Wikipedia xalwiki https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D1%80_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%85 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Аһар Көдлхнә Меткән Демнч Демнчна туск меткән Wikipedia Wikipedia туск меткән Боомг Боомгин туск меткән MediaWiki MediaWiki туск меткән Кевләр Зуран туск меткән Цәәлһлһн Цәәлһлһин туск меткән Әәшл Әәшлин туск меткән TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Хальмг келн 0 1393 92149 92148 2025-06-19T12:22:31Z 46.48.227.196 92149 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвн төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]]. 1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман. == Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |||||||||||| |} == Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;" | style=«width:3em;» |A a | style=«width:3em;» |B b | style=«width:3em;» |C c | style=«width:3em;» |Ç ç | style=«width:3em;» |D d | style=«width:3em;» |E e | style=«width:3em;» |Ә ә | style=«width:3em;» |F f | style=«width:3em;» |G g | style=«width:3em;» |H h | style=«width:3em;» |I i |- | style=«width:3em;» |J j | style=«width:3em;» |K k | style=«width:3em;» |L l | style=«width:3em;» |M m | style=«width:3em;» |N n | style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ | style=«width:3em;» |O o | style=«width:3em;» |Ө ө | style=«width:3em;» |P p | style=«width:3em;» |R r | style=«width:3em;» |S s |- | style=«width:3em;» |Ş ş | style=«width:3em;» |T t | style=«width:3em;» |U u | style=«width:3em;» |V v | style=«width:3em;» |X x | style=«width:3em;» |Y y | style=«width:3em;» |Z z | style=«width:3em;» |Ƶ ƶ | style=«width:3em;» |Ь ь |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] i2sllmor4zqxn0f0ggi63qnjc9e1ks1 92150 92149 2025-06-19T14:37:57Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/92149|92149]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]]) 92150 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана. 1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана. == Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | |} == Латин хальмг цаһан алфавит == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь | |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] 13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol 92152 92150 2025-06-19T16:27:50Z 46.48.227.196 92152 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвн төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]]. 1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман. == Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |||||||||||| |} == Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;" | style=«width:3em;» |A a | style=«width:3em;» |B b | style=«width:3em;» |C c | style=«width:3em;» |Ç ç | style=«width:3em;» |D d | style=«width:3em;» |E e | style=«width:3em;» |Ә ә | style=«width:3em;» |F f | style=«width:3em;» |G g | style=«width:3em;» |H h | style=«width:3em;» |I i |- | style=«width:3em;» |J j | style=«width:3em;» |K k | style=«width:3em;» |L l | style=«width:3em;» |M m | style=«width:3em;» |N n | style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ | style=«width:3em;» |O o | style=«width:3em;» |Ө ө | style=«width:3em;» |P p | style=«width:3em;» |R r | style=«width:3em;» |S s |- | style=«width:3em;» |Ş ş | style=«width:3em;» |T t | style=«width:3em;» |U u | style=«width:3em;» |V v | style=«width:3em;» |X x | style=«width:3em;» |Y y | style=«width:3em;» |Z z | style=«width:3em;» |Ƶ ƶ | style=«width:3em;» |Ь ь |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] i2sllmor4zqxn0f0ggi63qnjc9e1ks1 92154 92152 2025-06-19T16:47:07Z 46.48.227.196 92154 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]]. 1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман. == Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |||||||||||| |} == Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;" | style=«width:3em;» |A a | style=«width:3em;» |B b | style=«width:3em;» |C c | style=«width:3em;» |Ç ç | style=«width:3em;» |D d | style=«width:3em;» |E e | style=«width:3em;» |Ә ә | style=«width:3em;» |F f | style=«width:3em;» |G g | style=«width:3em;» |H h | style=«width:3em;» |I i |- | style=«width:3em;» |J j | style=«width:3em;» |K k | style=«width:3em;» |L l | style=«width:3em;» |M m | style=«width:3em;» |N n | style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ | style=«width:3em;» |O o | style=«width:3em;» |Ө ө | style=«width:3em;» |P p | style=«width:3em;» |R r | style=«width:3em;» |S s |- | style=«width:3em;» |Ş ş | style=«width:3em;» |T t | style=«width:3em;» |U u | style=«width:3em;» |V v | style=«width:3em;» |X x | style=«width:3em;» |Y y | style=«width:3em;» |Z z | style=«width:3em;» |Ƶ ƶ | style=«width:3em;» |Ь ь |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf 92156 92154 2025-06-19T19:25:37Z W00lyt 9403 92156 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана. 1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана. == Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | |} == Латин хальмг цаһан алфавит == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь | |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] 13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol 92159 92156 2025-06-19T22:22:06Z 46.48.227.196 92159 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]]. 1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман. == Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |||||||||||| |} == Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;" | style=«width:3em;» |A a | style=«width:3em;» |B b | style=«width:3em;» |C c | style=«width:3em;» |Ç ç | style=«width:3em;» |D d | style=«width:3em;» |E e | style=«width:3em;» |Ә ә | style=«width:3em;» |F f | style=«width:3em;» |G g | style=«width:3em;» |H h | style=«width:3em;» |I i |- | style=«width:3em;» |J j | style=«width:3em;» |K k | style=«width:3em;» |L l | style=«width:3em;» |M m | style=«width:3em;» |N n | style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ | style=«width:3em;» |O o | style=«width:3em;» |Ө ө | style=«width:3em;» |P p | style=«width:3em;» |R r | style=«width:3em;» |S s |- | style=«width:3em;» |Ş ş | style=«width:3em;» |T t | style=«width:3em;» |U u | style=«width:3em;» |V v | style=«width:3em;» |X x | style=«width:3em;» |Y y | style=«width:3em;» |Z z | style=«width:3em;» |Ƶ ƶ | style=«width:3em;» |Ь ь |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf 92160 92159 2025-06-20T08:34:45Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/92159|92159]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]]) 92160 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана. 1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана. == Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | |} == Латин хальмг цаһан алфавит == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь | |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] 13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol 92162 92160 2025-06-20T08:40:33Z 46.48.227.196 92162 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]]. 