Levr an anaon

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Ur rummad eus papyrus Ani
Ur rummad eus papyrus Ani

Kavet e vez ul Levr an anaon e-barzh kalz a sevenadurioù: e Henegipt, en Tibet, er sevenadur maya, hag all... Dre vras, pal al levr-mañ 'zo sturiañ eneoù ar re varv e pad ar beaj er bed all.

Taolenn

[kemmañ] Levr an anaon e Henegipt

Levr an anaon a zo un dastummad troioù-lavar ha garmoù hud implijet en Henegipt a-benn sturiañ eneoù ar re varv. Lakaet e veze a levr e-kichenn ar valzamedenn, er bez, evit ma sikourfe an den marv da dremen an amprouennoù hag erruout dirak Osiris e parkoù Ialoù (evit gellout advevañ er bed all). Kavet e vez el levr garmoù hud evit en em treuzfurmiñ, anvioù diwallerien dor ar varnedigezh hag gwall-anzav an torfedoù digraet eo ret dibunañ evit lakat ar galon da vezañ lijeroc'h eget Maât.

Skrivet e veze al levr e hierateg war un tamm papyrus. Kavet e vez an oberenn-mañ adalek maread an impalaer nevez (XVIIIvet remziad) betek ar prantad gresiano-roman.

Memes ma an anv "Levr an anaon" a zo ar brudetañ, n'eo nemet un droidigezh peuztost eus an anv gwir. Aze e kaver troidigezhioù tostoc'h eus an anv wirion:

  • Levr ar re varv hag an adc'hanedigezh;
  • Levr evit mont maez er sklerijenn;
  • Levr a ermaeziadenn war an deiz;
  • Levr treuzneuziadurioù ha kanmeulerzh Impalaer an anaon.

[kemmañ] Troidigezhioù

Dastummet eo bet gant skiantourien troad Egipt testennoù anvet lidoù-kañv gant Champollion.

Ar c'hentañ troidigezh a zo bet aozet e 1842 gant an egiptologour Karl Richard Lepsius diwar ur bapyrus miret e mirdi Turin. Anvet eo bet Todtenbuch(Levr an anaon) an droidigezh. Dalc'het eo bet ar memes anv goude-se.

E 1881, an egiptologour Willem Pleyte a genglotas pennadoù embannetr gant Lespuis dindan an anv Chapitres supplémentaires du Livre des Morts, 162 à 174 ; publiés d'après les monuments de Leyde, du Louvre et du British Museum.

E 1886, an egiptologour suisat Henri Edouard Naville a embannas ul levr anvet Bibl an Henegiptianed.

E 1898, an egiptologour saoz Sir E.A. Wallis Budge, rener ar British Museum, a embannas hollad pennadoù Levr an anaon goude e zizoloadenn e Teba e 1887 e lec'h ma kavas payrus Ani. Implijout a reas an anv Levr ermaeziadenn an deiz.

Kalz a embannadurioù disheñvel a implijont an droidigezhioù-se. Hiziv an deiz o deus ur statud foran, setu e kaver an destennoù-mañ en un doare aes kennañ war lec'hiennoù internet tud entanet gant an Henegipt.

[kemmañ] Levr an anaon an tibetaned

Ul levr an anaon a vez kabet e Bro-Tibet. Anvet eo ar "Bardo Thödol". Un dastummad reolennoù ha kuzulioù eo, da reiñ d'an dud o vervel pe d'ar re varv evit ma ne adc'hanfen ket en dro hag evit ma guitfen trap ar vuhez hag an adsav da vev (Ar c'hontrol eus ar pezh a zo skrivet e-barzh al levr egiptian). Al levr-mañ a denn eus ar voudaegezh tibetan.

[kemmañ] Liammoù diavaez