Brazil

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Republik Kevreadel Brazil zo ur vro dizalc'h, an hini vrasañ ha pobletañ a zo en Amerika Latin. Kemer a ra kreiz ha biz Amerika ar Su. Bevennoù he deus diouzh an norzh gant Venezuela, Guyana, Surinam ha gant Gwiana, a zo un departamant e dalc'h Frañs ; aodoù ar Meurvor Atlantel e kaver diouzh he zu reter. Er su he deus bevennoù gant Uruguay, Arc'hantina ha Paraguay ; er c'hornôg gant Bolivia, Perou, hag er gwalarn gant Kolombia. Setu emañ stok ouzh holl vroioù Suamerika war-bouez Chile hag Ecuador. Ouzhpenn an tiriadoù kevandirel-se eo lodek ivez eus Brazil enezennoù tost d'an oad, ha tammoù enezegoù ha inizigoù e kreiz ar Meurvor Atlantel.

Image:32px-Labour_zo.png Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.


República Federativa do Brasil
image:LocationBrazil.png
Anv an dud Brasileiro (pt)

Brazilian, Brazilad

Yezh ofisiel Portugaleg
Kêr-benn Brasília
Brasañ kêr São Paulo
Prezidant Luiz Inácio Lula da Silva
Gorread
- Etre tout
- % dour
5vet brasañ
8 514 876 km²
0.65%
Poblañs

- Etre tout (2004)
- Stankter

5vet brasañ
187 552 942
20,5/km²

Dizalc'hidigezh

- Disklêriet
- Anzavet

Diouzh Portugal

7 a viz Gwengolo 1822
29 a viz Eost 1825

Moneiz Real
Gwerzhid eur adalek UTC -2 betek -5
Kan broadel Hino nacional Brasileiro
Kod war ar genrouedad .br
Kod pellgomz 55

Taolenn

[kemmañ] Istor

Araok na oa deuet an Europeaned, dibaoe penn-kentañ ar pempvet milved a-raok J.-K., e oa Amerindianed o chom war diriad Brazil, meuriadoù hanter-gantread an darn vrasañ anezho.

Pedro Álvares Cabral, ur merdeer eus Portugal, a vije bet an European kentañ da vezañ deuet betek aodoù ar vro, d'an 22 a viz Ebrel 1500. An tiriad a zeuas diwar neuze da vout un drevadenn portugalat. Hepdale, a-benn korvoiñ danvezioù naturel an drevadenn, dreist-holl ar c'hoad "brazil", ha reiñ tud da labourad evit an drevadennourien nevez-staliet, e oa bet degaset gant ar Bortugaliz sklaved bet paket war aodoù Afrika. E-pad ouzhpenn tri c'hantved e oa bed paket ha divroet milionoù à Afrikaned a-benn poblañ ar c'hevandir nevez. Ar sklavelezh-se zo bet torret d'an 13 a viz Mae 1888.

Brazil zo dizalc'h, ez-ofisiel, dibaoe ar 7 a viz Gwengolo 1822. Goude an drevadenn ez eus bet un Impalaeriezh, betek ar bloaz 1889, ha neuze e oa bet embannet Republik Brazil. Ur republik gant putschoù ha renadoù kreñv ingal a-walc'h, e-giz er broioù all en Amerika Latin d'an ampoent.

D'ar 27 a viz Here 2002 eo bet dilennet Luís Inácio da Silva (lesanvet Lula) da brezidant, kentañ prezidant sokialour Brazil, gant 61,4 % eus ar mouezhioù. Dilennet eo bet adarre D4AN 29 a viz Here 2006 (a-enep da Geraldo Alckmin) gant ouzhpenn 60 % eus ar mouezhioù.

[kemmañ] Douaroniezh

Kartenn hollek Brazil
Kartenn hollek Brazil

Ar c'hoadeg amazonian a c'holo an darn vrasañ eus ar vro. Graet e vez anezhañ « o mar interior » (ar mor diabarzh). An Amazon, an eil hirañ stêr a zo er bed hag an hini kentañ evit e fonnder, a dreuz ar c'hoadeg a-bezh kent mont d'en em daoler e-barzh ar meurvor Atlantel e norzh ar vro.

