Ukrainio

El Vikipedio


Ukrainio
Україна

Emblemo de Ukrainio

Flago Emblemo

Situo de Ukrainio en Eŭropo

Bazaj informoj
Oficiala lingvo ukraina lingvo
Ĉefurbo Kijivo
Areo 603.700 km2
Loĝantaro 47.732.079 (2004)
Loĝdenso 80 loĝantoj/km2
Monunuo hrivno
Horzono UTC +2 (somere UTC +3)
Interretkodo .ua
Landokodo UA
Telefona landoprefikso 380
Politiko
Politika sistemo demokrata respubliko
Ŝtatestro Prezidento Viktor Juŝĉenko (2004)
Ĉefministro Viktor Janukoviĉ
Nacia tago 24-a de aŭgusto
Nacia himno Ŝĉe ne vmerla Ukraina
Sendependeco
de Sovetio
24-a de aŭgusto 1991
Administra
Subdivido
24 provincoj,
2 municipoj
kaj unu aŭtonoma respubliko

Ukrainio (ukraine Україна [Ukrajina]) estas ŝtato en orienta Eŭropo. Ĝi apudas Rusion nord-oriente, Belorusion norde, Pollandon, Slovakion, Hungarion kaj Rumanion okcidente, Moldavion sudokcidente, kaj la Nigran Maron sude. La teritorio de hodiaŭa Ukrainio estis ĉefa centro de slava kulturo en la mezepoko antaŭ ĝia dividigado de variaj aliaj landoj: Moskovio Rusio, Pollando, Litovio, kaj la Osmanida imperio. Ukrainio havis mallongan periodon de sendependeco post la Rusia revolucio, poste Ukrainio estis sorbita de Sovetunio, kiam la landlimoj de la respubliko estis ekstarigitaj en 1954. Ĝi denove iĝis sendependa post la falo de Sovetio en 1991.

Ukrainio estas laŭ areo la plej granda lando de Eŭropo, se oni ne konsideras la pli grandan eŭropan parton de Rusio.

  • Kredantoj: kristanoj.
  • MEP: totala - 53 mlrd $; pokapa - 1.630 $.
  • Eksporto: metalo, maŝinindustria produktaĵo, nutraĵoj.
  • Organizoj: UNO (1945).
  • Heredaĵo: Kieva templo de S-ta Sofio, Lvova historia centro.

Enhavo

[redaktu] Historio de Ukrainio

Vidu la ĉefartikolon: Historio de Ukrainio.

Antikve, nomadoj vagis al la suda teritorio de Ukrainio el la persia regno de la Skitoj, kiu daŭris inter 7-a ĝis 2-a jarcento a.K.. Poste, en la 3-a jarcento, la Gotoj eniris al Ukrainio, formis la Ĉernjaĥivan kulturon. Poste ili moviĝis okcidenten kaj venkis la Romian Imperion.

Proksimume en 880, Ukrainio estis parto de la okcidenta slava ŝtato Kijiva Rusjo (t.n. princa epoko). Ĝia ĉefurbo estis Kijivo, la hodiaŭa ĉefurbo de moderna Ukrainio. Kijiva Rusjo estis fondita de varangoj, antikvaj Skandinavianoj. La varangoj poste sorbiĝis en la loka loĝantaro de Kijiva Rusjo kaj el la ŝtato venis la unua fortega dinastio de Kijiva Rusjo, la Dinastio Riurik.

[redaktu] Lingva situacio

La ukraina lingvo estas la sola oficiala lingvo, dum la rusa ankaŭ estas socie kaj kulture tre grava en Ukrainio. 73% parolas la ukrainan denaske kaj 30% parolas la rusan denaske, dum preskaŭ ĉiuj komprenas ambaŭ lingvojn. La ukraina estas ĉefe parolata en la okcidento, dum en la oriento kaj la sudo, la rusa estas pli multe uzata.

Post la sendependiĝo la ukraina iĝis pli multe uzata, dum la prestiĝo de la rusa malpliiĝis. Ekzemple, la proporcio de lernantoj, kiuj lernas en la rusa, malpliiĝis de 41% en 1995 ĝis 24% en 2004. Tamen, universitate oni ankoraŭ ĉefe uzas la rusan pro la manko de faka literaturo en la ukraina.

En multaj lokoj, ĉefe en la kamparaj regionoj meze de Ukrainio, oni parolas miks-formon el la rusa kaj la ukraina, kiun oni nomas surĵik (суржик). Surĵik-o havas ĉefe rusan vortaron, sed ĉefe ukrainan gramatikon kaj fonologion.

[redaktu] Esperanto en Ukrainio

Por plia informo vidu artikolon: Esperanto en Ukrainio.

[redaktu] Geografio

[redaktu] Plej grandaj urboj

Por pli granda listo, jen Listo de urboj de Ukrainio.

[redaktu] Provincoj

Dosiero:Piedpilko Mondpokala 2006.jpg
Teamo el Ukrainio dum 2006 unuafoje partoprenas la Piedpilkan Mondpokalon, okazantan en Germanio

[redaktu] Eksteraj ligoj


 
Komunumo de Sendependaj Ŝtatoj (KSŜ)
Flago de Komunumo de Sendependaj Ŝtatoj

Armenio | Azerbajĝano | Belarusio | Kartvelio | Kazaĥstano | Kirgizio | Moldavio | Rusio | Taĝikio | Turkmenio | Ukrainio | Uzbekio


Ŝtatoj en Eŭropo Eŭropo
Albanio | Andoro | Aŭstrio | Belorusio | Belgio | Bosnio kaj Hercegovino | Bulgario | Ĉeĥio | Danio | Estonio | Finnlando | Francio | Germanio | Grekio | Hispanio | Hungario | Islando | Italio | Kroatio | Latvio | Liĥtenŝtejno | Litovio | Luksemburgio | Malto | Moldavio | Monako | Montenegro | Nederlando | Norvegio | Pollando | Portugalio | Respubliko de Irlando | Respubliko de Makedonio | Rumanio | Rusio | San-Marino | Serbio | Slovakio | Slovenio | Svedio | Svislando | Turkio | Unuiĝinta Reĝolando (Britio) | Ukrainio | Vatikanurbo
Dependaj teritorioj: Ferooj | Ĝibraltaro


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al
Ukrainio sub la gloso Ukraine


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al