Szeged

El Vikipedio

Szeged
Blazono Mapo
blazono de Szeged situo de Szeged en Hungario
la centro de Szeged ĉe la rivero Tiso
Pligrandigu
la centro de Szeged ĉe la rivero Tiso
  • Koordinatoj: 46° 15' N, 20° 09' E Mapo
  • Loĝantaro: 160 609 (2005)

Szeged (pron. Seged) estas la centra urbo de la departemento de Csongrád. La urbo situas en Sud-Orienta Hungario, proksime al la hungara-serba kaj la hungara-rumana limoj. Ĉe Szeged kuniĝas la riveroj Maros (pron. Maroŝ) kaj Tiso (hungare Tisza, pron. Tisa). Szeged fondiĝis, evoluis sur la dekstra bordo de la rivero Tiso, sed poste ĝi etendiĝis sur la maldekstra bordo, sude de la rivero Maros. La urbon tre damaĝis la granda inundo en la jaro 1879, la 12-an de marto, kiam nokte la rivero trarompis la digon kaj inundis la urbon. Tiam el 5723 loĝejoj restis nur 265.

Szeged estas la kultura kaj ekonomia centro de la regiono. Post la defalo de la stalinismo ankaŭ bankrotis ĝis tiam gravaj uzinoj produktantaj ekzemple vestaĵojn aŭ alumetojn. Nuntempe gravas la ekspluato de tergaso kaj oleo, farmacia produktado kaj la salamfabriko de Pick.

Szeged famas pro sia ruĝa papriko kaj la salamo de Pick.

Post la packontrakto de Trianon (1919), Szeged iĝis limproksima urbo. Hungario tiam perdis grandan parton de la lando, tiam translokiĝis la Scienca Universitato (Franz JOSEF) de Kolozsvár al Szeged.

Enhavo

[redaktu] Vidindaĵoj

la katedralo de Szeged
Pligrandigu
la katedralo de Szeged

Szeged posedas multajn historiajn konstruaĵojn kaj placojn, allogante multajn turistojn ĉefe el Eŭropo kaj Ameriko.

Inter la plej belaj placoj de la urbo estas Széchenyi tér (tér = placo) kun la urbodomo (városháza) en la pleja urbocentro. Havante multajn plantojn, statuojn kaj fontanojn, ĝi invitas al promenado kaj ofte gastigas kulturajn eventojn.

Sude de la Széchenyi tér sekvas la strato Kárász utca (utca = strato), la plej granda vendeja strato de la urbo, kiu gvidas tra Klauzál tér al Dugonics tér.

Ĉe placo Klauzál tér troviĝas unu el la plej konataj kaj grandaj kafejoj de la urbo, kun nomo Virág-kávéház. Tie la revoluciulo Lajos Kossuth de la balkono de domo Kárász dum 1849 lastfoje parolis al la popolo, antaŭ ol ekvivi en ekzilo. La placon Dugonics tér dominas impona fontano kaj la administrejo de la universitato de Szeged.

Sudoriente de la Dugonics tér situas la plej konatas urba placo kun la urba katedralo. Dum ĝia starigo oni trovis la restojn de la antikva turo Demetrius, kiu post restaŭro viziteblas kaj estas la plej malnova urba konstruaĵo. La placon flankigas la nacia memorejo Panteono, kie per statuoj kaj bustoj oni honorigas famajn personojn de la publika, politika kaj scienca vivo de Hungario. Plia allogaĵo estas muzika horloĝo ĉe la norda flanko de la placo, kiu ĉiutage je la 12a horo 15 kaj 16a horo 15 sonorigas naŭ-minutan melodiaron kaj montras figuraron. Dum somero kadre de subĉiela teatra festivalo oni montras operojn kaj dramojn ĉi-tie. Vidalvide de la katedralo situas serbe-ortodoksa preĝejo konstruita inter 1773 kaj1778. Ene de ĝi vidindas ikonostazo kun 80 ikonoj, skulptita el pira ligno en rokoka stilo.

Muzeo Ferenc Móra
Pligrandigu
Muzeo Ferenc Móra

En direkto al la rivero Tiso kaj poste norden al la ponto Belvárosi híd sekvas placo Roosevelt tér. Tie troveblas la Muzeo Ferenc Móra, nomita laŭ hungara verkisto, kiu fondis ĝin. En la muzeo troveblas ekpozicioj pri la frua historio de la regiono kaj arkeologiaj trovaĵoj pri la la historia popolo de Avaroj, sed ankaŭ ekspozicioj ekzemple pri arto, scienco, farmacio kaj memoriga ekspozicio pri Ferenc Móra (1879 - 1934). Proksime, ĉe adreso Deák Ferenc utca 12, troveblas la Nacia Teatro, konstruita dum 1883 en novbaroka stilo.
Pliaj vidindaĵoj de la urbo estas inter alie:

  • Domo Déry: tie troviĝas ekspozicio kun verkoj de la grafikisto János Kass,
  • Preĝejo Fogadalmi (Novromanika, 1913 - 1930),
  • PreĝejoFerences (Gotika, 15a jarcento),
  • PreĝejoMinorita (Baroka, 18a jarcento),
  • Nova Sinagogo laŭ planoj de Lipót Baumhorn,
  • Astronomia observatorio,
  • Bestoparko kaj
  • Botanika ĝardeno.


la universitato  de Szeged
Pligrandigu
la universitato de Szeged

[redaktu] Esperanto en Szeged

Stenografia Societo en Szeged (Hungarujo) por la Internacia Kongreso de Stenografio en 1907, akceptis favoran decidon pri Esperanto. En la kongreso, Schneeberger kaj Cogen (Ninove) ricevis medalon por siaj Esperantaj laboroj pri Stenografio.

[redaktu] Partneraj urboj

[redaktu] Gravaj personoj naskiĝintaj aŭ laborintaj en Szeged

[redaktu] Ligoj




Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al
Szeged sub la gloso Szeged


Ĉi tie estas aldonaj bildoj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn bildojn kaj metos ilin en la artikolon.