingaedjes do Payis]] : langues.regionales(at)cfwb.be

{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/bate-di-noumots-concours-de-neologismes Loukîz cial]

{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/bate-di-noumots-concours-de-neologismes-2025-les-resultats Rizultats]

=== Bate di tchansons del Fiesse ås lingaedjes walons 2025 ===
* {{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/tremplin-pour-la-chanson-en-langue-regionale Prezintaedje]
* {{fr}} [https://livre.cfwb.be/fileadmin/sites/lali/uploads/Document/Activites/FALW/2025/Tremplin_reglement.pdf Reglumint]
* {{fr}} [https://livre.cfwb.be/fileadmin/sites/lali/uploads/Document/Activites/FALW/2025/Tremplin_repertoire.pdf Ramexhnêye di tecses di tchansons ki tot l' monde pout mete e muzike]

=== Campagne so les rantoeles di soçnaedjes ===
{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/une-campagne-pour-visibiliser-la-chanson-en-langue-regionale Loukîz cial]

=== Lére sins rla (maraton d' lijhaedje e walon) ===
Tot l' moes d' avri dins les bibiotekes ki prindèt pårt a «''Lîre sins r'lache''».

[https://www.el-mojo.be/index.php?page=collaboration/marathon2017 Racsegnes]

[https://objectifplumes.be/doc/marathon-de-lecture-lire-sins-rlache-2025-les-resultats/ Rizultats]

Sacwants bibiotekes dins les rangs:
* [https://www.namur.be/fr/loisirs/culture/lectures/bibliotheques/agenda-bibliotheques/lire-sins-r2019lache-marathon-de-lecture-en-wallon Nameur]
* [https://www.liege-lettres.be/marathon-en-wallon-lire-sins-rlache/ Lidje]
* [https://web.facebook.com/reel/9275856625782971 Teu]
* [[Rindeu]]: 5 d' avri, d' ene eure a 5 eures di l' après-nonne; info@ourthedocumentation.be
* [[Bive]]: les 9 et 12 d' avri; bibliotheque@bievre.be

== Noveas motîs walons so les fyis ==
[[Imådje:Jean Wisimus - Dictionnaire populaire wallon-français en dialecte verviétois , 1947 (couverture).png|thumb|100px|left]]
* [[c:File:E34 wa Wisimus.pdf|Motî d' Vervî]]
* [https://lucyin.walon.org/diccionairaedje/wf/C13_SpC13.pdf Motî d' Cînè et live di spots Hostin, rashonné sol minme fitchî]

== Cåbaret walon a Limerlé ==
Li dimegne '''27 d' avri''' a cwatre eures di l' après-nonne a [[Limerlé]]. Racsegnes : info@peripleenlademeure.com

== Novea live eplaidî pa [[Lorint Hendschel]] ==
'''/!\ Messaedje metou dinsi sol [https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=3070&amp;sid=87645247a6f905d32aa8816304066a8a forom Berdelaedjes] /!\'''
 Dji fé ene miete del reclame, si vos voloz bén: mi novea roman vént d' parete, sicrît trinte ans après l' prumî (!), &quot;So l' anuti&quot;, k' aveut paretou amon Weyrich l' an 2006. 
 
 Gn a sacwantès racsegnes so m' blog: https://amonlorint.wordpress.com/2025/02/02/mi-novea-roman-a-vudi/ 
 
 Li roman a stî scrît è rfondou walon avou l' tite &quot;Li djoû k’ Monsieu a rivnou&quot; (ISBN 979-10-424-4203-3). Mins dj’ end a fwait ene modêye dins li scrijhaedje da Feller eto po les lijheu(se)s k’ inmèt mî insi. Si tite: « Li djoû qu’ Monsieû a rivnou » (ISBN 979-10-424-4192-0). C’ est l’ minme roman mot po mot, come di djusse. 
 
 Les deus modêyes vinèt avou on ratournaedje è francès di m’ mwin. Li tot fwait 373 pådjes. 
 
 Li live e-st oto-edité mins dj' a bråmint des rujhes avou l' distribouweu. Les deus modêyes, rifondou et Feller, polèt esse atchtêyes amon Bookelis: https://livres.bookelis.com/librairie 
 
 On l' trouve eto sol Toele (Fnac, Amazon...) et on l' sait comander dins les livreyes mins (kéke feye seulmint pol moumint), seulmint li modêye è Feller. Rén n' e-st åjhey... 
 
 Todi e-st i ki dj’ espere ki vos åroz bon do lére çoula! Mi, dj’ a yeu bon del sicrire po vosse plaijhi, todi!

== Concert walon a Binde / Bande ==
A [[Bande (viyaedje)|Bande]] (u [[Binde (viyaedje)|Binde]]), li djudi 6 di fevrî a deus eures et dmey di l' après-nonne, concert avou les copineus [[Tchårnoe-dé-Harsin|do Tchårnoe]], les scolîs di [[Chavane-dilé-Harsin]] eyet [[Willy Marchal]] avou s' copleu Léon Jacquot. Racsegnes : http://www.ccnassogne.be; tel. 084 21 49 08.

== Pris del Federåcion Walonreye-Brussele po 2025 ==
C' est èn ovraedje di prôze, a revoyî divant l' '''15 di fevrî 2025'''.

[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/espiegles-de-langue-regionale-les-candidatures-sont-ouvertes Racsegnes]

== {{HDVs}} ==
*[[Wikipedia:Wikinoveles/Egurniyaedjes 2024|Egurniyaedjes 2024]]
*[[Wikipedia:Wikinoveles/Egurniyaedjes|Tos les egurniyaedjes]]</text>
      <sha1>oxi0tm4vxiv4mdnjviz0gn5fib54p9p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416424</id>
      <parentid>416423</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:52:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Egurniyaedje del fiesse di 2018 */</comment>
      <origin>416424</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10241" sha1="g710wcgogfaw5f6zvhycb4sh5hkj7t1" xml:space="preserve">== Videyos e walon fiesse ås lingaedjes walons ==
=== Bate di tchansons ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=njtwP3LOOI8 ''Dj’a bén ausse dè l’ tchanter''] (Olivier Terwagne)
* [https://www.youtube.com/watch?v=h4LfvmT0sUk ''Sul vôye di Brogne''] (''La Rawette'')

Gn a eto ene tchanson e picård:
* [https://www.youtube.com/watch?v=B9MO-MF0kmM ''Ërprinde lès viés k’mégn''] (Olivier Terwagne)

=== Conferince sol tchanson e walon d' asteure ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=T8-tJed8aEU Prumî boket] (les deus prezinteus avou tchaeke ene tchanson)

=== Egurniyaedje del fiesse di 2018 ===
[https://www.youtube.com/watch?v=dWcZ0kFFQh4 Fime d' imådjes del sicole del Plante] (sol paskêye «Li diåle e pourcea» da [[Djan-Bietrumé Picård]], adjinçné pa [[Joseph Dewez]] et Madeleine Delvaux)

== Letes toûnreces del [[Federåcion Walonreye-Brussele]] ==
=== 2025 ===
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=8ab890b9c9 Lete do 13 di djun 2025]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=d9d29e81ae Lete do 29 d' avri 2025]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=d0a6a47984 Lete do 27 di fevrî 2025]

[https://objectifplumes.be/sabonner-a-la-lettre-dinfo-litterature-en-langues-regionales/#.YnTPm9PP1hE Po rçure ces letes la pa emile]

=== Årtchives des anêyes di dvant ===
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=6b97213825 Lete do 3 d' may 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=a99c8ac059 Lete do 1î d' djulete 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=adcf4a87e4 Lete do 5 di setimbe 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=ba36bb0ecc Lete do 6 di decimbe 2022]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=ea15e9aa30 Lete do 17 di fevrî 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=c8f88d6646 Lete do 3 d' may 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=6e2c3141b4 Lete do 6 di djulete 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=7c6a446b6e Lete do 11 d' octôbe 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=d2b2012733 Lete do 20 d' decimbe 2023]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=4c7c850252 Lete do 15 di måss 2024]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=1087b88c58 Lete do 10 di djun 2024]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=5406e004fc Lete do 13 di nôvimbe 2024]
# [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=f19b1e6fb7 Lete do 16 di decimbe 2024]

== Po les manaedjeus d' sicoles di walon eyet d' tåvlêyes ==
Li [[Siervice des Lingaedjes do Payis]] rashonne des racsegnmints po fé ene mape des scoles et des tåvlêyes di walon-cåzants.

* {{fr}} [https://objectifplumes.be/doc/appel-aux-organisateurs-de-cours-et-tables-de-conversation-en-langue-regionale/ Leu dmande di racsegnes]
* {{fr}} [https://objectifplumes.be/notre-annuaire/?rubrique=cours-et-tables-de-conversation-en-langues-regionales Li mape]

== Scoles di Bive do bontins 2025 ==
[[Imådje:Scoles di Bive 15 d' avri 2025.jpg|thumb|scole do 15 d' avri 2025]]
Les [[scoles di Bive]] sont ki s' dinèt ces tins ci (li mårdi 15 d' avri et les cwate mårdis d' après, di deus eures a cénk eures di l' après-nonne. Racsegnes : 061 51 16 14).
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-04-15_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 15 d' avri 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-04-22_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 22 d' avri 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-05-06_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 6 di may 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-05-13_Sicole_di_Bive.pdf Cours do 13 di may 2025]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2025-05-20_Sicole_di_Bive.pdf Ashyinne do 20 di may 2025] (scole påzès scolîs)

== Tchansons sol tévé waloncåzante  ==
[[Imådje:Livret plake emacralaedje cwate tchanteus.JPG|thumb]]
=== del sitroete plake «Emacralaedje» ===
Sacwants [[tchansons e walon]] del [[sitroete plake «Emacralaedje»]] sont asteure sol tchinne «[[tévé waloncåzante]]» so [[VoBuze]].
* [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#Californeye «Depårt pol Californeye»]
* [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#Poplinete «Poplinete Blouze»]
=== ôtès tchansons ===
* [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#verbir Les veres di bire] ([[Willy Marchal]], sol muzike di «[[Le temps des cerises]]»)

== [[Fiesse ås lingaedjes walons]] 2025 ==
Li fiesse s' a disrôlé li [[24 di may]] a [[Nameur]] so tinme del tchanson d' asteure. [[Fiesse_ås_lingaedjes_walons#Fiesse_2025|Loukîz cial]].

Veyanmint k' on fiestixheut ses dijh ans, li programe aveut veyou grand. Et c' est po ça eto k' el fiesse aveut rvinou a Nameur, ewou çk' elle aveut-st ataké e 2015.

{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/fete-aux-langues-de-wallonie-2025-le-programme Tot l' programe] (årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 15 d' avri 2025).

=== Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons 2025 ===
[[Imådje:Flw24 bate di noûmots.jpg|thumb]]
Pol [[bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons]], li tinme e 2025, ci srè: «li muzike et l' industreye del muzike».

Nén pus d' 10 [[noûmot do walon|noûmots]] avou ene pitite esplikêye di cmint k' il a stî trové, ey ene fråze ki l' novea mot est metou dvins. Ci côp ci, on pout eto evoyî des noûmots foû do tinme.

Divant li '''15 d' avri 2025''' å [[Siervice des Lingaedjes do Payis]] : langues.regionales(at)cfwb.be

{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/bate-di-noumots-concours-de-neologismes Loukîz cial]

{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/bate-di-noumots-concours-de-neologismes-2025-les-resultats Rizultats]

=== Bate di tchansons del Fiesse ås lingaedjes walons 2025 ===
* {{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/tremplin-pour-la-chanson-en-langue-regionale Prezintaedje]
* {{fr}} [https://livre.cfwb.be/fileadmin/sites/lali/uploads/Document/Activites/FALW/2025/Tremplin_reglement.pdf Reglumint]
* {{fr}} [https://livre.cfwb.be/fileadmin/sites/lali/uploads/Document/Activites/FALW/2025/Tremplin_repertoire.pdf Ramexhnêye di tecses di tchansons ki tot l' monde pout mete e muzike]

=== Campagne so les rantoeles di soçnaedjes ===
{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/une-campagne-pour-visibiliser-la-chanson-en-langue-regionale Loukîz cial]

=== Lére sins rla (maraton d' lijhaedje e walon) ===
Tot l' moes d' avri dins les bibiotekes ki prindèt pårt a «''Lîre sins r'lache''».

[https://www.el-mojo.be/index.php?page=collaboration/marathon2017 Racsegnes]

[https://objectifplumes.be/doc/marathon-de-lecture-lire-sins-rlache-2025-les-resultats/ Rizultats]

Sacwants bibiotekes dins les rangs:
* [https://www.namur.be/fr/loisirs/culture/lectures/bibliotheques/agenda-bibliotheques/lire-sins-r2019lache-marathon-de-lecture-en-wallon Nameur]
* [https://www.liege-lettres.be/marathon-en-wallon-lire-sins-rlache/ Lidje]
* [https://web.facebook.com/reel/9275856625782971 Teu]
* [[Rindeu]]: 5 d' avri, d' ene eure a 5 eures di l' après-nonne; info@ourthedocumentation.be
* [[Bive]]: les 9 et 12 d' avri; bibliotheque@bievre.be

== Noveas motîs walons so les fyis ==
[[Imådje:Jean Wisimus - Dictionnaire populaire wallon-français en dialecte verviétois , 1947 (couverture).png|thumb|100px|left]]
* [[c:File:E34 wa Wisimus.pdf|Motî d' Vervî]]
* [https://lucyin.walon.org/diccionairaedje/wf/C13_SpC13.pdf Motî d' Cînè et live di spots Hostin, rashonné sol minme fitchî]

== Cåbaret walon a Limerlé ==
Li dimegne '''27 d' avri''' a cwatre eures di l' après-nonne a [[Limerlé]]. Racsegnes : info@peripleenlademeure.com

== Novea live eplaidî pa [[Lorint Hendschel]] ==
'''/!\ Messaedje metou dinsi sol [https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=3070&amp;sid=87645247a6f905d32aa8816304066a8a forom Berdelaedjes] /!\'''
 Dji fé ene miete del reclame, si vos voloz bén: mi novea roman vént d' parete, sicrît trinte ans après l' prumî (!), &quot;So l' anuti&quot;, k' aveut paretou amon Weyrich l' an 2006. 
 
 Gn a sacwantès racsegnes so m' blog: https://amonlorint.wordpress.com/2025/02/02/mi-novea-roman-a-vudi/ 
 
 Li roman a stî scrît è rfondou walon avou l' tite &quot;Li djoû k’ Monsieu a rivnou&quot; (ISBN 979-10-424-4203-3). Mins dj’ end a fwait ene modêye dins li scrijhaedje da Feller eto po les lijheu(se)s k’ inmèt mî insi. Si tite: « Li djoû qu’ Monsieû a rivnou » (ISBN 979-10-424-4192-0). C’ est l’ minme roman mot po mot, come di djusse. 
 
 Les deus modêyes vinèt avou on ratournaedje è francès di m’ mwin. Li tot fwait 373 pådjes. 
 
 Li live e-st oto-edité mins dj' a bråmint des rujhes avou l' distribouweu. Les deus modêyes, rifondou et Feller, polèt esse atchtêyes amon Bookelis: https://livres.bookelis.com/librairie 
 
 On l' trouve eto sol Toele (Fnac, Amazon...) et on l' sait comander dins les livreyes mins (kéke feye seulmint pol moumint), seulmint li modêye è Feller. Rén n' e-st åjhey... 
 
 Todi e-st i ki dj’ espere ki vos åroz bon do lére çoula! Mi, dj’ a yeu bon del sicrire po vosse plaijhi, todi!

== Concert walon a Binde / Bande ==
A [[Bande (viyaedje)|Bande]] (u [[Binde (viyaedje)|Binde]]), li djudi 6 di fevrî a deus eures et dmey di l' après-nonne, concert avou les copineus [[Tchårnoe-dé-Harsin|do Tchårnoe]], les scolîs di [[Chavane-dilé-Harsin]] eyet [[Willy Marchal]] avou s' copleu Léon Jacquot. Racsegnes : http://www.ccnassogne.be; tel. 084 21 49 08.

== Pris del Federåcion Walonreye-Brussele po 2025 ==
C' est èn ovraedje di prôze, a revoyî divant l' '''15 di fevrî 2025'''.

[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/espiegles-de-langue-regionale-les-candidatures-sont-ouvertes Racsegnes]

== {{HDVs}} ==
*[[Wikipedia:Wikinoveles/Egurniyaedjes 2024|Egurniyaedjes 2024]]
*[[Wikipedia:Wikinoveles/Egurniyaedjes|Tos les egurniyaedjes]]</text>
      <sha1>g710wcgogfaw5f6zvhycb4sh5hkj7t1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bas Payis otrichyins</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21150</id>
    <revision>
      <id>416449</id>
      <parentid>405374</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T18:12:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416449</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2732" sha1="0zru404ka4h28413wh692i4l2hjbv6g" xml:space="preserve">{{po|Bas Payis|Bas Payis (discramiaedje)}}
[[Imådje:Map of Austrian Netherlands 1789.svg|thumb|teritweres des Bas Payis otrichyins e 1789]] 
[[Imådje:Austrian Netherlands 1713 - 1789.gif|thumb|mape mostrant bén les teritweres walons nén dins les Bas Payis otrichyins]]
Les '''Bas Payis otrichyins''', c' esteut èn estat elaxhî a l' [[Impire d' Otriche]] ki respondeut al pårteye nonnrece do [[Benelusse]] d' asteure, cwand on-z a rsaetchî evoye li [[Principåté d' Lidje]] eyet l' [[Dutcheye di Bouyon]].

Li [[mwaisse veye]], c' esteut [[Brussele (veye)]].

== Manoye ==
Li manoye oficire, c' esteut li [[crônental]], mins on s' sierveut eto di ds ôtes pîces come li [[liård]] et li [[skelin]]. Dandjreus ossu do [[florin (manoye)|florin]], k' aveut ddja stî batou dins les [[Bas Payis espagnols]] et k' aveut divnou li manoye nåcionåle des [[Provinces Uneyes]] cwand ele si dislaxhît e [[1579]].&lt;ref&gt;{{fr}} [[:fr:Florin néerlandais|sol Wikipedia francès]].&lt;/ref&gt; 

== Mwaissès dnêyes ==
Les mwaisses les pus cnoxhous fourît l' [[Mareye-Tereze d' Otriche|Imperresse Mareye-Tereze]] (k' esteut veyowe voltî) eyet l' [[Djôzef II d' Otriche|Impreu Djôzef II]] (k' esteut veyou evi).

Il a shuvou li redjime des [[Bas Payis espagnols]], e [[1714]], pask' i gn aveut pupont di dschindant po les Hasbour d' [[Espagne]]. Adon, li payis a rivnou al coxhe di famile des Hasbour d' Otriche.

Après l' [[Revolucion braibançone]] (1789-80), les Bas Payis otrichyins seront shuvous, e [[1795]], do [[Redjime francès]].

So les limotches avou l' Principåté d' Lidje, les teres des Bas Payis Otrichyins estént sovint lomêyes «[[Payis do Rwè (toponimeye)|Payis do Rwè]]».

== Djeyografeye des Bas Payis otrichyins ==
Gn aveut, po dire djusse, ezès Bas Payis otrichyins :
* li [[Dutcheye do Lussimbork]] (asteure, on boket el [[Walonreye]] + tot l' [[Grande Dutcheye do Lussimbork]] + on boket e l' Almagne + on boket el [[France]])
* li [[Dutcheye do Limbork]] (asteure bråmint ezès [[Bas Payis]], on ptit boket el Walonreye)
* li [[Dutcheye del Braibant]] (pårti asteure inte li Walonreye, li Flande, li [[Brussele (redjon)|Redjon d' Brussele]] et les Bas-payis)
* li pårteye nonnrece del [[Dutcheye di Guele]] (Guele otrichyinne, (asteure ezès Bas Payis)
* li [[Conteye di Nameur]] (asteure pår el Walonreye)
* li [[Conteye di Flande]]  (asteure pår el [[Flande]])
* li [[Conteye do Hinnot]] (asteure pår el Walonreye)
* li [[signorreye di Malene]] (asteure pår el Flande)
* li [[signorreye di Tournai]] eyet l' [[Payis d' Tournai]] (asteure pår el Walonreye)

== Sourdant ==

[[Categoreye:Vîs payis]]
[[Categoreye:Istwere del Walonreye]]
[[Categoreye:Istwere del Beldjike]]
[[Categoreye:Otriche]]</text>
      <sha1>0zru404ka4h28413wh692i4l2hjbv6g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Motî Yoran Embanner walon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39050</id>
    <revision>
      <id>416411</id>
      <parentid>416200</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T12:54:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3348" sha1="7t8c0jem7oepdspzjcbt1jbl333mh4v" xml:space="preserve">{{Dizo-tite|Motî d' potche walon / francès et ''français / wallon''}}
Li '''motî Yoran Embanner walon''' (ki l' vraiy no, c' est '''''Motî d' potche walon / francès -- Dico de poche français / wallon'''''), c' est on dobe [[motî]] ([[walfran]] et [[franwal]]) e [[rfondou walon]] k' a stî eplaidî e [[2009]] pa [[Yoran Embanner]].

Gn a on pô dpus d' 4000 intrêyes dins tchaeke mitan.

C' est l' prumî motî e rfondou walon måy eplaidî.

Il est rprins sol limero '''[R13]''' dins l' [[djivêye des motîs do walon]]. Et, come [[franwal]], dizo l' limero '''[FR13]'''.

ISBN 978-2-914855-60-0

== Adjinçnaedje ==
Li mwaisse adjinçneu do pordjet fourit [[Yannick Bauthière]].

Il a yeu on fel côp di spale da [[Lucyin Mahin]] (atåvlaedje di mots corants et rfondaedje) et [[Jean Cayron]] (sicrijhaedjes des [[Wikt:Pordjet Wiccionaire:Prononçaedje possibe|mwaisses prononçaedjes]] e-n [[AFE]]), avou ene pitite rawete da [[Pablo Sarachaga]].

== Kitaeyaedje ==
* Coviete : 
* Cou-coviete : Prezintaedje e francès ey e walon :
:''Ci motî d' potche ci dins deus lingaedjes comprind ene miete dipus di 8000 mots ou rmetaedjes. Les mots sont les cias do lingaedje di tos les djoûs, et pol monde d' asteure. Gn a des vîs mots, bén cnoxhous dins les motîs; des côps, minme sacwants vîs vîs mots a prinde el plaece di sacwants noûmots vinous do francès et ki n' fwaiynut nén foirt walons, et des noûmots oyous amon les walon-dvizants, ou léjhous sol Daegntoele.

== Vindince et rlomêye ==
Li pris (8,50 €) esteut foirt assaetchant po les stroetès boûsses.

Li motî s' a vindou eto a des djonnes Walons k' ont d' l' agrès di raprinde li walon, et k' ont discovrou li [[rfondou]] avou ç' live la.

== Contnou ==
Sacwants [[djivion]]s do motî Embanner (portant des mots eployîs coranmint e 21inme sieke) n' avént co stî rprins dins nol ôte motî walon. Metans : &quot;[[Wikt:fitchî|fitchî]]&quot;.

== Motî Yoran Embanner et Wiccionaire ==
Sacwants mots walons (des corants et des pus råles ni sont nén divins l' Motî Yoran Embanner. L' ovraedje ki s' porshût disk' enute sol [[Wiccionaire]] endè markêye sacwants : [[Wikt:Sipeciås:Pages_liées/Modele:R13-|li djivêye est cial]].

Li rfondaedje di sacwants mots a polou candjî dispu l' rexhowe do motî Yoran Embanner. [[Wikt:Categoreye:Mots ki l' rifondaedje a candjî dispu l' esplicant motî|Ene djivêye di sfwaits mots est eto håynêye sol Wiccionaire]].

== {{HDs}} ==
* [http://denee.walon.org/~lucyin/diccionairaedje/wf/R13.pdf Riscanaedje] (.pdf)
* [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/wf/R13.ods Onk des dierins tåvleas d' brouyon avou les dnêyes]
* Espwetaedje sol [[Wiccionaire]]
** [[Wikt:Sipeciås:Pages_liées/Modele:R13-|Mots dedja studyîs e Wiccionaire ki n' sont nén dins l' motî Embanner]]
** [http://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=578 Coridjaedjes a fé si on l' replaidreut]
* Fis so &quot;Berdelaedje&quot; divant et djusse après l' eplaidaedje
** [http://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=506 Temognaedjes d' atchteus]
** [http://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=483 Anonce del rexhowe so &quot;Berdelaedje&quot;]
** [http://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=436 Waibe di berdelaedjes po-z aprester l' pordjet]


[[Categoreye:Motîs francès-walon|Yoran]]
[[Categoreye:Motîs walons|Yoran]]
[[Categoreye:Rifondaedje do walon]]</text>
      <sha1>7t8c0jem7oepdspzjcbt1jbl333mh4v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fiesse ås lingaedjes walons</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41946</id>
    <revision>
      <id>416421</id>
      <parentid>416296</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:48:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Fiesse 2025 */</comment>
      <origin>416421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24890" sha1="npocu7dgttm0j92zoo6w619q97qihva" xml:space="preserve">{{Dizo-tite|''Fête aux langues de Wallonie''}}
[[Imådje:Francard et Molons.jpg|thumb|[[Michel Francard]] et les [[40 Molons|Molons]] (2015)]]
[[Imådje:Astampés pol Tchant des Walons.jpg|thumb|Assimblêye tchantant li [[Tchant des Walons]] (2015)]]
[[Imådje:Disployant programe fiesse walon 2015.jpg|thumb|disployant pol riclame e 2015]]
Li '''fiesse ås lingaedjes walons''' u '''fiesse ås lingaedjes del Walonreye''' (ki s' no oficir, e francès, c' est '''''Fête aux langues de Wallonie''''', eto: '''''FALW'''''), c' est ene [[fiesse]] ki s' tént dispu [[2015]], metowe e-n alaedje pa ene trope di djins ki rotént, po cmincî, a môde di [[soce sins papîs]]. Mins après, dizo l' tchaptaedje del [[SNR]] «&amp;nbsp;''[[El måjhon des Walons (soce)|èl Méso dès Walons&amp;nbsp;]]''».

