Osmanlı tarihçileri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Osmanlılarda tarih yazıcılığı, Osmanlı Beyliği'nin kuruluşundan 100-150 yıl sonra başlamıştır. Osmanlı tarih yazıcılığının geç başlaması, Anadolu’da Osmanlılardan önce tarih yazıcılığının gelişmemesi ile bağlantılıdır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Beylikler Dönemi (1243-1318)
Anadolu’da 13. ve 14. yüzyılda yazılmış olan eserlerde Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beyliklerinin tarihi anlatılmış, olaylar Osmanlı devletinin kuruluşuna kadar getirilmiştir.
Anadolu Selçukluları ve Beylikler döneminde (1075-1318) Anadolu’da daha çok Arapça ve Farsça eserlerin yazıldığı görülmektedir. Bu dönemde Arap dili “din ve hukuk” alanında, Fars dili “sanat ve edebiyat” konularında egemen olmuştur.
Türkçe olarak yazılmış “Danişmendname” ve “Battal-name” gibi eserler, Anadolu’da Türkçe tarih yazıcılığını başlatmıştır. Ayrıca Taberi, İbn Kesir gibi İslam tarihçilerinin eserleri Türkçeye çevrilmiştir.
[değiştir] Dönemin ünlü tarih kitapları
- El-Evamirü’l-Alaiyye di’l-umüri’l-Alaiyye, İbn Bibi
- Müsameretü’l-ahbar ve Müsayeretü’l-ahyar (Tezkire-i Aksarayi), Akasarayi
- Menakıbü’l-arifin, Eflaki
[değiştir] Osmanlı Dönemi
13. yüzyılın sonunda kurulmuş olan Osmanlı Devleti hakkında bilgi veren tarih kaynakları ancak 15. yüzyılın başlarından itibaren yazılmaya başlanmıştır. Bu bakımdan 15. yüzyılın ilk yarısı, özellikle II. Murat devri, Osmanlı tarih yazıcılığının başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
[değiştir] 15. yüzyıl Osmanlı tarihçileri
- Dasitan-i Tevarih-i Mülük-ü Al-i Osman (İskendername), Ahmedi
- Behçetü't-tevarih, Şükrullah
- Tevarih-i Al-i Osman, Oruç Adil
- Tevarih-i Selatinü's Sultaniyye, Karamani Mehmet Paşa
- Tevarih-i Al-i Osman, Aşık Paşazade
- Düsturname-i Enveri, Enveri
- Cihan-nüma, Mehmet Neşri
- Tarhi-i Ebu'l Feth-Sultan Mehmet Han, Dursun Bey
- Dasitan-ı Ali Osman (Selatin-name), Sarıca Kemal
- Sinan Çelebi
- Ruhi Çelebi
[değiştir] 16. yüzyıl Osmanlı tarihçileri
1- İDRİS-İ BİTLİSİ
- HEŞT Bİ-HİŞT (SEKİZ CENNET)
2- KEŞFİ MEHMET ÇELEBİ (ö. 1524)
- SELİM-NAME
3- ŞÜKRİ
- SELİM-NAME
4- HADİDİ
- TEVARİH-İ ALİ OSMAN
5- KEMAL PAŞAZADE (İBN-İ KEMAL) (1468-1534)
- TEVARİH-İ ALİ OSMAN
6- MATRAKÇI NASUH
- TABERİ MACMA’ÜL-TEVARİH
7- MUHYİTTİN CEMALİ (ö. 1554)
- TEVARİH-İ ALİ OSMAN
8- RÜSTEM PAŞA (1500-1561)
- TEVARİH-İ ALİ OSMAN
9- LÜTFİ PAŞA (ö. 1564)
- TEVARİH-İ ALİ OSMAN
10- FERDİ
- SÜLEYMAN-NAME
11- AHMET TAŞKÖPRÜZADE (1455-1561)
- Şaka’ikü’n-Nu’maniye fi-Ulemai’d-Devletü’l-Osmaniye
12- MEHMET ZAİF (ö. 1592)
- CAMİ’Ü’T-TEVARİH
13- KOCA NİŞANCI (ö. 1567)
- Tabakatü’l-Memalik fi-Derecatü’l-Mesalik
14- MEHMET PAŞA (KÜÇÜK NİŞANCI)
- TARİH-İ NİŞANCI (ö. 1571)
15- FERİDUN AHMET (ölm.1583)
- MÜNŞE’ATÜ’S SELATİN
16- MUSTAFA CENABİ (ölm.1590)
- el-Aylamü’z-zahir veya Tarih-i Cenabi
17- HOCA SAADETTİN EFENDİ (1536-1599)
- TACÜ’T-TEVARİH
18-GELİBOLULU MUSTAFA ALİ(1541-1599)
- KÜNHÜ’L-AHBAR
19- SELANİKİ MUSTAFA (ö. 1599)
- TARİH-İ SELANİK
[değiştir] 17. yüzyıl Osmanlı tarihçileri
1- Mehmet bin Mehmet (ö. 1640)
- Nuhbetü’t-Tevarih ve’l-Ahbar. İki kısımdan oluşan eser 1087 sülaleden bahseder.
