Wikipedia
xalwiki
https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D1%80_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%85
MediaWiki 1.45.0-wmf.6
first-letter
Аһар
Көдлхнә
Меткән
Демнч
Демнчна туск меткән
Wikipedia
Wikipedia туск меткән
Боомг
Боомгин туск меткән
MediaWiki
MediaWiki туск меткән
Кевләр
Зуран туск меткән
Цәәлһлһн
Цәәлһлһин туск меткән
Әәшл
Әәшлин туск меткән
TimedText
TimedText talk
Модуль
Обсуждение модуля
Хальмг келн
0
1393
92149
92148
2025-06-19T12:22:31Z
46.48.227.196
92149
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвн төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]].
1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман.
== Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
||||||||||||
|}
== Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;"
| style=«width:3em;» |A a
| style=«width:3em;» |B b
| style=«width:3em;» |C c
| style=«width:3em;» |Ç ç
| style=«width:3em;» |D d
| style=«width:3em;» |E e
| style=«width:3em;» |Ә ә
| style=«width:3em;» |F f
| style=«width:3em;» |G g
| style=«width:3em;» |H h
| style=«width:3em;» |I i
|-
| style=«width:3em;» |J j
| style=«width:3em;» |K k
| style=«width:3em;» |L l
| style=«width:3em;» |M m
| style=«width:3em;» |N n
| style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ
| style=«width:3em;» |O o
| style=«width:3em;» |Ө ө
| style=«width:3em;» |P p
| style=«width:3em;» |R r
| style=«width:3em;» |S s
|-
| style=«width:3em;» |Ş ş
| style=«width:3em;» |T t
| style=«width:3em;» |U u
| style=«width:3em;» |V v
| style=«width:3em;» |X x
| style=«width:3em;» |Y y
| style=«width:3em;» |Z z
| style=«width:3em;» |Ƶ ƶ
| style=«width:3em;» |Ь ь
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
i2sllmor4zqxn0f0ggi63qnjc9e1ks1
92150
92149
2025-06-19T14:37:57Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/92149|92149]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]])
92150
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана.
1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана.
== Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
|
|}
== Латин хальмг цаһан алфавит ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь
|
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol
92152
92150
2025-06-19T16:27:50Z
46.48.227.196
92152
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвн төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]].
1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман.
== Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
||||||||||||
|}
== Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;"
| style=«width:3em;» |A a
| style=«width:3em;» |B b
| style=«width:3em;» |C c
| style=«width:3em;» |Ç ç
| style=«width:3em;» |D d
| style=«width:3em;» |E e
| style=«width:3em;» |Ә ә
| style=«width:3em;» |F f
| style=«width:3em;» |G g
| style=«width:3em;» |H h
| style=«width:3em;» |I i
|-
| style=«width:3em;» |J j
| style=«width:3em;» |K k
| style=«width:3em;» |L l
| style=«width:3em;» |M m
| style=«width:3em;» |N n
| style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ
| style=«width:3em;» |O o
| style=«width:3em;» |Ө ө
| style=«width:3em;» |P p
| style=«width:3em;» |R r
| style=«width:3em;» |S s
|-
| style=«width:3em;» |Ş ş
| style=«width:3em;» |T t
| style=«width:3em;» |U u
| style=«width:3em;» |V v
| style=«width:3em;» |X x
| style=«width:3em;» |Y y
| style=«width:3em;» |Z z
| style=«width:3em;» |Ƶ ƶ
| style=«width:3em;» |Ь ь
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
i2sllmor4zqxn0f0ggi63qnjc9e1ks1
92154
92152
2025-06-19T16:47:07Z
46.48.227.196
92154
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]].
1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман.
== Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
||||||||||||
|}
== Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;"
| style=«width:3em;» |A a
| style=«width:3em;» |B b
| style=«width:3em;» |C c
| style=«width:3em;» |Ç ç
| style=«width:3em;» |D d
| style=«width:3em;» |E e
| style=«width:3em;» |Ә ә
| style=«width:3em;» |F f
| style=«width:3em;» |G g
| style=«width:3em;» |H h
| style=«width:3em;» |I i
|-
| style=«width:3em;» |J j
| style=«width:3em;» |K k
| style=«width:3em;» |L l
| style=«width:3em;» |M m
| style=«width:3em;» |N n
| style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ
| style=«width:3em;» |O o
| style=«width:3em;» |Ө ө
| style=«width:3em;» |P p
| style=«width:3em;» |R r
| style=«width:3em;» |S s
|-
| style=«width:3em;» |Ş ş
| style=«width:3em;» |T t
| style=«width:3em;» |U u
| style=«width:3em;» |V v
| style=«width:3em;» |X x
| style=«width:3em;» |Y y
| style=«width:3em;» |Z z
| style=«width:3em;» |Ƶ ƶ
| style=«width:3em;» |Ь ь
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf
92156
92154
2025-06-19T19:25:37Z
W00lyt
9403
92156
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана.
1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана.
== Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
|
|}
== Латин хальмг цаһан алфавит ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь
|
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol
92159
92156
2025-06-19T22:22:06Z
46.48.227.196
92159
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]].
1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман.
== Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
||||||||||||
|}
== Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;"
| style=«width:3em;» |A a
| style=«width:3em;» |B b
| style=«width:3em;» |C c
| style=«width:3em;» |Ç ç
| style=«width:3em;» |D d
| style=«width:3em;» |E e
| style=«width:3em;» |Ә ә
| style=«width:3em;» |F f
| style=«width:3em;» |G g
| style=«width:3em;» |H h
| style=«width:3em;» |I i
|-
| style=«width:3em;» |J j
| style=«width:3em;» |K k
| style=«width:3em;» |L l
| style=«width:3em;» |M m
| style=«width:3em;» |N n
| style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ
| style=«width:3em;» |O o
| style=«width:3em;» |Ө ө
| style=«width:3em;» |P p
| style=«width:3em;» |R r
| style=«width:3em;» |S s
|-
| style=«width:3em;» |Ş ş
| style=«width:3em;» |T t
| style=«width:3em;» |U u
| style=«width:3em;» |V v
| style=«width:3em;» |X x
| style=«width:3em;» |Y y
| style=«width:3em;» |Z z
| style=«width:3em;» |Ƶ ƶ
| style=«width:3em;» |Ь ь
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf
92160
92159
2025-06-20T08:34:45Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/92159|92159]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]])
92160
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана.
1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана.
== Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
|
|}
== Латин хальмг цаһан алфавит ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь
|
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol
92162
92160
2025-06-20T08:40:33Z
46.48.227.196
92162
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]].
1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман.
== Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
||||||||||||
|}
== Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;"
| style=«width:3em;» |A a
| style=«width:3em;» |B b
| style=«width:3em;» |C c
| style=«width:3em;» |Ç ç
| style=«width:3em;» |D d
| style=«width:3em;» |E e
| style=«width:3em;» |Ә ә
| style=«width:3em;» |F f
| style=«width:3em;» |G g
| style=«width:3em;» |H h
| style=«width:3em;» |I i
|-
| style=«width:3em;» |J j
| style=«width:3em;» |K k
| style=«width:3em;» |L l
| style=«width:3em;» |M m
| style=«width:3em;» |N n
| style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ
| style=«width:3em;» |O o
| style=«width:3em;» |Ө ө
| style=«width:3em;» |P p
| style=«width:3em;» |R r
| style=«width:3em;» |S s
|-
| style=«width:3em;» |Ş ş
| style=«width:3em;» |T t
| style=«width:3em;» |U u
| style=«width:3em;» |V v
| style=«width:3em;» |X x
| style=«width:3em;» |Y y
| style=«width:3em;» |Z z
| style=«width:3em;» |Ƶ ƶ
| style=«width:3em;» |Ь ь
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf
92164
92162
2025-06-20T11:10:58Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/92162|92162]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]])
92164
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана.
1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана.
== Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
|
|}
== Латин хальмг цаһан алфавит ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь
|
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol
92167
92164
2025-06-20T11:24:20Z
46.48.227.196
92167
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]].