Elle a stî mådjinêye et metowe so pås so fotches pa [[Michel Francard]].

Li grand raploû, a môde di fiesse, s' a ddja passé a [[Nameur]] (2014-2018, 2025), a [[Lidje]] (2019), a [[Couyet]] (2021), a [[Måtche-el-Fåmene]] (2022), a [[Måmdiy]] (2023) ey a [[Tcheslet]] (2024).

== Pougneyes di djins ovrant ladvins ==
Gn a ladvins toplin des [[waloneu]]s di sacwants coines do payis, ossu bén des soces oficires ([[CLRE]], [[province di Nameur]], [[Muzêye do Vicaedje des Walons]]) ki des [[SNR]] ([[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]], l' [[ALWAC]], li [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]], li [[Club walon d' Måmdiy]], li [[SLLW]], li [[CHADWE]] eyet les [[Relîs namurwès]].

Dins les doetoes del fiesse: [[Nadine Vanwelkenhuyzen]], [[Jean-Luc Fauconnier]], [[Michel Francard]], [[Christine Decock]], Aude Antoine, [[Julien Noël]].

Houte des bouteus pol [[walon]], n a-st eto des ovreus pol [[picård]] (''Roulotte théâtrale'' d' [[Elouje]], [[måjhon del tuzance]] di [[Tournai]]),  eyet l' [[gåmès]].

Li fiesse a eto l' aspoya di sacwants soces foclorikes, come les [[40 Molons]] (2015-2019). Et del gazete «''[[Vers l' Avenir]]''» cwand l' fiesse esteut a Nameur.

A pårti di 2022, c' est l' [[Måjhon des Walons]] k' a stî l' penleu do comité del fiesse.

== Såme ==
Li såme del fiesse, c' est d' rinde li walon veyåve pa totès sôres di djins. Et pår di rashonner des waloneus — et des picårdijhants — ki boutèt tchaeke divins leus coines.

Gn a des bates ki cminçnut shijh moes dvant. Inte di zeles, [[Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons|on concours]] di trovaedje di [[noûmot]]s. Cisse voye la mostere ki l' walon doet dmorer on vicant lingaedje (ci n' est nén l' såme di totes les [[soces pol walon]], sovint wårdiveuses so ç' pont la).

E 2015 et 2017, gn a yeu totès sôres d' ocupaedjes ezès viyaedjes et veyes di Walonreye, totåtoû del date del grande fiesse.

Avou l' programe «[[nosse comene dit OYI (label)|Nosse comene dit OYI]]» (enondé e 2017, prumîs sinaedjes e 2018), on saye di fé moussî l' walon emey les decideus politikes des [[rebanêyès comenes]]. Al fiesse di Nameur, a ddja des rprezintants del veye et del province di Nameur, et do govienmint walon.

== Fiesse 2015 ==
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse ås lingaedjes walons Walonissîme Nameur 2015.jpg|djeu do walnissime (2015)
Fiesse ås lingaedjes walons nombe bateus lére sins rlåtche.jpg|nombe bateus a &quot;lére sins rlåtche&quot; (2015)
Fiesse ås lingaedjes walons wangnants bate lére sins rlåtche.jpg|riprezintant d' [[Troes-Ponts]], wangnants del bate &quot;lére sins rlåtche&quot; (2015)
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
E moes d' octôbe, avou des ocupaedjes coinreces.

Bate di noûmots, bate &quot;lére sins rlåtche&quot; et djeu do walnissime.

Riwaitaedje do fime di racsegne da [[Zavî Istasse]] «''[[Le bout de la langue]]''»

Concert des [[Composs Binde]].

== Fiesse 2016 ==
E moes d' octôbe, sins ocupaedje coinrece.

Houte di çoula, gn ava 3 bates (sicrijhaedje d' ene pîce di teyåte, noûmots, creyåcion d' ene mascote).

L' après-nonne finixha avou ene pîce da [[Roland Thibeau]], on [[redjårbaedje]] do [[Li ptit prince (roman)|Ptit Prince]], li pîce ki wangna l' bate di teyåte.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons Willam Warnier.jpg|li ptit prince eyet l' tchanteu, djouwé pa [[William Warnier]]
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons djeyografe.jpg|avou l' djeyografe, djouwé pa [[Jany Paquay]]
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons esprindeu distindou.jpg|avou l' esprindeu d' lampes djouwé pa [[Jacques Warnier]]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Fiesse 2017 ==
E moes d' may, avou des ocupaedjes coinreces. Sacwants d' ces-ci avént stî relîs come meyeus, et subzidyîs. I s' adjixheut di:
* ene [[Pîce di teyåte]] e [[picård]] «[[Merci monsieu Douxhane (teyåte e picård)|Merci monsieu Douxhane]]» da [[Roland Thibeau]].
* ene [[pîce di teyåte]] po ls efants a [[Åjho-Préle]] sicrîte pa Jean-Claude Kegelart.
* ene vizite del [[veye (djeyografeye)|veye]] di [[Vizé (veye)|Vizé]]
* des afitches e walon mon les martchands [[do Tchestea]] et lijhaedje pa les efants des scoles, amonté pa [[Pire Otdjåke]]
* walon el rowe, a [[Nameur (veye)|Nameur]] ([[Christine Decock]] avou les [[cwarante Molons]], les ''[[Schasseus (soce)|Chacheus]]'' et les [[Mazwis (soce)|Mazwis]]).
* ene après-nonne eterdjermêye a [[Bive]]  adjinçnêye pal [[Rantoele-soce|Rantoele]]: 100 efants des scoles di Bive et Graide aprindît ene miete di walon, tchaeke a s' livea avou les grands scolîs des [[scoles di rfondou walon d' Bive]], tot s' siervant del tecnike d' [[enaiwaedje linwistike]].
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Scole eterdjermêye Lucyin Mahin son tch.jpg|[[Lucyin Mahin]] avou les ptits
Scole eterdjermêye Désiré Malet Magrite.jpg|[[Désiré Malet]] avou les grands
Scole eterdjermêye Willy Marchal crånes magneus tchår.jpg|[[Willy Marchal]] avou les grands
Scole eterdjermêye Yvon Barbazon toubak.jpg|[[Yvon Barbazon]] avou les emîtrins
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
Li grand raploû-fiesse a stî tnou a Nameur li 27 di may. 

Po l' adrovi, on ava l' oneur di rçure come priyeyes d' oneur des [[politicresse]]s do [[govienmint walon]] (li minisse [[Éliane Tillieux]]), del [[province di Nameur]] ([[Geneviève Lazaron]]) eyet li [[scabene]] del [[tuzance]], Cécile Crevecoeur.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse ås lingaedjes walons Eliane Tillieux.jpg|[[Éliane Tillieux]] tins di si spitch
Fiesse ås lingaedjes walons 2017 Djenvire Lazaron.jpg|[[Geneviève Lazaron]], ki fjha o boket di di spitch e walon
Mape pårlers walons.jpg|thumb|såle pol Ronde Tåve
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Adonpwis, gn ava ene [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]] avou des scrijheus e walon ([[Dominique Heymans]], [[Jean-Luc Fauconnier]], [[Joseph Dewez]], [[Jacques Warnier]], [[Joël Thiry]] eyet [[Lucien Mahin]] ey e picård ([[Rose-Marie François]] eyet [[Roland Thibaud]].

Li cåzaedje esteut miné pa [[Michel Francård]]. Gn av troes kesses: «pocwè scrire e walon?», «po kî scrire e walon?» eyet «kimint scrire e walon?»

Li djournêye finixha avou on concert des [[Crapådes]].

== Fiesse 2018 ==
Li tinme del fiesse, c' esteut l' [[scolaedje do walon|aprindaedje do walon ås efants]]. 

Dins les ocupaedjes coinreces, a [[Rotchfoirt]], divant 250 djins, 18 efants dinît on spectåke avou des sketchs et des tchansons (acpagntés pa [[Willy Marchal]]) et divant l' minisse [[François Bellot]] ki djåza ene miete e walon.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Spectåke Rotchfoirt sketch.jpg|onk des sketchs
Spectåke Rotchfoirt efants fén.jpg|prezintaedje finå
Belot Colette.jpg|Colete, li mwaisse adjinçneuse avou l' minisse François Bellot
Divantrin tecnicyin Rotchfoirt efants do walon.jpg|Divantrin ofri å tecnicyin pa les «efants do walon»
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Li fiesse «po mete li cougnet» a Nameur, li dierin djoû, esta animêye pås [[Tchanteus d' dicåce (binde di tchanteus)|Tchanteus d' dicåce]].

[[Imådje:Tchanteus d' dicåce tchantant.jpg|thumb|Les Tchanteus d' dicåce]]

Gn ourit ene cwénzinne di pordjets prezintés a Nameur, pa totes sôres di bouteus, so des videyos, u e-n evike. A ritni:
* l' avizance d' aprinde eto l' walon ås efants des «Walons k' ont vnou d' ôte pårt» ([[abagant]]s), esplikêye pa deus troes waloneus ([[Jacques Warnier]], [[Dominique Heymans]], pordjet d' Vervî avou l' societé «Badjawe»).
* les bouneurs et les målåjhminces k' on popa a di djåzer walon avou s' feye ([[Jean Cayron]]).
* on kessionaedje sol novele pedagodjeye po li scolaedje des scoleus al Hôte sicole Janfosse a Lidje ? ([[Romain Berger]]).
* li plaijhi di fé rescontrer des efants et des viyès djins dins des [[ospice]]s.

So les standes, gn aveut des lives, des djeus eyet des amagnîs do payis.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Warnier novelès voyes.jpg|Jacques Warnier prezinte les novelès voyes (aprume l' uzaedje di l' éndjolike) po fé goster l' walon ås efants
Michele Herlin efants.jpg|Michèle Herlin avou les efants d' après Chevri
Prezintaedje Warnier efants aloctones.jpg|Kesse des efants «vinous d' ôte pårt»
Prezintaedje Joelle Spierkel.jpg|Joëlle Spierkel mostere si scolyince (avou l' live [[Les grands åbes (live d' imådjes)|Les grands åbes]]
Pordjet Claire oufti-mw.jpg|fotos d' efants avou des mots walons (soce &quot;Badjawe&quot;)
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Adonpwis, gn ava li rmetaedje des pris del [[Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots]] eyet li prezintaedje di l' avançmint do pordjet [[Nosse comene dit oyi (label)|Nosse comene dit oyi]]

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Alix-Dassargues comene oyi.jpg|Alix Dassargues prezinte l' avançmint do pordjet [[Nosse comene dit oyi (label)|Nosse comene dit oyi]]
Avizances mayeurs Blegné Hu Djeve Nameur comene oyi.jpg|les mayeurs di Blegné, Hu, Djeve et Nameur deynut l' leur sol pordjet
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Fiesse 2019 ==
=== Ocupaedjes coinreces ===
Li mierkidi 15 di may, gn ava ene grande fiesse a [[Sint-Houbert]] po li strimaedje del [[ramexhnêye di noveles]] da [[Lucyin Mahin]], «[[Moudes a rvinde]]». Après on [[spitch]] del [[sicabene]] del culteure, Anne Henneaux, vina l' toû da [[Pire Otdjåke]], prezidint do [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] ki va rnovler li cårire do scrijheu. Vina li spitch da Lucien Mahin, avou on long plaitiaedje po l' impôrtance do wårder l' lingaedje walon bén vicant. 

Adon-pwis ariva l' prezintaedje sol toele des pordjets fwaits avou les scolîs:
* tchanson [[So nosse voye (tchanson)|So nosse voye]] ([https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#snv videyo des apresses])
* Deus [[tot ptits fimes]]
** Les grand foirts omes å paradis de comeres
** Li scole foû-scwere.
* troes bokets d' fime [[doblaedje (fime)|doblés]] e walon.
** [[Li royinne del nivaye]]
** [[Hinri Potî (lives et fimes)|Hinri Potî]]
** [[Li Guere des Stoeles (fime)]] ([https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw19lb boket cial])

=== Grande fiesse ===
[[Imådje:Buchholz cactaedjes.webm|thumb|[[Marie-Claire Buchholz]] ki prezinte les &quot;Cactaedjes&quot; (pordjet wangnant)]]
Li fiesse do dierin djoû s' passa a [[Lidje]], e [[Muzêye do Vicaedje des Walons]].

Do matén, gn ava des [[conferince]]s so les [[mancîs lingaedjes]] ([[fôrlan]], [[basse (lingaedje)|basse]], [[picård]], lingaedjes coinreces del [[Flande]] ([[flamind]], [[limbordjwès]]…).

L' après-nonne fourit ocupêye på prezintaedje des pordjets subzidyîs. Li prumî, foirt rimarké, c' esta l' ci del sicole di Sint-Houbert prezintant on [[clip videyo]] avou l' tchanson «[[So nosse voye (tchanson)|So nosse voye]]». Adon-pwis, ci fourit l' toû do [[Rweyå CLub walon]] di prezinter si [[copinreye]] «Les cactaedjes».

Pu ç' côp la, gn a yeu li rmetaedje des rzultats del [[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|Bate di noûmots]].

Di flaxhe, les [[stande]]s des [[soces pol walon]], et des concerts di [[tchanteus e walon]]: [[William Warnier]], [[Michel Azaïs]] avou Jacques-Yvan Duchesne, et Remi Decker avou Marc Malempré.

=== {{HD}} ===
{{itvwc}} [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#snv Videyo di l' aprestaedje del tchanson &quot;So nosse voye&quot;]

== Fiesses 2020-2021 ==
==== Standes des soces ====
Ciste anêye la, el fiesse s' a passé e [[Couyet]]. Li soce k' a tot organizé, c' est [[El Mojô dès Walons]]. L' accint a stî metou sol [[teyåte]]. Tos les stands estént walon-cåzants, årè cwate :
* Onk k' esteut [[borén]] (patwès do lingaedje picård).
* Onk k' esteut [[walipicård]]
* Li ci del [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] esteut walon-cåzant mins eto lorin-cåzant, avou el diyaleke : li [[gåmès]].
* Li ci del [[Federåcion Walonreye-Brussele]].

Avou les standes seulmint walon-cåzants, i gn aveut :
* [[El Mojô dès Walons]]
* [[Joëlle Spierkel]] (avou ès dierin ratournaedje e Feller-Namurwès : [[Les chtroumes et l' emacralé muroe (binde d' imådjes)|Lès Chtroumf èt l' murwè èssôrçulé)]]
* [[Les Relîs Namurwès]]
* [[Li Rantoele]]
* Li [[SLLW]]

=== Spectåke ===
L' après-nonne, on djouwa li [[pîce di teyåte e walon|pîce]] «[[Vauban, todi lu (teyåye)|Vauban, todi lu]]».

=== Ronde tåve ===
Li [[ronde tåve]] planetêye sol teyåte walon ni s' a pout fé k' e moes d' setimbe 2022, todi å Bwès do Cazî.

=== Alére ===
* «Oufti ! L' edicion 2020-2021 a bén stî» ({{Ran}} l° 100, ivier 2021-2022).
* [[Lucyin Mahin]]: Ronde tåve sol teyåte e walon ({{Ran}} l° 104 (ivier 2022-2023) &amp; l° 105 (bontins 2023)

== Fiesse 2022 ==
Po l' anêye [[2022]], el fiesse s' a passé li semdi [[14 di may]] e [[Måtche-el-Fåmene]]. Elle esteut organizêye på [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]].

== Fiesse 2023 ==
[[Imådje:Fiesse Lingaedjes Walons 2023 ascoye.jpg|thumb|Adrovaedje (Jacques Remy-Paquet)]]
=== Matinêye ===
Li fiesse si fjha a [[Måmdiy]], li semdi [[13 di may]]. Elle esteut adjinçnêye på [[Rweyå Club Walon]].

Po l' ashyinne academike, do matén, li prezintaedje da Jacques Remy-Paquet et do [[scuvin]] del tuzance di Måmdiy kimincît ambedeus e [[walon]]. Pu on spitch e francès pa [[Bénédicte Linard]], li minisse del culteure del [[Federåcion Walonreye-Brussele]]. C' esteut l' prumî côp k' el minisse responsåve vineut al fiesse.

Shuva ene [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]] sol walon dins les medias.

Adonpwis, li sinaedje di cwate noveas acoirds pol label «[[Nosse comene dit oyi]]»

Al fén, rimetaedje do [[Pris del Federåcion Walonreye-Brussele|pris «Ricweraedje» del Federåcion Walonreye-Brussele]] I fourit rascodou mitan mitan pa [[Esther Baiwir]] eyet [[Georges Larcin]] po tchaeke si ovraedje sol [[picård]]. Les wangneus prezintît adon leu-z ouve.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse Lingaedjes Walons 2023 assimblêye.jpg|Assimblêye a l' adrovaedje
Fiesse Lingaedjes Walons 2023.jpg|Ronde tåve sol walon dins les medias
Fiesse Lingaedjes Walons 2023 minisse sinant nosse comene dit oyi.jpg|minisse sinant po «[[Nosse comene dit oyi]]»
Baiwir Esther atlasse éndjolike tot l' picård.jpg|Prezintaedje di si atlasse éndjolike do picård pa [[Esther Baiwir]]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Après-nonne ===
Di l' après-nonne, gn aveut les [[stande]]s e walon d' on costé, eyet des [[tchansons e walon]] [[emey tchapele]] pa troes [[tchantreye]]s po Payis d' Måmdiy dins l' grande coû do moustî (rilomé «Malmoundariom»).

=== Alére ===
* Conte-rindou del fiesse: {{Ran}} 106 p. 17.
* Conte-rindou del ronde tåve: {{Ran}} 107 p. 17.

=== {{HDs}} ===
* {{fr}} [https://www.vedia.be/www/video/info/societe/fete-aux-langues-de-wallonie-comment-perenniser-les-langues-regionales_111507.html Conte-rindou so &quot;Vedia&quot;]
* {{fr}} [https://vimeo.com/indiestudioco/review/831792698/1143ef2944 Bate di dvizes sol walon divins les medias]

== Fiesse 2024 ==
=== Disrôlmint ===
[[Imådje:Fiesse lingaedjes walons 2024 ronde tåve.jpg|thumb|[[Nadine Vanwelkenhuyzen]] adrovant l' fiesse 2024]]
Li fiesse esteut adjinçnêye a [[Tcheslet]], aprume al «Måjhon del Potreye» a [[Boufiou]]. 

Li [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]], c' esteut so l' [[eplaidaedje]] di [[lives e walon]].

Après on wilicom, les djins estént priyîs mon l' [[potriyeu]] «Dubois» k' a prezinté si ovraedje e walon. 

Adonpwis, gn a yeu on lijhaedje di tecses di [[Émile Lempereur]], «[[Tiesses pelêyes (portraits)|Tiesses pelêyes]]».

Après çoula, li lijhaedje do tecse da [[Joseph Dewez]] «[[Dji n' sai shofler (live)|Dji n' sai shofler]]», acpagnté pa l' cwatrinne di [[violon]]s «''Légia''» djouwant ene muzike da [[Nicolas Paternotte]].

L' après-nonne si porshuva pås rindaedje di pris odiovizuwels a [[Guy Cabay]] ey a l' ovroe picård di l' [[aisse del tuzance]] di [[Tornè]].

Li djournêye si cloya på rindaedje des pris del [[bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots 2020-2024]].

=== Fotos d' sovnance === 
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse lingaedjes walons 2024 assimblêye.jpg|l' assimblêye, do matén
Flw24 lijhaedje tiesses pelêyes Robert Thibeau.jpg|Tiesse pelêyes: [[Michel Robert]] eyet [[Roland Thibeau]]
Flw24 lijhaedje tiesses pelêyes tertos.jpg|item est i (tos les lijheus et lijheuses)
Henry Pierre 24.jpg|[[Pierre Henry (waloneu)|Pierre Henry]] lijhant «''[[Dji n' sé sofler]]''»
Fiesse lingaedjes walons 2024 Rak Cabay.jpg|[[Annie Rak]] riçujhant [[Guy Cabay]]
Flw24 bate di noûmots.jpg|Anonçaedje des rzultats del bate di noûmots
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Alére ===
[[Samuël Dumont]], El fiesse ås lingaedjes del Waloneye, {{Ran}} l° 110 (esté 2024)

=== {{HD}} ===
[https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#dewez bokets do tecse Joseph Dewez] (lîs pa Pierre Henry)

== Fiesse 2025 ==
Ele s' a disrôlé li 24 di may a [[Nameur]] sol tinme del tchanson d' asteure e walon.&lt;ref&gt;{{fr}} ''«[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/fete-aux-langues-de-wallonie-2025 Fête aux langues de Wallonie 2025]»'', årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 9 di decimbe 2024.&lt;/ref&gt; Ele s' aveut edjîstré e l' Espåce Harscamp, ene eglijhe dissacrålijheye del rowe Sint-Nicolai.

Veyanmint k' on fiestixheut ses dijh ans, li programe aveut veyou grand. Et c' est po ça eto ki l' fiesse aveut rvinou a Nameur, ewou çk' ele s' aveut passé pol l' tot prumî côp, e 2015.

=== Matinêye ===
[[Imådje:Comene oyi sinaedje Åjhô-Préle.jpg|thumb|sinaedje del convincion «[[Nosse comene dit oyi]]» pa [[Åjhô-Préle]]]]
Li prumire pårteye, do matén, esteut ene miete academike, avou li spitch d' intrêye da [[Joseph Dewez]] et l' ci del mayoresse di Nameur, Charlotte Bazelaire.

Shuveut on rprezintaedje do label « Nosse comene dit oyi ». Gn a yeu ene novele arivante, [[Åjhô-Préle]], k' a siné l' convincion ci djoû la.

Après çoula, gn ava on cåzaedje sol tchanson ezès lingaedjes walons pa [[Xavier Bernier]] et [[Lorint Hendschel]]. C' esteut tos [[tchanteu e walon|tchanteus et tchanteuses]] d’ après 1985 (après l’ termene « [[Bob Dechamps]] » come avént decidé les deus pretcheus). Les tchanteus estént prezintés pa cope, avou tchaeke on boket d' tchanson so on tinme diné, k' on oyeut et vey li cåzaedje sol toele. Paregzimpe : les « metalikeus », « les bôreus d’ crakes », les « [[emey tchapele|emeytchapelisses]] », les « må do payis ». Po tchaeke sôre di tchanson, les schoûtants divént vôter pol meyeu des deus. Il avént rçû des ptits drapeas di deus coleurs po çoula.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
FLW25 mayoresse ff Nameur.jpg|Spitch del mayoresse
Bernier Philippe Anciaux.jpg|Zavî Bernî va prezinter [[Philippe Anciaux]] (tchanson «Cama»)
Flw25 Bernier bôreus d' crake.jpg|Divant l' schoûtaedje di deus «bôreus d' crake» ([[Vincent Delire]] et [[Julos Beaucarne]])
Mape Walonreye Bernier.jpg|mape pol tchanson e [[gåmès]] da [[Jean-Claude Watrin]]  
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Rindaedje di diferins pris ===
Li pris po riscompinser on pordjet scolrece a stî dné a [[Joëlle Spierkel]], emey shijh ôtes pordjets ritnous po fini.&lt;ref&gt;{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/prix-de-linitiative-pedagogique-en-langue-regionale-2024-le-laureat Pris do meyeu pordjet scolrece]&lt;/ref&gt;

Li [[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots]], c' esteut sol tinme del muzike et d' ès-n industreye.&lt;ref&gt;https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/bate-di-noumots-concours-de-neologismes&lt;/ref&gt; Les troes prumîs noûmots prumés, ci fourit da [[Joëlle Spierkel]], [[Johan Viroux]] eyet [[Jean-Claude Somja]], so shijh propôzucions ritnowes al difén.&lt;ref&gt;{{fr}} [https://livre.cfwb.be/fileadmin/sites/lali/uploads/Document/Actualites/Classement_noumots_2025.pdf Rizultats del bate di noûmots]&lt;/ref&gt;

[[Imådje:Maraton lijhaedje25.jpg|thumb|onk des wangnants do meyeu lijheu: Jean-Marie Marx, e l' bibioteke di [[Rindeu]] avou on tecse da [[Maurice Lambert]]]]

El maraton d' lijhaedje «Lére sins rlåtche» («lére sins rla», «lére sins rlaye»), c' esteut èn ocupaedje la k' ene dijhinne di bibiotekes avént prins pårt. Po tot fini, gn a yeu 1.120 djins, inte di zeles 613 efants et [[laidadjisse]]s k' ont vnou lére on ptit boket di 30 sigondes a 3 munutes (so tot l' tins do moes d' avri). Come les rzultats acontént li nombe di dmorants del comene, li djuri aveut fwait deus categoreyes. Pol prumire, les comenes di pus d' 20.000 djins, c' est [[Courcele]] k' a yeu l' plouma, shuvowe di [[Lidje]] (bibioteke di [[Djoupeye]]) pu d' [[Nameur]]. Po les pus ptitès comenes, li ponpon, ça a stou po [[Chevri-Rance]], ki dvancixha [[Teu]] eyet [[Vierton]].&lt;ref&gt;{{fr}} [https://objectifplumes.be/doc/marathon-de-lecture-lire-sins-rlache-2025-les-resultats/ Rizultats do maraton d' lijhaedje]&lt;/ref&gt; Gn aveut eto des pris po les meyeus lijheus et lijheuses, categoreye djonnes et categoreye grandès djins.