1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман. == Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |||||||||||| |} == Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;" | style=«width:3em;» |A a | style=«width:3em;» |B b | style=«width:3em;» |C c | style=«width:3em;» |Ç ç | style=«width:3em;» |D d | style=«width:3em;» |E e | style=«width:3em;» |Ә ә | style=«width:3em;» |F f | style=«width:3em;» |G g | style=«width:3em;» |H h | style=«width:3em;» |I i |- | style=«width:3em;» |J j | style=«width:3em;» |K k | style=«width:3em;» |L l | style=«width:3em;» |M m | style=«width:3em;» |N n | style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ | style=«width:3em;» |O o | style=«width:3em;» |Ө ө | style=«width:3em;» |P p | style=«width:3em;» |R r | style=«width:3em;» |S s |- | style=«width:3em;» |Ş ş | style=«width:3em;» |T t | style=«width:3em;» |U u | style=«width:3em;» |V v | style=«width:3em;» |X x | style=«width:3em;» |Y y | style=«width:3em;» |Z z | style=«width:3em;» |Ƶ ƶ | style=«width:3em;» |Ь ь |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf 92164 92162 2025-06-20T11:10:58Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/92162|92162]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]]) 92164 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана. 1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана. == Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | |} == Латин хальмг цаһан алфавит == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь | |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] 13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol 92167 92164 2025-06-20T11:24:20Z 46.48.227.196 92167 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), болдыг. Эн келәр кезәнк Дөрвин төрт түлік малдың қай уақытта бұл [[Хальмг]] олн әмтен дуһарла, ода цагит [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]]. 1924 җилин хөөн Хальмг Таңһчед [[тодо бичиг]] бичәр эдлелә. Ода Тодо бичигәр һанцахун [[Шинҗән|Шинҗәнин]] Хальмгдә қалмақтар әмтен бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин мемлекеттік бичиг байсман тодо бичиги Зая-Пандитар үвлүд, 1648 җилд моңһол монғол бичигә сүүрәс бүтәлв. Өндыр [[Орсин Ниицән|Орсын Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичисиман. == Хальмг кельнә кириллицаға цаһан алфавиттік әліпби == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |||||||||||| |} == Латин хальмг цаһан алфавиттік әліпби == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советтік Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;" | style=«width:3em;» |A a | style=«width:3em;» |B b | style=«width:3em;» |C c | style=«width:3em;» |Ç ç | style=«width:3em;» |D d | style=«width:3em;» |E e | style=«width:3em;» |Ә ә | style=«width:3em;» |F f | style=«width:3em;» |G g | style=«width:3em;» |H h | style=«width:3em;» |I i |- | style=«width:3em;» |J j | style=«width:3em;» |K k | style=«width:3em;» |L l | style=«width:3em;» |M m | style=«width:3em;» |N n | style=«width:3em;» |Ꞑ ꞑ | style=«width:3em;» |O o | style=«width:3em;» |Ө ө | style=«width:3em;» |P p | style=«width:3em;» |R r | style=«width:3em;» |S s |- | style=«width:3em;» |Ş ş | style=«width:3em;» |T t | style=«width:3em;» |U u | style=«width:3em;» |V v | style=«width:3em;» |X x | style=«width:3em;» |Y y | style=«width:3em;» |Z z | style=«width:3em;» |Ƶ ƶ | style=«width:3em;» |Ь ь |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] qn2ahrcglqs2n0svrhtg7ru1xxr4inf 92168 92167 2025-06-20T11:54:48Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/92167|92167]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]]) 92168 wikitext text/x-wiki '''Хальмг келн''' ({{lang-ru|калмыцкий язык}}) ([[Тодо бичиг]]: {{MongolUnicode|ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡍᡄᡄᠨ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}}), талданар '''Өөрд келн''' болдмн. Эн келәр кезәңк Дөрвн [[Хальмг]] олн әмтн дуһарла, өдгә цагт [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]], [[Китдин Улс Орн|Китдин Улс Орнд]] [[Шинҗән|Шинҗәнд]], [[Көкнуур|Көкнуурт]], [[Алшаа|Алшаад]], [[Көлнбүүр|Көлнбүүрт]], [[Монһлмудин Орн|Монһлмудин Орнд]] Хальмгдә әмтн дуһарҗана. 1924 җил күртл Хальмг Таңһчд [[тодо бичиг]] керглдг бәәсмн. Дарунь хальмг келиг кирилл үзгтә болһв. Ода Тод бичгиг һанцхн [[Шинҗән|Шинҗәнә]] өөрдүд керглдг юмн. Тод бичгиг Дөрвн Өөрдин нертә гегәрүлгч Зая-Пандита 1648 җилин үвлд моңһлчудын худм үзгиг үндслҗ авад бий болһв. Ода деерән [[Орсин Ниицән|Орсн Ниицәнд]] Хальмг келн кирилл үзгәр бичгднә. [[Монһлмудин Орн]] Хальмг келн гөрдоҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегал әмгүдад албан бишәр күүндҗана. == Хальмг кельнә кириллиц цаһан алфавит == {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | |} == Латин хальмг цаһан алфавит == Эн цаһан алфавит 1930 — 1938 җилмүдт Советин Радян холвад хальмг кельнед тілі олзулдаг билә. {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |A a | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |B b | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |C c | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ç ç | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |D d | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |E e | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ə ə |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |F f | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |G g | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |H h | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |I i | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |J j | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |K k | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |L l |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |M m | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |N n | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ꞑ ꞑ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |O o | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ө ө | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |P p | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |R r |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |S s | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ş ş | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |T t | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |U u | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |V v | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |X x | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Z z | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ƶ ƶ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ь ь | |} == Тодо бичиг == ''Сүүр халх:'' [[Тодо бичиг]] <!