شهرکرد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شَهرکُرد مرکز شهرستان شهرکرد و استان چهارمحال و بختیاری و در ۹۸ کیلومتری جنوب غربی اصفهان قرار گرفتهاست. نام پیشین آن دِهْکُرد است.
[ویرایش] نامگذاری
این شهر در قرن هفتم هجری قمری تحت سلطه اتابکان فارس و لرستان بود. در این محل پاسگاهی جهت تأمین عبور و مرور و رفع مایحتاج مسافران ساخته شده بود. بعدها وسعت یافت و در شهریور ۱۳۱۴ شمسی به شهرکرد مبدل گردید. واژه «دهکرد» از دو بخش «ده» + «کرد» متشکل است، بعضیها معتقدند واژه «کرد» در حقیقت به معنی گله داری است چون شغل اولیه ساکنان این منطقه به علت داشتن مراتع خوب و سرسبز، غالباً گله داری بودهاست. کلمه کرد در لغت نامههای معتبر فارسی نیز به معنی رمه دار است. برخی بر این نظرند که این منطقه بدین خاطر دهکرد نام گرفتهاست که گویا در گذشته دستهای از کردها در اینجا ساکن بودهاند از این رو این منطقه را دهکرد نامیدهاند. اما یکی از پژوهشگران معاصر دکتر رحمانی زاده دهکردی این نظر را چندان درست نمیداند به باور ایشان این استدلال به چند دلیل نادرست است. دلیل نخست آن این است که در لهجه دهکردی اثر قابل توجهی از کلمات کردی دیده نمیشود به نظر ایشان دامنه کلمات ترکی بیش از کلمات کردی در این لهجهاست دوم آنکه ما با کلمه دهکرد در سایر مناطق کشور مواجه هستیم که اتفاقا آنها هم کرد نیستند مثلاً منطقه دهکرد در بروجرد یا منطقه دهکرد در جیرفت. با این وصف به نظر میرسد که باب بحث دراین زمینه همچنان باز است. شهرکرد مرتفعترین شهر ایران است و به همین خاطر به «بام ایران» معروف است. زمستانی سرد و تابستانی مطبوع و خنک دارد.البته به گفته برخی از اهالی اطراف شهرکرد، با توجه به اینکه در شهرکرد چه در قدیم و چه در حال کردین((یک بالا پوش نمدی که چوپانان به تن میکنند)) تولید میشود ابتدا به این مکان دهکردین و یعدها به خاطر راحتی کار به آن دهکرد گفته شد.
با نگاه به کتاب قوم لر نوشته دکتر سکندر امان الهی بهاروند ساکنان دهکرد و یا شهرکرد کنونی بختیاری لر بودهاند و البته زبان آنان نیز لغات و اصطلاحات بختیاری فراوان دارد.البته زبان به تنهایی نژاد مردم را در مناطق مختلف مشخص نمیکند. چرا که مثلاً در حومه همین شهر، مردم شهر کیان یا شهرک قدیم کلاً به ترکی تکلم میکنند. و یا مردم چالشتر در نزدیکی همین شهر و در همین شهرستان به فارسي حرف میزنند،ولی نزدیک به ۷۰٪ این شهر را مردم بختیاری بخصوص مردم محال میزدج(شهرستان فارسان)از جمله اهالی روستاهای چلیچه،گوشه،گوجان،فیل آبادو...تشکیل میدهد. بنابراین رجوع به زبان برای اثبات خاستگاه یک قوم کافی به نظر نمیرسد.مردم این شهر خود را لر نمیدانند و اصل و نسب خود را به شهرهای مختلف ایران از جمله نیشابور وشهرهای شمالی ایران ربط میدهند.
