Lingua croata
From Wikipedia
Lu croatu (ntô croatu: "Hrvatski" o "Hrvatski jezik" pi "lingua croata") è na lingua dû suttagruppu slavu miridiunali dû ramu slavu dî lingui indoeuropei.
E' parrata di circa 5 o 6 miliuna di pirsuni comu lingua matri. Ntâ Croazzia, unni è lingua ufficiali, n occasiuni dû rifirendum dû 2001 4.265.081 pirsuni (lu 96,12% di l'abbitanti) dichiararu di parrari lu croatu comu lingua matri.
La lingua standard croata si basa supra lu dialettu štokavo cu nflussi kajkavi e čakavi e utilizza l'alfabbetu latinu.
Funnamintalmenti è uguali ô serbu e ô busnìacu ntâ lingua standard, siccomu tutti tri si svilupparu suprâ basi Neoštokava. Nta l'ex-Juguslavia foru tutti tri raggruppati ntâ lingua serbo-croata. Ntâ Croazzia chista dinuminazzioni fu usata raramenti. Siddu a l'èbbica dâ Juguslavia s'appi a cunsidirari la vicinanza cû serbu pi difiniri lu croatu, rigularmenti l'esprissiuni onnivalenti e prisenti nzinu ô 1974 ntâ custituzzioni croata utilizzata fu "lingua croata o serba". La dinuminazzioni "serbocroatu" ("srpskohrvatski") appi già di tempu na cunnutazzioni nigativa ntâ Croazzia.
Dâ ndipinnenza pulìtica dâ Croazzia la lingua standard croata vinni ampiamenti arricanusciuta macari a l'èstiru.
La scienza ca si òccupa dâ lingua croata è la cruatìstica.
[cancia] Alfabbetu e prununcia
La lingua si scrivi cu l'alfabbetu latinu cu l'aggiunta di segni diacritici particulari.
L'alfabbeto croatu havi 34 littri:
a, b, c, č, ć, d, dž, đ, e, f, g, h, i, j, k, l, lj, m, n,, nj, o, p, q, r, s, š, t, u, v, w, x, y, z, ž.
Li littri q, w, x, y cumpàiunu sulu ntê palori furasteri. Li digrammi dž, lj e nj s'hannu a cunsidirari comu littri sìnguli ntô sô rispittivu òrdini alfabbèticu. Esisti sulu un nùmmaru assai vàsciu di palori ntê quari chisti gruppi carattirìzzanu dui soni diversi e s'hannu quinni a èssiri trattati comu dui littri diversi.
Li segni spiciali ponnu èssiri cumpilati chî siquenti caràttiri (Attinzioni: lu Đ è diversu dû Ð islandisi):
Č: Č č: č Ć: Ć ć: ć Đ: Đ đ: đ Š: Š š: š Ž: Ž ž: ž
La maggior parti dî littri si prunùncianu tali e quari comu ntô sicilianu.
| littra | Discrizzioni |
|---|---|
| a | comu la a siciliana |
| b | sempri sunora |
| c | sempri /ts/, comu la z siciliana di "pozzu" |
| č | comu la c siciliana n "ce" e "ci", ma cchiù duru |
| ć | sìmili a tch o tj ntô tudiscu Brötchen o a tja; spissu diffìcili a distìnguiri di č; ć si prununcia comu ntâ palora "citati", (ć è dèbbuli di č) |
| d | sempri sunora |
| dž | comu đ, ma cchiù duru |
| đ | dj assai dèbbuli; spissu diffìcili a distìnguiri di dž, (comu "g" n "giungla", "giàcumu", "già") |
| e | sempri raputa |
| f | comu la f siciliana |
| g | sempri sunora |
| h | gutturali comu la "ch" di "ach" ntô tudiscu, fricativa cchiuttostu dèbbuli |
| i | comu la i siciliana |
| j | prununciata spissu comu la i nun accintata |
| k | comu la "k" siciliana |
| l | cchiù sussurrata e cchiù velari ca ntô sicilianu; la l siciliana vini spissu ntraintesa comu lj. |
| lj | sincupati nt'un sulu sonu: apprussimanti palatali latirali sunora, (comu "gl" n "gli" ntâ lingua taliana) |
| m | comu la m siciliana |
| n | comu la n siciliana |
| nj | sincupata nt'un sulu sono: nasali palatali sunora (comu "gn" n "gnomu") |
| o | (n cunfrontu cû tudiscu) sempri raputa |
| p | menu aspirata ca ntô tudiscu |
| r | r arrutulata. Pò èssiri difinuta macari comu sìllaba (vucalica) e èssiri quinni longa o curta, accintata o nun accintata. Asempiu: Krk |
| s | sempri sorda comu la ß tudisca |
| š | sìmili a "sc" siciliana di "sciarpa", ma cchiù duru |
| t | comu ntô sicilianu |
| u | come ntô sicilianu |
| v | come ntô sicilianu |
| z | s sunora, comu ntâ palora taliana "casa" |
| ž | sonu "sc" sunora, comu "j" ntâ palora francisi "Jacques" |
[cancia] Grammàtica
Lu croatu havi setti casi: sparti ô Numinativu, Ginitivu, Dativu e Accusativu cci sunnu macari: lu Vucativu, lu Strumintali e lu lucativu.
Rifirimenti: Il croato in italiano