=== Bate di tchansons ===
[[Imådje:Bellens Yves tiesse.jpg|thumb|Yves Bellens, pris do publik]]
I gn aveut ene bate di tchansons ezès lingaedjes do payis po-z ecoraedjî les djonnes årtisses. C' esteut l' prumire sifwaite bate dispu l' difinmint del [[fiesse del tchanson e walon ey e picård]] di l' [[RTBF]] e [[2014]].

Po l' aprester, les adjinçneus avént publiyî ene [[Tchansons a mete e muzike (ramexhnêye 2024)|ramexhnêye di tecses a mete e muzike]].&lt;ref&gt;{{fr}} ''«[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/tremplin-pour-la-chanson-en-langue-regionale Tremplin pour la chanson en langue régionale]»'', årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 15 di nôvimbe 2024.&lt;/ref&gt; Elle a siervou a deus des tchanteus ritnous pol fiesse.

Gn ava cwate finalisses, ki tchaeke di zels a vnou tchanter deus tchansons sol sinne : 
* [[Yves Bellens]], so on stîle di tchansons d' dicåce, metant e muzike des tecses da [[Jean Goffart]];
* «la Rawette», li seule vwès d' comere, deus muzicyins padrî leye, avou des tchansons å tecse da [[Lorint Hendschel]]; 
* «Solia Cubana» ene binde di ût muzicyins avou tchanteu et tchanteuse, k' avént metou do walon so del muzike di [[Couba]];
* Olivier Terwagne, so des tchansons å tecse, onk e walon del pene da [[Jacques Desmet]] et onk e picård sicrît pa [[Roland Thibeau]]. Et s' acpagnter lu tot seu å [[piyano]].

C' est Olivier Terwagne k' a wangnî.

C' est Yves Bellens k' a rascodou l' pris do publik.

=== Concerts ===
Po fini l' djournêye, on ourit on concert des [[Loriot (binde di tchanteus)|Loriot]] et on recitå da [[Guy Cabay]].

=== Alére ===
* [[Julien Noël]], On mot so l' edicion 2025 (rifé ene bate di tchansons e walon) {{Ran}} l° 111 (waeyén-tins 2024)
* [[Lucyin Mahin]], Fiesse ås lingaedjes walons 2025 (dijh ans viye, dedja) {{Ran}} l° 114 (esté 2025)

=== A vey ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=njtwP3LOOI8 ''Dj’a bén ausse dè l’ tchanter''] (tchanson Olivier Terwagne e walon)
* [https://www.youtube.com/watch?v=h4LfvmT0sUk ''Sul vôye di Brogne'']  (tchanson del Rawete)
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZZ7dDtG9qB4 Rapoirtaedje videyo] (avou toplin des respondas d' waloneus, pa [[Lorint Hendschel]])
* [https://www.youtube.com/watch?v=B9MO-MF0kmM ''Ërprinde lès viés k’mégn''] (tchanson Olivier Terwagne e picård)
* [https://www.youtube.com/watch?v=T8-tJed8aEU Conferince sol tchanson e walon] (prumî boket)

== {{HDVs}} ==
*[[Nosse comene dit oyi (label)]]
*[[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons]]

== {{HDs}} ==
* {{fr}} [http://falw.be Leu waibe oficire]
* {{fr}} [https://www.facebook.com/search/top/?q=f%C3%AAte%20aux%20langues%20de%20wallonie Leu pådje Fesbok]
* Rapoirtaedjes videyos {{tvwc}}
** Edicion 2017
*** {{itvwc}} [http://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw17a Adrovaedje] 
*** {{itvwc}} [http://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw17rt1 Troes prumîs bokets del ronde tåve]
** Edicion 2018
*** {{itvwc}} [https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw18a Ocupaedjes coinreces ey fiesse finåle a Nameur] 

== Sourdants ==

{{Commonscat|Fiesse ås lingaedjes walons|l'&amp;nbsp;Fiesse ås lingaedjes walons}}

[[Categoreye:Soces pol walon]]
[[Categoreye:Etrevéns avou do walon]]</text>
      <sha1>npocu7dgttm0j92zoo6w619q97qihva</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416422</id>
      <parentid>416421</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:50:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Fiesse 2018 */</comment>
      <origin>416422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25116" sha1="oh0gv9bkoz19kacbb5xpclpe97d34k1" xml:space="preserve">{{Dizo-tite|''Fête aux langues de Wallonie''}}
[[Imådje:Francard et Molons.jpg|thumb|[[Michel Francard]] et les [[40 Molons|Molons]] (2015)]]
[[Imådje:Astampés pol Tchant des Walons.jpg|thumb|Assimblêye tchantant li [[Tchant des Walons]] (2015)]]
[[Imådje:Disployant programe fiesse walon 2015.jpg|thumb|disployant pol riclame e 2015]]
Li '''fiesse ås lingaedjes walons''' u '''fiesse ås lingaedjes del Walonreye''' (ki s' no oficir, e francès, c' est '''''Fête aux langues de Wallonie''''', eto: '''''FALW'''''), c' est ene [[fiesse]] ki s' tént dispu [[2015]], metowe e-n alaedje pa ene trope di djins ki rotént, po cmincî, a môde di [[soce sins papîs]]. Mins après, dizo l' tchaptaedje del [[SNR]] «&amp;nbsp;''[[El måjhon des Walons (soce)|èl Méso dès Walons&amp;nbsp;]]''».

Elle a stî mådjinêye et metowe so pås so fotches pa [[Michel Francard]].

Li grand raploû, a môde di fiesse, s' a ddja passé a [[Nameur]] (2014-2018, 2025), a [[Lidje]] (2019), a [[Couyet]] (2021), a [[Måtche-el-Fåmene]] (2022), a [[Måmdiy]] (2023) ey a [[Tcheslet]] (2024).

== Pougneyes di djins ovrant ladvins ==
Gn a ladvins toplin des [[waloneu]]s di sacwants coines do payis, ossu bén des soces oficires ([[CLRE]], [[province di Nameur]], [[Muzêye do Vicaedje des Walons]]) ki des [[SNR]] ([[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]], l' [[ALWAC]], li [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]], li [[Club walon d' Måmdiy]], li [[SLLW]], li [[CHADWE]] eyet les [[Relîs namurwès]].

Dins les doetoes del fiesse: [[Nadine Vanwelkenhuyzen]], [[Jean-Luc Fauconnier]], [[Michel Francard]], [[Christine Decock]], Aude Antoine, [[Julien Noël]].

Houte des bouteus pol [[walon]], n a-st eto des ovreus pol [[picård]] (''Roulotte théâtrale'' d' [[Elouje]], [[måjhon del tuzance]] di [[Tournai]]),  eyet l' [[gåmès]].

Li fiesse a eto l' aspoya di sacwants soces foclorikes, come les [[40 Molons]] (2015-2019). Et del gazete «''[[Vers l' Avenir]]''» cwand l' fiesse esteut a Nameur.

A pårti di 2022, c' est l' [[Måjhon des Walons]] k' a stî l' penleu do comité del fiesse.

== Såme ==
Li såme del fiesse, c' est d' rinde li walon veyåve pa totès sôres di djins. Et pår di rashonner des waloneus — et des picårdijhants — ki boutèt tchaeke divins leus coines.

Gn a des bates ki cminçnut shijh moes dvant. Inte di zeles, [[Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons|on concours]] di trovaedje di [[noûmot]]s. Cisse voye la mostere ki l' walon doet dmorer on vicant lingaedje (ci n' est nén l' såme di totes les [[soces pol walon]], sovint wårdiveuses so ç' pont la).

E 2015 et 2017, gn a yeu totès sôres d' ocupaedjes ezès viyaedjes et veyes di Walonreye, totåtoû del date del grande fiesse.

Avou l' programe «[[nosse comene dit OYI (label)|Nosse comene dit OYI]]» (enondé e 2017, prumîs sinaedjes e 2018), on saye di fé moussî l' walon emey les decideus politikes des [[rebanêyès comenes]]. Al fiesse di Nameur, a ddja des rprezintants del veye et del province di Nameur, et do govienmint walon.

== Fiesse 2015 ==
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse ås lingaedjes walons Walonissîme Nameur 2015.jpg|djeu do walnissime (2015)
Fiesse ås lingaedjes walons nombe bateus lére sins rlåtche.jpg|nombe bateus a &quot;lére sins rlåtche&quot; (2015)
Fiesse ås lingaedjes walons wangnants bate lére sins rlåtche.jpg|riprezintant d' [[Troes-Ponts]], wangnants del bate &quot;lére sins rlåtche&quot; (2015)
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
E moes d' octôbe, avou des ocupaedjes coinreces.

Bate di noûmots, bate &quot;lére sins rlåtche&quot; et djeu do walnissime.

Riwaitaedje do fime di racsegne da [[Zavî Istasse]] «''[[Le bout de la langue]]''»

Concert des [[Composs Binde]].

== Fiesse 2016 ==
E moes d' octôbe, sins ocupaedje coinrece.

Houte di çoula, gn ava 3 bates (sicrijhaedje d' ene pîce di teyåte, noûmots, creyåcion d' ene mascote).

L' après-nonne finixha avou ene pîce da [[Roland Thibeau]], on [[redjårbaedje]] do [[Li ptit prince (roman)|Ptit Prince]], li pîce ki wangna l' bate di teyåte.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons Willam Warnier.jpg|li ptit prince eyet l' tchanteu, djouwé pa [[William Warnier]]
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons djeyografe.jpg|avou l' djeyografe, djouwé pa [[Jany Paquay]]
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons esprindeu distindou.jpg|avou l' esprindeu d' lampes djouwé pa [[Jacques Warnier]]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Fiesse 2017 ==
E moes d' may, avou des ocupaedjes coinreces. Sacwants d' ces-ci avént stî relîs come meyeus, et subzidyîs. I s' adjixheut di:
* ene [[Pîce di teyåte]] e [[picård]] «[[Merci monsieu Douxhane (teyåte e picård)|Merci monsieu Douxhane]]» da [[Roland Thibeau]].
* ene [[pîce di teyåte]] po ls efants a [[Åjho-Préle]] sicrîte pa Jean-Claude Kegelart.
* ene vizite del [[veye (djeyografeye)|veye]] di [[Vizé (veye)|Vizé]]
* des afitches e walon mon les martchands [[do Tchestea]] et lijhaedje pa les efants des scoles, amonté pa [[Pire Otdjåke]]
* walon el rowe, a [[Nameur (veye)|Nameur]] ([[Christine Decock]] avou les [[cwarante Molons]], les ''[[Schasseus (soce)|Chacheus]]'' et les [[Mazwis (soce)|Mazwis]]).
* ene après-nonne eterdjermêye a [[Bive]]  adjinçnêye pal [[Rantoele-soce|Rantoele]]: 100 efants des scoles di Bive et Graide aprindît ene miete di walon, tchaeke a s' livea avou les grands scolîs des [[scoles di rfondou walon d' Bive]], tot s' siervant del tecnike d' [[enaiwaedje linwistike]].
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Scole eterdjermêye Lucyin Mahin son tch.jpg|[[Lucyin Mahin]] avou les ptits
Scole eterdjermêye Désiré Malet Magrite.jpg|[[Désiré Malet]] avou les grands
Scole eterdjermêye Willy Marchal crånes magneus tchår.jpg|[[Willy Marchal]] avou les grands
Scole eterdjermêye Yvon Barbazon toubak.jpg|[[Yvon Barbazon]] avou les emîtrins
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
Li grand raploû-fiesse a stî tnou a Nameur li 27 di may. 

Po l' adrovi, on ava l' oneur di rçure come priyeyes d' oneur des [[politicresse]]s do [[govienmint walon]] (li minisse [[Éliane Tillieux]]), del [[province di Nameur]] ([[Geneviève Lazaron]]) eyet li [[scabene]] del [[tuzance]], Cécile Crevecoeur.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse ås lingaedjes walons Eliane Tillieux.jpg|[[Éliane Tillieux]] tins di si spitch
Fiesse ås lingaedjes walons 2017 Djenvire Lazaron.jpg|[[Geneviève Lazaron]], ki fjha o boket di di spitch e walon
Mape pårlers walons.jpg|thumb|såle pol Ronde Tåve
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Adonpwis, gn ava ene [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]] avou des scrijheus e walon ([[Dominique Heymans]], [[Jean-Luc Fauconnier]], [[Joseph Dewez]], [[Jacques Warnier]], [[Joël Thiry]] eyet [[Lucien Mahin]] ey e picård ([[Rose-Marie François]] eyet [[Roland Thibaud]].

Li cåzaedje esteut miné pa [[Michel Francård]]. Gn av troes kesses: «pocwè scrire e walon?», «po kî scrire e walon?» eyet «kimint scrire e walon?»

Li djournêye finixha avou on concert des [[Crapådes]].

== Fiesse 2018 ==
Li tinme del fiesse, c' esteut l' [[scolaedje do walon|aprindaedje do walon ås efants]]. 

=== Ocupaedjes coinreces ===
Dins les ocupaedjes coinreces, a [[Rotchfoirt]], divant 250 djins, 18 efants dinît on spectåke avou des sketchs et des tchansons (acpagntés pa [[Willy Marchal]]) et divant l' minisse [[François Bellot]] ki djåza ene miete e walon.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Spectåke Rotchfoirt sketch.jpg|onk des sketchs
Spectåke Rotchfoirt efants fén.jpg|prezintaedje finå
Belot Colette.jpg|Colete, li mwaisse adjinçneuse avou l' minisse François Bellot
Divantrin tecnicyin Rotchfoirt efants do walon.jpg|Divantrin ofri å tecnicyin pa les «efants do walon»
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Fiesse rapoûlrece ===
Li fiesse «po mete li cougnet» a Nameur, li dierin djoû, esta animêye pås [[Tchanteus d' dicåce (binde di tchanteus)|Tchanteus d' dicåce]].

[[Imådje:Tchanteus d' dicåce tchantant.jpg|thumb|Les Tchanteus d' dicåce]]

Gn ourit ene cwénzinne di pordjets prezintés a Nameur, pa totes sôres di bouteus, so des videyos, u e-n evike. A ritni:
* l' avizance d' aprinde eto l' walon ås efants des «Walons k' ont vnou d' ôte pårt» ([[abagant]]s), esplikêye pa deus troes waloneus ([[Jacques Warnier]], [[Dominique Heymans]], pordjet d' Vervî avou l' societé «Badjawe»).
* les bouneurs et les målåjhminces k' on popa a di djåzer walon avou s' feye ([[Jean Cayron]]).
* on kessionaedje sol novele pedagodjeye po li scolaedje des scoleus al Hôte sicole Janfosse a Lidje ? ([[Romain Berger]]).
* li plaijhi di fé rescontrer des efants et des viyès djins dins des [[ospice]]s.

So les standes, gn aveut des lives, des djeus eyet des amagnîs do payis.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Warnier novelès voyes.jpg|Jacques Warnier prezinte les novelès voyes (aprume l' uzaedje di l' éndjolike) po fé goster l' walon ås efants
Michele Herlin efants.jpg|Michèle Herlin avou les efants d' après Chevri
Prezintaedje Warnier efants aloctones.jpg|Kesse des efants «vinous d' ôte pårt»
Prezintaedje Joelle Spierkel.jpg|Joëlle Spierkel mostere si scolyince (avou l' live [[Les grands åbes (live d' imådjes)|Les grands åbes]]
Pordjet Claire oufti-mw.jpg|fotos d' efants avou des mots walons (soce &quot;Badjawe&quot;)
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Adonpwis, gn ava li rmetaedje des pris del [[Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots]] eyet li prezintaedje di l' avançmint do pordjet [[Nosse comene dit oyi (label)|Nosse comene dit oyi]]

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Alix-Dassargues comene oyi.jpg|Alix Dassargues prezinte l' avançmint do pordjet [[Nosse comene dit oyi (label)|Nosse comene dit oyi]]
Avizances mayeurs Blegné Hu Djeve Nameur comene oyi.jpg|les mayeurs di Blegné, Hu, Djeve et Nameur deynut l' leur sol pordjet
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== {{HD}} ===
[[https://www.youtube.com/watch?v=dWcZ0kFFQh4 Fime d' imådjes sol paskêye «Li diåle e pourcea»] (prezinté pa [[Joseph Dewez]] et Madeleine Delvaux)

== Fiesse 2019 ==
=== Ocupaedjes coinreces ===
Li mierkidi 15 di may, gn ava ene grande fiesse a [[Sint-Houbert]] po li strimaedje del [[ramexhnêye di noveles]] da [[Lucyin Mahin]], «[[Moudes a rvinde]]». Après on [[spitch]] del [[sicabene]] del culteure, Anne Henneaux, vina l' toû da [[Pire Otdjåke]], prezidint do [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] ki va rnovler li cårire do scrijheu. Vina li spitch da Lucien Mahin, avou on long plaitiaedje po l' impôrtance do wårder l' lingaedje walon bén vicant. 

Adon-pwis ariva l' prezintaedje sol toele des pordjets fwaits avou les scolîs:
* tchanson [[So nosse voye (tchanson)|So nosse voye]] ([https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#snv videyo des apresses])
* Deus [[tot ptits fimes]]
** Les grand foirts omes å paradis de comeres
** Li scole foû-scwere.
* troes bokets d' fime [[doblaedje (fime)|doblés]] e walon.
** [[Li royinne del nivaye]]
** [[Hinri Potî (lives et fimes)|Hinri Potî]]
** [[Li Guere des Stoeles (fime)]] ([https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw19lb boket cial])

=== Grande fiesse ===
[[Imådje:Buchholz cactaedjes.webm|thumb|[[Marie-Claire Buchholz]] ki prezinte les &quot;Cactaedjes&quot; (pordjet wangnant)]]
Li fiesse do dierin djoû s' passa a [[Lidje]], e [[Muzêye do Vicaedje des Walons]].

Do matén, gn ava des [[conferince]]s so les [[mancîs lingaedjes]] ([[fôrlan]], [[basse (lingaedje)|basse]], [[picård]], lingaedjes coinreces del [[Flande]] ([[flamind]], [[limbordjwès]]…).

L' après-nonne fourit ocupêye på prezintaedje des pordjets subzidyîs. Li prumî, foirt rimarké, c' esta l' ci del sicole di Sint-Houbert prezintant on [[clip videyo]] avou l' tchanson «[[So nosse voye (tchanson)|So nosse voye]]». Adon-pwis, ci fourit l' toû do [[Rweyå CLub walon]] di prezinter si [[copinreye]] «Les cactaedjes».

Pu ç' côp la, gn a yeu li rmetaedje des rzultats del [[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|Bate di noûmots]].

Di flaxhe, les [[stande]]s des [[soces pol walon]], et des concerts di [[tchanteus e walon]]: [[William Warnier]], [[Michel Azaïs]] avou Jacques-Yvan Duchesne, et Remi Decker avou Marc Malempré.

=== {{HD}} ===
{{itvwc}} [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#snv Videyo di l' aprestaedje del tchanson &quot;So nosse voye&quot;]

== Fiesses 2020-2021 ==
==== Standes des soces ====
Ciste anêye la, el fiesse s' a passé e [[Couyet]]. Li soce k' a tot organizé, c' est [[El Mojô dès Walons]]. L' accint a stî metou sol [[teyåte]]. Tos les stands estént walon-cåzants, årè cwate :
* Onk k' esteut [[borén]] (patwès do lingaedje picård).
* Onk k' esteut [[walipicård]]
* Li ci del [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] esteut walon-cåzant mins eto lorin-cåzant, avou el diyaleke : li [[gåmès]].
* Li ci del [[Federåcion Walonreye-Brussele]].

Avou les standes seulmint walon-cåzants, i gn aveut :
* [[El Mojô dès Walons]]
* [[Joëlle Spierkel]] (avou ès dierin ratournaedje e Feller-Namurwès : [[Les chtroumes et l' emacralé muroe (binde d' imådjes)|Lès Chtroumf èt l' murwè èssôrçulé)]]
* [[Les Relîs Namurwès]]
* [[Li Rantoele]]
* Li [[SLLW]]

=== Spectåke ===
L' après-nonne, on djouwa li [[pîce di teyåte e walon|pîce]] «[[Vauban, todi lu (teyåye)|Vauban, todi lu]]».

=== Ronde tåve ===
Li [[ronde tåve]] planetêye sol teyåte walon ni s' a pout fé k' e moes d' setimbe 2022, todi å Bwès do Cazî.

=== Alére ===
* «Oufti ! L' edicion 2020-2021 a bén stî» ({{Ran}} l° 100, ivier 2021-2022).
* [[Lucyin Mahin]]: Ronde tåve sol teyåte e walon ({{Ran}} l° 104 (ivier 2022-2023) &amp; l° 105 (bontins 2023)

== Fiesse 2022 ==
Po l' anêye [[2022]], el fiesse s' a passé li semdi [[14 di may]] e [[Måtche-el-Fåmene]]. Elle esteut organizêye på [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]].

== Fiesse 2023 ==
[[Imådje:Fiesse Lingaedjes Walons 2023 ascoye.jpg|thumb|Adrovaedje (Jacques Remy-Paquet)]]
=== Matinêye ===
Li fiesse si fjha a [[Måmdiy]], li semdi [[13 di may]]. Elle esteut adjinçnêye på [[Rweyå Club Walon]].

Po l' ashyinne academike, do matén, li prezintaedje da Jacques Remy-Paquet et do [[scuvin]] del tuzance di Måmdiy kimincît ambedeus e [[walon]]. Pu on spitch e francès pa [[Bénédicte Linard]], li minisse del culteure del [[Federåcion Walonreye-Brussele]]. C' esteut l' prumî côp k' el minisse responsåve vineut al fiesse.

Shuva ene [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]] sol walon dins les medias.

Adonpwis, li sinaedje di cwate noveas acoirds pol label «[[Nosse comene dit oyi]]»

Al fén, rimetaedje do [[Pris del Federåcion Walonreye-Brussele|pris «Ricweraedje» del Federåcion Walonreye-Brussele]] I fourit rascodou mitan mitan pa [[Esther Baiwir]] eyet [[Georges Larcin]] po tchaeke si ovraedje sol [[picård]]. Les wangneus prezintît adon leu-z ouve.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse Lingaedjes Walons 2023 assimblêye.jpg|Assimblêye a l' adrovaedje
Fiesse Lingaedjes Walons 2023.jpg|Ronde tåve sol walon dins les medias
Fiesse Lingaedjes Walons 2023 minisse sinant nosse comene dit oyi.jpg|minisse sinant po «[[Nosse comene dit oyi]]»
Baiwir Esther atlasse éndjolike tot l' picård.jpg|Prezintaedje di si atlasse éndjolike do picård pa [[Esther Baiwir]]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Après-nonne ===
Di l' après-nonne, gn aveut les [[stande]]s e walon d' on costé, eyet des [[tchansons e walon]] [[emey tchapele]] pa troes [[tchantreye]]s po Payis d' Måmdiy dins l' grande coû do moustî (rilomé «Malmoundariom»).

=== Alére ===
* Conte-rindou del fiesse: {{Ran}} 106 p. 17.
* Conte-rindou del ronde tåve: {{Ran}} 107 p. 17.

=== {{HDs}} ===
* {{fr}} [https://www.vedia.be/www/video/info/societe/fete-aux-langues-de-wallonie-comment-perenniser-les-langues-regionales_111507.html Conte-rindou so &quot;Vedia&quot;]
* {{fr}} [https://vimeo.com/indiestudioco/review/831792698/1143ef2944 Bate di dvizes sol walon divins les medias]

== Fiesse 2024 ==
=== Disrôlmint ===
[[Imådje:Fiesse lingaedjes walons 2024 ronde tåve.jpg|thumb|[[Nadine Vanwelkenhuyzen]] adrovant l' fiesse 2024]]
Li fiesse esteut adjinçnêye a [[Tcheslet]], aprume al «Måjhon del Potreye» a [[Boufiou]]. 

Li [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]], c' esteut so l' [[eplaidaedje]] di [[lives e walon]].

Après on wilicom, les djins estént priyîs mon l' [[potriyeu]] «Dubois» k' a prezinté si ovraedje e walon. 

Adonpwis, gn a yeu on lijhaedje di tecses di [[Émile Lempereur]], «[[Tiesses pelêyes (portraits)|Tiesses pelêyes]]».

Après çoula, li lijhaedje do tecse da [[Joseph Dewez]] «[[Dji n' sai shofler (live)|Dji n' sai shofler]]», acpagnté pa l' cwatrinne di [[violon]]s «''Légia''» djouwant ene muzike da [[Nicolas Paternotte]].

L' après-nonne si porshuva pås rindaedje di pris odiovizuwels a [[Guy Cabay]] ey a l' ovroe picård di l' [[aisse del tuzance]] di [[Tornè]].

Li djournêye si cloya på rindaedje des pris del [[bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots 2020-2024]].

