Giallo
El Vikipedio
Giallo, (prononcata ĝa-lo, aŭ “flava” esperante), estas 20-a jarcenta ĝenro de literaturo kaj filmo. Ĝi estas proksime rilata al la Franca “fantastique” ĝenro, krima fikcio, hororo fikcio, kaj erotikeco. La vorto estas ankaŭ uzanta signifi ekzemplo de la ĝenro, tiukaze eblas havi la italan pluralon “gialli”. La vorto “giallo” signifas itale “flava”, kaj devenas de la origino de la ĝenro en ĉipaj libroj kun flavaj bindoj.
Enhavo |
[redaktu] Literaturo
La termino “giallo” estis originale uzinta priskribi serio de mistera/krima libroj publikigita de la “Mondadori” publikigejo je 1929. Iliaj flavaj bindoj enhavis misterojn kiel usonaj libroj de la 1920-aj jaroj kaj 1930-aj jaroj, kaj ĉi tiu ĉenero kun la angla lingvo pulp-fikcio estis fortigita kiam ialaj skribantoj uzis angla kromnomoj. Ankaŭ, multaj de la plej frua “gialli” estis angla libroj tradukiga itale.
Publikigis kiel ĉipaj libroj, la sukceso de la “giallo” libroj baldaŭ recivis atenton de aliaj publikaj domoj, kiu komcenis publikigi similajn librojn, ankaŭ kun flavaj bindoj. La libroj estis do popola ke eĉ libroj de famaj fremdaj misteraj kaj krimaj skribantoj, kiel Agatha Christie, Edgar Wallace, kaj George Simenon estis etikedita kiel "gialli" kiam unue publikigita itale.
La vorto "giallo" baldaŭ iĝis, itale, sinonimo de la mistera, krima, kaj detektiva rakonta ĝenro.
[redaktu] Filmo
La filma ĝenro kiu elmergiĝis de ĉi tiuj libroj dum la 1960-aj jaroj komencis kiel laŭvortaj adaptoj de la libroj, sed baldaŭ utilizi modernajn kinajn teknikojn krei unikan ĝenron. Filoj koninta kiel "gialli" estas nomiĝas "incitiga" itale, kaj ofte signifas italajn klasikojn de la 1970-aj jaroj de filmantoj kiel Dario Argento aŭ Mario Bava.
[redaktu] Karakterizaĵoj
"Giallo" filmoj estas karakterizanta ĉe komplikaj murdaj scenoj kun ekscesa sango, stileca kamerafaro, kaj stranga muziko. La literatura mistera elemento estas brida, sed kombinita kun la moderna seria-mortigula hororo, kaj filtrinta tra la longviva tradicio de opero kaj granda dramo de italo. Ili ankaŭ havas grandajn sumojn de nudeco kaj sekso. Ankaŭ, ofte la filmok okazas en la fasona mondo, do fasono en la filmoj estas tre ofte vere stileca.
"Gialli" ofte uzas fortajn psikologajn temojn de frenezo, fremdeco, kaj paranojo. Ili tre ofte uzas freŭda psikologajn, do ofte, la mistero temas pri infaneco aŭ sekseco.
[redaktu] Evoluo
La unua filmoj kiu kreis la "giallo" kinan ĝenron estas "La ragazza che sapeva troppo", aŭ "La knabino kiu konis tro multe", esperante, de Mario Bava. La titolo estas referenco al la fama filmo de Alfred Hitchcock, "La viro kiu konas tro multe". Ĉi tiu denove fondas ĉenerojn kun Unsona kulturo. Dum la film de Bava, "Sango kaj Nigra Punto", la arketipan figuron estis krei: la maskigita mortigulo kun ledaj gantoj.
Baldaŭ, la "giallo" iĝis mem ĝenro, kun mem regoj kaj kun tipa itala tuŝo: aldonaj markotoj de intenca koloro kaj stilo. La teremino "giallo" iĝis sinonima kun peza, teatra, stiligita vida elemento.

