Alexandria
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
- Mae hyn yn erthygl am y ddinas adnabyddus yn yr Aifft. Am enghreifftiau eraill o'r enw Alexandria, gweler Alexandria (gwahaniaethu).
Alexandria (hefyd Alecsandria weithiau yn Gymraeg) (Groeg: Aλεξάνδρεια, Copteg: Ⲣⲁⲕⲟⲧⲉ Rakotə, Arabeg: الإسكندريه Al-Iskandariya, Arabeg yr Aifft: اسكندريه Eskendereyya), (poblogaeth o tua 3.5 i 5 miliwn), yw'r ddinas ail fwyaf yn Yr Aifft, a'i phorthladd mwyaf.
Ymestyn Alexandria am tua 20 milltir (32 km) ar hyd arfordir Môr y Canoldir yng nghanolbarth gogledd yr Aifft. Mae'n gartref i'r Bibliotheca Alexandrina, Llyfrgell Newydd Alexandria, ac mae'n ganolfan diwydiant bwysig oherwydd y pibellau olew a nwy naturiol sy'n cyrraedd yno o Suez.
Yn yr Henfyd, roedd Alexandria yn un o'r dinasoedd enwocaf yn y byd am ei dysg a'i adeiladau ysblennydd. Cafodd ei sefydlu yn 331 CC gan Alecsander Fawr, a bu'n brifddinas yr Aifft am bron i fil o flynyddoedd ar ôl hynny, nes i'r Arabiaid oresgyn yr Aifft yn 641 OC a sefydlu prifddinas newydd yn Fustat (sydd heddiw'n rhan o Gairo). Roedd Alexandria yn enwog am Oleudy Alecsandria (un o Saith Rhyfeddod yr Hen Fyd), Llyfrgell Alexandria (llyfrgell fwyaf yr Henfyd) a Catacombs Kom el Shoqafa. Mae gwaith archaeolegol parhaol yn harbwr Alexandria (a ddechreuwyd yn 1994) yn datgelu gwybodaeth am Alexandria cyn ac ar ôl cyfnod Alecsander Fawr, pan fu dinas Rhakotis yn bodoli ar y safle, ac yng nghyfnod brenhinllin y Ptolemïaid ar ôl hynny.
Eginyn erthygl sydd uchod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

