Sistem vogalennek a-serzh
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
| A-raok | Tost a-raok | A-greiz | Tost a-dreñv | A-dreñv | |
| Serr | |||||
| Damserr | |||||
| Serr-etre | |||||
| Etre | |||||
| Digor-etre | |||||
| Damzigor | |||||
| Digor | |||||
Er yezhoniezh e vez implijet an termen sistem vogalennek a-serzh (saoz.: vertical vowel system) war dachenn ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz ur sistem vogalennek implijet gantañ ur ment nemti evit diforc'hañ ez-fonemek etre vogalennoù disheñvel.
Posubl e vefe implijout pevar ferzh pe ment disheñvel evit diforc'hañ etre vogalennoù, da lâret eo ar rontder, an araokder, an adreñvder hag an uhelder, met ez-resis e ra dave ar sistemoù vogalennek a-serzh d'ar fed ma dalvez an diforc'h uhelder evit diforc'hañ etre vogalennoù fonemek, da lâret eo liveoù serrder hag digorder ar vogalennoù.
Ral a wezh eo seurt sistemoù bezañ a-serzh dre ret war al live fonetikel avat, da skouer gant ar witchiteg e vez implijet ur sistem vogalennek a-serzh ennañ div vogalenn a-raok (/e/ hag /i/) hag ur vogalenn a-dreñv (/a/) ha kavet e vez ivez un [o] dre enteuzadur ur vogalenn verr mui an damvogalenn /w/ mui ur vogalenn verr all.
Luziet-tre e c'hell bezañ suert sistemoù enne meur a vogalenn disheñvel daoust ha ma vez implijet gante ur ment nemeti evel en oubic'heg, ma talvez ar friadur da lakaat an diforc'h etre meur a vogfalenn ouzhpenn.
Hervez dielfennadurioù 'zo e c'hellfe implijet sistemoù vogalennoù a vent mann, da lârete eo enne ur vogalenn fonemek nemeti, evvit rannyezhoù abc'hazek 'zo hag evit ar c'habardeg met n'int ket bet degemeret gant an darn vrasañ eus ar glaskourion ar goulakadur-se.
Kavet e vez sistemoù vogalennek a-serzh er yezhoù-mañ:
- Yezhoù kaokazek ar gwalarn
- Yezhoù kadoek
- Witchiteg (tri derez)
- Yezhoù Aostraolia
- Arrernteg (daou derez)
- Yezhoù aostronezek
- Marchalleg (pevar derez)
Kavet e vez ivez ur seurt sistem vogalennek a-serzh evit a sell ouzh vogalennoù berr an iwerzhoneg dre ma vez diforc'het kenetreze hervez o live digoradur/serrder nemetken daosut ha ma vez enebiet vogalennoù a-raok ha vogalennoù a-dreñv evit a sell ouzh ar vogalennoù hir.
[kemmañ] Gwelit ivez:
| Porched ar yezhoù hag ar skriturioù – Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù. |

