Tyno Helig
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Mewn chwedloniaeth Gymreig, teyrnas o foddwyd gan y môr oedd Tyno Helig neu Tyno Helyg. Mae'r thema yn debyg i thema chwedl Cantre'r Gwaelod.
Dywedir fod Tyno Helig yn deyrnas oedd yn ymestyn tua'r dwyrain o Ben y Gogarth gerllaw Llandudno. Arglwydd y derynas oedd Helig ap Glannawg, a'i lys oedd Llys Helig. Mae nifer o fersiynau o'r chwedl, ond yn ôl un, syrthiodd merch Helig mewn cariad a gŵr ifanc tlawd. Dywedodd Helig y byddai'n caniatau iddynt briodi pe dychwelai'r gŵr ifanc gya thorch aur. Llofruddiodd y gŵr ifanc uchelwr cyfoethog i gael y dorch, a phriodwyd hwy. Yn y wledd briodas clywyd llais yn galw "Dial a ddaw, dial a ddaw". Pan ofynnwyd pryd y deuai'r dial, dywedwyd mai yn amser eu gor-wyrion y deuai.
Bu'r ferch a'i gŵr fyw yn hen, a ganed gor-ŵyr iddynt. Tra cynhelid gwledd i ddathlu ei enedigaeth, boddwyd Tyno Helig gan y môr. Dywedir fod modd gweld gweddillion Llys Helig i'r dwyrain o Ben y Gogarth ar lanw isel iawn, ac enwyd stad o dai moethus yn yr ardal yn "Llys Helig".