--Categories--> {{Белдлһн}} <!--Interwikis--> [[Әәшл:Келн]] [[Әәшл:Хальмг келн|*]] [[Әәшл:Хальмг Таңһч]] 13v8sfvg017l4dxbgh54e3sxliez1ol Тод бичиг 0 5873 92151 91340 2025-06-19T14:50:57Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/91340|91340]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/178.176.71.56|178.176.71.56]] ([[User talk:178.176.71.56|talk]]) 92151 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен. Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна. == Тодо узугудин неред алфавит == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span> |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кирилл тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |-bgcolor=#5EF567 |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Ах''' | '''Аха''' | '''Шүлг''' | '''Шүлүг''' | '''Ноха''' | '''Нохой''' | '''Аньх''' | '''Аниху''' | '''Хөн''' | '''Хоин''' | '''Бух''' | '''Буху''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Сө''' | '''Сөө''' | '''Толь''' | '''Толи''' | '''Алвн''' | '''Албан''' | '''Сән''' | '''Сайин''' | '''Бәәх''' | '''Байху''' | '''Насн''' | '''Насун''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Олн''' | '''Олон''' | '''Лавта''' | '''Лабтай''' | '''Көгҗм''' | '''Көгҗим''' | '''Гегән''' | '''Гэгээн''' | '''Негн''' | '''Нигэн''' | '''Хойр''' | '''Хойор''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Һурвн''' | '''Һурбан''' | '''Дөрвн''' | '''Дөрбөн''' | '''Тавн''' | '''Табун''' | '''Орс''' | '''Орос''' | '''Гидиг''' | '''Гэдэг''' | '''Моңһл''' | '''Моңһол''' |- |} == [[Юникод]] == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}} {{Белдлһн}} czout9sy3c927s6dlbim6st2gecul2y 92153 92151 2025-06-19T16:28:24Z 46.48.227.196 92153 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен. Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна. == Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span> |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |-bgcolor=#5EF567 |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Ах''' | '''Аха''' | '''Шүлг''' | '''Шүлүг''' | '''Ноха''' | '''Нохой''' | '''Аньх''' | '''Аниху''' | '''Хөн''' | '''Хоин''' | '''Бух''' | '''Буху''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Сө''' | '''Сөө''' | '''Толь''' | '''Толи''' | '''Алвн''' | '''Албан''' | '''Сән''' | '''Сайин''' | '''Бәәх''' | '''Байху''' | '''Насн''' | '''Насун''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Олн''' | '''Олон''' | '''Лавта''' | '''Лабтай''' | '''Көгҗм''' | '''Көгҗим''' | '''Гегән''' | '''Гэгээн''' | '''Негн''' | '''Нигэн''' | '''Хойр''' | '''Хойор''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Һурвн''' | '''Һурбан''' | '''Дөрвн''' | '''Дөрбөн''' | '''Тавн''' | '''Табун''' | '''Орс''' | '''Орос''' | '''Гидиг''' | '''Гэдэг''' | '''Моңһл''' | '''Моңһол''' |- |} == [[Юникод]] == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}} {{Белдлһн}} 4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb 92155 92153 2025-06-19T19:24:35Z W00lyt 9403 92155 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн. Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна. == Тодо үзгүдин нерд == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн''' |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол''' |- |} == Юникод == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}} == Һаза заалһуд == * [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер] {{Белдлһн}} el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51 92158 92155 2025-06-19T22:21:34Z 46.48.227.196 92158 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен. Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна. == Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span> |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |-bgcolor=#5EF567 |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Ах''' | '''Аха''' | '''Шүлг''' | '''Шүлүг''' | '''Ноха''' | '''Нохой''' | '''Аньх''' | '''Аниху''' | '''Хөн''' | '''Хоин''' | '''Бух''' | '''Буху''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Сө''' | '''Сөө''' | '''Толь''' | '''Толи''' | '''Алвн''' | '''Албан''' | '''Сән''' | '''Сайин''' | '''Бәәх''' | '''Байху''' | '''Насн''' | '''Насун''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Олн''' | '''Олон''' | '''Лавта''' | '''Лабтай''' | '''Көгҗм''' | '''Көгҗим''' | '''Гегән''' | '''Гэгээн''' | '''Негн''' | '''Нигэн''' | '''Хойр''' | '''Хойор''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Һурвн''' | '''Һурбан''' | '''Дөрвн''' | '''Дөрбөн''' | '''Тавн''' | '''Табун''' | '''Орс''' | '''Орос''' | '''Гидиг''' | '''Гэдэг''' | '''Моңһл''' | '''Моңһол''' |- |} == [[Юникод]] == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}} {{Белдлһн}} 4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb 92161 92158 2025-06-20T08:35:46Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/92158|92158]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]]) 92161 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн. Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна. == Тодо үзгүдин нерд == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн''' |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол''' |- |} == Юникод == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}} == Һаза заалһуд == * [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер] {{Белдлһн}} el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51 92163 92161 2025-06-20T08:41:34Z 46.48.227.196 92163 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен. Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна. == Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span> |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |-bgcolor=#5EF567 |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Ах''' | '''Аха''' | '''Шүлг''' | '''Шүлүг''' | '''Ноха''' | '''Нохой''' | '''Аньх''' | '''Аниху''' | '''Хөн''' | '''Хоин''' | '''Бух''' | '''Буху''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Сө''' | '''Сөө''' | '''Толь''' | '''Толи''' | '''Алвн''' | '''Албан''' | '''Сән''' | '''Сайин''' | '''Бәәх''' | '''Байху''' | '''Насн''' | '''Насун''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Олн''' | '''Олон''' | '''Лавта''' | '''Лабтай''' | '''Көгҗм''' | '''Көгҗим''' | '''Гегән''' | '''Гэгээн''' | '''Негн''' | '''Нигэн''' | '''Хойр''' | '''Хойор''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Һурвн''' | '''Һурбан''' | '''Дөрвн''' | '''Дөрбөн''' | '''Тавн''' | '''Табун''' | '''Орс''' | '''Орос''' | '''Гидиг''' | '''Гэдэг''' | '''Моңһл''' | '''Моңһол''' |- |} == [[Юникод]] == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}} {{Белдлһн}} 4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb 92165 92163 2025-06-20T11:11:30Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/92163|92163]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]]) 92165 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн. Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна. == Тодо үзгүдин нерд == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн''' |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол''' |- |} == Юникод == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}} == Һаза заалһуд == * [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер] {{Белдлһн}} el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51 92166 92165 2025-06-20T11:23:49Z 46.48.227.196 92166 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо-бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡒᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улусин мемлекеттік бичиглар байсман. Эн бичиг [[Зая-Пандит|Зая-Пандитар]] үвлад, 1648 җилд [[Хуудам бичиг|монһол бичигә]] суйрас бүтәлве. Энүнә цаһан алфавит 29 үзгүд байна: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[О үзг|О]], [[У үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[Б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[Ж үзг|Ж]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[Г үзг|Г]], [[Р]], [[В үзг|В]], болын узүгүд тибетин болын [[Индия]]н келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсмен. Тодо-бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчад]] 1924 җилә хойн элзелала. Ода тодо бичигиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчин]] школад/мектебін, ики сурһульде сурҗа сурна. == Тодо узугудин неред алфавиттік әліпби == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''#''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Code''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Тодо узуг''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Кирилл дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Латин дарцар''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Ахр Нерен''' </span> |bgcolor=#730906|<span style="color:#FFD900;"> '''Удан Нерен''' </span> |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А || A || А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E || Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}|| И || I || И || нег арата, киискивар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö || Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}|| У || U || У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}|| Ү || Ü || Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}|| Н || N || На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}|| Ң || Ñ || Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}|| Һ || Ğ || Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B || Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P || Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}|| С || S || Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}|| Ш || Š || Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегетә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т || T || Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D || Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || ойдан өвретә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхар толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}|| Ц || C || Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}|| Ч || Č || Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠴ]]}}|| З || Z || За || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| Ж || J || жа || цацу эргецтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J* || Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G || Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}|| К || K || Ка || көлн толһата, көнделең өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}|| Қ || Kh || Кха || катаһар ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р || R || Ра || хамр дойран өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || W V || Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| Нь || Ň || Ня |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| Дз || Ż || Дза || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| Т || T || Та || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| Ж || Ž || Жа |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кириллицаға тодо хойр бичигәр бичисын үгүмүд цацу биши волна. Цаарандань үлгүрүнь хәләтән. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |-bgcolor=#5EF567 |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |'''Кирилл''' |'''Тодо''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Ах''' | '''Аха''' | '''Шүлг''' | '''Шүлүг''' | '''Ноха''' | '''Нохой''' | '''Аньх''' | '''Аниху''' | '''Хөн''' | '''Хоин''' | '''Бух''' | '''Буху''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Сө''' | '''Сөө''' | '''Толь''' | '''Толи''' | '''Алвн''' | '''Албан''' | '''Сән''' | '''Сайин''' | '''Бәәх''' | '''Байху''' | '''Насн''' | '''Насун''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Олн''' | '''Олон''' | '''Лавта''' | '''Лабтай''' | '''Көгҗм''' | '''Көгҗим''' | '''Гегән''' | '''Гэгээн''' | '''Негн''' | '''Нигэн''' | '''Хойр''' | '''Хойор''' |- span style="color:#FFD900;" bgcolor=#730906 | '''Һурвн''' | '''Һурбан''' | '''Дөрвн''' | '''Дөрбөн''' | '''Тавн''' | '''Табун''' | '''Орс''' | '''Орос''' | '''Гидиг''' | '''Гэдэг''' | '''Моңһл''' | '''Моңһол''' |- |} == [[Юникод]] == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо-бичиг}} {{Белдлһн}} 4tdr6d2js88aevcj3q9tb0wyuwpn6qb 92169 92166 2025-06-20T11:55:12Z W00lyt 9403 [[Special:Diff/92166|92166]]-н ясвриг буцах [[Special:Contributions/46.48.227.196|46.48.227.196]] ([[User talk:46.48.227.196|talk]]) 92169 wikitext text/x-wiki <div style="float:right; margin: 0 0 0.2em 0.2em; padding: 0.2em 0.6em; font-size: 350%; line-height: 1.1em; background-color: #ddddff; border: 1px solid #aaaaff;">{{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|size=inherit|style=min-width:1em}}</div><noinclude> [[File:Prijutnoe1.jpg|thumb|right|250px]] '''Тодо бичиг''' ({{MongolUnicode|ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ|style=max-height:1.5em;word-wrap:normal}} тодо бичиг) — [[Хальмг|Дөрвн Хальмг]] улсин бичиг бәәсмн. Эн бичиг [[Зая Пандит|Зая-Пандитар]] үвлд, 1648 җилд [[Хуудм бичг|моңһл бичгә]] сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд бәәнә: [[А үзг|А]], [[Э үзг|Э]], [[и үзг|И]], [[о үзг|О]], [[у үзг|У]], [[ө үзг|Ө]], [[ү үзг|Ү]], [[Н]], [[ң үзг|Ң]], [[Х]], [[һ үзг|Һ]], [[б үзг|Б]], [[П]], [[Ф]], [[С]], [[Ш]], [[Т]], [[д үзг|Д]], [[Л]], [[М]], [[Ц]], [[Ч]], [[З]], [[җ үзг|Җ]], [[Й]], [[К]], [[г үзг|Г]], [[Р]], [[в үзг|В]], болн узгүд төвдин болн энетекдин келәр бичх — галигуд гидг үзгүд нерәдсмн. Тодо бичиг [[Хальмг Таңһч|Хальмг Таңһчд]] 1924 җилә хөөн элзлла. Ода тод бичгиг [[Хальмг Таңһчин]] школд, ик сурһульд сурҗ сурна. == Тодо үзгүдин нерд == {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''#''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Code''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тодо үзг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Кирил дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Латин дарцар''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ахр Нерн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Удан Нерн''' |- |1||6176||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠠ]]}}|| А|| A||А || хойр арата || Худам әдл |- |2||6212||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡄ]]}}|| Э || E||Э || нег арата, дөгә сүлтә |- |3||6213||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡅ]]}}||И|| I ||И || нег арата, киисквар сүлтә |- |4||6214||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡆ]]}}|| О || O || О || нег арата, дөрвөлҗин геестә |- |5||6216||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡈ]]}}|| Ө || Ö|| Ө || нег арата, дөрвөлҗин геестә, ардан өргөстә |- |6||6215||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡇ]]}}||У || U ||У || нег арата, бүтү геестә, унҗу өргөстә |- |7||6217||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡉ]]}}||Ү || Ü ||Ү || нег арата, бүтү геестә |- |8||6184||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠨ]]}}||Н || N ||На || нег арата, өмнән цегтә || Худам әдл |- |9||6218||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡊ]]}}||Ң || Ng ||Аң || |- |10||6221||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡍ]]}}|| Х || X || Ха || хойр арата, өмнән хойр цегтә |- |11||6222||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡎ]]}}||Һ || Q ||Һа || хойр арата, өмнән төгрг цегтә |- |12||6219||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡋ]]}}|| Б || B ||Ба || бүтү толһата |- |13||6220||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡌ]]}}|| П || P ||Пха || |- |14||6192||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠰ]]}}||С || S ||Са || сарваһар толһата, нег арата || Худам әдл |- |15||6193||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠱ]]}}||Ш || W ||Ша || сарваһар толһата, ардан хойр цегтә|| Худам әдл |- |16||6224||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡐ]]}}|| Т|| T ||Та || шанһ толһата, нег арата |- |17||6225||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡑ]]}}|| Д || D ||Да || хавтаха толһата |- |18||6191||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠯ]]}}|| Л || L || Ла || өөдән өвртә, нег арата|| Худам әдл |- |19||6223||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡏ]]}}|| М || M || Ма || матьхр толһата, нег арата |- |20||6228||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡔ]]}}||Ц || C ||Ца || цах толһата, нег арата |- |21||6226||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡒ]]}}||Ч || H ||Ча || |- |22||6227||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡓ]]}}|| З || Z || За || цацу эргцтә, шуд көлтә |- |23||6234||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡚ]]}}|| Җ || J ||Җа || |- |24||6229||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡕ]]}}|| Й || Y || Йа || яман хоңшарта, шуд көлтә |- |25||6233||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡙ]]}}|| Г || G ||Га || дөгә көлтә |- |26||6232||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡘ]]}}||К || K ||Ка || көлн толһата, көндлң өргөстә |- |27||6231||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡗ]]}}||Қ || Kh ||Кх || катһр ка |- |28||6199||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᠷ]]}}|| Р|| R ||Ра || хамр дөөрән өргөстә, нег арата || Худам әдл |- |29||6230||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡖ]]}}|| В || V ||Ва || дөгә көлтә |- |30||6235||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡛ]]}}|| || || NIA |||| Галик? |- |31||6236||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᡜ]]}}|| || ||DZA || ||Галик? |- |32||6296||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢘ]]}}|| || || TA || ||Галик |- |33||6297||{{MongolUnicode|size=30px|[[ᢙ]]}}|| || ||ZHA |||| Галик |- |} == Бичилһан == Кирил Тодо хойр бичгәр бичсин үгмүд цацу биш болна. Цаарандань үлгүрнь