در کتابی بنام «ایران باستان» از ژوزف ویسهوفر محقق و شرق شناس آلمانی آمدهاست که شاپور دوم در نامه نگاریهای خود نام شهریار «دژگـُرد» را که دژی مستحکم در منطقه کوهستانی زاگرس بوده آوردهاست. با احتساب تسلط زبان عربی در دوران حکومت اعراب براحتی میتوان دریافت که «دژگـُرد» با عوض شدن حروف «ژ» و «گ» که در الفبای عربی وجود نداشته به «دهکـُرد» تغییر کردهاست. حتی بنا بر گفته دکتر رحمانی زاده میتوان استدلال کرد که چنین دژهای نظامی در ایران بسیار زیاد بودهاست. در منطقهٔ اصفهان و چهار محال و بختیاری و لرستان وجود مکانها نظامی کاملا قابل تشخیص است. همانند «چَمگـُرد» (چَمگـُردان امروزی)، «دژگـُرد» (شهرکرد امروزی)، «چـِلگـُرد» (چـِلگـِرد) و «بروگـُرد»(بروجرد امروزی). در سال هزار و سیصدو چهارده دهکرد از دهستان به شهرستان تبدیل شد و با تغییر واژهٔ «ده» به «شهر» نام شهرکرد بر آن گذارده شد.
از اینرو براحتی میتوان دریافت که تارخچهٔ این دژ نظامی به دوران ساسانیان و حتی شاید قدیمی تر از آن به هخامنشیان برسد. (نزدیکی شهر پارسان یا فارسان امروزی و به همچنین نزدیکی به آنشان و یا ایذه امروزی که محل تولد کوروش کبیر پادشاه هخامنشیان بودهاست خود دلیلی بر این ادعاست).
زبان مردمان شهرکرد زبان پارسی ساسانی است که به مرور زمان تغییراتی در آن ایجاد گردیدهاست. استفاده از حرف «اُ» در زبان و یا افعال از مصادر پارسی خود دلیلی روشنی است که زبان مردم منطقه بیشتر به زبان پارسی پهلوی مرتبط است تا زبانی دیگر. بعنوان مثال افعالی همانند «وَخی» از مصدر«وَخسادن»، «بجُور» از مصدر «جُستن». اما امروزه اهالی بسیاری از شهرهای این شهرستان مانند سامان - بن - شهرکیان (شهرک) و طاقانک به زبان ترکی نزدیک به ترکی قشقایی تکلم میکنند.
نقل است که مانی پیامبر مانویان بدستور بهرام پادشاه ساسانی در «پیل آباد» که در نزدیکی «گندیشاپور» بودهاست در زیر پای پیلان افکنده شد. اما آنان که با منطقهٔ چهارمحال و بختیاری آشنایی دارند میدانند که «پیل آباد» و یا فیل آباد امروزی در نزدیکی شهرکرد است نه اهواز. که این نیز نشان دهندهٔ حساسیت منطقه و حضور مستمر نظامیان در آنجا بودهاست.
از اینرو بودهاست که اتابکان فارس و لرستان نیز از شهرکرد بدلیل موقعیت راهبردی آن به عنوان پاسگاه و تامین عبور و مرور استفاده میکردهاند.
| مرکز | شهرکرد |
| شهرستانها | اردل | بروجن | شهرکرد | فارسان | کوهرنگ | لردگان |
| شهرها |
اردل | آلونی | باباحیدر | بروجن | بلداجی | بن | جونقان | چلگرد | سامان | سفیددشت | سودجان | سورشجان | شلمزار | شهرکرد | طاقانک | فارسان | فرادنبه | فرخشهر | کیان | گندمان | گهرو | لردگان | مال خلیفه | ناغان | نافچ | هفشجان |
| نقاط دیدنی |
آبشار آتشگاه | آبشار کوهرنگ | اتاق آینه شهرکرد | امامزاده شهسوار | پل زمانخان | پیست اسکی باباحیدر | پیست اسکی چلگرد | پیست اسکی گرده خلک | تالاب گندمان | چشمه سردآب | سد زایندهرود | عمارت سئوده | قلعه صمصامالسلطنه | مسجد خان (شهرکرد) | موزه قلعه چالشتر |

