กลบทบัวบานกลีบขยาย
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
| กลบทบัวบานกลีบขยาย | |
|---|---|
| กวี : | พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว |
| ประเภท : | กลอนกลบท |
| คำประพันธ์ : | กลอนแปด |
| ความยาว : | 8 คำกลอน |
| สมัย : | รัตนโกสินทร์ |
| ปีที่แต่ง : | รัชกาลที่ 3 |
| ชื่ออื่น : | - |
กลบทบัวบานกลีบขยาย เป็นบทกลอนพระราชนิพนธ์ ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้จารึกไว้ในวัดโพธิ์ (วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม) ดังที่รู้จักกันว่าจารึกวัดโพธิ์ ทรงพระราชนิพนธ์ไว้เป็นบทกลอนสั้นๆ ตามขนบของกลอนกลบท เรียกว่า กลบทบัวบานกลีบขยาย เพื่อเป็นแบบสำหรับกุลบุตรกุลธิดาในชั้นหลังได้ศึกษาวรรณคดีไทยอย่างสะดวกและกว้างขวาง
[แก้] ลักษณะคำประพันธ์
เป็นกลอนแปด ใส่กลบท โดยการซ้ำ ๒ คำที่ต้นวรรคทุกวรรค และใช้กระทู้เดียวตลอดจนจบความ มีลักษณะเช่นเดียวกับ กลบทบัวบานกลีบ ในหนังสือกลบทศิริวิบุลกิตติ จึงเป็นที่น่าสังเกตว่า "ชื่อบัวบานกลีบขยายหมายนามเอยฯ" ในคำกลอนนั้น ต้องการระบุชื่อกลบทว่า กลบทบัวบานกลีบขยาย หรือเป็น กลบทบัวบานกลีบ ที่ทรงแต่งขยายเพิ่มเติมมาให้ศึกษาในชั้นหลัง
[แก้] เนื้อหา
เป็นบทชมโฉมตามขนบวรรณคดีไทย และนับเป็นแบบอย่างที่งดงาม ของการบรรยายความงามของหญิงไทย ด้วยการเปรียบเทียบในลักษณะต่างๆ อย่างเห็นภาพพจน์
[แก้] คำกลอน
| ๏ เจ้างามพักตร์ผ่องเพียงบุหลันฉาย | |
| เจ้างามเนตร์ประหนึ่งนัยนาทราย | เจ้างามขนงก่งละม้ายคันศรทรง |
| เจ้างามนาสายลดังกลขอ | เจ้างามสอเหมือนคอสุวรรณหงส์ |
| เจ้างามกรรณกลกลีบบุษบง | เจ้างามวงวิลาสเรียบระเบียบไร |
| เจ้างามปรางเปล่งปลั่งเปรมปราโมทย์ | เจ้างามโอษฐแย้มยวนจิตร์น่าพิสมัย |
| เจ้างามทนต์กลนิลช่างเจียรไน | เจ้างามเกษดำประไพเพียงภุมริน |
| เจ้างามปีกตัดทรงมงกุฎกระษัตริย์ | เจ้างามทัดกรรณเจียกผมสมพักตร์สิ้น |
| เจ้างามไรไม่แข็งคดหมดมลทิน | เจ้างามประทิ่นกลิ่นเกศขจายจร |
| เจ้างามเบื้องปฤษฎางค์พ่างพิศวง | เจ้างามทรวงสมทรงอนงค์สมร |
| เจ้างามถันเทียมเทพกินร | เจ้างามกรอ่อนดังงวงเอราวัณ |
| เจ้างามนิ้วนะขาน่ารักหนอ | เจ้างามลออเอวบางเหมือนนางสวรรค์ |
| เจ้างามเพลากลกัทลีพรรณ | เจ้างามบาทจรจรัลจริตงาม |
| เจ้างามละม่อมพร้อมพริ้งยิ่งนางมนุษย์ | เจ้างามดุจลอยฟ้ามาสู่สนาม |
| เจ้างามอุดมสมลักขณานาม | เจ้างามยามประจงจัดกรัชกาย |
| เจ้างามศักดิ์สมบูรณ์ประยูรยศ | เจ้างามหมดประมวญสวาทพี่มาดหมาย |
| เจ้างามจริงทุกสิ่งสรรพ์ดังบรรยาย | ชื่อบัวบานกลีบขยายหมายนามเอยฯ |

