Mehmet Seyit Bey
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Seyit Bey T.B.M.M. 2. Dönem'e İzmir milletvekili olarak girmiş, V. İcra Vekilleri Heyeti ve 1. İnönü Hükümeti'nde Adalet Bakanlığı yapmış, Hilafet'in kaldırılmasında kilit bir rol oynamış din ve siyaset adamı ve yazardır.
1873'de İzmir'de doğmuştur. Medrese eğitimini takiben, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olmuş, aynı üniversitede fıkıh dersleri vermeye başlamıştır. Osmanlı Meclisi Mebusan'ına iki dönem İzmir mebusu seçilmiştir. Cumhuriyet'in ilanıyla eşzamanlı T.B.M.M. 2. Dönem'de de İzmir milletvekili olmuş, kurulan kabinede Adliye Vekili olarak yer almıştır.
3 Mart 1924'de, 1. İnönü Hükümeti'nin son günlerinde Meclis'te Hilafet'in kaldırılmasına dönük, "Hilafetin Mahiyet-i Şeriyyesi" konulu, günümüzde de tarihi addedilen bir uzunca konuşma yapmış ve karar alınmıştır. Milletvekili Kamil Miras'ın daha sonra İstiklal Mahkemesi'nde metnin hazırlanmasında payı bulunduğu ifadesi, konuşmasının muhtemelen bir ekip çalışmasının ürünü olduğuna işaret etmektedir. Meclis oturumunda İsmet İnönü'nün "Halife Türkiye'nin itibarıdır" yaklaşımıyla hilafetin kaldırılmasına karşı çıkmış olması da, günümüzden geriye bakıldığında, bir taktik hamlesi olabilir. Seyit Bey, bu konuşmada milli hakimiyet ilkesinden hareketle, hilafetin kaldırılmasının İslam dini açısından bir mahsur taşımayacağını savunmuş ve meclisteki muhalefeti de büyük ölçüde ikna etmiştir. Bu belirleyici konuşmanın neticesinde Meclis hilafeti ilga etmiştir.
1924 Anayasası'nın hazırlanmasında da önemli rol oynayan Seyit Bey, daha sonra dile getirdiği bazı teklifler nedeniyle gözden düşmüş, ve baskı altında bakanlık makamından ayrılmak zorunda kalmıştır. Bunun üzerine akademisyenliğe geri dönmüştür[1].
Ertesi yıl, 8 Mart 1925'de İstanbul'da ölmüştür. Sultan Mahmut Türbesi'nde gömülüdür.
[değiştir] Eserleri
Usul-i Fıkıh Dersleri (1912)
Usul-i Fıkıh Dersleri - Mebahis-i Hüsün ve Kubuh (1914)
Usul-i Fıkıh - Medhal (1917)
Hak Mefhumu ve Kuvvei Müeyyidesinin Suret-i Telakkisi Hakkında İslâm Felsefe-i Hukuku ve Avrupa Felsefe-i Hukuku Arasında Bir Mukayese (1922)
Usul-i Fıkıh Mebahisinden İrade, Kaza ve Kader (1922)
Hilafet ve Hakimiyet-i Milliye (1924, anonim yayınlanmıştır)
Hilafetin Mahiyet-i Şer'iyyesi (1924, konuşma metni)
[değiştir] Notlar ve Kaynaklar
İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Ali Fethi Okyar
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Musa Kazım Göksu → Mustafa Fevzi Sarhan • Adliye Vekili: Seyit Bey • Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi (Genelkurmay Başkanı): Fevzi Çakmak • Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: İsmet İnönü • İktisat Vekili: Mahmut Esat Bozkurt → Hasan Saka • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Maarif Vekili: İsmail Safa Özler • Mübadele, İmar ve İskan Vekili: Mustafa Necati Uğural • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Feyzi Pirinççioğlu • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Rıza Nur
Beşvekil ve Hariciye Vekili: İsmet İnönü
Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fevzi Sarhan · Adliye Vekili: Seyit Bey · Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi (Genelkurmay Başkanı): Fevzi Çakmak · Müdafaa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili: Kazım Özalp · Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ahmet Ferit Tek · Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç (→2.1.1924) → Mustafa Abdülhalik Renda · İktisat Vekili: Hasan Saka · Maarif Vekili: İsmail Safa Özler · Mübadele, İmar ve İskân Vekili: Mustafa Necati Uğural · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ahmet Muhtar Cilli (→19.1.1924) → Süleyman Sırrı Bey · Sıhhiye Vekili: Refik Saydam
Sayfa kategorileri: V. İcra Vekilleri Heyeti | 1. Hükümet - 1. İnönü Hükümeti | T.B.M.M. 2. Dönem Milletvekilleri | 1908-1912 Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyeleri | 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyeleri | 1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyeleri | 1873 doğumlular | 1925 yılında ölenler

