Mynyddog Mwynfawr
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Mynyddog Mwynfawr oedd brenin (o bosib) y Gododdin, rywbryd rhwng 500 a 600 OC. Ni wyddys ym mha lle 'roedd ei lys - efallai Dineiddin (Dùn Èadainn), efallai Caereiddyn (ger Bo'ness ar yr Iwdew Forth), efallai Tref Pren (Traprain Law, Dwyrain Llwyddion, ger East Linton). Mae o'n enwog am ei fod yn bennaeth y Gododdin pan ymosododd eu llu ar yr Eingl yn Nghatraeth (ger Richmond, Gogledd Swydd Efrog), lle cawsant eu difetha bron yn llwyr gan y Deifr. Fe "ddethlir" hyn yng Nghanu Aneirin:
gwyr a aeth gatraeth oed fraeth eu lu. Y gwŷr a aeth i Gatraeth oedd yn llu barod
glasved eu hancwyn a gwenwyn vu. Medd newydd eu pleser - a gwenwyn fu
trychant trwy beiryant en catau. Tri chant yn marchogaeth i'r frwydr
a gwedy elwch tawelwch vu. Ac wedi'r dathliad bu tawelwch
ket elwynt lanneu e benydu. Er yr aethant i lannau i gael maddeuant
dadyl dieu agheu y eu treidu. mae'n ddi-au mai angau oedd eu ffawd

