تاریخچه تعاون در جهان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

در تاريخ جوامع بشري همواره مواردي وجود داشته كه افراد بشر براي تحصيل و تحقق اهدافي به همكاري با يكديگر پرداخته اند . در حقيقت شروع تعاون و همكاري در بين انسانها را مي توان در اول خلقت بشر دانست ، اولين پديده تعاوني در بين انسانها تشكيل خانواده است و سپس ايجاد قبيله ها و بالاخره اجتماعات شهرنشين. مطالعه قبايل و بررسي اديان نشان ‌دهنده اين واقعيت است كه تعاون پديده تمدن جديد نيست .

تعاون در تاريخ و در هر يك از شئون اجتماعي بنوعي داراي ارزش است و در هر مورد مفهوم آن با ديگري تفاوت دارد ، بنابراين براي بررسي اقتصاد تعاوني بايد به مراحل تاريخي و اجتماعي آن توجه كرد . بطور كلي از نظر اقتصادي تعاون را مي توان به دو دوره تقسيم كرد : دوره اول از اغاز زندگي اجتماعي انسان شروع مي شود و از قرن پانزدهم ميلادي بتدريج تحول مي پذيرد تا اينكه به شكل كنوني درمي آيد دوره دوم با انقلاب صنعتی و انقلاب فرانسه ، قرن هيجدهم ميلادي شروع مي شود كه داراي تعريفي مخصوص به دوران خود است ، بنابراين دوره اول را عصر تعاون اجتماعي و دوره دوم را اصل تعاون صنعتي يا علمي‌مي نامند .

اولين اثر وجود تعاون در جهان سازمانهاي پيشه وران و كارگران صنايع دستي مصر است كه در حدود 3000 سال قبل از ميلاد وجود داشته است. در سال 2050 قبل از ميلاد حمورابی سلطان بابل اجازه داد ، كشاورزان مزارع را به صورت تعاوني براي كشت آماده نمايند و در جمع آوري محصول با يكديگر همكاري كنند . در چين قديم تعاونيهاي اعتبار وجود داشته است كه از 200سال قبل از ميلاد آثاري از آنها بدست آمده است . در اين سازمانهاي تعاوني اعضاء سهام مساوي ، حق مساوي و سود مساوي داشتند . در روم قديم سابقه تعاونيهاي پيشه وران به 450 سال قبل از ميلاد مي رسد و هر صنف سازمان تعاوني خاص خود داشته است .

بعد از ظهور حضرت مسيح كم كم روحيه قدرت طلبي و مسائل مادي بر كليسا غلبه كرد و در قرون وسطی حكومت مشترك كليسا و فئودال ها به اوج خود رسيد و تعاونيها رو به انحطاط گذاشت .

ظهور دين اسلام نيز در اوايل قرن هفتم باعث آزادي قسمتي از جهان از يوغ حكومت هاي استبدادي گرديد و در نتيجه تاكيد فراواني بر تعاون و همياري شد.

مطالب فوق تاريخچه بسيار كوتاه و مختصري ، از دوره اول يا عصر تعاون اجتماعي بود در اينجا به بررسي تاريخچه دوره دوم يا عصر تعاون صنعتي يا علمي مي پردازيم .

در دوران رنسانس (قرون 15 تا 18) همه امور فرهنگي ، هنري و علمي اروپا رو به تحول داشت ، و انقلاب صنعتي دگرگوني و تحولات شگرفي در زندگي اجتماعي – اقتصادي جوامع صنعتي بوجود آورد . انقلاب صنعتي از يك طرف رشد سريع صنايع ، توسعه بازرگاني ، گسترش شهرنشيني ، توليد انبوه ، پيشرفت تكنولوژي و در نتيجه تشكيل سازمانهاي بزرگ و پيچيده صنعتي و تجاري را در پي داشت و از طرف ديگر نابسامانيها و مسائل و مشكلات عظيم اقتصادي – اجتماعي را به ارمغان آورد . ماشيني شدن سيستم توليد به بيكاري و آوارگي هزاران نفر از صاحبان حرفه و صنايع دستي انجاميد .

در اين ميان گروهي از انديشمندان و صاحبنظران مسائل اجتماعي دست به كار شدند و براي رفع مسائل و مشكلات ناشي از انقلاب صنعتي به مطالعه و بررسي پرداخته و نظرياتي ابراز داشتند كه يكي از ثمرات تلاشهاي اين گروه تحول تعاونيهاي سنتي به تعاونيهاي علمي و صنعتي بود و گروهي ديگر نيز به مطالعه و بررسي نحوه اداره سازمانهاي پيچيده صنعتي و تجاري‌پرداخته‌كه ، حاصل و ثمره كار آنها نيز تهيه و تدوين تئوريهاي سازمان و مديريت بود .

  • منبع: سیمای تعاون استان گیلان