Memestra e vez kavet ardremezioù a bep seurt e Brazil : hanter krin, meneziek, trovanel, istrovanel, gant hinoù à beb seurt ivez, sec'h e-barzh ar Sertão (biz), glavek (tomm ha dourek-kenañ) e kreiz ar vro, un tammig yenoc'h er Su.

[kemmañ] Politikerezh

Hervez Bonreizh 1988 eo Brazil ur Republik Kevredel Prezidantelour, ag awen stadunanat evit a sell stumm ar Riez. Memestra e heuilh ar reizhiad lezennel brasilian an hengoun roman-ha-german. Ar Galloud Seveniñ a zo embreget gant ar prezidant, dilennet bep pevare bloaz. Er memes mare hag an dilennadeg-prezidant e vez mouezhiet evit ar C'hendalc'h Broadel, sez ar Galloud Lezennel, dasparzhet etre daou gambr : hini ar Gannaded, dezho ur leuriadur a bevar bloaz, hag ar Sened, a vez renevezet un trederenn ha div drederenn eus e izili a beb eil.

P'emañ heñvel pouez pep mouezh en dilennadegoù-seveniñ, n'eo ket an degouezh evit a sell ar re lezennel. Eus un tu, bez' ez eus tri Senedour evit dileuriañ pep UF (unvez eus ar c'hevread — 27 a zo anezho hiziv an deiz). Eus an tu all, ma seller ouzh ar patrom kevreadel klasel, e rank dileuriadur ar Gannaded bezañ diouzh poblañs peb UF; an niver-se a zo, evelato, bevenet etre 8 da nebeutañ ha 70 d'ar muiañ. A hend all, lakaet eo e pleustr ar reizhad muianiverek evit dilennadeg ar Senedourien hag hini kenfeurel evit ar Gannaded.

Evit echuiñ, bez' ez eus ar Galloud Barnerezhel, a zo e ensav uhelañ al Lez-Veur Kevreadel, ouzh e ober unnek barner anvet gant ar Prezidant goude ali ar Sened. N'eo ket renevezet penn-da-benn barnerien al LVK gant peb prezidant ; envel a ra ar prezidant un barner nevez pa en em denn pe pa varv unan anezho.

[kemmañ] Rannadoù politikel

Rannadoù Politikel Brazil a-vremañ
Rannadoù Politikel Brazil a-vremañ

Ar 27 unvez eus ar c'hevread a zo strollet, evit finvezioù stadegel hag, e-touez lies abeg, evit heñchañ an obererezh kevreadel, e pemp rannvro vras : Centro-Oeste, Nordeste, Norte, Sudeste ha Sul. Pep stad, ar Distrig Kevreadel hag all, en deus e frammoù seveniñ dezhañ e-unan (pennadurezh ar Gouarnour), lezennel (Bodadenn Lezennel ur gambr hepken) ha barnerezhel (lez-varn stadel).

D'o tro e vez rannet ar stadoù e Kumunioù, a gemm o niver etre 15 (Roraima) ha 853 (Minas Gerais). An unvezhioù emzalc'h bihanañ eus ar C'hevread o deus hepken ur galloud seveniñ, embreget gant ur Prefed, ha lezennel, a zo e sez er c'huzul-kêr. An ensavadur diwezhañ-mañ en deus kantvloazioù a istor el Ledenez Iberek hag en takadoù trevadennet ganti.

