Stanley Kubrick

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

emboltred eus Kubrick
emboltred eus Kubrick

Stanley Kubrick (bet ganet er Bronx, Kêr New York d'ar 26a viz Gouere, 1928) – marvet e Harpenden, Bro-Saoz, d'ar 7 a viz Meurzh, 1999) a oa ur sevener-fimoù eus ar Stadoù-Unanet. Soñjal a ra ar c'halz eus an dud a-vicher ez eus anezhañ gwellañ filmaozer istor ar sinema.


Taolenn

[kemmañ] E Yaouankiz

Stanley Kubrick a zo bet ganet ar 26 a viz Gouere 1928 e New York er Bronx, en ur familh genidik eus kreiz Europa. Gwan a-walc'h war al labour er skol, c'hoari an echedoù a oa unan eus e zudioù betek bezañ un ivoul. Huñvreal a rae da zont da vezañ soner jazz. Met d'e drizekvet deiz-ha-bloaz e voe profet dezhañ ur benveg poltridi. An dudi nevez a droas da c'halvidigezh evitañ. Dont a reas da vezañ e karg eus poltridi e skolaj. Diorren a reas e varregezhioù e-pad an oad krenn, betek ma kemeras ur poltred a roas dezhañ ul labour er gazetenn Look. War ar skeudenn e veze gwelet ur gwerzher kazetennoù o leñvañ abalamour da varv ar prezidant Roosevelt. Deuet eo ar poltred-se da vezañ brudet er bed a-bezh. Labourat a reas evit ar gazetenn-se e-pad pevar bloaz.

[kemmañ] E oberenn er sinema

[kemmañ] War-zu an dizalc'hidigezh

Etre 1950 ha 1951, ez eas gant ur mignon war tachenn ar sinema (n'eo ket bet en ur skol sinema james) en ur labourat war daou film-berr: Day of the fight hag a zanevell istor ur bokser, an eil film, anvet Flying padre, un istor beleg. E 1953, e sevenas e gentañ film, Fear and desire. Ar film-mañ, savet gant arc'hant roet gant tud tost da Gubrick, a zo diwar-benn ur strollad soudarded zo e karg da vont a-dreñv talbenn an enebourien, a-benn tagañ ur strollad soudarded all. Met diwezhatoc'h, Kubrick a glaskas adtapout holl gopiennoù ar film-mañ. Hervezañ, ne oa ket mat a-walc'h ar film (sin e youl da dizhout palioù peurvat).

E 1955 e labouras war ur film nevez: Killer's Kiss, e-lec'h ma tiskouezas e zreistelezh dibar da labourat war ar poltrediñ hag ar skeudennoù. Braventezh alkimiezh ar c'hoari war ar gwenn ha du a zo ral kenañ er prantad-se eus istor ar sinema. Gant ar film-mañ e kejas ouzh James Harris, ur produer dizalc'h eus reizhiad Hollywood. Asambles e kroujont ar gevredigezh Harris-Kubrick Picture.

Goude-se, e 1956, e sevenas e drede film, The Killing, istor ur strollad laeron o klask tagañ un ti-bank, kontet gant ur vouezh off. Mont en-dro ar film hag e istor a vefe digomprenus ma ne vije ket eus ar vouezh-se. E-barzh ar film-mañ e vez gwelet levezon ar flash-backoù implijet gant Orson Welles e-barzh Citizen Kane (The Killing a levezono kalz ur film all: Reservoir Dogs sevenet gant Quentin Tarantino). E-pad aozadur ar film-mañ e lakas Kubrick e pleustr e soñjoù war ar vicher sevener ha filmaozer: evitañ, ur sevener a rank bezañ er memes koulz leurenner ha teknikour.

