Kikongo
From Wikipedia
| Kikongo | |
|---|---|
| Ndambu | Afelika ya Kati |
| Ndinga ya leta | Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi, Repubilika ya Kongo, Ngola |
| Batubi | 12 000 000 |
| Bisono | kilatini |
| Kode ya ISO 639-3 | ktu (kituba) mkw (munukutuba) |
Kikongo kele ndinga ya leta ya Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi na Repubilika ya Kongo (na nsi ya zina Kituba).
Contents |
[balula] Ndambu
Kikongo kele ndinga ya leta na Kongo-Brazzaville, kuna bau ke bingila yau Kituba to Munukutuba, ye Kongo-Kinsasa, kuna bau ke bingila Kikongo ya leta. Bakongo ya Angola ke zaba Kituba, samu bau ke sangana na bakongo ya nkaka.
Bambanza ya Kikongo na nluta ya bantu 100 000:
- Braza: 1 000 000
- Pointe-Noire: 750 000
- Kikwit: 294 000
- Bandundu: 273 000
- Matadi: 245 000
- Mboma: 198 000
- Muanda: 188 000
- Lubomo: 106 000
- Ilebo: ~100 000
[balula] Bapatua
Kikongo kele na bapatua tatu ya nene. Bau ke tuba patua ya londe (kituba) na Kongo-Brazzaville, patua ya kati na Kongo ya Kati pe patua ya lunene (kikuango) na bizunga ya Kuango na Kuilu.
| Kikongo ya londe |
Kikongo ya sudi |
Kikongo ya lunene |
|---|---|---|
| yinti | yinti | nti |
| maza | maza | masa |
| kilongo | nkisi | |
| mfulu | mbeto | |
| munu | mono | mono |
| ya munu | ya mono | na mono |
| kele na ku- | kele na ku- | kele ku- |
[balula] Bisono pe minoko
| kituba | a | b | d | e | f | g | h | i | k | l | m | n | ng' | ny | o | p | r | s | t | u | v | w | y | z |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| API | [a] | [b] | [d] | [e] | [f] | [g] | [h] | [i] | [k] | [l] | [m] | [n] | [ŋ] | [ɲ] | [o] | [p] | [r] | [s] | [t] | [u] | [v] | [w] | [j] | [z] |
Munoko ya mbombo na ntwala ya minoko ya kikangu pe kipakulu:
| kikongo | nd | nt | ns | nz | mb | mp | mv | mf | ng | nk |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| API | [nd] | [nt] | [ns] | [nz] | [mb] | [mp] | [mv] | [mf] | [ŋg] | [ŋk] |
[balula] Bangogo
Bisina ya bangogo ya Kikongo kele bandinga ya bakongo, lingala, kiyaka, kiyansi, kiswahili, kifalanse ye kimputulukesi.
[balula] Bangogo ya kifalanse
- falangi (franc)
- kaminio (camion)
- kaye (cahier)
- leta (l'état)
- sose (sauce)
- tono (tonneau)
- watu (ouate)
[balula] Bangogo ya kimputulukesi
- kilapi (lápis)
- kumbi (comboio)
- mapa (mapa)
- misa (missa)
- Mputu (Portugal)
- numelo (número)
- sikoti (chicotte)
- wanzio (anjo)
[balula] Bangogo ya kiswahili
- langi (rangi)
- matata (matata)
- sanduku (sanduku)
- simba (simba = nkosi)
[balula] Bangogo ya kingelezi
- boyi (boy)
- katekisimu (chatechism)
- mapi (map)

