Tartışma:Zazaca
Vikipedi, özgür ansiklopedi
ARKADASLAR ZAZACANIN BAGIMSIZ DIL OLDUGUNA DESTEK VERELIM.BOYLECE AYRICA ZAZACA KONUSABILEN KARDESLERIMIZ KAC DIL BILIYORSUNUZ DENDIGI ZAMAN TURKCE KURTCE ZAZACA DIYEBILSINLER.UNUTMAYIM BIR LISAN BIR INSAN.BENDE KARIYER HANEME YENI BIR DIL GECIRMIS OLAYIM.
b== Zazaca Kürtcenin lehçesise, ozaman Kürtçe Farsçanın lehçesi omalı == Bu asli kurucu unsur lafini hic anlamam. Ne demek asli kurucu unsur, Türkiye`de sadece Kürt ve Türklermi yasiyor.Eger öle ise Osmanli Imparatorlugunda niye bu iki halk degersiz ve ahmak görülüp dislan di? Kaldiki Osmanli bugunkü ciliz Cumhuriyetle kiyaslandiginda cok büyük güc ve faktördü. Zazalar ayri bir milletdir, ayri dilleri vardir. Bunun icinde cok uzun arastirlmalar yapmaya gerek yok. Ama 2 kompleksli(osmanlidan kalma) halk bugünlerde bir türkü tutdurmus gidiyor. Asli kurucu unsur asli kurucu unsur. Türkler bölünme gerekcesi ile kürtlerde kendi fasist örgütlenmeleri zayiflayacak gerekcesi ile baska uluslari baski altina almak isitiyorlar. Türkler sözde kendi ülkelerini böldürmemek icin Kürtlerde sözde devlet kurma arzulari icin bu politikayi izlemekteler. Ama gelin görünki Bu iki sado-mazosist halk yillarca anlamsiz bir savasla birbirine eziyet ettikten sora asli taleplerinden kolayca vazgecip hicbir sey olmamis gibi davraniyorlar. Demek istedigim aslinda ne Kürtlerin devlet kurma nede Türklerin devletini koruma gibi bir irade ve amaci yok. Tabiri caizse amac üzüm yemek degil bagciyi dövmek. Türkiye cok kültürlü bir yapidir ve zazalarda bu unsurun bir parcasidir. Türklemelerine de kürtlesmelerine de gerek yok. >
- Malesef arkadasim kendi kafandan konusuyor. Kimsin sen? Dil bilimci misin? Tarihci misin? Boyle otoriter konusamazsin. Bir bildigin yok, kafandan salliyorsun. Asagidaki linkdeki makale Frankfurt Universitesinden Jost Gippert tarafindan yaziya alinmistir. Ayrica Zazaca, Zazalarin dilidir. Kimsenin lehcesi deildir!!!
Güncel fiiler
Türkçe - Kuzey Kürtçe (Kurmanci) - Merkez Kürtçe (Sorani) - Farsça - Zazaca
Ben yapiyorum - Ez dikim - Min dekem - Man mikonam - Ez kenan
Ben gidiyorum - Ez terim / diçim - Min deçem - Man miravam - Ez şonan
Ben geliyorum - Ez têm - Min têma - Man mîâyam - Ez yenan
Ben iyorum - Ez dixwim - Min dexwem - Man mîxoram - Ez wenan
Ben veriyorum - Ez didim - Min dedem - Man mîdaham - Ez danan
Ben alıyorum - Ez digirim - Min degirem - Man mîgîram - Ez gênan/cenan
Ben görüyorum - Ez dibînim - Min debînem - Man mîbînam - Ez vênenan
Ben istiyorum - Ez dixwazim - Min dexwazem - Man mîxâham - Ez wazenan
Ben ağliyorum - Ez digrim - Min degrem - Man gerye mîkonam - Ez bermenan/berbenan
Ben korkuyorum - Ez ditirsim - Min detirsem - Man mîtarsam - Ez tersenan
Ben biliyorum - Ez dizanim - Min dezanem - Man mîdânam - Ez zanenan
Bu - Ev- Ew - În - No, Na/Ina
Nezaman - Kenge- Kengjiye - Key - Key
Ben açım - Ez birçîme - Min berçima - Man gorosne am - Ez veyşanan
Benim evimde - Li Mala min - Le Malim - Dar xâneye man - Keyê/Çeyê mı de
Zamirler
Türkçe - Kuzey Kürtçe (Kurmanci) - Merkez Kürtçe (Sorani) - Farsça - Zazaca
Ben - Ez / Min - Min - Man - Ez
Sen - Tu - To - To - Tı
O - Ew - Ew - Un - O/A
Biz - Em - Eme - Ma - Ma
Siz - Hûn - Ewe - Şoma - Şıma
Onlar - Ewan - Ewan - Uhnah - Ê
[..]
