Bahá'u'lláh

El Vikipedio

Mírzá Husayn-'Alí (perse: میرزا حسینعلی; naskiĝis en 1817; mortis en 1892), kiu pli poste alprenis la titolon Bahá'u'lláh (بهاءالله "Gloro de Dio" en la araba) estis la profet-fondinto de la Bahaa Kredo.

Li pretendis plenumi la profetaĵon de Báb pri "Li Kiun Dio manifestos", sed pli vaste ankaŭ pretendis esti la Mesaĝisto de Dio profetita en ĉiuj grandaj religiaj tradicioj. Li diris ke Lia tago estas "la reĝo de tagoj", por kiu "la animo de ĉiu Profeto de Dio, de ĉiu Dia Mesaĝisto soifis," kaj ke "En tiu ĉi plej granda Revelacio, ĉiuj Diepokoj de la pasinteco atingis sian plej altan, sian finan kompletigon."

Bahá'u'lláh verkis multajn librojn, plej notinde la Kitáb-i-Aqdas, Libro de Certeco kaj la Kaŝitajn Vortoj. Li mortis kaj enterigiĝis apud Akko ĉe Bahjí, Palestino, nuna Israelo.

Enhavo

[redaktu] Frua vivo

[redaktu] Fono

Bahá'u'lláh naskiĝis la 12-an de Novembro 1817 en Tehrano, Irano. Lia patro estis Mírzá `Abbás, pli bone konata kiel Mírzá Buzurg, de la distriko Núr (en la provinco Mazenderano), notinda nobela ministro en la kortego de Fath Ali Shah. Lia patrino estis Khadíjih Khánum.

Kiel juna infano Bahá'u'lláh ricevis privatan instruadon kaj estis konata pro Sia inteligenteco. Li estis konvinkita islamano, kaj je la aĝo de 13 aŭ 14 Li diskutis aferojn kun ĉefaj pastroj kaj kleruloj.

La patro de Bahá'u'lláh, Mírzá Buzurg servis kiel vaziro al Imam-Virdi Mirza, la dekdua filo de Fath-'Ali Shah de gento de Qájár. Mírzá Buzurg estis pli poste nomita guvernisto de Burujird kaj Lorestan. Li estis senigita de tiuj ĉi titoloj dum registara elpurigo kiam Muhammad Shah surtroniĝis. Post la morto de Sia patro, Bahá'u'lláh estis petita preni registaran oficon de la nova vaziro Haji Mirza Aqasi, sed ne akceptis ĝin.

[redaktu] Edziĝo kaj familio

Bahá'u'lláh havis tri edzinojn nomitajn Asiyih (Navváb), Fatimih (Mahd-i-'Ulya) kaj Gawhar. Lia tria edzino Gawhar estis servistino de Lia unua edzino Asiyih, kaj kelkaj fontoj raportas ke Li havi nur du edzinojn. Entute Bahá'u'lláh havis dekkvar infanojn el kiuj sep vivis al plenkreskaĝo.

Bahá'u'lláh kaj Lia unua edzino Navváb estis konataj kiel la Patro de la Povruloj kaj la Patrino de Konsolado pro iliaj eksterordinaraj agoj de malavareco kaj konsiderado por la malriĉuloj.

[redaktu] Baba Movado

[redaktu] Akcepto de Báb

Havante 28 jarojn, Bahá'u'lláh ricevis mesaĝisto informante Lin pri Báb, Kiun Li akceptis, fariĝante Babano. Bahá'u'lláh komencis disvastigi la novan aferon, precipe en Sia denaska provinco de Núr, koniĝante kiel unu el la plej influaj kredantoj.

La registara subpremado de la Baba religio dufoje alportis al Bahá'u'lláh malliberiĝo, kaj bastonada torturo unufoje.

[redaktu] Atenco al la Vivo de la Ŝaho

Báb estis martirita en 1850 pere de pafroto en Tabrizo, kiu kaŭzis du jarojn poste manpleno da malfeliĉaj babanoj atenci al la vivo de la Reĝo de Persio, Nasser-al-Din Shah. Kvankam la murdistoj pretendis agi sole, la tuta Baba komunumo estis kulpigita, kaj buĉado de kelkmiloj da babanoj sekvis.

[redaktu] Revelacio en la Síyáh-Chál

Kelkaj el Babanoj kiuj ne estis murditaj, inkluzive Bahá'u'lláh, estis arestitaj en Síyáh-Chál (La Nigra Truo), subtera malliberejo de Tehran.

