Charon (Maand)

From Wikipedia

Pluto un sien Maand Charon.
Grötter maken
Pluto un sien Maand Charon.

Charon is in de Astronomie de Naam för den gröttsten Maand von den Dwargplanet (134340) Pluto.

Inholtsverteken

[Ännern] Opdecken

De Maand is an'n 22. Juni 1978 von den US-amerikaanschen Astronomen James W. Christy opdeckt worrn, as he Fotoplatten ünnersöcht hett, de al een por Maanoden vörher maakt worrn sünd. De Steernkieker hett dorbi faststellt, dat Pluto een regelmäßig Utbuulen opwiesen de. Christy hett glövt, dat sowat op een Maand hinwiesen künn. Tatsächlich is so een Utbuulen denn ok noch op Platten funenn worrn, de al an 29. April 1965 maakt wörrn. Vörlöpig hett de Maand de Beteken S/1978 P1 kregen.

Christy hett den Naam Charon vörslaan, as dat in de greeksche Mythologie de Fährmann in den Hades is, de op latiensch Pluto nöömt wörr jüst as de Dwargplanet. Dorto köm, dat Char ok de Anfang von sien Fru Charlene wörr. De Naam is 1985 von de Internatschoonalen Astronoomschen Union (IAU) annohmen worrn.

Dör Charon künnen de Astronomen nu de Mass un Grött von den Dwargplaneten beter utreken.

Pluto hett noch twee Maanden mehr, Nix und Hydra.

[Ännern] Ümlopbaan

De Maanden un jümmer Baanen üm Pluto.
Grötter maken
De Maanden un jümmer Baanen üm Pluto.

Charon ümlöpt de Sworpunkt von dat Pluto-Charon-System in een middeln Afstand von blots 19.405 km. Sien Baan is dorbi fast kreisrund un liggt ungefiehr op de Eben von Plutos Äquator. De Baan von Charon is dorüm mit 99,089° bannig gegen de Pluto-Baan kippt.

Pluto löpt ok üm dissen Sworpunkt, as de Ünnerscheed in de Mass twüschen de beiden man blots lütt is. Dorüm liggt de gemeensame Sworpunkt ok nich in Pluto binnen – as dat meistens is bi Maanden – man liggt ca. 1200 km över de Bavenflach von Pluto. Kannst dorüm ok nicht seggen, dat Charon üm den Pluto kreist, man de kreist an sik beid üm eenanner.

Ut dissen Grund is in'n August 2006 ok bi de IAU dröber snackt worrn, ob de beiden nich as Dubbelplanet tellt un tohopen denn as Planeten ankeken warrn schüllt. Denn hett man ober doch seggt, dat Charon een Maand blifft un Pluto as Dwargplaneten tellt warrn schall.


[Ännern] Opbo

Mit een Dörmeter von 1207 km is Charon ungefiehr half so groot as Pluto. De Mass von Charon is etwa 1/8 von Pluto. Dorüm liggt de Sworpunkt (warrt von de Wetenschopplers ok Baryzentrum nöömt) ok buten Pluto, nämlich een Achtel von den Afstand twüschen de beiden Middelpunkten von Charon un Pluto.

De Maand löpt in 6 Daag, 9 Stünnen un 18 Minuuten eenmal üm den Sworpunkt. In de glieken Tiet dreiht sik Charon ok eenmal üm sik sülvst. Dormit hett he, wie de meisten annern Maanden ok, een bunnen Rotaschoon un wiest Pluto dorüm jümmer de glieke Siet. Ober anners as bi de Eer un den Maand loopt Pluto un Charon beiden jümmers bunnen. Dör de Tiedenkräft sünd beide gliek maakt un zeigt sik beide jümmer de glieke Siet. Dorto seggt man ok dubbelt bunnen Rotaschoon.

De middelte Dicht von Charon is op 1,71 g/cm³ bestimmt worrn. Dat bedüd, dat de Maand to Hälft ut Steen un to de annere Hälft ut Ies besteiht.

De Bavenflach is bannig hell un hett eene Albedo von 0,37. Dat heet, dat 37 % von dat ankommend Sünnlicht wedder afstrohlt (reflekteert) warrt. Anners as bi Pluto schient dat so, as wörr de Bavenflach von Charon mit Wateries övertogen. Bi een Steernbedecken an'n 1. Juli 2005 is de Temperatur op Charon op -210°C bestimmt worrn. Dat is ungefiehr, wat de Wetenschopplers ok vermoot harrn. Wenn de Maand een Atmosphäär hebben schüll, so kann de man blots bannig dünn wesen.

De tämlich hooge Andeel von Steen un de Ümstand, dat Charon kuum een oder ok keen Atmosphäär hett, snackt dorvör dat de Maand – as bi uns eegen – bi een bannig grooten Tohoopenstöten von den Pluto-Vörlöper mit een annern ungefiher gliek grooten Körper entstaan is.

[Ännern] Literatur

  • James W. Christy, Robert Sutton Harrington: The satellite of Pluto. In: Astronomical Journal, Bd. 83 (1978), S. 1005-1008 [1] (engelsch)
  • Bruno Sicardy u.a.: Charon's size and an upper limit on its atmosphere from a stellar occultation. In: Nature, Bd. 439 (2006), S. 52-54 (engelsch)