Kubo (lando)

El Vikipedio


Ĉi-tiu artikolo ne jam estas finita. Nepre bezonataj informaĵoj do sendube mankas por ekkompreni la pritraktatan objekton. Vi povas reviziti la artikolon poste aŭ ĝin kompletigi kondiĉe ke vi prudente regas la entutan objekton.


Por aliaj uzo de la vorto Kubo, vidu Kubo (apartigilo)


Dosiero:cu.gif Dosiero:Cuba_coa.png

Flago kaj blazono de Kubo, rimarku en la blazono uzon de Friga ĉapo kiel simbolo de liberiĝo (same en tiuj de Kolombio kaj Argentino).

Kubo (hispanlingve Cuba) estas lando (insularo, arkipelago) en Kariba Maro, la plej granda el Antiloj.

Enhavo

[redaktu] Ĝeneralaj informoj

  • Landkodo: CU.
  • E-nomo: Kuba Respubliko.
  • Nacia nomo: República de Cuba.
  • Areo: 110.922 kv.km.
  • Politika sistemo: socialisma respubliko.
  • Ŝtatestro: prezidento Fidel Castro.
  • Adm. divido: 14 provincoj kaj 1 speciala municipo.
  • Ĉefurbo: Havano (2.250 mil).
  • Urboj: Santiago (356 mil), Camagüey (256 mil).
  • Loĝantaro: 11.011 mil (1995).
  • Rasa konsisto: blankuloj - 66%, nigruloj - 12%, mestizoj - 22%.
  • Ŝtatlingvo: hispana lingvo.
  • Kredantoj: katolikoj,afrikdevenaj kredoj.
  • Eksporto: sukero, frukto, fiŝo, kafo, tabako, nikelo, rumo.
  • Organizoj: uno sutter diller (1945)
  • Heredaĵo: malnova Havano kaj ĝiaj fortifikaĵoj, urbo Trinidad.
  • Valuto: Kuba peso (CUP)kaj kubaj konverteblaj pesoj(CUC) ambaŭ monunuoj estas uzataj por landanoj kaj esterlandanoj,ĝi egalvaloras 1,10 usonan dolaron.
  • Devizo: "Esti kleraj por esti liberaj."(Hispane: "Ser cultos para ser libres." José Martí)

[redaktu] Provincoj

Dosiero:CubaProvincaro.png

1: Isla de la Juventud - 2: Pinar del Río - 3: La Habana - 4: Ciudad de La Habana - 5: Matanzas - 6: Cienfuegos - 7: Villa Clara - 8: Sancti Spíritus - 9: Ciego de Avila - 10: Camagüey - 11: Las Tunas - 12: Granma - 13: Holguín - 14: Santiago de Cuba - 15: Guantánamo


[redaktu] Ekonomio

[redaktu] agrikulturo

  • Formoj de leĝa kaj mastrumstrukturoj:
    • Ŝtataj bienoj
    • UBPC (Unuiĝoj bazaj de kunlaboreca produktado)
    • CCS (Kooperativoj de sevoj kaj kredito)
    • CPA (kooperativoj de agrikultura produktado)
    • Privataj etbienuloj.

[redaktu] Historio

[redaktu] Malkovro kaj kolonia epoko

[redaktu] Sendependiga ribelo kaj usona interveno

[redaktu] kastrisma revolucio

[redaktu] Ekonomia krizo post 1990 kaj ties supero

Ĝis 1990 Agrikulturo de Kubo estis fokusita sur unukultivado de sukero por eksportado al Komunismaj landoj, sed 60% de la necesa manĝo estis importita. La agrikulturo estis intensa agrikulturo dependanta de agrotoksaĵoj, ĥamiaj grundnotrado, ktp, ĉiuj importitaj el Sovetio. Kaj ĝenerale la tuta ekonomio estis dependanta de Sovetio. Post 1990 disfalas la komunista regimo de Sovetio, cetere la ekonomia blokado trudata de Usono pli severigis. Tial severa krizo batis Kubon. kaj la nutrado devis esti porcionita, kaj ege malkreskis.

