Dehistan
From Wikipedia
Dehistan [Dehista:n] - Etrek derýasynyň aşak akymlaryny öz içine alýan sebit; Balkan welaýatynyň Etrek etrabynda, Madaw obasynyň 22 kilometr demirgazyk-günbatarynda ýerleşýän şähristanlyk; geçmişde gadymy welaýat we onuň adybir merkezi.
[edit] Taryhy
Dehistan çeşmelerde, şeýle hem halk arasynda Maşat-Misserian diýen at bilen hem meşhurdyr. ser: Misserian
Bu sebitlerde gadymy ekerançylyk ýerleri 400 müň gektara ýakyn meýdany tutupdyr.
Orta asyr Dehistanynyň iň möhüm we ähmiýetli bölegi şähristan hem-de rabat bolup, olaryň tutýan meýdany 200 gektar çemesidir. Dehistan şäheri Köneürgenç türkmenleriniň hökmürowanlygy döwründe has gülläp ösüpdir, şäherde rabatlar, metjit-medreseler, minaralar, medeni jaýlar, kitaphanalar, dürli senetçilik ussahanalary gurlupdyr. Emma Çingiz hanyň leşgerleri şäheri kül-peýekun edipdirler. Ol soňam biraz janlanypdyr, ýöne XV asyrda suwaryş desgalarynyň sandan çykmagy bilen şäherde ýaşaýyş doly kesilipdir. Ýüzlerçe gektary tutup ýatan şäher harabalarynyň arasynda häzire çenli saklanyp galan binagärlik ýadygärlikleri – 2 sany beýik minara, metjit-medrese, kerwensaraýlar, suw howuzlary we başga-da birnäçe ymaratlar Dehistanyň merkezi Aziýada iň gözel medeniýetli şäherleriň biri bolandygyna güwä geçýär. Şonuň üçinem 1991-nji ýylda Türkmenistanyň ilkinji we ömürlik Prezidenti Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Permany bilen bu şäheriň ornunda “Gadymy Dehistan” döwlet taryhy-medeni goraghanasy döredildi.
Nusgawy edebiýatymyzyň wekilleriniň şygyrlarynda Dehistan ady köp gabat gelýär:
Dehistan baýrynda,
Bady-sabany görsem. (Magtymguly).


