Transilvanio
El Vikipedio
Transilvanio ("lando trans la arbaro") (rumane Transilvania; hungare: Erdély; germane: Siebenbürgen) estas historia regiono en la okcidenta kaj meza parto de Rumanio precipe en Baseno de Transilvanio
Enhavo |
[redaktu] Geografio
La teritorio konata hodiaŭ kiel Transilvanio, konsistas el 16 distriktoj (rumanlingve: judeţ), kiuj kovras preskaŭ 103.600 km2 en meza kaj nordokcidenta Rumanio kaj ampleksas pli ol duono da la landmaso de Rumanio. La sudorienta parto de historia Transilvanio nomiĝas rumane Ţinutul Secuiesc. La 16 distriktoj estas:
- Distrikto Alba,
- Distrikto Arad,
- Distrikto Bihor,
- Bistriţa-Năsăud,
- Distrikto Braşov,
- Distrikto Caraş-Severin,
- Distrikto Cluj,
- Distrikto Covasna,
- Distrikto Harghita,
- Distrikto Hunedoara,
- Distrikto Maramureş,
- Distrikto Mureş,
- Distrikto Sălaj,
- Distrikto Satu Mare,
- Distrikto Sibiu,
- Distrikto Timiş.
La transilvania altebenaĵo, alte de 300 al 500 metroj, alfluas la riverojn Mureş (rivero), Someş, Criş, Olt (rivero), kaj aliaj riverenfluaĵetoj de la Danubo. Cluj-Napoca (318.027) estas la plej granda urbo. Aliaj grandaj urboj estas Timişoara (317.651), Braşov (283.901), Oradea (206.527), Arad (172.824), Sibiu (155.045), Târgu Mureş (149.577), Baia Mare (137.976), Satu Mare (115.630).
[redaktu] Loĝantaro
(historie)
| Jaro | Entute | Rumanoj | Hungaroj | Germanoj |
|---|---|---|---|---|
| 1850 | 1.823.222 | 57,2 % | 26,8 % | 10,5 % |
| 1869 | 4.224,436 | 59 % | 25 % | 9,5 % |
| 1880 | 4.032.851 | 57 % | 26 % | 9,0 % |
| 1890 | 4.429.564 | 56 % | 27,1 % | 12,5 % |
| 1900 | 4.840.722 | 55 % | 29,5 % % | 11,9 % |
| 1910 | 5.262.495 | 53,7 % | 31,6 % | 10,7 % |
| 1919 | 5.259.918 | 57,1 % | 26,5 % | 9,8 % |
| 1920 | 5.208.345 | 57,3 % | 25,5 % | 10,6 % |
| 1930 | 5.114.214 | 58,3 % | 26,7 % | 9,7 % |
| 1941 | 5.548.363 | 55,9 % | 29,5 % | 9 % |
| 1948 | 5.761.127 | 65,1 % | 25,7 % | 5,8 % |
| 1956 | 6.232.312 | 65,5 % | 25,9 % | 6 % |
| 1966 | 6.736.046 | 68 % | 24,2 % | 5,6 % |
| 1977 | 7.500.229 | 69,4 % | 22,6 % | 4,6 % |
| 1992 | 7.723.313 | 75,3 % | 21 % | 1,2 % |
[redaktu] Ekonomio
Transilvanio estas plena da mineralaj rimedoj, noteble lignito, fero, plumbo, mangano, oro, kupro, natura gaso, salo kaj sulfuro. Estas grandaj industrioj por fero kaj ŝtalo, kemiaĵoj kaj tekstaĵoj. Brutbredado, agrikulturo, vino-produktado kaj frukto-kultivado estas gravaj profesioj. Ligno estas alia valora rimedo.
[redaktu] Historio
La germanoj nomas ĝin Siebenbürgen ("sep urboj"). La hungara nomo estas Erdély ("trans la arbaro"). La disiĝon de Hungario proklamis la landkunveno de Transilvanio en 1566 en urbo Cluj. Ĝia sendependeco ĉesis tute en 1699, kiam ĝi fariĝis unu al la provincoj de Habsburg-imperio. La reunuiĝo kun Hungario estis proklamita la 30-an de majo 1848 en la landkunveno en Cluj, sed tiu estis nuligita inter 1849 kaj 1867. De tiam fariĝis denove parto de hungara reĝlando ene de monarkio Aŭstrio-Hungario ĝis 1919, kiam fariĝis parto de Rumanio. Inter 1940 kaj 1944 Nord-Transilvanio denove apartenis al Hungario.
[redaktu] Vidu ankaŭ
- Listo de elstaraj transilvaniaj hungaroj.
- Listo de landestroj de Transilvanio.
- Listo de olimpikanoj rumaniaj hungaraj.
- Listo de saksaj urboj kaj vilaĝoj en Transilvanio.
- Listo de saksaj verkistoj kaj poetoj transilvaniaj
- Listo de transilvaniaj hungaraj skulptistoj.
- Listo de naivismaj artistoj transilvaniaj hungaraj en Rumanio.
Sur la mapo la transilvaniaj distriktoj estas markitaj per verdaj koloroj. Bonvolu atenti, ke ankaŭ la apuda regiono Banato estas verda.
[redaktu] Bibliografio
- Szabó M. Attila-Szabó M. Erzsébet:Erdélyi helységnévszótár (Loknomvortaro de Transilvanio en rumana, hungara kaj germana lingvoj) , 2003.
- Erdély-Útikönyv (gvidlibro) (hungare), Kelet-Nyugat, 2005, Budapest. Aŭtoroj: Sós Judit, Farkas Zoltán
- Sebestyén Mihály: Erdélyi fejedelmek (hungare). (Landestroj de Transilvanio). Mentor Kiadó, Marosvásárhely, 1994.
- Áros Károly: Erdélyi magyar sportolók az olimpiákon, (Gesportistoj hungaraj de Transilvanio en olimpikoj) 2002.
- Ajtay Ferenc: Erdély természeti csodái (Naturaj mirakloj de Transilvanio). Kolozsvár, 2005.
- Gilyén Nándor-Imre Lajos: Erdély népi építészete (Popolarkitekturo de Transilvanio-reciprokinfluoj), 2006.

