Guyz
From Wikipedia
G Ü Ý Z
Sonetler çemeni
I
Ýene güýz. Güýz bolsa saralýar ýaprak.
Ýaprak saralanda durlanýar pikir.
Ýatlaýañ geçeni öñküden köpräk,
Hem diýýäñ: “Oñatlyk, hudaýa şükür!”
Ýöne güýzüñ manysyna düşene
Diñe şu gün bile ýaşap ýörme ýok.
Çünki güýz ene deý doguryp, ýene
Indiki ýaz üçin işläp aranok.
Hana, gör, asmanda bulutlar göçýär,
Pikirem bulut deý geçýär her ýana.
Ýyldyrym gylyç deý çar ýana geçýär,
Ýyldyrym deý pikir goýsañ eýýama...
Ömri gyl üstünde ýapraklar öçýär,
Sary şemal ony tändirip geçýär.
II
Sary şemal ony tändirip geçýär,
Soñkuja ýapragy, bir pasyl ömri.
Adam durmuşynda uly many bar:
Geçeniñ yzynda galyp ýör höwri.
Bu ýerde uly bir pelsepe-de ýok,
Her ynsan özüçe ýasanýar bagty.
Ýaprak gaçýar. Gaçma diýip bolanok.
Ýöne, iñ gowy zat: galýar daragty.
Güýz ene deý şol daragty emdirýär,
Sowukda, şemalda kyn bolsa-da, kyn.
Öz ýalañaç tenin ýagşa ezdirýär,
Güýzlüginden ýaza öwrülmek üçin.
Sen bir gözüñi aç, töwerege bak -
Çaga dogran enä meñzeş bu toprak.
III
Çaga dogran enä meñzeş bu toprak,
Goýýar señ öñüñde baky sowaly.
“Meniñki bag döken tohumy tapmak,
Aýt, oglum, seniñ tohumyñ barmy?”
Sen onsoñ pikire çümersiñ çuññur,
“Çagam barym” bilen bolmarsyñ halas.
“Tohum” diýen sözüñ manysy çuñdur
Hem belentdir pikir edişiñden has.
Ol sowalyñ anygyna ýetmeli,
Ýagny, saçyñ ýolup, der döküp, bada,
Ömrüñ pikriñden soñ dowam etmeli,
Şeýdip, ýaşamaly ýagty dünýäde.
Ine, şu sowala bolup baky ýar,
Topragyñ üstünden ömürler geçýär.
IV
Topragyñ üstünden ömürler geçýär,
Goýup soñky açyşlaryñ tohumyn.
Şol tohumlar sende ýokmy ýa-da bar?
Ine, etgin şu sowalyñ wehimin.
Señ aýdan pikiriñ añyrdan gelse,
Aşakdan gelşi deý tämiz çeşmäniñ.
Derýadan geçjege bir köpri bolsa -
Serişdesi bolsa, münüp-düşmäniñ.
Öten dostlaryñy örtenip ýatla,
Ýaşap ýörenleri söýmegiñ üçin.
Köñlüñi pes tutup, güýz kimin ýaşa,
Ertäñ aladasyn duýmagyñ üçin.
Uçýar hyýal guşy ganatyn ýaýyp,
Bar sary töwerek şeýle ajaýyp!
V
Bar sary töwerek şeýle ajaýyp,
Seniñem ajaýyp bolasyñ gelýär.
Bu ýagşy dünýäniñ üstünde gaýyp,
Ölseñ-de, bu dünýä gelesiñ gelýär.
Emma ýagşy sözi beýan etme kyn,
Ýaksañ-da oñ üçin günüñ, ýyl, aýyñ.
Erbet söz jezasyn çekmeklik mümkin,
Ýagşy söz jebrine neneñ çydaýyn.
Ol edil topraga düşen tohum dek,
Ezýär ýüregimi. Jepasy kändir.
Eger bir gün goýsa urmasyn ýürek -
Aýdylmadyk ýagşy söze büdrändir.
Misli bir arassa, manyly göwün.
Bar sary töwerek ýalañaç bu gün.
VI
Bar sary töwerek ýalañaç bu gün,
Ol säherden, hatda bahardanam päk,
Ol misli tersine çöwürlen göwün.
Onuñ asyl durky. Hile-aly ýok.
Güýze, güýze meñzäñ, pikirlerim meñ,
Güýzüñ dürs sapagyn okaýan bu gün.
Neneñ edip eredip bor ýürekleñ
Demirgazyk buzly okeanlygyn?!
Sen, pikirim, özüñçe bol iñ bolman,
Bu kyn asyr etjek işleriñ kändir.
Özüñçe bol, iñ bolmanda umman bol,
Çünki her bir ynsan giden ummandyr.
Ýörme gökde özüñ perişde saýyp,
Bu tämiz, manyly görnüşe gaýyp.
VII
Bu tämiz, manyly görnüşe gaýyp
Ýörmekde many ýok. Ynsan söýülsin.
Barlygymda pikrim bolsun ajaýyp,
Gidemden soñ gidenligim duýulsyn.
Goý, mydam mähirli sazlar çalaýyn,
Şo saz bilen mährem duýgy oýansyn.
Meñ özüm raketañ sesi bolaýyn,
Pikrim raketa deý özümden ozsun.
Pikrim gylyç bolsun ýowuz günlerde,
Gorasyn bu ýagty günleñ sarpasyn,
Orak bolsun ak asmanly günlerde,
Orsun meýdanlaryñ bugdaý-arpasyn.