  • Reformoj
    • En mastrumado de grundo:
    • En pkultivadmetodoj
    • Rezultoj

pluigenda

[redaktu] Sansituacio, kaj iniciatoj

  • Kubo estas internacie agnoskita pro ties escepte bonaj (rilate la kompareblaj landoj kaj la mona riĉeco de la lando) prisanaj statistikoj. La prisana zorgado kaj stato de la la kubaj loĝantoj estas kompareblaj al tiuj en riĉaj landoj kaj draste pli altaj ol en aliaj kompareblaj tropikamerikaj landoj.

pluigenda

  • La interamerika lernejo pri medicino de Havano: kreita en 1998, ĝia celo estas liveri senpagan kuracistan kapabligon al nepagipovaj studentoj el ĉiuj landoj de Latinameriko (kaj eĉ el kelkaj malriĉaj tavoloj en Usono). GNun estas 9 600 studentoj en ĝi, el 19 amerikaj landoj (inkluzive 65 el Usono) kaj 4 afrikaj.

[redaktu] Homaj rajtoj

Kubo daŭre persekutas disidentojn, kaj la mortpuno estas ankoraŭ ekzekutata en Kubo. Ne ekzistas sendependa advokataro.

La 16an julio 1997 kvar aŭtoroj de la dokumento La patria es de todos (la patrio apartenas al ĉiuj) estis arestitaj kaj multaj el ili kondamnitaj al multjaraj malliberejaj punoj. Osvaldo Payá kaj aliaj pacemaj batalantoj por civitanaj rajtoj subtenas la t.n. projekton „Varela“ proyecto Varela kolektinte 25.000 subskribojn por ŝanĝo de konstitucio, ĉar la ekzistinta konstitucio permesis ŝanĝon de konstitucio kun 10.000 subskriboj.

Dum junio 2003 - 98% de elektantoj voĉdonis por ŝanĝo de la konstitucio, en kiu socialismo kiel ŝtatformo estis fiksita en la nuna konstitucio. Tamen, la voĉdono estis tute maldemokratia. Tiu plebiscito estis devigita per la kubana registaro kaj estas konsiderata kiel reago al la projekto „Varela“. La balotrezultato de 98% eksplikiĝas per nedirekta balotdevigo. En kazo de ne-partopreno en la elektoj, kubanoj devas atendi malavantaĝojn kaj eĉ sankciojn. Elekto-obzervantoj ne estas allasitaj.

Kontraste al la tre malbona stato de la politikaj kaj civitanaj rajtoj, menciindas ke kelkaj el la ekonomiaj kaj socialaj homaj rajtoj estas sekvataj pli ol en multaj aliaj samregionaj landoj. Ekzemple, la edukado kaj la sansistemo por la ĝenerala publiko estas pli bonaj en Kubo ol en ĉiuj aliaj latinamerikaj landoj. La grandegaj subvencioj por la sansistemo kaj aliaj prestoj en Kubo estas kompensitaj en la ŝtata budĝeto inter alie per la salajropolitiko. La averaĝa monata salajro estas 250 kubanaj pesoj (ĉirkaŭ €10) La edukado- kaj sanosistemoj apartenas al la t.n. atingaĵoj de la revolucio, kiujn la interna disedenteco taksas kritike (en la hispana) [[1]]

[redaktu] Medioj

Kiel konsekvenco de antaŭa stato, antau 1959 kiam la kubaj amasmedioj apartenis al grandaj inform-monopoloj je la servo de kapitalo, unu el la ĉefaj decidoj de la nova revolucia registaro estis naciigi la amasmediojn tial ke de tiam ili apartenas al la ŝtato laŭ la konstitucio de 1976, ĉap.VI, art. 52. kaj konfirmita en 1992. Konsekvence la komunista partio de Kubo posedas striktan monopolon pri informado. La centra organo de la komunisma partio estas la ĉiutaga gazeto Granma.Ekzistas pluraj naciaj gazetoj de la laboristoj, junularo kaj provincaj. Ankau la nacia televidkanalo kun kvar tutlandaj kanaloj el kiuj du estas edukaj ofertas plurajn edukajn kaj didaktikajn programojn. Eksterlande oni konsideras kiel kontraŭpezan la hispanlingva stacio Radio Martí el Usono, ret-ĵurnaloj kiel Cubanet [2], kiuj ricevas jare kelkajn milionojn da dolaroj el la usona kongreso kiel parto de la politika konflikto kiu markas la ambaŭlandajn rilatojn. Kutime pluraj gazetoj kaj agentejoj el eksterlando [[3]], raportas preskaŭ senescepte kritike kaj pri apartaj temoj je politika intereso pri Kubo kaj ties registaro.Agentejoj kiel CNN kaj BBC havas raportejojn konstantan en Havano.

[redaktu] Esperanto-movado

Vidu apartajn artikolojn: Esperanto-movado en Kubo kaj Kubaj esperantistoj

[redaktu] Eksteraj ligoj


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al
Kubo (lando) sub la gloso Cuba