Louis Bonaparte
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Louis Bonaparte (pe Luigi Buonaparte hervez e anv orin, pe Lodewijk Napoleon en nederlandeg), ganet d'an 2 a viz Gwengolo 1779, en Aiacciu, e Korsika, ha marvet d'ar 25 a viz Gouhere 1844, a voe roue Holland gant harp e vreur Napoleone Buonaparte, impalaer Bro-C'hall.
Bez e oa unan eus tri breur an impalaer. Servij a reas en arme c'hall, ha gant e vreur Napoleon edo en Egipt. Anvet e voe da jeneral da 25 vloaz, en desped dezhañ un tamm war a seblant, en abeg d'e vreur en un doare splann.
Taolenn |
[kemmañ] Roue Holland
En 1806 e c'hoantaas Napoleon lakaat fin d'ar Republik batav ha lakaat Louis da roue en Izelvroioù.
E vreur en devoa c'hoant da gaout ur gouarnour ha netra ken, nemet ne fellas ket da Luigi bezañ ur roue didalvoud. Kemer a reas an anv Lodewijk I, klask a reas deskiñ nederlandeg ha bezañ ur roue sirius ha dizalc'h. Kement-se ne blijas ket d'e vreur a redias anezhañ da zilezel e garg en 1810 a-raok aloubadeg an arme c'hall.
[kemmañ] Bec'h gant Napoleon
Ne gare ket Napoleon gwelout e vreur o lakaat interestoù e rouantelezh nevez da dremen dirak re Bro-C'hall. Koulskoude en doa pleget betek serriñ porzhioù-mor Holland ouzh listri Breizh-Veur, goude ma oa noazus ouzh ekonomiezh an Izeldirioù.
Kentañ abeg imor an impalaer e oa e nac'hidigezh da sevel soudarded da vagañ armeoù Napoleon, a c'houlenne 40 000 soudard diwar 2 vilion a dud. Eil abeg an dizemglev e oa e nac'hidigezh da zigreskiñ dle ar stad, rak rivinet e vije bet e-leizh a dud.
Fall e troas an traoù e 1809 pa zilestras ar Saozon en enez Walcheren ha pa voe kemeret gante kreñvlec'h Bath, ha digor an hent dirake trema porzh bras Antwerpen.
Lorsqu’en une armée britannique débarqua dans l' et eut conquis la forteresse stratégique de ouvrant ainsi la route vers Anvers, Napoléon déversa contre son frère un nouveau flot de critiques. Bien que Louis eût réussi à arrêter à temps la marche des Britanniques, qui se virent décimés par les fièvres, et qu’ayant rassemblé des troupes à la hâte il eût repris la forteresse, Napoléon jugea que son frère était un incapable. Selon lui, c’était le refus de Louis d’introduire en Hollande la conscription, sous prétexte qu’elle était impopulaire, qui avait permis au Royaume-Uni de réussir son invasion.
Napoléon essaya d’abord de séduire son frère en lui proposant le trône d’Espagne, mais Louis refusa. L'empereur décida alors de prendre le commandement lui-même. Pendant l'été 1809 Louis dut sur l’ordre de son frère se rendre à Paris, bien qu'en traînant les pieds, et là, après des mois de querelle, il fut obligé de signer un traité cédant à la France le sud de la Hollande. En 1810 Louis revint vers ses sujets, mais peu de temps après les « troupes françaises de surveillance » étendirent encore leur contrôle sur les villes de l’ouest de la Hollande. Louis se rendit compte que l’affaire était perdue ; sans consulter son frère il abdiqua en faveur de son jeune fils Napoléon Louis Bonaparte et s’enfuit à Vienne. La Hollande fut alors annexée à l’Empire français.
[kemmañ] Gwreg ha bugale
En 1802 e timezas gant Hortense de Beauharnais (1783-1837), a oa merc'h da Alexandre de Beauharnais ha da Joséphine Tascher de la Pagerie, a oa bet gwreg kentañ Napoleon da c'houde.
Karantez etrezo ne oa ket, met plegañ da youl an impalaer a rankjont ober.
Dizemglev a voe buan etrezo, hi ne blije ket an Izelvroioù dezhi. Distreiñ a reas da Baris. Tri bugel o devoe koulskoude, goude ma lavare e-unan ne oa ket sur da vezañ tad dezho:
- Napoléon Charles Bonaparte, ganet d'an 10 a viz Kerzu 1802, a oa da vezañ roue war-lerc'h e dad, nemet mervel a reas da 4 bloaz hanter.
- Napoléon-Louis Bonaparte, ganet d'an 11 a viz Here 1804. Pa varvas e vreur henañ e voe anvet da briñs roueel Holland. Lakaet e voe da roue evel Lodewijk II e-pad ur sizhun, entre dilez e dad hag aloubadeg an Izelvroioù gant armeoù Napoleon. Mervel a reas d'ar 17 a viz Meurzh 1831 en Italia.
- Charles Louis Napoleon Bonaparte (1808 – 1873). Ganet e oa en Paris. Hennezh eo a voe an impalaer Napoleon III (1852 – 1870).
Tad e oa ivez d'ur bugel all, Francois de Castelvecchio (April 26, 1826 - May 29, 1869), ganet e Roma ha marvet e Roazhon.
[kemmañ] Skrivañ
Kemer a reas an an anv comte de Saint-Leu, ha ne reas van ouzh distro e vreur Napoleon e 1815.
Embannet en deus
- dihelloù diwar-benn gouarnamant an Izelvroioù (3 levrenn in-8, Paris, 1820), a-bouez evit istor ar vro-se.
- un Essai sur la versification, diwar-benn lush ha pouez-mouezh ar barzhonegañ e galleg;
- Odes (Vienna, 1813)
- Poésies diverses (Firenze, 1828),
- ur romant, Marie ou les peines de l'amour (embannet e 1800, adembannet evel Marie ou les Hollandaises e 1814).
[kemmañ] Liammoù diavaez
(diechu)

