Kikongo

From Wikipedia

Kikongo
Ndambu Afelika ya Kati
Ndinga ya leta Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi, Repubilika ya Kongo, Ngola
Batubi 12 000 000
Bisono kilatini
Kode ya ISO 639-3 ktu (kituba)
mkw (munukutuba)

Kikongo kele ndinga ya leta ya Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi na Repubilika ya Kongo (na nsi ya zina Kituba).

Contents

[balula] Ndambu

Ndambu ya kikongo-kituba
Ndambu ya kikongo-kituba

Kikongo kele ndinga ya leta na Kongo-Brazzaville, kuna bau ke bingila yau Kituba to Munukutuba, ye Kongo-Kinsasa, kuna bau ke bingila Kikongo ya leta. Bakongo ya Angola ke zaba Kituba, samu bau ke sangana na bakongo ya nkaka.

Bambanza ya Kikongo na nluta ya bantu 100 000:

  1. Braza: 1 000 000
  2. Pointe-Noire: 750 000
  3. Kikwit: 294 000
  4. Bandundu: 273 000
  5. Matadi: 245 000
  6. Mboma: 198 000
  7. Muanda: 188 000
  8. Lubomo: 106 000
  9. Ilebo: ~100 000


[balula] Bapatua

Kikongo kele na bapatua tatu ya nene. Bau ke tuba patua ya londe (kituba) na Kongo-Brazzaville, patua ya kati na Kongo ya Kati pe patua ya lunene (kikuango) na bizunga ya Kuango na Kuilu.

Kikongo
ya londe
Kikongo
ya sudi
Kikongo
ya lunene
yinti yinti nti
maza maza masa
kilongo nkisi
mfulu mbeto
munu mono mono
ya munu ya mono na mono
kele na ku- kele na ku- kele ku-

[balula] Bisono pe minoko

kituba a b d e f g h i k l m n ng' ny o p r s t u v w y z
API [a] [b] [d] [e] [f] [g] [h] [i] [k] [l] [m] [n] [ŋ] [ɲ] [o] [p] [r] [s] [t] [u] [v] [w] [j] [z]

Munoko ya mbombo na ntwala ya minoko ya kikangu pe kipakulu:

kikongo nd nt ns nz mb mp mv mf ng nk
API [nd] [nt] [ns] [nz] [mb] [mp] [mv] [mf] [ŋg] [ŋk]


[balula] Bangogo

Bisina ya bangogo ya Kikongo kele bandinga ya bakongo, lingala, kiyaka, kiyansi, kiswahili, kifalanse ye kimputulukesi.

[balula] Bangogo ya kifalanse

  • falangi (franc)
  • kaminio (camion)
  • kaye (cahier)
  • leta (l'état)
  • sose (sauce)
  • tono (tonneau)
  • watu (ouate)

[balula] Bangogo ya kimputulukesi

  • kilapi (lápis)
  • kumbi (comboio)
  • mapa (mapa)
  • misa (missa)
  • Mputu (Portugal)
  • numelo (número)
  • sikoti (chicotte)
  • wanzio (anjo)

[balula] Bangogo ya kiswahili

  • langi (rangi)
  • matata (matata)
  • sanduku (sanduku)
  • simba (simba = nkosi)

[balula] Bangogo ya kingelezi

  • boyi (boy)
  • katekisimu (chatechism)
  • mapi (map)