Türkçe - Kuzey Kürtçe (Kurmanci) - Merkez Kürtçe (Sorani) - Farsça - Zazaca
Benim, Bana, beni - Min - Min - Man - Mı(n)
Senin, sana, seni - Te - To - To - To
Bizim, bize, bizi - Me - Eme - Ma - Ma
Sizin, size, sizi - We - Êwe - Şoma - Şıma
Hayvan adları
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Beluçca - Farsça
Öküz - Ga - Ga - Gok - gâv
Eşek - Her - Ker - Har - Xer
Keçi - Goat - Bıze - Bızın - Buz - Boz
Koyun - Miye (mêşın) - Mi - Mêş - Miş
Kurt - Verg - Gur - Gwark/gurk - Gorg
Kirpi - Cüce/juje - Juji - Caduk - cûce/tiği
Köstebek - Herremuşk - Kherremuşk - ? - xermuşk
Fare - Merre - Mışk - Muşk - Mûş
Tilki - lüwe - rovi - ? - rûbâh
Renkler
Türkçe - Zazaca - Beluçca - Kürtçe - Farsça
Beyaz - Sıpê - Ispet - Sıpi - sıfid
Siyah - Siya - Syâh - Reş Siyâh
Kırmızı - Sur - Suhr Sor - Sorx
Sarı - Zerd - Zard Zer - Zerd
Altın - Zerrn(ên) - Zarri (suneri) - Zêr(in) - zerr(in)
Gümüş - Sêm(ên) - çandan - Ziv(in) - Sim(in)
Yeşil - Kesk - şinz - Kesk - Sebz
Yeşil / Mavi - Khewe/Kıho (hewz) - sabz/sawz - şin - âbi
Gri - Gewr - Sabz - Gewr - Xâkısteri
''Bazi sözcükler''
Türkçe - Zazaca - Beluçca - Kürtçe - Farsça
Aşağı - cêr - çêr - jêr - zir
Kadın - ceniye - can - jın - zen
Ellemek - (ro)vitene(vic- ro) - gêcag - bıjêr - bixten (biz-);eleg kerden
Gün - roce - rôç - roj - rûz
Hayat - cewiyaene - ciyag - jiyan - zisten
Üksek - berz - burz - bılınd - bolend
Atmak, bırakmak - eşt-(erz-) - işt-(killag) - hêşt-(hêl) - hışt(hıl)
Kalp - zerri - dıl/zirdê (edebiyat) - dıl - dıl
Sene - serre - sâl - sal - sâl
Abla - wae - gwahâr - xweh/xwışk - xâher
Istemek - waştene - lôtag (hint.) - xwestın - xâsten
Hoş - weş - waş - xweş - xoş
Düşmek - kew - kap - -kev - oftâd (-keb-)
Eylemler
Türkçe - Zazaca - Kürtçe -Farsça
Açmak - Rakerdene - Vekirin - Bâz kärdän
Götürmek - Ardene - Anin - Âvärdän
Okumak - Wendene - Xwandin - Xândän, xundän
Konuşmak - Qesey Kerdene - Qise/Dang/Axaftin kirin - Härf zädän
Söylemek - Vatene - Gotin - Goftän
Gitmek - şiyaene - çun - Räftän
Gelmek - Amaene - Hatin - Âmädän
Sağmak - Ditene - Dotin - Duşîdän
Oturmak - Roniştene - Runiştin - Neşestän
Seçmek - Weçinitene - Helbijartin - Vär çîdän/Bär çîdän
Rakamlar
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Bir - Yew/Jew - Yek - Yek
İki - Dı - Du - Do
Üç - Hire - Se - Se
Dört - çar - çar - çähâr
Beş - Phonc - Penc - Pänc
Altı - Ses - şeş - şeş
Yedi - Hawt - Heft - Häft
Sekiz - heşt - heşt - häşt
Dokuz - New - Neh - Noh
On - Des - Deh - Däh
Yirmi - vişt - bist - bîst
Otuz - Hiris - Si/Sih - Sî
Kırk - çewres - çel - çehel
....
