Tutmonda varmiĝo

El Vikipedio


Ĉi-tiu artikolo ne jam estas finita. Nepre bezonataj informaĵoj do sendube mankas por ekkompreni la pritraktatan objekton. Vi povas reviziti la artikolon poste aŭ ĝin kompletigi kondiĉe ke vi prudente regas la entutan objekton.


La termino tutmonda varmiĝo priskribas plialtiĝon de la meza temperaturo de la atmosfero kaj oceanoj de la tero.

Enhavo

[redaktu] Pri

Averaĝa temperaturo sur la tergloba surfaco inter 1856 kaj 2004
Averaĝa temperaturo sur la tergloba surfaco inter 1856 kaj 2004

Nuntempe okazas tutmonda varmiĝo. Ekzemple, en la lastaj tridek jaroj la averaĝa temperaturo sur la tergloba surfaco altiĝis je 0,5°C. La plej multaj sciencistoj kredas, ke la homo kaŭzis tion per sia emisio de metano, karbona dioksido, kaj aliaj forcejaj gasoj ekde la industriiĝo; sed restas kelkaj sciencistoj, kiuj dubas tion.

La natura forceja efiko varmigas la teron je 30°C. Laŭ teorio, se oni pliigas karbonan dioksidon en la atmosfero, kun neniaj aliaj ŝanĝoj, la surfaco de planedo varmiĝos; la demando estas: kiom?

La scienca opinio de klimatŝanĝo, kiel esprimita de la UN Interregistara Komitato pri Klimata Ŝanĝo kaj specife subtenata de la naciaj sciencaj akademioj de la G8 nacioj, estas ke la averaĝa tutmonda temperaturo estas altiĝita 0.6 ± 0.2 °C de la frua 19-a jarcento, kaj plej "multe da la varmiĝo observata dum la lastaj 50 jaroj estas atribuebla al homaj agadoj". Malgranda malplimulto da kvalifikitaj sciencistoj kontestas la vidpunkton ke la agoj de homaro signife rolas la lastatempan temperaturo-ŝanĝon. Malcertaĵoj ekzistas pri kiom da klimatŝanĝo oni observos en la estonteco. Konflikta kaj publika debato ekzistas pri kion fari (se ion) pro tutmonda varmiĝo.

[redaktu] Kaŭzoj

Sciencistoj scias, ke la aldono de la gasoj metano (CH4) aŭ karbona dioksido (CO2) al la atmosfero, sen aliaj ŝanĝoj, havas varmigan efikon. Tiaj gasoj kaptas la varmon de la suno, kaj sen tiaj gasoj la tero estus pli malvarma je 30 °C, kaj ne povus subteni vivaĵojn.

La brulado de karbo por energio, la brulado de benzino en aŭtoj, kamenoj de fabrikejoj, ktp kontribuas ĉiujare proksimume 22 miliardoj da tunoj da karbona dioksido en la atmosferon. La kreskigado de bestoj por manĝaĵo, la ekskremento de tiuj bestoj, naturo gaso, la kultivado de rizo, kaj aliaj fontoj ĉiujare kontribuas proksimume 250 milionoj da tunoj da metano, kiu varmigas la atmosferon 23-foje pli forte ol karbona dioksido. La hodiaŭa atmosfero havas 149% pli da metano kaj 31% pli da karbona dioksido ol antaŭindustriaj niveloj en 1750. Tio estas pli ol iam ajn antaŭe dum almenaŭ la pasintaj 650,000 jaroj, la tempo pri kiu ni havas fidindan informon el mezuroj de glacio. El malpli direktaj geologiaj indikiloj, oni kredas ke la hodiaŭaj niveloj de tiuj gasoj ne estis tiom altaj dum la pasintaj 40 milionoj da jaroj.

Oni povas malpliigi la kontribuon de tiuj gasoj per manĝi vegetare, uzi malpli multe benzinon, pli multe uzi aliajn tipojn de energio (ekz. venta, suna, akva, aŭ nuklea), ktp.

[redaktu] Konsekvencoj

Ĉar la oceanoj havos unu agv-volumo plej importanta, la nivelo de la agvo leviĝos, konsekvencos unu modifikado de la landlimoj mara de la landoj ke havas landlimo sur la maro aŭ la oceanoj. Kelkaj insuloj kies la nivelo ne sufiĉas estos aŭ estas subakvigita.

Iuj marfluoj havos liajn trajektoriojn modifikatojn kun la venontaj varma aŭ malvarma agv-fluoj. Kun tio, la tutmonda klimato estos malsama, en multaj regionoj aperos sinkonita fenomenoj. En la varma-regiono (ĉar en Usuno, Sudameriko...) oni miras aŭ miros a unu multipliko de la frekenco de la fenomenoj ĉar ciklonoj, uraganoj...

Kun unu klara tipo de klimato vivas especio de besto, birdo kaj planto. Se la klimato movas aŭ ĉanĵas, esto genro povas ĉanĵi aŭ malaperi. Oni povas rigardi el la koralo en la pacifiko ke malaperas malrapide. Sed kun tute ĉanĵo, la genro ke malaperas, lasos la placo al alia speco ke postvivos, estas kun pejformta specoj ke la homoj devos vivi.

[redaktu] Ankaŭ vidu

[redaktu] Eksteraj ligoj

Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al