=== Fotos d' sovnance === 
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse lingaedjes walons 2024 assimblêye.jpg|l' assimblêye, do matén
Flw24 lijhaedje tiesses pelêyes Robert Thibeau.jpg|Tiesse pelêyes: [[Michel Robert]] eyet [[Roland Thibeau]]
Flw24 lijhaedje tiesses pelêyes tertos.jpg|item est i (tos les lijheus et lijheuses)
Henry Pierre 24.jpg|[[Pierre Henry (waloneu)|Pierre Henry]] lijhant «''[[Dji n' sé sofler]]''»
Fiesse lingaedjes walons 2024 Rak Cabay.jpg|[[Annie Rak]] riçujhant [[Guy Cabay]]
Flw24 bate di noûmots.jpg|Anonçaedje des rzultats del bate di noûmots
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Alére ===
[[Samuël Dumont]], El fiesse ås lingaedjes del Waloneye, {{Ran}} l° 110 (esté 2024)

=== {{HD}} ===
[https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#dewez bokets do tecse Joseph Dewez] (lîs pa Pierre Henry)

== Fiesse 2025 ==
Ele s' a disrôlé li 24 di may a [[Nameur]] sol tinme del tchanson d' asteure e walon.&lt;ref&gt;{{fr}} ''«[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/fete-aux-langues-de-wallonie-2025 Fête aux langues de Wallonie 2025]»'', årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 9 di decimbe 2024.&lt;/ref&gt; Ele s' aveut edjîstré e l' Espåce Harscamp, ene eglijhe dissacrålijheye del rowe Sint-Nicolai.

Veyanmint k' on fiestixheut ses dijh ans, li programe aveut veyou grand. Et c' est po ça eto ki l' fiesse aveut rvinou a Nameur, ewou çk' ele s' aveut passé pol l' tot prumî côp, e 2015.

=== Matinêye ===
[[Imådje:Comene oyi sinaedje Åjhô-Préle.jpg|thumb|sinaedje del convincion «[[Nosse comene dit oyi]]» pa [[Åjhô-Préle]]]]
Li prumire pårteye, do matén, esteut ene miete academike, avou li spitch d' intrêye da [[Joseph Dewez]] et l' ci del mayoresse di Nameur, Charlotte Bazelaire.

Shuveut on rprezintaedje do label « Nosse comene dit oyi ». Gn a yeu ene novele arivante, [[Åjhô-Préle]], k' a siné l' convincion ci djoû la.

Après çoula, gn ava on cåzaedje sol tchanson ezès lingaedjes walons pa [[Xavier Bernier]] et [[Lorint Hendschel]]. C' esteut tos [[tchanteu e walon|tchanteus et tchanteuses]] d’ après 1985 (après l’ termene « [[Bob Dechamps]] » come avént decidé les deus pretcheus). Les tchanteus estént prezintés pa cope, avou tchaeke on boket d' tchanson so on tinme diné, k' on oyeut et vey li cåzaedje sol toele. Paregzimpe : les « metalikeus », « les bôreus d’ crakes », les « [[emey tchapele|emeytchapelisses]] », les « må do payis ». Po tchaeke sôre di tchanson, les schoûtants divént vôter pol meyeu des deus. Il avént rçû des ptits drapeas di deus coleurs po çoula.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
FLW25 mayoresse ff Nameur.jpg|Spitch del mayoresse
Bernier Philippe Anciaux.jpg|Zavî Bernî va prezinter [[Philippe Anciaux]] (tchanson «Cama»)
Flw25 Bernier bôreus d' crake.jpg|Divant l' schoûtaedje di deus «bôreus d' crake» ([[Vincent Delire]] et [[Julos Beaucarne]])
Mape Walonreye Bernier.jpg|mape pol tchanson e [[gåmès]] da [[Jean-Claude Watrin]]  
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Rindaedje di diferins pris ===
Li pris po riscompinser on pordjet scolrece a stî dné a [[Joëlle Spierkel]], emey shijh ôtes pordjets ritnous po fini.&lt;ref&gt;{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/prix-de-linitiative-pedagogique-en-langue-regionale-2024-le-laureat Pris do meyeu pordjet scolrece]&lt;/ref&gt;

Li [[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots]], c' esteut sol tinme del muzike et d' ès-n industreye.&lt;ref&gt;https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/bate-di-noumots-concours-de-neologismes&lt;/ref&gt; Les troes prumîs noûmots prumés, ci fourit da [[Joëlle Spierkel]], [[Johan Viroux]] eyet [[Jean-Claude Somja]], so shijh propôzucions ritnowes al difén.&lt;ref&gt;{{fr}} [https://livre.cfwb.be/fileadmin/sites/lali/uploads/Document/Actualites/Classement_noumots_2025.pdf Rizultats del bate di noûmots]&lt;/ref&gt;

[[Imådje:Maraton lijhaedje25.jpg|thumb|onk des wangnants do meyeu lijheu: Jean-Marie Marx, e l' bibioteke di [[Rindeu]] avou on tecse da [[Maurice Lambert]]]]

El maraton d' lijhaedje «Lére sins rlåtche» («lére sins rla», «lére sins rlaye»), c' esteut èn ocupaedje la k' ene dijhinne di bibiotekes avént prins pårt. Po tot fini, gn a yeu 1.120 djins, inte di zeles 613 efants et [[laidadjisse]]s k' ont vnou lére on ptit boket di 30 sigondes a 3 munutes (so tot l' tins do moes d' avri). Come les rzultats acontént li nombe di dmorants del comene, li djuri aveut fwait deus categoreyes. Pol prumire, les comenes di pus d' 20.000 djins, c' est [[Courcele]] k' a yeu l' plouma, shuvowe di [[Lidje]] (bibioteke di [[Djoupeye]]) pu d' [[Nameur]]. Po les pus ptitès comenes, li ponpon, ça a stou po [[Chevri-Rance]], ki dvancixha [[Teu]] eyet [[Vierton]].&lt;ref&gt;{{fr}} [https://objectifplumes.be/doc/marathon-de-lecture-lire-sins-rlache-2025-les-resultats/ Rizultats do maraton d' lijhaedje]&lt;/ref&gt; Gn aveut eto des pris po les meyeus lijheus et lijheuses, categoreye djonnes et categoreye grandès djins.

=== Bate di tchansons ===
[[Imådje:Bellens Yves tiesse.jpg|thumb|Yves Bellens, pris do publik]]
I gn aveut ene bate di tchansons ezès lingaedjes do payis po-z ecoraedjî les djonnes årtisses. C' esteut l' prumire sifwaite bate dispu l' difinmint del [[fiesse del tchanson e walon ey e picård]] di l' [[RTBF]] e [[2014]].

Po l' aprester, les adjinçneus avént publiyî ene [[Tchansons a mete e muzike (ramexhnêye 2024)|ramexhnêye di tecses a mete e muzike]].&lt;ref&gt;{{fr}} ''«[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/tremplin-pour-la-chanson-en-langue-regionale Tremplin pour la chanson en langue régionale]»'', årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 15 di nôvimbe 2024.&lt;/ref&gt; Elle a siervou a deus des tchanteus ritnous pol fiesse.

Gn ava cwate finalisses, ki tchaeke di zels a vnou tchanter deus tchansons sol sinne : 
* [[Yves Bellens]], so on stîle di tchansons d' dicåce, metant e muzike des tecses da [[Jean Goffart]];
* «la Rawette», li seule vwès d' comere, deus muzicyins padrî leye, avou des tchansons å tecse da [[Lorint Hendschel]]; 
* «Solia Cubana» ene binde di ût muzicyins avou tchanteu et tchanteuse, k' avént metou do walon so del muzike di [[Couba]];
* Olivier Terwagne, so des tchansons å tecse, onk e walon del pene da [[Jacques Desmet]] et onk e picård sicrît pa [[Roland Thibeau]]. Et s' acpagnter lu tot seu å [[piyano]].

C' est Olivier Terwagne k' a wangnî.

C' est Yves Bellens k' a rascodou l' pris do publik.

=== Concerts ===
Po fini l' djournêye, on ourit on concert des [[Loriot (binde di tchanteus)|Loriot]] et on recitå da [[Guy Cabay]].

=== Alére ===
* [[Julien Noël]], On mot so l' edicion 2025 (rifé ene bate di tchansons e walon) {{Ran}} l° 111 (waeyén-tins 2024)
* [[Lucyin Mahin]], Fiesse ås lingaedjes walons 2025 (dijh ans viye, dedja) {{Ran}} l° 114 (esté 2025)

=== A vey ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=njtwP3LOOI8 ''Dj’a bén ausse dè l’ tchanter''] (tchanson Olivier Terwagne e walon)
* [https://www.youtube.com/watch?v=h4LfvmT0sUk ''Sul vôye di Brogne'']  (tchanson del Rawete)
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZZ7dDtG9qB4 Rapoirtaedje videyo] (avou toplin des respondas d' waloneus, pa [[Lorint Hendschel]])
* [https://www.youtube.com/watch?v=B9MO-MF0kmM ''Ërprinde lès viés k’mégn''] (tchanson Olivier Terwagne e picård)
* [https://www.youtube.com/watch?v=T8-tJed8aEU Conferince sol tchanson e walon] (prumî boket)

== {{HDVs}} ==
*[[Nosse comene dit oyi (label)]]
*[[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons]]

== {{HDs}} ==
* {{fr}} [http://falw.be Leu waibe oficire]
* {{fr}} [https://www.facebook.com/search/top/?q=f%C3%AAte%20aux%20langues%20de%20wallonie Leu pådje Fesbok]
* Rapoirtaedjes videyos {{tvwc}}
** Edicion 2017
*** {{itvwc}} [http://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw17a Adrovaedje] 
*** {{itvwc}} [http://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw17rt1 Troes prumîs bokets del ronde tåve]
** Edicion 2018
*** {{itvwc}} [https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw18a Ocupaedjes coinreces ey fiesse finåle a Nameur] 

== Sourdants ==

{{Commonscat|Fiesse ås lingaedjes walons|l'&amp;nbsp;Fiesse ås lingaedjes walons}}

[[Categoreye:Soces pol walon]]
[[Categoreye:Etrevéns avou do walon]]</text>
      <sha1>oh0gv9bkoz19kacbb5xpclpe97d34k1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416425</id>
      <parentid>416422</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:53:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* {{HD}} */</comment>
      <origin>416425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25115" sha1="e9si0uvy004pdxbeh0vuusofz2s7v2p" xml:space="preserve">{{Dizo-tite|''Fête aux langues de Wallonie''}}
[[Imådje:Francard et Molons.jpg|thumb|[[Michel Francard]] et les [[40 Molons|Molons]] (2015)]]
[[Imådje:Astampés pol Tchant des Walons.jpg|thumb|Assimblêye tchantant li [[Tchant des Walons]] (2015)]]
[[Imådje:Disployant programe fiesse walon 2015.jpg|thumb|disployant pol riclame e 2015]]
Li '''fiesse ås lingaedjes walons''' u '''fiesse ås lingaedjes del Walonreye''' (ki s' no oficir, e francès, c' est '''''Fête aux langues de Wallonie''''', eto: '''''FALW'''''), c' est ene [[fiesse]] ki s' tént dispu [[2015]], metowe e-n alaedje pa ene trope di djins ki rotént, po cmincî, a môde di [[soce sins papîs]]. Mins après, dizo l' tchaptaedje del [[SNR]] «&amp;nbsp;''[[El måjhon des Walons (soce)|èl Méso dès Walons&amp;nbsp;]]''».

Elle a stî mådjinêye et metowe so pås so fotches pa [[Michel Francard]].

Li grand raploû, a môde di fiesse, s' a ddja passé a [[Nameur]] (2014-2018, 2025), a [[Lidje]] (2019), a [[Couyet]] (2021), a [[Måtche-el-Fåmene]] (2022), a [[Måmdiy]] (2023) ey a [[Tcheslet]] (2024).

== Pougneyes di djins ovrant ladvins ==
Gn a ladvins toplin des [[waloneu]]s di sacwants coines do payis, ossu bén des soces oficires ([[CLRE]], [[province di Nameur]], [[Muzêye do Vicaedje des Walons]]) ki des [[SNR]] ([[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]], l' [[ALWAC]], li [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]], li [[Club walon d' Måmdiy]], li [[SLLW]], li [[CHADWE]] eyet les [[Relîs namurwès]].

Dins les doetoes del fiesse: [[Nadine Vanwelkenhuyzen]], [[Jean-Luc Fauconnier]], [[Michel Francard]], [[Christine Decock]], Aude Antoine, [[Julien Noël]].

Houte des bouteus pol [[walon]], n a-st eto des ovreus pol [[picård]] (''Roulotte théâtrale'' d' [[Elouje]], [[måjhon del tuzance]] di [[Tournai]]),  eyet l' [[gåmès]].

Li fiesse a eto l' aspoya di sacwants soces foclorikes, come les [[40 Molons]] (2015-2019). Et del gazete «''[[Vers l' Avenir]]''» cwand l' fiesse esteut a Nameur.

A pårti di 2022, c' est l' [[Måjhon des Walons]] k' a stî l' penleu do comité del fiesse.

== Såme ==
Li såme del fiesse, c' est d' rinde li walon veyåve pa totès sôres di djins. Et pår di rashonner des waloneus — et des picårdijhants — ki boutèt tchaeke divins leus coines.

Gn a des bates ki cminçnut shijh moes dvant. Inte di zeles, [[Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons|on concours]] di trovaedje di [[noûmot]]s. Cisse voye la mostere ki l' walon doet dmorer on vicant lingaedje (ci n' est nén l' såme di totes les [[soces pol walon]], sovint wårdiveuses so ç' pont la).

E 2015 et 2017, gn a yeu totès sôres d' ocupaedjes ezès viyaedjes et veyes di Walonreye, totåtoû del date del grande fiesse.

Avou l' programe «[[nosse comene dit OYI (label)|Nosse comene dit OYI]]» (enondé e 2017, prumîs sinaedjes e 2018), on saye di fé moussî l' walon emey les decideus politikes des [[rebanêyès comenes]]. Al fiesse di Nameur, a ddja des rprezintants del veye et del province di Nameur, et do govienmint walon.

== Fiesse 2015 ==
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse ås lingaedjes walons Walonissîme Nameur 2015.jpg|djeu do walnissime (2015)
Fiesse ås lingaedjes walons nombe bateus lére sins rlåtche.jpg|nombe bateus a &quot;lére sins rlåtche&quot; (2015)
Fiesse ås lingaedjes walons wangnants bate lére sins rlåtche.jpg|riprezintant d' [[Troes-Ponts]], wangnants del bate &quot;lére sins rlåtche&quot; (2015)
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
E moes d' octôbe, avou des ocupaedjes coinreces.

Bate di noûmots, bate &quot;lére sins rlåtche&quot; et djeu do walnissime.

Riwaitaedje do fime di racsegne da [[Zavî Istasse]] «''[[Le bout de la langue]]''»

Concert des [[Composs Binde]].

== Fiesse 2016 ==
E moes d' octôbe, sins ocupaedje coinrece.

Houte di çoula, gn ava 3 bates (sicrijhaedje d' ene pîce di teyåte, noûmots, creyåcion d' ene mascote).

L' après-nonne finixha avou ene pîce da [[Roland Thibeau]], on [[redjårbaedje]] do [[Li ptit prince (roman)|Ptit Prince]], li pîce ki wangna l' bate di teyåte.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons Willam Warnier.jpg|li ptit prince eyet l' tchanteu, djouwé pa [[William Warnier]]
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons djeyografe.jpg|avou l' djeyografe, djouwé pa [[Jany Paquay]]
Pitit Prince Pîce Thibeau Walons esprindeu distindou.jpg|avou l' esprindeu d' lampes djouwé pa [[Jacques Warnier]]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Fiesse 2017 ==
E moes d' may, avou des ocupaedjes coinreces. Sacwants d' ces-ci avént stî relîs come meyeus, et subzidyîs. I s' adjixheut di:
* ene [[Pîce di teyåte]] e [[picård]] «[[Merci monsieu Douxhane (teyåte e picård)|Merci monsieu Douxhane]]» da [[Roland Thibeau]].
* ene [[pîce di teyåte]] po ls efants a [[Åjho-Préle]] sicrîte pa Jean-Claude Kegelart.
* ene vizite del [[veye (djeyografeye)|veye]] di [[Vizé (veye)|Vizé]]
* des afitches e walon mon les martchands [[do Tchestea]] et lijhaedje pa les efants des scoles, amonté pa [[Pire Otdjåke]]
* walon el rowe, a [[Nameur (veye)|Nameur]] ([[Christine Decock]] avou les [[cwarante Molons]], les ''[[Schasseus (soce)|Chacheus]]'' et les [[Mazwis (soce)|Mazwis]]).
* ene après-nonne eterdjermêye a [[Bive]]  adjinçnêye pal [[Rantoele-soce|Rantoele]]: 100 efants des scoles di Bive et Graide aprindît ene miete di walon, tchaeke a s' livea avou les grands scolîs des [[scoles di rfondou walon d' Bive]], tot s' siervant del tecnike d' [[enaiwaedje linwistike]].
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Scole eterdjermêye Lucyin Mahin son tch.jpg|[[Lucyin Mahin]] avou les ptits
Scole eterdjermêye Désiré Malet Magrite.jpg|[[Désiré Malet]] avou les grands
Scole eterdjermêye Willy Marchal crånes magneus tchår.jpg|[[Willy Marchal]] avou les grands
Scole eterdjermêye Yvon Barbazon toubak.jpg|[[Yvon Barbazon]] avou les emîtrins
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
Li grand raploû-fiesse a stî tnou a Nameur li 27 di may. 

Po l' adrovi, on ava l' oneur di rçure come priyeyes d' oneur des [[politicresse]]s do [[govienmint walon]] (li minisse [[Éliane Tillieux]]), del [[province di Nameur]] ([[Geneviève Lazaron]]) eyet li [[scabene]] del [[tuzance]], Cécile Crevecoeur.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse ås lingaedjes walons Eliane Tillieux.jpg|[[Éliane Tillieux]] tins di si spitch
Fiesse ås lingaedjes walons 2017 Djenvire Lazaron.jpg|[[Geneviève Lazaron]], ki fjha o boket di di spitch e walon
Mape pårlers walons.jpg|thumb|såle pol Ronde Tåve
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Adonpwis, gn ava ene [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]] avou des scrijheus e walon ([[Dominique Heymans]], [[Jean-Luc Fauconnier]], [[Joseph Dewez]], [[Jacques Warnier]], [[Joël Thiry]] eyet [[Lucien Mahin]] ey e picård ([[Rose-Marie François]] eyet [[Roland Thibaud]].

Li cåzaedje esteut miné pa [[Michel Francård]]. Gn av troes kesses: «pocwè scrire e walon?», «po kî scrire e walon?» eyet «kimint scrire e walon?»

Li djournêye finixha avou on concert des [[Crapådes]].

== Fiesse 2018 ==
Li tinme del fiesse, c' esteut l' [[scolaedje do walon|aprindaedje do walon ås efants]]. 

=== Ocupaedjes coinreces ===
Dins les ocupaedjes coinreces, a [[Rotchfoirt]], divant 250 djins, 18 efants dinît on spectåke avou des sketchs et des tchansons (acpagntés pa [[Willy Marchal]]) et divant l' minisse [[François Bellot]] ki djåza ene miete e walon.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Spectåke Rotchfoirt sketch.jpg|onk des sketchs
Spectåke Rotchfoirt efants fén.jpg|prezintaedje finå
Belot Colette.jpg|Colete, li mwaisse adjinçneuse avou l' minisse François Bellot
Divantrin tecnicyin Rotchfoirt efants do walon.jpg|Divantrin ofri å tecnicyin pa les «efants do walon»
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Fiesse rapoûlrece ===
Li fiesse «po mete li cougnet» a Nameur, li dierin djoû, esta animêye pås [[Tchanteus d' dicåce (binde di tchanteus)|Tchanteus d' dicåce]].

[[Imådje:Tchanteus d' dicåce tchantant.jpg|thumb|Les Tchanteus d' dicåce]]

Gn ourit ene cwénzinne di pordjets prezintés a Nameur, pa totes sôres di bouteus, so des videyos, u e-n evike. A ritni:
* l' avizance d' aprinde eto l' walon ås efants des «Walons k' ont vnou d' ôte pårt» ([[abagant]]s), esplikêye pa deus troes waloneus ([[Jacques Warnier]], [[Dominique Heymans]], pordjet d' Vervî avou l' societé «Badjawe»).
* les bouneurs et les målåjhminces k' on popa a di djåzer walon avou s' feye ([[Jean Cayron]]).
* on kessionaedje sol novele pedagodjeye po li scolaedje des scoleus al Hôte sicole Janfosse a Lidje ? ([[Romain Berger]]).
* li plaijhi di fé rescontrer des efants et des viyès djins dins des [[ospice]]s.

So les standes, gn aveut des lives, des djeus eyet des amagnîs do payis.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Warnier novelès voyes.jpg|Jacques Warnier prezinte les novelès voyes (aprume l' uzaedje di l' éndjolike) po fé goster l' walon ås efants
Michele Herlin efants.jpg|Michèle Herlin avou les efants d' après Chevri
Prezintaedje Warnier efants aloctones.jpg|Kesse des efants «vinous d' ôte pårt»
Prezintaedje Joelle Spierkel.jpg|Joëlle Spierkel mostere si scolyince (avou l' live [[Les grands åbes (live d' imådjes)|Les grands åbes]]
Pordjet Claire oufti-mw.jpg|fotos d' efants avou des mots walons (soce &quot;Badjawe&quot;)
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Adonpwis, gn ava li rmetaedje des pris del [[Bate di noûmots del fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots]] eyet li prezintaedje di l' avançmint do pordjet [[Nosse comene dit oyi (label)|Nosse comene dit oyi]]

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Alix-Dassargues comene oyi.jpg|Alix Dassargues prezinte l' avançmint do pordjet [[Nosse comene dit oyi (label)|Nosse comene dit oyi]]
Avizances mayeurs Blegné Hu Djeve Nameur comene oyi.jpg|les mayeurs di Blegné, Hu, Djeve et Nameur deynut l' leur sol pordjet
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== {{HD}} ===
[https://www.youtube.com/watch?v=dWcZ0kFFQh4 Fime d' imådjes sol paskêye «Li diåle e pourcea»] (prezinté pa [[Joseph Dewez]] et Madeleine Delvaux)

== Fiesse 2019 ==
=== Ocupaedjes coinreces ===
Li mierkidi 15 di may, gn ava ene grande fiesse a [[Sint-Houbert]] po li strimaedje del [[ramexhnêye di noveles]] da [[Lucyin Mahin]], «[[Moudes a rvinde]]». Après on [[spitch]] del [[sicabene]] del culteure, Anne Henneaux, vina l' toû da [[Pire Otdjåke]], prezidint do [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] ki va rnovler li cårire do scrijheu. Vina li spitch da Lucien Mahin, avou on long plaitiaedje po l' impôrtance do wårder l' lingaedje walon bén vicant. 

Adon-pwis ariva l' prezintaedje sol toele des pordjets fwaits avou les scolîs:
* tchanson [[So nosse voye (tchanson)|So nosse voye]] ([https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#snv videyo des apresses])
* Deus [[tot ptits fimes]]
** Les grand foirts omes å paradis de comeres
** Li scole foû-scwere.
* troes bokets d' fime [[doblaedje (fime)|doblés]] e walon.
** [[Li royinne del nivaye]]
** [[Hinri Potî (lives et fimes)|Hinri Potî]]
** [[Li Guere des Stoeles (fime)]] ([https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw19lb boket cial])

=== Grande fiesse ===
[[Imådje:Buchholz cactaedjes.webm|thumb|[[Marie-Claire Buchholz]] ki prezinte les &quot;Cactaedjes&quot; (pordjet wangnant)]]
Li fiesse do dierin djoû s' passa a [[Lidje]], e [[Muzêye do Vicaedje des Walons]].

Do matén, gn ava des [[conferince]]s so les [[mancîs lingaedjes]] ([[fôrlan]], [[basse (lingaedje)|basse]], [[picård]], lingaedjes coinreces del [[Flande]] ([[flamind]], [[limbordjwès]]…).

L' après-nonne fourit ocupêye på prezintaedje des pordjets subzidyîs. Li prumî, foirt rimarké, c' esta l' ci del sicole di Sint-Houbert prezintant on [[clip videyo]] avou l' tchanson «[[So nosse voye (tchanson)|So nosse voye]]». Adon-pwis, ci fourit l' toû do [[Rweyå CLub walon]] di prezinter si [[copinreye]] «Les cactaedjes».

Pu ç' côp la, gn a yeu li rmetaedje des rzultats del [[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|Bate di noûmots]].

Di flaxhe, les [[stande]]s des [[soces pol walon]], et des concerts di [[tchanteus e walon]]: [[William Warnier]], [[Michel Azaïs]] avou Jacques-Yvan Duchesne, et Remi Decker avou Marc Malempré.

=== {{HD}} ===
{{itvwc}} [https://lucyin.walon.org/tchanson/tchansonswatv.php#snv Videyo di l' aprestaedje del tchanson &quot;So nosse voye&quot;]

== Fiesses 2020-2021 ==
==== Standes des soces ====
Ciste anêye la, el fiesse s' a passé e [[Couyet]]. Li soce k' a tot organizé, c' est [[El Mojô dès Walons]]. L' accint a stî metou sol [[teyåte]]. Tos les stands estént walon-cåzants, årè cwate :
* Onk k' esteut [[borén]] (patwès do lingaedje picård).
* Onk k' esteut [[walipicård]]
* Li ci del [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] esteut walon-cåzant mins eto lorin-cåzant, avou el diyaleke : li [[gåmès]].
* Li ci del [[Federåcion Walonreye-Brussele]].

Avou les standes seulmint walon-cåzants, i gn aveut :
* [[El Mojô dès Walons]]
* [[Joëlle Spierkel]] (avou ès dierin ratournaedje e Feller-Namurwès : [[Les chtroumes et l' emacralé muroe (binde d' imådjes)|Lès Chtroumf èt l' murwè èssôrçulé)]]
* [[Les Relîs Namurwès]]
* [[Li Rantoele]]
* Li [[SLLW]]

=== Spectåke ===
L' après-nonne, on djouwa li [[pîce di teyåte e walon|pîce]] «[[Vauban, todi lu (teyåye)|Vauban, todi lu]]».