1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман.
== Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
||||||||||||
|}
== Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;"
| style=«width:3em;» |A a
| style=«width:3em;» |B b
| style=«width:3em;» |C c
| style=«width:3em;» |Ç ç
| style=«width:3em;» |D d
| style=«width:3em;» |E e
| style=«width:3em;» |Ә ә
| style=«width:3em;» |F f
| style=«width:3em;» |G g
| style=«width:3em;» |H h
| style=«width:3em;» |I i
|-
| style=«width:3em;» |J j
| style=«width:3em;» |K k
| style=«width:3em;» |L l
| style=«width:3em;» |M m
| style=«width:3em;» |N n
| style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ
| style=«width:3em;» |O o
| style=«width:3em;» |Ө ө
| style=«width:3em;» |P p
| style=«width:3em;» |R r
| style=«width:3em;» |S s
|-
| style=«width:3em;» |Ş ş
| style=«width:3em;» |T t
| style=«width:3em;» |U u
| style=«width:3em;» |V v
| style=«width:3em;» |X x
| style=«width:3em;» |Y y
| style=«width:3em;» |Z z
| style=«width:3em;» |Ƶ ƶ
| style=«width:3em;» |Ь ь
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf
92168
92167
2025-06-20T11:54:48Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/92167|92167]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]])
92168
wikitext
text/x-wiki
'''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана.
1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана.
== Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит ==
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
|
|}
== Латин хальмг цаһан алфавит ==
Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь
|
|}
== Тодо бичиг ==
''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]]
<!--Categories-->
{{Белдлһн}}
<!--Interwikis-->
[[Әәшл:Келн]]
[[Әәшл:Хальмг келн|*]]
[[Әәшл:Хальмг Таңһч]]
13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol
Тод бичиг
0
5873
92151
91340
2025-06-19T14:50:57Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/91340|91340]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/178.176.71.56|178.176.71.56]] ([[User talk:178.176.71.56|talk]])
92151
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен.
Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна.
== Тодо узугудин неред алфавит ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span>
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кирилл тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|-bgcolor=#5EF567
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Ах'''
| '''Аха'''
| '''Шүлг'''
| '''Шүлүг'''
| '''Ноха'''
| '''Нохой'''
| '''Аньх'''
| '''Аниху'''
| '''Хөн'''
| '''Хоин'''
| '''Бух'''
| '''Буху'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Сө'''
| '''Сөө'''
| '''Толь'''
| '''Толи'''
| '''Алвн'''
| '''Албан'''
| '''Сән'''
| '''Сайин'''
| '''Бәәх'''
| '''Байху'''
| '''Насн'''
| '''Насун'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Олн'''
| '''Олон'''
| '''Лавта'''
| '''Лабтай'''
| '''Көгҗм'''
| '''Көгҗим'''
| '''Гегән'''
| '''Гэгээн'''
| '''Негн'''
| '''Нигэн'''
| '''Хойр'''
| '''Хойор'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Һурвн'''
| '''Һурбан'''
| '''Дөрвн'''
| '''Дөрбөн'''
| '''Тавн'''
| '''Табун'''
| '''Орс'''
| '''Орос'''
| '''Гидиг'''
| '''Гэдэг'''
| '''Моңһл'''
| '''Моңһол'''
|-
|}
== [[Юникод]] ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}}
{{Белдлһн}}
czout9sy3c927s6dlbim6st2gecul2y
92153
92151
2025-06-19T16:28:24Z
46.48.227.196
92153
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен.
Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна.
== Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span>
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|-bgcolor=#5EF567
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Ах'''
| '''Аха'''
| '''Шүлг'''
| '''Шүлүг'''
| '''Ноха'''
| '''Нохой'''
| '''Аньх'''
| '''Аниху'''
| '''Хөн'''
| '''Хоин'''
| '''Бух'''
| '''Буху'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Сө'''
| '''Сөө'''
| '''Толь'''
| '''Толи'''
| '''Алвн'''
| '''Албан'''
| '''Сән'''
| '''Сайин'''
| '''Бәәх'''
| '''Байху'''
| '''Насн'''
| '''Насун'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Олн'''
| '''Олон'''
| '''Лавта'''
| '''Лабтай'''
| '''Көгҗм'''
| '''Көгҗим'''
| '''Гегән'''
| '''Гэгээн'''
| '''Негн'''
| '''Нигэн'''
| '''Хойр'''
| '''Хойор'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Һурвн'''
| '''Һурбан'''
| '''Дөрвн'''
| '''Дөрбөн'''
| '''Тавн'''
| '''Табун'''
| '''Орс'''
| '''Орос'''
| '''Гидиг'''
| '''Гэдэг'''
| '''Моңһл'''
| '''Моңһол'''
|-
|}
== [[Юникод]] ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}}
{{Белдлһн}}
4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb
92155
92153
2025-06-19T19:24:35Z
W00lyt
9403
92155
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн.
Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна.
== Тодо үзгүдин нерд ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн'''
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол'''
|-
|}
== Юникод ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}}
== Һаза заалһуд ==
* [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер]
{{Белдлһн}}
el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51
92158
92155
2025-06-19T22:21:34Z
46.48.227.196
92158
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен.
Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна.
== Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span>
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|-bgcolor=#5EF567
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Ах'''
| '''Аха'''
| '''Шүлг'''
| '''Шүлүг'''
| '''Ноха'''
| '''Нохой'''
| '''Аньх'''
| '''Аниху'''
| '''Хөн'''
| '''Хоин'''
| '''Бух'''
| '''Буху'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Сө'''
| '''Сөө'''
| '''Толь'''
| '''Толи'''
| '''Алвн'''
| '''Албан'''
| '''Сән'''
| '''Сайин'''
| '''Бәәх'''
| '''Байху'''
| '''Насн'''
| '''Насун'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Олн'''
| '''Олон'''
| '''Лавта'''
| '''Лабтай'''
| '''Көгҗм'''
| '''Көгҗим'''
| '''Гегән'''
| '''Гэгээн'''
| '''Негн'''
| '''Нигэн'''
| '''Хойр'''
| '''Хойор'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Һурвн'''
| '''Һурбан'''
| '''Дөрвн'''
| '''Дөрбөн'''
| '''Тавн'''
| '''Табун'''
| '''Орс'''
| '''Орос'''
| '''Гидиг'''
| '''Гэдэг'''
| '''Моңһл'''
| '''Моңһол'''
|-
|}
== [[Юникод]] ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}}
{{Белдлһн}}
4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb
92161
92158
2025-06-20T08:35:46Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/92158|92158]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]])
92161
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн.
Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна.
== Тодо үзгүдин нерд ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн'''
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол'''
|-
|}
== Юникод ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}}
== Һаза заалһуд ==
* [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер]
{{Белдлһн}}
el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51
92163
92161
2025-06-20T08:41:34Z
46.48.227.196
92163
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен.
Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна.
== Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span>
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|-bgcolor=#5EF567
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Ах'''
| '''Аха'''
| '''Шүлг'''
| '''Шүлүг'''
| '''Ноха'''
| '''Нохой'''
| '''Аньх'''
| '''Аниху'''
| '''Хөн'''
| '''Хоин'''
| '''Бух'''
| '''Буху'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Сө'''
| '''Сөө'''
| '''Толь'''
| '''Толи'''
| '''Алвн'''
| '''Албан'''
| '''Сән'''
| '''Сайин'''
| '''Бәәх'''
| '''Байху'''
| '''Насн'''
| '''Насун'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Олн'''
| '''Олон'''
| '''Лавта'''
| '''Лабтай'''
| '''Көгҗм'''
| '''Көгҗим'''
| '''Гегән'''
| '''Гэгээн'''
| '''Негн'''
| '''Нигэн'''
| '''Хойр'''
| '''Хойор'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Һурвн'''
| '''Һурбан'''
| '''Дөрвн'''
| '''Дөрбөн'''
| '''Тавн'''
| '''Табун'''
| '''Орс'''
| '''Орос'''
| '''Гидиг'''
| '''Гэдэг'''
| '''Моңһл'''
| '''Моңһол'''
|-
|}
== [[Юникод]] ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}}
{{Белдлһн}}
4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb
92165
92163
2025-06-20T11:11:30Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/92163|92163]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]])
92165
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн.
Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна.
== Тодо үзгүдин нерд ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн'''
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол'''
|-
|}
== Юникод ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}}
== Һаза заалһуд ==
* [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер]
{{Белдлһн}}
el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51
92166
92165
2025-06-20T11:23:49Z
46.48.227.196
92166
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен.
Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна.
== Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span>
|bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span>
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|-bgcolor=#5EF567
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|'''Кирилл'''
|'''Тодо'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Ах'''
| '''Аха'''
| '''Шүлг'''
| '''Шүлүг'''
| '''Ноха'''
| '''Нохой'''
| '''Аньх'''
| '''Аниху'''
| '''Хөн'''
| '''Хоин'''
| '''Бух'''
| '''Буху'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Сө'''
| '''Сөө'''
| '''Толь'''
| '''Толи'''
| '''Алвн'''
| '''Албан'''
| '''Сән'''
| '''Сайин'''
| '''Бәәх'''
| '''Байху'''
| '''Насн'''
| '''Насун'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Олн'''
| '''Олон'''
| '''Лавта'''
| '''Лабтай'''
| '''Көгҗм'''
| '''Көгҗим'''
| '''Гегән'''
| '''Гэгээн'''
| '''Негн'''
| '''Нигэн'''
| '''Хойр'''
| '''Хойор'''
|- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906
| '''Һурвн'''
| '''Һурбан'''
| '''Дөрвн'''
| '''Дөрбөн'''
| '''Тавн'''
| '''Табун'''
| '''Орс'''
| '''Орос'''
| '''Гидиг'''
| '''Гэдэг'''
| '''Моңһл'''
| '''Моңһол'''
|-
|}
== [[Юникод]] ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}}
{{Белдлһн}}
4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb
92169
92166
2025-06-20T11:55:12Z
W00lyt
9403
[[Special:Diff/92166|92166]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]])
92169
wikitext
text/x-wiki
<div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude>
[[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]]
'''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн.
Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна.
== Тодо үзгүдин нерд ==
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн'''
|-
|1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл
|-
|2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә
|-
|3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә
|-
|4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә
|-
|5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә
|-
|6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә
|-
|7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә
|-
|8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл
|-
|9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң ||
|-
|10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә
|-
|11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә
|-
|12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата
|-
|13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха ||
|-
|14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл
|-
|15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл
|-
|16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата
|-
|17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата
|-
|18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл
|-
|19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата
|-
|20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата
|-
|21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча ||
|-
|22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә
|-
|23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа ||
|-
|24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә
|-
|25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә
|-
|26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә
|-
|27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка
|-
|28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл
|-
|29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә
|-
|30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик?
|-
|31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик?
|-
|32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик
|-
|33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик
|-
|}
== Бичилһан ==
Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн.
{| class="wikitable" style="text-align:left;"
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|bgcolor=#5EF567|'''Кирил'''
|bgcolor=#5EF567|'''Тод'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор'''
|-
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл'''
|bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол'''
|-
|}
== Юникод ==
<table class="unicode">
<tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr>
<tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|}}</td><td>6158</td><td class="b">&#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr>
<tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr>
</table>
{{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}}
== Һаза заалһуд ==
* [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер]
{{Белдлһн}}
el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51
Кевләр:Potd/2025-06-20
10
16815
92157
2025-06-19T20:35:06Z
Frhdkazan
5000
Шин халх: «Deelerwoud, 09-05-2024 (d.j.b.) 16.jpg»
92157
wikitext
text/x-wiki
Deelerwoud, 09-05-2024 (d.j.b.) 16.jpg
bjjw2umbfsjw1hf90289d2ykwile1dm