  • Amañ dindan, ar Stadoù a ya d'ober pep rannvro :
  • Rannvro Centro-Oeste
    • Distrito Federal (DF)
    • Goiás (GO)
    • Mato Grosso (MT)
    • Mato Grosso do Sul (MS)
  • Rannvro Nordeste
    • Alagoas (AL)
    • Bahia (BA)
    • Ceará (CE)
    • Maranhão (MA)
    • Paraíba (PB)
    • Pernambuco (PE)
    • Piauí (PI)
    • Rio Grande do Norte (RN)
    • Sergipe (SE)
  • Rannvro Norte
    • Acre (AC)
    • Amapá (AP)
    • Amazonas (AM)
    • Pará (PA)
    • Rondônia (RO)
    • Roraima (RR)
    • Tocantins (TO)
  • Rannvro Sudeste
    • Espírito Santo (ES)
    • Minas Gerais (MG)
    • Rio de Janeiro (RJ)
    • São Paulo (SP)

[kemmañ] Meurgêrioù Pennañ

  1. São Paulo - 19,7 milion anezad
  2. Rio de Janeiro - 11,6 milion anezad
  3. Belo Horizonte - 4,6 milion anezad
  4. Porto Alegre - 3,6 milion anezad
  5. Recife - 3,5 milion anezad

[kemmañ] Armerzh

Liesaet a-walc'h eo armerzh ar vro ha ennañ e kaver a bep seurtoù obererezh armerzhel ha greantel, a gaver e-touez ar re bennañ anezho :

  • Labour-douar ha Gounezvouederezh
  • Koataerezh
  • Mengleuzerezh
  • Gwiaderezh
  • Tangarrerezh
  • Aerlestrsaverezh
  • Tireoulgimiezh
  • Ijinerezh pleuskañ
  • Greanterezh Elektronek
  • Touristerezh
  • Gennad ar servijoù
  • Rannadur Douararmerzhel

[kemmañ] Poblañsouriezh

Poblañs Brazil a gaver enni meur a ouenn hag a sevenadur : an Amerindianed, kentañ pobl ar vro ; an Europeaned, alouberien pe divroerien ; Afrikaned degaset da sklaved. Deuet 'z eus ivez un nebeudig tud eus Azia : brasañ diaspora Japaniz er bed holl, ouzhpenn 900 000 a dud, zo o chom e São Paulo.

Hiziv an deiz e tisklêr ar Vrazilianed o orin evel-henn : 53,7% gwenn ; 38,5% hironed, 6,2% du, 0,5% melen, 0,4% henvroidi ha 0,7% anspisaet. Ar meskañ gouennoù zo diazezet e sevenadur ar vro, sañset - mes an arc'hant a chom c'hoazh e-barzh daouarn ar re wenn, ha n'eo ket un tammig.

Sellet ouzh Poblañsouriezh Brazil

[kemmañ] Enbroañ-Divroañ

  • Enbroañ etrebroadel a-nevez war-zu Brazil
  • Enbroañ diabarzh e Brazil

[kemmañ] Sevenadur

Sellet ouzh Sevenadur Brazil

Deizioù-gouel
Deiziad Anv Evezhiadenn
1 a viz Genver Kenvreudeuriezh hollvedel
21 a viz Ebrel Tiradentes Bri da verzherien an Inconfidência Mineira
1 a viz Mae Devezh al labour Bri d'ar renkad micherour
7 a viz Gwengolo Dizalc'hidigezh Diskêriadur an Dizalc'hidigezh diwar Bortugal
12 a viz Here Nossa Senhora Aparecida Paeron Brazil
2 a viz Du Finados Devezh koun ar ar varv
15 a viz Du Diskêriadur ar Republik Treuzfurmadur eus Impalaerezh e Repubik
25 a viz Kerzu Nedeleg Lid ganedigezh ar C'hrist


Deizioù-gouel (Gouelioù red an Iliz Katolek)
Deiziad Evezhiadenn
Meurlarjez Fest poblek a zeu a-raok ar C'horaiz katolek ; daoust ma n'eo ket ur gouel broadel, merket eo meurlarjez brazil gant an deizioù-gouel adalek ar meurzh derc'hent merc'her al ludu, evelato ne vez ket labouret dre hengoun al lun a-raok kennebeut, pezh a ra evel-se pevar devezh evit Meurlarjez.
Pask Deiziad ma lider dasorc'hidigezh ar C'hrist.
Corpus Christi Deiziad ma lid an Iliz Katolek Sakramant an aoter.


[kemmañ] Liammoù diavaez ofisiel