Interreto
El Vikipedio
Interreto (nomita unue anglalingve kiel Internet) estas tutmonda alirebla sistemo de komputilaj retoj, kiu transsendas datumojn laŭ Interreta Protokolo kaj multaj aliaj protokoloj. Ĝi konsistas el miloj da pli malgrandaj komercaj, organizaciaj, akademiaj, registaraj, kaj personaj komputilaj retoj. Ĝi portas variajn informojn kaj servojn, kiel retpoŝton, retbabilon, kaj la interligitajn retpaĝojn kaj aliajn dosierojn de la Tut-Tera Teksaĵo. Pli ĝenerale, interreto (minuskle) estas iu aro de interkonektitaj komputiloj.
Enhavo |
[redaktu] Historio de la Interreto
[redaktu] Origino de la Interreto
La radiko de la Interreto troveblas en la jaro 1969 kun la starigado de la ARPANET, projekto de akademiaj studentoj sub la patroneco de la DARPA, fako de la Usona Departemento de Defendo. Iu frua studo kiu aldoniĝis al ARPANET inkluzivis laboron por discentrigaj retoj, teorion pri atendovicoj kaj pakaĵa ŝanĝado. Tamen, ARPANET mem ne interfunkciis flue kun aliaj komputilaj retoj kiuj ne uzis ĝian propran protokolon. Ĉi tiu problemo inspiris plian disvolvadon de multetavola protokolo uzebla trans multaj specoj da retoj.
Je la 1-a de januaro 1983, la centra retprotokolo de ARPANET ŝanĝiĝis de NCP al TCP/IP, kio markas la komencon de la Interreto, kiel ni konas ĝin nun. Alia grava klopodo en la disvolvado de la Interreto estis la konstruado de universitata ĉefreto (la NSFNet) en 1986 fare de la Nacia Scienca Fondaĵo. Gravaj apartaj retoj kiuj estis sukcese akomoditaj en la Interreton inkluzivas la Usenet-on kaj la Bitnet-on.
La reto ekhavas publikan fasadon en la 1990-aj jaroj. En 1989, Tim Berners-Lee eklaboris pri HTTP, HTML kaj la unuaj pluraj retpaĝoj ĉe CERN en Svislando. En aŭgusto 1991, li publikigis sian projekton Tut-Tera Teksaĵo. Kelkaj akademiaj kaj registaraj institucioj kontribuis paĝojn, sed la vasta publiko ankoraŭ ne vidis ilin. En 1993, la unua versio de la retumilo Mosaic estis eldonita, kaj ekde frua 1994, la intereso de la publiko kreskis. En 1996 la vorto "Interreto" iĝis ofta termino, sed ĝi rilatis preskaŭ tute al la TTT.
Dume, tra la tuta jardeko, la Interreto sukcese sorbis la plej grandan parton el antaŭe ekzistantaj komputilaj retoj, kvankam iuj retoj kiel FidoNet ankoraŭ apartas. Ĉi tiun kreskon oni ofte atribuis al la manko de centra administrado kiu permesas organan kreskon de la reto. Ankaŭ, la neproprieteco de la Interreto kuraĝigas interoperacieblecon kaj malebligas al unuopaj firmaoj tro kontroli la reton.
[redaktu] Interreta protokolaro
Aparte de la kompleksegaj fizikaj konektaĵoj kiuj konsistigas sian substrukturon, la interreto kunteniĝas per protokoloj, kiuj priskribas kiel interŝanĝi datumojn per la reto. Malsame de pli malnovaj komunikadaj sistemoj, la Interreta protokolaro estis intence desegnita esti indiferenta pri la suba fizika medio. Kiu ajn komunikada reto, perdrata aŭ sendrata, kiu kapablas porti ambaŭsencajn diĝitajn datumojn, povas porti Interretajn signalojn. Tiel, Interretaj pakaĵoj fluas tra perdrataj retoj kiel kupra drato, samaksa kablo kaj fibrooptika kablo; kaj tra sendrataj retoj kiel Wi-fi. Kune, ĉi-tiuj retoj, kiuj uzas la samajn altnivelajn protokolojn, formas la Interreton.
La interretaj protokoloj devenas de diskutadoj en la Internet Engineering Task Force (IETF, esperante: Task-komitato pri Interreta Inĝenierarto) kaj ĝiaj laborgrupoj kiuj estas malfermaj al publika partopreno kaj kontrolo. Ĉi tiuj komitatoj produktas dosierojn kiuj estas nomitaj dokumentoj "Petoj por Komentoj". Kelkaj el tiuj ĉi dokumentoj estas levataj al la nivelo de "Interreta Normo" fare de la Interreta Arkitektura Komitato (IAB aŭ Internet Architecture Board anglalingve).
[redaktu] TutTera Teksaĵo
[redaktu] Interreta kulturo
[redaktu] Konektado al la Interreto
La ebleco por la loĝantaro de iu ŝtato konektadi al la Interreto multe dependas de la grado de la ekonomia evoluo de tiu ŝtato.
[redaktu] Problemoj de la Interreto
[redaktu] Cenzuro de la Interreto
[redaktu] Aliaj Interreto-Temoj
- Servoj
- Dissendolisto - Retpoŝto - Retforumo - Usenet - TTT - TTT-legilo - Tujmesaĝilo - Podkasto- Inter-para ŝutado- Reta abonrilato
- Normoj
- IETF - Landokodoj - Lingvokodoj - Unikodo - W3C - CGI
- Sinteno
- Spamo
- Aliaĵoj
- Ĉifrado - DNS - ISP - Domajna nomo - Domajno- Retkaptejo-Retkafejo
Ankaŭ vidu: Meetup Semantika Reto
[redaktu] Vidu ankaŭ jenon:
- ICANN
- IRC
- Modemo
- Serĉilo
- Servilo
- Blogo
- IP-adreso
- Komputilo
- Komputiko
- Dosiero-Transiga Protokolo
- Novaĵgrupo