2- AYNİ ALİ (MÜEZZİNZADE)
- Kavanin-i Ali Osman ve Hülasa-i Mezamin-i Defter-i Divan
3- MUSTAFA KOÇİ BEY
- RİSALE-İ KOÇİ BEY
4- İBRAHİM PEÇEVİ
- TARİH-İ PEÇEVİ
5- KATİP ÇELEBİ (HACI ALİFE KALFA)
- FEZLEKE-İ TARİH
6- KARA ÇELEBİZADE ABDÜLAZİZ EFENDİ (1591-1658)
- RAVZATÜ’L-EBRAR
7- SOLAKZADE MEHMET HEMDEMİ (ölm.1657)
- FİHRİST-İ ŞAHAN veya SOLAKZADE TARİHİ
8- Evliya Çelebi (1611-1682 ?)
9- MÜNECCİM BAŞI (AHMET b. LÜTFULLAH)
- SAHAYİFÜ’L-AHBAR. Arapça bir genel tarih yazmıştır. Bu eser 1672’ye kadar olan olaylardan bahseder.
- Ravzatü’l Hüseyin fi Hülasat-ı Ahbarü’l-Hafikin (Tarih-i Naima)
11- FINDIKLILI MEHMET AĞA
- SİLAHTAR TARİHİ
[değiştir] 18. yüzyıl Osmanlı tarihçileri
1- MEHMET RAŞİD (ö. 1735)
- TARİH-İ RAŞİD
2- SÜLEYMAN b.ŞEMDANİZADE (FINDIKLILI SÜLEYMAN)
- MÜRİ’T-TEVARİH
3- AHMET b. İBRAHİM RESMİ (1700-1783)
- HÜLASATÜ’L-İTİBAR
4- MEHMET SAİD (YİRMİ SEKİZ ÇELEBİ)
1720-1721’de Fransa kralı XIV. Louis’e elçi olarak gönderilmiş ve buna ait bir eser bırakmıştır.
5- AHMET VASIF (ö. 1806) MEHASİNÜ’L-ASAR ve HAKA’İKÜ’L-AHBAR 6- AHMET ASIM
- BURHAN-I KAT’I (Türkçe’ye çevirmiştir.)
7- HALİM GİRAY
- GÜLBÜN-İ HANAN
Kırım Hanının neslindendir. Çatalca’da oturtulmuş ve burada şiir ve edebiyat ile meşgul olarak yaşamıştır.Bundan başka bir de Gülbün-i Hanan adlı mufassal (ayrıntılı) bir Kırım tarihi de yazmıştır.Eser 1466’da başlar ve 1801’de Midilli’de ölen Bahıt Giray’a kadar gelir.
8- KEFELİ İBRAHİM b. ALİ
- Tevarih-i Tatar Han ve Dağıstan ve Moskov ve Deşt-i Kıpçak Ülkeleri
Kırım Hanı Fatih Giray’ın divan katipliğini yaptı. Eserini 1736’da yazmıştır.
9- MEHMET SAİD (FARAİZCİ ZADE) (ö. 1835)
- GÜLŞEN-İ MA’ARİF
[değiştir] 19. yüzyıl Osmanlı tarihçileri
1- HAYRULLAH EFENDİ
- TARİH-İ DEVLET-İ ALİYYE-İ OSMANİYE
2- ATABEY (1810-1880)
- ATA TARİHİ
3- MUSTAFA NURİ PAŞA
- NETAYİCÜ’L-VUKU’AT
4- Ahmet Vefih Paşa (1823-1891)
- Fezleke-i Tarih-i Osmani
5- Ahmet Cevdet Paşa (1822-1895)
- Mecelle (Tarih-i Cevdet)

