Romaniko

El Vikipedio

arto > arkitekturo / skulptarto / pentrado > Romaniko


Romaniko estas epoko en la evoluo de la arto en okcidenta Eŭropo proksimume inter 950 kaj 1250. Ĝi sekvis la karolidan arton kaj poste cedis sian lokon al gotiko.

Enhavo

[redaktu] Konstruado

La romaniko eliras de konstruformoj de romia, frankonia-karolida kaj araba deveno kaj sintezas ilin je unueca stilo. La romanika arkitekturo estis ekde la romia epoko la unua stilo en la eŭropa arthistorio, kiu estis reprezentita trans la tuta kontinento.
La romanikan konstrustilon karakterizas duonsferaj volboj, rondarkaj fenestroj, apogantaj pilastroj grandaj ebenaj surfacoj, dikaj defendotaŭgaj muroj kaj masivaj blokecaj formoj.

[redaktu] Preĝejoj

[redaktu] Origino

La kirkokonstruo transprenas formojn de la romia baziliko. Romanika baziliko estas plurnava preĝejo, kies meza navo laŭ alto superas la flankajn.

[redaktu] Skemo

En horizontala projekcio la romanika preĝejo egalas al kruco. La transversan trabon de la kruco oni nomas transversa navo aŭ transepto. La vertikalan kructrabon formas alta meza navo . La rektangulo kie ambaŭ intersekcias navokruciĝo. Ĝia grandeco estas la baza mezurunuo de la preĝejkonstruo. Ekzemple la flankaj navoj, kiuj sude kaj norde kadras la mezan navon mezuras ĝian duonan larĝon.
La plilongigo de la meza navo trans la kruciĝo rezultas je unujuga korusejo. La duoncirkla niĉo, kiu kompletigas la korusejon, nomiĝas absido.

[redaktu] Statiko

Por dispartigi la premon de la plafona ŝarĝo kaj por ebligi trapason al la flankaj navoj, oni separis la navojn per kolonoj (cirkla profilo) aŭ pilastroj (kvadrata profilo), kiuj ĉiam staras ĉe la randopunktoj de la jugo.

[redaktu] Aperturoj

La granda premo de la plafona volbo permesis nur malgrandajn fenestrajn aperturojn. La rondarka formo de la fenestroj kaj portaloj estas karakterizaĵo de la romanika konstruarto.

[redaktu] Ornamo

Ankaŭ por ornamo de la eksteraj muroj oni aplikis la rondarkon.
Horizontale kurantajn ornamobendojn oni nomas rondarka friso. Por optika dispartigo antaŭmasonitaj vertikalaj arkoj nomiĝas tromparkoj. La okcidenta kirkogablo estis la ornamita "bela flanko", kie la skulptistoj kaj vitropentristoj povis montri sian arton.


[redaktu] Ekzemploj de verkoj de la romanika konstruarto

[redaktu] Francio

[redaktu] Germanio

[redaktu] Hispanio
  • San Miguel de Cŭa
  • Saint-Jacques-de-Compostelle
  • Cathédrale, Ourense, romane et gothique
  • Tahull
  • Ripoll

[redaktu] Italio
  • Sant' Ambrogio, Milan
  • San Zeno, Verona
  • cathédrale de Pise
  • San Michele, Pavie
  • San Miniato al Monte, Florence
  • cathédrale de Cefalu
  • cathédrale de Monza

[redaktu] Britio (kie ĝi nomatas "Normanda stilo")

[redaktu] Nederlando

[redaktu] Nordio

[redaktu] Centra Eŭropo
  • S. George, Prague (Ĉeĥio)
  • église Jak (Hongario)
  • église Belapatfalva (Hongario)
  • S. Andreas, Krakow (Pollando)

[redaktu] Skulptarto

[redaktu] Branĉoj

Krom al la konstruintegrita plastiko la romanika skulptado koncentriĝas al la libroornamo kaj al malgrandaj artobjektoj religiaj. Ni ne konas artistojn el tiu ĉi tempo, ĉar ili kreis serve al la disvastigo de la kristana mesaĝo kaj metis sian personecon en la ombron de siaj verkoj.