Li pretendis ke dum lia malliberiĝo en la karcero de Síyáh-Chál (persa, la "Nigra Truo") en Teherano, Li ricevis la unuajn indikojn ke Li estis Tiu promesita de Báb. Bahaanoj komparas tiun ĉi sperton al la descendo de la kolombo dum la Bapto de Kristo, la Sinajo de Moseo, la alveno de Gabrielo al Mohameto sur Monto Hira kaj aliaj revelaciaj spertoj. Bahá'u'lláh priskribis la okazaĵon jene:

"En la tagoj, kiam Mi kuŝis en la prizono de Teherano, kvankam la turmenta pezo de la katenoj kaj la fetora aero permesis al Mi nur ioman dormon, eĉ en tiuj maloftaj momentoj de dormo Mi sentis, kvazaŭ io fluas de la supro de Mia kapo tra Mia brusto, kiel potenca torento, kiu ĵetiĝas teren el de la kulmino de altega monto. Rezulte de tio, ĉiu membro de mia korpo kvazaŭ ekardis. En tiaj momentoj Mia lango citadis, kion aŭdi neniu homo povus elteni." [1]

Dek jarojn poste, en 1863, en Bagdado, kien Li estis ekzilita, Li formale anoncis Sian mision al Sia familio kaj malgranda aro de sekvantoj. Tiu ĉi okazis dum dekdu-taga periodo antaŭ Sia sekva ekzilo al la ĉefurbo de la Osmanida imperio. Dum tiu ĉi periodo Li loĝis en ĝardeno kiun bahaanoj nomas la Ĝardeno de Ridván (Rezvan). Tiu ĉi periodo estas festata ĉiujare kiel al Festivalo de Ridván. La unua, tria kaj naŭa tagoj de la Festivalo estas Sanktaj Festoj, dum kiuj bahaanoj devus ne labori. Bahá'u'lláh konsideris Lian alveno kiel la inaŭguro de la mesia epoko promesita en ĉiuj religioj. Bahá'u'lláh poste deklaris:

"La celo de la tuta Dia kreado estas la revelacio de tiu ĉi plej sublima, plej sankta Tago, de tiu Tago konata kiel la Tago de Dio en Liaj Libroj kaj Skriboj -- la Tago, kiun ĉiuj profetoj, ĉiuj Elektitoj kaj la sanktuloj deziris travivi." [2]

Post kvar montaojn en la Síyáh-Chál, kaj post la persono kiu provis mortigi la Ŝahon konfesis kaj senkulpigis la babaj ĉefoj, la aŭtoritoj ekzilis Bahá'u'lláh-on el Persio.

Bahá'u'lláh elektis iri al Bagdado, tiam urbo en la Osmonida imperio.

[redaktu] Bagdado

[redaktu] Ekzilo al Irako

Pasporto de Baha'u'llah datita Januaro 1853
Pligrandigu
Pasporto de Baha'u'llah datita Januaro 1853

En 1853, kun limigitaj rimedoj de manĝaĵo, kaj kvankam dum la malvarmo de vintro, Bahá'u'lláh kaj Lia familio vojaĝas de Persio al Bagdado.

[redaktu] Kurdistano

La 10-an de Aprilo 1854 Bahá'u'lláh, sen informi iun ajn pri Sia celo, foriris al la montoj de Kurdistano, nordoriente de Bagdado, apud la urbo Sulaymaniyah. Li poste skribis ke Li tien retiriĝis por ne fariĝi la fonto de malakordo ene de la Baba komunumo.

Dum du jaroj Bahá'u'lláh loĝis sola en la montoj de Kurdistano. Iam, laŭdire, iu rimarkis Lian rimarkindan kaligrafion, kiu kaŭzis la scivolemon de la instruantoj de la lokaj Sufaj ordenoj. Kiam Li komencis akcepti gastojn, Li fariĝis konata pro Sia klereco kaj saĝeco. Shaykh 'Uthmán, Shaykh 'Abdu'r-Rahmán, kaj Shaykh Ismá'íl, nedisputitaj regantoj de la Naqshbandíyyih, Qádiríyyih, kaj Khálidíyyih Ordenoj komencis serĉi Lian konsilon kaj admiri Lin. Estis al la dua el tiuj ke la verko, la Kvar Valoj, estis skribita. Kelkaj liaj notindaj libroj estis verkitaj de Li tiuperiode.

Novaĵoj pri saĝulo loĝanta en la montoj sub la nomo de Darvish Muhammad disvastiĝis al najbaraj lokoj. Kiam tiu novaĵo atingis Bagdadon, la familio de Bahá'u'lláh rapide divenis pri Kiu homo temis, kaj petis Lin reveni al Bagdado, kiun Li faris.

