Nigra truo

El Vikipedio

Nigraj truoj estas kosmaj objektoj, kies kerno kunfalis. En tia astro kompakta la tuta materio kunfalis al tiom densa formo, ke ĝia enorma gravito baras eĉ la proprajn lumradiojn. Ĝia gravito povas reteni ĉiajn objektojn ĉirkaŭajn, kiu aliras ĝin kirle. Laŭ la teorio de relativeco nenio povas eliri la nigran truon (ekzemplo: se iu sendus iom da lumo al la nigra truo, la lumo reflektiĝus neniam, ĉar la gravito estas tro enorma).

[redaktu] Historio de la koncepto

La koncepton de objekto tiom masa, ke eĉ lumo ne povas eskapi ĝin, prezentis la angla geologo John Michell en artikolo, kiun li en 1783 sendis al la Reĝa Societo. Tiutempa fiziko bone konis la konceptojn de gravito kaj eskapa rapido. Michell kalkulis, ke objekto kun la 500-obla radiuso de Suno kaj sama denso havus surface eskapan rapidon egalan al lumrapido kaj tial estus nevidebla. Li skribis:

Se la radiuso de globo samdensa kiel Suno superus tiun de Suno en proporcio 500 al 1, korpo falanta el nefinia distanco akirus ĝis la surfaco rapidon plian ol tiu de la lumo, kaj se supozi, ke lumo estas altirata samforte proporcie al sia inerteco kiel aliaj korpoj, ĉia lumo elsendita de tia korpo estus reirigita al ĝi pro ĝia gravito.

Michell konsideris la eblon, ke multaj tiaj nevideblaj objektoj estas en kosmo, kvankam ĝi taksis ĝin malprobabla.

[redaktu] Ekesto

Nur stelo, kies maso estas supera al 25 sunaj masoj, povas formi nigran truon.

Kiam la stelo formanĝis sian nuklean brulaĵon, la kerno stela kuntiriĝas pro gravito.

Pli masaj astroj eksplodas poste kaj formas supernovaon. Tiu fenomeno forkaptas tavolojn eksterajn, malpli kompaktajn. Nur kerna zono restas. Unu kulerpleno da kerna materio, kompaktega, pezas pli ol unu miliardon da gramoj.

Tia astro postrestanta povas enhavi multajn sunomasojn en sfero, kies diametro mezuras kelkajn kilometrojn.

[redaktu] Vidu ankaŭ


Ĉi tiu artikolo pri "Nigra truo" ankoraŭ estas ĝermo. Vi povas helpi pluredakti ĝin post klako al la butono «redaktu».
Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi.



Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al



Ĉi tie estas aldonaj bildoj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn bildojn kaj metos ilin en la artikolon.