Wikipedia:Neologismen
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Wikipedia:Neologisme« |
Wi in alle Sproche gits o im Alemannisch e huffe Frömdwörter. Es Frömdwort cha entweder es Lehnwort sy, das heisst d Integrierig vomene Wort us eren andere Sprach, oder e Lehnübersetzig, das heisst e neui odr erwiiterti Bedütig vomenen yheimische Wort.
Zu allne Zyte sy Frömdwörter vo sprachkonservative Kreise kritisiert worde, wo nen Überfrömdig u letschtlech e Verdrängig vor yheimische Sprach hei befürchtet. Hankerum git's aber o Stimme, wo d Ufnamefähigkeit vo Frömdwörter als Bewys für d Lebändigkeit vore Sprach aaluege. Die, wo nen Überfrömdig vor Sprach befürchte, schlö mängisch Lehnprägige – also Neologisme – ar Stell vo de Lehnwörter vor. I däm Sinn isch die Liste hie z verstah.
Mir chönne do in de Wikipedia, e sprochlichs Projekt, Neologismen einersits veröffentliche, abr au diskutiere un sammle. Wenn Euch ebis iifallt, deno trage des unte in d Tabelle ine. Schriibed ruejig au Wörter ine, wo eigentlich cheini Neologisme sin, abr einewäg immer wiider im Alemannische verwendet wärde, obwohls eigentlich e Alemannisch Wort drfür gäb.
Mengmôl giits i eim dialêkt vür êppes an uusdrugg, wooma amma nandra nôrt ned kennt. A Stugg wiit kamma si o mit wörtr us andrna germanischa Sprôôcha hêlffa. Die lônn si ôft mit wennig ufwand aapassa.
Selli Liste isch e Empfehlig, chei Vorschrift. Jede cha sich selber übrlege, ob er selli Wörter neh will odr ob er si viilliecht in si Dialekt abasse.
| Neologismus / Anglizismus | alemannischi Variante |
|---|---|
| Account | Konto |
| Administrator | Ammann (= alemannisch fir "Amtmann") |
| aktivieren | aaschalte |
| Arbeiter | Schaffr |
| Artwork | Kunst |
| bearbeiten | umschaffe |
| beinahe | binôô, fascht |
| beinhalten | iihebe |
| Brainstorming | Hirne, Föta, Zämeträäge |
| Button | Knopf |
| Cache | Zwüschespeicher |
| Chat | Gspröch |
| Comic | wölkle (wêgat da şwêtzwölkle) |
| Commons | d Allmänd, d Alma (= alemannisch fir "Allgmeinbsitz") |
| Computer | Rechner, Zellwêrch |
| Control Pad | Truggr, Hebl |
| Cookie | Keks/Guzzi/Güezi/Chröömli/Kröömle |
| Cowboy | Kuebue, Koboj, Hirtebue, Hüetibue |
| deaktivieren | abschalte |
| Deich | Diich (mhd. 'dîch'), Damm |
| Doughnut | Şwôôba-Tşoopa, Berliner (wörtlich: Teigmutter, wie in Schraubenmutter) |
| download | abelade |
| Drop-Down-Menü | Schublad |
| E-Bost, Schtromposcht | |
| Entschuldigung | entşuldig, excusez |
| Facility Management | Husmeisterei |
| Facility Manager | Husmeister, Abwart |
| Facility Management Assistant | Butzfrau/Butzhilf |
| Florist | Bluemişt (holl. bloemist) |
| Flyer | Handzettel, Flugblatt |
| Fuchsie | Hummlazööchler |
| Grönland | Grüeland (engl. Greenland, holl. Groenland) |
| geeignet | ggschickt (Des hollendische wôrt 'geschikt' heisst des gliiche.) |
| Genfood | genveränderti Nahrig, Genfrass |
| Genosse | G'spaana |
| Greenkeeper | Platzwart |
| Handy | Funkteliphon, Schwyz: Natel, baseldytsch: Saggdelifoon |
| Homepage | Heimsyte |
| Hyäne | Igne (Altalem. Igena) |
| Infobox | Kaste |
| Internet | Weltnetz |
| Jump and Run | Gump un Renn |
| Kaninchen | Küngl (Liecht.) |
| Kartoffel | Eidepfel |
| Laser | Brennliecht |
| Limonade | Blöterliwasser |
| Link, Weblink | Gleich/Glänk |
| Login | Amäldig |
| Maccaroni | Şluuchnudla |
| Mailinglist | Verteilerliste |
| Microgel | Bolymerbebbel (aus Poymerchemie) |
| News | Nochrichte |
| Nutzen | Bring |
| OK | in Ordnig, isch guet |
| Pipeline | Roorlinna, Rohrleidig |
| Plantage | Pflanzata, Pflanzget, Iflenze |
| Query | Abfrog |
| revert | Zrukschtälung, Rukgrif (khurz: zruk) |
| riechen | näsele, schmökche, schmäcke |
| Server (Rechner) | Dienstrechner |
| Server (Programm) | Dienstprogramm, Dämon, Butz |
| Sinn mache (Lähnsybersetzig vu to make sense) | Sinn ha, sinnvoll si, sinnig si |
| Spraydose | Sprüehdose, Näbelbüchs |
| Sticker | Ufkläbr, Pikkrle, Klêbbrle, Chläber, Bäbba |
| symmetrisch | sitagliich |
| temporär | zytwiilig |
| Ticket | Billet, Iitritts-charte |
| Toast | Rostbrot |
| Underdog | Dackel |
| upload | ufelade |
| Walkie-Talkie | Eifrequenzler |
| Wikipedia (informell) | Schnellikon |
| willkommen | willkôô, guetheiße |

