Geeza lingvo

El Vikipedio

Geeza lingvo (propraskribe ግዕዝ ; ankaŭ literumata Ge'ez, Gi'iz, Gy'yz, Gə'əz ktp kaj prononcata ɣɨʕɨz ) estas antikva Ŝemida lingvo de la regiono nun konsistanta el Eritreo kaj la norda parto de Etiopio. Ĝi fariĝis la oficiala lingvo de la Aksumio (ĉ. 3-a ĝis 6-a jarcentoj p.K.), kaj de la Etiopia imperia kortego. La geeza ŝajne ĉesis esti la kutima lingvo de la komunumo ĉ. la 14-a jarcento, kaj hodiaŭ restas uzata nur kiel liturgia lingvo de kelkaj kristanaj kaj judaj grupoj.

La geeza lingvo havigis al si fruan abugidan skribsistemon, kiun ĝi heredigis al la amhara kaj tigrinja kaj diversaj aliaj lingvoj de Etiopio kaj Eritreo.

[redaktu] Fonologio

[redaktu] Vokaloj

  • a [æ], poste *e < Praŝemida *a
  • u [u:] < Praŝemida *ū
  • i [i:] < Praŝemida *ī
  • ā [a:], poste *a < Praŝemida *ā
  • e [e:] < Praŝemida *ay
  • i [i] < Praŝemida *i, *u
  • o [o:] < Praŝemida *aw

(ankaŭ skribataj kiel ǎ, û, î, â, ê, ě, ô)

[redaktu] Konsonantoj

Geezaj konsonantoj havas trioblan kontraston senvoĉa:voĉa:glota emfaza. La praŝemida "emfazo" en la geeza estas ĝeneraligita por inkluzivi emfazan p. La geeza estas la sola ŝemida lingvo, kiu foneme distingas inter [p] kaj [f]. Ĝenerale diri, inter la ŝemidaj lingvoj la geeza estas relative konservativa rilate al fonologiaj ŝanĝiĝoj.