Çağatayca

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Çağatayca Çağatay Türkçesi olarak da bilinir, Türkçenin bir lehçesidir. Orta Asya Türk yazı dilinin geliştirilmesindeki üçüncü evreyi oluşturur.

Konu başlıkları

[değiştir] Kullanımı

Çağatayca yalnızca Orta Asya Türk Devletlerinde yazı ve diploması dili olarak kullanılmakla kalmamış, Avrupa Rusya’sında Oğuzlar-Kayılar dışındaki Müslüman Türkler arasında da 19.yy’a değin kullanılmıştır. harezm türkçesinin devamı olarak timurlular devrinde oluşmuştur.

[değiştir] Kullanıldığı Alfabeler

Çağatayca yazılmış eserlerin hemen tümü Arap harfleriyledir. Bununla birlikte Uygur harfleriyle yazılmış bazı Çağatayca metinlere de rastlanmıştır.


[değiştir] Fonetik ve formolojik farklılıklar

Çağataycada, Orta Asya Türk yazı dilinin önceki dönemlerindeki bazı sesbilimsel ve biçimbilimsel birimlerin farklılaştığı dikkati çeker: Örnek: İlk hecede e/i değişmesi (keç-kiç(geç), men/min (ben) gibi) , e/ö değişmesi (erük/örük (erik), teşüt/töşük(Deşik) gibi), ünsüz ikizleymesi (yiti/yitti(Yedi), katıg/kattık(Katı gibi). Bütün Türk lehçelerinde olduğu gibi Çağataycada da yalın, bileşik ve girişik tümce yapıları kullanılmıştır. Çağataycada İslam kültürünün etkileri de görülür. Arapça, özellikle Farsça birçok sözcük ve tamlama oldukça çoktur. Çağatayca yerini bugün modern Özbekçeye bırakmıştır.

[değiştir] Çağatayca Meşhur Eserler

g·t·d
Türk dilleri
Batı Türkçe
Bolgar grubu Bolgar* | Çuvaşça | Hazarca*
Çagatay Ayni dili | Çagatayca* | Ili Turki | Lop dili | Uygurca | Özbekçe
Kıpçak grubu Baraba dili | Başkırca | Kırım Tatarcası1 | Komanca* | Karaçay-Balkarcası | Karaimce | Karakalpakça | Kazahça | Kıpçakça* | Krımçakça | Kumıkça | Nogayca | Tatarca | Urum dili1
Oğuz grubu Afşarca | Azerbaycanca | Kırım Tatarcası1 | Gagavuzca | Horasan Turkçesi | Osmanlı Türkçesi* | Peçenekçe* | Kaşgayca | Salarca | Türkiye Türkçesi | Türkmence | Urumca1
Doğu Türkçe
Argu grubu Halaçça
Kırgız-Kıpçak grubu Altay dili | Kırgızca
Uygur grubu Çulımca | Dolganca | Fuyü Gırgıs dili | Hakasça Doğu Altayca | Şorca | Tofaca | Tuvaca | Batı Yugurca | Yakutça
Notlar: 1 birden fazla grubta listelenmis dil, * Ölmüş diller

[[Kategori:edebiyat