Onomatopeo
El Vikipedio
Lingvo > Elemento > Primitiva vorto > Partikulo > Onomatopeo
En lingvistiko, onomatopeo estas vorto, aŭ hazarde, grupo de vortoj, per kiu homoj ene de sialingva fonologio celas imiti aŭ redoni sonon el la ĉirkaŭanta mondo. Ĝi do malhavas ajnan gramatikan funkcion krom interjekcian.
Ekzemple : Kvivit, Ŭa, Bum, Trateratra, Sss...
Onomatopeoj povas aparteni al diversaj vortogrupoj: kviviti, kvivito, buma sono ks.
Onomatopeoj ofte uzatas en poezio, en bildliteraturo, kaj en beba lingvo.
Oni uzas onomatopeojn por priskribi la tipajn sonojn de bestoj:
Enhavo |
[redaktu] Lingvaj problemoj
Sed parolantoj de malsamaj kulturoj kaj lingvoj ofte havas malsamajn opiniojn kiel reprezenti bestajn sonojn kiel vortojn. Ekzemple, iuj Esperantistoj uzas boj por hundoj (kiu estas logika derivaĵo de la oficiala verbo boji). Aliaj lingvoj uzas eĉ pli aliajn vortojn por reprezenti bestajn sonojn. (Malhelpas ke malsamaj bestoj el la sama specio povas bleki malsame.) [1]
La Japana lingvo eble estas la plej onomatopoea lingvo de l' mondo, ĉar onomatopeoj estas baza parto de la ĉiutaga parolo kaj oni uzas ilin kaj por priskribi sonojn, figurojn kaj agojn. Ekzemple ekzistas ĉirkaŭ dek sep onomatopeoj priskribantaj promenadon, ekde la paŝetoj de bebo ĝis rapida kureto kaj iro kun trenataj piedoj.
Laŭ Dick Higgins, "tri bazaj tipoj de sonoj en poezio el la pasinteco revenas al la menso subite: folkloraj varioj, onomatopeaj tipoj kaj sensencaj poemoj. La popola radiko de sona poezio povas esti vidata en la enhavo de certaj folk(loraj)sonoj, kiel la ĉevalaj kantoj de Navajo aŭ la Mongolaj materialoj kolektitaj de la esploro Sven Hedin." (Prafonto: Henning Haslund-Christiansen, "The Music of the Mongols: Eastern Mongolia" 1943:New York, Da Capo Press:1971; Kroma fonto: "A TAXONOMY OF SOUND POETRY" de Dick Higgins, el "PRECISELY: TEN ELEVEN TWELVE" (1981), Cetera utilaĵo: Dick Higgins' Audio Works on UbuWeb Sound Poetry, ttt-ejo http://www.ubu.com/papers/higgins_sound.html ).
[redaktu] Listo de onomatopeoj
Jen eta listo de onomatopeoj.
[redaktu] Bestoj
- Kato: miaŭ!
- Bovino: muu!
- Ŝafo: be-e-e!
- Hundo: boj! boj!
[redaktu] Naturo
- Vento en la arbroj: Vŝŝŝŝŝ ¹
- Rivereto en la montaro:
[redaktu] Agoj
- Iu kiu tombas: Bam!
- Kloŝo: Dong!
- Aŭto: vrrrrrrrrm ¹
- Aŭtsonorilo:
- Telefono kiu sonas:
- Trajno:
[redaktu] Sentoj
- Doloro: Aŭ! Aŭa! Uj!
- Miro: Ve! Ŭaŭ!
- Rido: ha ha! hi hi! ho ho! he he!
- Ploro:
- Dormo: zzz' ¹
- oscedo, ludono: ŭaaaaa ¹
- virino vidanta muson: heeeeeeeeeeen! ¹
- virino vidante la supran onomatopeon : kaha kaka kaha kaka !!!
[redaktu] Noto
¹: La nombro da literoj signifias la longecon de la sono. Ju pli la sono daŭras, sed pli estas multe da literoj.
[redaktu] Vidu Ankaŭ
Vidu ankaŭ:
- fanopeo, melopeo, logopeo

