Ayn Rand

El Vikipedio

Ayn Rand
Portreto de persono.
usona verkistino kaj filozofino
Naskiĝo 2-a de februaro 1905
Peterburgo, Rusa Imperio
Morto 6-a de marto 1982
Novjorko, Usono
Vidu ankaŭ biografian portalon

Ayn Rand [ajn rand] (oficiale Alisa Zinovjevna Rosenbaum; naskiĝis la 2-an de februaro 1905 en Peterburgo; mortis la 6-an de marto 1982 en Novjorko) estis usona verkistino kaj filozofino plej konata pro sia sistemo de penso, kiun ŝi nomis objektivismo, ofte de aliaj nomita Randismo. Ŝi ankaŭ verkis romanojn, ekzemple The Fountainhead, Atlas Shrugged [ Utopio ], We the Living, kaj Anthem.

Enhavo

[redaktu] Pensoj

La filosofio de Ayn Rand estas racia kaj objektivismo, la eksentoj devus esti submetita al racio, se ne, la homo bazus sian vivon kun ĥimeroj bazita sur siajn reprensentojn de la mondo anstataŭ sur faktoj. Ŝi ne neas la eksentojn tamen ŝi konsideras ke la homo kiu sin perdigas en eksentoj provas fuĝi realecon.

[redaktu] Biografio

Ayn Rand naskiĝis en Sankt-Peterburgo en 1905 en familio de mezklasaj agnostikaj judoj. Post la Rusa Revolucio la familio fuĝas al Krimeo, sed poste revenas al la naskiĝurbo. Fine de 1925 ŝi foriras eksterlanden por viziti familianojn en Usono. Ŝi restos tie de tiu momento.

Ŝi vojaĝas al Hollywood kaj fariĝas scenaristo, kaj ŝanĝas sian nomon al Ayn Rand.

Ŝi ludas malgrandajn rolojn en filmoj, interalie de Cecil B. DeMille. Ŝi konatiĝas kun la aktoro Frank O'Connor, kun kiu ŝi edziĝas en 1929. En 1931 ŝi fariĝas usona civitano.

Ŝia unua sukcveso estas la vento de sia scenaro Red Pawn en 1932 al Universal Studios. En 1934 la teatraĵo Night of January 16th estas prezentita en Broadway. La verko estis juĝproceso, en kiu la publiko povas elekti la finon.

En 1936 ŝi publikigas Ni la vivantoj (We the living) kritika kun la rusa reĝimo, kaj en 1938 ŝi verkas Himnon (Anthem), kiu ne trovas sukceson en tiu momento.

Ŝia sukceso alvenas en 1943 per la publikigo de The Fountainhead. Ĝi estas tutplaneda sukceso, kaj en 1949 estas adaptita por la kino.

En 1957 ŝi publikigas sian ĉefan verkon La ribelo de Atlas, romano kiu konfrontas entreprenistojn kun socio ŝtatisma. Ĝi estis furore vendita, kaj fariĝis tre influa, ĉefe en Usono.

En 1950 Ayn Rand kreas grupon konatan kiel La kolektivo kun Alan Greenspan, posta prezidanto de la Usona Centra Banko kaj Nathanael Blumenthal (poste nomata Nathaniel Branden). La cirklo prenas plian gravecon, kaj helpas disvastigi la ideojn de Rand, kiu estos konataj kiel objektivismo.

La rilato inter Branden kaj Ayn Rand fariĝos amora, kun la konsento de la respektivaj edzoj, malgraŭ la diferenco de aĝo inter ambaŭ (Branden estas pli juna). La paro disiĝas persone kaj filozofie depost 1968, kio kondukos al la kreado de du apartaj grupoj.

Ŝi mortas en 1982 en Novjorko.

[redaktu] Ideoj

La filozofio de Ayn Rand konsideras sin forte raciista. La emocioj devas submetiĝi al la objektiveco.

Ŝi estis tre influa por granda parto de la elito. Ŝia grupo estis akuzita en diversaj okazoj esti speco de sekto

[redaktu] Bibliografio

  • We the Living, 1936.
  • (Anthem), 1938
  • The Fountainhead, 1943.
  • Atlas Shrugged, 1958-1959.
  • The Virtue of Selfishness, 1964.
  • Capitalism: the unknown Ideal, 1966.
  • La Manifesto romantika, 1969

[redaktu] En Esperanto aperis

  • Antifono, romaneto, Roanne 1999, 69 folioj. Tradukis Paul Hanks.
  • Himno. Tradukis Roberto Leibman.

[redaktu] Eksteraj ligoj