E 1957 e sevenas ur film nevez gant Kirk Douglas, anvet Path of Glory. Ur film diwar-benn ar c'hentañ brezel bed eo. Strollad pennoù arme Bro-C'hall a ziviz aozañ un dagadenn war ur savadur-brezel alaman zo kontet diziskarus. Kas soudarded da gas ar gefridi-se da benn a dalvez o c'has d'ar marv holl-gwitibunan. E-pad an arsailh e tistro ar soudarded d'ar fozelloù peogwir eo diposupl kemer ar savadur. Met pennoù an arme a ziviz kastizañ d'ar marv un nebeud soudarded. An abeg: dizerterezh. An dra-se a gaso d'ur prosez e-lec'h ma tiskouez Kubrick neantiz ar brezel, ha darvoudoù bet c'hoarvezet evit gwir. Er film-mañ e implijas travellingoù war-gil e-barzh ar fozelloù. Doareoù implijet ha kopiet alies diwezhatoc'h e filmoù disheñvel gant tud all. Met Kubrick a ziskouezas ivez e oa barrek da fromañ en un doare fin ha speredek (da skouer pa'n em lak ur plac'h da gannañ dirak ar soudarded). Skeudenn arme Bro-C'hall a zo fall-kenañ e-barzh ar film. Ne vo skignet e Bro-C'hall nemet e 1975. Ar studio an hini n'en dije ket bet c'hoant e skignañ abretoc'h ha ne vije ket bet difennet gant ar stad evel ma vez laret alies-kenañ.

E 1960, Kirk Douglas, hag a laboure war Spartacus, a c'houlennas ouzh Stanley Kubrick seveniñ ur film e-lec'h Anthony Mann hag a oa broc'het gant Douglas. Neuze e echuas ar film-mañ, met ne oa ket laosket kalz a frankiz dezhañ: kalz eus ar prantadoù eus ar film a zo bet troc'het gant ar studio, met war prantadoù ar senario, e vez gwelet sklaer roudoù Kubrick. Goude-se e guitas Hollywood evit mont da Vro-Saoz, met e laras ne sevenfe ket filmoù nevez hep kaout ur vestroni ha gwirioù a bep seurt war e film (senario, ar produiñ, ar final-cut, hag all,...). Gant an dra-se, ur seurt mojenn a zo gannet diwar-benn e bersonelezh: hini ur sevener a blij dezhañ bezañ e-unan, a-gostez eus ar bed.

E 1962 e sevenas Lolita, diwar istor romant Vladimir Nabokov. Labourat a reas gantañ a-benn skrivañ ar senario (al levr oa deuet da vezañ ur Best Seller). Evit seveniñ ar film hep kudennoù gant ar strolladoù politikel puritan (abalamour da sujed al levr) ez eas kuit d'ar Rouantelezh-Unanet evit e ober. Un tammig amzer goude en em stalias da vat e Bro-Saoz. Ar film a zeuas da vezañ brudet kenañ (dreist-holl abalamour da zanvez ar film) hag a lakas da-vat Kubrick war-wel. Er film-mañ, ar c'homedian Peter Sellers a reas unan eus e wellañ oberenn. Goude ar film-se, James Harris a yeas da labourat en e gorn e-barzh ar seveniñ.

[kemmañ] Trilogiezh an dazont

Adalek 1963, Kubrick a broduas e filmoù e-unan. Adlabourat a reas gant Peter Sellers war ur film diarbennerezh nevez:Dr. Strangelove pe: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb. Er film-mañ, Kubrick a implij unan eus e ankenioù koshoc'h, hag anken kalz a bolitikourien d'ar mare-se, ar vombezenn atomek. Ur jeneral eus an arme amerikan troet da sot, a ziviz bannañ ur vombezenn atomek war an URSS. Met e Rusia, an dra-se a zistegn ur sistem ardivink bombezennoù savet evit distrujañ ar bed. Evit enebiñ ouzh an arvar-se, an Amerikaned a c'houlenn sikour an Dr Strangelove. Peter Sellers eo a c'hoari ar skiantour foll-mañ. Strangelove a zo ul luadenn eus an holl skiantourien nazi deuet da labourat gant an Amerikaned goude ar brezel (da skouer: Werner Von Braun): ne baouez ket da sevel e vrec'h en ur laret "Heil" pe "Mein Führer", hag all, hag all... Ar film-mañ a zo bet plijet kalz gant an dud memes gant an dud eus ar strolladoù mirourien.