[redaktu] Konstruintegrita plastiko

Ĉe la konstruintegrita plastiko la proporcioj de la korpo restas sen signifo; dominas la simbola enhavo de la figuroj. La vestofaldoj estas forte troakcentitaj, pro kio oni parolas pri la romanika vestofiguro. Ĉi figurojn preskaŭ ĉiam akompanas ornamaĵoj en la formoj de plantoj... La skulptaĵo ĉiam restas ligita al la arkitekturo, kio kaŭzas ĝian kolonforman karakteron. Krom ĉe la ornamado de kolonoj, la ŝtonskulptistoj trovas plian taskokampon ĉe la kapiteloj.

[redaktu] Ornamo de librokovriloj

La ornamaĵon de la librokovriloj de valoraj manuskriptoj oni ofte skulptas el eburo.

[redaktu] Metalmetiaĵoj

troveblas ĉe la portaloj de la grandaj katedraloj, aŭ komplete gisitaj aŭ bositaj popece (Bernvarda Pordo en Hildesheim).
Ankaŭ en la skulptarto rekoneblas la blokeca formlingvo de la romanika arkitekturo.

[redaktu] Ekzemploj de verkoj de la romanika skulptarto

[redaktu] Germanio

[redaktu] Pentrado

[redaktu] Principoj

La karakterizaj trajtoj de la romanika pentrado estas dudimensieco pro rezigno pri la profundeco de la spaco, firmaj konturolinioj, aranĝo de la bildobjektoj, kiu akcentas simetrion kaj esprimiva gesta lingvo. Ankaŭ ĉi tie oni negas la tridimensiecon de la figuroj, anstataŭante ĝin per alegoria funkcio de koloro kaj proporcio.

[redaktu] Sociaj fono kaj funkcio

de la romanika pentrado evidentiĝas, se ni rigardas en kiuj kondiĉoj vivis la mezepokaj homoj: neniu - escepte de la klerikaro - scipovis skribi kaj legi. La biblio disponeblis nur en grekalatina lingvo. Ankaŭ la prediko dum la diservoj okazis nur latine.

[redaktu] Branĉoj

Por proksimigi la enhavon de la biblio al la analfabeta popolo, la muroj de romanikaj preĝejoj estis kovritaj per monumentecaj

[redaktu] Freskoj

Oni parolas pri "biblia pauperum", la biblio por povruloj - por la spirite povraj, tio estas tiuj, kiuj povas nek skribi nek legi. En la skribejoj de la klostroj produktiĝas

[redaktu] Libropentraĵoj

por bildeca transdono de la biblioteksto.

[redaktu] Vitropentraĵoj

en la romanikaj fenestrorozoj peras unuan impreson de la pompo ĉiela. La pentraĵo sur moveblaj bildportiloj - en la romaniko plej ofte sur ligno - la

[redaktu] Tabulpentraĵo

,etpaŝe ekiras sur la vojo de la eŭropa arto. Grandformataj

[redaktu] Murtapiŝoj

same servas al la bilda redono de historiaj kaj bibliaj rakontoj.

[redaktu] Ekzemploj de verkoj de la romanika pentra arto

[redaktu] Novromaniko

Ĉirkaŭ 1850 kaj poste aperis emo konstrui (precipe preĝejojn) laŭ la modelo de la romaniko aŭ rekonstrui (malnovajn) romanikajn konstruaĵojn stilkonforme (ekzemple en Speyer). Ĉi tiun konstrustilo nomiĝas novromaniko. Bonvolu legi ankaŭ sub historismo. Cetere en tiu tempo oni ofte forigis originalajn barokajn internaĵojn.

[redaktu] Eksteraj Ligoj

•  http://www.romanes.com
•  http://correzeromane.free.fr/notice.php?nom=Vigeois

germanlingva retejo pri konstrustiloj: http://www.pfeilfinder.de/deutsch/epochen-info/epochen-info.html

la sama retejo angle: http://www.pfeilfinder.de/english/epochs___styles/epochs___styles.html


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al



Ĉi tie estas aldonaj bildoj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn bildojn kaj metos ilin en la artikolon.


Ĉi tie estas aldonaj eksteraj ligiloj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn eksterajn ligilojn kaj metos ilin en la artikolon.