Oradea
El Vikipedio
Oradea [oradja] (hungare: Nagyvárad; germane: Grosswardein) estas urbo de okcidenta Rumanio. Ĉefa urbo de la regiono Bihor kaj ĉefurbo de la distrikto (judeţ) Bihor. Situas ĉe la rivero Crişu Repede (hungare: Körös [Kereŝ]), 592 km nord-okcidente de Bucureşti. Loĝantaro: en 1910 64 169 (91% hungaroj, 6% rumanoj, 3% germanoj, slovakoj, poloj); en 1992 222 741 (rumanoj, 33% hungarlingva). Ĝis 1919 kaj inter 1919 kaj 1944 ĝi apartenis al Hungario (Bihar vármegye). Post 1945 oni aligis al ĝi Seleuş.
Koordinatoj: 47° 03' N, 21° 57' E Mapo
Enhavo |
[redaktu] Loĝantaro
1910: 69 000 (el kiuj Rumanoj : 5.6%, Hungaroj : 91.10%; de juda religio: 26%) 1920: 72 000 (R: 5%, H: 92%) 1930: 90 000 (R: 25%, H: 67%) 1966: 122 634 (R: 46%, H: 52%) 1977: 170 531 (R: 53%, H: 45%) 1992: 222 741 (R: 64%, H: 34%) En 2002, la detala enhavo estas:
Rumanoj: 145 295 (70.4%) Hungaroj: 56 830 (27.5%) Ciganoj: 2 466 (1.2%) Germanoj: 566 (0.3%) Slovakoj: 477 (0.2%) Judoj: 172
[redaktu] Vidindaĵoj
La urbocentro prezentas multajn konstruaĵojn konstruitajn ĉirkaŭ 1900 en la tiam furora "Jugendstil" (angla "Modern Style", france "Art Nouveau") kun ornamformoj inspiritaj de kreskaĵoj. Preĝejoj por diversaj kristanaj eklezioj (katolikismo, ortodoksismo, uniataj ortodoksaj eklezioj) - inter ili katolika Baziliko - estas multaj kaj belaj; ankaŭ kvar sinagogoj estas, sed da judoj ne plu estas en la urbo pro la lastjarcenta historio. La eksa palaco de la katolika episkopo iĝis vasta muzeo. Aliaj vidindaĵoj: eksa ĉeffortikaĵo, vasta urbodomo (19-a jarcento).
[redaktu] Esperanto en Oradea
Post falo de la komunisma reĝimo, Esperanto-klubo estis tuj refondita en januaro 1990. En julio 2003 Internacia kongreso de Universala Medicina Esperanto-Asocio (UMEA).
[redaktu] Bibliografio
- Nagy Endre: Egy város regénye. Palatinus Kiadó, 1999.
- Hegedüs Géza: Körösparti metropolis. Palatinus Kiadó, 1999.
- Nadányi Zoltán: Szeress jobban. Palatinus Kiadó, 1999.
- Tabéry Géza: A halott liliom. Palatinus Kiadó, 2000.
- Dutka Ákos: A Holnap városa. Palatinus Kiadó, 2000.
- Emőd Tamás: Egy másik csillagon. Palatinus Kiadó, 2000.