Goude ar film-mañ, Kubrick a gemeras muioc'h-muiañ a amzer evit ober e filmoù, troet da sot gant ur c'hoant d'ober traoù peurvat penn-da-benn. E 1964, Stanley Kubrick a souezhas e endro en ur laret en doa c'hoant seveniñ ur film a skiant-faltazi filmet en egor. Goude bezañ bet gwelet gantañ an holl filmoù a skiant-faltazi savet betek-henn, Kubrick a zivizas labourat gant Arthur C. Clarke. 1968 a zo un deizad a gemmoù evit istor ar sinema gant film nevez Kubrick 2001, a space Odyssey. Diaes kenañ eo, diverrañ ar film. Marteze eo peogwir ez eo ur film diwar-benn dazont hag istor an denelezh. War an holl savboentoù (arouezel, prederourel, arzel...) eo marteze brasañ penn-oberenn eus istor ar sinema. Un niver a demoù anfin a vez kavet er film-mañ: eus ganedigezh mab-den, ganedigezh an emskiant, dazont hor spesad, hag all, hag all... Hag ar film a-bezh filmet gant sonerezhioù klasel brudet kenañ. Evit ar film-mañ, Kubrick a resevas un Oscar evit an efedoù ispisial (labouret en deus gant ar NASA evit tresañ e batromoù). Adalek ar poent-se e c'heller laret ez eus ur mare a-raok 2001, a space Odyssey hag ur mare goude. Ar film-mañ, evit e levezhon hag e bouez, a zo da lakaat war ar memes renk ha Citizen Kane gant Orson Welles: filmoù dibar ha dibarus.

Kuites da vezañ beuzet gant raktresoù ramzel, Kubrick a zivizas kregiñ da labourat war ur film bihanoc'h: un istor tennet eus ul levr skrivet gant Anthony Burgess, a c'hoarvez en ur Rouantelezh-Unanet aotrouniek en amzer dazont, A Clockwork Orange(1971). Ar film a c'hell bezañ displeget gant ar ger-stur-mañ: "Istor un den yaouank a zo dreist-holl dedennet gant ar gwallerezh, an dreist-feulster ha Beethoven". Un diskouezadeg eus ar feulster hag ar folentezh eo ar film-mañ. Met ar film a zo bet treuzkomprenet (da skouer: tud yaouank o deus bet emzalc'hoù feuls kenañ goude bezañ bet gwelet ar film). Met deuet eo da vezañ ur film brudet er bed a-bezh. Kubrick a ziskouez ur wech c'hoazh e varregezhioù da filmañ perzhioù dibar mab-den. E-pad skignerezh ar filmoù, kregiñ a reas da gontroliñ ha da ensellout skouerioù ar film ha da weladenniñ al lec'hioù skignañ. Reseviñ a reas lizhiri feuls ha tagus a-hed an amzer, ar pezh a lakas anezhañ da rediañ ar Warner da dennañ ar film eus ar salioù sinema (an dra-se a ziskouez e wir galloud war embregerezhioù ar sinema, ur galloud dibar a-hed an istor).

[kemmañ] Ur sell war ar rouestl denel

Kubrick a grogas da labourat war unan eus e huñvreoù: ober ur film diwar-benn Napoleon. Met ne c'hellas ket abalamour ma ar filmoù nevez-savet diwar-benn an impalaer n'int ket bet plijet gant an dud. Setu e sevenas ur film tennet eus ul levr dianavezt skrivet gant Thackeray, The Memories of Barry Lyndon. E-pad ar seveniñ, Kubrick a roas skouerioù eus e ivoul eus ar c'hoant ober ur film peurvat: filmañ a reas nemet gant sklerijenn gouoù-koar. Filmet eo bet e Bro-Iwerzhon, met Kubrick, ankeniet gant kudennoù ar vro gant an IRA, a guitaas ar vro. Ar film, resevet fall kennañ er Stadioù-Unanet abalamour ma oa gwelet evel un oberen lent kennañ. Met e Europa eo ar c'hontrol penn da benn. Plijet eo abalamour da vraventezh ar skeudennoù (hervez tud'zo, pep skeudenn eus ar film-mañ a zo evel un daolenn eus Rembrandt), da zoareoù kontañ an istor, da zoareoù filmañ ken disheñvel ha ken ispisial implijet gant ar sevener.

