Yunusgiller
Vikipedi, özgür ansiklopedi
|
|
Yunusgiller (Delphinidae), balinalar (Cetacea) takımına dahil olan dişli balinalar (Odontoceti) alt takımının tüm okyanus yunusları üyelerini içeren bir familyasıdır.
Yukarıdaki tanımdan anlaşılacağı üzere, yunusgiller familyasının üyeleri esasen açık denizlerde yaşar ve böylece, "yunus" adı ile anılan başka bir dişli balina grubu olan Platanistoidea üst familyasının türlerinden (nehir yunusları) ayrılırlar. Irrawaddy yunusu (Orcaella brevirostris) gibi bazı türler ise daha çok kıyı şeritlerinde ve nehir kıyılarında bulunan istisna yunusgillerdir.
Bu familya içindeki görece büyük altı tür, "yunus"tan çok "balina" adı ile anılır. Bu canlılar şunlardır:
- Feresa attenuata - Cüce katil balina
- Globicephala macrorhynchus - Kısa yüzgeçli pilot balinası
- Globicephala melas - Uzun yüzgeçli pilot balinası
- Orcinus orca - Katil balina
- Peponocephala electra - Elektra balinası
- Pseudorca crassidens - Yalancı katil balina
Yunusgiller familyasındaki türler, Cephalorhynchus heavisidii'deki gibi 1,2 m uzunluk ve 40 kg ağırlıktan katil balinadaki gibi 7 m ve 4,5 tona kadar değişen büyüklüklere sahiptir. Çoğu türün ağırlığı ise 50 - 200 kg aralığındadır. Dünyanın tüm denizlerinde bulunan bu canlılar, daha çok kıta levhaları üzerindeki görece sığ denizlerde yaşarlar. Hepsi etçildir ve sıklıkla balık ve mürekkep balığı ile beslenirler.
[değiştir] Sınıflama
Yunusgiller (Delphinidae) familyasının balinalar (Cetacea) takımı içindeki yeri ve türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur.
- Takım : Cetacea - Balinalar
-
- Alt takım : Mysticeti - Çubuklu balinalar
- Alt takım : Odontoceti - Dişli balinalar
-
-
- Familya : Delphinidae - Yunusgiller
-
- Cins : Cephalorhynchus
-
- Tür : Cephalorhynchus eutropia - Şili yunusu
- Tür : Cephalorhynchus commersonii - Alaca yunus
- Tür : Cephalorhynchus heavisidii
- Tür : Cephalorhynchus hectori - Beyaz başlı yunus
- Cins : Delphinus
-
- Tür : Delphinus capensis - Uzun burunlu bayağı yunus
- Tür : Delphinus delphis - Tırtak
- Cins : Feresa
-
- Tür : Feresa attenuata - Pigme katil balina
- Cins : Globicephala
-
- Tür : Globicephala melas - Uzun yüzgeçli pilot balinası
- Tür : Globicephala macrorhynchus - Kısa yüzgeçli pilot balinası
- Cins : Grampus
-
- Tür : Grampus griseus - Gri yunus
- Cins : Lagenodelphis
-
- Tür : Lagenodelphis hosei - Sarawak yunusu
- Cins : Lagenorhynchus
-
- Tür : Lagenorhynchus acutus - Atlantik beyaz yanlı yunusu
- Tür : Lagenorhynchus albirostris - Beyaz burunlu yunus
- Tür : Lagenorhynchus australis - Siyah çeneli yunus
- Tür : Lagenorhynchus cruciger - Kum saati yunusu
- Tür : Lagenorhynchus obliquidens - Pasifik beyaz yanlı yunusu
- Tür : Lagenorhynchus obscurus - Gölgeli yunus
- Cins : Lissodelphis
-
- Tür : Lissodelphis borealis
- Tür : Lissodelphis peronii
- Cins : Orcaella
-
- Tür : Orcaella brevirostris - Irrawaddy yunusu
- Tür : Orcaella heinsohni - Avustralya küçük yüzgeçli yunusu
- Cins : Orcinus
- Cins : Peponocephala
-
- Tür : Peponocephala electra - Elektra balinası
- Cins : Pseudorca
-
- Tür : Pseudorca crassidens - Yalancı katil balina
- Cins : Sotalia
-
- Tür : Sotalia fluviatilis - Tukuşi
- Cins : Sousa
-
- Tür : Sousa chinensis - Pasifik kambur yunusu
- Tür : Sousa plumbea - Hint kambur yunusu
- Tür : Sousa teuszii - Atlantik kambur yunusu
- Cins : Stenella
-
- Tür : Stenella attenuata
- Tür : Stenella clymene - Atlantik dönücü yunusu
- Tür : Stenella coeruleoalba - Çizgili yunus
- Tür : Stenella frontalis - Atlantik benekli yunusu
- Tür : Stenella longirostris - Dönücü yunus
- Cins : Steno
-
- Tür : Steno bredanensis - Pürüzlü dişli yunus
- Cins : Tursiops
-
- Tür : Tursiops truncatus - Şişe burunlu yunus
- Tür : Tursiops aduncus - Hint-Pasifik şişe burunlu yunusu
- Familya : Kogiidae - Pigme ispermeçet balinası ve cüce ispermeçet balinası
- Familya : Monodontidae - Beyaz balina ve narval
- Familya : Phocoenidae - Liman yunusugiller
- Familya : Physeteridae - İspermeçet balinası
- Familya : Ziphiidae - Gagalı balinagiller
- Üst familya : Platanistoidea - Nehir yunusları
-
- Familya : Platanistidae - Ganj ve İndus Nehri yunusları
- Familya : Lipotidae - Yangtze Nehri yunusu
- Familya : Iniidae - Amazon Nehri yunusu
- Familya : Pontoporiidae - La Plata yunusu
-
Yakın tarihli moleküler çözümlemeler, henüz aksi kabul ediliyor olsa da yunusgillere dahil çeşitli cinslerin tek soylu olmadığını göstermiştir. Dolayısıyla, başta Stenella ve Lagenorhynchus için geçerli olan bu durum nedeniyle, yunusgiller familyasının sınıflamasında ileriki yıllarda önemli değişiklikler olabilir.
[değiştir] Kaynak
- İngilizce Wikipedia'daki Oceanic dolphin maddesinin 7 Aralık 2006 sürümü
- LeDuc, R.G., Perrin, W.F., Dizon, A.E. (1999). Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome b sequences. Marine Mammal Science 15, 619–648.
- May-Collado, L., Agnarsson, I. (2006). Cytochrome b and Bayesian inference of whale phylogeny. Molecular Phylogenetics and Evolution 38, 344-354.

