Kabalo
El Vikipedio
Hebrea קבלה , qabbalah, ricevado, tradicio
Kripta tradicio de la juda mistikismo, precipe la esotera pensado komenciĝinta en Eŭropo en la 7-a–8-a jarcento.
La kabalistoj sin bazis sur la Biblio, kiun la ekzegeza tradicio igis ĉefa staplo de la kolektiva memoro. Rakonta prezento de la Tanaĥ (Biblio) troviĝis jam en la haggadah, jura prezentado en la halaĥah. Vasta eksegezo rabena estis la du Talmudoj (jerusalema kaj babilona) kaj la multaj midraŝim (komentaroj).
La kerno de la doktrino pri la sekreta aspekto de la kreado estis libro verkata verŝajne en Palestino en la 6-a aŭ 7-a jarcento, la Sefer jecirah (Libro pri la formado), kie estas desegnitaj la sekretaj fortoj de la kosmo. La nocio pri la sзfirot, enhavata en tiu klasikaĵo, iĝis unu el la fundamentaĵoj de la kabalisma pensado.
Laŭvorte sefirah (sing. de sefirot) signifas "kalkulo". En la Sefer jecirah la vorto ricevas pli vastan signifon: la sëfirot estas nune aludaj manifestoj de la dia energio.
Ĉe la fino de la 12-a jarcento kaj la komenco de la 13-a aperis bone aranĝita literaturo mistika pri la sefirot. Ili estas la gradoj, per kiuj la forto de Dio aktivas en la kreitaro. Ĉiuj rabenoj kaj mistikuloj atestis ke la sefirot estas dek. Iliaj nomoj estas keter (krono), la plej proksima al Dio, binah (scienco) kaj ĥoĥma (saĝeco), gevurah (forto) kaj ĥesed (mizerikordo), tiferet (beleco), hod (gloro) kaj necah (eterneco), jesod (fundamento), malkut (regno). Alia nomo de gevurah estas din (juĝo), de ĥesed estas gedullah (grandeco), de gedullah paĥad (teruro), de tiferet raĥamim (mizerikordo).
La sefirot estas aranĝitaj laŭ figuro, kiu nomiĝas Arbo de la Vivo.
La Arbo de la Vivo
La sefirot, aŭ elementoj, ne estas videblaj per okuloj, sed perceptataj de la mistikulo. Ili estas emanoj de Dio, kies esenco ne estas konebla. Unue Izako la Blinda en la 13-a jarcento nomis Dion la "En Sof" (sen fino, t.e. neatingebla). Je la komenco de la 14-a jarcento oni distingis kvar mondojn: la acilut, la emanado propra, la beriah la kreado, la jecirah (formado) kaj la acijah (aĵiĝado). La mondon de la emanado, la plej proksiman al la Emananto, regas tute nemateriaj fortoj. De la mondo de la kreado suben la sëfirot agas per fortoj pli kaj pli materiaj.
La problemo pri la pasado de la En Sof al la mondo de la emanado estas unu el la plej duboplenaj punktoj de la kabala spekulativado. Laŭ Moseo la Kordovano Dio kuntiriĝis "por montri al la popoloj Sian gloron". Tiu kuntiriĝo (cimcum) estis centra en la spekulativado de Izako Luria. La emanado, laŭ Luria, estigis vazojn por enhavi la lumon de la En Sof. La superaj vazoj estis fortaj, sed la subaj rompiĝis kaj ilia energio perdiĝis. La eroj de la rompiĝintaj vazoj ankoraŭ enhavas partiklojn de la lumo. Ili estas la qelippot (ŝeloj), la fortoj de malbono.
La kabalo de la nomoj
La hebrea vorto ceraf signifas kaj la alkemia transmutacio de la metaloj kaj la interŝanĝado de la literoj de la hebrea alfabeto. La judoj ekzegezistoj interŝanĝis la literojn de la Tanaĥ por malkovri verecajn signifojn.
La numera interŝanĝado nomiĝas gimatrejah. Krom sonon, ĉiu litero hebrea indikas numeron. Ĉiu vorto de la Biblio havas numeran valoron (la sumo de la numeroj de ĝiaj literoj) kaj oni povas ĝin anstataŭi per alia vorto samvalora. Per gimatrejah eblas malkovri en ĉiu vorto la unuajn literojn de aliaj vortoj.
Mistika meditado en la hebrea literaturo aperis jam en la 3-a jarcento, kiam estis verkata la Miŝnah, jura korpuso kiu enhavas ankaŭ kelkajn indikojn de mistika spekulativado. Je tiu epoko naskiĝis la esprimoj ma'aseh be-reŝit (verko de la kreado), kiu okupiĝas pri la kreado kiel ĝi estas pritraktata en la Libro de Genezo, kaj ma'aseh merkavah (verko de la ĉaro), t.e. la studado de la dia ĉaro (libro de Ezekielo). La ma'aseh merkavah traktas pri la sekretaĵoj de Dio kaj estas rezervita nur al la plej inteligentaj.
Ni jam pritraktis la Sefer jecirah.
La unua granda kabalisto estis Izako la Blinda (1160–1235) de Nîmes, en suda Francio.
Aliaj kabalistoj estis Ja'aqov ben Ŝeŝet de Gerono, 'Ezra ben Ŝëlomo, Elazar de Worms, Moŝeh ben Naĥman (Moseo Naĥmanido)
Vidu: Abulafia, Sefer ha-zohar, Moŝeh de León, Yohanan Alemanno, Giovanni Pico della Mirandola, Ŝabbetaj Cëvi, Eli'ezer Ba'al Ŝem Tov, Adolf Jellinek, Franz Joseph Molitor, Gerschom Scholem.
En 2004 ekkredis en Kabalo la konata kantistino Madonna, kiu popularigas la pensojn de Kabalo inter la halivudaj steluloj.
[redaktu] Kabalistoj
Pli detalan informon vidu en la artikolo Kabalisto.
- Moŝe (Moseo)
- Ichak Lurija (ARI)
- Jehuda Lejb haLevi Aŝlag (Baal Sulam)
- Baruĥ Ŝalom haLevi Aŝlag (RABAŜ)
- Miĥael Lajtman
[redaktu] Vidu ankaŭ
Bnej Baruĥ, Francisko Valdomiro Lorenz, Kabala Centro, mistiko, Jakob BÖHME