хәләтн. {| class="wikitable" style="text-align:left;" |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |bgcolor=#5EF567|'''Кирил''' |bgcolor=#5EF567|'''Тод''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ах''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Шүлүг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Ноха''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нохой''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аньх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Аниху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хоин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бух''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Буху''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сөө''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толь''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Толи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Алвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Албан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Сән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Саин''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Бәәх''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Байху''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Насун''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Олон''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лавта''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Лабтаи''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗм''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Көгҗим''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гегән''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэгээн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Негн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Нигэн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойр''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Хойор''' |- |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Һурбан''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрвн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Дөрбөн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Тавн''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Табун''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орс''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Орос''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гидг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Гэдэг''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһл''' |bgcolor=#730906|<font color="#FFD900"> '''Моңһол''' |- |} == Юникод == <table class="unicode"> <tr valign="top"><th width="80">Character<br />(decimal)</th><th width="80">Decimal</th><th width="80">Character<br />(hex)</th><th width="80">Hex</th><th>Name</th></tr> <tr><td class="b" >{{MongolUnicode|size=35px|[[᠀]]}}</td><td>6144</td><td class="b">&amp;#x1800;</td><td>1800</td><td>MONGOLIAN BIRGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠁]]}}</td><td>6145</td><td class="b">&amp;#x1801;</td><td>1801</td><td>MONGOLIAN ELLIPSIS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠂]]}}</td><td>6146</td><td class="b">&amp;#x1802;</td><td>1802</td><td>MONGOLIAN COMMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠃]]}}</td><td>6147</td><td class="b">&amp;#x1803;</td><td>1803</td><td>MONGOLIAN FULL STOP</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠄]]}}</td><td>6148</td><td class="b">&amp;#x1804;</td><td>1804</td><td>MONGOLIAN COLON</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠅]]}}</td><td>6149</td><td class="b">&amp;#x1805;</td><td>1805</td><td> MONGOLIAN FOUR DOTS</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠆]]}}</td><td>6150</td><td class="b">&amp;#x1806;</td><td>1806</td><td>MONGOLIAN TODO SOFT HYPHEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠊]]}}</td><td>6154</td><td class="b">&amp;#x180A;</td><td>180A</td><td>MONGOLIAN NIRUGU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠋]]}}</td><td>6155</td><td class="b">&amp;#x180B;</td><td>180B</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠌]]}}</td><td>6156</td><td class="b">&amp;#x180C;</td><td>180C</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠍]]}}</td><td>6157</td><td class="b">&amp;#x180D;</td><td>180D</td><td>MONGOLIAN FREE VARIATION SELECTOR THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|᠎}}</td><td>6158</td><td class="b">&amp;#x180E;<td>180E</td><td>MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠐]]}}</td><td>6160</td><td class="b">&amp;#x1810;</td><td>1810</td><td>MONGOLIAN DIGIT ZERO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠑]]}}</td><td>6161</td><td class="b">&amp;#x1811;</td><td>1811</td><td>MONGOLIAN DIGITT ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠒]]}}</td><td>6162</td><td class="b">&amp;#x1812;</td><td>1812</td><td>MONGOLIAN DIGIT TWO</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠓]]}}</td><td>6163</td><td class="b">&amp;#x1813;</td><td>1813</td><td> MONGOLIAN DIGIT THREE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠔]]}}</td><td>6164</td><td class="b">&amp;#x1814;</td><td>1814</td><td> MONGOLIAN DIGIT FOUR</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠕]]}}</td><td>6165</td><td class="b">&amp;#x1815;</td><td>1815</td><td> MONGOLIAN DIGIT FIVE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠖]]}}</td><td>6166</td><td class="b">&amp;#x1816;</td><td>1816</td><td> MONGOLIAN DIGIT SIX</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠗]]}}</td><td>6167</td><td class="b">&amp;#x1817;</td><td>1817</td><td> MONGOLIAN DIGIT SEVEN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠘]]}}</td><td>6168</td><td class="b">&amp;#x1818;</td><td>1818</td><td> MONGOLIAN DIGIT EIGHT</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[᠙]]}}</td><td>6169</td><td class="b">&amp;#x1819;</td><td>1819</td><td> MONGOLIAN DIGIT NINE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠠ]]}}</td><td>6176</td><td class="b">&amp;#x1820;</td><td>1820</td><td>MONGOLIAN LETTER A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠡ]]}}</td><td>6177</td><td class="b">&amp;#x1821;</td><td>1821</td><td>MONGOLIAN LETTER E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠢ]]}}</td><td>6178</td><td class="b">&amp;#x1822;</td><td>1822</td><td>MONGOLIAN LETTER I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠣ]]}}</td><td>6179</td><td class="b">&amp;#x1823;</td><td>1823</td><td>MONGOLIAN LETTER O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠤ]]}}</td><td>6180</td><td class="b">&amp;#x1824;</td><td>1824</td><td>MONGOLIAN LETTER U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠥ]]}}</td><td>6181</td><td class="b">&amp;#x1825;</td><td>1825</td><td>MONGOLIAN LETTER OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠦ]]}}</td><td>6182</td><td class="b">&amp;#x1826;</td><td>1826</td><td>MONGOLIAN LETTER UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠧ]]}}</td><td>6183</td><td class="b">&amp;#x1827;</td><td>1827</td><td>MONGOLIAN LETTER EE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠨ]]}}</td><td>6184</td><td class="b">&amp;#x1828;</td><td>1828</td><td>MONGOLIAN LETTER