Heñvelreizhouriezh (termenadurezh)
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Implijet e vez alies a-walc'h an termenoù heñvelreizhouriezh pe heñvelreizherezh evit komz eus en tuadur reizhel pe ur stad-den (pe identelezh) revel pa gar unan bennak tud eus an hevelep rev hag an unan, pe/hag a glask kaout darempredoù revel gante [1] ha [2].
Taolenn |
[kemmañ] heñvelreizh- hag heñvelrev-
Daoust ha ma oa deuet an termenoù heñvelreizhouriezh pe heñvelreizhelezh da vezañ boutin e brezhoneg, emañ an implij o kemm er yezh lennegel, pa n'int ket savet mat evit daveiñ d'ar stad-den revel hervez sell damkanel nevesañ ar gevredigezh. Kavet e vez gwelloc'h ober gant an termen heñvelrevelezh pe heñvelreviadezh (gant un arster disheñvel da bep hini, moarvat) bremañ evit meur a abeg:
- Ur droidigezh-amprest (pe calque) eo ar ger brezhonek heñvelreizhouriezh (pe heñvelreizherezh) savet diwar an alamaneg homosexuell hag a oa bet savet, d'e dro, diwar ar gwrizioù gresim ομο- (homo-): "heñvel" ha latin: sex(us)-: "reizh".
- Krouet e oa bet an termen-se gant ar skrivagner aostriat Karl-Maria Kertbeny hag implijet evit ar wech kentañ en un destenn bet embannet dizanv gantañ e 1869.
N'eo ket dereat an tremen brezhonek-mañ rak ne denn ket d'ar stad-ober revel, met kentoc'h d'ar reizh, da lâret eo ar reizh biologel pe an darempredoù reizhel (tuadur reizhel), en ur c'hoût e c'hell un heñvelreviad(ez) chom hep kaout darempredoù revel ebet ken hag un arallreviad(ez);
- Er penn kentañ e oa bet krouet an nevezc'her-mañ evit ober dave d'ar garantez hag ar c'hoant reizhel evit tud eus an hevelep reizh. Ouzhpenn kant vloaz war-lerc'h avat eo deuet da gaout meur a ster disheñvel, ha n'int ket holl pozitivel. Evit sklaeraat ar fed m'emeur o kaozeal eus un stad-den revel kentoc'h evit un tuadur reizhel ec'h eo gwelloc'h ober gant an termen heñvelrevelezh;
- Evit meur a hini emañ liammet c'hoazh ouzh medikalizadur an heñvelrevelezh dre ma veze renker an termen heñvelreizh e-touez ar c'hleñvedoù-spered hag a ranked bezañ pareet. Ret eo goût e tennas kuit Aozadur Etrebroadel ar Yec'hel (OMS) an heñvelrevelezh diouzh Kod Etrebroadel ar C'hleñvedoù d'an 17 a viz Mae 1990.
[kemmañ] -ouriezh hag -elezh
- -ouriezh: evit sevel gerioù a denn d'ar c'healiadur ha d'ar mennozioù pe c'hredennoù politikel pe brederouriel, da skwer anveliouriezh, komunouriezh;
- -egezh: implijet evit sevel anv ar relijionoù, da skwer hindouegezh ec'h eo gwell ober gant ul losteger all;
- -elezh: n'eus eus ar stadoù-den revel, etnek, pe hiniennel, na mennozioù kealiadek na kredennoù relijiel hag damant da se e kinniger ober kentoc'h gant -elezh atav p'emeur o kaozeal eus un identelezh revel (evel den > denelezh).
[kemmañ] Termenoù all
[kemmañ] Termenoù dismegansus
Meur a c'her dismegansus ez eus ivez e brezhoneg, evel er yezhoù all, evit kaozeal eus an dud gant ur revelezh disheñvel diouzh an hini nemeti lakaet da "dereat" e sevenadur kornôg Europa dre vras, da lâret eo an arallrevelezh, peurliesañ evit kaozeal eus paotred. (Da skouer evit heñvelreviad : skilbaotr, paotr-plac'h, paotr an douar melen – pe en doare berr paotr melen –, paotr ar pri, pich-kaoc'h, paotr-e-Ber, gogez.)
N'eo ket degemerus ober gant seurt termenoù war digarez int hengounel pe brezhoneg ar bobl kentoc'h eget gant an nevezc'herioù kinniget a-is rak dismegansus-tre int ha ne dalvezont nemet evit lakaat meur a dud er-maez eus mont-en-dro boas ar gevredigezh. Ar gêr paotretaer e-unan a zo da ziwall eus e dalvoudegezh resis, ha ne c'hell ket bezañ arveret da venegiñ forzh pe heñvelreviad, dreist evel n'haller ket implij merc'hetaer evit komz eus forzh peseurt paotr arallreviat, lakaomp.
[kemmañ] Termenoù reizh ha neptu
O klask anaout plas tud a bep seurt revelezh pe tuadur reizhel er gevredigezh ez eus bet krouet hag e vez implijet meur a dermen ispisial, en o zouez:
- Kar-e-reizh a zo un termen dereat a-walc'h a c'hell bezañ degemeret evel heñvelster da heñvelreviad;
- Lesbianez: amprestet d'ar saozneg lesbian;
- Gae: savet diwar skwer ar saozneg gay ("bliv, laouen" ; "gay" a dalvez "sot" e brezhoneg), deuet da vezañ un termen pozitivel evit kaozeal eus an dud heñvelrevel dre vras;
- LGBT: termen ledanoc'h Lesbian, Gae, Divreviad, Treuzreviad: ledanoc'h eo ster ar tremen-mañ dre ma vez menneget en un doare sklaer ha resis kement ar merc'hed hag ar baotred heñvelreviat pe gant emzalc'hioù heñvelrevel;
- Evit komz eus paotred hag a glask darempredoù reizhel gant paotred all, hep der'chel kont eus o identelezh revel, e c'heller arverañ ar bomm paotred o devez darempredoù revel gant paotred diwar ar saozneg MSM men who have sex with men).
[kemmañ] Gwelet ivez
| Porched ar revelezh denel – Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar revelezh. |


