İnisiyasyon
Vikipedi, özgür ansiklopedi
İnisiyasyon kimi ansiklopedilerde bireyin spiritüel gelişimi için, ‘spiritüel tesir’i alıp aktarabilen bir üstadın sert ve sürekli kontrolü altında, bir düzen ve disiplin içinde, sınavlara dayalı tarzda, metodlu olarak eğitimi şeklinde tanımlanmaktadır. Bir inisiyasyonda üstad (inisiyatör, mürşid) tektir, öğrenci (inisiye adayı, mürit) ancak inisiyasyonu tamamladığı zaman inisiye olur. İnisiyasyonu tamamlamamış olanlara inisiye denmez.
Konu başlıkları |
[değiştir] Etimoloji
İnisiyasyon, etimolojik olarak Lâtince "initiatio"dan gelir. Türkçe'ye Fransızca'dan girmiş olup orijinali "initiation"dur. Karşılığı ise "tedris, irşat" olarak genel bir anlamı ifade etse de özel de "tasavvuf" ile de karşılanabilir. Gerçekte Türkçe tam anlamı "öğretme, doğru yolu gösterme ya da erginleştirme" şeklindedir. Aynı kelimeden türeyen "inisiye"; geleneksel ezoterik bilgiyi almak için talip olan kişi ve "inisiyatör" de bu bilginin aktarımını yapan kişi demektir. Daha yerli bir ağızla söylenirse inisiye müridin, inisiyatörse mürşidin karşılığıdır.
[değiştir] İnisiyatik Bilgi
İnisiyatik bilgi, onun dışında kalan hakiki dindışı bilgiden tamamen farklı bir yapıda ve haldedir. Dindışı bilgi için belli bir öğrenim aşamasının yanında fiilen net bir yaşama dahil edilmesi zor veya dolaylıdır. Oysa inisiyatik bilgi yaşamla daima içiçe olan belli bir tahakkuk süreci gerektiren bir bilgi türüdür. Zaten dindışı bilginin algı merkezi bilinçteki rasyonel akıl diyebileceğimiz dünyevi zeka ve kavrayışken inisiyatik bilgi kişinin hakikati idrak kabiliyeti olan müdrike, entellekt'tir. Zaten entelektüel kelimesinin gerçek anlamı da bu irfanı kavramış yetkin kişilere işaret eder. Entelekt, rasyonalite gibi zekaya dayalı olarak değil bizzat idrake dayalı olarak hakikati sezer ve sonrasında açıkça görür. İnisiyasyonun temel konusu olan Yaratıcı Mutlak Güç insanı kendi kemali üzre var ettiği için inisiye eğitim sürecinde esasen öğrenmeye değil zaten kendi gerçekliğinde mevcut olanı hatırlamaya çalışır ve insanın bu yönüyle Kainat'ı incelemesi dahi aslında kendindeki bilgiye ulaşma çabasıdır. Bunun içinde tüm gayretini kendini tanımaya vererek kıyaslamalı olarak Kozmoloji'de gördüğü manaların kendindeki sembollerini bir bir açığa çıkararak kendini gerçekleştirir.
[değiştir] İnisiyasyonun Tarihteki Durumu
Bilinen en eski uygarlıklardan günümüze devam eden inisiyasyon başta Kadim Mısır'da Hermesçilik adı altında ortaya çıkmış ve Mısır dininin batıni öğretileri zaman içerisinde aktarılmıştır. Bununla birlikte Sümerler, Babil, Hint, Yunan, Aztek, İnka gibi eski medeniyetlerde de çeşitli isimler altında yaşatılmıştır. İnisiyasyonun özellikle Hermesçilik adı altında Yunanistan'a girişi Batı'da yeni bir aydınlanmayı tetiklemiştir. Örneğin filozof Pisagor 22 yıl Mısır'da ve 16 yıl da Pers ülkesinde inisiyatik merkezlerde eğitimler almış sonrasında Yunanistan'a dönerek orada sonradan Pisagorculuk diye anılacak olan öğretisini yaymaya başlamıştır. Bazı kişiler Pisagor'un taşıdığı bu hikmet düşüncesinin Sokrat, Platon ve Aristoteles kanalıyla devam ettiğini ileri sürmektedirler ki bununla ilgili deliller de kısmen mevcuttur.
[değiştir] İnisiyatik Örgütler
İnisiyatik bilginin avama anlatılamayacak sır nitelikli yapısı nedeniyle bu eğitimi aktaran merkezler tarih boyunca gizlilik ilkesiyle saklanmışlardır. Aksi taktirde aktarılan irfanın, dinin ezoterik yönünü taşıması nedeniyle yanlış anlamalara ve inanç sapkınlıklarına yol açacağı biliniyordu. Bu nedenle inisiyatik merkezler;
1.İnisiyelerin gizli seçimlerine dayalı bir yapısal genişlemeye sahip,
2.İnisiyatik öğrenimi tamamlamış inisiyelerin başkalarını yetiştirmek üzere oluşturulan hiyerarşik yapısı sayesinde öğretisi silsile ile aktarılan,
3.Öğretinin aktarımında hem kozmolojik varoluşla yapılacak olan kıyaslamalarda kolaylık sağlamaya hem de yine gizliliği devam ettirme de rol oynaması bakımıdan sembolizmin ağırlıklı olarak kullanıldığı toplumdan uzak merkezlerdir.
