తెనాలి
వికీపీడియా నుండి
| తెనాలి మండలం | |
| జిల్లా: | గుంటూరు |
| రాష్ట్రము: | ఆంధ్ర ప్రదేశ్ |
| ముఖ్య పట్టణము: | తెనాలి |
| గ్రామాలు: | 12 |
| జనాభా (2001 లెక్కలు) | |
|---|---|
| మొత్తము: | 224.10 వేలు |
| పురుషులు: | 112.81 వేలు |
| స్త్రీలు: | 111.29 వేలు |
| అక్షరాస్యత (2001 లెక్కలు) | |
| మొత్తము: | 75.21 % |
| పురుషులు: | 80.97 % |
| స్త్రీలు: | 69.37 % |
| చూడండి: గుంటూరు జిల్లా మండలాలు | |
తెనాలి (Tenali), ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం గుంటూరు జిల్లాలోని ఒక పట్టణము మరియు అదే పేరుగల మండలమునకు కేంద్రము. దీనికి "ఆంధ్రాపారిస్" అని పేరు. తెనాలి ఆ చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలకు మంచి వ్యాపార కూడలి. కళాకారులకు, సాహితీవేత్తలకు పుట్టినిల్లు. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం తెనాలి పట్టణ జనాభా 149,839
జిల్లా కేంద్రమైన గుంటూరునుండి తెనాలికి 16 మైళ్ళు. కృష్ణానది నుండి వచ్చే మూడు కాలువలు ఈ మండలం గుండా ప్రవహిస్తూ ఇక్కడ మంచి వరి పంటకు నీటి సదుపాయాన్ని సందిస్తున్నాయి. గుంటూరు, విజయవాడ, చెన్నై నగరాల రైలు మార్గాలను కలిపే ఒక ముఖ్యమైన రైల్వే జంక్షన్.
విషయ సూచిక |
[మార్చు] మండలంలోని పట్టణాలు
- తెనాలి
[మార్చు] మండలంలోని గ్రామాలు
- కొలకలూరు
- నందివెలుగు
- గుడివాడ(తెనాలి)
- సంగం జాగర్లమూడి
- అంగలకుదురు
- పినపాడు
- కఠెవరం
- నేలపాడు (తెనాలి మండలం)
- బుర్రిపాలెం
- చినరావూరు
- పెదరావూరు
- పెదవూడి
- పెరగలవూడి
- కొప్పల్లె
తెనాలి నుండి నాటక, సినిమా రంగాలలోకి చాలా మంది కళాకారులు రావడం వల్ల దీనినిి 'ఆంధ్రా పారిస్' (Andhra Paris) అని అంటుంటారు. కాంచనమాల, కొంగర జగ్గయ్య, గుమ్మడి వెంకటేశ్వరరావు, జమున, ఎడ్విన్, శారద, ఘట్టమనేని కృష్ణ, ఎ.వి.ఎస్. వంటి కళాకారుల స్వస్థలం తెనాలే.
[మార్చు] భౌగోళికం
తెనాలి అక్షాంశ రేఖాంశాలు [1]. సముద్ర తలం నుండి ఎత్తు 11 మీటర్లు (36 అడుగులు). విజయవాడ, గుంటూరు, తెనాలి పట్టణాలు ఒకదానికొకటి 30 నుండి 40 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉండి ఒక సమత్రికోణం లా ఉంటాయి.
2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం censusమూస:GR, తెనాలి జనాభా 149,839. ఇందులో ఆడు, మగవారు షుమారు 50%, 50%. తెనాలి అక్షరాస్యత 67% (దేశం సగటు 59.5%: మగవారిలో అక్షరాస్యత 72%, ఆడువారిలో 61%. ఆరు సంవత్సరాలకంటే చిన్నవారైన వారు జనాభాలో 10% ఉన్నారు.
[మార్చు] ఆర్ధికం
సారవంతమైన నల్ల రేగడి నేల, మూడు కృష్ణా కాలువలు, ప్రధాన నగరాలకు దగ్గరగా ఉండడం వలన తెనాలి ముఖ్యమైన వ్యవసాయోత్పత్తి కేంద్రం, వ్యాపార కేంద్రం, కళాకేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందింది. చెరకు, వరి,మామిడి ఈ ప్రాంతంలో ముఖ్యమైన పంటలు.
పట్టణంలో ప్రధాన వ్యాపార కేంద్రాలు - మెయిన్ రోడ్, బోస్ రోడ్, గాంధీ చౌక్.
