Iesen
From Wikipedia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Allgemeen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Naam, Teken, Atomtall | Iesen, Fe, 26 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cheemsche Serie | Övergangsmetallen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klöör | sülvern mit'n Slag grau | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atommass | 55,845 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronenkonfiguratschoon | [Ar]3d64s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronen je Schaal | 2, 8, 14, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Physikaalsche Egenschoppen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Phaas | Faststoff | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dicht (bi RT) | 7,86 g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Smöltpunkt | 1811 K (1538 °C) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kaakpunkt | 1334 K (2861 °C) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomare Egenschoppen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kristallstruktur | kubisch ruumzentreert | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ionisatschoonsenergien | 1.: 762,5 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2.: 1561.9 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3.: 2957 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomradius | 140 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Annere Egenschoppen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Isotopen (Utwahl) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Iesen is een chemisch Element un twors een Metall. Dat Symbol (Teken) is Fe vun dat latiensche ferrum, wat Iesen bedüüd.
[Ännern] physikalisch Eegenschapen
Dat Iesen mookt - as dat bi de Metallens so is, besünner positive Ionens (Kationens). Dorbi gifft dat denn Fe2+ un Fe3+ Ionens. Gifft ook Verbinnungen, wo beid Orten vun Ionens binn sünd.
- Oxide
- Fe2O3, wat de normole Rost is
- Fe3O4. wat de Magnetsteen is, to'n Bispeel in Kiruna (Sweden).
- Chloride
- FeCl3, wat in de blutstillend Watte binn is
- Sulfide
- FeS, dat Iesensulfid, wat to'n Bispeel ook dat Slickwatt swatt mookt.
[Ännern] Historie
Iesen weer in Bruuk sied den Anfang vun de Iesentiet. Vöher geev dat blots dat Iesen vun de Meteoriten. Iesen weer nich dat eerste Metall, wat de Minschen mookt harrn. Se kunnen al Gold, Sülver, Tinn un Kopper mooken. Obers ers in dat 1. Johrdusend v. Chr. harrn se kloogkreegen, woans se de hoogen Temperaturen henkreegen kunnen, de dat Iesen to`t Smelten bruukt. Dat sünd bilütten tominns wat bi 1400 °C, wenn dor good Kohlenstoff binnen is. Dat weern sünnerlich de Keltens, de mit ehrn Rennoven Iesen mooken. Denn kreegen dat ook de Römers un Greeken klor. Un vun wegen dat Iesen hart is, weer dat för de Wapen bannig begehrt.
Wat bi 1500 geev dat denn de ersten Hoogovens. Dor keem obers dat Rohisen rut, wat sünnerlich veel Kohlenstoff hett un nich to smeden is. Bi den Verseuk, dor mit den Hammer op to haun, güng dat twei. Denn möten de Minschen dat Stahlmoken rutkregen. Dorför geev dat den Puddeloven.
In dat 18. Johrhunnert güng dat wieder un Stahl weer een vun de wichtigsten Industrieproduktens.