[redaktu] Reveno al Bagdado

Kiam Bahá'u'lláh revenenis al Bagdado Li vidis ke la Baba komunumo fariĝis maltrankvila kaj dividita. Laŭ `Abdu'l-Bahá, 25 homoj pretendis esti Tiu promesita de Báb dum la foresto de Bahá'u'lláh kaj antaŭe.

Dum la foresto de Bahá'u'lláh, Mirza Yahya, Lia duonfrato, murdigis kelkaj el siaj babanaj malamikoj, inkluzive Dayyán, kaj kuzo de Báb Mem, kaj edziniĝis al la vidvino de Báb kontraŭ la instruoj lasitaj de Báb Mem kaj sendis sekvantojn al la provinco de Nur por atenci la vivon de la Ŝaho.

Bahá'u'lláh restarigis kaj unuigis la Baban komunumon kaj fariĝis ĉef-gvidanto de la Afero. Li verkis skribaĵojn klarigante la instruojn de Báb kaj doninte novan dian gvidadon.

[redaktu] Deklaro en la Ĝardeno de Ridván

Bahá'u'lláh restis en Bagdado sep pliajn jarojn. Dume, Li deklaris Sian mision kiel Manifestiĝo de Dio. En 1863 Li formale anoncis Sian mision al Sia familio kaj malgranda aro de sekvantoj. Tiu ĉi okazis dum dekdu-taga periodo antaŭ Sia sekva ekzilo al la ĉefurbo de la Osmanida imperio. Dum tiu ĉi periodo Li loĝis en ĝardeno kiun bahaanoj nomas la Ĝardeno de Ridván (Rezvan). Tiu ĉi periodo estas festata ĉiujare kiel al Festivalo de Ridván. La unua, tria kaj naŭa tagoj de la Festivalo estas Sanktaj Festoj, dum kiuj bahaanoj devus ne labori. Bahá'u'lláh konsideris Lian alveno kiel la inaŭguro de la mesia epoko promesita en ĉiuj religioj. Bahá'u'lláh poste deklaris:

"La celo de la tuta Dia kreado estas la revelacio de tiu ĉi plej sublima, plej sankta Tago, de tiu Tago konata kiel la Tago de Dio en Liaj Libroj kaj Skriboj -- la Tago, kiun ĉiuj profetoj, ĉiuj Elektitoj kaj la sanktuloj deziris travivi." [3]

[redaktu] Malliberiĝo, Ekziloj kaj Forpaso

La Osmanida imperio kaj la Persa kunlaboris por subpremi la religion per pli kaj pli malproksimaj ekziloj, de Bagdado al Konstantinopolo, poste al Adrianopolo, kaj fine al la osmonida prizona kolonio de Akko (nun en Israelo). En la finaj jaroj de Sia vivo, la severa malliberiĝo estis laŭgrada nuligita, kaj Li estis permesita loĝi en hejmo apud Akko, dum Li estis oficiale malliberulo de tiu urbo. Bahá'u'lláh restis tie ĝis Sia morto la 29an de Majo, 1892. Li estis enteregita en domo, kiu nun nomiĝas la Maŭzoleo de Bahá'u'lláh. Bahaanoj konsideras Lian enteriĝlokon kiel la Qiblih al kiu ili devas turni sin ĉiutage por devigaj preĝoj.

En Adrionopolo, Bahá'u'lláh proklamis la Bahaan Kredon pli per epistoloj al la reĝoj kaj regantoj de la mondo inkluzive:

Dum Lia vivo, Bahá'u'lláh verkis grandegan nombron da skribaĵoj, kelkaj forme de epistoloj al reĝoj kaj imperiestroj. Kitáb-i-Aqdas, kaj Libro de Certeco estas agnoskitaj kiel unuarangaj bahaaj verkoj de teologio. Laŭ Sia propra atesto, Bahá'u'lláh verkis 100 volumojn. La Bahaa Mondcentro nuntempe posedas 15.000 el la epistoloj de Bahá'u'lláh kaj 27.000 leterojn de `Abdu'l-Bahá. La bahaaj skribaĵoj inkluzivas la verkojn de Báb kaj `Abdu'l-Bahá (vidu sube), kaj inkluzivas ĉirkaŭ 200 volumojn.

