Vikipedi:Seçkin madde nedir?

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Seçkin Madde
Seçkin Madde
Madde
Birimleri
Kalite
Featured article Seçkin
Mükemmel
Good article Kaliteli
Kullanışlı
Geliştirme
Taslak
İçeriksiz
Belirsiz

Bir seçkin madde önce içinde bulunduğu bilgi alanının ilgili yazarları tarafından iyice tartışılıp kaliteli madde olarak belirlenmiş olması gerekir. Bir maddenin seçkin madde değerleri Kaliteli Maddeler değerlerinin üstüne yazılmıştır. Seçkin madde sınıfına giren maddeler "Türkçe Vikipedinin" yazarları tarafından kabul gören maddeler olduğu ilan edilmeden önce "ilgi alanı" yazarları tarafından kaliteli madde süzgeçinden geçmesi ve bu gurubun kabulunu alması gereklidir. İlgi alanları Viki projelerle oluşmaktadır.

Seçkin maddelerin özellikleri:

  1. "Türkçe Vikipedinin" en üstün düzeyde olan çalışmalarını oluşturur.
  2. İyi yazılmış, çok yönlü, nesnel kesinlikte, tarafsız ve kalıcıdır.
    • (a) “İyi yazılmış” ifadesi ile zorlayıcı, zekice oluşturulmuş, belli bir çabanın ürünü olan bir başlık kastedilir.
    • (b) “Çok yönlü” ifadesi ile, konuyu etraflıca inceleyen, genel durumları ya da detayları bütünüyle içeren bir başlık kastedilir.
    • (c) “Nesnel kesinlikte” ifadesi ile belirli kaynaklar, kanıtlar ve dışarıdan yapılan alıntılarla konuları desteklemek kastedilir (Vikipedi:Doğrulanabilirlik) başlığına bakınız). Kaynaklar ve alıntılar, “Referanslar” bölümünde, tamamlanmış linkler ve kaynak kodlarla birlikte belirtilir ( Wikipedia:Citing sources bölümüne bakınız). Dipnot ve sonnotlu makalelerde meta:cite formatı özellikle önerilir.
    • (d) “Tarafsız” ifadesi ile nesnelliğinin tartışmasız ve açık olması kastedilir (Vikipedi:Tarafsız bakış açısı maddesine bakınız).
    • (e) “Kalıcı” ifadesi ile günden güne değişmemesi ve düzenleme savaşlarına (edit wars) maruz kalmaması kastedilir.
  3. Biçem el kitabı ve ilgili WikiProje nin (alan uzmanları) sunum için belirledikleri özellikler ile uyum içerisindedir. Aşağıdakilere sahiptir:
    • (a) Bütün konuyu özetleyen ve okuyucuyu ileride daha detaylı bir anlatıma hazırlayan kısa bir giriş bölümü.
    • (b) Hiyerarşik olarak düzenlenmiş bir başlıklar sistemi
    • (c) İçerik olarak tam ve yalın bir içerik tablosu (bknz: Başliklar)
  4. Uygun olan durumlarda, konuya yalın bir şekilde katkıda bulunacak ve telif haklarına uygun çeşitli görsel öğelere sahip olmalıdır; ancak seçkin makale için bu bir önkoşul değildir.
  5. Uygun bir uzunlukta, gereksiz detaylardan kaçınıp konunun merkezinden uzaklaşmayan bir madde olmalı; alt başlıkları özetleyici bir biçimde toparlamalıdır.

[değiştir] Detayları

Seçkin Madde kriterleri, zaman zaman seçkin madde adaylığı süreci hakkında fazla bilgisi olmayan katılımcılar tarafından yanlış yorumlanmaktadır. Sonuç olarak, adaylığı istenen pek çok başlığın, kriterlerin hayli gerisinde kaldığı görülmektedir. Adaylıktan önce katılımcılar tarafından dikkate alınması gereken en önemli kriterler ve seçkin maddeden beklenen standartlar, aşağıda kriterlerin detaylı bir açıklamasıyla verilmiştir.