NA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠩ]]}}</td><td>6185</td><td class="b">&amp;#x1829;</td><td>1829</td><td>MONGOLIAN LETTER ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠪ]]}}</td><td>6186</td><td class="b">&amp;#x182A;</td><td>182A</td><td>MONGOLIAN LETTER BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠫ]]}}</td><td>6187</td><td class="b">&amp;#x182B;</td><td>182B</td><td>MONGOLIAN LETTER PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠬ]]}}</td><td>6188</td><td class="b">&amp;#x182C;</td><td>182C</td><td>MONGOLIAN LETTER QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠭ]]}}</td><td>6189</td><td class="b">&amp;#x182D;</td><td>182D</td><td>MONGOLIAN LETTER GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠮ]]}}</td><td>6190</td><td class="b">&amp;#x182E;</td><td>182E</td><td>MONGOLIAN LETTER MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠯ]]}}</td><td>6191</td><td class="b">&amp;#x182F;</td><td>182F</td><td>MONGOLIAN LETTER LA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠰ]]}}</td><td>6192</td><td class="b">&amp;#x1830;</td><td>1830</td><td>MONGOLIAN LETTER SA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠱ]]}}</td><td>6193</td><td class="b">&amp;#x1831;</td><td>1831</td><td>MONGOLIAN LETTER SHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠲ]]}}</td><td>6194</td><td class="b">&amp;#x1832;</td><td>1832</td><td>MONGOLIAN LETTER TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠳ]]}}</td><td>6195</td><td class="b">&amp;#x1833;</td><td>1833</td><td>MONGOLIAN LETTER DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠴ]]}}</td><td>6196</td><td class="b">&amp;#x1834;</td><td>1834</td><td>MONGOLIAN LETTER CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠵ]]}}</td><td>6197</td><td class="b">&amp;#x1835;</td><td>1835</td><td>MONGOLIAN LETTER JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠶ]]}}</td><td>6198</td><td class="b">&amp;#x1836;</td><td>1836</td><td>MONGOLIAN LETTER YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠷ]]}}</td><td>6199</td><td class="b">&amp;#x1837;</td><td>1837</td><td>MONGOLIAN LETTER RA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠸ]]}}</td><td>6200</td><td class="b">&amp;#x1838;</td><td>1838</td><td>MONGOLIAN LETTER WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠹ]]}}</td><td>6201</td><td class="b">&amp;#x1839;</td><td>1839</td><td>MONGOLIAN LETTER FA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠺ]]}}</td><td>6202</td><td class="b">&amp;#x183A;</td><td>183A</td><td>MONGOLIAN LETTER KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠻ]]}}</td><td>6203</td><td class="b">&amp;#x183B;</td><td>183B</td><td>MONGOLIAN LETTER KHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠼ]]}}</td><td>6204</td><td class="b">&amp;#x183C;</td><td>183C</td><td>MONGOLIAN LETTER TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠽ]]}}</td><td>6205</td><td class="b">&amp;#x183D;</td><td>183D</td><td>MONGOLIAN LETTER ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠾ]]}}</td><td>6206</td><td class="b">&amp;#x183E;</td><td>183E</td><td>MONGOLIAN LETTER HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᠿ]]}}</td><td>6207</td><td class="b">&amp;#x183F;</td><td>183F</td><td>MONGOLIAN LETTER ZRA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡀ]]}}</td><td>6208</td><td class="b">&amp;#x1840;</td><td>1840</td><td>MONGOLIAN LETTER LHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡁ]]}}</td><td>6209</td><td class="b">&amp;#x1841;</td><td>1841</td><td>MONGOLIAN LETTER ZHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡂ]]}}</td><td>6210</td><td class="b">&amp;#x1842;</td><td>1842</td><td>MONGOLIAN LETTER CHI</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡃ]]}}</td><td>6211</td><td class="b">&amp;#x1843;</td><td>1843</td><td>MONGOLIAN LETTER LONG VOWEL SIGN</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡄ]]}}</td><td>6212</td><td class="b">&amp;#x1844;</td><td>1844</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO E</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡅ]]}}</td><td>6213</td><td class="b">&amp;#x1845;</td><td>1845</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡆ]]}}</td><td>6214</td><td class="b">&amp;#x1846;</td><td>1846</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO O</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡇ]]}}</td><td>6215</td><td class="b">&amp;#x1847;</td><td>1847</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡈ]]}}</td><td>6216</td><td class="b">&amp;#x1848;</td><td>1848</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO OE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡉ]]}}</td><td>6217</td><td class="b">&amp;#x1849;</td><td>1849</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO UE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡊ]]}}</td><td>6218</td><td class="b">&amp;#x184A;</td><td>184A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO ANG</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡋ]]}}</td><td>6219</td><td class="b">&amp;#x184B;</td><td>184B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO BA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡌ]]}}</td><td>6220</td><td class="b">&amp;#x184C;</td><td>184C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡍ]]}}</td><td>6221</td><td class="b">&amp;#x184D;</td><td>184D</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO QA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡎ]]}}</td><td>6222</td><td class="b">&amp;#x184E;</td><td>184E</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡏ]]}}</td><td>6223</td><td class="b">&amp;#x184F;</td><td>184F</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO MA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡐ]]}}</td><td>6224</td><td class="b">&amp;#x1850;</td><td>1850</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡑ]]}}</td><td>6225</td><td class="b">&amp;#x1851;</td><td>1851</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡒ]]}}</td><td>6226</td><td class="b">&amp;#x1852;</td><td>1852</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO CHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡓ]]}}</td><td>6227</td><td class="b">&amp;#x1853;</td><td>1853</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡔ]]}}</td><td>6228</td><td class="b">&amp;#x1854;</td><td>1854</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO TSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡕ]]}}</td><td>6229</td><td class="b">&amp;#x1855;</td><td>1855</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡖ]]}}</td><td>6230</td><td class="b">&amp;#x1856;</td><td>1856</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO WA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡗ]]}}</td><td>6231</td><td class="b">&amp;#x1857;</td><td>1857</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡘ]]}}</td><td>6232</td><td class="b">&amp;#x1858;</td><td>1858</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO GAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡙ]]}}</td><td>6233</td><td class="b">&amp;#x1859;</td><td>1859</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO HAA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡚ]]}}</td><td>6234</td><td class="b">&amp;#x185A;</td><td>185A</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO JIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡛ]]}}</td><td>6235</td><td class="b">&amp;#x185B;</td><td>185B</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO NIA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᡜ]]}}</td><td>6236</td><td class="b">&amp;#x185C;</td><td>185C</td><td>MONGOLIAN LETTER TODO DZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢀ]]}}</td><td>6272</td><td class="b">&amp;#x1880;</td><td>1880</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ANUSVARA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢁ]]}}</td><td>6273</td><td class="b">&amp;#x1881;</td><td>1881</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI VISARGA ONE</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢂ]]}}</td><td>6274</td><td class="b">&amp;#x1882;</td><td>1882</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAMARU</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢃ]]}}</td><td>6275</td><td class="b">&amp;#x1883;</td><td>1883</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢄ]]}}</td><td>6276</td><td class="b">&amp;#x1884;</td><td>1884</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI INVERTED UBADAMA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢅ]]}}</td><td>6277</td><td class="b">&amp;#x1885;</td><td>1885</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢆ]]}}</td><td>6278</td><td class="b">&amp;#x1886;</td><td>1886</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI THREE BALUDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢇ]]}}</td><td>6279</td><td class="b">&amp;#x1887;</td><td>1887</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI A</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢈ]]}}</td><td>6280</td><td class="b">&amp;#x1888;</td><td>1888</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI I</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢉ]]}}</td><td>6281</td><td class="b">&amp;#x1889;</td><td>1889</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI KA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢊ]]}}</td><td>6282</td><td class="b">&amp;#x188A;</td><td>188A</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NGA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢋ]]}}</td><td>6283</td><td class="b">&amp;#x188B;</td><td>188B</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI CA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢌ]]}}</td><td>6284</td><td class="b">&amp;#x188C;</td><td>188C</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢍ]]}}</td><td>6285</td><td class="b">&amp;#x188D;</td><td>188D</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TTHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢎ]]}}</td><td>6286</td><td class="b">&amp;#x188E;</td><td>188E</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DDA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢏ]]}}</td><td>6287</td><td class="b">&amp;#x188F;</td><td>188F</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI NNA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢐ]]}}</td><td>6288</td><td class="b">&amp;#x1890;</td><td>1890</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢑ]]}}</td><td>6289</td><td class="b">&amp;#x1891;</td><td>1891</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI DA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢒ]]}}</td><td>6290</td><td class="b">&amp;#x1892;</td><td>1892</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢓ]]}}</td><td>6291</td><td class="b">&amp;#x1893;</td><td>1893</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI PHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢔ]]}}</td><td>6292</td><td class="b">&amp;#x1894;</td><td>1894</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI SSA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢕ]]}}</td><td>6293</td><td class="b">&amp;#x1895;</td><td>1895</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢖ]]}}</td><td>6294</td><td class="b">&amp;#x1896;</td><td>1896</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗ]]}}</td><td>6295</td><td class="b">&amp;#x1897;</td><td>1897</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI AH</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢘ]]}}</td><td>6296</td><td class="b">&amp;#x1898;</td><td>1898</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI TA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢙ]]}}</td><td>6297</td><td class="b">&amp;#x1899;</td><td>1899</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI ZHA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢦ]]}}</td><td>6310</td><td class="b">&amp;#x18A6;</td><td>18A6</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF U</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢧ]]}}</td><td>6311</td><td class="b">&amp;#x18A7;</td><td>18A7</td><td>MONGOLIAN LETTER ALI GALI HALF YA</td></tr> <tr><td class=“b”>{{MongolUnicode|size=35px|[[ᢗᢩ]]}}</td><td>6313</td><td class="b">&amp;#x18A9;</td><td>18A9</td><td>{{nowrap|MONGOLIAN LETTER ALI GALI DAGALGA (combined with ali gali A ({{MongolUnicode|ᢗ|valign=middle}}))}}</td></tr> </table> {{commonscat|Todo bichig|Тодо бичиг}} == Һаза заалһуд == * [http://todobichig.narod.ru Бадмана эврән дасдаг дегтер] {{Белдлһн}} el6eedw94biqe1l63axum8hrumvdg51 Кевләр:Potd/2025-06-20 10 16815 92157 2025-06-19T20:35:06Z Frhdkazan 5000 Шин халх: «Deelerwoud, 09-05-2024 (d.j.b.) 16.jpg» 92157 wikitext text/x-wiki Deelerwoud, 09-05-2024 (d.j.b.) 16.jpg bjjw2umbfsjw1hf90289d2ykwile1dm