Bassyn elmydama şer işleñ howun,
Şoña telwas edýär bu däli göwün.
VIII Şoña telwas edýär bu däli göwün,
Şoña - şer işleriñ sumat bolarna.
Erteki ýeñişleñ erte däl, şu gün,
Şu günki ýeñişleñ şu wagt bolarna.
Pikirim kök urup ýürek teýine,
Öz çykarny, öz ýazyny küýseýär.
Ähli durkum dört-bäş aýlyk geline
Çalym edýän tämiz güýze meñzeýär.
Güýz diýilen zada gutarma ýokdur.
Güýz bolsa, toprakdan hasyl önmeli.
Meniñ güýzüm, ýollarymyz uzakdyr,
Sen ruhumdan dömüp, ýaza dönmeli.
Öz ähli mazmunym açsadym menem,
Ine, şu bag kimin ussatlyk bilen.
IX
Ine, şu bag kimin ussatlyk bilen
Ähli mazmunymy açsadym eger...
Mähribanym, diýar, sen paýhas bilen
Ilki pata, ondan soñra pursat ber.
Ýogum üçin meni gynama, diýar,
Ähli güýç-kuwwaty senden alaryn.
Özüm ýerde, gökde parlaýar hyýal,
Men şindi ýok. Ýok, men indi bolaryn.
“Biziñ kärimizde ýagşy niýetiñ
Ýarym döwlet däldigini” bilsem-de,
Niýetsiz ýaşamak çetin, ah, çetin,
Ýagşy niýet edýän wagty il senden.
Gögüñ sypyryşy deý bulut - ýaglygyn,
Sypyrsam pikrimiñ ähli gabygyn.
X
Sypyrsam pikrimiñ ähli gabygyn,
Il-günüñ ýüzüne müýnsüz garasam.
Magtymgulyñ çaýlar içen çäýnegin
Ýuwup-süpürmäge hukuk gazansam.
Il-günüñi söýmek uly iş, bilýän,
Ili söýsem söýşi kimin şol äriñ.
Ýekeje setirim, bir sözüm bilen
Harlamaweräýin Pyragyñ kärin.
Eý, pikirim, haçan dömjek, et aýan.
Ýogsa, senden bu ýürege takat ýok,
Seni wagtyndan öñ aýtmak isleýän,
Seni wagtyndan öñ aýdyp bilemok.
Gije ýolsuz ýerden ýörýän ýaly men,
Saklasam ruhumda gejek ýazy men.
XI
Saklasam ruhumda geljek ýazy men,
Indiki ýazlaryñ dänelerini.
Bereketli, mährem zemin ýaly men,
Arzuw etsem dänäñ känelerini.
Ine, biz aýlanyp ýörüs ýollarda,
Şatlanýarys. Gam çekmänem bolanok.
Ýöne ýaşar ýaly uzak ýyllarda
Hemmämizde şol ýaryljak däne ýok.
Owal-başda seni döredip zemin,
Ekläp, saklap, söýüp, ýola besläpdir.
Çaga höziriniñ görülşi kimin,
Ol señ ýazyñ bilen joşmak isläpdir.
Saklamasañ ýaşadygyñ däl bu gün,
Şat baharyñ ol hamyla gämigin.
XII
Şat baharyñ ol hamyla gämigin
Götereliñ ruhumyzda biz merdem.
Gögem ýapynypdyr başa ýaglygyn,
Gyşyñ ysy gelýär uzak bir ýerden.
Emaý bilen çökýär zemine duman,
Asman wada berýär bir giden ýagşy.
Bilýän, öz ýazyma ýetjegim bilýän,
Ýöne haçan? Gijä galmasam ýagşy...
Seret, gökde kakyp ýeñil ganatyn,
Awara durnalar edýärler owaz.
Güýz - bu kämilligiñ alamatydyr,
Kämillikden dogan sadalykdyr ýaz.
Düşünmäge agyryña döwür señ,
Güýz paýhasy bilen pikir öwürseñ.
XIII
Güýz paýhasy bilen pikir öwürseñ
Ýamany kül edip sowurmak üçin.
Ynamsyzlyk köprüsini çöwürseñ,
Ynam köprüsine öwürmek üçin.
Görýän weli, entek iş kän dünýäde...
Alajyñ nä, näräzylyk örtese.
Meñ umydym, meniñ iñ bir zyýada
Kämilligim, şun geljekmi, erte, sen?!
Eger bir gün saña ýetmän ölsem-de,
Çekmen tüm aşakda derdi-azary.
Otuz üç ýyl gijä galyp gelseñ-de,
Gelseñ bor ilimiñ bory üçin razy.
Herhal dirilikde azarly ýörsem,
Ýazym gelse, ýagty pikir dogursam.
XIV
Ýazym gelse, ýagty pikir dogursam,
Gitsem türkmen ýaýlalarnyñ içine.
Gurujylar bile binalar gursam,
Gül bolup örülsem gyzlañ saçyna.
Awara şemala meñzeş gyratyñ,
Ýallaryn sypalap, sährama sürsem.
Ýoklugymda boljak ähli hormatyñ,
Dirilikde ýeke birini görsem.
Işlesem, bilmesem öler-galarym,
Ajalam birsellem golaýma gelmez.
Ahyrsoñy, ahyrsoñy ölerin,
Ýöne giç. Ol meniñ öldügim bolmaz.
Meni tohum kimin ýygnar bu toprak.
Ýene güýz. Güýz bolsa saralýar ýaprak.

