Anatol ar Braz

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Anatol ar Braz (2 a viz Ebrel 1859- 20 a viz Meurzh 1926), skrivagner. Gouestlet eo e oberenn da Vreizh, d’ar romantelezh ha d’ar c’hoariva keltiek, danvez e dezenn e 1904.


Anatol ar Braz a oa bet ganet e Sant-Servez (Aodoù-an-Arvor). Bet e oa e dad, Nikolaz ar Bras o labourat evel mestr-skol e skolioù publik un tamm e pep lec’h e Breizh. Tremen a reas eta e vugaleaj e Bulien, Plouilio, Planiel, Ploubêr ha Perwenan. Pa oa bugel e tremene ivez ar vakañsoù e Bro-Dreger en deus awenet kalz holl e oberenn

Kregiñ a reas da skrivañ e anv gant ur Z abalamour ma kave hegazus bezañ anvet "le bras" gant ar C'hallegerien na zistagent ket an S.

Deskiñ a reas latin gant person Plouilio kent mont da lise impalaerel Sant-Brieg e 1869. Roet eo bet e anv d’al lise hiziv an deiz. Prientiñ a reas un aotregezh war al lizhiri e Pariz hag ar skolveuriegezh prederouriezh na echuas ket abalamour d’e yec’hed. Kement-se ne viras ket outañ a gaout ur post kelenner war ar brederouriezh en Etampes (1884), goude bezañ deut da vezañ skolveurieg war ar yezhadur. Distreiñ a reas da Vreizh da gelenn e lise Kemper, e 1886. Eno e voe kelenner war an istor, an douaroniezh hag al lezennouriezh. Ar post-se an hini a roas lañs d’e c’halvedigezh skrivagner.

E Kemper e krogas da zastum kanaouennoù pobl eus Breizh gant Fañch an Uhel. Kas a ra ivez studiadennoù da benn oc’h atersiñ peizanted ha moraerien eus ar vro, hag o tastum e-giz-se sonioù, marvailhoù ha mojennoù eus ar pobl. E 1890 e teuas er-maez Sonioù Breizh-Izel, skrivet gantañ ha gant Fañch an Uhel, a voe loreet gant ar priz Thérouanne. Da-heul e enklaskoù e embannas ivez Mojenn an Ankou (La Légende de la mort), Sent Breizh hervez hengoun ar bobl (Les Saints bretons d'après la tradition populaire) hag E bro ar pardonioù (Au Pays des pardons). Siwazh ne skrivas e oberennoù nemet e galleg daoust dezhañ da vezañ dastumet anezhe e brezhoneg.

Marc'heg eus al lejion a enor e voe graet e 1897. E miz Eost 1898 e teuas da vezañ prezidant an Kevredigezh Broadel Breizh krouet e Montroulez da-heul gouelioù. E 1899 e teu da vezañ ezel eus an Association des bleus de Bretagne. Kannad Breizh e voe en Eistezvod Kerdiz ha degemeret e voe da varzh gant an anv "Skrew ar Mor".

Dont a reas da vezañ prezegenner-studi e skol-veur lizhiri Roazhon e 1901 ha goude se kelenner eus 1906 da 1924. Kelenn a reas da gentañ lennegezh c'halleg an XVIIIvet kantved hag al lennegezh vrezhonek. Miz goude e kollas war un dro e dad hag e vamm-gaer, e beder c'hoar hag e zaou vreur-kaer hag e niz o doa graet peñse e-maez da Landreger Bet e voe ivez karget a gefredioù kelenn e Bro-Suis hag er Stadoù-Unanet. Mantret-marv e voe gant an taol-mañ. Neoazh e tifennas e dezennoù e skol-veur ar Sorbonnes e 1904 hag e voe anvet da gelenner war al lennegezh c'hallek e Roazhon.


Goude marv e wreg e 1906 ez eas d'ober un droiad prezegennoù er Stadoù-Unanet. Ur prezegour ampart ha bourrus e oa ha kalz beajoù a reas e Bro-Suis, ha, dreist-holl er Stadoù-Unanet e lec'h ma reas anaoudegezh gant e eil gwreg. E 1911 e tistroas d'ar vro da gomz da-geñver gouelioù savet evit lidañ an Unvaniezh e Roazhon. Daoust da eneberezh ar re a oa er gouarnamant e tisplegas e brezegenn e brezhoneg. Bevañ a reas er Stadoù-Unanet e-pad ar Brezel bed kentañ hag atizañ a reas an Amerikaned da gemer perzh er brezel dre e brezegennnoù evel ma c'houlenne ar gouarnamant gall digantañ. Lazhet e voe e vab war an talbenn e 1916 ha mervel a eure e wreg ivez e 1919. Addimeziñ a reas gant un amerikanez all : Mari Lusinda Davvinson e 1921. Adkregiñ a reas da gelen e Roazhon e 1920 hag eñ klañv dija. Mervel a reas 5 bloaz goude, e Menton diwar ur c'holl-gwad trumm. Douaret eo e Landreger.


[kemmañ] Oberennoù

  • La Chanson de la Bretagne, barzhoneg, 1892
  • Tryphina Keranglaz, barzhoneg, 1892
  • La Légende de la mort en Basse-Bretagne, 1893.
  • Les Saints bretons d'après la tradition populaire en Cornouaille, 1893-1894.
  • Au pays des pardons, chroniques, 1894.
  • Pâques d'Islande, nouvelles, 1897.
  • Vieilles histoires du pays breton, 1897
  • Le Gardien du feu, romant, 1900.
  • Le Sang de la sirène, danevelloù, 1901.
  • La Légende de la mort chez les Bretons armoricains, adembannadur kresket eus La légende de la mort en Basse-Bretagne, 1902.
  • Cognomerus et sainte Trefine. Mystère breton en deux journées, testenn ha troidigezh, 1904
  • Contes du soleil et de la brume, danevelloù, 1905.
  • Ames d'Occident, danevelloù, 1911.
  • Poèmes votifs, 1926.
  • Introduction, Bretagne. Les guides bleus, Hachette, Pariz,1949
  • La Bretagne. Choix de texte précédés d'une étude, Ed. La recouvrance, Roazhon, 1995 (rééd.), 255 p.

[kemmañ] Levrlennadur

[kemmañ] Anthologiezh

  • Magies de la Bretagne, 1994, Bouquins, Editions Robert Laffont (2 levrenn)