Ar film a heulias a genoberas kalz da skeudenn ispisial Stanley Kubrick. En ur seveniñ anezhañ e lakas kalz a dud da welet anezhañ evel un den drouk, techet d'ar fulor ha brashuñvreer . The Shining, ur film tennet eus ul levr skrivet gant Stephen King, e lec'h ma Kubrick a ziskouez ur familh oc'h en em dreuzfeurmiñ en ur mekanik distruj. Labouret en eus war an istor ha ar senario hep pediñ ar skrivagner genlabourat gantañ. Ar folentezh o kregiñ tamm ha tamm e barzh spered Jack (c'hoariet gant Jack Nicholson) a zo deuet da vezañ mojennel e istor ar sinema. Ar seveniñ dibar, ha gwelet a-wechoù evel peurvad, a implij c'hoarioù gant ar gouloù hag an deñvalijenn. Evel e barzh holl filmoù Kubrick, e vez gwelet merk e seveniñ en un doare splann (travelingoù, bezañs kreñv eus ar stummoù geometrek, planioù hir, hag all, hag all...). E-pad prantad seveniñ ar film, e en em goudrouzas a ratozh-kaer gant an aktourez Shelley Duval, evit ma vefe er stad-spered a felle dezhañ e vefe. Evit pep mare eus ar film, Kubrick a felle dezhañ o ad-filmañ betek kant gwech (hag a wechoù e vez ad-graet met an aktourien ne ouzent ket perak, Kubrick na zisplege ket). Ar film a zaio mat endro e salioù ar bed a-bezh.

Full metal Jacket, e film nevez, a zo diwar-benn brezel ar Viet-Nam. Ur film feulz kennañ eo: Kubrick a en em redias da dennaén skeudennoù'zo evel ur c'hrogad mell droad etre soudarded o kemer penn un enebour evel bolotenn. Met ar fazi brasañ d'ober gant ar film-mañ, eo gwelet anezhañ evel ar pezh n'emañ ket: ur film-brezel. Kubrick a laboura war unan eus ar sujedoù e lec'h m'emañ ar barrekañ: ar varbarelezh hag ar c'houezder. Un diskouezadeg eus an oberenn dizeneladur a vez kavet e barzh pep brezel eo ar film-mañ. Filmet eo bet penn da benn e banlev Londrez, memes ma hanter eus darvoudoù ar film a c'hoarvezont er Viet-Nam. Met ar film n'eo ket bet resevet mat. Francis Ford Coppola ha Oliver Stone o doa dija garet o labour war brezel ar Viet-Nam, hag an dud o deus resevet Full Metal Jacket e giz ur film brezel evel un all.

Evit e film diwezhañ, Kubrick a labouras e New York. Eyes Wide Shut, gant Nicole Kidman ha Tom Cruise, a zo ur film tennet en un doare dieub kennañ eus un danevell skrivet gant Arthur Schintzler. Pa oa o seveniñ A clockwork orange, Kubrick a zisplegas:"Tem an istor eo an dud o deus c'hoant kaout stabilded, boazioù, urzh en o vuhez met er memes koulz o deus ur c'hoant a drioù-kaer, ur c'hoant distruj. Al levr a c'hoari da lakat tal ouzh tal oberoù ar gwazh gant huñvreoù e vaouez ha goulenn a ra ma z'eus ur wir diforc'h etre huñvreal un doganiñ pe hen-ober evit gwir? ha n'eo ket un istor aes da gontañ met me gav din eo unan eus bravañ istorioù Schintzler [...]". Kubrick a varvas ar 7 a viz Meurzh 1999, a-raok ma ar film vefe skignet er salioù sinema, just amzer dam-echuiñ an urzhiañ eus ar film.

[kemmañ] Huñvreoù ha personelezh Kubrick

Abred kennañ, pa en oa kroget d'ober sinema, Kubrick a grogas da huñvreal d'ur film: un oberenn diwar-benn Napoleon. Pa oa yaouank, hag e pad toud e vuhez, Kubrick a dalc'has bepred ar memes dudi: an echedoù. Evitañ er micher sevener e oa ar memes hentenn: mont war raok tammig ha tammig en ur brederiañ mat war pep taol, rak pep fazi a c'helfe koll e oberenn. A-benn ar fin setu perak Kubrick a gemere kalz a amzer evit e filmoù: an aon da vont war raok hep gouzout ma an taol a c'hoariez a zo an hini vat. An taol ar gwelañ labouret evit e gas d'e bal. Ha Kubrick en oa un awen hag un azeulerezh evit Napoleon, eñ ivez a en em wele evel ur strategour. E-pad tregont bloaz e labouras war an dra-se. Met ar gevredigezhioù sinema n'o deus ket heuliet e vennoz, abalamour ma ne oa ket un tem hag a zae en dro: da skouer ar film Waterloo a zo bet displijet gant an dud ur wech ar film skignet er salioù sinema. Hag ouzhpenn da se, diaesamantoù teknikel voe ouzhpennet e pad prantad prientiñ eus ar film. Met Kubrick, betek ar fin a gendalc'has da huñvreal d'an emgann ha d'ar bartienn echedoù-se, en ur skrivañ un tamm senario a bep an amzer pe o klask sevel patromoù eus mareoù ar film. E vravañ emgann a zo chomet e barzh e spered.

