Castell Penrhyn

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Castell Penrhyn tua 1880.
Castell Penrhyn tua 1880.
Y tŵr (dde) a golygfa o ochr y bloc canolog (chwith).
Y tŵr (dde) a golygfa o ochr y bloc canolog (chwith).

Tŷ Gwledig ydy Castell Penrhyn, sydd ym Mangor, Gwynedd. Mae hi wedi ei hadeiladu ar ffurf castell Normanaidd. Yn wreiddiol, roedd yn fanordy canoloesol caerog, a sefydlwyd gan Ednyfed Fychan. Yn 1438, cafodd Ioan ap Gruffudd drwydded i'w droi'n amddiffynfa gaerog (trwydded crenellate) a sefydlwyd y castell carreg a'r gorthwr. Ail-adeiladodd Samuel Wyatt yr adeilad yn yr 1780au.

Adeiladwyd y castell presennol rhwng 1820 a 1845 i gynlluniau Thomas Hopper, a ymestynodd a thrawsnewidiodd yr adeiliad yn ddi-adnabyddadwy. Er hyn, me grisiau troellog o'r adeilad gwreiddiol yn dal i'w weld yn y seler bwaog a chynhwyswyd hen gwaith maen yn y strwythr newydd. Clientiaid Hopper oedd y teulu Pennant, a oeth wedi ennill eu cyfoeth drwy siwgr Siamaica a chwareli llechi lleol. Gall rhai weld hyn fel cofeb i'r dioddefaint a gafodd yr rhain a weithiodd drost y Pennantiaid.

Mae Penrhyn yn un o'r ffug gestyll a edmygir fwyaf ym Mhrydain yn y 19eg ganrif; gelwodd Christopher Hussey hi'n, "the outstanding instance of Normal revival." [1] Mae'r castell yn gyfansoddiad darluniadol sy'n ymestyn drost 600 troedfedd o dŵr tal sy'n cynnwys ystafelloedd teuluol, ac yn y prif floc a adeiladwyd oamgylch yr adeilad gwreiddiol mae stablau ac adain gwasanaeth.

Mae mewn steil solid ac isel ei ysbryd sy'n ei alluogi i ymafael ar rhyw gystrawen carog canoloesol onibai ffentreri'r ystafell ddarlunio ar y lefel llawrg. Dyluniodd Hopper yr holl addurniadau mewnol cyntaf mewn steil cyfoethog ond cynnil Normanaidd, gyda llawr o waith plastr a cherfio pren a charreg manwl. Mae gan y castell hefyd ychydig o ddodrefn a ddylunwyd yn arbenig yn y steil Normanaidd, gan gynnwys gwly o lechi yn pwyso tunnell a ddefnyddwyd gan y Frenhines Victoria pan ymwelodd hi â'r castell yn 1859.

Yn 1951 derbynwyd y castell a 40,000 acer (160 km²) o dîr gan y Drysoraeth yn lle Treth Etifeddiaeth. Erbyn heddiw mae'n perthyn i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol ac mae ar agor i'r cyhoedd. Mae atyniadau Penrhyn yn cynnwys gerddi ffurfiol o fewn waliau, a gerddi anffurfiol estynedig, amgueddfa ddol, ac Amgueddfa Rheilffordd Castell Penrhyn, amgueddfa rheilffordd fodel a maes chwarae antur. Mae golygfeydd o fynyddoedd Eryri iw gweld yno.

[golygu] Cost

Mae cost adeiladu'r 'castell' estynedig hon yn rhywbeth sy'n ddadleuol. Amcangyfrwyd iddi gostio tua £150,000 i'r teulu Pennant. Sy'n gyfatebol i tua £49,500.000 yn gwerth arian hewddiw.

[golygu] Ffynhonellau

  1. English Country Houses: Late Georgian (argraffiad 1988), tudalen 181. ISBN 1-85149-032-9

[golygu] Dolenni Allanol

Comin Wicifryngau
Mae gan Gomin Wicifryngau gyfryngau sy'n berthnasol i:
Ieithoedd eraill