=== Ronde tåve ===
Li [[ronde tåve]] planetêye sol teyåte walon ni s' a pout fé k' e moes d' setimbe 2022, todi å Bwès do Cazî.

=== Alére ===
* «Oufti ! L' edicion 2020-2021 a bén stî» ({{Ran}} l° 100, ivier 2021-2022).
* [[Lucyin Mahin]]: Ronde tåve sol teyåte e walon ({{Ran}} l° 104 (ivier 2022-2023) &amp; l° 105 (bontins 2023)

== Fiesse 2022 ==
Po l' anêye [[2022]], el fiesse s' a passé li semdi [[14 di may]] e [[Måtche-el-Fåmene]]. Elle esteut organizêye på [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]].

== Fiesse 2023 ==
[[Imådje:Fiesse Lingaedjes Walons 2023 ascoye.jpg|thumb|Adrovaedje (Jacques Remy-Paquet)]]
=== Matinêye ===
Li fiesse si fjha a [[Måmdiy]], li semdi [[13 di may]]. Elle esteut adjinçnêye på [[Rweyå Club Walon]].

Po l' ashyinne academike, do matén, li prezintaedje da Jacques Remy-Paquet et do [[scuvin]] del tuzance di Måmdiy kimincît ambedeus e [[walon]]. Pu on spitch e francès pa [[Bénédicte Linard]], li minisse del culteure del [[Federåcion Walonreye-Brussele]]. C' esteut l' prumî côp k' el minisse responsåve vineut al fiesse.

Shuva ene [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]] sol walon dins les medias.

Adonpwis, li sinaedje di cwate noveas acoirds pol label «[[Nosse comene dit oyi]]»

Al fén, rimetaedje do [[Pris del Federåcion Walonreye-Brussele|pris «Ricweraedje» del Federåcion Walonreye-Brussele]] I fourit rascodou mitan mitan pa [[Esther Baiwir]] eyet [[Georges Larcin]] po tchaeke si ovraedje sol [[picård]]. Les wangneus prezintît adon leu-z ouve.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse Lingaedjes Walons 2023 assimblêye.jpg|Assimblêye a l' adrovaedje
Fiesse Lingaedjes Walons 2023.jpg|Ronde tåve sol walon dins les medias
Fiesse Lingaedjes Walons 2023 minisse sinant nosse comene dit oyi.jpg|minisse sinant po «[[Nosse comene dit oyi]]»
Baiwir Esther atlasse éndjolike tot l' picård.jpg|Prezintaedje di si atlasse éndjolike do picård pa [[Esther Baiwir]]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Après-nonne ===
Di l' après-nonne, gn aveut les [[stande]]s e walon d' on costé, eyet des [[tchansons e walon]] [[emey tchapele]] pa troes [[tchantreye]]s po Payis d' Måmdiy dins l' grande coû do moustî (rilomé «Malmoundariom»).

=== Alére ===
* Conte-rindou del fiesse: {{Ran}} 106 p. 17.
* Conte-rindou del ronde tåve: {{Ran}} 107 p. 17.

=== {{HDs}} ===
* {{fr}} [https://www.vedia.be/www/video/info/societe/fete-aux-langues-de-wallonie-comment-perenniser-les-langues-regionales_111507.html Conte-rindou so &quot;Vedia&quot;]
* {{fr}} [https://vimeo.com/indiestudioco/review/831792698/1143ef2944 Bate di dvizes sol walon divins les medias]

== Fiesse 2024 ==
=== Disrôlmint ===
[[Imådje:Fiesse lingaedjes walons 2024 ronde tåve.jpg|thumb|[[Nadine Vanwelkenhuyzen]] adrovant l' fiesse 2024]]
Li fiesse esteut adjinçnêye a [[Tcheslet]], aprume al «Måjhon del Potreye» a [[Boufiou]]. 

Li [[ronde tåve (raploû)|ronde tåve]], c' esteut so l' [[eplaidaedje]] di [[lives e walon]].

Après on wilicom, les djins estént priyîs mon l' [[potriyeu]] «Dubois» k' a prezinté si ovraedje e walon. 

Adonpwis, gn a yeu on lijhaedje di tecses di [[Émile Lempereur]], «[[Tiesses pelêyes (portraits)|Tiesses pelêyes]]».

Après çoula, li lijhaedje do tecse da [[Joseph Dewez]] «[[Dji n' sai shofler (live)|Dji n' sai shofler]]», acpagnté pa l' cwatrinne di [[violon]]s «''Légia''» djouwant ene muzike da [[Nicolas Paternotte]].

L' après-nonne si porshuva pås rindaedje di pris odiovizuwels a [[Guy Cabay]] ey a l' ovroe picård di l' [[aisse del tuzance]] di [[Tornè]].

Li djournêye si cloya på rindaedje des pris del [[bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots 2020-2024]].

=== Fotos d' sovnance === 
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Fiesse lingaedjes walons 2024 assimblêye.jpg|l' assimblêye, do matén
Flw24 lijhaedje tiesses pelêyes Robert Thibeau.jpg|Tiesse pelêyes: [[Michel Robert]] eyet [[Roland Thibeau]]
Flw24 lijhaedje tiesses pelêyes tertos.jpg|item est i (tos les lijheus et lijheuses)
Henry Pierre 24.jpg|[[Pierre Henry (waloneu)|Pierre Henry]] lijhant «''[[Dji n' sé sofler]]''»
Fiesse lingaedjes walons 2024 Rak Cabay.jpg|[[Annie Rak]] riçujhant [[Guy Cabay]]
Flw24 bate di noûmots.jpg|Anonçaedje des rzultats del bate di noûmots
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Alére ===
[[Samuël Dumont]], El fiesse ås lingaedjes del Waloneye, {{Ran}} l° 110 (esté 2024)

=== {{HD}} ===
[https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#dewez bokets do tecse Joseph Dewez] (lîs pa Pierre Henry)

== Fiesse 2025 ==
Ele s' a disrôlé li 24 di may a [[Nameur]] sol tinme del tchanson d' asteure e walon.&lt;ref&gt;{{fr}} ''«[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/fete-aux-langues-de-wallonie-2025 Fête aux langues de Wallonie 2025]»'', årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 9 di decimbe 2024.&lt;/ref&gt; Ele s' aveut edjîstré e l' Espåce Harscamp, ene eglijhe dissacrålijheye del rowe Sint-Nicolai.

Veyanmint k' on fiestixheut ses dijh ans, li programe aveut veyou grand. Et c' est po ça eto ki l' fiesse aveut rvinou a Nameur, ewou çk' ele s' aveut passé pol l' tot prumî côp, e 2015.

=== Matinêye ===
[[Imådje:Comene oyi sinaedje Åjhô-Préle.jpg|thumb|sinaedje del convincion «[[Nosse comene dit oyi]]» pa [[Åjhô-Préle]]]]
Li prumire pårteye, do matén, esteut ene miete academike, avou li spitch d' intrêye da [[Joseph Dewez]] et l' ci del mayoresse di Nameur, Charlotte Bazelaire.

Shuveut on rprezintaedje do label « Nosse comene dit oyi ». Gn a yeu ene novele arivante, [[Åjhô-Préle]], k' a siné l' convincion ci djoû la.

Après çoula, gn ava on cåzaedje sol tchanson ezès lingaedjes walons pa [[Xavier Bernier]] et [[Lorint Hendschel]]. C' esteut tos [[tchanteu e walon|tchanteus et tchanteuses]] d’ après 1985 (après l’ termene « [[Bob Dechamps]] » come avént decidé les deus pretcheus). Les tchanteus estént prezintés pa cope, avou tchaeke on boket d' tchanson so on tinme diné, k' on oyeut et vey li cåzaedje sol toele. Paregzimpe : les « metalikeus », « les bôreus d’ crakes », les « [[emey tchapele|emeytchapelisses]] », les « må do payis ». Po tchaeke sôre di tchanson, les schoûtants divént vôter pol meyeu des deus. Il avént rçû des ptits drapeas di deus coleurs po çoula.

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
FLW25 mayoresse ff Nameur.jpg|Spitch del mayoresse
Bernier Philippe Anciaux.jpg|Zavî Bernî va prezinter [[Philippe Anciaux]] (tchanson «Cama»)
Flw25 Bernier bôreus d' crake.jpg|Divant l' schoûtaedje di deus «bôreus d' crake» ([[Vincent Delire]] et [[Julos Beaucarne]])
Mape Walonreye Bernier.jpg|mape pol tchanson e [[gåmès]] da [[Jean-Claude Watrin]]  
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

=== Rindaedje di diferins pris ===
Li pris po riscompinser on pordjet scolrece a stî dné a [[Joëlle Spierkel]], emey shijh ôtes pordjets ritnous po fini.&lt;ref&gt;{{fr}} [https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/prix-de-linitiative-pedagogique-en-langue-regionale-2024-le-laureat Pris do meyeu pordjet scolrece]&lt;/ref&gt;

Li [[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons|bate di noûmots]], c' esteut sol tinme del muzike et d' ès-n industreye.&lt;ref&gt;https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/bate-di-noumots-concours-de-neologismes&lt;/ref&gt; Les troes prumîs noûmots prumés, ci fourit da [[Joëlle Spierkel]], [[Johan Viroux]] eyet [[Jean-Claude Somja]], so shijh propôzucions ritnowes al difén.&lt;ref&gt;{{fr}} [https://livre.cfwb.be/fileadmin/sites/lali/uploads/Document/Actualites/Classement_noumots_2025.pdf Rizultats del bate di noûmots]&lt;/ref&gt;

[[Imådje:Maraton lijhaedje25.jpg|thumb|onk des wangnants do meyeu lijheu: Jean-Marie Marx, e l' bibioteke di [[Rindeu]] avou on tecse da [[Maurice Lambert]]]]

El maraton d' lijhaedje «Lére sins rlåtche» («lére sins rla», «lére sins rlaye»), c' esteut èn ocupaedje la k' ene dijhinne di bibiotekes avént prins pårt. Po tot fini, gn a yeu 1.120 djins, inte di zeles 613 efants et [[laidadjisse]]s k' ont vnou lére on ptit boket di 30 sigondes a 3 munutes (so tot l' tins do moes d' avri). Come les rzultats acontént li nombe di dmorants del comene, li djuri aveut fwait deus categoreyes. Pol prumire, les comenes di pus d' 20.000 djins, c' est [[Courcele]] k' a yeu l' plouma, shuvowe di [[Lidje]] (bibioteke di [[Djoupeye]]) pu d' [[Nameur]]. Po les pus ptitès comenes, li ponpon, ça a stou po [[Chevri-Rance]], ki dvancixha [[Teu]] eyet [[Vierton]].&lt;ref&gt;{{fr}} [https://objectifplumes.be/doc/marathon-de-lecture-lire-sins-rlache-2025-les-resultats/ Rizultats do maraton d' lijhaedje]&lt;/ref&gt; Gn aveut eto des pris po les meyeus lijheus et lijheuses, categoreye djonnes et categoreye grandès djins.

=== Bate di tchansons ===
[[Imådje:Bellens Yves tiesse.jpg|thumb|Yves Bellens, pris do publik]]
I gn aveut ene bate di tchansons ezès lingaedjes do payis po-z ecoraedjî les djonnes årtisses. C' esteut l' prumire sifwaite bate dispu l' difinmint del [[fiesse del tchanson e walon ey e picård]] di l' [[RTBF]] e [[2014]].

Po l' aprester, les adjinçneus avént publiyî ene [[Tchansons a mete e muzike (ramexhnêye 2024)|ramexhnêye di tecses a mete e muzike]].&lt;ref&gt;{{fr}} ''«[https://livre.cfwb.be/actualites/actualite/tremplin-pour-la-chanson-en-langue-regionale Tremplin pour la chanson en langue régionale]»'', årtike sol waibe do Mwaisse Siervice des Belès-letes et do Live, 15 di nôvimbe 2024.&lt;/ref&gt; Elle a siervou a deus des tchanteus ritnous pol fiesse.

Gn ava cwate finalisses, ki tchaeke di zels a vnou tchanter deus tchansons sol sinne : 
* [[Yves Bellens]], so on stîle di tchansons d' dicåce, metant e muzike des tecses da [[Jean Goffart]];
* «la Rawette», li seule vwès d' comere, deus muzicyins padrî leye, avou des tchansons å tecse da [[Lorint Hendschel]]; 
* «Solia Cubana» ene binde di ût muzicyins avou tchanteu et tchanteuse, k' avént metou do walon so del muzike di [[Couba]];
* Olivier Terwagne, so des tchansons å tecse, onk e walon del pene da [[Jacques Desmet]] et onk e picård sicrît pa [[Roland Thibeau]]. Et s' acpagnter lu tot seu å [[piyano]].

C' est Olivier Terwagne k' a wangnî.

C' est Yves Bellens k' a rascodou l' pris do publik.

=== Concerts ===
Po fini l' djournêye, on ourit on concert des [[Loriot (binde di tchanteus)|Loriot]] et on recitå da [[Guy Cabay]].

=== Alére ===
* [[Julien Noël]], On mot so l' edicion 2025 (rifé ene bate di tchansons e walon) {{Ran}} l° 111 (waeyén-tins 2024)
* [[Lucyin Mahin]], Fiesse ås lingaedjes walons 2025 (dijh ans viye, dedja) {{Ran}} l° 114 (esté 2025)

=== A vey ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=njtwP3LOOI8 ''Dj’a bén ausse dè l’ tchanter''] (tchanson Olivier Terwagne e walon)
* [https://www.youtube.com/watch?v=h4LfvmT0sUk ''Sul vôye di Brogne'']  (tchanson del Rawete)
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZZ7dDtG9qB4 Rapoirtaedje videyo] (avou toplin des respondas d' waloneus, pa [[Lorint Hendschel]])
* [https://www.youtube.com/watch?v=B9MO-MF0kmM ''Ërprinde lès viés k’mégn''] (tchanson Olivier Terwagne e picård)
* [https://www.youtube.com/watch?v=T8-tJed8aEU Conferince sol tchanson e walon] (prumî boket)

== {{HDVs}} ==
*[[Nosse comene dit oyi (label)]]
*[[Bate di noûmots del Fiesse ås lingaedjes walons]]

== {{HDs}} ==
* {{fr}} [http://falw.be Leu waibe oficire]
* {{fr}} [https://www.facebook.com/search/top/?q=f%C3%AAte%20aux%20langues%20de%20wallonie Leu pådje Fesbok]
* Rapoirtaedjes videyos {{tvwc}}
** Edicion 2017
*** {{itvwc}} [http://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw17a Adrovaedje] 
*** {{itvwc}} [http://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw17rt1 Troes prumîs bokets del ronde tåve]
** Edicion 2018
*** {{itvwc}} [https://aberteke.walon.org/etrevenswatv.php#fies-lw18a Ocupaedjes coinreces ey fiesse finåle a Nameur] 

== Sourdants ==

{{Commonscat|Fiesse ås lingaedjes walons|l'&amp;nbsp;Fiesse ås lingaedjes walons}}

[[Categoreye:Soces pol walon]]
[[Categoreye:Etrevéns avou do walon]]</text>
      <sha1>e9si0uvy004pdxbeh0vuusofz2s7v2p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Maraexhe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42954</id>
    <revision>
      <id>416446</id>
      <parentid>386289</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:38:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Aiwes]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416446</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="734" sha1="lgdlkb3dgl3h80xc4glqkag9mbqci0m" xml:space="preserve">{{Wiccionaire}}
Ene '''marexhe''' ou on '''marexhe'''&lt;ref&gt;Po tos les nos e walon, et leus accints, loukîz al notule [[ALW]] '''6''' 24.&lt;/ref&gt;, c' est ene grande sitindêye d' xhate aiwe, avou des plantes ki crexhnut dvins.

== Maraexhes et fagnes ==
Ene maraexhe est todi metowe dins on foncea, årvier d' ene [[fagne]], todi metowe al copete d' on [[platrea]].

Ene maraexhe si pout a assouwer; ene fagne nén, apus ki pa l' accion del djin (riplantaedje di [[zpiceya|sapéns]]).

Ene fagne est covrowe di plantes a pårt ([[sfingne]]s) ki vont, al longue do tins, divni del [[troufe]]. Dins ene maraexhe, les plantes pourixhèt. (Et poleur touwer  di [[botulisse]] les canårds k' î dmanèt).

== Sourdant ==

[[Categoreye:Aiwes]]</text>
      <sha1>lgdlkb3dgl3h80xc4glqkag9mbqci0m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Linroû</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43907</id>
    <redirect title="Linet" />
    <revision>
      <id>416443</id>
      <parentid>334162</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:32:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <comment>Redjiblaedje viè [[Linet]]</comment>
      <origin>416443</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="a6np0sie6bzspx60wstq1jcfwh4qx98" xml:space="preserve">
#REDIRECTION [[Linet]]</text>
      <sha1>a6np0sie6bzspx60wstq1jcfwh4qx98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Djan-Bietrumé Picård</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44102</id>
    <revision>
      <id>416420</id>
      <parentid>416394</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:48:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1712" sha1="1z4jy7n85tzyd3pupzms5hlkh5xtcvd" xml:space="preserve">'''Djan-Bietrumé Picård'''&lt;ref&gt;ortografyî ''Djan-Biétrumé Picar'' e 1902, et ''Djan-Biétrumé Picâr'' e 1961.&lt;/ref&gt;, spoté «Pimpurniaux», c' est on persounaedje do [[foclore]] [[Nameur|namurwès]] k' åreut skepyî e [[1704]].&lt;ref&gt;''Le Journal des enfants'', Nameur, 27 d' avri 2018, p. 2.&lt;/ref&gt; 

C' est on couyoneu djamåy parey.

== Egzimpes d' istwere ==
Dins «Li diåle et l' pourcea», i cåze do vinte po fé djåzer on pourcea a vinde, et fé acroere å vindeu ki l' coshet a l' [[diåle]] e s' capotene, po l' poleur awè foirt bonmartchî.

Sovint i couyone les militaires holandès k' ocupnut Nameur (Pimpurniaux åreut yeu inte 11 ans et 26 ans do [[trevén holandès]]).

== Eplaidaedje di ses couyonådes ==
E [[1902]], l' editeu Victor Delvaux eplaidive dins ene publicåcion titrêye «Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux» ki rashonnéve li «Chronique namuroise colligée d'après les mémoires du temps» da Victor Petitjean et «Scènes namuroises» de [[Joseph Dethy]]. 

Ci-ci nd aveut riscrît sacwants di ces «sinnes namurwesses» la sol cogne d' ene pîce di teyåte di cwatre akes: [[Djan-Biétrumé Picâr (teyåte)]].

[[Joseph Dewez]] avou des scolîs [[Li Plante (Nameur)|del Plante]] acviernés pa leu dame di scole, Madeleine Delvaux end ont fwait on [[fime d' imådjes]] prezinté al [[fiesse ås lingaedjes walons]] 2018.

== {{HD}} ==
[[https://www.youtube.com/watch?v=dWcZ0kFFQh4 Fime d' imådjes sol paskêye «Li diåle e pourcea»] (pa [[Joseph Dewez]] et Madeleine Delvaux, mostré al [[Fiesse ås lingaedjes walons]] 2018) 

== Sourdants ==

[[Categoreye:Foclore del Walonreye]]
[[Categoreye:Nameur]]
[[Categoreye:Forveyowès djins]]</text>
      <sha1>1z4jy7n85tzyd3pupzms5hlkh5xtcvd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416426</id>
      <parentid>416420</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:53:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* {{HD}} */</comment>
      <origin>416426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1710" sha1="curxz5z0j0lr0jerh6xllo0haix66z0" xml:space="preserve">'''Djan-Bietrumé Picård'''&lt;ref&gt;ortografyî ''Djan-Biétrumé Picar'' e 1902, et ''Djan-Biétrumé Picâr'' e 1961.&lt;/ref&gt;, spoté «Pimpurniaux», c' est on persounaedje do [[foclore]] [[Nameur|namurwès]] k' åreut skepyî e [[1704]].&lt;ref&gt;''Le Journal des enfants'', Nameur, 27 d' avri 2018, p. 2.&lt;/ref&gt; 

C' est on couyoneu djamåy parey.

== Egzimpes d' istwere ==
Dins «Li diåle et l' pourcea», i cåze do vinte po fé djåzer on pourcea a vinde, et fé acroere å vindeu ki l' coshet a l' [[diåle]] e s' capotene, po l' poleur awè foirt bonmartchî.

Sovint i couyone les militaires holandès k' ocupnut Nameur (Pimpurniaux åreut yeu inte 11 ans et 26 ans do [[trevén holandès]]).

== Eplaidaedje di ses couyonådes ==
E [[1902]], l' editeu Victor Delvaux eplaidive dins ene publicåcion titrêye «Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux» ki rashonnéve li «Chronique namuroise colligée d'après les mémoires du temps» da Victor Petitjean et «Scènes namuroises» de [[Joseph Dethy]]. 

Ci-ci nd aveut riscrît sacwants di ces «sinnes namurwesses» la sol cogne d' ene pîce di teyåte di cwatre akes: [[Djan-Biétrumé Picâr (teyåte)]].

[[Joseph Dewez]] avou des scolîs [[Li Plante (Nameur)|del Plante]] acviernés pa leu dame di scole, Madeleine Delvaux end ont fwait on [[fime d' imådjes]] prezinté al [[fiesse ås lingaedjes walons]] 2018.

== {{HD}} ==
[https://www.youtube.com/watch?v=dWcZ0kFFQh4 Fime d' imådjes sol paskêye «Li diåle e pourcea»] (pa [[Joseph Dewez]] et Madeleine Delvaux, mostré al [[Fiesse ås lingaedjes walons]] 2018)

== Sourdants ==

[[Categoreye:Foclore del Walonreye]]
[[Categoreye:Nameur]]
[[Categoreye:Forveyowès djins]]</text>
      <sha1>curxz5z0j0lr0jerh6xllo0haix66z0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416451</id>
      <parentid>416426</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T18:18:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416451</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1699" sha1="4lrm3je11ii7xvlm7q4h6mfj0e1nxvh" xml:space="preserve">'''Djan-Bietrumé Picård'''&lt;ref&gt;ortografyî ''Djan-Biétrumé Picar'' e 1902, et ''Djan-Biétrumé Picâr'' e 1961.&lt;/ref&gt;, spoté «Pimpurniaux», c' est on persounaedje do [[foclore]] [[Nameur|namurwès]] k' åreut skepyî e [[1704]].&lt;ref&gt;''Le Journal des enfants'', Nameur, 27 d' avri 2018, p. 2.&lt;/ref&gt; 

C' est on couyoneu djamåy parey.

== Egzimpes d' istwere ==
Dins «Li diåle et l' pourcea», i cåze do vinte po fé djåzer on pourcea a vinde, et fé acroere å vindeu ki l' coshet a l' [[diåle]] e s' capotene, po l' poleur awè foirt bonmartchî.

Sovint ossu, i couyone les sôdårds otrichyins ki sont mwaisses a Nameur, k' est adon dins les [[Bas Payis otrichyins]].

== Eplaidaedje di ses couyonådes ==
E [[1902]], l' editeu Victor Delvaux eplaidive dins ene publicåcion titrêye «Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux» ki rashonnéve li «Chronique namuroise colligée d'après les mémoires du temps» da Victor Petitjean et «Scènes namuroises» de [[Joseph Dethy]]. 

Ci-ci nd aveut riscrît sacwants di ces «sinnes namurwesses» la sol cogne d' ene pîce di teyåte di cwatre akes: [[Djan-Biétrumé Picâr (teyåte)]].

[[Joseph Dewez]] avou des scolîs [[Li Plante (Nameur)|del Plante]] acviernés pa leu dame di scole, Madeleine Delvaux end ont fwait on [[fime d' imådjes]] prezinté al [[fiesse ås lingaedjes walons]] 2018.

== {{HD}} ==
[https://www.youtube.com/watch?v=dWcZ0kFFQh4 Fime d' imådjes sol paskêye «Li diåle e pourcea»] (pa [[Joseph Dewez]] et Madeleine Delvaux, mostré al [[Fiesse ås lingaedjes walons]] 2018)

== Sourdants ==

[[Categoreye:Foclore del Walonreye]]
[[Categoreye:Nameur]]
[[Categoreye:Forveyowès djins]]</text>
      <sha1>4lrm3je11ii7xvlm7q4h6mfj0e1nxvh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion - Eternåcionåle Sicole d' Eterpreteus (UMons)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46513</id>
    <revision>
      <id>416436</id>
      <parentid>393520</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:22:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Pitits coridjaedjes.</comment>
      <origin>416436</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3659" sha1="j41j3cv6as4x0y8srfpj00j3d441stv" xml:space="preserve">[[File:UMons_FTI-EII_05.jpg|thumb|Cabene d' eterpretåcion dins l' bastimint di l' EII.]]
[[File:UMons_FTI-EII_03.jpg|thumb|Ene ôte cabene ey ene såle, ewou çk' on dene des luçons eto.]]
[[File:UMons_FTI-EII_04.jpg|thumb|On costé do bastimint di l' EII avou les logos di l' univiersité eyet del faculté (d' hintche a droete).]]
Li '''Faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion - Eternåcionåle Sicole d' Eterpreteus''' (''[FR] Faculté de Traduction et d' Interprétation - École Internationale d' Interprètes''), ubén li '''FTI-EII''', u co bén d' ès sobriket : l'''&lt;nowiki/&gt;' EII''' (fonetike&amp;nbsp;: [øi]), c' est ene faculté di l' [[UMont]].