[değiştir] Aday Seçimi
Tüm eski inisiyasyonlarda gizliliğe ve aday seçimine dikkat edilmiştir. Bu tür seçimler inisiyatörün sahip olduğu manevi nitelikleri taşıyanlar arasında yapılır; inisiyatörden öte bu manevi nitelikler, kişinin irfanı kabul edip edemeyeceğini belli eden vasıflardır. Bu niteliklere sahip kişi manevi tekamül yoluna girmek üzere kendisi bizzat inisiyasyon merkezine gidebileceği gibi bazan inisiyatör bu tür kişileri uzaktan takip eder ve belli bir noktadan sonra eğitim için yanına alabileceği gibi uzaktan da eğitebilir. Mevzu bahis vasıflara sahip kişiler belirli bazı yöntemlerle imtihan addedilen bir deneme sürecine sokulur; bunlar genelde manevi niteliklerin açığa çıkarılıp uygulanması ve nefsin kötülüklerden korunmasına dönük fiili sınavlardır. Bu imtihanlar arasında ölüm, ateş, su ve şehvet imtihanları sayılabilir. Kişi şayet bu imtihanları verir ve inisiyatör tarafından eğitilmek maksadıyla seçilirse ona artık inisiye denilir. İkinci aşamada inisiyelere gizli sırlar öğretisi öğretilerek kişinin bilmek'le değil olmak'la sırları çözeceği gösterilir. Bu sınavlar her inisiyasyonda farklı olmuştur. Hakkında az çok bilgi sahibi olunan inisiyasyonlar arasında, Eski Mısır, Moğolistan, Şamanizm, Mayalar, Mitraizm, Eleusis, Orfe ve Pisagor inisiyasyonları sayılabilir. Eski Mısır’daki gibi sert inisiyasyonlarda bazı sınavların ölümle sonuç verdiği anlatılmaktadır.
[değiştir] Eğitim
İnisiyasyonlarda üstad, bilgileri modern eğitimdeki gibi öğretmezdi. Yani bilgilerin hafızaya depolanması tarzında bir eğitim vermezdi. Yalnızca yolu ve yöntemleri gösterirdi. Öğrenci kurtuluş ya da aydınlanma denilen hedefe kendi iç çalışmasıyla erişmek zorundaydı. Nadiren de olsa, inisiyasyonu tamamlamadan ayrılmış olanların var olduğu belirtilmektedir. Bir inisiyatör, öğrencisinin kalbinden ve aklından geçenleri bilebilir ve hatta onun rüyalarını denetleyebilirdi. Bu yetenekten M.T.İ.A.D. eski başkanı Ergün Arıkdal psikoskopi adıyla söz eder. Asya’nın Şamanist inisiyasyonlarında da üstadların öğrencisini öte-aleme götürüp geri getirdiği hakkında sayısız bilgi vardır. Mircea Eliade kitaplarıyla bu bilgilerin bir kısmını aktarmıştır. Benzer yetenekler Tibet’in eski Bon dininin şamanlarında da görülür. İnisiyasyon sürecinde devam eden eğitim üç ana başlık altında toplanabilir: Yaratıcı Mutlak Güç, İnsan ve Sırları, Kozmoloji.
[değiştir] İlk Aşama ve İkinci Doğuş
İlk eleme sınavlarını başarıyla atlatan öğrenciyi üç temel aşamanın ya da yedi tali aşamanın sözkonusu olduğu bir eğitim beklerdi. Bu üç temel aşamanın içerdiği ilahi hakikat bilgileri “sırlar” anlamına gelen misterler sözcüğüyle ifade edilir. Bunlar küçük misterler, büyük misterler ve hakiki misterler olarak bilinir. Kimileri küçük sırları çıraklık sırları, büyük sırları kalfalık sırları, hakiki (hakikata ait) sırları da ustalık sırları olarak adlandırır. Evrensel yasalar ile imajinasyon denetlemesi, nefis denetlemesi ve psişik yetenekler hakkındaki teorik bilgilerin verildiği birinci aşamanın sonunda aday, “cehenneme iniş”,”yeraltına iniş” ya da “ölüm deneyimi” adı verilen, derin bir trans halinde geçmişiyle yüz yüze kaldığı bir gece geçirirdi. Bu tüm gerçek inisiyasyonlarda uygulanan bir deneyimdir. “İnisiyatik ölüm” de denilen bu deneyim sırasında trans halindeki aday, kimilerinin spatyum, kimilerinin esîrî, kimilerinin astral, kimilerinin gayb alemi dediği öte-alemde, görünmeyen alemde geçmişten getirmiş olduğu menfi birikimlerden vicdanî hesaplaşmayla kurtulmak zorundadır. Bu çok sarsıcı deneyimi sırasında, psişik yetenekleri çok güçlü olan üstadı onu yalnız bırakmaz, öte-alemdeki bu hesaplaşması sırasında kimilerinin astral seyahat, kimilerinin şuur projeksiyonu dediği yolla yanında olur. Platon ve Orfe, “vicdani hesaplaşma” da denilen bu deneyimin ilk etabını, zaten her insanın öldükten sonra zaten yaşayacağı bir “kendi kendini yargılama” ve kefaretini ödeme olarak betimler. Deneyim sonunda aday, menfiliklerinden arınarak, yeryüzünde doğmadan önceki “saf şuur hali”ni elde etmiş bulunmaktadır. Kendisi ölüm-ötesi alemde yaşadıklarından sonra öyle büyük bir değişim ve dönüşüm geçirmiştir ki, bir çocuk kadar, yeni doğmuş bir bebek kadar saflaşmış durumdadır. Aslında inisiyatik dilde “birinci doğuş” denilen bu deneyime, sonradan, egzoterik kesimce, anneden doğuş ilk doğuş olarak kabul edildiğinden, ikinci doğuş adı verilmiştir.
