Вугорская мова
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
| Вугорская (Magyar) | |
|---|---|
| Ужываецца ў: | Вугоршчына, Румынія, Славакія, Украіна, Сербія, Харватыя, Аўстрыя, Славенія |
| Рэгіён: | Цэнтральная Еўропа |
| Колькасьць карыстальнікаў: | 13 млн |
| Клясыфікацыя: | Уральскія мовы
Фіна-вугорскія мовы Вугорскія мовы |
| Афіцыйны статус | |
| Афіцыйная мова ў: | Вугоршчына, Еўрапейскі Саюз |
| Рэгулюецца: | Інстытут лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук |
| Код мовы | |
| ISO 639-1 | hu |
| ISO 639-2(B) | hun |
| ISO 639-2(T) | hun |
| SIL | ? |
Вуго́рская мо́ва належыць да фіна-вугорскай групы моў, у якой яна разам з мансійскай і хантыйскай мовамі складае вугорскую групу. У Еўропе роднаснымі мовамі з'яўляюцца фінская і эстонская, аднак носьбіты гэтых моў разумець вугорцаў не ў стане (да канца XIX у. сам факт прыналежнасці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Разыходжанне паміж прыбалтыйска-фінскімі мовамі, да якіх адносяцца фінская і эстонская, і продкам вугорскай мовы адбылося не меней 3000 гадоў назад[Няма крыніцы інфармацыі]. З іншага боку, большая колькасць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў комі і мары, якія пражываюць на тэрыторыі Расіі .
Вугорская мова мае мінімальную колькасць запазычаных і інтэрнацыянальных слоў, валодае ўнікальнай сістэмай галосных. Акрамя Вугоршчыны, шырока распаўсюджаная ў Закарпацкай вобласці Украіны, а таксама ў месцах кампактнага пражывання вугорскай нацыянальнай меншасці ў Сербіі, Румыніі, Славакіі.
Зьмест |
[рэдагаваць] Гісторыя
[рэдагаваць] Лінгвістычная характарыстыка
[рэдагаваць] Сінтаксіс
У вугорскай мове асобны назоўнік можа выступаць у ролі выказніка, напр.: Apám tanító = (Бацька — настаўнік). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад Pista tanuló = Сцяпан - вучань), адпадае звязка van = «ёсць» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. Што датычыць парадку слоў, вугорская мова належыць да моў «SOV» (дзейнік-прадмет-выказнік).
Вугорская мова на падставе навуковых даследаванняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, уяўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых еўрапейскіх моў (як правіла, індаеўрапейскіх).
[рэдагаваць] Пісьменнасць
Пісьменнасць на аснове лацінскага алфавіту. Моўны код — hu або hun (па ISO 639).
| літара | API (ASCII) | API (Unicode) |
|---|---|---|
| A | Q | ? |
| A' | a: | a? |
| B | b | b |
| C | ts | ? |
| CS | tS | ? |
| D | d | d? |
| DZ | dz | ? |
| DZS | dZ | ? |
| E | E | ? |
| E' | e: | e? |
| F | f | f |
| G | g | g |
| GY | J\ | ? |
| H | h | h |
| I | i | i |
| I' | i: | i? |
| J | j, j\ | j, ? |
| K | k | k |
| L | l_d | l? |
| LY | j, j\ | j, ? |
| M | m | m |
| N | n_d | n? |
| NY | J | ? |
| O | o | o |
| O' | o: | o? |
| O" | 2 | ? |
| O" | 2: | ?? |
| P | p | p |
| (Q) | kv | kv |
| R | 4_d, r_d | ??, r? |
| S | S | ? |
| SZ | s | s |
| T | t_d | t? |
| TY | c | c |
| U | u | u |
| U' | u: | u? |
| U" | y | y |
| U" | y: | y? |
| V | v | v |
| (W) | v | v |
| (X) | ks | [ks] |
| (Y) | i | i |
| Z | z | z |
| ZS | Z | ? |
[рэдагаваць] Фаналагічныя звесткі
У мове 14 галосных гукаў. Квантытатыўная яны падзяляюцца на кароткія: a, o, u, i, e, ö, ü; і доўгія: á, ó, ú, í, é, ő, ű. Паводле месца ўтварэньня падзяляюцца на галосныя пярэдняга раду: i, e, ö, ü, í, é, ő, ű; і задняга раду: a, o, u, á, ó, ú.
[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі
Вугорская мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
| Фіна-вугорскія мовы | |||
| Пермскія мовы | комі | комі-пярмяцкая | удмурцкая | ||
| Вугорскія мовы | вугорская | мансійская | хантыйская | ||
| Фіна-волскія | вэпская | водзкая | іжорская | карэльская | ліўская | марыйская | мэранская † | мяшчэрская † | макшанская | мурамская † | саамскія мовы | фінская | эрзянская | эстонская | ||
| † мёртвыя | |||
| Афіцыйныя мовы Эўразьвязу | ||
|---|---|---|
| ангельская | баўгарская | вугорская | грэцкая | дацкая | ірляндзкая | гішпанская | італьянская | латыская | літоўская | мальтыйская | нямецкая | нідэрляндзкая | польская | партугальская | румынская | славацкая | славенская | фінская | француская | чэская | швэдзкая | эстонская | ||

