Molière
El Vikipedio
Molière, realnome: Jean-Baptiste POQUELIN (baptiĝis la 15-an de januaro, 1622, mortis la 17-an de februaro, 1673) estis franca teatra verkisto kaj aktoro.
Enhavo |
[redaktu] Biografio
Molière naskiĝis en Parizo kaj baptiĝis al la Eklezio de Saint-Eustache. Perdinte sian patrinon en la infanaĝo li komencas studi en la jezuita gimnazio de Clermont antaŭ jura studado kion li finis per la ricevo de la licenco en Orléans.
Kontante la aktorinon Madeleine Béjart (mortis en 1672), li fondis kun ŝian familion teatra grupo nomigata la Illustre Théâtre. Li prenis pseŭdonimon "Molière" kaj estas malliberata dum pluraj tagoj pro ŝuldoj. En la sekvantaj jaroj Molière vojaĝis tra Francio (Toulouse, Nantes, Lyon...) por akti.
En 1658 la trupo aktis la unuan fojon antaŭ la reĝo Ludoviko la 14-a kun la komedio Le Docteur amoureux (la teksto estis perdata). La grupo povas instaliĝi en la teatro de Petit-Bourbon, poste en la Palais-Royal.
Post edziĝo kun Armande Béjart (fratino aŭ filino de Madeleine Béjart) en 1662, lia komedio L'École des femmes komencigis kvereloj, Molière estis atakata per la kritikoj kaj defendiĝis en lia verkoj La Critique de l'École des femmes kaj L'Impromptu de Versailles.
Nur du jaroj post ĉi-tio, nova komedio Le Tartuffe faris skandalon, ĝia prezentado estis malpermesata. Malgraŭ ĉi-tio la grupo estis nomata "Troupe du roi" ("Aro de la reĝo") kaj ricevis pensionon. En la vintro la sano de Molière maliĝis, li devas paŭzi dum pluraj semajnoj. Tartuffe estis permesata en 1669 kaj devenis rapide sukceson.
La 10-an de februaro 1673 lia lasta komedio Le Malade imaginaire havas sian unuan prezentadon. Dum prezentado de ĉi-tia komedio la 17-an de februaro Molière estis prenata per malsaneto kaj mortis post kelkaj horoj. La kristana enterigo estis malakcepta per la ĉefepiskopo ĉar ĉi-tio la aktoroj de komedioj ne havis tian rajton. Post premo de la reĝo Molière estis entombita en la tombejo Saint-Joseph.
[redaktu] Listo de verkoj
La datoj indikas la unua prezentado de ĉia komedio.
- Les Précieuses ridicules ("La mokindaj preciozulinoj", 18-a de novembro 1659)
- Sganarelle ou le Cocu imaginaire (28-a de majo 1660)
- Dom Garcie de Navarre (1661)
- L'École des maris (1661)
- Les Fâcheux (1661)
- L’école des femmes (decembro 1662)
- Le Mariage forcé (29-a de januaro 1664)
- La Princesse d'Élide (majo 1664)
- Tartuffe (12-a de majo 1664)
- Dom Juan ou le festin de pierre ("Don Juan aŭ La ŝtona festeno", 15-a de februaro 1665)
- L’Amour médecin (septembro 1665)
- Le misanthrope ("La mizantropo", 4-a de junio 1666)
- Le Médecin malgré lui (6-a de aŭgusto 1666)
- Mélicerte (decembro 1666)
- Amphitryon ("Amfitriono", 13-a de januaro 1668)
- George Dandin ("Georgo Dandin", julio 1668)
- L’avare ("L‘ Avarulo", 9-a de septembro 1668)
- Monsieur de Pourceaugnac (6-a de oktobro 1669)
- Les Amants magnifiques (1670)
- Le bourgeois gentilhomme ("La nobela burĝo", 14-a de oktobro 1670)
- Psyché (1671)
- Les Fourberies de Scapin (24-a de majo 1671)
- La Comtesse d'Escarbognas (2-a de decembro 1671)
- Les femmes savantes ("Kleraj virinoj", 11-a de marto 1672)
- Le malade imaginaire ("La malsanulo pro imago", 10-a de februaro 1673)
[redaktu] En Esperanto aperis
- L' avarulo / Trad. de Sam. Meyer. - Paris: Hachette, 1904
- Don Juan : aŭ la ŝtona festeno : kvinakta komedio / Tradukis Émile Boirac. - Paris: Hachette, proksimume 1905
- Edziĝo kontraŭvola : unuakta komedio / Tradukis Victor Dufeutrel. - Paris: Presa Esperantista Societo, 1905
- Georgo Dandin : komedio en tri aktoj / El la franca lingvo tradukis L. L. Zamenhof. - Paris: Hachette, 1908
- La malsanulo pro imago : komedio en tri aktoj / El franca lingvo tradukis de W. Velten. - Leipzig: Germana Esperanto-Librejo, 1911
- Amfitriono : komedio en tri aktoj / El la franca lingvo tradukis Enrique Legrand. - Paris: Esperantista Centra Librejo, 1922
- La mizantropo : komedio en kvin aktoj / El la franca lingvo tradukis H. Boucon. - Paris: Esperantista Centra Librejo, 1930
- La nobela burĝo / Tradukis Richard Levin. Ilustris Bernard Aldebert. - Lyon: Lyon'a Universitata Esperanto-Klubo, 1936
- Georgo Dandin : komedio en tri aktoj / El la franca lingvo tradukis L. L. Zamenhof. - [4-a eldono]. Represo de la eldono de Paris 1908, Saarbrücken: Iltis, 1984
- La mokindaj preciozulinoj : komedio / [El la franca lingvo trad. André Ribot]. - Hago: Internacia Esperanto-Instituto, [s.j.]