Met an ivoul-se, ar youl peurvatañ pep taol a lakas anezhañ da zileze ur raktres all. Hini ur film diwar-benn ar Shoa, tennet eus ul levr. Met pa grogas da labourat war Aryan Papers, deuet eo ennañ ur pouezh psikologel meurbed. Aon en oa non paz dont a-benn, evit ur sujed ken grevus ha ken kriz, da seveniñ an dra er gwelañ doare. D'ober fazioù, ha ma vefe ket deuet a-benn, Kubrick en nefe bet tu en em sentiñ kablus betek fin e vuhez. An aon da vont war raok hep ober a fazi na kuitaat an taol en oa trec'het unan eus brasañ sevener an XXvet kantved. A-benn ar fin, ar pezh a lakas anezhañ da zivizout chom a za da vat, eo raktres Schindler's List savet gant Steven Spielberg. Evit non paz ober kevezerezh ha degas ur wall-endro da oberenn un den a oa deuet da vezañ unan eus e ziskibien. Diwezhatoc'h, Stanley Kubrick a roas da Spielberg e raktres film skiant-faltazi diwar benn ar spered artifisiel. Hervezañ e oa ur film a vefe bet savet kalz gwelloc'h gant un den evel Spielberg. Goude marv Kubrick, ar sevener amerikan a reas anezhañ: A.I.Artificial Intellingence, tennet eus oberenn Brian Badis.

[kemmañ] Levezhon Kubrick

Unan eus perzhioù dibar ar sevenerien-meur, eo da levezhoniñ enur chom disheñvelaus. Pa vez keñveriet anezhañ da sevenerien all evel Alfred Hitchcock e vez merzhet diouzhtu un dra: Kubrick n'en eus ket a reolennaoueg pedoareoù ober aes da adkemer ha kazi diposubl e teu da vezañ. An endro en eus krouet a zo yen, hollwashaer ha dengasour a zo kendibar ha nemetañ ha ne c'hell ket bezañ treuzkaset barzh sell ur sevener all pe implijet gant kevredigezhioù sinema o poaniañ d'ober traoù dereat.

Met war ur sav-poent teknikel, e c'hellomp gwelet e levezhon hag ar madoù en eus degaset peplec'h e-barzh bed ar sinema. Sevnerien evel Georges Lucas, James Cameron, Brian De Palma, Francis Ford Coppola, Oliver Stone, Michael Cimino pe David Lynch o deus holl diskleriet hag o doa ur seurt dlee gant oberenn Kubrick. Goude 2001: A Space Odyssey, Kubrick a dennas ar skiant faltazi eus is-rann ar filmoù keñverzell. A-drugarez d'ar film-mañ ez eus bet penn-oberennoù a engoun faltaziek evel Blade Runner gant Ridley Scott(marteze ar film en eus ar muiañ tostaet eus an endro kubrickean). Ha Barry Lyndon en eus bet ul levezhon bras kennañ war e gantañ film: Duelists. E implijoù eus ar travellingoù war gill pe war raok, eus ar steadycam, e zoare da filmañ ken disheñvel eus ar re all, hag all, hag all...Michael Cimino da skouer a rae ar gwelañ ma c'helle evit klask labourat nemet gant izili eus skipalhioù labourat Kubrick. Steven Spielberg a laras eo gant Dr.Strangelove eo e teskas penaos implij ar planoù a dost gant ar mekanikoù filmañ.

E-keñver an teknikoù skrivañ evit ar senario, Kubrick en oa un damkanadenn bersonel ispisial kennañ. Evitañ e-barzh istor ur film e oa ret kaout "unanennoù diveuzus" (pa labouras war A.I e laras da Vadis e oa ret evit ar fim-mañ kaout c'hwec'h) hep ober vann eus al liammoù etrezo. Pa ouezer-se e komprener gwelloc'h frammoù filmoù evel 2001: A Space Odyssey pe Full Metal Jacket, savet war patrom kenglotadurioù bloc'hadoù ar senario kentoc'h eget laket war-zu psikologiezh pe dioroadur dramael an tudennoù. Evit an tachenn-se, e vez gwelet e levezhon war filmoù evel The Deer Hunter savet gant Michael Cimino, pe Apocalypse Now gant Francis Ford Coppola. E varregezh evit ar flemmgan (dreist-holl e barzh Dr. Folamour) en eus bet ul levezhon bras kennañ war sevenerien evel ar breudeur Cohen gant filmoù evel Fargo pe Barton Fink.

