Su döngüsü
Vikipedi, özgür ansiklopedi
dünyadaki su kaynaklarını okyanuslar,denizler,göller,barajlar ve yer altı suları oluşturur.Dünya'daki su hareket eder, formu değişir, bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılır, fakat gerçekte asla yok olmaz buna hidrolojik döngü(su döngüsü) denir.
Bugün kullandığımız suyun milyonlarca yıldır dünyada bulunduğu ve miktarının çok fazla değişmediği doğrudur. Dünyada su hareket eder, formu değişir, bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılır, fakat gerçekte asla yok olmaz. Buna Hidrolojik Döngü (Su Döngüsü) denir. Su döngüsünü oluşturan basamaklar Bu döngüde suyun hareket etmesini sağlayan beş değişik olay vardır: 1- Yoğunlaşma (kondansasyon), 2- Yağış (precipitation), 3- Toprağa geçiş (Infiltration) ve yeraltı sularının oluşumu, 4- Yüzeysel akıntı (Runoff) ve yüzey suları ile yeraltı sularının oluşumu, 5- Buharlaşma (Evapotranspiration) Su buharı yoğunlaşarak bulutları oluşturur, koşullar uygun olduğunda yağış meydana gelir. Yağış şeklinde yeryüzüne düşen su, toprağa sızarak yeraltı sularına veya yüzeysel akıntı olarak okyanuslara, denizlere karışır. Yüzey sularının buharlaşmasıyla su atmosfere geri döner. Yoğunlaşma: Suyun buhar formundan sıvı formuna değişim sürecidir. Havadaki su buharı konveksiyon yardımıyla artar. Ilık-nemli hava yükselirken soğuk hava aşağı doğru hareket eder. Ilık hava yükseldikçe sıcaklığı azalıp enerjisini kaybettiğinden gaz halden sıvı veya katı (kar veya dolu) haline döner. Yoğunlaşmayı buzdolabından soğuk bir su şişesi aldığınızda ve oda ısısında bıraktığınızda şişe yüzeyinde açıkça görebilir, su şişesinin oda ısısında nasıl “terlediğini” rahatlıkla izleyebilirsiniz. Yağış: Yağmur, sulusepken kar, kar veya dolu olarak bulutlardan salınan sudur. Atmosferde yoğunlaştığı, atmosferik hava akımında kalmasının zorlaştığı durumda su buharından sonra yağış meydana gelir. Toprağa geçiş: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularýný meydana getirirler. Topraða sýzan su miktarý, topraðýn eðimi, bitkilerin tipi ve miktarý, topraðýn su ile doygun olup olmamasýna baðlý olarak deðiþir. Yüzeyde büyük yarýklar, delikler bulunmasý, topraða su geçiþini kolaylaþtýrýr. Yüzeyel akýntý: Çok fazla yaðýþ olduðunda, toprak suya doyar ve suyun fazlasýný alamaz. Kalan su topraðýn yüzeyinden akar (Runoff). Suyun topraða emilemeyen kýsmý yüzey sularý olarak isimlendirilir. Yüzeyel sular kar ve buzlarýn erimesiyle de oluþabilir. Yüzey sularý çaylara, derelere ve nehirlere akar. Yüzey sularý daima daha alçak noktalara doðru taþýnýr, dolayýsýyla okyanuslara karýþýr. Yeraltý sularý: Dünya yüzeyine eriþen yaðýþlarýn bir kýsmý topraða sýzar (infiltrasyon) ve yeraltý sularýný meydana getirir.Yeraltý sularýnýn bir bölümü derinde kapalý bir su katmanýna ulaþýr ve kullanýlabilmeleri için yeryüzüne özel bir yöntemle çýkarýlmalarý gerekir.Yeraltý sularýnýn diðer bir bölümü ise basýnç etkisiyle üst toprak katmanlarýna doðru hareket eder ve yeryüzüne ulaþýr. Bu sulara kaynak suyu denir. Yeraltý suyu toprak katmanlarýndan geçerken temas ettiði yüzeydeki mineral vb maddeleri de yapýsýna alýr. Bu maddeler suyun yararlý bileþenlerini (demir, magnezyum vb) oluþturabileceði gibi arsenik, nitrat, tarým ilacý kalýntýlarý gibi zehirli maddeler de olabilir. Toprak sarsýntýlarý, yaðmur ve eriyen kar sularý, bu zehirli maddelerin suya karýþma riskini artýrýr. Bu nedenle suyun bileþimindeki deðiþikliklerin sürekli izlenmesi ve güvenli hale getirilmesi için etkin filtrasyon yöntemleriyle arýndýrýlmasý gereklidir. Buharlaþma: Bitkilerin nemlenmesiyle ve topraðýn buharlaþmasýyla oluþan sudur. Evapotranspiration, atmosfere yeniden giren su buharýdýr. Evapotranspiration, buhar olarak atmosfer içinde artmaya baþlayan su moleküllerinin neden olduðu güneþ enerjisinin suyu ýsýttýðý durumda oluþur. Görüldüðü gibi, gereksinmemiz olan suyun bize ulaþmasý için birçok oluþum gerçekleþmektedir. Ve bu oluþumlar daima iþ baþýndadýr. Uç örneklerde ise döngü farklý þekillerde gerçekleþir. Örneðin, Antartika donmuþ olduðundan buharlaþma oluþmaz (buzlar sublimation adý verilen bir oluþumla doðrudan su buharýna dönüþür). Yine örneðin, Sahra Çölü çok kurak olduðundan yaðýþ olmaz (su, yere düþmeden buharlaþma oluþur). Ancak döngü hep sürer. Ýþte bu nedenle her gün içtiðimiz su, dinozorlar dünyayý dolaþtýðýnda da ayný döngü içerisinde dünyamýzda dolaþmaktaydý.

