Judhispana lingvo
El Vikipedio
| Judhispana lingvo | |
|---|---|
| Ladino - לאדינו | |
| Parolata en: | Israelo, Nord-Afriko kaj Turkio |
| Denaskaj parolantoj: | proksimume 150.000 |
| Genetika klasifiko: | Hindeŭropa Italika |
| Oficiala statuso | |
| Oficiala lingvo de: | ne havas oficialan statuson |
| Reguligita de: | Alliance Israelite Universelle |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-1: | neniu |
| ISO 639-2: | lad |
| ISO 639-3: | lad |
La judhispana lingvo, nomita sefarda lingvo, Ladino (לאדינו) aŭ ankaŭ Djudeo-Espanyol (גֻודֵיאֹו־אֵיסְפַּאנײֹול) estas varianto de la iberaj latinidaj lingvoj parolata de la sefardaj judoj. La sefarda lingvo radikas en la malnova kastila lingvo kaj estas parenca kun la hispana kaj portugala lingvo.
Kiam la judoj en Hispanio estis ekzilita en 1492, ili emigris en Nord-Afrikon kaj Osmanan Imperion. Parolinte elorigine la hispanan lingvon, la judoj nun evoluis sian lingvon autonome, pliriĉigante ĝin per hebreaj vortoj el la precipe religia fako kaj vortoj de la ĉirkaŭa lingvo por la ĉiutaga uzado. La judhispana lingvo estas hodiaŭ precipe parolata en Israelo kun tie centmil parolantoj.
Hodiaŭ oni uzas preskaŭ nur la latina alfabeto, sed ekzistas ankaŭ skribsistemon kun la hebrea kaj tre malofte la greka alfabeto. Ekzistas literaturo kaj riĉa muzika tradicio, ne nur populara. Diversaj muzikistoj kaj kantistoj el ĵazo kaj popo provas revivigi la judhispanan lingvon pere de sia muziko. La lingvo staras sur la listo de la endanĝeritaj lingvoj de la UNESKO.
[redaktu] Vidu ankaŭ
[redaktu] Eksteraj ligiloj
- Vikipedio en la judhispana lingvo
- Autoridad nasionala del Ladino (Nacia aŭtoritato de la judhispana lingvo)
- Klarigo de la uzado de la hebrea alefbeto
- Vortaro en pluraj lingvoj