Yüz - Se/Sed - Sed - Säd
.....
Bin - Hazar - Hezar - Häzâr
Güncel Sözcükler
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Göz - çim/çism - çav - çeşm
Kulak - Gos/goş - Guh - Guş
Kaş - Buri - Biru - äbru
Kol- Boji/Bazi/Qol - Mil/Bask/Pil - Bâzu
Hırsız - Dizd - Diz - Dozd
Ateş - Adir - Agir - Âtäş
Adım - Game - Gav - Gâm
Isim - Name - Nav - Nam/Esm
Gece - Sewe/şewe - şev - şäb
Buğday - Genim - Genim - Gändom
Köprü - Pird - Pir - Pol
Köy - Dewe - Gund - Rustâ/De
Evet - Ya/Heya/Ee - Ere/Here/Bele - Âre/Bäle
Hayır - No - Ne - Na/No - Näh/Xeyr
Şimdiki Zamanın kuruluşu (bi dilde en sık kulanan şekildir)
Zazacada şimdiki zaman Kürtçeden ve Farsçadan daha farklı kuruluyor. Kürtçenin ve Farsçanın şimdiki zaman kuruluş sistemi aynıdır. Zazacanın sistemise aksine hazar denizindeki dillerin sistemine benzer. Zazacada en başda laf kökeni, sonra bi "en"/"an" yada sesli harflerden sonra "n", sonrada "im" gelir (Zazacada: an). Kürtçe ve Farsçada ise laf kökeni ortaya gelir, en başda ise bi "di" yada "mi" gelir.
Şimdiki Zaman kuruluş sistemi
Türkçe: Ben lafkökeni-iyor-um (mesala: yap-iyor-um, gid-iyor-um, ver-iyor-um)
Zazaca: Ez lafkökeni-en-an
Kürtçe: Ez/Min di-lafkökeni-im
Farsça: Man mi-lafkökeni-am
Örnekler
Bike!, Bide! ("Yap!" ve "Ver!" demek, bu Zazacada, Kürtcede ve diger bati irani dillerde buyrum zamanında aynı)
Şimdi bu iki fiileri şimdiki zamana çevirelim:
Türkçe - Zazaca - Kürtçe
Ben yapiyorum - Ez kenan - Ez/Min dikim
Ben veriyorum - Ez danan - Ez/Min didim
Görüyoruzki, böylece Zazalar ve Kütler arasında en basit iletişim bile mümkün olamuyor ve olamaz.
Edatlar
'De
Türkçe
.... de
Ben ev de yim
Zazaca:
.... de(r)
ez çe deran (ez ke diran)
Kürtçe:
li..., di ...de
ez/min li mal im
Farsça:
där.., tu...
där xâneyäm (tu xuneam)
'den
Türkçe:
...den
Dersim den
Zazaca:
.... ra
Desimi ra
Kürtçe
ji ...
ji Dersime
Farsça:
äz ...
äz Dîrsem
Şimdiki zamanda olumsuzluk
Çoğu irani dillerde olumsuzluk benziyer şekilde kuruluyor. Fiilin önünde bi "ne" yada "na" gelir.keli
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Ben görmüyorum - Ez nevenenan - Ez/Min nabînim - Män nemîbînäm
Bazi sözcükler
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Ben kadın görüyorum - Ez ceniye venenan - Ez/Min jin dibinim - Män zän mîbînäm
Ben o kadını görüyorum - Ez a ceniye venenan - Ez/Min we jine dibinim - Män ân zän râ mîbînäm
Ben kadın gördüm - Mı ceniye diyan - Min jin dit (di) - Män zän dîdäm
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Biz geldik - Ma ameyme - Em hatin - Mâ âmädîm
Siz geldiniz - şıma amey - hun hatin - şomâ âmädîd
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Güzel kız - çeneka rindeke (keyneka rindeki) - keçika (qiza) xweşik - doxtäre qäşäng
Güzel oğlan - Laako rindek (lajeko rindek) - lawe/kurre xweşik - pesäre qäşäng
Hasta çocuklar - domane (qeçe) neweşi - zaroyen nexweş - bäççehaye märîz (nâxoş)
Kötü yer - cae de xiravin (cae do xirabin) - ciheki xirab - câyî xärâb
Küçük kardeşin - birae tüyo qiz - biraye teye piçuk - bärâdäre kuçeke to
Obir şeyler
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Yapmak - kerdene - kirin - kärdän
Ben yaparsam - ez ke bikeri (bikera) - ez/min ko (ku) bikim - män ke bokonäm
Sen yaparsan - ti ke bikere - tu ko biki - to ke bokonî
O yaparsa - o/a ke bikero - ew ko bike - u ke bokonäd (bokone)
Giderlim! - şime! - herin! - berävîm (berîm)!
