Judhispana lingvo

El Vikipedio

Judhispana lingvo
Ladino - לאדינו
Parolata en: Israelo, Nord-Afriko kaj Turkio
Denaskaj parolantoj: proksimume 150.000
Genetika klasifiko: Hindeŭropa

 Italika
  Latinida
   Okcidenta      Judhispana

Oficiala statuso
Oficiala lingvo de: ne havas oficialan statuson
Reguligita de: Alliance Israelite Universelle
Lingvaj kodoj
ISO 639-1: neniu
ISO 639-2: lad
ISO 639-3: lad

La judhispana lingvo, nomita sefarda lingvo, Ladino (לאדינו) aŭ ankaŭ Djudeo-Espanyol (גֻודֵיאֹו־אֵיסְפַּאנײֹול) estas varianto de la iberaj latinidaj lingvoj parolata de la sefardaj judoj. La sefarda lingvo radikas en la malnova kastila lingvo kaj estas parenca kun la hispana kaj portugala lingvo.

Kiam la judoj en Hispanio estis ekzilita en 1492, ili emigris en Nord-Afrikon kaj Osmanan Imperion. Parolinte elorigine la hispanan lingvon, la judoj nun evoluis sian lingvon autonome, pliriĉigante ĝin per hebreaj vortoj el la precipe religia fako kaj vortoj de la ĉirkaŭa lingvo por la ĉiutaga uzado. La judhispana lingvo estas hodiaŭ precipe parolata en Israelo kun tie centmil parolantoj.

Hodiaŭ oni uzas preskaŭ nur la latina alfabeto, sed ekzistas ankaŭ skribsistemon kun la hebrea kaj tre malofte la greka alfabeto. Ekzistas literaturo kaj riĉa muzika tradicio, ne nur populara. Diversaj muzikistoj kaj kantistoj el ĵazo kaj popo provas revivigi la judhispanan lingvon pere de sia muziko. La lingvo staras sur la listo de la endanĝeritaj lingvoj de la UNESKO.

[redaktu] Vidu ankaŭ

[redaktu] Eksteraj ligiloj