Mírzá `Abbás
El Vikipedio
Mírzá `Abbás-i-Núrí (ميرزا عباس نوري) (m. 1839), pli bone konata kiel Mírzá Buzurg estis la patro de Bahá'u'lláh, Profeto-Fondinto de la Bahaa Kredo. Mírzá Buzurg estis nobelo el la persa provinco de Núr, kaj iamtempe laboris, servante al Fatḥ-`Alí Sháh, la tiama reĝo de la Persa imperio.
Mírzá Buzurg estis la filo de Mírzá Riḍá-Qulí Big, filo de Mírzá `Abbás, filo de Ḥájí Muḥammad-Riḍá Big, filo de Áqá Muḥammad-`Alí, filo de Áqá Fakhr (n. 1618), filo de Shahríyár-Ḥasan,[1] kaj lia familio rekte devenis de Yazdigird III, la lasta zaratuŝtrana ŝaho de Persio. Li havis sep edzinojn, tri el kiuj estis konkubinoj, kaj almenaŭ 15 infanojn. (Balyuzi, pp. 12-13)
Enhavo |
[redaktu] Servado al la ŝtato
Li servis kiel veziro (ministro) al Imam-Virdi Mírzá, la dekdua filo de Fatḥ-`Alí Sháh, kiu estis la "Ilĥani" [ĉefo de la klanoj] de la Qajara tribo. Mírzá Buzurg estis pli malfrue nomita guberniestro de Buruĝirdo kaj Lorestano.
[redaktu] Familio
La unua edziĝo de Mírzá Buzurg estis aranĝita de lia patro, Rida-Quli Big, al parencino, nomita Khan-Nanih, antaŭ ol Mírzá Buzurg foriris el la distrikto de Núr en Mazendarano por trovi sian riĉaĵon en Teherano. Du filoj, Mirza Aqa, la pli aĝa, kaj Mirza Muhammad-Hasan, naskis de tiu ĉi unua edzino.
La dua edzino de Mírzá Buzurg estis Khadíjih Khánum, kiu estis vidvino. Ŝi havis filon kaj du filinojn de sia unua edziĝo, nome, Mirza Muhammad-'Ali, Sakinih Khanum kaj Sughra Khanum. Mírzá Buzurg edziĝis al ŝi kaj edzigis ŝian fratinon al lia frato, Mirza Muhammad. La unua naskito de tiu ĉi edziĝo estis filino, Sarih Khanum, kiu estas pli bone konata kiel 'Ukht', araba por "fratino", ĉar Bahá'u'lláh tiel nomis ŝin. La sekva estis filo, Mirza Mihdi, kiu mortis en la vivtempo de sia patro; kaj Mírzá Ḥusayn-`Alí (Bahá'u'lláh) estis la tria naskito. La kvara estis alia filo, Mírzá Músá, konata kiel Áqáy-i-Kalím en postaj jaroj, kaj la kvina estis alia filino, Nisa' Khanum, kiu eventuale edziĝis al Mirza Majid-i-Ahi, sekretario de la rusa legacio.
La tria edzino de Mírzá Buzurg was Kulthum Khanum-i-Nuri, kun kiu li havis kvin infanojn. La unua estis filino, Shah-Sultan Khanum (ankaŭ nomita `Izziyih Khanum), kiu fariĝis firman subtenanton de Mírzá Yahyá. Poste estis tri filojn: Mirza Taqi, poeto kun la kaŝnomo Parishan, kiu fariĝis ŝejkano tre malamike al Bahá'u'lláh; Mirza Rida-Quli, kiu gajnis la titolon 'Hájí' pro sia pilgrimado al Mekko, kaj kiu apartiĝis de Bahá'u'lláh, eĉ provante kaŝi ilian parencecon (vidu: p. 443 de Balyuzi), kvankam sia edzino, Maryam, estis adoranto de Li; kaj la tria filo, Mirza Ibrahim, kiu mortis en la vivtempo de sia patro. La kvina infano de tiu edziĝo de Mírzá Buzurg estis alia filino, Fatimih-Sultan Khanum, kiu ankaŭ elektis sekvi Mírzá Yahyá.
La sekvaj tri edzinoj de Mírzá Buzurg estis konkubinoj. La unua estis Kuchik Khanum de Kirmanshah, la patrino de Mírzá Yahyá. La dua estis kartvelino, Nabat Khanum, kaj kun ŝi Mírzá Buzurg havis alian filinon, Husniyyih Khanum, pri kiu ne multe estas konata. La lasta konkubino, Turkamaniyyih, estis la patrino de Mírzá Muḥammad-Qulí-i-Núrí, kiu estas fervora adoranto de Bahá'u'lláh. 'Abdu'l-Bahá laŭdis lin kiel sia 'glora onklo' kaj 'amema komfortanto', kaj donis al la idoj de Mírzá Muḥammad-Qulí la rajton uzi la familian nomon 'Bahá'í'.
Kaj poste Mírzá Buzurg edziĝis al filino de Fatḥ-`Alí Sháh. Tiu sinjorino estis titoligita Diya'u's-Saltanih. Laŭ la I'timadu's-Saltanih's Muntazim-i-Nasiri ({Tihran 1300, p. 161}), ŝia nomo estis Shah Bigum. She esis kaligrafa studentino de Mírzá Buzurg. Ilia edziĝo rezultis en nenio krom malfeliĉo, kaj, finfine, malsukcesigis lin.
[redaktu] Forpelo el posteno
Mírzá Buzurg prosperis en servado al la ŝtato, ĝis la morto de Fatḥ-`Alí Sháh, kaj la gradiĝo de Muḥammad Sháh (regnis 1834-1848). Trafis lin la malbonvolemo de la veziro de tiu monarĥo, Haji Mirza Aqasi, kaj li perdis sian postenon kaj la plejmulto de sia grandega riĉaĵo.