[redaktu] Posteuloj

Kiam Bahá'u'lláh, Li lasis skribitan Volon kaj Testamenton. Lia plej maljuna filo (de Lia unua edzino, Ásiyih Khánum, Navváb), 'Abbás Effendi, plej konata laŭ la titolo 'Abdu'l-Bahá (arabe, "Servisto de Bahá"), estis elektita de Bahá'u'lláh en Sia Testamento kiel la seneraran interpretiston de la skribaĵoj de Bahá'u'lláh, kaj la Centro de Sia Interligo. Por bahaanoj, 'Abdu'l-Bahá estas konsiderata esti la perfekta Ekzemplulo de vera bahaano. Dum la frua parto de la 20-a jarcento, 'Abdu'l-Bahá vojaĝis tra Eŭropo kaj Norda Ameriko disvastigante la mesaĝon de la Bahaa Kredo. Li parolis kaj al Esperantistoj kaj favore al Esperanto.

[redaktu] Renkonto kun Bahá'u'lláh

Bahaanoj konsideras la bildon de Bahá'u'lláh sankta, do tial ne eblas enmeti ĝin en tiu ĉi artikolo. La originalaj kopioj estas en la Bahaa Arkivejo en la Bahaa Mondcentro sur Monto Karmel. Pro ĝia sankteco bahaanoj montras ĝin nur en tiu loko. La sekva rakonto estas de "Bahá'u'lláh - Deklaro de la Bahaa Internacia Komunumo", BEL 1992):

Du jarojn antaŭ Sia morto Bahá'u'lláh akceptis en Bahji unu el la malmultaj okcidentanoj, kiuj renkontis Lin, kaj la solan, kiu postlasis skribitan raporton pri la travivaĵo. La vizitanto estis Edward Granville Browne, multpromesa juna orientalisto de la Kembriĝa Universitato, kies atenton origine altiris la drameca historio de Bab kaj Lia heroa sekvantaro. Pri tiu ĉi renkontiĝo kun Bahá'u'lláh Browne skribis:

"Kvankam mi nur malklare divenis, kien mi estis ironta kaj kiun mi vidos (ĉar detalajn informojn oni ne donis al mi), unu aŭ du momentoj pasis antaŭ ol, kun korbato de miro kaj timo, mi definitive ekkonsciis, ke la ĉambro ne estas senhoma. En la angulo, kie la divano tuŝis la muron, sidis mirinda kaj respektinda persono... La vizaĝon de tiu, kiun mi rigardis, mi neniam forgesos, kvankam mi ne povas priskribi ĝin. Tiuj penetremaj okuloj ŝajnis legi la animon mem ; povo kaj potenco ripozis sur tiu larĝa frunto... Ne estis necese demandi, en kies ĉeesto mi staras, kiam mi klinis min antaŭ tiu, kiu estas la objekto de sindonemo kaj amo, kiajn reĝoj povus envii kaj imperiestroj sopirus vane ! Milda kaj digna voĉo petis min sidiĝi kaj tiam diris : 'Gloro estu al Dio, ke vi alvenis... Vi venis por vidi malliberulon kaj ekziliton. ... Ni deziras nur la bonon de la mondo kaj feliĉon de la nacioj ; tamen oni konsideras Nin instiganto de malpaco kaj ribelo inda je mallibereco kaj ekzilo... Ke ĉiuj nacioj unuiĝu en unu kredo kaj ĉiuj homoj fariĝu kiel fratoj ; ke plifortiĝu la ligoj de amikeco kaj unueco inter la idoj de la homaro ; ke ĉesu la diverseco de la religioj kaj estu neniigitaj la rasaj diferencoj - kia malbono estas en tio ĉi ?... Tamen tiel estos : Tiuj senfruktaj konfliktoj, tiuj detruaj militoj pasos for, kaj la 'Plej Granda Paco' venos..."[4]

[redaktu] Verkoj de Bahá'u'lláh

Bahá'u'lláh verkis multajn epistolojn kaj preĝojn.

Verkoj de Bahá'u'lláh jam esperantigitaj:

Aliaj verkoj de Bahá'u'lláh jam tradukitaj el la originalaj lingvoj:

[redaktu] Eksteraj Ligoj

[redaktu] Fotografaĵo de Bahá'u'lláh

Tiu ĉi fotografaĵo de Bahá'u'lláh estas ekzemplero de unu el la du fotitaj kiam Li estis en Adrianopolo, ĉerpita el kontraŭbahaa libro de William Miller. Bahaanoj permesas sin rigardi la fotografaĵon nur en atmosfero de plene deca respekto. Pro tio la fotografaĵo montriĝas ĉi tie ĉe la malsupro, kie bahaanoj povas eviti vidi ĝin. Unu ekzemplero de la fotografaĵoj fotitaj en Adrianopolo vidiĝas ĉe la Bahaa Mondcentro en Hajfo, kie dum sia pilgrimado bahaanoj povas rigardi ĝin en konvena maniero [5].