Nedderlandsche Spraak
From Wikipedia
Dat Nedderlannsch (ndl.: Nederlands is en Indo-Europääsche un Germaansche, West-Germaansche, Nedderdüütsche, Nedderfranksche, West-Nedderfranksche Spraak. Dat Nedderlannsch ward ok wel Hollannsch of Hoochhollannsch nömmt.
Disse Spraak warrt vörnaamlik in de Nedderlannen, Belgien (Flannern, Franzöösch-Flannern), Surinam, Aruba un op de Nedderlannschen Antillen praat. De amtliche Spraak, so as disse warrt unnerwesen op Scholen un bruukt warrt dör de Autoriteiten, warrt Standardnedderlannsch nömmt. Et Nedderlannsche warrt (nich altied korrekt) ok woll andüüt as Fläämsch (in Belgien), Hollannsch (vöral in Noord-Brabant, Limburg, Noord- un Oost-Nederlaand) un Nedderdüütsch (dör historisch Spraakkunnigen). In Indonesien, dat ole Nedderlannsch-Indien bünt der noch en lüttjen Hümpel Lüde, die Nedderlannsch praten könnt. Dit bünt meest ole Lüde.
Dat Standardnedderlannsch is in dat 17. Johrhunnert utdacht för de General-Staaten, um dor de utgebreide Nedderlannsche Bibelvertaling, de Staatenbibel in te schrieven. Basis sünd de Nedderfrankschen Dialekten vun Holland un vun Brabant. Neddersassische Elementen bünt vöral de Foemen vun de Verben op -acht (bracht, gebracht; dacht, gedacht) un 't weerkerend vörnaamwoort zich. De dörde grote Dialektgrupp in de Legen Lannen, dat Freesch, is bi de Entwicklung vun dat Standardnedderlannsch vriewel negeert. Op Basis vun disse Dialekten is 'n sülvstännig Freesch Standardspraak voortkommen. Vun fröher ut warrt ok Limborgsch Platt praat in den Süden vun Limburg.
Inholtsverteken |
[Ännern] Klassifikaatie
- Indo-Europääsch
- Germaansche Spraken
- Westgermaansche Spraken
- Nedderdüütsch
- Neddersaksisch
- Nedderfrankisch
- West-Nedderfranksch (Nedderlannsch)
- Nedderdüütsch
- Westgermaansche Spraken
- Germaansche Spraken
[Ännern] Grammatik
Üm den Nedderlaansche Schriefwies af to snacken, hebbt Flannern un de Nedderlannen tosamen de Nederlandsche Taalunie opricht, vun 2005 af is Suriname ok Lidd . Disse Organisation gifft dat Grune Böökske ut. Dorin bünt echter seker nich alle Spraakproblemen regelt. Een Problem is sachs de richtige Nedderlannsche Schriefwies vun Oortsnaams, sowel binnen, as buten dat Nedderlaansche Spraakgebiet, dat is nich altied dudelik regelt.
De Taalunie hett 'n webstee waar a'j um advis fraagen kaanst, as der ondudelikheden bünd: http://taalunieversum.org/taaladvies/
[Ännern] Dat öllste Nedderlannsch
Dat öllste bekannte Book in één vun de Dialekten, wo dat Standardnedderlannsche ut voortkomen is, warrt vormt dör de so nömmden Wachtendonkse Psalmen, in de 10. Johrhunnert schreven in 'n Ooltoostnedderfranksch Dialekt ut de Gegend vun Maastricht.
De öllste Satz in Nedderlannsch is dat Hebban olla vogala, man dat alleröllste trugvonden Nedderlannssprakig Dokument is funnen in Buchaute in Dikkelvenne (Gaavere).
[Ännern] Dialekten
[Ännern] Översicht vun Nedderlannsche Dialekten in de Nedderlannen, Flannern un Franzöösch-Flannern, Surinam
för de lokaatie vun de dialekt. Dit is 'n globaale indeling, waarbie overgaangsdialekten nich bint opneumt. Et is dus allenich beduld um 'n algemen beeld te geaven vun de spreiding vun de Nederlaandse dialekten.
A. Süüdwestlich Dialektgrupp (Seeuws/West-Vlaoms)
- 1. West-Vlaoms, inklusiev Fraans-Vlaoms en Seeuws-Vlaoms
- 2. Seeuws
B. Noordwestelike dialektgroep (Hollaands)
- 3. Suud-Hollaands
- 4. Westhoeks
- 5. Waoterlaands* en Volendams*
- 6. Saons*
- 7. Kennemerlaands
- 8. West-Vries*
- 9. Bildts, Midslaands, Stadsvries en Aomelaands*
* De dialektgruppen anduud mit 'n starretien warden weliswaar onder et Hollandsch rekkent mer hebbt 'n seer staark Vreesch substraat. De Noord-Hollaandsche varianten bünd na de oorlog stark naar et Hooghollands toogreut; Manchs ward der ok wel vun twee noast mekaar stoande dialekten proat: et oale (swaore) en et nije (lichte) dialekt.
C. Noordoostelike dialektgrupp (Nedersaksisch; aparte spraak)
- 10. Kollumerlands
- 11. Grunnings en Noord-Drents
- 12. Stellingswarvs
- 13. Midden-Drents
- 14. Suud-Drents
- 15. Twentsch
- 16. Twents-Graofschaps
- 17. Gelders-Overyssels (Aachterhoeks) en Urks
- 18. Veluws
D. Noordelik-centraole dialektgroep
- 19. Utrechts-Alblasserweerds
E. Sudelik-centraole dialektgroep
- 20. Suud-Gelders
- 21. Noord-Braobants en Noord-Limburgs (Limburgs is 'n aparte spraak)
- 22. Braobants
- 23. Oost-Vlaoms
F. Suudoostelike dialektgroep
- 24. Limburgs
G. Surinaome
- 25. Surinaoms-Nederlaands
Overige
FL. Previncie Flevolaand. Hier hef sich nog gien dialekt vormt. Meest warden hier Suud-Hollaandse varianten proat, of 't Hooghollaans, of 't Amsterdamsche (in Leliestad en Almere). In et noorden en dan mit naame in un roond Urk wardt der vun vrouger oet al 'n dialekt vun 't Nedersassisch proat.
[Ännern] Bron
Disse gegevens bint meest oawernommen vun dee indeiling, den de spraakkunnige Jo Daan, maakt hef (sie: [1]). Disse indeiling is (nog) steeds 'n onderwarp vun diskussie binnen de dialektologie, mer wardt dör völ spraakkunnigen (deils) oonderschreven.
[Ännern] Kreol- en dochterspraken
Et Afrikaans is 'n dochterspraak die sich ontwikkelt hef ut 't Nederlandsch wat de kolonisten in de söbenteinte eeuw na de Kaapkolonie metbracht hebbt.
Ut 't Nedderlaans bünd 'n antal - meest uutstorven - kreoltaalenvoortkommen, mit naame et Negerhollaands op de Amerikaanse Maagdeneilanden, et Petjoh in Indonesie un et Skepi en Berbice-Nederlaands in Guyana.