[değiştir] İkinci ve Üçüncü Aşama
İkinci aşama inisiye adayının teorik olarak öğrendiklerini uygulama aşamasıdır. Adayın yüksek şuur hallerini, görünmez alemi ve birtakım realiteleri bizzat deneyimleyerek tanımasıyla edindiği bilgilerdi. Psişik yeteneklerin de geliştirildiği bir aşamadır. Tarihteki büyük majisyenlerin hepsi inisiyelerin içinden çıkmıştır. Fakat nefislerini denetleyebildikleri için bu güçlerini çıkarları için kullanmamışlardır. Aslında inisiyatik dildeki ikinci doğuş bu aşamanın sonunda sözkonusu olurdu. Üçüncü aşama ise adayın spiritüel tesiri manevi alemden kendi başına, yani üstadı olmaksızın çekip aktarmayı başarmasıyla, daha doğrusu bu aktarıcılık halinin süreklilik kazanmasıyla tamamlanırdı. Bunun en belirgin belirtisi sezgi yoluyla (ilham, vahiy tarzında) bilgiler ifade etmesiydi. Artık karanlıkta yolunu görebilmesi için üstadının ışığına ihtiyacı yoktu kendi yolunu kendisi aydınlatabilir, hatta karanlıktaki diğerlerine de ışık tutabilirdi. Kendisine üç kez doğuş yaşatmış inisiyatörü elbette onun için “baba”ydı, o da “oğul”du. Bu yüzden inisiyelerden söz eden pek çok kültürde inisiyeler “oğullar” sözcüğüyle nitelendirilir. Ustasından manevi diplomasını alan iniyse isterse başka bir yerde kendi inisiyasyonunu kurabilirdi. Buna Anadolu’da el almak denir. İnisiye olmuş kişinin kendisi de başkalarını inisiye ettiği takdirde bir zincir meydana getirilmiş olur ki, bu zincire hermetik zincir, inisiyatik zincir, guru-parampara gibi çeşitli adlar verilmiştir.
[değiştir] Büyük İnisiyeler
René Guénon gibi kimi yazarlar, İsa Peygamber ve Sakyamuni Buda’nın da aslında birer inisiye olduklarını ve onların üstad oldukları organizasyondan egzoterik kesime (avam-ı beşer'e) sızan bilgilerin sonradan birer din haline dönüşmüş olduklarından söz ederler. Batı kaynaklarında bilinen büyük inisiyeler arasında geçen belli başlı isimler Hermes, Sakyamuni Buda, Musa Peygamber, Pisagor, Platon, Orfe ve İsa Peygamber olarak belirtilir. Kuşkusuz bu isimlere Sufilik’ten, İslam ezoterizminden (Batınilik) birçok ismi eklemek gerekir. Bu liste aslında daha uzun olmalıdır. Ama inisiyasyonlarda gizlenme temel bir ilke olduğundan, pek çok inisiyasyon ardında fazla kimlik bilgisi bırakmadan yok olmuştur.
[değiştir] Sahte İnisiyatörler
René Guenon gibi birçok yazar sahte inisiyasyonlarla dolu bir çağda yaşadığımıza dikkat çekmektedir. Günümüzde bunalan ve arayış içinde olan kitleleri obsedör karakterli birçok sahte inisiyatör kandırabilmektedir. Kimilerine göre çağımız eski inisiyasyonların yapıldığı dönemlerin koşullarına sahip olmadığından, eskisi gibi güçlü ustaların var olmadığı bir döneme girmiş bulunmaktayız. Kali-Yuga çağında olduğumuzu bildiren Hint kültüründe konuya ilişkin olarak, belki de acı deneyimlerin sonucunda, şöyle bir atasözü yerleşmiştir: “Her insanın en iyi gurusu (üstadı) kendi içindedir.”
[değiştir] bağlantılar
- mor'a doğru makale: rené guénon:inisiyatik bilgi
- mor'a doğru makale: rené guénon:hermesçilik hakkında
- mor'a doğru makale: ahmet kayhan:hermetizm
[değiştir] Kaynaklar
Dharma Ansiklopedi
Semboller Ansiklopedisi