Haji Mirza Aqasi, la ĉefministro, estis antagonisma al Mírzá Buzurg. Unu afero kiu instigis lin al malamikeco estis la aparta amikeco de Mírzá Buzurg al la Qá'im-Maqam, Mirza Abu'l-Qasim de Farahano. En Junio 1835, la Qá'im-Maqam estis mortigita de Muḥammad Sháh. Mírzá Buzurg skribis leterojn kondamnante Haji Mirza Aqasi, kiujn la ĉefministro eventuale trovis, kaj li reprezaliis forte. Li maldungigis Mírzá Buzurg el sia posteno de guberniesto de Buruĝirdo kaj Lorestano. La posteno estis donita al li de lia amiko, la Qá'im-Maqam. Dokumento ekzistas en la manskribo de Muḥammad Sháh mem, laŭdante Mírzá Buzurg pro siaj servoj en tiu rolo. Ŝajnas ke iam Mírzá Buzurg ankaŭ estis veziro de tiu ĉi provinco - la oficiulo respondeca por la kolektado de impostoj. Mírzá Buzurg ŝajne estis aparte sukcesa en organizado kaj kolektado de impostoj inter la sendisciplinaj kaj foraj luraj tribanoj - faraĵon kiun misfaris liaj antaŭuloj kaj posteuloj en tiu posteno. Vidu ankaŭ Notes on a March from Zohab to Khuzistan, de Sir Henry Rawlinson. Poste, Haji Mirza Aqasi nuligis la ĉiujaran renton de Mírzá Buzurg. Tiam, li komencis maltrankviligi la rilaton inter Mírzá Buzurg kaj sia lasta edzino, Diya'u's-Saltanih, la filino de la antaŭa reĝo. Per sia nevo, Firaydun Mirza, li konvinkis Diya'u's-Saltanih peti kaj havigi eksedzigzon de ŝia edzo.
Mírzá Buzurg havis grandan domanaron por subteni, kaj ne havis la rimedojn por subteni siajn bienojn. Li estis devigita vendi parton de siaj bienoj kaj hipoteki la aliajn. La eksedziĝa monkonsento estis de tiaj grandecoj ke Mírzá Buzurg ne povis tuj pagi, kaj Diya'u's-Saltanih tiam enprizonigis Mírzá Buzurg en lia propra domo. Finfine, Mírzá Buzurg devis vendi, denove, lian tutan domaron en Teherano, kaj la valorajn tapiŝojn kaj aliaj meblojn.
[redaktu] Postaj jaroj
Post kiam la ŝtormoj malleviĝis, Mírzá Buzurg strebis regajni siajn domojn kiujn li vendis pro perforto 'por nekonsiderinda sumo'. Dokumento ekzistas en la manskribo de Bahá'u'lláh, desegnita por la celo akiri de la 'sciantoj' sian ateston pri la fakto ke la vendo de la domoj okazis sub neleĝa perforto. Sed ĝi ne rezultis en la dezirata efiko kaj neniu kompenso estis farita. Du aliaj dokumentoj ekzistas, senditaj de du el la elstaraj teologoj de la ĉefurbo, unu la frato de la Imam-Jum'ih (vendreda preĝkondukanto), deklarante la mallegalecon de la vendo per aŭĉio de la domoj de Mírzá Buzurg-i-Núrí.
Mírzá Buzurg tiam decidis emeritiĝi al Irako, sed malgraŭ mortis en 1839. Lia kadavro estis prenita al Irako kaj enterigita en Naĝafo, kie la tombo de Imamo `Ali estas. Postvivis lin sep filoj kaj kvin filinoj.
Manuskriptoj ekzistas en lia belega kaj vaste-admirata manskribo, en diversaj kolektoj kaj en kaj ekster Irano. Estas ankaŭ skribrulaĵo tia en la Internacia Arkivejo de la Bahaa Mondcentro.
[redaktu] Domo de Mírzá Buzurg en Teherano
En junio 2004, la irana registaro detruis la historiplenan domon de Mírzá Buzurg en Teherano, kie Bahá'u'lláh naskiĝis. Ayatollah Kani, direktoro de la Lernejo de Marvi, ordonis la malkonstruadon en aprilo. La malkonstruado komencis la 20an de junio, kaj membroj de la Ministrejo pri Informado ĉeestis kaj je la 29an, 70% de la konstruaĵo estis detruita. Laŭ Bani Dugal, antaŭa ĉef-reprezentanto de la Bahaa Internacia Komunumo al la Unuiĝintaj Nacioj, tiu ĉi detruo estas nur la pli lasta en serio de malkonstruoj kiu ŝajne celas detrui bahaajn sanktejojn en Irano.
Laŭ anonco de la Bahaa Komunumo, metita en "The New York Times", la domo estis "historia monumento, multvalora ekzemplero de islama-irana arkitekturo, 'senkompara modelo de arto, spiriteco, kaj arkitekturo'" (angla originalo: historical monument, a precious example of Islamic-Iranian architecture, 'a matchless model of art, spirituality, and architecture.').[2]
[redaktu] Eskteraj ligoj
- Listo de la idoj de Mírzá Buzurg, de Núr, la Patro de ambaŭ Bahá'u'lláh kaj Ṣubḥ-i-Azal (angle)
- Idoj de Shahríyár-Ḥasan (angle)
- Detruo de la domo de Mírzá Buzurg en Teherano irana registaro detruis heredaĵon de la irana popolo, ĉar ĝi estis la naskiĝloko de Bahá'u'lláh. (angle)
- Anonco en la New York Times pri la detruo de la domo de Mírzá Buzurg (angle)