== Istwere ==
Ci '''faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion''' ci aveut stî askepyî e [[1962]]. Disk' e [[2009]], èç faculté ci esteut rwaiteye come ene sicole (nén come ene faculté d' univiersité). Èç ancyinne escole la, elle est podbon rwaiteye come ene faculté dispoy l' askepiance di l' [[UMont]]. 

== Edroet ==

=== Bastimints principås ===
Èç faculté la est sol campusse del Plinne di Nimî. Onk des bastimints principås d' èç faculté cial est lomé «&amp;nbsp;'''EII&amp;nbsp;'''» eto. El direccion si trouve rola. I gn a èn ôte bastimint ki sinne a li '''FTI-EII''' : li Bastimint 5 (B5). Mins nerén, li De Vinci, c' est onk des deus bastimints k' ont stî drovous al fén del [[Anêyes 2010|dijhnêye 2010]]. C' est dins ci-la, k' on ritrouve deus evoyaedjes k' apårtegnnut ossu a l' '''EII'''. Pus speciålmint, les troejhinme eyet cwatrinme evoyaedjes.  

=== Ôtes bastimints ===
Totfeye, bråmint des luçons sont acsegnîs dins des ôtes bastimints do campusse.

* Bastimint 4 (B4 ; pårti avou li faculté des Syinces).
*Les Grands Anfiteyåtes (seulmint les luçons djeneråles î sont acsegneyes).
*Vésale (sacwantès luçons sont acseigneye roci, come les luçons djeneråle ubén des luçons d' lingaedjes avou des grandès classes).

== Acseignmint ==
I gn a k' onk bachlore, c' est l' ci k' aponteye les studiants åzès masterees di ratournaedje ubén d' Eterpretåcion. Tot rwaitant les masterees, i nd a cénk :

* mastere e-n eterpretåcion
* mastere e ratournaedje eterdominne
* mastere e ratournaedje etertuzançrece
* mastere e ratournaedje po l' acseignmint
* mastere e ratournaedje po les ricweraedjes

== Linwistike tchuzes ==
Vir sourdant : &lt;ref&gt;https://web.umons.ac.be/fti-eii/fr/etudes/combinaisons-de-langues/&lt;/ref&gt;

=== Dispoy li BAB1 ===
Li BAB1 est li prûmire anêye do bachlore. Pitite rimarke : el francès (prumî lingaedje) est acsegnî obligatwermint e BAB1 ey e BAB2 : 

* [[Almand (lingaedje)|Almand]]
* [[Arabe (lingaedje)|Arabe]]
* [[Chinwès (lingaedje)|Chinwès]]
* [[Daenwès]]
* [[Espagnol (lingaedje)|Espagnol]]
* [[Inglès (lingaedje)|Inglès]]
* [[Itålyin (lingaedje)|Itålyin]]
* [[Neyerlandès]]
* [[Rûsse (lingaedje)|Rûsse]] 

=== Dispoy li BAB3 ===
E troejhinme anêye do bachlore, on troejhinme lingaedje ricandje el francès :

* Les lingaedjes del lisse padzeu
* [[Djaponès]]
* [[Norvedjin (lingaedje)|Norvedjin]]
* [[Polonès (lingaedje)|Polonès]]
* [[Portuguès (lingaedje)|Portuguès]]
* [[Suwedwès (lingaedje)|Suwedwès]]
Normåldimint, i gn a troes liveas po les troejhinmes lingaedjes. Tenawete, sacwants lingaedjes n' ont k' deus liveas. Ces liveas la rotnut avou l' sistinme uropeyin (dj' ô bén : li sistinme ki comince avou l' «'''&amp;nbsp;'''A1'''&amp;nbsp;'''» disk' å «'''&amp;nbsp;'''C2'''&amp;nbsp;'''») :

* 1î livea : A2 (livea soûmintrece)
* 2inme livea : B1-B2 (livea avanci)
* 3inme livea : B2-C1 (livea avanci ubén al mitan do livea d' on cåzeu natif)

== Sourdant ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>j41j3cv6as4x0y8srfpj00j3d441stv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416437</id>
      <parentid>416436</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:22:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Facultés]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416437</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3685" sha1="kv8mrblmsmjafc4bjd7r43eafjzl38f" xml:space="preserve">[[File:UMons_FTI-EII_05.jpg|thumb|Cabene d' eterpretåcion dins l' bastimint di l' EII.]]
[[File:UMons_FTI-EII_03.jpg|thumb|Ene ôte cabene ey ene såle, ewou çk' on dene des luçons eto.]]
[[File:UMons_FTI-EII_04.jpg|thumb|On costé do bastimint di l' EII avou les logos di l' univiersité eyet del faculté (d' hintche a droete).]]
Li '''Faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion - Eternåcionåle Sicole d' Eterpreteus''' (''[FR] Faculté de Traduction et d' Interprétation - École Internationale d' Interprètes''), ubén li '''FTI-EII''', u co bén d' ès sobriket : l'''&lt;nowiki/&gt;' EII''' (fonetike&amp;nbsp;: [øi]), c' est ene faculté di l' [[UMont]].

== Istwere ==
Ci '''faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion''' ci aveut stî askepyî e [[1962]]. Disk' e [[2009]], èç faculté ci esteut rwaiteye come ene sicole (nén come ene faculté d' univiersité). Èç ancyinne escole la, elle est podbon rwaiteye come ene faculté dispoy l' askepiance di l' [[UMont]]. 

== Edroet ==

=== Bastimints principås ===
Èç faculté la est sol campusse del Plinne di Nimî. Onk des bastimints principås d' èç faculté cial est lomé «&amp;nbsp;'''EII&amp;nbsp;'''» eto. El direccion si trouve rola. I gn a èn ôte bastimint ki sinne a li '''FTI-EII''' : li Bastimint 5 (B5). Mins nerén, li De Vinci, c' est onk des deus bastimints k' ont stî drovous al fén del [[Anêyes 2010|dijhnêye 2010]]. C' est dins ci-la, k' on ritrouve deus evoyaedjes k' apårtegnnut ossu a l' '''EII'''. Pus speciålmint, les troejhinme eyet cwatrinme evoyaedjes.  

=== Ôtes bastimints ===
Totfeye, bråmint des luçons sont acsegnîs dins des ôtes bastimints do campusse.

* Bastimint 4 (B4 ; pårti avou li faculté des Syinces).
*Les Grands Anfiteyåtes (seulmint les luçons djeneråles î sont acsegneyes).
*Vésale (sacwantès luçons sont acseigneye roci, come les luçons djeneråle ubén des luçons d' lingaedjes avou des grandès classes).

== Acseignmint ==
I gn a k' onk bachlore, c' est l' ci k' aponteye les studiants åzès masterees di ratournaedje ubén d' Eterpretåcion. Tot rwaitant les masterees, i nd a cénk :

* mastere e-n eterpretåcion
* mastere e ratournaedje eterdominne
* mastere e ratournaedje etertuzançrece
* mastere e ratournaedje po l' acseignmint
* mastere e ratournaedje po les ricweraedjes

== Linwistike tchuzes ==
Vir sourdant : &lt;ref&gt;https://web.umons.ac.be/fti-eii/fr/etudes/combinaisons-de-langues/&lt;/ref&gt;

=== Dispoy li BAB1 ===
Li BAB1 est li prûmire anêye do bachlore. Pitite rimarke : el francès (prumî lingaedje) est acsegnî obligatwermint e BAB1 ey e BAB2 : 

* [[Almand (lingaedje)|Almand]]
* [[Arabe (lingaedje)|Arabe]]
* [[Chinwès (lingaedje)|Chinwès]]
* [[Daenwès]]
* [[Espagnol (lingaedje)|Espagnol]]
* [[Inglès (lingaedje)|Inglès]]
* [[Itålyin (lingaedje)|Itålyin]]
* [[Neyerlandès]]
* [[Rûsse (lingaedje)|Rûsse]] 

=== Dispoy li BAB3 ===
E troejhinme anêye do bachlore, on troejhinme lingaedje ricandje el francès :

* Les lingaedjes del lisse padzeu
* [[Djaponès]]
* [[Norvedjin (lingaedje)|Norvedjin]]
* [[Polonès (lingaedje)|Polonès]]
* [[Portuguès (lingaedje)|Portuguès]]
* [[Suwedwès (lingaedje)|Suwedwès]]
Normåldimint, i gn a troes liveas po les troejhinmes lingaedjes. Tenawete, sacwants lingaedjes n' ont k' deus liveas. Ces liveas la rotnut avou l' sistinme uropeyin (dj' ô bén : li sistinme ki comince avou l' «'''&amp;nbsp;'''A1'''&amp;nbsp;'''» disk' å «'''&amp;nbsp;'''C2'''&amp;nbsp;'''») :

* 1î livea : A2 (livea soûmintrece)
* 2inme livea : B1-B2 (livea avanci)
* 3inme livea : B2-C1 (livea avanci ubén al mitan do livea d' on cåzeu natif)

== Sourdant ==
&lt;references /&gt;

[[Categoreye:Facultés]]</text>
      <sha1>kv8mrblmsmjafc4bjd7r43eafjzl38f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416438</id>
      <parentid>416437</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:23:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Èl-Gueuye-Noere a displaecî l’ pådje [[Faculté di Ratournaedje eyet d' Interpretåcion - Eternåcionåle Sicole d' Interpreteus (UMons)]] viè [[Faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion - Eternåcionåle Sicole d' Eterpreteus (UMons)]] sins leyî d’ redjiblaedje</comment>
      <origin>416437</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3685" sha1="kv8mrblmsmjafc4bjd7r43eafjzl38f" xml:space="preserve">[[File:UMons_FTI-EII_05.jpg|thumb|Cabene d' eterpretåcion dins l' bastimint di l' EII.]]
[[File:UMons_FTI-EII_03.jpg|thumb|Ene ôte cabene ey ene såle, ewou çk' on dene des luçons eto.]]
[[File:UMons_FTI-EII_04.jpg|thumb|On costé do bastimint di l' EII avou les logos di l' univiersité eyet del faculté (d' hintche a droete).]]
Li '''Faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion - Eternåcionåle Sicole d' Eterpreteus''' (''[FR] Faculté de Traduction et d' Interprétation - École Internationale d' Interprètes''), ubén li '''FTI-EII''', u co bén d' ès sobriket : l'''&lt;nowiki/&gt;' EII''' (fonetike&amp;nbsp;: [øi]), c' est ene faculté di l' [[UMont]].

== Istwere ==
Ci '''faculté di Ratournaedje eyet d' Eterpretåcion''' ci aveut stî askepyî e [[1962]]. Disk' e [[2009]], èç faculté ci esteut rwaiteye come ene sicole (nén come ene faculté d' univiersité). Èç ancyinne escole la, elle est podbon rwaiteye come ene faculté dispoy l' askepiance di l' [[UMont]]. 

== Edroet ==

=== Bastimints principås ===
Èç faculté la est sol campusse del Plinne di Nimî. Onk des bastimints principås d' èç faculté cial est lomé «&amp;nbsp;'''EII&amp;nbsp;'''» eto. El direccion si trouve rola. I gn a èn ôte bastimint ki sinne a li '''FTI-EII''' : li Bastimint 5 (B5). Mins nerén, li De Vinci, c' est onk des deus bastimints k' ont stî drovous al fén del [[Anêyes 2010|dijhnêye 2010]]. C' est dins ci-la, k' on ritrouve deus evoyaedjes k' apårtegnnut ossu a l' '''EII'''. Pus speciålmint, les troejhinme eyet cwatrinme evoyaedjes.  

=== Ôtes bastimints ===
Totfeye, bråmint des luçons sont acsegnîs dins des ôtes bastimints do campusse.

* Bastimint 4 (B4 ; pårti avou li faculté des Syinces).
*Les Grands Anfiteyåtes (seulmint les luçons djeneråles î sont acsegneyes).
*Vésale (sacwantès luçons sont acseigneye roci, come les luçons djeneråle ubén des luçons d' lingaedjes avou des grandès classes).

== Acseignmint ==
I gn a k' onk bachlore, c' est l' ci k' aponteye les studiants åzès masterees di ratournaedje ubén d' Eterpretåcion. Tot rwaitant les masterees, i nd a cénk :

* mastere e-n eterpretåcion
* mastere e ratournaedje eterdominne
* mastere e ratournaedje etertuzançrece
* mastere e ratournaedje po l' acseignmint
* mastere e ratournaedje po les ricweraedjes

== Linwistike tchuzes ==
Vir sourdant : &lt;ref&gt;https://web.umons.ac.be/fti-eii/fr/etudes/combinaisons-de-langues/&lt;/ref&gt;

=== Dispoy li BAB1 ===
Li BAB1 est li prûmire anêye do bachlore. Pitite rimarke : el francès (prumî lingaedje) est acsegnî obligatwermint e BAB1 ey e BAB2 : 

* [[Almand (lingaedje)|Almand]]
* [[Arabe (lingaedje)|Arabe]]
* [[Chinwès (lingaedje)|Chinwès]]
* [[Daenwès]]
* [[Espagnol (lingaedje)|Espagnol]]
* [[Inglès (lingaedje)|Inglès]]
* [[Itålyin (lingaedje)|Itålyin]]
* [[Neyerlandès]]
* [[Rûsse (lingaedje)|Rûsse]] 

=== Dispoy li BAB3 ===
E troejhinme anêye do bachlore, on troejhinme lingaedje ricandje el francès :

* Les lingaedjes del lisse padzeu
* [[Djaponès]]
* [[Norvedjin (lingaedje)|Norvedjin]]
* [[Polonès (lingaedje)|Polonès]]
* [[Portuguès (lingaedje)|Portuguès]]
* [[Suwedwès (lingaedje)|Suwedwès]]
Normåldimint, i gn a troes liveas po les troejhinmes lingaedjes. Tenawete, sacwants lingaedjes n' ont k' deus liveas. Ces liveas la rotnut avou l' sistinme uropeyin (dj' ô bén : li sistinme ki comince avou l' «'''&amp;nbsp;'''A1'''&amp;nbsp;'''» disk' å «'''&amp;nbsp;'''C2'''&amp;nbsp;'''») :

* 1î livea : A2 (livea soûmintrece)
* 2inme livea : B1-B2 (livea avanci)
* 3inme livea : B2-C1 (livea avanci ubén al mitan do livea d' on cåzeu natif)

== Sourdant ==
&lt;references /&gt;

[[Categoreye:Facultés]]</text>
      <sha1>kv8mrblmsmjafc4bjd7r43eafjzl38f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Såriskea</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46615</id>
    <revision>
      <id>416447</id>
      <parentid>354805</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:38:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Dinozôres]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416447</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="966" sha1="hmjupax31o14ivhtl8ehe2eviejbwg1" xml:space="preserve">
Li no « Såriskea » est onk calcaedje do [[Grek]] σαῦρος ([[cropante biesse]]) et ἰσχίον (bassin, -skea). I rime &quot;bassin di cropante biesse&quot;. Les såriskeas sont-st onk des deus grands ôres di [[foirtoujhea]]s. I fourit lomé pa l' madjuster [[Harry Govier Seeley]] (1839-1909) e 1887 et radmint afiyî.

== discrijhaedje ==

Tos [[carnassieu]]s [[foirtoujhea]]s (sacwantès sôres di [[waerapî]]s) sont å pus sovint metou come såriskea, come sont tos les [[oujhea]]s eyet onk des deus primaires lignaedjes des [[magneuses d' yebe foirtoujhea]]s, les [[Zåropîfoimes]]. Al difén del [[Crétacé]] termene, tos les såriskeas apus k' les oujheas divnou moirts å long di l' etrevén [[Crétacé–Paleyodjinne]]. Les oujheas, sont direk zwers d' ene troke di waerapîs foirtoujheas et sont-st onk des såriskeas foirtoujheas e [[troke-djenetike soce]].

[[File:Herrerasaurusskeleton.jpg|439x439px]]

[[Categoreye:Dinozôres]]</text>
      <sha1>hmjupax31o14ivhtl8ehe2eviejbwg1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Front Nåcionå Bedje</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47147</id>
    <revision>
      <id>416440</id>
      <parentid>415694</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:28:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416440</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1353" sha1="h1q4mm5ussdtn7vj5f3vzintayftfsk" xml:space="preserve">{| id=&quot;toc&quot; style=&quot;border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;&quot; border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot;
|+&lt;span style=&quot;font-size:large;&quot;&gt;'''Front Nåcionå Bedje'''&lt;/span&gt;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border-bottom:3px solid gray;&quot; |[[Imådje:Front National de Belgique.jpg|alt=|297x297px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#caf7fa;&quot; |'''Prezintaedje'''
|-
|Askepiance
|1985
|-
|Dismantchaedje
|2012
|-
|Coleur politike
|Noere, djaene eyet rodje
|-
|Prezidint
|[[Charles Pire]] 
(djusse padvant l' dismantchaedje)
|-
|Payîs&amp;nbsp;/ 
Redjons
|{{BEL-d}} [[Beldjike]]
- {{BXL-d}} [[Brussele (redjon)|Redjon d' Brussele]]

- {{WAL-d}} [[Walonreye]]
|}
Li '''FN Bedje''' (ubén : li '''Front Nåcionå Bedje'''), c' esteut on [[pårti]] francès-cåzant ki s' aveut diswalpé e l' [[Beldjike]].

Il esteut rwaitî come on pårti d' [[foite droete]], veyanmint k' i disfindeut l' ideyolodjeye do nåcionalisse [[bedje]] eyet l' ideyolodjeye do [[FN Francès]] (k' asteure si lome : Raploûlaedje Nacionå).

== Istwere ==
Li '''FN Bedje''' a-st askepyî e 1985 eyet il a disparexhou e [[2012]]. Asteure, gn a èn ôte pårti politike ('''ADJÎ'''), k' a-st askepyî e 2016, ki porshût les idêyes di l' ancyin '''FN Bedje'''.

== Rilomêyès djins ==
* [[Charles Pire]]

== Referinces eyet sourdants ==</text>
      <sha1>h1q4mm5ussdtn7vj5f3vzintayftfsk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416441</id>
      <parentid>416440</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:28:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Pårtis politikes del Beldjike]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416441</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1400" sha1="kf7e0267th8lv8dsxsla8s05x1riazf" xml:space="preserve">{| id=&quot;toc&quot; style=&quot;border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;&quot; border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot;
|+&lt;span style=&quot;font-size:large;&quot;&gt;'''Front Nåcionå Bedje'''&lt;/span&gt;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border-bottom:3px solid gray;&quot; |[[Imådje:Front National de Belgique.jpg|alt=|297x297px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#caf7fa;&quot; |'''Prezintaedje'''
|-
|Askepiance
|1985
|-
|Dismantchaedje
|2012
|-
|Coleur politike
|Noere, djaene eyet rodje
|-
|Prezidint
|[[Charles Pire]] 
(djusse padvant l' dismantchaedje)
|-
|Payîs&amp;nbsp;/ 
Redjons
|{{BEL-d}} [[Beldjike]]
- {{BXL-d}} [[Brussele (redjon)|Redjon d' Brussele]]

- {{WAL-d}} [[Walonreye]]
|}
Li '''FN Bedje''' (ubén : li '''Front Nåcionå Bedje'''), c' esteut on [[pårti]] francès-cåzant ki s' aveut diswalpé e l' [[Beldjike]].

Il esteut rwaitî come on pårti d' [[foite droete]], veyanmint k' i disfindeut l' ideyolodjeye do nåcionalisse [[bedje]] eyet l' ideyolodjeye do [[FN Francès]] (k' asteure si lome : Raploûlaedje Nacionå).

== Istwere ==
Li '''FN Bedje''' a-st askepyî e 1985 eyet il a disparexhou e [[2012]]. Asteure, gn a èn ôte pårti politike ('''ADJÎ'''), k' a-st askepyî e 2016, ki porshût les idêyes di l' ancyin '''FN Bedje'''.

== Rilomêyès djins ==
* [[Charles Pire]]

== Referinces eyet sourdants ==

[[Categoreye:Pårtis politikes del Beldjike]]</text>
      <sha1>kf7e0267th8lv8dsxsla8s05x1riazf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416442</id>
      <parentid>416441</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Nåcionålisse bedje]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416442</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1436" sha1="r2mbiz8botkabqk1jhdvhd9g4u221aw" xml:space="preserve">{| id=&quot;toc&quot; style=&quot;border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;&quot; border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot;
|+&lt;span style=&quot;font-size:large;&quot;&gt;'''Front Nåcionå Bedje'''&lt;/span&gt;
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border-bottom:3px solid gray;&quot; |[[Imådje:Front National de Belgique.jpg|alt=|297x297px]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#caf7fa;&quot; |'''Prezintaedje'''
|-
|Askepiance
|1985
|-
|Dismantchaedje
|2012
|-
|Coleur politike
|Noere, djaene eyet rodje
|-
|Prezidint
|[[Charles Pire]] 
(djusse padvant l' dismantchaedje)
|-
|Payîs&amp;nbsp;/ 
Redjons
|{{BEL-d}} [[Beldjike]]
- {{BXL-d}} [[Brussele (redjon)|Redjon d' Brussele]]

- {{WAL-d}} [[Walonreye]]
|}
Li '''FN Bedje''' (ubén : li '''Front Nåcionå Bedje'''), c' esteut on [[pårti]] francès-cåzant ki s' aveut diswalpé e l' [[Beldjike]].

Il esteut rwaitî come on pårti d' [[foite droete]], veyanmint k' i disfindeut l' ideyolodjeye do nåcionalisse [[bedje]] eyet l' ideyolodjeye do [[FN Francès]] (k' asteure si lome : Raploûlaedje Nacionå).

== Istwere ==
Li '''FN Bedje''' a-st askepyî e 1985 eyet il a disparexhou e [[2012]]. Asteure, gn a èn ôte pårti politike ('''ADJÎ'''), k' a-st askepyî e 2016, ki porshût les idêyes di l' ancyin '''FN Bedje'''.

== Rilomêyès djins ==
* [[Charles Pire]]

== Referinces eyet sourdants ==

[[Categoreye:Pårtis politikes del Beldjike]]
[[Categoreye:Nåcionålisse bedje]]</text>
      <sha1>r2mbiz8botkabqk1jhdvhd9g4u221aw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Liyon flamind</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47824</id>
    <revision>
      <id>416444</id>
      <parentid>366845</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:37:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416444</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1640" sha1="gyb0d0iapgmtpx1rdztsbmzjmhywodw" xml:space="preserve">Li '''Liyon flamind''', ubén ossu lomé li '''drapea flamind''' ([FR] ''Drapeau de Flandre, Lion de Flandre, Lion flamand'' ; [NL] ''De Vlaamse Leeuw'', ''Vlag van Vlaanderen''), c' est l' simbole del [[Flande]]. Èç liyon ci est noer, mins kécfeye il a ene rodje gueuye al plaece di noer. 

== Uzaedje ==

=== Provinces ===
Vocial li lisse ewou k' el '''liyon flamind''' est uzé :

* [[Province di Flande coûtchantrece]] (armwereyes seulmint)
* [[Province di Flande levantrece]] (drapea ey armwereyes)
* [[Province do Hinnot]] (armwereyes seulmint)
* [[Province di Nameur]] (armwereyes seulmint)

=== Ôtes payis ===
Les uzaedjes dzo n' sont nén-oficir po les deus dipårtumints francès :

* [[Flande zelandesse]] (nonne boket del [[Province del Zelande]] ; drapea seulmint)
* [[Dipårtumint do Nôr|Nôr]] (59inme dipårtumint francès ; drapea seulmint)
* [[Dipårtumint do Pas-d'-Calais|Pas-d'-Calais]] (62inme dipårtumint francès ; drapea seulmint)

== Drapeas ==
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Imådje:Generieke vlag van Vlaanderen.svg|Drapea del Conteye di Flande.
Imådje:Flag of Flanders.svg|Drapea del Redjon flaminde eyet del kiminålté neyerlandès-cåzante.
Imådje:VlaamseStrijdvlag.svg|Drapea uzé på Mouvmint flamind eyet les flaminds dislaxhiveus.
Imådje:Generic flag of Nord-Pas-de-Calais.svg|Drapea uzé pol Flande francesse.
Imådje:Flander flag.png|Ôte drapea uzé påzès flaminds francès eto.
Imådje:Flag of the Flemish Volunteer Legion (Legion Flandern SS).svg|Drapea uzé pa sacwants flaminds k' estént avou les Nazisses, pindant l' Deujhinme guere daegnrece.
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Referinces eyet sourdants ==</text>
      <sha1>gyb0d0iapgmtpx1rdztsbmzjmhywodw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416445</id>
      <parentid>416444</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:37:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Drapeas del Daegne]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416445</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1675" sha1="g727ebcqyebvamekb5bfigfvc699iyy" xml:space="preserve">Li '''Liyon flamind''', ubén ossu lomé li '''drapea flamind''' ([FR] ''Drapeau de Flandre, Lion de Flandre, Lion flamand'' ; [NL] ''De Vlaamse Leeuw'', ''Vlag van Vlaanderen''), c' est l' simbole del [[Flande]]. Èç liyon ci est noer, mins kécfeye il a ene rodje gueuye al plaece di noer. 

