Koriolisforto

El Vikipedio

Efekto de la koriolisforto je eta venta sistemo, tie la uragano Isabel
Pligrandigu
Efekto de la koriolisforto je eta venta sistemo, tie la uragano Isabel

Movandaj objektoj en turnandaj sistemoj deturniĝas en vidado de kunmovanda observulo. En la sistemo ĉi tiu deturno ŝajnas kiel forto, la Koriolisforto nomita laŭ Gaspard Gustave de Coriolis.

La Koriolisforto estas tiel-nomita ŝajnforto, ĉar ne ekzistas en statika sistemo. Tie ĉiuj movoj sen fortoj estas rektliniaj. Koriolisforto aperis nur en rotaciaj sistemoj. Ĝi reprezentas akcelon vertikalan je la direkto de la movo, kiu faras, ke ĉiuj senfortaj movoj ŝajnas flekzita observate de rotaciaj sistemoj. Eble estus Koriolisefekto pli bona priskribo, ĉar ne koncernas veran forton.

La Koriolisforto aperas aldone kun la centrifuga forto. Ĝi estas nur ekzistanta apud objektoj movandaj kotraŭe la (rotacia) sistemo. La centrifuga forto estas la statika (t.e. sole loko-dependa) komponanto, la koriolisforto la dinamika (rapido-dependa) komponanto de la rezultanta ŝajnforto.

La koriolisforto estas ankaŭ parto de la geostrofio respektive la geostrofia ekvilibro de la atmosfero aŭ de la oceano.

[redaktu] Kalkulo

La koriolisforto estas vertikala je la rotacia akso de la sistemo kaj vertikala je la direkto de la movo. Ĝia grandeco estas

F_C = 2mv \cdot \omega \cdot \sin \theta

ĉe kio sinθ estas la sinuso de la angulo θ inter la direkto kaj la akso, v la grandeco de la rapido, ω la cikla frekvenco de la rotacio, kaj m la maso de la mova objekto.

Se la objekto forigas de la rotacia akso, tiam la koriolisforto efektas kontraŭ la rotacia direkto, se la objekto proksimiĝas, ĝi efektas en rotacia direkto.

[redaktu] Priskribo kiel vektorproduto

Se oni uzas vektoroj por la rapido \vec v (kontraŭ la sistemo) kaj la angula rapido \vec\omega (de la sistemo) la koriolisforto povas skribiĝi tiel:

\vec{F}_C=2m(\vec{v} \times \vec{\omega})

[redaktu] Vidu ankaŭ jenon:

Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al