Llanuwchllyn

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Mae Llanuwchllyn yn bentref tua dwy filltir i'r de o ben deheuol Llyn Tegid ym Meirionnydd, Gwynedd. Mae'n sefyll oddi ar yr A494, 5 milltir i'r de-orllewin o'r Bala. Mae'r pentref yn rhedeg ar hyd lôn y B4403; adnabyddir y pen gogleddol fel Y Llan a'r pen deheuol fel Y Pandy. Mae'r gofgolofn i O.M. Edwards a'i fab Ifan yn sefyll wrth y briffordd.

[golygu] Yr eglwys

Y gofeb i O.M. Edwards a'i fab Ifan
Y gofeb i O.M. Edwards a'i fab Ifan

Yn eglwys Ddeiniol Sant ceir set o hen lestri cymun efydd, a berthynai, meddir, i Abaty Cymer. Nid yw'r rhan fwyaf o'r adeilad presennol yn hen (cafodd ei adnewyddu yn 1873), ond ceir gweld beddfaen cerfiedig hynod y marchog Ieuan ap Gruffudd yno, a fu farw yn 1370. Hefyd yn yr eglwys mae llech gofeb er cof am Rowland Vaughan (c. 1587 - 1667), y bardd a chyfieithydd o Gaer Gai (rhwng y pentref a'r Bala).

[golygu] Enwogion

Mae plwyf Llanuwchllyn wedi cynhyrchu nifer syfrdanol uchel o enwogion, yn arbennig felly ym maes llenyddiaeth, gan gynnwys:

[golygu] Atyniadau eraill

  • Rheilffordd Llyn Tegid
  • Caer Gai â'i chaer Rufeinig a'i phlasdy.
  • Dolhendre - pentref deniadol filltir a hanner i'r gogledd.
  • Castell Carn Dochan - un o amddiffynfeydd tywysogion Gwynedd.
  • Moel Llyfnant - mynydd hardd 805m, 5 milltir i'r gogledd.
  • Glanllyn - cartref Urdd Gobaith Cymru.
  • Bwlch y Groes - bwlch deniadol ar y ffordd i Ddinas Mawddwy


Trefi a phentrefi Gwynedd

Aberangell | Aberdaron | Aberdesach | Aberdyfi | Abererch | Abergwyngregyn | Abergynolwyn | Aberllefenni | Abermaw | Abersoch | Afon Wen | Y Bala | Bangor | Beddgelert | Bethel | Bethesda | Betws Garmon | Blaenau Ffestiniog | Bontnewydd (Arfon) | Bontnewydd (Meirionnydd) | Brithdir | Bryncir | Bryncroes | Brynrefail | Caernarfon | Carmel | Cefnddwysarn | Clynnog Fawr | Corris | Cricieth | Croesor | Chwilog | Deiniolen | Dinas Dinlle | Dinas Mawddwy | Dolgellau | Dolbenmaen | Dyffryn Ardudwy | Fairbourne | Y Felinheli | Y Fron | Frongoch | Ffestiniog | Garndolbenmaen | Golan | Groeslon | Harlech | Llanaelhaearn | Llanbedr | Llanbedrog | Llanberis | Llandanwg | Llandrillo | Llandwrog | Llandygái | Llanddeiniolen | Llandderfel | Llanegryn | Llanfachreth | Llanfaglan | Llanfair | Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn) | Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant) | Llanfrothen | Llangïan | Llangwnadl | Llaniestyn | Llanllyfni | Llanuwchllyn | Llanymawddwy | Llanystumdwy | Llithfaen | Maentwrog | Mallwyd | Minffordd (Penrhyndeudraeth) | Morfa Nefyn | Mynydd Llandygái | Mynytho | Nantlle | Nant Peris | Nasareth | Nebo | Nefyn | Pennal | Penrhyndeudraeth | Pen-y-groes | Pontllyfni | Porthmadog | Portmeirion | Pwllheli | Rachub | Rhiw | Rhosgadfan | Rhostryfan | Rhyd-Ddu | Sarn Mellteyrn | Talsarnau | Talybont | Talysarn | Tanygrisiau | Trawsfynydd | Trefor | Tregarth | Tudweiliog | Tywyn | Waunfawr |

Ieithoedd eraill