Kastelo Wleń
El Vikipedio
Geografio > Eŭropo > Pollando > Malsupra Silezio > Distrikto Lwówek Śląski > Wleń > kastelo Wleń
La kastelo Wleń [ wlɛɲ ] troviĝas ĉe la urbo Wleń en distrikto Lwówek Śląski en Malsupra Silezio en Pollando.
La kastelo Wleń estas belege situata sur la monto ĉe la urbo. Ĝi konkuras kun kastelo en Legnica al titolo de plej malnova en nuntempa Pollando. Probable la kastelo en Wleń ekestis en 10-a jarcento, dume la regado Boleslavo la 1-a la Valianta. La ligna konstruaĵo estis grava ĉenero en sistemo de fortresoj proksime de landlimo inter la Pollando kaj Ĉeĥio. En 1108 jaro la pola princo Bolesław la 3-a Krzywousty donis al ĝi rangon de kastelumo. La rango “kastelumo” farigis la kastelon kiel fortreso en kiu regis anstataŭ princo - kastelmastro. La kastelmastro estris pri iu tereno kaj pri iu loĝantaro. Eble post la 1163 jaro dume la princado de la Boleslavo la 1-a Wysoki, aŭ eble post la 1201 jaro dume la princado de Henryk la 1-a Brodaty oni komencis masoni la kastelon. Komence ĉi tio estis defenda muro kaj heksagona turo. En komenco de la 13-a jarcento ofte en la kastelo estadis princo Henryk la 1-a Brodaty kune kun sia edzino Hedviga (kiu poste estiĝis sanktulino, patronanta al Silezio). La princo konstruigis loĝan turon kaj kapelon. Baldaŭ oni konstruigis cirklan turon (diametro - 12 metroj kaj dikeco de muregoj – 3 metroj). La turo ĉi forme restis ĝis nun kaj hodiaŭ havas 12 metroj altecon.
La masonadon de la kastelo kontinuigis princo Henryk la 2-a Pobożny, kaj poste lia filo Bolesław la 2-a Rogatka (Łysy).Dum la regado de la piastidaj princoj la kastelo estis uzita kiel malliberejo por ilia politikaj kontraŭuloj. Ekzemple Bolesław la 2-a Rogatka malliberigis ĉi tie en 1256 jaro vroclavan episkopon Tomaso’n, de kiu postulis ŝanĝon de ricevitan dekonaĵon de naturaĵa al mona. Poste la princo Bolesław la 2-a Rogatka en 1277 jaro malliberigis sian nevon Henryk la 4-a Probus por devigi lin al rezigno pri parto de sia havaĵo.
Post la morto de la princo Bolesław la 2-a Rogatka la kastelon ricevis Svidna-Javoria princo Bolko la 2-a Mały, kiu konstruigis la meznivelan parton de kastelo. Post lia morto, lia edzino Agnieszka en 1368 jaro feŭde donis fortreson al membroj de kavalira familio von Zedlitz. En 1377 jaro estiĝis nova proprietulo Tymo von Klodnitz, kiu pligrandigis kaj plifortikigis la kastelon. Dume la husmovado en jaroj 1419-34 la fortikaĵo estis kelkafoje senrezultate sieĝita. En sekvaj jaroj la kastelo ofte ŝanĝis proprietulojn, inter alie apartenis al familioj: Zedlitz, Reder, Hochberg kaj Schaffgotsch. De 1465 jaro kavaliro - rabisto Hans von Zedlitz ekloĝis en la kastelo. Li rabe atakis ne nur travojaĝintojn kaj komercistojn sed ankaŭ ĉirkaŭajn urbanojn kaj vilaĝanojn. Post jarcento ekloĝis ĉi tie parenco de “kavaliro – rabisto” - Sebastian von Zedlitz-Neukirch. En jaroj 1567-74 li plukonstruis la fortreson, plialtigis remparon kaj kasteloturon, faris lignan akvokondukon, 2150 metrojn longan, portintan puran akvon de najbara monto Wietrznica al kastelo. En 1581 jaro posedaĵon aĉetis Sebastian von Schaffgotsch, kaj en 1605 jaro Konrad von Zedlitz – sekva rabisto premeginta ĉirkaŭuloj. Li devigis ĉirkaŭan loĝantaron al diversaj tributoj kaj laboroj, kaj se ili ne estis obeemaj, la rabisto malliberigis ilin en karcero.
Detruon al la kastelo kaŭzis tridekjara milito. Ĝi estis kelkafoje sieĝita kaj militakirita pere de svedia kaj imperia armeoj. Fine en 1646 jaro laŭordone de imperia generalo Montecuculi estis eksplode detruitaj partojn de fortikaĵoj. Poste la milito difektitan fortreson aĉetis franca kolonelo Adam von Kaulhaus. Nova proprietulo ne rekonstruis la kastelon, sed piede de kastela monto konstruis en 1662 jaro barokan palacon kaj preĝejon patronatan per “Sankta Hedviga”. Malzorgata kastelo ruiniĝis.
En la 18-a jarcento ruinon aĉetis grafo Grunfeld, kaj post lia morto en 1804 kastela monto kune kun palaco proprietuligis al familio von Haugwitz, kaj tiamaniere restis ĝis 1945 jaro.
En jaroj 1989-94 pere de Arkeologia Fakultato de Vroclava Universitato estis faritaj arkeologiaj esploradoj de la kastelo. Kialo de la esploradoj estis ekkono de la evoluo kaj komparo kun historiaj skribitaj fontaĵoj.
Hodiaŭ el bonstate restita turo, dum bona vetero, oni povas admiri panoramon de la urbo Wleń, Gigantmontaro, Izerskie Montetaro kaj Kaczawskie Montetaro.
[redaktu] Bibliografio kaj fontaĵo
- Janusz Czerwiński, Krzysztof R. Mazurski: Sudety. Sudety zachodnie. Warszawa 1983
(pole) - http://pl.wikipedia.org/wiki/Wleń
(pole) - http://www.zamkipolskie.com/wlen/wlen.html
(pole) - http://zyga4.fm.interia.pl/
(pole) - http://www.wlen.pl/
(pole) - http://zamekwlen.republika.pl/
(pole)
Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi.