== Uzaedje ==

=== Provinces ===
Vocial li lisse ewou k' el '''liyon flamind''' est uzé :

* [[Province di Flande coûtchantrece]] (armwereyes seulmint)
* [[Province di Flande levantrece]] (drapea ey armwereyes)
* [[Province do Hinnot]] (armwereyes seulmint)
* [[Province di Nameur]] (armwereyes seulmint)

=== Ôtes payis ===
Les uzaedjes dzo n' sont nén-oficir po les deus dipårtumints francès :

* [[Flande zelandesse]] (nonne boket del [[Province del Zelande]] ; drapea seulmint)
* [[Dipårtumint do Nôr|Nôr]] (59inme dipårtumint francès ; drapea seulmint)
* [[Dipårtumint do Pas-d'-Calais|Pas-d'-Calais]] (62inme dipårtumint francès ; drapea seulmint)

== Drapeas ==
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Imådje:Generieke vlag van Vlaanderen.svg|Drapea del Conteye di Flande.
Imådje:Flag of Flanders.svg|Drapea del Redjon flaminde eyet del kiminålté neyerlandès-cåzante.
Imådje:VlaamseStrijdvlag.svg|Drapea uzé på Mouvmint flamind eyet les flaminds dislaxhiveus.
Imådje:Generic flag of Nord-Pas-de-Calais.svg|Drapea uzé pol Flande francesse.
Imådje:Flander flag.png|Ôte drapea uzé påzès flaminds francès eto.
Imådje:Flag of the Flemish Volunteer Legion (Legion Flandern SS).svg|Drapea uzé pa sacwants flaminds k' estént avou les Nazisses, pindant l' Deujhinme guere daegnrece.
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Referinces eyet sourdants ==

[[Categoreye:Drapeas del Daegne]]</text>
      <sha1>g727ebcqyebvamekb5bfigfvc699iyy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cristofe Colombe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52547</id>
    <revision>
      <id>416412</id>
      <parentid>403328</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:29:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3806" sha1="eqjwxwxlclzhuj2j4br64c48ornpyet" xml:space="preserve">[[Imådje:Cristobal Colon img.mp4.2en.png|thumb]]

'''Cristofe Colombe''' ({{it}} '''''Cristoforo Colombo''''', {{es}} '''''Cristóbal Colón''''', {{la}} '''''Christophorus Columbus''''') a vnou å monde e [[1451]] a [[Djinne(veye)|Djinne]] (''[[Genova]]''), e l' [[Itåleye]] d' asteure (mins k' esteut adon ene dislaxheye republike) {{?}}.

Il a morou li [[20 di may]] [[1506]].

C' est lu ki, sins l' voleur, discovra l' [[Amerike]].&lt;ref&gt;avou des grandès consecwinces, ca Leif Ericson, on [[Vikigne]], î aveut ddja stî sacwants siekes divant, mins sins enonder des mouvmints d' peuplåcion d' Urope viè l' Amerike.&lt;/ref&gt;

Il est rindjî å '''limero 9''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Columbus 16th century engraving.png
Christopher Columbus by Carl von Piloty.png|avou ses mapes 
Columbus first sight of the new world.jpg|ki voet ene tere
Columbus Discovering America.jpg|vo nos î la, e l' Inde…
An illustrated history of the New world - containing a general history of all the various nations, states, and republics of the western continent and a complete history of the United States to the (14592289730).jpg|u e l' Chine ?
Conquista amerika.png|neni, e l' Inde, ca vola les indyins !
Cristopher columbus.jpg|dj' alans batijhî tos ces payins la
Columbus Taking Possession.jpg|et prinde possession do payis
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Vicåreye ==
[[Imådje:Monument de la rencontre entre Christophe Colomb et des Rois Catholiques.jpg|thumb|Monumint d' [[Cordowe]] la k' i va trover li royinne Zabele et si ome [[Ferdinand d' Aragon]]]]
[[Imådje:Viajes de colon en.svg|thumb|mape di ses cwate voyaedjes]]
Tot djonne il a divnou on [[captinne (batea)|captinne]] di [[batea]] et on naivieu foirt capåbe.

I creyeut moirdicusse k' i gn aveut moyén d' endaler direk e l' [[Inde]] på [[Coûtchant]], shuvant l' idêye ki l' [[tere (planete)|Tere]] esteut ronde. L' idêye n' esteut nén co acceptêye pa tertos a ç' moumint la. 

Il a parvinou a-z atourner l' [[royinne]] [[Zabele di Castile]], di lyi payî ene espedicion. I cwita l' [[Espagne]] li [[3 d' awousse]] [[1492]] avou troes [[bateas ås vweles]], lomés ''Nina'', ''Pinta'' eyet ''Santa Maria'' (li batea amirå). 

I s' aresta kékes djoûs dins les [[Iyes Canareyes]], pus rprinde si voyaedje li [[6 di setimbe]], tot naiviant tot droet viè l' Coûtchant. 

Come i n' veyît nole tere des djoûs å long, ses maclots volît ratourner. Mins i s' leyît adire po porshure li voyaedje. Et, al difén, trover ene tere li [[12 d' octôbe]] [[1492]].

I fjha co troes ôtes voyaedjes, trevåtchant l' [[Atlantike]] et rivni, todi e pinsant vini e hant avou des [[Chine|Chinwès]] u des [[Djapon|Djaponès]].

Al fén, i fourit lomé govierneu des teres k' il aveut discovrou. Mins çoula lyi guerôda må, pår k' i s' mostra foirt waeraxhe avou les Indyins. Ça fwait : i fourit revoyî e l' Espagne.&lt;ref&gt;[[live Michael Hart]],  p. 77-81.&lt;/ref&gt;

&lt;center&gt;'''Avou Zabele et  Ferdinand'''&lt;gallery&gt;
The First voyage LCCN91721172.jpg|divant d' endaler
Return-of-Columbus-117081639c.jpg|tot rarivant
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Dins l' lingaedje walon ==
Li [[lingaedje walon]] a ritnou d' lu ene [[rapoitroûle]] cwand il esteut ki forbateut avou ses maréns. Il lzî åreut dmandé s' i polént fé tni èn [[oû]] tot droet so ene tåve, dabôrd ki l' batea hossive et blonçner. Nouk ni sepa kimint fé. Lu purda l' oû, spotcha ene miete li ptit dbout, et l' oû tna dressî. Did la, li ratourneure e walon «[[Wikt:c’ est come Cristofe avou l’ oû|c’ est come Cristofe avou l’ oû]]» (c' est simpe, mins il î faleut sondjî).

== Sourdant ==

{{Commonscat|Christopher Columbus}}

[[Categoreye:Rilomés esploreus|Colombe]]
[[Categoreye:Raspepyîs årtikes]]</text>
      <sha1>eqjwxwxlclzhuj2j4br64c48ornpyet</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eternåcionåle (tchanson)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52938</id>
    <revision>
      <id>416434</id>
      <parentid>405751</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416434</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1745" sha1="a46m990r4952ovazstezl408ioatemh" xml:space="preserve">'''L' Eternåcionåle''', c' e-st ene tchanson so on rimia scrit pa [[Eugène Pottier]] è 1871, å moumint do revintaedje sipoté «&amp;nbsp;[[Comene di Paris|Comene di Paris&amp;nbsp;]]», et ki louwe l' [[Eturnåcionåle des ovrîs|Eternåcionåle des ovrîs]]. Li muzike a stî scrîte på bedje [[Pierre Degeyter]] è 1888.

Li tchanson a stî ratournêye dins tot plin des lingaedjes eyet elle est l' essegne des djins ki s' batèt po puss di djustice dins nos sôcietés. Elle est sovint tchantêye påzès djins ki s' volèt comunisses, anårchisses, sôcialisses, revinteus, evnd.

== Ratoûrnaedje e walon ==
Li ratoûrnaedje vaici pa dzo a stî fwait pa  [[Eugène Petithan]] eviè 1972 (?).

''Levez-v' tos les cis ki so l' tere&lt;br&gt;
''Ovrèt po n' nén t-esse el mizere&lt;br&gt;
''Tertos eshonne nos alans mostrer''&lt;br&gt;
''Ki nos n' serans pu dôminés''&lt;br&gt;

''Nos volans dner a nos efant&lt;br&gt;
''Di l' ovraedje, del djoye et do pan.''&lt;br&gt;
''Nos nos batrans tot come nos peres''&lt;br&gt;
''Zels ki nos ont scrit noste istwere&lt;br&gt;''

''C' est l' dierinne bataye&lt;br&gt;
''Ki nos fjhans ås canayes''&lt;br&gt;
''Il åront leu daye&lt;br&gt;''
''Voleurs et profiteus (x2)''&lt;br&gt;

''Fini do profiter d' nos foices [fwèces]&lt;br&gt;
''Po nos ôtes, c' est nosse seule ritchesse&lt;br&gt;
''Nos n' volans pu passer po bribeus''&lt;br&gt;
''Ca nos avans ossi des droets [dreûts]&lt;br&gt;''

''Fåt k' les pouris rindexhe des contes&lt;br&gt;
''Unis, nos mosterrans å monde&lt;br&gt;
''Ki l' pus foirt des pårtis serè''&lt;br&gt;
''Li grand pårti des cis k' ovrèt''&lt;br&gt;

''C' est l' dierinne bataye&lt;br&gt;
''Ki nos fjhans ås canayes&lt;br&gt;
''Il åront leu daye''&lt;br&gt;
''Voleurs et profiteus (x4)''

== Hårdêye difoutrinne ==

 [https://www.youtube.com/watch?v=VQQOfgT49mM L' Eternåcionåle è walon so YouTube].</text>
      <sha1>a46m990r4952ovazstezl408ioatemh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416435</id>
      <parentid>416434</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T17:13:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Tchansons militantisses]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416435</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1785" sha1="jb2mp29mbtjyhcjfamy94ovx5y757te" xml:space="preserve">'''L' Eternåcionåle''', c' e-st ene tchanson so on rimia scrit pa [[Eugène Pottier]] è 1871, å moumint do revintaedje sipoté «&amp;nbsp;[[Comene di Paris|Comene di Paris&amp;nbsp;]]», et ki louwe l' [[Eturnåcionåle des ovrîs|Eternåcionåle des ovrîs]]. Li muzike a stî scrîte på bedje [[Pierre Degeyter]] è 1888.

Li tchanson a stî ratournêye dins tot plin des lingaedjes eyet elle est l' essegne des djins ki s' batèt po puss di djustice dins nos sôcietés. Elle est sovint tchantêye påzès djins ki s' volèt comunisses, anårchisses, sôcialisses, revinteus, evnd.

== Ratoûrnaedje e walon ==
Li ratoûrnaedje vaici pa dzo a stî fwait pa  [[Eugène Petithan]] eviè 1972 (?).

''Levez-v' tos les cis ki so l' tere&lt;br&gt;
''Ovrèt po n' nén t-esse el mizere&lt;br&gt;
''Tertos eshonne nos alans mostrer''&lt;br&gt;
''Ki nos n' serans pu dôminés''&lt;br&gt;

''Nos volans dner a nos efant&lt;br&gt;
''Di l' ovraedje, del djoye et do pan.''&lt;br&gt;
''Nos nos batrans tot come nos peres''&lt;br&gt;
''Zels ki nos ont scrit noste istwere&lt;br&gt;''

''C' est l' dierinne bataye&lt;br&gt;
''Ki nos fjhans ås canayes''&lt;br&gt;
''Il åront leu daye&lt;br&gt;''
''Voleurs et profiteus (x2)''&lt;br&gt;

''Fini do profiter d' nos foices [fwèces]&lt;br&gt;
''Po nos ôtes, c' est nosse seule ritchesse&lt;br&gt;
''Nos n' volans pu passer po bribeus''&lt;br&gt;
''Ca nos avans ossi des droets [dreûts]&lt;br&gt;''

''Fåt k' les pouris rindexhe des contes&lt;br&gt;
''Unis, nos mosterrans å monde&lt;br&gt;
''Ki l' pus foirt des pårtis serè''&lt;br&gt;
''Li grand pårti des cis k' ovrèt''&lt;br&gt;

''C' est l' dierinne bataye&lt;br&gt;
''Ki nos fjhans ås canayes&lt;br&gt;
''Il åront leu daye''&lt;br&gt;
''Voleurs et profiteus (x4)''

== Hårdêye difoutrinne ==

 [https://www.youtube.com/watch?v=VQQOfgT49mM L' Eternåcionåle è walon so YouTube].

[[Categoreye:Tchansons militantisses]]</text>
      <sha1>jb2mp29mbtjyhcjfamy94ovx5y757te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Djan-Biétrumé Picâr (teyåte)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54123</id>
    <revision>
      <id>416415</id>
      <parentid>416402</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:38:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins */</comment>
      <origin>416415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1831" sha1="48mxv140qe4l3qq69l6z9ni4h20xbe5" xml:space="preserve">{{DISPLAYTITLE:''{{lang|wa-fel|Djan-Biétrumé Picâr}}'' (teyåte)}}
{{Dizo-tite|Djan-Bietrumé Picård}}
{{po|Djan-Bietrumé Picård|Djan-Bietrumé Picård (discramiaedje)}}
'''Djan-Bietrumé Picård''' ('''''Djan-Biétrumé Picar'''''&lt;ref&gt;Ortografeye di 1902; dins l' edicion d' 1961, c' esteut «''Djan-Biétrumé Pic'''â'''r''»&lt;/ref&gt;), c' est ene [[pîce di teyåte]] [[arimêye]] di cwatre akes sicrîte pa [[Joseph Dethy]].

== Eplaidaedjes ==
Ene prumire modêye e troes akes (gn aveut ki l' prumî k' esteut arimé) aveut stî creyeye e 1894 a [[Assesse (viyaedje)|Assesse]].&lt;ref&gt;[[Motî Coppe]], p. 129.&lt;/ref&gt;

Elle a stî replaideye e 1902 dizo l' cogne d' ene pîce di cwatre akes, dins on live lomé « Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux » eplaidî pa Victor Delvaux.

Elle a stî replaideye e [[sistinme Feller-Léonard]] pa [[Lucien Léonard]] dins [[Les Cayés walons]] e 1961.

== Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins ==
Come di djusse, ça s' passe a Nameur minme. On î djåze di [[nos d' plaece]] come «Li Grognon, plaece di l' Iyon, martchî d' l' Andje, rowe del Croes, li Tchestea, l' ôte Mårsale&lt;ref&gt;Gn a l' Pitite et l' Grande Mårsale.&lt;/ref&gt;…».

Les sinnes corespondnut å [[redjime holandès]], dj' ô bén inte 1815 et 1830.&lt;ref&gt;çou ki disdit li notule do [[motî Coppe]] ki djåze do [[18inme sieke]].&lt;/ref&gt; Les oficîs et sôdårds cåznut on francès a môde do ci des Flaminds. Avou ça ki les sôdårds sont lomés clairmint les [[Wikt:caizerlik|caizerliks]] (ake 1, sinne 6).

On î djåze eto del vizite di [[Pire li Grand]] a Nameur. On n' a nole traece istorike di çoula, mins on sait ki l' impreur di Rûsseye a voyaedjî e l' [[Urope coûtchantrece]] e [[1716]]-[[1717]].

== Sourdants et pî-notes ==


[[Categoreye:Pîces di teyåte e walon]]</text>
      <sha1>48mxv140qe4l3qq69l6z9ni4h20xbe5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416416</id>
      <parentid>416415</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:39:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins */</comment>
      <origin>416416</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2007" sha1="r7ao2onhc99web5ekktzmp4co7d2hgy" xml:space="preserve">{{DISPLAYTITLE:''{{lang|wa-fel|Djan-Biétrumé Picâr}}'' (teyåte)}}
{{Dizo-tite|Djan-Bietrumé Picård}}
{{po|Djan-Bietrumé Picård|Djan-Bietrumé Picård (discramiaedje)}}
'''Djan-Bietrumé Picård''' ('''''Djan-Biétrumé Picar'''''&lt;ref&gt;Ortografeye di 1902; dins l' edicion d' 1961, c' esteut «''Djan-Biétrumé Pic'''â'''r''»&lt;/ref&gt;), c' est ene [[pîce di teyåte]] [[arimêye]] di cwatre akes sicrîte pa [[Joseph Dethy]].

== Eplaidaedjes ==
Ene prumire modêye e troes akes (gn aveut ki l' prumî k' esteut arimé) aveut stî creyeye e 1894 a [[Assesse (viyaedje)|Assesse]].&lt;ref&gt;[[Motî Coppe]], p. 129.&lt;/ref&gt;

Elle a stî replaideye e 1902 dizo l' cogne d' ene pîce di cwatre akes, dins on live lomé « Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux » eplaidî pa Victor Delvaux.

Elle a stî replaideye e [[sistinme Feller-Léonard]] pa [[Lucien Léonard]] dins [[Les Cayés walons]] e 1961.

== Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins ==
Come di djusse, ça s' passe a Nameur minme. On î djåze di [[nos d' plaece]] come «Li Grognon, plaece di l' Iyon, martchî d' l' Andje, rowe del Croes, li Tchestea, l' ôte Mårsale&lt;ref&gt;Gn a l' Pitite et l' Grande Mårsale.&lt;/ref&gt;…».

Les sinnes corespondnut å [[redjime holandès]], dj' ô bén inte 1815 et 1830.&lt;ref&gt;çou ki disdit li notule do [[motî Coppe]] ki djåze do [[18inme sieke]].&lt;/ref&gt; Les oficîs et sôdårds cåznut on francès a môde do ci des Flaminds. Avou ça ki les sôdårds sont lomés clairmint les [[Wikt:caizerlik|caizerliks]] (ake 1, sinne 6).

On î djåze eto del vizite di [[Pire li Grand]] a Nameur. On n' a nole traece istorike di çoula, mins on sait ki l' impreur di Rûsseye a voyaedjî e l' [[Urope coûtchantrece]] e [[1716]]-[[1717]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos vléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

== Sourdants et pî-notes ==


[[Categoreye:Pîces di teyåte e walon]]</text>
      <sha1>r7ao2onhc99web5ekktzmp4co7d2hgy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416417</id>
      <parentid>416416</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:41:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins */</comment>
      <origin>416417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2056" sha1="jl3z9gn44h4521ltn8x94cqng90xd7a" xml:space="preserve">{{DISPLAYTITLE:''{{lang|wa-fel|Djan-Biétrumé Picâr}}'' (teyåte)}}
{{Dizo-tite|Djan-Bietrumé Picård}}
{{po|Djan-Bietrumé Picård|Djan-Bietrumé Picård (discramiaedje)}}
'''Djan-Bietrumé Picård''' ('''''Djan-Biétrumé Picar'''''&lt;ref&gt;Ortografeye di 1902; dins l' edicion d' 1961, c' esteut «''Djan-Biétrumé Pic'''â'''r''»&lt;/ref&gt;), c' est ene [[pîce di teyåte]] [[arimêye]] di cwatre akes sicrîte pa [[Joseph Dethy]].

== Eplaidaedjes ==
Ene prumire modêye e troes akes (gn aveut ki l' prumî k' esteut arimé) aveut stî creyeye e 1894 a [[Assesse (viyaedje)|Assesse]].&lt;ref&gt;[[Motî Coppe]], p. 129.&lt;/ref&gt;

Elle a stî replaideye e 1902 dizo l' cogne d' ene pîce di cwatre akes, dins on live lomé « Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux » eplaidî pa Victor Delvaux.

Elle a stî replaideye e [[sistinme Feller-Léonard]] pa [[Lucien Léonard]] dins [[Les Cayés walons]] e 1961.

== Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins ==
Come di djusse, ça s' passe a Nameur minme. On î djåze di [[nos d' plaece]] come «Li Grognon, plaece di l' Iyon, martchî d' l' Andje, rowe del Croes, li Tchestea, l' ôte Mårsale&lt;ref&gt;Gn a l' Pitite et l' Grande Mårsale.&lt;/ref&gt;…».

Les sinnes corespondnut å [[redjime holandès]], dj' ô bén inte 1815 et 1830.&lt;ref&gt;çou ki disdit li notule do [[motî Coppe]] ki djåze do [[18inme sieke]].&lt;/ref&gt; Les oficîs et sôdårds cåznut on francès a môde do ci des Flaminds. Avou ça ki les sôdårds sont lomés clairmint les [[Wikt:caizerlik|caizerliks]] (ake 1, sinne 6). Li manoye, c' est l' [[florin (manoye)|florin]].

On î djåze eto del vizite di [[Pire li Grand]] a Nameur. On n' a nole traece istorike di çoula, mins on sait ki l' impreur di Rûsseye a voyaedjî e l' [[Urope coûtchantrece]] e [[1716]]-[[1717]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos vléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

== Sourdants et pî-notes ==


[[Categoreye:Pîces di teyåte e walon]]</text>
      <sha1>jl3z9gn44h4521ltn8x94cqng90xd7a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416418</id>
      <parentid>416417</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:43:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2159" sha1="ompzx7vpfvy9wxvbrql1u2vdqppucms" xml:space="preserve">{{DISPLAYTITLE:''{{lang|wa-fel|Djan-Biétrumé Picâr}}'' (teyåte)}}
{{Dizo-tite|Djan-Bietrumé Picård}}
{{po|Djan-Bietrumé Picård|Djan-Bietrumé Picård (discramiaedje)}}
'''Djan-Bietrumé Picård''' ('''''Djan-Biétrumé Picar'''''&lt;ref&gt;Ortografeye di 1902; dins l' edicion d' 1961, c' esteut «''Djan-Biétrumé Pic'''â'''r''»&lt;/ref&gt;), c' est ene [[pîce di teyåte]] [[arimêye]] di cwatre akes sicrîte pa [[Joseph Dethy]].

C' est èn arindjmint pol [[teyåte]], sins role di comere, des frawes da [[Djan-Bietrumé Picård]].

== Eplaidaedjes ==
Ene prumire modêye e troes akes (gn aveut ki l' prumî k' esteut arimé) aveut stî creyeye e 1894 a [[Assesse (viyaedje)|Assesse]].&lt;ref&gt;[[Motî Coppe]], p. 129.&lt;/ref&gt;

Elle a stî replaideye e 1902 dizo l' cogne d' ene pîce di cwatre akes, dins on live lomé « Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux » eplaidî pa Victor Delvaux.

Elle a stî replaideye e [[sistinme Feller-Léonard]] pa [[Lucien Léonard]] dins [[Les Cayés walons]] e 1961.

== Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins ==
Come di djusse, ça s' passe a Nameur minme. On î djåze di [[nos d' plaece]] come «Li Grognon, plaece di l' Iyon, martchî d' l' Andje, rowe del Croes, li Tchestea, l' ôte Mårsale&lt;ref&gt;Gn a l' Pitite et l' Grande Mårsale.&lt;/ref&gt;…».

Les sinnes corespondnut å [[redjime holandès]], dj' ô bén inte 1815 et 1830.&lt;ref&gt;çou ki disdit li notule do [[motî Coppe]] ki djåze do [[18inme sieke]].&lt;/ref&gt; Les oficîs et sôdårds cåznut on francès a môde do ci des Flaminds. Avou ça ki les sôdårds sont lomés clairmint les [[Wikt:caizerlik|caizerliks]] (ake 1, sinne 6). Li manoye, c' est l' [[florin (manoye)|florin]].

On î djåze eto del vizite di [[Pire li Grand]] a Nameur. On n' a nole traece istorike di çoula, mins on sait ki l' impreur di Rûsseye a voyaedjî e l' [[Urope coûtchantrece]] e [[1716]]-[[1717]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos vléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

== Sourdants et pî-notes ==


[[Categoreye:Pîces di teyåte e walon]]</text>
      <sha1>ompzx7vpfvy9wxvbrql1u2vdqppucms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416450</id>
      <parentid>416418</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T18:16:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins */</comment>
      <origin>416450</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2601" sha1="nt438ci03bllrce80vluq8xot2zhw2f" xml:space="preserve">{{DISPLAYTITLE:''{{lang|wa-fel|Djan-Biétrumé Picâr}}'' (teyåte)}}
{{Dizo-tite|Djan-Bietrumé Picård}}
{{po|Djan-Bietrumé Picård|Djan-Bietrumé Picård (discramiaedje)}}
'''Djan-Bietrumé Picård''' ('''''Djan-Biétrumé Picar'''''&lt;ref&gt;Ortografeye di 1902; dins l' edicion d' 1961, c' esteut «''Djan-Biétrumé Pic'''â'''r''»&lt;/ref&gt;), c' est ene [[pîce di teyåte]] [[arimêye]] di cwatre akes sicrîte pa [[Joseph Dethy]].

C' est èn arindjmint pol [[teyåte]], sins role di comere, des frawes da [[Djan-Bietrumé Picård]].

== Eplaidaedjes ==
Ene prumire modêye e troes akes (gn aveut ki l' prumî k' esteut arimé) aveut stî creyeye e 1894 a [[Assesse (viyaedje)|Assesse]].&lt;ref&gt;[[Motî Coppe]], p. 129.&lt;/ref&gt;

Elle a stî replaideye e 1902 dizo l' cogne d' ene pîce di cwatre akes, dins on live lomé « Bibliographie de Jean-Biétrumé Picar, surnommé Pimpurniaux » eplaidî pa Victor Delvaux.

Elle a stî replaideye e [[sistinme Feller-Léonard]] pa [[Lucien Léonard]] dins [[Les Cayés walons]] e 1961.

== Plaeçmint dins l' espåce et dins l' tins ==
Come di djusse, ça s' passe a Nameur minme. On î djåze di [[nos d' plaece]] come «Li Grognon, plaece di l' Iyon, martchî d' l' Andje, rowe del Croes, li Tchestea, l' ôte Mårsale&lt;ref&gt;Gn a l' Pitite et l' Grande Mårsale.&lt;/ref&gt;…».

&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;A a a a vraiymint, dji vôreu bén sawè&lt;br&gt;Çou k' ele dit dins ses dints li viye del '''Rowe del Croes'''.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake 1, sinne 1&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Les sinnes corespondnut å [[Bas Payis otrichyins]]. Les oficîs et sôdårds cåznut on francès a môde do ci des Flaminds. Avou ça ki les sôdårds sont lomés clairmint les [[Wikt:caizerlik|caizerliks]] (ake 1, sinne 6), dj' ô bén, les sôdårds di l' impreur (caizer) d' Otriche.

