Irish Republican Brotherhood
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
An Irish Republican Brotherhood/IRB (iwerzhoneg: Bráithreachas na Poblachta; "Breurelezh Republikan Iwerzhonad") a oa ur gevredigezh dispac'hel iwerzhonat krouet d'ar 17 a viz Meurzh 1858 (e daou lec'h d'ar memes koulz : Dulenn ha New York) gant James Stephens (e Dulenn) ha John O'Mahony (e New York). Staget e voe ouzh an Irish Republican Army (IRA) e 1924.
An IRB oa ur gevredigezh kuzhet gant kalz a lezennoù hag ur reolennaoueg resis (un tammig evel ar frañmasoned). Ar gevredigezh-mañ a zo un emdroadur eus ar strolladoù Fenian. E bal: prientiñ un emsav hollek a-enep an arc'huber saoz. Dek bloaz goude ar grouidigezh, an IRB a grog da aozañ gwal-daolioù e Bro-Saoz. E miz Gwengolo 1867, ur bombezenn a zo stalliet e toull-bac'h e Manchester evit dieubiñ daou emsaver iwerzhonad. Un archer a voe lazhet e pad an taol ha tri den arestet ha kondaonet d'ar marv. Lezañvet e vint "Merzherien Manchester". Daou miz goude, un toull-bac'h e Londrez a voe bet taget, hag ugent den lazhet dindan ur moger distrujet.
Adalek 1907, goude ur prantad amzer hir e lec'h ma an IRB oa chomet kazi difiñv, Thomas James Clarke, a oa o vevañ abaoe 1899 er Stadoù-Unanet, a zo kaset e Iwerzhon gant strolladoù amerikan an IRB. Sikouret gant Seàn Mac Diarmada, ret eo dezhañ adlañs an emsav ha dioren aozadurioù spierezh a-enep ar saozon. E-pad aozadur emsav an Emsavadeg Pask, Padraig Pearse, Joseph Mary Plunkett ha James Connolly oant e kuzul-uhel an IRB. Met an tachenn seveniñ a voe renet gant Thomas Clarke, Seàn Mac Diarmada ha Denis Cullough. An IRB eo a aozas a renas an emsav, emsav trec'het gant ar saozon. Konadoniñ a rejont d'ar marv ar pennoù bev c'hoazh goude ar c'huitadenn.
Goude an enkadenn-se Michael Collins eo a zihun ar gevredigezh. Adaozañ a ra anezhañ en ur stumm kalz efedusoc'h ha dont a ra da vezañ penn dibar unan eus skouroù efedusoc'h an emsav. E-penn kentañ 1920, an arme-kuzh a loc'as ar brezel a-enep an arc'huber saoz. E 1922, goude kalz a dabutoù ha kalz a zilezoù, an Irish Republican Brotherhood a zo kenstaget hag enframmet en Irish Republican Army.

