Quaterniú
From Wikipedia
| Cheest artícul al è scrivüü in Koiné matemàtica, urtugrafía ünificada. |
| Sistema da nümar in matemàtica. | |
| Nümar Elementaar | |
|
|
|
|
Natüraal
Infinit ∞ |
|
| Estensiun di nümar cumpless |
|
|
Ipercumpless |
|
| nümar Spescjaal | |
|
Numinaal |
|
| D'òolt nümar impurtaant | |
|
Sequenza d'intreegh |
|
| Sistema da nümerazziú | |
|
I quaterniú, i è una generalizazziú di nümar cumpless, da tala manera che, si un nümar cumpless al definiss dò dimensiú gjuntaant la cumponeent i (al cuventa recordá che
), un quaterniú al definiss quàtar dimensiú gjuntaant le cumponeent i,j,k, da manera che:
Sa pöö resümí in chesta taula da mültiplicazziú:
| 1 | i | j | k | |
| 1 | 1 | i | j | k |
| i | i | -1 | k | -j |
| j | j | -k | -1 | i |
| k | k | j | -i | -1 |
Un quaterniú, dunca, al è un nümar da la furma: z = a + bi + cj + dk, indúe i 4 nümar reaj a, b, c e d i definiss ünicameent ul quaterniú z. Ul valuur assulüü dal quaterniú z sa l definiss cuma:
La mültiplicazziú da quaterniú la gh’a le prupietaa assucjativa e distribütiva però mia la cumütativa: ul cungjuunt di quaterniú al è dunca un còorp mia abelià.
I quatrniú i è staa ideaa par Sir William Rowan Amilton, ul 16 de utuber dal 1843 (un lündesdí) dapress da pensá assée da teemp sü cuma mültiplicá "triplett" da nümar (da fatt, al è impussíbil). Cura ca, caminaant cun la suva dona, al nava a presedí una reuniú a l'Académia Reial Irlandesa, la idea la ga venía al impruviis e al sa n alegrava taant ch’al scriíva la fórmüla pensada a ü di pilàstar d'un puunt ch’a gh’eva sül sò camí.

{0,1,2,3...}
{...-2,-1,0,+1,+2,...}
{...-1/2..0..1/2..1...}
{Q U I U Tr}
{2,3,5,7,11...}



...}