  1. İyi yazılmışlık. Bütün yazarlar gramer ve imla kurallarına uymanın gerekliliğini bilirler. Ancak Wikipedia’daki en genel eksikliklerden biri, maddelerin bir ya da iki cümlelik paragraflardan oluşmasıdır. Bunlar yazının akıcılığını bölmekte ve dağınık bir görüntü oluşturmaktadır. Genellikle de konunun detaylarına inildiğinde veya diğer paragraflarla (ağırlıklı olarak bir öncekiyle) bağlantı kurulmaya çalışıldığında düşülen bir hatadır.
  2. Çok yönlülük. Bir maddenin çok yönlü ve nesnel kabul edilebilmesi için değişik kaynaklarla desteklenmesine ihtiyacı vardır. Ancak bu kaynakları salt listelemek, bu özelliği sağlamayacaktır. Maddeyi tüm hatlarıyla ortaya koymak, onu doğru ve nesnel hale getirmek için gereken tüm konuların dahil edilmesi, bütünlüklü ve özlü bir araştırma ister. Konu hakkında en az 7-10 tane güvenilir ve kaliteli kaynak bulunmalı ve başvurulmalıdır. Bunun faydası, kaliteli kaynaklardan yapılan araştırmanın tarafsızlık hakkındaki tartışmaların önünü kesmesi ve gerçek ilerleme için daha çok emek harcanmış olmasıdır. Önemi yüksek olan ya da tartışmalı konuları desteklemek için kullanılan kanıtlar doğrudan o bilgiyle ilgili en güvenilir kaynağa referanslanmalıdır. 15-20 kadar kaynak, seçkin maddede olması gereken kalitede bir araştırmanın yapıldığını açıkça gösterecektir. Kaynaklama kodları için belirlenmiş bir tarz yoktur, kaynakların yazı boyunca düzgün ve izlenebilir olması herhangi bir kodlama yolunun seçilerek (bakınız: Vikipedi:Kaynak gösterme) buna bağlı kalınması yeterli sayılmaktadır. Bu sebepten dolayı dipnot kullanmak en geçerli yöntem olarak kabullenilmişdir. Unutulmamalıdır ki kaynaklar diğer yazarlar tarafından doğrulukları kontrol edilebilecek kadar açık olmalıdır. Tartışmalı yorumların hepsi (yorumun yapıldığı cümlenin sonunda) kaynaklarıyla desteklenmiş olmalı. Madde sonuna konan, hangi yoruma kaynak olduğu belli olmayan ve tartışmalı yorumlara karşı açık bir şekilde kullanılan kaynaklar yukarıda belirtilen sorunlara (örnek: yazarlık savaşlarına) çözüm olma görevini yerine getirmez. Her zaman akılda tutulması gereken yazıda sunulan olguların yazardan değil; bu sonuca ulaşırken kullanılan kaynağının güvenirliğine bağlıdır.
  3. Giriş Bölümü.. Pek çok maddede eksik olan özelliklerden biri de giriş bölümüdür. 15 kb’tan küçük olan maddeler çok ender olarak seçkin madde kabul edildikleri için, hemen hemen tüm seçkin maddeler 2-3 paragraftan oluşan bir giriş bölümüne sahip olmalıdır. İdeal bir giriş bölümü konunun tüm ana yönlerini açıklamalı, konunun işlevini, önemini ve diğer başlıklara katkısını belirtmelidir. Bunlar elbette giriş bölümünde ya da makalenin ilerleyen kısımlarında detaylandırılmalıdır.
  4. Denge. Bir seçkin madde, konunun tüm yönlerini, maddenin genel konusuyla bağlantısına göre önem sırasında incelemelidir. Eğer konunun en önemli kısmı değilse, tek bir altkonu maddeye egemen olmamalıdır. Konunun genel dengesini bozacak olan detaylar alt başlıklara yönlendirilmeli ve ana maddede düzgün özetleri bulunmalıdır. Bu da çok yönlü ve tarafsız olmanın en önemli ve gözardı edilen özelliklerinden biridir. Dengeyi sağlama, bilgileri sürekli önemlerine göre öncelik sırasına koyma ve gerisini diğer maddelere yönlendirme ile sağlanır.
  5. Görsel Öğeler. Seçkin maddelerde kullanılan görsel öğeler, içeriğin bir parçası olarak bulunmalıdırlar. Maddenin konusunu açıklamak veya konunun içeriğini görsel olarak sunmak amacı gütmelidirler. Resimlerin altındaki açıklamalar kısa ve resim ile ilgili olmalıdır. Resimlerin altındaki açıklamalardan resmin eklenme sebebi anlaşılmalıdır. Seçkin maddelerde kullanılan resimlerin lisans durumları GDFL’e uymalı veya diğer lisanslar kullanılmışşa bunlar açıklça belirtilmelidir. Seçkin maddeler grubuna giren maddelerin resim lisanslarıyla gelecekte hiçbir sorun yaşanmaması büyük önem taşır.

Seçkin maddeler ve kalitesi hakkında belirli bir fikir edinmek için diğer seçkin maddelere göz atınız. Bu sizin aday olarak sunduğunuz maddedeki eksikleri görmenize yardımcı olacaktır. Seçkin madde standartlarının sürekli yükseldiğini göz önünde bulundurun; bu yüzden üzerinde çalıştığınız madde, daha önceden seçkin madde olmaya hak kazanan bir maddeden iyi olsa bile, bu sizin maddenizin de seçkin madde olarak değerlendirileceği anlamına gelmez.

Bazıları bu kriterlerin çok ağır ve katı olduğunu düşünebilir, ancak Wikipedia sadece bilgi içeren makalelerin olduğu bir site olmanın ötesindedir. Kaliteli ve kesin makalelere ihtiyacımız var. Eğer daha fazla madde adaylığa gösterilmeden önce yukarıdaki kriterleri yerine getirirse, biz de daha çok maddenin düzenleme, değerlendirme ve ödüllendirme aşaması için daha çok zaman harcayabiliriz. Bu yazının dikkate alınması bu açıdan özellikle önemlidir; bu yüzden lütfen seçkin madde adaylığı için çalışan editörleri buraya yönlendirip, üzerinde çalıştıkları maddelerin ihtiyaçlarını görmelerini sağlayınız.