Krokodili
El Vikipedio
Krokodili estas Esperanta idiotismo kun la signifo "en Esperanta medio paroli lingvon kiu estas la gepatra lingvo de ĉiuj ĉeestantoj". Por similaj trajtoj ankaŭ ekzistas la vortoj aligatori kaj kajmani. Kelkfoje la vorto krokodili estas uzata kun pli ĝenerala signifo de "krokodili, aligatori aŭ kajmani", do kun la signifo "en Esperanta medio paroli ajnan etnan lingvon". Malofte oni tiam ankaŭ uzas la vorton reptilumi. Malo de krokodili estas gaviali (aŭ malkrokodili) - "paroli en ne-Esperanta medio Esperanton, kiam alia lingvo pli taŭgus".
Krokodilado estas ĝenerale malakceptata inter esperantistoj. Oni volas eviti ĝin por pli bone praktiki Esperanton, por ke oni povu bone uzi ĝin, kiam oni vere bezonas ĝin, parolante kun eksterlandanoj. Homoj, kiuj nur malofte povas vojaĝi eksterlanden, alikaze preskaŭ neniam havus la eblecon praktiki sian Esperanton. Dum internaciaj Esperanto-renkontiĝoj, krokodilado povas kaŭzi nekomprenon, kaj tial estas eĉ malpli akceptata ol en kunvenoj de samlandanoj. Aldone, krokodilado povas kaŭzi malbonan impreson al vizitantaj ĵurnalistoj aŭ aliaj eksteruloj ĉe la aranĝoj, ĉar ili povus pensi ke per Esperanto oni ne povas bone esprimi sin. Ĉiuj ĉi kialoj kune igas la krokodiladon malakceptata inter esperantistoj, tiel ke ili ofte instigas homojn paroli Esperanton, eĉ se tio ne absolute necesas por rektaj komunikaj kialoj.
Tamen, foja krokodilado kun komencantoj por klarigi gramatikajn detalojn estas pli akceptata. Sed multaj preferas alparoli komencantojn per simpla, malrapida Esperanto, por ke ili baldaŭ plibonigu sian lingvoscion.
Paroli en fremdlingvo por plibonigi sian scion de alia fremdlingvo en Esperanto-aranĝo estas iom pli akceptata trajto. Vidu pli ĉe aligatori.
[redaktu] Etimologio
Pri la etimologio de la esprimo krokodili oni ne certas. Tamen ekzistas pluraj klarigaj teorioj:
Onidire krokodiloj ploras manĝante viktimojn. Analoge, krokodilanto plendas pri la fato de Esperanto, sed mem kontraŭefikas ĝin.
La uzon de "krokodilo" por slange indiki neesperantiston enkondukis la italdevena Ferrari, taksiisto en Parizo dum la 1930-aj jaroj. "Kion volas tiuj krokodiloj?" li kutime apostrofis la neesperantistojn, kiuj brue envenis la kafejon kie li estis babilanta en Esperanto kun samideanoj. Ankoraŭ nun kelkfoje "krokodilo" sinonimas al neesperantisto. Tamen, pli ofte ĝi signifas "Esperanto-parolanto, kiu en Esperanto-medio parolas nacilingve".
Alia klarigo de "krokodili" devenas el la "Cseh" instruado. Kiam Andreo "Cseh" instruis li ĉiam kunportis lignajn bestojn. Dum liaj kursoj neniu rajtis paroli sian gepatran lingvon, krom se tiu havis la krokodilon en la mano.
[redaktu] Diversaj difinoj
Homoj havas diversajn opiniojn pri la definoj de la reptilaj vortoj - baze temas pri tio, ke homo parolas alian lingvon ol Esperanto en Esperanto-medio:
Unu varianto: (plej kutima)
- krokodili - uzo de gepatra lingvo de ambaŭ interparolantoj (do inter samlingvanoj). Ekz. rumano kun rumano en la rumana.
- aligatori - uzo de lingvo, kiu estas gepatra de unu, sed ne gepatra de la alia. Ekz. rumano kun ruso en la rusa.
- kajmani - uzo de lingvo, kiu estas gepatra lingvo de neniu el la du interparolantoj. Ekz. rumano kun ruso en la angla.
Alia varianto (ŝajne malpli konata):
- krokodili - kiam oni parolas sian denaskan lingvon kiam Esperanto pli taŭgas.
- aligatori - kiam oni parolas lingvon kiu ne estas sia denaska lingvo kaj ne Esperanton.
- kajmani - kiam oni parolas lingvon kiun neniu en la rondo povas kompreni.
Pli malofte ankaŭ aperas la vortoj lacerti kaj gaviali kun diversaj signifoj. La plej oftaj signifoj tamen estas respektive "en Esperanta medio paroli alian planlingvon" kaj "paroli Esperanton kiam alia lingvo pli taŭgas".

