Papuo-Barato

El Vikipedio

Noto: Konfuzu ĝin nek kun Papuo-Nov-Gvineo nek kun Barato.


Viro el tribo Dani en Papuo Barato
Pligrandigu
Viro el tribo Dani en Papuo Barato
Viro el tribo Yali en Papuo Barato
Pligrandigu
Viro el tribo Yali en Papuo Barato
Vilaĝo de tribo Yali en Papuo Barato
Pligrandigu
Vilaĝo de tribo Yali en Papuo Barato
Virino el tribo Yali en la vilaĝo en Papuo Barato
Pligrandigu
Virino el tribo Yali en la vilaĝo en Papuo Barato
Virinoj el tribo Yali en la vilaĝo en Papuo Barato
Pligrandigu
Virinoj el tribo Yali en la vilaĝo en Papuo Barato

Papuo-Barato (la origina nomo estas Papua Barat, ankaŭ nomata Irian Jaya) estas provinco de Indonezio en la plej okcidenta pinto de la insulo Nov-Gvineo. Alveturinte ĝis ĉemaraj loĝitaj regionoj ĝi agadas tro normale – ĝi aspektas tute kiel aliaj lokoj de Indonezio. Krom ĉeesto de lokaj papuoj, kiuj aspektas kiel aŭstralaj aborigenoj. Sed kun trajtoj de indonezianoj, kiuj apartenas inter azianojn, ili ne havas tro komunan.

Ĉio ŝanĝiĝos, se oni venas en enlandon de la insulo. Tio estas vojo tra tempo kaj spaco. Grandegaj akraj montoj kun faŭno kiel el pratempo, kaj en tio vivas duonnudaj indiĝenoj je nivelo de ŝtonepoko. Plej facile alirebla estas valo de rivero Baliem, kie en vilaĝo Wamena estas relative granda flughaveno kun tute regula trafiko. Ĉi tie estas jam videbla progreso de civilizo. Estas ĉi tie kelke da ŝoseoj, lokaj loĝantoj iradas vestitaj, estas ĉi tie normalaj domoj kaj ne nur sole kabanetoj. Ĉefe estas ĉi tie grandega kvanto da preĝejoj. Eble ĉiu eklezio estas ĉi tie reprezentita per sia preĝejo. Estas ĉi tie ankaŭ sennombra kvanto da misiistoj, kiuj ĉi tie por la lokaj loĝantoj prezentas portantojn de progreso. Ili do klopodas animistajn indiĝenojn civilizigi kaj turni al tiu ĝusta kredo. Sed se vi ekpaŝos piede en ĉirkaŭaĵon, la markoj de civilizo rapide malaperos.

En la valo Baliem loĝas tribo de danioj. Vira vestado de danioj konsistas el koteko, kio estas botelkukurbo de lagenario, kiun oni uzas kiel penisingo. Alie viroj iradas tute nudaj. La kotekon ili alkroĉigas al sia talio per liana fibro. La viroj ŝatas ornami sin. Ŝatataj estas diademoj el plumoj de diversaj birdoj, porkaj dentegoj, kiujn ili puŝas en nazan septon (oni diras, ke kiam la dentegoj estas turnigitaj direkten supren, la viro estas sur milita pado, la dentegoj turnigitaj malsupren signifas pacamajn intencojn). Ŝatataj kaj tre taksataj estas "kravatoj" produktitaj el konketoj. En tempo de tribaj militoj viroj pentras sin per diversaj koloroj, por ke ili timigu malamikon. Virinoj tradicie portas sole jupon. Kio estas surpriza, do ĉiu virino havas retikulon produktita el lianaj fibroj, kiun ŝi portas pendigita sur la kapo. Ŝi portas en ĝi, kio estas bezona – de dolĉaj terpomoj tra infanoj ĝis porkidoj. Danioj estas ĉefe farmistoj kulturantaj dolĉajn terpomojn, ilian ĉefan nutraĵon. El bestoj ili bredas porkojn, kiuj havas por ili grandan prezon. Tradicie la viroj vivas apartigite de la virinoj. Ĉiuj viroj el la vilaĝo vivas en unu kabaneto kaj la virinoj kun la infanoj kaj la porkoj vivas en alia. El iliaj kutimoj ni menciu almenaŭ tiun, kiam virino pro ĉiu mortinta parenco devas forhaki artikon de la fingro. Ankaŭ en hodiaŭa tempo ni povas renkontiĝi kun kvanto da virinoj, kiuj pro tio ne havas fingrojn. En pasinteco apartenis inter iliajn tradiciojn ankaŭ mumiigado de mortintaj vilaĝestroj. Post la morto oni metis la korpon de ĉiu mortinto en fumon super fajrejo, sub kiu senĉese brulis fajro kaj tiel iom post iom okazis la proceso de mumiigo. Nuntempe eblas vidi mumiojn en vilaĝoj Jiwika kaj Akima.

Papuo-Barato estas etnografie tre varia. Ampleksaj esploroj de ĉi tieaj etnoj ne ekzistas. Oni supozas, ke en la tuta Papuo estas iom inter 200 ĝis 700 diversaj lingvoj. Ĉiu tribo signifas fakte alian lingvon. En la regiono de la teritorio de Baliem vivas tribo Dani. Norde de la valo vivas tribo Lani. Orientdirekte en montaro Jajavijajo (Jayawijaya) vivas tribo Yali. Se ni ekiros direkte suden kaj ni malsupreniros el la montaro ĝis malaltaĵoj, ni estas venantaj en regionojn de triboj Korowai kaj Kombai. Temas pri la t.n. arbaj homoj – ili konstruas siajn loĝejojn en arbokronoj. Tio estas ŝirmo kiel kontraŭ malariaj kuloj tiel ankaŭ kontraŭ batalemaj najbaroj. Tribaj militoj estas ĉi tie kutima afero. Ankoraŭ pli multe direkte al marbordo kaj al urbeto Agats vivas tribo Asmat, mondfamaj skulptistoj kaj ĉasistoj de kranioj.

[redaktu] Vidu ankaŭ