John Nash
El Vikipedio
| John Nash | |
|---|---|
| usona matematikisto kaj ludteoristo (fotita en 2006) | |
| Naskiĝo | 13-an de junio 1928 Bluefield, Okcidenta Virginio, Usono |
| Vidu ankaŭ biografian portalon | |
John Forbes NASH Jr (n. 13-an de junio 1928) estas usona matematikisto kiu laboris pri la ludoteorio kaj la diferenciala geometrio. Li partigis Nobel-premion de ekonomio kun Reinhard Selten kaj John Harsanyi por laboraĵoj pri la ludoteorio.
A Beautiful Mind (Bela Menso), sia biografio de Sylvia Nasar, eksekonomiĵurnalisto de The New York Times, aperinta en 1999 estas kiniĝita de Ron Howard, kun la sama titolo. Tiu filmo ekhavis la oskar-premion de la plej bona filmo (2002). Tiu verko elokvente priskribas la plej tragediajn okazojn de sia vivo sed enhavas kelkajn malekzakaĵojn kaj forgesojn.
Dum li ŝajnis faronta belegan matematikan karieron, John Nash montriĝis simptomojn de skizofrenio. Li lernis vivi kun tiu malsano nur dudek kvin jaroj pli malfrue.
Enhavo |
[redaktu] Sia infaneco
John Nash naskiĝis en Bluefield, Okcidenta Virginio. Sia patro, kiu estis nomata John Nash ankaŭ, estis elktroteknikisto kaj sia patrino, Virginia Martin, lingvoprofesorino. Kiam li estis maljuna, li multe tempis legi kaj fari eksperimentoj en sia ĉambro, kiun li estis konvertita je laboratorio.
De junio 1945 ĝis junio 1948, Nash studis en la Carnegie Institute of Technology, en la urbo de Pittsburgh, intencanta iĝi inĝenieron. Sed li disvolvis pasion al la matematiko, kaj aparte la ludotoerio, la diofantaj ekvacioj, la kvantuma mekaniko kaj la teorioj de relativeco. Kun la ludoteoria grupo de Carnegie, li komencis funde esplori la problemon de la traktado, eldirita de John Von Neumann en sia libro The Theory of Games and Economic Behaviour (la teorio de la ludoj kaj de la konduto ekonomia 1944).
[redaktu] Siaj studadoj
Poste li iris al la Universitato Princeton por labori pri sia ekvilibroteorio. Tie li doktoriĝis verkante tezon pri la nekooperaj ludoj (1950). En tiu verko estis detalitaj jam la difinon kaj la proprecojn de kio estos nomata sekvaĵe la ekvilibro de Nash, dank'al kiu li gajnos la Nobel-premion. Siaj laboraĵoj estas plublikigitaj en tri artikoloj:
- Equilibrium Points in N-person Games, dans Proceedings of the National Academy of Sciences (USA) (1950)
- The Bargaining Problem dans Econometrica (1950)
- Two-person Cooperative Games dans Econometrica (1953)
[redaktu] Siaj elkovroj kaj sia malsano
Dum la somero 1951 li laboris en la RAND corporation, en Santa-Monica (Kalifornio). De 1950 ĝis 1951 li instruas en Princeton kaj demonstras la teoremon le teoremon de la pluigo de Nash, kiu estas importanta rezulto de la geometrio diferenciala. De 1951 ĝis 1952 li instruis en la Masaĉuseca Instituto de Teknologio (MIT) kie li renkontas Alicia Lardé, kiuj li edziĝos je 1957 kaj kun kiu li havas sin duan filon, John Charles (sia unua filo, John David estas la infano de Eleanor Stier). Je 1958, li manifestiĝas skizofrenia simptomoj. Li estas enlasita en la Mc Lean Hospital je 1959. Post restadoj en Parizo kaj Ĝenevo, li revenas en Princeton je 1960. Li faras regulaj restadoj en la hospitalo ĝis 1970 kaj estas serĉisto en la Brandeis university de 1965 ĝis 1967. Li publikigos nenion dum tridek jaroj. Li ricevas la John Von Neŭmann theory prize pro siaj elkovroj pri la nekooperaj ekvilibroj. Siaj pajroj forĵetos lin dum multaj jaroj pro sia malsano, sed malgrau tio li recevis la Nobel-premion pro sia partopreno je la revolucion de la financaj merkatoj. Sia mensa sana kaj siaj kapablecoj rezoni tre malrapide boniĝis, li nun interesas sin pri la komputila programo kaj ankoraŭ esperas publikigas importantajn sciencajn rezultojn.
[redaktu] Eksteraj ligoj
- angle Aŭtobiografio
- angle Dokumento je PBS
[redaktu] Referencoj
- The Essential John Nash de John F. Nash, Harold W. Kuhn , Sylvia Nasar
- Sylvia Nasar, A Beautiful Mind: The Life of Mathematical Genius and Nobel Laureate John Nash

