Ses bilimi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ses bilimi, (fonoloji) belirli dil seslerini (fonemler) inceleyen bir bilim dalıdır. Ses bilimi dil içindeki seslerin işlevlerini inceler.
SESBİLİM ABECESİ
ünlüler
harf
IPA özellikleri (çene, dudak biçimi, dilin devinimi) örnek
a
[A] geniş, düz, arkadil anı [ÈAn1] [a] geniş, düz, öndil laf [Èlaf]
e
[e] geniş, düz, öndil (kapalı) elma [elÈmA] [E] geniş, düz, öndil (açık) dere [deÈrE]
ı
[1] dar, düz, arkadil ısı [1Ès1]
i
[i] dar, düz, öndil (açık) iğde [iùÈdE] [I] dar, düz, öndil (kapalı) simit [sIÈmIt]
o
[] geniş, yuvarlak, arkadil (açık) soru [sÈRu] [o] geniş, yuvarlak, arkadil (kapalı) oğlak [oùÈlAk]
ö
[¿] geniş, yuvarlak, öndil (açık) örtü [¿RÈtY] [O] geniş, yuvarlak, öndil (kapalı) öğren [OùÈREn]
u
[U] dar, yuvarlak, arkadil (açık) kulak [kUÈlAk] [u] dar, yuvarlak, arkadil (kapalı) uğur [uùÄ]
ü
[y] dar, yuvarlak, öndil (açık) ümit [YÈmIt] [Y] dar, yuvarlak, öndil (kapalı) düğme [dyùÈmE]
Ünsüzler
harf
IPA özellikleri (titreşim, çıkış biçimi, yeri) örnek
b
[b] ötümlü, patlamalı, çiftdudak balık [bAÈl1k]
c
[dZ] ötümlü, sürtünücü, dil-öndamak cam [ÈdZAm]
ç
[tS] ötümsüz, sürtünücü, dil-öndamak seçim [seÈtSIm]
d
[d] ötümlü, patlamalı, dilucu-dişardı dede[deÈdE]
f
[f] ötümsüz, sürtünücü, dudak-diş firma[ÈfIRmA]
g
[g] ötümlü, patlamalı, dil-artdamak karga [kARÈgA] [j] ötümlü, patlamalı, dil-artdamak (ön) genç [ÈjEntS]
h
[h] ötümsüz, sürtünücü, gırtlak hasta [hAsÈtA]
j
[Z] ötümlü, sürtünücü, dil-öndamak müjde [mYZÈdE]
k
[k] ötümsüz, patlamalı, dil-artdamak akıl [AÈk1l] [c] ötümsüz, patlamalı,dil-artdamak (ön) kedi [ceÈdI]
l
[l] ötümlü, yandaralma, dilucu-öndamak kul [ÈkUl] [l] ötümlü, yandaralma, dilu.-öndamak (ön) lale [lAùÈlE]
m
[m] ötümlü, genizsi, çiftdudak dam[ÈdAm]
n
[n] ötümlü, genizsi, dilucu-dişeti anı [ÈAn1] [N] ötümlü, genizsi, dil-artdamak süngü [sYNÈjY]
p
[p] ötümsüz, patlamalı, çiftdudak ip [ÈIp]
r
[r] ötümlü, çokçarpmalı, dilucu-dişeti raf [ÈrAf] [R] ötümlü, tekçarpmalı, dilucu-dişeti ırmak [1RÈmAk] [Ä] ötümlü, sürtünücü, dilucu-dişeti bir [ÈbIÄ]
s
[s] ötümsüz, sürtünücü, dilucu-dişeti ses [ÈsEs]
ş
[S] ötümsüz, sürtünücü, dil-öndamak aşı [ÈAS1]
t
[t] ötümsüz, patlamalı, dilucu-dişardı ütü [YÈtY]
v
[v] ötümlü, sürtünücü, dudak-diş var [ÈvAÄ] [V] ötümlü, sürtünücü [yarı ünlü] tavuk [tAÈVUk]
y
[j] ötümlü, dil-öndamak [yarı ünlü] yat [ÈjAt]
z
[z] ötümlü, sürtünücü, dilucu-dişeti azık [AÈz1k] [½] ötümsüz, sürtünücü, dilucu-dişeti yoz [Èj½]

