Besto
El Vikipedio
Besto estas nefaka vorto kun simila signifo kiel la vorto animalo; la ĉefa diferenco estas ke la vorto besto kutime uziĝas kiam oni ne inkluzivas homojn, dum la faka vorto animalo estas uzata por signi ĉiun estaĵon en la animala regno, do ankaŭ homon.
Ekzemploj de bestoj estas hundo, hamstro, abelo, baleno, salmo, mevo ktp. Malofte oni distingas inter bestoj (= mamuloj kaj rampuloj) kaj birdoj, fiŝoj kaj insektoj.
Bestoj estas organismoj, kiuj ne eltiras sian energion el fotosintezo, sed nutras sin per aliaj bestaj aŭ vegetaĵaj organismoj kaj per oksigeno por la spirado. Plejmultaj bestoj estas movkapablaj kaj havas sentajn organojn.
Enhavo |
[redaktu] La esprimoj "animalo" kaj "besto"
En Esperanto origine ekzistis nur la vorto besto, dum la vorto animalo estas poste enkondukita neologismo. Origine oni do povis do uzi la vorton besto por signi ĉiun estaĵon de la animala regno.
Kvankam neniam vere ekzistis la bezono enkonduki apartan radikon "animalo", tamen iam kelkaj esperantistoj uzis ĝin por emfazi en fakaj tekstoj ke oni inkluzivas la homojn. En la Oka Oficiala Aldono al la Universala Vortaro, la Akademio de Esperanto oficialigis tiun neologismon. Tial oni nun uzas ĉefe la vorton animalo en faka kunteksto, dum la vorto besto uziĝas ĉefe en nefaka kunteksto. Daŭre eblas kiel origine uzi la vorton besto por signi ĉiun estaĵon de la animala regno, sed pro tio ke en nefaka lingvaĵo pli ofte gravas la distingo inter homoj na ne-homaj animalojn, oni nun plej ofte ĝin por signi nur ne-homajn animalojn.
[redaktu] Bestoj kaj homoj
Ekde la pratempo homoj admiris bestojn, batalis kontraŭ ili kaj tenis ilin kiel utilaj aŭ hejmaj bestoj. Homoj diferencigas laŭ la reciproka interrilato:
- sanktaj bestoj
- sovaĝaj bestoj
- utilaj bestoj (brutoj, tirbestoj, buĉotaj bestoj)
- hejmaj bestoj
- malutilaj bestoj
Sanktaj bestoj povas esti vivaj manifestaĵoj de bestodioj, kiujn oni ekzemple admiris en la malnova Egiptio. Dum oferaj ritoj bestoj povas esti buĉoferaĵoj.
[redaktu] Vidu ankaŭ
- Animalo
- Zoologio
- tirbesto
- Antikristo iufoje konata kiel "La Besto"
- Belulino kaj la Besto, populara folklora rakonto

