Hana lingvo
El Vikipedio
| Hana lingvo | |
| Hän | |
| Parolata en | Kanado, Usono |
| Regiono | Jukonteritoria Teritorio, Alasko |
| Parolantoj | malpli ol 15 |
| Lingvistika klasifiko |
Na-Dené |
| Atabaska-Ejaka | |
| Atabaska | |
| Norda | |
| Hana | |
| Skribo | Latina (variaĵo Dené) |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-2 | ath |
| ISO 639-3 | haa |
La Häna Lingvo estas aŭtoĥtona amerika endanĝerigita lingvo parolata en nur du lokoj: Aglo, Alasko kaj Dawson-Urbo, Jukonteritorio. Restas nur kelkaj fluaj parolantoj (eble ĉirkaŭ 15), ĉiuj el ili kadukuloj.
Ĝi estas membro de la Atabaska lingva familio, kiu estas parto de la pli granda Na-Denéa familio. La nomo de la lingvo estas derivita de la nomo de la popolo, "Hän Hwëch'en", kiu en la lingvo signifas "popolo kiu loĝas laŭ la rivero", kiu rivero estas la Jukono. Estas nun klopodoj revigliĝi la lingvon loke.
Enhavo |
[redaktu] Fonologio
[redaktu] Konsonantoj
La konsonantoj de la hana en la norma ortografio estas listitaj sube (per IFA-notacio en krampoj):
| Konsonantoj de la hana lingvo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bilabialo | Interdentalo | Alveolaro | Lateralo | Postalveolaro | Retroflekso | Velaro | Glotalo | ||
| Halto | senvoĉa | b [p] | d [t] | dr [ʈ] | g [k] | ’ [ʔ] | |||
| aspiracia | (p) [pʰ] | t [tʰ] | tr [ʈʰ] | k [kʰ] | |||||
| ejectiva | t’ [tʼ] | tr’ [ʈʼ] | k’ [kʼ] | ||||||
| Afrikato | senvoĉa | ddh [tθ] | dz [ʦ] | dl [tɬ] | dj [ʧ] | ||||
| aspiracia | tth [tθʰ] | ts [ʦʰ] | tl [tɬʰ] | ch [ʧʰ] | |||||
| ejectiva | tth’ [tθʼ] | ts’ [ʦʼ] | tl’ [tɬʼ] | ch’ [ʧʼ] | |||||
| Frikativo | voĉis | dh [ð] | z [z] | zh [ʒ] | zr [ʐ] | gh [ɣ] | |||
| senvoĉa | th [θ] | s [s] | ł [ɬ] | sh [ʃ] | sr [ʂ] | kh [x] | h [h] | ||
| Nazalo | voĉis | m [m] | n [n] | ||||||
| senvoĉa | nh [n̥] | ||||||||
| voĉa halto | mb [mb] | nd [ⁿd] | |||||||
| voĉa afrikato | nj [ⁿʤ] | ||||||||
| Alproksimanto | voĉis | w [w] | l [l] | y [j] | r [ɻ] | ||||
| senvoĉa | wh [ʍ] | yh [j̊] | rh [ɻ̥] | ||||||
[redaktu] Vokaloj
La vokaloj de la hana en la norma ortografio estas listitaj sube (per IFA-notacio en krampoj):
| Vokaloj de la hana lingvo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Mallonga | Longa | Diftonga, j | Diftonga, ŭ | ||
| Alta | antaŭa | i [i] | ii [iː] | iw [iu] | |
| malantaŭa | u [u] | uu [uː] | |||
| Meza | antaŭa | e [e] | ee [eː] | ey [ei] | ew [eu] |
| centra | ë [ə] | ëë [əː] | |||
| malantaŭa | o [o] | oo [oː] | oy [oi] | ||
| Malalta | antaŭa | a [a] | aa [aː] | ay [ai] | aw [au] |
| malantaŭa | ä [ɑ] | ää [ɑː] | äw [ɑu] | ||
-
- nazaj vokaloj estas markita per ogoneka diakrito, ekz., ą
- malalta tono estas markita kun maldekstra korno, ekz., à
- pligrandiĝanta tono estas markita kun ĉapela supersigno, ekz., â
- falanta tono estas markita kun (hoketo (supersigno), haĉeko) (aŭ háček), ekz., ǎ
- alta tono estas neniam markita, ekz., a
[redaktu] Eksteraj ligiloj
- Nova vortaro strebas konservi endanĝerigitan HAN-lingvon
- Hän (Jukonteritoria Aŭtoĥtona Lingva Centro - inkluzivas alfabeto)
- HAN (ANLC)
- Ethnologue: HAN
[redaktu] Bibliografio
- Alaska Aŭtoĥtona Lingva Centro. Alaska Aŭtoĥtona Lingva Centra tTT-ejo: http://www.uaf.edu/anlc/ (atingita 24-a de julio, 2005).
- Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Lingvoj de la mondo (15-a ed.). Dallas, TX: SIL internacia. ISBN 1-55671-159-X. (Surlinia versio: http://www.ethnologue.com).
- Mithun, Marianne. (1999). La lingvoj de Aŭtoĥtona Nordameriko. Kembriĝo (Britio): Cambridge (Britio) University Press. ISBN 0-521-23228-7 (hbk); ISBN 0-521-29875-X.

