Tiranosaŭro

El Vikipedio

?Tiranosaŭro
Konserva statuso: Fosilia
Troveblo de fosilioj: Malfrua Kretaceo
Fosilia skeleto ĉeNacia Muzeo de Naturhistorio  en Vaŝingtono.
Fosilia skeleto ĉe
Nacia Muzeo de Naturhistorio en Vaŝingtono.
Biologia klasado
Regno: Animaloj Animalia
Klado: Ĥorduloj Chordata
Klaso: Sauropsida
Superordo: Dinosaŭroj Dinosauria
Ordo: Saŭriskioj Saurischia
Subordo: Teropodoj Theropoda
Familio: Tiranosaŭredoj Tyrannosauridae
Subfamilio: Tyrannosaurinae
Tribo: Tyrannosaurini
Genro: Tyrannosaurus
Specio: T. rex
Binoma nomo
Tyrannosaurus rex
Osborn, 1905
Sinonimoj

Dynamosaurus imperiosus
"Albertosaurus" megagracilis
"Gorgosaurus" lancensis?
"Manospondylus"

Tiranosaŭro (signifas 'tirana lacerto') estas dinosaŭra genro. Ankaŭ konata kiel T. rex (oni kutime indikas la genronomon sole per la unua litero), la specio Tyrannosaurus rex vivis en tio kio nun estas okcidenta Nordameriko. Iuj sciencistoj konsideras la iom pli malnova Tarbosaŭro Tarbosaurus bataar de Azio dua tiranosaŭra specio dum aliaj opinias ke Tarbosaŭro estas aparta genro. La tiranosaŭro estas la dinosauro plej ofte prezentita en la populara kulturo.

Same kiel aliaj tiranosaŭredaj terapodoj, tiranosaŭro estis dupieda karnomanĝulo kun granda kranio kontraŭbilancita per longa, peza vosto. Kompare kun la grandaj, potencaj malantaŭaj kruroj, la antaŭaj kruroj de la tiranosaŭro estis malgrandaj kaj havis nur du fingrojn. Kvankam aliaj terapodoj estis same grandaj aŭ eĉ pli grandaj ol la tiranosaŭro, ĝi estis la plej granda tiranosaŭredo (pri kiu ni scias) kaj unu el la plej grandaj teraj rabobestoj, kun longeco de pli ol 12 metroj kaj pezo de elefanto.

Oni trovis en Nordameriko fosiliojn de T. rex en formacioj de la plej malfrua Kretaceo; ĝi estis inter la lastaj dinosaŭroj ekzistantaj antaŭ la Kretacea-Terciara formorta evento. Oni jam identigis pli ol 30 ekzemplerojn de T. rex, iuj preskaŭ kompletaj, kio permesis profundan esploradon pri multaj aspektoj de ĝia biologio, inkluzive ĝian vivhistorion kaj biomeĥanikon. Ankoraŭ ne estas konsento pri la manĝkutimoj kaj potencia rapideco de T. rex.

Enhavo

[redaktu] Priskribo

La grandeco de Tiranosaŭro, kompare kun homo 1,8 metroj alta
Pligrandigu
La grandeco de Tiranosaŭro, kompare kun homo 1,8 metroj alta

Tyrannosaurus rex estis unu el la plej grandaj teraj karnomanĝuloj iam ajn, ĉ. 12 ĝis 13 [[metro]jn longa kaj 5 metrojn alta kiam plenkreska.[1]

[redaktu] Biologia klasiĝo

Tyrannosaurus estas genro de la superfamilio de Tiranosaŭroideoj, la familio de Tiranosaŭredoj, kaj la subfamilio de Tyrannosaurinae.

[redaktu] Debato pri Manospondylus

[redaktu] Paleobiologio

[redaktu] Vivhistorio

Grafikaĵo montranta la hipoteta vivkurbiĝoj (korpomaso kontraŭ aĝo) de kvar tiranosaŭredoj. Tyrannosaurus rex reprezentiĝas per la nigra linio. Surbaze de Erickson et al. 2004
Pligrandigu
Grafikaĵo montranta la hipoteta vivkurbiĝoj (korpomaso kontraŭ aĝo) de kvar tiranosaŭredoj. Tyrannosaurus rex reprezentiĝas per la nigra linio. Surbaze de Erickson et al. 2004


[redaktu] Seksa dimorfismo

[redaktu] Sinteno

Eksdata rekonstruiĝo (de Charles R. Knight) montranta la 'tripiedan' teniĝon
Pligrandigu
Eksdata rekonstruiĝo (de Charles R. Knight) montranta la 'tripiedan' teniĝon
Rekonstruaĵo ĉe Muzeo Senckenberg montranta nuntempan ideon pri teniĝo de T. rex
Pligrandigu
Rekonstruaĵo ĉe Muzeo Senckenberg montranta nuntempan ideon pri teniĝo de T. rex

[redaktu] Brakoj

[redaktu] Plumoj

Pli detalajn informojn legu en la speciala artikolo: Plumhavaj dinosaŭroj


[redaktu] Ĉu la tiranosaŭro estis varmsanga?

Pli detalajn informojn legu en la speciala artikolo: Varmsangeco de dinosaŭroj


[redaktu] Manĝostrategioj

Kranio kaj supra spino de Tyrannosaurus rex, Palais de la Découverte, Paris
Pligrandigu
Kranio kaj supra spino de Tyrannosaurus rex, Palais de la Découverte, Paris

[redaktu] Sinmoviĝo

[redaktu] Historio

[redaktu] Malkovroj

Maketo de la neniam-finita ekspozicio Tyrannosaurus rex planita por la Amerika Muzeo de Naturhistorio far H.F. Osborn
Pligrandigu
Maketo de la neniam-finita ekspozicio Tyrannosaurus rex planita por la Amerika Muzeo de Naturhistorio far H.F. Osborn

[redaktu] La tiranosaŭro en populara kulturo

Pli detalajn informojn legu en la speciala artikolo: La tiranosaŭro en populara kulturo


[redaktu] Vidu ankaŭ

[redaktu] Piednotoj

  1. Brochu, C.R. 2003. Osteology of Tyrannosaurus rex: insights from a nearly complete skeleton and high-resolution computed tomographic analysis of the skull. Memoirs of the Society of Vertebrate Paleontology. 7: 1-138.

[redaktu] Eksteraj ligoj