Zile, Tokat

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Zile Tokat ilinin batısında yer alan, Amasya ve Yozgat illerine sınırı olan ilçe.

Yıldırım Bayezid zamanında Osmanlı topraklarına katılan Zile 1872 tarihinde Sivas vilayetine bağlı Tokat sancağının kaza merkezi oldu. Cumhuriyet döneminde tokat ilinin bir ilçesi olan Zile'nin nüfusu 2000 yılındaki nüfus sayımına göre 52.000'i merkezde toplam 110.139'dur. Deniz seviyesinden 710 m yükseklikte yer alan ilçenin üç tarafı dağlarla çevrilidir. 1.512 km² yüzölçümündeki ilçeye bağlı 4 belde belediyesi ve 104 köy bulunmaktadır. İlçenin başlıca geçin kaynağı tarım ve hayvancılıktır. İlçede Gaziosmanpaşa Üniversitesine bağlı Zile meslek Yüksek okulu 1989 yılından beri eğitim faaliyetini sürdürmektedir. Zile Ulu Camii, Kubbe Camii, Zile Kalesi, Zile saat kulesi ve çifte hamam ilçenin başlıca tarihi eserleri arasında yer alır.Hititler Dönemi'nde önemli birer yerleşim yeri olan Tapigga (Maşathöyük) ve Anziliya (Zile Höyüğü), M.Ö. 15. yüzyıldan sonra Hititler'in en büyük düşmanlarından Kaşkalar'ın birçok saldırısına uğradı. M.Ö. 8. yüzyılda Frigler'in yönetimine giren yöre, M.Ö. 7. yüzyılda Kimmerler tarafından yağmalandı. Ardından M.Ö. 6. yüzyılda Persler'in, M.Ö. 4. yüzyılda da Makedonlar'ın denetimine girdi. M.Ö. 3. yüzyılda Pontus Krallığı'na bağlandı ve M.Ö. 66'da Romalılar'ın eline geçti. II. Pharnakes, M.Ö. 47'de Sezar'ın karısının adı verilen Zela şehrinde (bugün Zile) yapılan ve kısa süren bir savaşta Julius Caesar tarafından yenilgiye uğratıldı ve Zile Kalesi içerisindeki dikili taşa şu önemli sözler kazıldı. "Veni, Vidi, Vici - Geldim, Gördüm, Yendim".


   11. yüzyıl başlarında Bizans'ın Armeniakon Theması'nın sınırları içerisinde yer alan yöreye aynı yüzyılın ikinci yarısında Türkmenler gelmeye başladı. Danişmendliler'in ve Anadolu Selçukluları'nın egemenliği altında kalan yöre, 13. yüzyıl ortalarında Baba İshak Ayaklanması'ndan etkilendi. İlhanlılar'ın denetimi altındayken Moğol valileri tarafından yağmalandı. 

Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Devleti ve Akkoyunlular tarafından yönetildikten sonra Osmanlılar'ın eline geçti. Ankara Savaşı'nı (1402) kazanan Timur'un kısa süreli denetiminin ardından 1413'te yeniden Osmanlı topraklarına katıldı. Celali Ayaklanmaları'ndan büyük ölçüde etkilendi. 19. yüzyıl sonlarında Sivas vilâyetinin Tokat Sancağı'na bağlı bir kaza olarak yönetiliyordu.





Tokat'in yeri Tokat ilinin ilçeleri Türk Bayrağı

Tokat | Almus | Artova | Başçiftlik | Erbaa | Niksar | Pazar | Reşadiye | Sulusaray | Turhal | Yeşilyurt | Zile