Gidelimi? - şerime ? - em herin ? - berävîm (berîm) ?
Ses ertelemeleri
Kürtçedeki sez ertelemeleri çok farklı olmştur, Kürtçenin kuzey-bati-irani dil olduğu haldi bi çok güney-batı-irani ses ertelemeleride yapmıştır.
Kuzey-batı-irani: -S-, Güney-batı-irani: -H-
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
On - des - deh - dah
Bahar - wısar - bıhar - bahâr
Kuzey-batı-irani: -Z-, Güney-batı-irani: -D-
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça - Beluçca
Bilmek - zanıtene - zanin - dânestân - zanag
Kalp - zerri - dıl - del - zird
Damat - zama - zava - dâmâd - zamad
Kuzey-batı-irani: -B-, Güney-batı-irani: -D-
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Kapı - (kê-)ber - der - dar
Diğeri - bi(n) - di(n) - digar
Kuzey-batı-irani: -W-/H-, Güney-batı-irani: -XW-/X-
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Okumak - wendene - xwendın - xândan
Istemek - wastene - xwestın - xâstan
Yemek - werdene - xwar(d)ın - xordan
Kuzey-batı-irani: -RZ-, Güney-batı-irani: -L-
Türkçe - Zazaca - Kürtçe - Farsça
Üksek - berz - bılınd - boland
Dalak - seperz (serpez) - sıpıl - seporz*
Sene - serre - sal - sâl
Kırk - çewres - çı(h)ıl - çehel
- Kuzey-batı-iraniden alıntı
"Ben gidiyorum" ifadesi bazi irani dillerde:
Zazaca: ez şınan / ez şonan / ez sonan
Herzeni: man şedam
Taleşi: az şedam
Gileki: man şûnem
Semnani (Aft.): a şenni
Sangsari (Semn.): a şundi
Farsça: man mîravam
Leki: me maçem
Kürtçe: ez/mın dıçım
Central Dailect-Xuns.: mon eşşân
CD-Mhll.: mun ätşon
Gorani: mın mılu
Tâti: az meşem
--Meyman 12:45, 1 Kasım 2006 (UTC)
ZAZALARA GELINCE KURDLERE YAPILAN ONLARADA YAPILINCA YANI KURDLERLE AYNI KEFEYE SOKULUNCA ZAZALARDAN NE BEKLERSIN ZAZALARI KURDLESTIREN BIZZAT DEVLETIN KENDISIDIR SIMDI KENDI EKTIKLERINI KENDILERI DEVSIRSIN BAKALIM
- Arkadas bosuna nefesini tuketiyorsun. Zazalar, Zazadir. Zazalarin konustugu dil de Zazacadir. Bilimsel calismalardan haberin bile yok senin. Al asagida bilimsel calismalar:
- Lynn Todd, Terry. (1985) "A Grammar of Dimili" University of Michigan, [2].
- Jost, Gippert. (1996) "Zazaca’nin Tarihsel Gelisimi" Frankfurt University, [3].
- Paul, Ladwig. (1998) "The Position of Zazaki Among West Iranian languages" University of Hamburg,[4].
- Gajewski, Jon. (2004) "Evidentiality in Zazaki" Massachusetts Institute of Technology,[5].
- Larson, Richard. and Hiroko, Yamakido. (2006) "Zazaki as Double Case-Marking". Stony Brook University,[6]. --Daraheni 15:40, 3 Kasım 2006 (UTC)
bilim adamlarinin tezlerindeki aciklamalar EL CEVAP