An hent all hag a zo bet digoret gant Kubrick, e lec'h ma z'eo bet heuliet gant kalz a dud, eo war tachenn mestroniñ ar mekanik produiñ eus e filmoù. Abred kennañ, ha dreist-holl pa labouras war Spartacus, Stanley Kubrick a gomprennas e oa ret dezhañ reoliañ e unan e oberenn ma n'oa c'hoant kaout ur frankiz arzel evit gwir. Memes ma ar studio-où a gemerent e karg ar film (an arc'hantañ, ar skignañ,...) e oant sevenet er maez penn da benn eus o aotrouniezh, h'o doa ket droad o sellet, ha dizoleiñ a raent anezho er fin ur wech ma oant echu. Georges Lucas a heulias e skouer ur wech ma oa bet skignet ar Star Wars kentañ. Ha kalz o deus e heuliet (Da skouer James Cameron pe muioc'h c'hoazh David Fincher hag a zo marteze unan eus ar nemetañ hag a c'hell en em lar dieub ha frank) met e touez an holl tudoù ha sevenerien-mañ, Kubrick a chom disheñvel eus ar re all, peogwir n'en eus james produet filmoù ar re all, ha n'en eus james graet war dro aferioù ar produioù diroudet pe an aferioù marketing. E labour hag e aktivelezh a bezh oa hentet war-zu un dra hag ur pal nemetken: e grouidigezh dezhañ e unan...

