Batalo de Varus

El Vikipedio

La Batalo de VarusBatalo de la Teŭtoburga Arbaro estis batalo inter ĝermanoj kaj romianoj en ne tute certa loko de norda Ĝermanio - en la teritorio Germania Magna ne konkerita de la Romia Imperio. Ĝermanaj triboj gvidataj de Arminio (germanlingve Herrmann) atakis kaj venkis tri romiajn legiojn sub la romia armeestro Publius Quinctilius Varus - flanke de la romia armeo en tiu batalo mortis 15.000 soldatoj. La por la Romia Imperio katastrofa malvenko traŭmatigis la romianojn, kiuj kutimis je venkoj ĉie en la por ili atingebla mondo: rezulte forlasiĝis ĉiuj romiaj setlejoj oriente de la rivero Rejno.

monumento de Arminio en la Teŭtoburga Arbaro
monumento de Arminio en la Teŭtoburga Arbaro

La romia historiisto Tacito nomis la batalolokon "Saltus Teutoburgiensis" (Teŭtoburga Arbaro). Sed oni ne sciis, kie tio precize estis. Dum la 19-a jarcento multaj historiistoj pensis, ke la loko estis apud la urbo Detmold. Tie estis konstruita la monumento Hermannsdenkmal.

La historiisto Theodor Mommsen skribis dum 1885, ke li supozas, ke la batalo okazis en alia loko, nome en la pli norda montaro Wiehengebirge, proksime de la vilaĝo Kalkriese, 30 km norde de Osnabrück. Li konkludis tion, ĉar tie estis trovitaj romiaj moneroj.

Dum 1997 Tony Clunn rekomencis la serĉadon, uzante modernan elektronikan metal-serĉilon kaj tuj havis sukceson. Li trovis multajn romiajn monerojn ĉe Kalkriese. Tiuj estis de la jaroj antaŭ 9 p.k. ĝis 9 p.k. Kelkaj havis aldonan stampon VAR, kio estas la mallongigo de Varus. Poste arkeologoj trovis ankaŭ armilojn, kio pruvis, ke la trovaĵoj ne estis postlasitaj de komercistoj, sed de soldatoj.

Clunn ne estis historiisto aŭ arkeologo, sed estis oficiro ĉe la brita armeo, kiu havis garnizonon en Osnabrück. Li faris la esploradon en sia libertempo.

Granda plimulto de la historiistoj nun samopinias, ke Kalkriese estis la loko de la batalo.

La romia armeestro Germanicus dum la jaroj 15 kaj 18 post Kristo gvidis pliajn batalojn en la regiono sed ne povis venki. Poste la romianoj retiriĝis okcidenten malantaŭ la riveron Rhein. La batalo de Teutoburger Wald decidis la lingvan limon inter latinidaj kaj ĝermanaj lingvoj.

Dum la 19-a jarcento la plimulto de la historiistoj kredis, ke la batalo okazis en montaro tiam nomita Osning. Tie, proksime de la urbo Detmold monumento Hermannsdenkmal (monumento de Arminius) estis konstruita. La Osning-montaro estis renomigita al Teustoburga montaro. Laŭ nuna scio tio estis eraro. Oni estus devinta renomigi la pli nordan Wiehengebirge.