H-sistemo

El Vikipedio

H-sistemo estas alternativa skribo por Esperanto, difinita en la Fundamento de Esperanto, uzebla en okazoj, kiam oni ne povas skribi aŭ presi Esperanton kun la ĝustaj supersignaj literoj:

  • Ĉ ⇒ Ch
  • Ĝ ⇒ Gh
  • Ĥ ⇒ Hh
  • Ĵ ⇒ Jh
  • Ŝ ⇒ Sh
  • Ŭ ⇒ U

Oni do uzas postmetitan H-on anstataŭ ĉapelo, kaj tute forlasas la luneton super "Ŭ".

Pro ĝia difino en la Fundamento de Esperanto, la baza regularo de Esperanto, iuj konsideras la H-sistemon kiel duan oficialan ortografion.

Iafoje tiu sistemo povas esti ambigua, en vortoj kiel flughaveno, chashundo, traumata (ĉu traŭmatatra-um-ata?)). Zamenhof rekomendis tiuokaze intermeti apostrofon por forigi la ambiguecon; do flug'haveno, chas'hundo ktp.; lia propra ekzemplovorto estis pac'homo (!). Alternative ligostreko povas esti uzata: flug-haveno. Ne estas reguloj, kiuj limigas la uzon de pliklarigaj ligostrekoj. Pliaj rekomendoj pri tio, kiel oni povas akceli precizecon en la H-sistemo, estas en http://www.akueck.de/eoskribo.htm#precizeco. Kaj kelkajn jarojn post la oficiala akceptiĝo de la Fundamento, li proponis eĉ prefere uzadi la H-sistemon, sed siatempe la esperantistoj jam sufiĉe alkutimiĝis al la supersignaj literoj.

Kial ajn, longan tempon oni apenaŭ praktike uzis la H-sistemon, krom eble iafoje en telegramoj. Sed ekde la Interreta periodo la H-sistemo ekfariĝis pli vaste uzata, klare pli vaste ol iam ajn antaŭe. Tamen ĝi estas malpli populara ol la neoficiala surogata X-sistemo.

Aliaj lingvoj