[kemmañ] Arroudennoù Kubrick

  • "Tuet on kalz d'an torfedourien ha d'an arzourien; n'eus lod deouto hag a gemerfe ar vuhez evel m'emañ. Pep istor skrijus a rank bezañ en ur stourm gant an traoù evel m'emaint." (New York Time Magazine, 1958)
  • "Ne gav ket din ar skrivagnerien, al livourien, ar sevenerien ha labouront peogwir o deus un dra da lar; met peogwir e santont un dra bennak. Karout a reont ar stumm arzel: karout a reont ar gerioù; pe plijout a ra dezho c'hwezh al livaj; pe mod all ar selluloïd, ar poltridi pe al labour gant an aktourien. Evidon, james un arzour a zo bet hentet gant ur sav-poent kelennus, memes pa gredent e oant." (The Observer, 1960)
  • "En un doare hollek, me gav din eo ret derc'hel ho mennozioù e-keñver al leurenniañ evit ar prantad diwezhañ toud ha implij endro ha sujed evit diazezañ ar pezh ho peus c'hoant filmañ. (...) Ar pezh a gont ar muiañ, eo adpleustriñ ar pezh ho peus c'hoant filmañ ha gwelet mat ma z'eus un dra bennak dedennus da filmañ. Goude, ha nemet goude, eo ret prederiañ war ar "penaos". Ar "penaos" a dremen atav goude ar "petra". An danvez hag ar mennozioù a erruont e penn-kentañ toud. Goude e c'heller prederiañ war an doare da filmañ. Ar mennozioù leurenniañ na vezont james kavet e-barzh ur senario." (Kaozeadenn gant Michel Cimment, 1972, adkemeret e barzh e levr Kubrick e ti embannadur Calmann-Levy, 1980)
  • "Ul lodenn eus an arz arnevez a zo dizedennus, e lec'h ma ur sorc'henn eus ar perzhioù dibar en eus krouet ur skouerenn a oberennoù e lec'h ma c'heller kavout perzhio-orin ha dibar met dizedennus penn da benn. (...)D'am soñj e barzh danvezioù'zo, ar sonerezh dreist-holl, e c'heller, un distro d'ur stumm klasel a zo a-bouez ha rediet a-benn paouez an enklask difrouezus eus an dibarelezh. Evel-just evit ar filmoù n'o deus ket ar memes kudennoù peogwir an emzalc'h e-keñver ar sinema a zo mirour kennañ. Ar filmoù a c'helfent mont kalz pelloc'h eget ar pezh e reont. Sur eo e vefe kalz plijusoc'h sellet filmoù e lec'h ma kaver un tamm folentezh. D'an nebeutañ e vefent dedennusoc'h." (Kaozeadenn gant Michel Cimment, 1972, adkemeret e barzh e levr Kubrick e ti embannadur Calmann-Levy, 1980)
  • "Klask a ran bezañ an degemerusañ a zo posubl pa lennan ul levr. E-penn kentañ e klaskan ersaviñ en un doare dibreser. Se'zo ma doare nemetañ da varnañ, hervez an ersaviñ eeunig ha prim-mañ. (...)Ma z'eus un dra hag a zo dibakus evit kazi holl sevenerien en hor bed eo ar pezh a sant un den bennak pa wel unan eus o filmoù. Un toull bras a ziforc'h ar pezh a santit c'hwi pa'maoc'h o paouez echuiñ ur film hag ar pezh a sant un den pa'mañ o paouez d'e welet ar wech kentañ. Eurusamant evidon, n'am eus james dibabet un istor hag a ennouas ac'hanon goude un tamm amzer. D'am soñj e vefe un dra spontus evidon." (Kaozeadenn gant Michel Cimment, 1972, adkemeret e barzh e levr Kubrick e ti embannadur Calmann-Levy, 1980)
  • "Ar skeudenn gwirion na drehont ket ha ne za ket e-barzh danvez an traoù. Ar pezh a zedenn ac'hanon bremañ, eo ar fed da gemer un istor faltaziek ha dihañval ha da glask mont betek penn an danvez, hag ober evel ma seblantfe gwirion ha didec'hus." (Film Comment vol. 3, n°3)
  • "Mab-den a zo en em distaget eus ar relijion, ranket en eus saludiñ marv an doueoù hag an doareoù-gourc'hemenn al lealegelzh ouzh stadoù-broad emaint oc'h en em dispennañ hag eus un tu all an holl talvoudoù kozh, kement sokial hag etnek, emaint o steuziañ. Mab-den an XXvet kantved a zo bet taolet en ur vag distur en ur mor dianavezet. Ma n'eus c'hoant non-paz pennfoliñ ha derc'hel ur spered yac'hus e pad an dreuzadenn, e rank kavout un dra da oberiñ ha da brederiañ diwar e benn, un dra hag a vefe pouezusoc'h egetañ." (Playboy)
  • "Ar skrivagnerien evel ar sevenerien o deus tamm pe damm ar memes kudennadur: petra eo pouezh an istor? Daoust hag n'eo nemet un doare-ober evit sachañ evezh an dud pa'mañ an arzour oc'h ober e labour soutil war tachennoù all e varregezh estaoliñ? Da laret eo daoust hag an istor a zo an elfenn pouezhusañ , pe n'eo nemet un doare da broduiñ plijadur ha kenderc'hel da zisachañ, gwir dedenn an arzour a vefe hentet war-zu an dioroadur spis? Ha ne anavezan ket ar respont d'ar goulenn-mañ." (Kaozeadenn gant Michel Cimment, 1972, adkemeret e barzh e levr Kubrick e ti embannadur Calmann-Levy, 1980)
  • "Ar pezh a blij din er fed non paz skrivañ an istorioù a filman - ar pezh n'on ket sur bezañ gouest ober - eo da gaout an dreist-lañs da lenn un dra bennak evit ar wech kentañ. Eo ur vuheziñ n'hon o james endro gant un istor. Ersavet e vez e giz ma gouezfer e garantez." (Rolling Stone, 1987)
  • "Ar santimant am eus pa sevenan ur film nevez a zo bepred ar memes hini. Amañ e kaver un anadenn atizus kennañ war ur sav-poent diamzer. An traoù a seblantont distreiñ d'ar brantad e lec'h ma oan 18 bloaz pa krogen ma gentañ film. Hag aze, an amzer a seblant diskaret." (New York Times, 1987)

[kemmañ] Roll e filmoù

  • Fear and Desire (1953)
  • Killer's Kiss (1955)
  • The Killing (1956)
  • Paths of Glory (1957)
  • Spartacus (1960)
  • Lolita (1962)
  • Dr. Strangelove pe: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb (1964)
  • 2001: A Space Odyssey (1968)
  • A Clockwork Orange (1971)
  • Barry Lyndon (1975)
  • The Shining (1980)
  • Full Metal Jacket (1987)
  • Eyes Wide Shut (1999)