[మార్చు] చుట్టు ప్రక్కల
ఆషానెట్ అనే స్వచ్ఛంద సంస్థ చింతలపూడి గ్రామంలో నిర్వహించిన సంక్షేమ కార్యక్రమం మంచి ఫలితాలనిచ్చింది.[2]
కంచెర్ల పాలెం ఒక చరిత్రాత్మకమైన గ్రామం. స్వాతంత్ర్య యోధులు, దానశీలులు ఇక్కడ జన్మించారు. వారి సహకారంతో మంచి గుడులు, సత్రాలు నిట్మించారు.
భట్టిప్రోలు బౌద్ధ స్తూపం ప్రసిద్ధి చెందింది.
[మార్చు] మరి కొన్ని విశేషాలు
తెనాలిలో పేరు పొందిన మందిరాలు:
- కన్యకా పరమేశ్వరిమందిరం
- వైకుంఠ పురం (చిన్నతిరుపతి అని కూడా అంటారు.
- పాత శివాలయం
- రామ లింగేశ్వర ఆలయం
- పాత ఆంజనేయ స్వామి గుడి.
- చిట్టి ఆంజనేయ స్వామి గుడి.
- మోరిస్ పేట శివాలయం
- సాయి బాబా మందిరం
- అప్పలస్వామి మందిరం
సంవత్సరం పొడవునా ఏవో ఉత్సవాలు జరుగుతూనే ఉంటాయి.
తెనాలి నుండి 28 కి.మీ. దూరంలో ఉన్న భట్టి ప్రోలు స్థూపం ప్రసిద్ధమైనది. (చిన్న లంజ దిబ్బ, విక్రమార్క కోట దిబ్బ అంటారు). వీటిని షుమారు క్రీ.పూ. 2వ శతాబ్దంలో నిర్మించారు. ఇక్కడే 'అలెక్జాండర్ రియా' (Alexander Rea) రాతి సమాధి పెట్టెల మూతలపైనున్న అశోకుని కాలం నాటి బ్రాహ్మీ లిపిలో ఉన్న కొన్ని ప్రత్యేక వ్రాతలను కనుగొన్నాడు.[3]
తెనాలికి చెందిన 'రామ కృష్ణ కవి' కృష్ణ దేవరాయలు ఆస్థానంలో హాస్య కవి, వికట కవిగా తెనాలి రామకృష్ణుడు అని ప్రసిద్ధుడైనాడు.
వై.నాయుడమ్మ, ఎ.వి.రామారావు తెనాలికి చెందిన ప్రఖ్యాత శాస్త్రవేత్తలు. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ప్రాంతంలో మొదటి ముద్రణా యంత్రాలయం "కాకుమాణు ప్రెస్" తెనాలిలో స్థాపించ బడింది. వారిచే 1930లో బ్రహ్మంగారి కాలజ్ఞానం అనే పుస్తకం ప్రచురించబడింది.
1942 క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం తెనాలిలో ప్రారంభమైంది. (సరి చూడాలి)
[మార్చు] మూలాలు
- ↑ Falling Rain Genomics, Inc - Tenali
- ↑ http://www.ashanet.org/projects/project-view.php?p=675
- ↑ Inscribed lid of stone reliquary. Government Museum Chennai. Retrieved on 2006-08-08.
[మార్చు] గుంటూరు జిల్లా మండలాలు
మాచెర్ల | రెంటచింతల | గురజాల | దాచేపల్లి | మాచవరం | బెల్లంకొండ | అచ్చంపేట | క్రోసూరు | అమరావతి | తుళ్ళూరు | తాడేపల్లి | మంగళగిరి | తాడికొండ | పెదకూరపాడు | సత్తెనపల్లి | రాజుపాలెం(గుంటూరు) | పిడుగురాళ్ల | కారంపూడి | దుర్గి | వెల్దుర్తి(గుంటూరు) | బోళ్లపల్లి | నకరికల్లు | ముప్పాళ్ల | ఫిరంగిపురం | మేడికొండూరు | గుంటూరు | పెదకాకాని | దుగ్గిరాల | కొల్లిపర | కొల్లూరు | వేమూరు | తెనాలి | చుండూరు | చేబ్రోలు | వట్టిచెరుకూరు | ప్రత్తిపాడు | యడ్లపాడు | నాదెండ్ల | నరసరావుపేట | రొంపిచెర్ల | ఈపూరు | శావల్యాపురం | వినుకొండ | నూజెండ్ల | చిలకలూరిపేట | పెదనందిపాడు | కాకుమాను | పొన్నూరు | అమృతలూరు | చెరుకుపల్లి | భట్టిప్రోలు | రేపల్లె | నగరం | నిజాంపట్నం | పిట్టలవానిపాలెం | కర్లపాలెం | బాపట్ల

