Çĕр (планета)
Википедири материал
- Ытти пĕлтерĕшсене Çĕр (пĕлтерĕшĕсем) статьяра пăхăр.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Çĕр — Хĕвелтен виççĕмĕш утăмри планета.
Тупмалли |
[тӳрлет] Çĕр историйĕ
[тӳрлет] Çĕр тытăмĕ
[тӳрлет] Хорми
Çĕр ушкăнĕн планетисен калăпăшĕсене танлаштарни (сулахайран сылтăмалла): Меркурий, Венера, Çĕр, Марс
[тӳрлет] Хими тытăмĕ
| Çыхăнăвĕ | Хормули | Процентлă шучĕ |
|---|---|---|
| Вутчул-çĕр | SiO2 | 59,71 % |
| Тăм-çĕр | Al2O3 | 15,41 % |
| Кальци йӳçĕлĕхĕ | CaO | 4,90 % |
| Магни йӳçĕлĕхĕ | MgO | 4,36 % |
| Натри йӳçĕлĕхĕ | Na2O | 3,55 % |
| Тимĕр йӳçĕлĕхĕ (II) | FeO | 3,52 % |
| Кали йӳçĕлĕхĕ | K2O | 2,80 % |
| Тимĕр йӳçĕлĕхĕ (III) | Fe2O3 | 2,63 % |
| Шыв | H2O | 1,52 % |
| Титан икĕйӳçĕлĕкĕ | TiO2 | 0,60 % |
| Фосфор пентоксичĕ | P2O5 | 0,22 % |
| Пурĕпе | 99,22 % | |
[тӳрлет] Шалти тытăмĕ
[тӳрлет] Çĕр витĕмĕ
[тӳрлет] Çĕр мантийĕ
Манти — Çĕрĕн силикатлă çавра капламĕ. Вăл ытларах ту тăприллĕ перидотитсенчен — магни, тимĕр, кальци селикачĕсенчен тăрать. Мантийĕн ту тăприсем кăштах шăраннисем Çĕр витĕмĕн çӳлти сийне хăпарнă çем базальт е унăн евĕр шăранчăкĕсем пулса тухаççĕ. Манти Çĕр йывăрăшĕн 67 %, 83 % яхăн калăпăшĕн пайĕ пулать. Вăл Çĕр витĕмĕн аялти чиккинчен 5 — 70 километр пуçланса, тĕшĕн чиккине çити, 2900 км пырать.
[тӳрлет] Çĕрĕн тĕшши
Тĕшши тимĕр-никĕль хутăш шăранчăкĕсенчен, ытти сидерофиллă элементсенчен тăрать.
[тӳрлет] Тектоника платформисем
| Плита ячĕ | Лаптăкĕ 106 км2 |
Витĕмлех лаптăкĕ |
|---|---|---|
| Африка плитти | 61,3 | Африка |
| Антарктика плитти | 60,9 | Антарктика |
| Австрали плитти | 47,2 | Австрали |
| Еврази плитти | 67,8 | Ази тата Европа |
| Çурçĕр Америка плитти | 75,9 | Çурçĕр Америка тата çурçĕр-тухăç Çĕпĕр |
| Кăнтăр Америка плитти | 43,6 | Кăнтăр Америка |
| Лăпкă океан плитти | 103,3 | Лăпкă океан |