Li manoye del fåve, c' est l' [[florin (manoye)|florin]], li cene del [[Holande]], mins k' aveut ddja stî batowe do tins des [[Bas Payis espagnols]]. I s' pout ki les raconteus et riscrijheus des paskeyes da Djan-Bietrumé Picård åyexhe pris cisse manoye la come li manoye etrindjire li pus cnoxhowe e 19inme sieke, poy ki c' esteut l' cene do [[redjime holandès]]. 

On î djåze eto del vizite di [[Pire li Grand]] a Nameur. On n' a nole traece istorike di çoula, mins on sait ki l' impreur di Rûsseye a voyaedjî e l' [[Urope coûtchantrece]] e [[1716]]-[[1717]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;Come tolmonde, nos vléns vey l' impreur Pire li Grand&lt;br&gt;Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

== Sourdants et pî-notes ==


[[Categoreye:Pîces di teyåte e walon]]</text>
      <sha1>nt438ci03bllrce80vluq8xot2zhw2f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pire li Grand</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54127</id>
    <revision>
      <id>416413</id>
      <timestamp>2025-06-26T13:34:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <comment>Pådje ahivêye avou «'''Pire li Grand''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].  I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].  Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].  == Vicåreye == Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.  Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope c...»</comment>
      <origin>416413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3564" sha1="37g7cnzawjukwykgzuvzfic465ud6hj" xml:space="preserve">'''Pire li Grand''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

Di 1697 a 1698, Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès.

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ».
=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]]. Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos vléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake 1 sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>37g7cnzawjukwykgzuvzfic465ud6hj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416414</id>
      <parentid>416413</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:34:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Dins les belès-letes e walon */</comment>
      <origin>416414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3587" sha1="23jwpn5bkr7onn07yz28auo04hva9bz" xml:space="preserve">'''Pire li Grand''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

Di 1697 a 1698, Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès.

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ».
=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]]. Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos vléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>23jwpn5bkr7onn07yz28auo04hva9bz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416419</id>
      <parentid>416414</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T13:46:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Rapoirt avou l’ Walonreye */</comment>
      <origin>416419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3589" sha1="1q61wsk85r23ojxsz8mjuv3v6qwb7np" xml:space="preserve">'''Pire li Grand''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

Di 1697 a 1698, Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès.

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ».
=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>1q61wsk85r23ojxsz8mjuv3v6qwb7np</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416427</id>
      <parentid>416419</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T14:05:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3688" sha1="18ccucte8aj7fo3hs9xdlvndltxug46" xml:space="preserve">[[Imådje:ПЕТР 1.jpg|thumb]]
'''Pire li Grand''' u '''Pire prumî d' Rûsseye''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

Di 1697 a 1698, Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès.

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ».
=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

{{Commonscat|Peter I of Russia}}

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>18ccucte8aj7fo3hs9xdlvndltxug46</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416428</id>
      <parentid>416427</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T14:17:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416428</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4381" sha1="i5rws5azd40viqkrq6hypohb3pd4mn3" xml:space="preserve">[[Imådje:ПЕТР 1.jpg|thumb]]
'''Pire li Grand''' u '''Pire prumî d' Rûsseye''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
[[Imådje:Peter in Holland.jpg|thumb|come tcherpetî d' batea e l' Holande]]
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

E [[1697]] et [[1698]], Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès. C' est çou k' on loma: «el grande ambassåde».

&lt;center&lt;&lt;gallery&gt;
Gedenksteen peter de grote admiraliteitslijnbaan amsterdam.jpg|sovni di s' passaedje e l' Holande
Peter I in 1697-98.jpg|moussî a marén
Tsaar Peter de Grote in Zaandam, 1697 Peter in Saardam Pierre à Saardam (titel op object), RP-P-OB-82.916.jpg|boutant come munujhî
Tsaar Peter de Grote bestudeert in zijn huisje een scheepstekening, 1697, RP-P-OB-82.915.jpg|studiant on batea
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
[[Imådje:Spa Belgique 09.jpg|thumb|Poujhon Pire li Grand a Spå]]
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ». Il î vna e [[1717]] tins di s' vizite del [[Principåté d' Lidje]]

=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

{{Commonscat|Peter I of Russia}}

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>i5rws5azd40viqkrq6hypohb3pd4mn3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416429</id>
      <parentid>416428</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T14:17:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>416429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4363" sha1="qn848shaoh2l70ixqovdolvww6f4oc8" xml:space="preserve">[[Imådje:ПЕТР 1.jpg|thumb]]
'''Pire li Grand''' u '''Pire prumî d' Rûsseye''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

E [[1697]] et [[1698]], Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès. C' est çou k' on loma: «el grande ambassåde».

&lt;center&lt;&lt;gallery&gt;
Peter in Holland.jpg|come tcherpetî d' batea e l' Holande
Gedenksteen peter de grote admiraliteitslijnbaan amsterdam.jpg|sovni di s' passaedje e l' Holande
Peter I in 1697-98.jpg|moussî a marén
Tsaar Peter de Grote in Zaandam, 1697 Peter in Saardam Pierre à Saardam (titel op object), RP-P-OB-82.916.jpg|boutant come munujhî
Tsaar Peter de Grote bestudeert in zijn huisje een scheepstekening, 1697, RP-P-OB-82.915.jpg|studiant on batea
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
[[Imådje:Spa Belgique 09.jpg|thumb|Poujhon Pire li Grand a Spå]]
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ». Il î vna e [[1717]] tins di s' vizite del [[Principåté d' Lidje]]

=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

{{Commonscat|Peter I of Russia}}

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>qn848shaoh2l70ixqovdolvww6f4oc8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416430</id>
      <parentid>416429</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T14:19:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Vicåreye */</comment>
      <origin>416430</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4346" sha1="281ujgb7dpevkaxcgdqvl4qzfvmbqgf" xml:space="preserve">[[Imådje:ПЕТР 1.jpg|thumb]]
'''Pire li Grand''' u '''Pire prumî d' Rûsseye''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

E [[1697]] et [[1698]], Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès. C' est çou k' on loma: «el grande ambassåde».

&lt;gallery&gt;
Peter in Holland.jpg|come tcherpetî d' batea e l' Holande
Gedenksteen peter de grote admiraliteitslijnbaan amsterdam.jpg|sovni di s' passaedje e l' Holande
Peter I in 1697-98.jpg|moussî a marén
Tsaar Peter de Grote in Zaandam, 1697 Peter in Saardam Pierre à Saardam (titel op object), RP-P-OB-82.916.jpg|boutant come munujhî
Tsaar Peter de Grote bestudeert in zijn huisje een scheepstekening, 1697, RP-P-OB-82.915.jpg|studiant on batea
&lt;/gallery&gt;

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
[[Imådje:Spa Belgique 09.jpg|thumb|Poujhon Pire li Grand a Spå]]
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ». Il î vna e [[1717]] tins di s' vizite del [[Principåté d' Lidje]]

=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

{{Commonscat|Peter I of Russia}}

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>281ujgb7dpevkaxcgdqvl4qzfvmbqgf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416431</id>
      <parentid>416430</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T14:20:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Vicåreye */</comment>
      <origin>416431</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4418" sha1="5o57ifrvn1pzlonilh4szbfr6ejzj35" xml:space="preserve">[[Imådje:ПЕТР 1.jpg|thumb]]
'''Pire li Grand''' u '''Pire prumî d' Rûsseye''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

E [[1697]] et [[1698]], Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès. C' est çou k' on loma: «el grande ambassåde».

&lt;gallery&gt;'''Sovnance di s' passaedje e l' Holande dins l' estaloe d' Misterdam'''
Peter in Holland.jpg|come tcherpetî d' batea e l' Holande
Gedenksteen peter de grote admiraliteitslijnbaan amsterdam.jpg|sovni di s' passaedje e l' Holande
Peter I in 1697-98.jpg|moussî a marén
Tsaar Peter de Grote in Zaandam, 1697 Peter in Saardam Pierre à Saardam (titel op object), RP-P-OB-82.916.jpg|boutant come munujhî
Tsaar Peter de Grote bestudeert in zijn huisje een scheepstekening, 1697, RP-P-OB-82.915.jpg|studiant on batea
&lt;/gallery&gt;

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
[[Imådje:Spa Belgique 09.jpg|thumb|Poujhon Pire li Grand a Spå]]
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ». Il î vna e [[1717]] tins di s' vizite del [[Principåté d' Lidje]]

=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

{{Commonscat|Peter I of Russia}}

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>5o57ifrvn1pzlonilh4szbfr6ejzj35</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416432</id>
      <parentid>416431</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T14:21:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Vicåreye */</comment>
      <origin>416432</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4419" sha1="ltrvr4xyb54iyhfbxpoazmiqtg485wl" xml:space="preserve">[[Imådje:ПЕТР 1.jpg|thumb]]
'''Pire li Grand''' u '''Pire prumî d' Rûsseye''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

E [[1697]] et [[1698]], Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès. C' est çou k' on loma: «el grande ambassåde».

'''Sovnance di s' passaedje e l' Holande dins l' estaloe d' Misterdam'''
&lt;gallery&gt;
Peter in Holland.jpg|come tcherpetî d' batea e l' Holande
Gedenksteen peter de grote admiraliteitslijnbaan amsterdam.jpg|sovni di s' passaedje e l' Holande
Peter I in 1697-98.jpg|moussî a marén
Tsaar Peter de Grote in Zaandam, 1697 Peter in Saardam Pierre à Saardam (titel op object), RP-P-OB-82.916.jpg|boutant come munujhî
Tsaar Peter de Grote bestudeert in zijn huisje een scheepstekening, 1697, RP-P-OB-82.915.jpg|studiant on batea
&lt;/gallery&gt;

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
[[Imådje:Spa Belgique 09.jpg|thumb|Poujhon Pire li Grand a Spå]]
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ». Il î vna e [[1717]] tins di s' vizite del [[Principåté d' Lidje]]

=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

{{Commonscat|Peter I of Russia}}

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>ltrvr4xyb54iyhfbxpoazmiqtg485wl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416433</id>
      <parentid>416432</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T14:21:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Vicåreye */</comment>
      <origin>416433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4436" sha1="q4s4n4ybq4dp7j04oh5z9uo6eyc0pcw" xml:space="preserve">[[Imådje:ПЕТР 1.jpg|thumb]]
'''Pire li Grand''' u '''Pire prumî d' Rûsseye''', ça a stî li [[tsår]] li pus rlomé del [[Rûsseye]].

I skepia e [[1672]] et mora e [[1725]].

Il est rindjî å '''limero 91''' des djins les pus inflouwinnes di l' [[Istwere]] dins l' [[djivêye Michael Hart]].

== Vicåreye ==
Si pa mora k' i n' aveut k' 4 ans (e 1676), et c' est s' dimeye sour Sofiye ki tna l' redjince disca 1689.

Å moumint k' i divna [[impreur]], li Rûsseye esteut èn eriré payis, des siekes pus tårdou ki l' Urope coûtchantrece dins cåzu tos les dominnes.

E [[1697]] et [[1698]], Pire li grand, acpagnté d' a pô près 250 djins, fijha on grand voyaedje e l' Urope, mins anonimmint (i s' fijheut lomer Pyotr Mikhaylov). I bouta come [[tcheptî]] d' [[batea]] e l' [[Holande]], et come doker e l' [[Inglutere]]. I studia l' [[årmurreye]] e l' [[Prûsse]]. I vizita des [[oujhene]]s, des scoles, des arsunås. I intra minme a ene ashyinne do pårlumint inglès. C' est çou k' on loma: «el grande ambassåde».

&lt;center&gt;'''Sovnance di s' passaedje e l' Holande dins l' estaloe d' Misterdam'''
&lt;gallery&gt;
Peter in Holland.jpg|come tcherpetî d' batea e l' Holande
Gedenksteen peter de grote admiraliteitslijnbaan amsterdam.jpg|sovni di s' passaedje e l' Holande
Peter I in 1697-98.jpg|moussî a marén
Tsaar Peter de Grote in Zaandam, 1697 Peter in Saardam Pierre à Saardam (titel op object), RP-P-OB-82.916.jpg|boutant come munujhî
Tsaar Peter de Grote bestudeert in zijn huisje een scheepstekening, 1697, RP-P-OB-82.915.jpg|studiant on batea
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

Rarivé e l' Rûsseye, il ataca a tot candjî dins l' payis, po sayî d' el &quot;coûtchantijhî (li rinde come l' Urope coûtchantrece). Mins gn aveut des mantches a mete, et ses rfômes ni fourît nén bén ascoyeyes des djins.

Si politike difoûtrinne esta foirt gueriveuse. I vleut alårdji l' Rûsseye di tos les costés. A [[Nonne (costé del Daegne)|Nonne]], i s' ala bate disconte l' [[Impire trouk]]. I lzî rprinda [[Azov]] e 1696. Mins al fén, les Trouks lyi rprindît e 1711.

A Bijhe, i fjha l' guere al [[Suwede]], ene pouxhance militaire di ces trevéns la. Årvier di çou ki s' passa avou les Trouks, i fourit batou å cmince (batreye di Narva, 1700). Mins i rbastixha si årmêye, et vinkixha les Suwedwès al batreye di Poltova (1709). Li Rûsseye wangna insi l' [[Estoneye]] et l' [[Litwaneye]], eyet ene lådje pîce di tere dilé l' [[Finlande]]. Çou ki lyi dna ene intrêye sol [[Mer Baltike]], ey insi ene « poite eviè l’ Urope ».
So les boirds di  l’ Aiwe di Neva, i bastixha ene novele veye k’ i loma a s’ no : [[Sint-Petesbork]]. Ki divna li mwaisse veye del Rûsseye estô d’ [[Moscou]] l’ an 1712.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Djivêye Michael Hart]], pp. 473-478.&lt;/ref&gt;

E 1717-1718 (après l’ [[batreye di Brinne-l’-Alou]], la k’ les Rûsses estént avou les Aloyîs disconte Napoleyon), i rivna e l’ Urope coûtchantrece, come impreur, adon. C’ est a ç’ moumint la k’ i vna prinde les aiwes a [[Spå]]. Et viziter [[Versaye]].

== Shuvance ==
C’ est bråmint a cåze di lu ki l’ Rûsseye aléve divni ene pouxhance e l’ Urope ey e l’ Azeye. On rmete sovint si accion di « coûtchantijhaedje » del Rûsseye al politike des zultans otomans do minme trevén istorike. Mågré ki l’ Tourkeye esteut bråmint pus avanceye culturelmint ki l’ Rûsseye, ele dimora co lontins èn estat sins grande avanceye politike et tecnikes. Ey insi piede si prumiristé so tote li Noere Mer ey e l’ Mîtrinne Azeye, tos payis k’ alént divni rûsses.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Rapoirt avou l’ Walonreye ==
[[Imådje:Spa Belgique 09.jpg|thumb|Poujhon Pire li Grand a Spå]]
===  Dins les nos d’ plaece ===
Gn a on poujhon a Spå ki s’ lome todi « Poujhon Pire li Grand ». Il î vna e [[1717]] tins di s' vizite del [[Principåté d' Lidje]]

=== Dins les belès-letes e walon ===
On cåze k’ il åreut passé a Nameur dins [[Djan-Bietrumé Picård (teyåte)]].
&lt;blockquote&gt;&lt;i&gt;
Come tolmonde, nos voléns vey l' impreur Pire li Grand
Ki s' pormoennéve dins l' veye tot waitant les botikes.&lt;/i&gt;&lt;ref&gt;Ake prumî, sinne 3.&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

Mins ça n’ a nén stî aveuri, shonne-t i.

Dins ene ôte pîce e walon, on discrît on Walon k’ el va vey cwand i passe a Paris.

== Sourdants ==

{{Commonscat|Peter I of Russia}}

[[Categoreye:Rilomés Rûsses]]
[[Categoreye:Rwès et impreurs]]</text>
      <sha1>q4s4n4ybq4dp7j04oh5z9uo6eyc0pcw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modele:ISR-d</title>
    <ns>10</ns>
    <id>54128</id>
    <revision>
      <id>416452</id>
      <timestamp>2025-06-26T19:32:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <comment>Pådje ahivêye avou «[[Imådje:Flag of Israel.svg|border|20px]]»</comment>
      <origin>416452</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" sha1="kopjn2nsow6lybuu7c4mly6dq01syf5" xml:space="preserve">[[Imådje:Flag of Israel.svg|border|20px]]</text>
      <sha1>kopjn2nsow6lybuu7c4mly6dq01syf5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modele:IRN-d</title>
    <ns>10</ns>
    <id>54129</id>
    <revision>
      <id>416453</id>
      <timestamp>2025-06-26T19:32:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <comment>Pådje ahivêye avou «[[Imådje:Flag of Iran.svg|border|20px]]»</comment>
      <origin>416453</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" sha1="9w0hjeq6uu5zocyi0mvkrel6rmdgh23" xml:space="preserve">[[Imådje:Flag of Iran.svg|border|20px]]</text>
      <sha1>9w0hjeq6uu5zocyi0mvkrel6rmdgh23</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modele:QAT-d</title>
    <ns>10</ns>
    <id>54130</id>
    <revision>
      <id>416454</id>
      <timestamp>2025-06-26T19:38:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <comment>Pådje ahivêye avou «[[Imådje:Flag of Qatar.svg|border|20px]]»</comment>
      <origin>416454</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" sha1="kfdy0pp5ou2ppy0gbvsf14dwk777ogm" xml:space="preserve">[[Imådje:Flag of Qatar.svg|border|20px]]</text>
      <sha1>kfdy0pp5ou2ppy0gbvsf14dwk777ogm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modele:JOR-d</title>
    <ns>10</ns>
    <id>54131</id>
    <revision>
      <id>416455</id>
      <timestamp>2025-06-26T19:39:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <comment>Pådje ahivêye avou «[[Imådje:Flag of Jordan.svg|border|20px]]»</comment>
      <origin>416455</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" sha1="gd4ipbgsl1awyvfthedgl6rx3aeruqe" xml:space="preserve">[[Imådje:Flag of Jordan.svg|border|20px]]</text>
      <sha1>gd4ipbgsl1awyvfthedgl6rx3aeruqe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Guere Israyel-Iran</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54132</id>
    <revision>
      <id>416456</id>
      <timestamp>2025-06-26T19:39:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <comment>Pådje ahivêye avou «Li '''Guere Israyel-Iran''', c' est ene guere provokêye på [[Israyel (estat)|Israyel]] conte l' [[Iran]], li [[13 di djun]] [[2025]].   == Cronolodjeye == Li [[13 di djun]] [[2025]], li [[Foice areyin eyet spåciåle israyelyinne]] a caloné des plaeces militaires eyet nawearinnes, e l' [[Iran]].&lt;ref&gt;https://www.aljazeera.com/news/2025/6/26/visualising-12-days-of-the-israel-iran-conflict&lt;/ref&gt; Ci-ci a respondou piron-parey l' minme djoû.&lt;ref&gt;https://edition.cnn.c...»</comment>
      <origin>416456</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2386" sha1="60tf785aqxs75j7ndjsndhxapjdhwb4" xml:space="preserve">Li '''Guere Israyel-Iran''', c' est ene guere provokêye på [[Israyel (estat)|Israyel]] conte l' [[Iran]], li [[13 di djun]] [[2025]]. 

== Cronolodjeye ==
Li [[13 di djun]] [[2025]], li [[Foice areyin eyet spåciåle israyelyinne]] a caloné des plaeces militaires eyet nawearinnes, e l' [[Iran]].&lt;ref&gt;https://www.aljazeera.com/news/2025/6/26/visualising-12-days-of-the-israel-iran-conflict&lt;/ref&gt; Ci-ci a respondou piron-parey l' minme djoû.&lt;ref&gt;https://edition.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl&lt;/ref&gt;

Il ont porshuvou, ambedeus, a s' lancî des missiles, li samwinne k' a shuvou. L' adierça des bombes, c' esteut des edroets stratedjikes, metans les rafinreyes, les plaeces militaires, u co les sidjes des tchinnes di televuzion.&lt;ref&gt;https://www.7sur7.be/monde/une-puissante-explosion-apres-une-attaque-israelienne-contre-une-raffinerie-strategique-en-iran~aecab66d/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;https://www.timesofisrael.com/iran-launches-barrages-of-ballistic-missiles-at-israel-hits-buildings-in-countrys-center/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/turkce/articles/czxelggg4r9o&lt;/ref&gt; La k' padecô, c' est des citweyins ki dvegnnut victimes.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Les [[Uyessês]] ont cmincî a s' meler del guere, tot sopoirtant l' [[Israyel]], li [[21 di djun]] [[2025]]. Il ont, come di djusse, distrût des edroets metous so pî po-z askepyî des åres nawearinnes.&lt;ref&gt;https://www.cbsnews.com/news/pentagon-briefing-us-strikes-iran-nuclear-sites/&lt;/ref&gt; Cwand a vnou l' toû d' l' [[Iran]], ci-ci a bombårdé, deus djoûs après, on cazer estazunyin stitchî e l' [[Catar]].&lt;ref&gt;https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-weighs-retaliation-against-us-strikes-nuclear-sites-2025-06-23/&lt;/ref&gt; Li londmwin, les deus prumîs payis s' ont metou d' acoird so èn aresse-feu.&lt;ref&gt;https://www.rtbf.be/article/guerre-iran-israel-usa-selon-l-ayatollah-khamenei-les-etats-unis-n-ont-rien-gagne-de-leurs-attaques-contre-l-iran-11567817&lt;/ref&gt;

== Batayants ==
Ces deus payis la ont, tchaeconk, leu prôpe batayants.
&lt;center&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!Costé di l' Israyel
!Costé di l' Iran
|-
|{{ISR-d}} [[Israyel (estat)|Israyel]]
|{{IRN-d}} [[Iran]]
|-
|{{USA-d}} [[Uyessês]]
|
|-
!Sotnaedje disfinsif di l' Israyel  
|
|-
|{{QAT-d}} [[Catar]]
|
|-
|{{JOR-d}} [[Djordaneye]]
|
|-
|{{FRA-d}} [[France]]
|
|}&lt;/center&gt;

== Referinces eyet sourdants ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>60tf785aqxs75j7ndjsndhxapjdhwb4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>416457</id>
      <parentid>416456</parentid>
      <timestamp>2025-06-26T19:40:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Gueres]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>416457</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2409" sha1="tgcmb09lrdch59et30f6wvsnh6m7uu5" xml:space="preserve">Li '''Guere Israyel-Iran''', c' est ene guere provokêye på [[Israyel (estat)|Israyel]] conte l' [[Iran]], li [[13 di djun]] [[2025]]. 

== Cronolodjeye ==
Li [[13 di djun]] [[2025]], li [[Foice areyin eyet spåciåle israyelyinne]] a caloné des plaeces militaires eyet nawearinnes, e l' [[Iran]].&lt;ref&gt;https://www.aljazeera.com/news/2025/6/26/visualising-12-days-of-the-israel-iran-conflict&lt;/ref&gt; Ci-ci a respondou piron-parey l' minme djoû.&lt;ref&gt;https://edition.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl&lt;/ref&gt;

Il ont porshuvou, ambedeus, a s' lancî des missiles, li samwinne k' a shuvou. L' adierça des bombes, c' esteut des edroets stratedjikes, metans les rafinreyes, les plaeces militaires, u co les sidjes des tchinnes di televuzion.&lt;ref&gt;https://www.7sur7.be/monde/une-puissante-explosion-apres-une-attaque-israelienne-contre-une-raffinerie-strategique-en-iran~aecab66d/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;https://www.timesofisrael.com/iran-launches-barrages-of-ballistic-missiles-at-israel-hits-buildings-in-countrys-center/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/turkce/articles/czxelggg4r9o&lt;/ref&gt; La k' padecô, c' est des citweyins ki dvegnnut victimes.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Les [[Uyessês]] ont cmincî a s' meler del guere, tot sopoirtant l' [[Israyel]], li [[21 di djun]] [[2025]]. Il ont, come di djusse, distrût des edroets metous so pî po-z askepyî des åres nawearinnes.&lt;ref&gt;https://www.cbsnews.com/news/pentagon-briefing-us-strikes-iran-nuclear-sites/&lt;/ref&gt; Cwand a vnou l' toû d' l' [[Iran]], ci-ci a bombårdé, deus djoûs après, on cazer estazunyin stitchî e l' [[Catar]].&lt;ref&gt;https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-weighs-retaliation-against-us-strikes-nuclear-sites-2025-06-23/&lt;/ref&gt; Li londmwin, les deus prumîs payis s' ont metou d' acoird so èn aresse-feu.&lt;ref&gt;https://www.rtbf.be/article/guerre-iran-israel-usa-selon-l-ayatollah-khamenei-les-etats-unis-n-ont-rien-gagne-de-leurs-attaques-contre-l-iran-11567817&lt;/ref&gt;

== Batayants ==
Ces deus payis la ont, tchaeconk, leu prôpe batayants.
&lt;center&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!Costé di l' Israyel
!Costé di l' Iran
|-
|{{ISR-d}} [[Israyel (estat)|Israyel]]
|{{IRN-d}} [[Iran]]
|-
|{{USA-d}} [[Uyessês]]
|
|-
!Sotnaedje disfinsif di l' Israyel  
|
|-
|{{QAT-d}} [[Catar]]
|
|-
|{{JOR-d}} [[Djordaneye]]
|
|-
|{{FRA-d}} [[France]]
|
|}&lt;/center&gt;

== Referinces eyet sourdants ==
&lt;references /&gt;

[[Categoreye:Gueres]]</text>
      <sha1>tgcmb09lrdch59et30f6wvsnh6m7uu5</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>