Creative Commons
El Vikipedio
Creative Commons (CC), anglalingva nomo tradukata en Esperanton kiel Krea Komunaĵo aŭ Kreiva Komunumo, estas ne-profita organizaĵo celanta disponigi, sur stabila leĝa bazo, laŭeble multajn kreajn verkojn al la publiko.
Iniciatis la projekton Creative Commons en la jaro 2001 i.a. Lawrence Lessig, proponante pli liberan sistemon de aŭtoraj rajtoj. Creative Commons zorgas pri aro da internaciaj projektoj por traduki rajtigilojn de la angla lingvo kaj de la usona juro al aliaj lingvoj kaj jursistemoj.
Enhavo |
[redaktu] Historio
En ĉiuj landoj ekzistas striktaj leĝoj pri kopirajto, kiuj malpermesas kopii literaturan verkon, bildon, muzikon ktp, sen antaŭe – kutime kontraŭ pago – akiri la rajton por tio. Aliflanke, multaj verkistoj kaj artistoj ege deziras, ke iliaj verkoj estu kopiataj kaj konataj de la publiko, sen iu ajn kompenso. La disvastiĝo de Interreto ankoraŭ pliakrigis la kontraston inter regulado kaj libereco.
Antaŭ kelkaj jaroj en pluraj landoj la daŭro de la kopirajta protekto estis konsiderinde plilongigita. En Usono en iuj okazoj ĝi povas atingi 70 jarojn post la morto de la kreinto. El tio rezultas, ke pro kopirajtaj problemoj fojfoje ne plu eblas reeldoni valorajn verkojn. Usonaj kontraŭantoj de la troa protekto procesadis pro tio (la tiel nomata kazo Eldred kontraŭ Ashcroft). Protagonisto en tiu proceso estis Lawrence Lessig, profesoro en la Stanford Law School kaj arda favoranto de libera kulturo.
La verdikto de la usona supera kortumo ne kontentigis Lessig, kaj li fondis en 2001 la asocion Creative Commons, Krea komunaĵo. En 2002 CC aperigis sian unuan aron da rajtigiloj.
[redaktu] Rajtigiloj
La CC-rajtigiloj estas senpage haveblaj bildetoj kaj tekstoj, per kiuj la aŭtoro informas la leganton, ke lia rete aperigita verko estas tute libere uzebla aŭ ke estas iuj kondiĉoj priatentindaj. Se ekzemple estas limigoj, la bildeto enhavas la tekston some rights reserved (kelkaj rajtoj estas rezervataj). Alklakante la bildeton, la leganto de la paĝo alvenas al alia paĝo, en kiu la kondiĉoj estas pli detale klarigitaj per aliaj bildetoj, ekzemple kun la surskribo BY: (devo mencii la aŭtoron en okazo de reuzo) aŭ kun trastrekita dolaro-signo (malpermeso de komerca uzo), kaj teksto.
La originaj CC-rajtigiloj estis bazitaj sur usona leĝaro kaj ne nepre havas juran validon en aliaj landoj. Tial ili estas adaptataj al la leĝaro de aliaj landoj kaj tradukataj al lokaj lingvoj. En la ĉefpaĝo creativecommons.org jam eblas elekti el kelkdeko da jurisdikcioj.
En la sama retpaĝaro estas ankaŭ gvidilo por elekti la deziratan rajtigilon kaj por meti la referencan bildeton sur nove kreita paĝo. Bedaŭrinde, la informoj estas relative komplikaj por nespertulo kaj preskaŭ ekskluzive en la angla lingvo.
Ĉiuj tekstoj interrete publikigitaj de la internacia magazino sendependa Monato nun portas CC-rajtigilon, kiel ekzemple en la jena artikolo.
[redaktu] Similaj projektoj
Inter aliaj GNU (libera programaro, www.gnu.org) kaj Vikipedio havas similajn celojn kaj kunlaboras kun CC. Al la listo antaŭ nelonge aldoniĝis Ourmedia (www.ourmedia.org), kiu promesas senpage kaj poreterne enretigi artajn kreaĵojn.
[redaktu] Creative Commons en Esperanto
Ekde marto 2007 esperantlingva traduko de la laŭleĝecaj permesiloj estas disponebla sur la oficiala retejo.
[redaktu] Eksteraj ligiloj
| Tiu ĉi artikolo plene aŭ parte estas bazita sur artikolo de Roland Rotsaert el la internacia magazino sendependa Monato, kun permeso de la eldonejo. |

