حاج ابراهیم كلانتر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

قاجار
flag_aqa_mohammad_khan.jpg

شاهان قاجار

عنوان


آقامحمد خان
فتحعلی شاه
محمدشاه
ناصرالدین شاه
مظفرالدین شاه
محمدعلی شاه
احمدشاه

دوره سلطنت


۱۷۹۴-۱۷۹۷
۱۷۹۷-۱۸۳۴
۱۸۳۴-۱۸۴۸
۱۸۴۸-۱۸۹۶
۱۸۹۶-۱۹۰۷
۱۹۰۷-۱۹۰۹
۱۹۰۹-۱۹۲۵

نخست‌وزیرهای قاجار

حاج ابراهیم كلانتر
قائم مقام فراهانی
امیرکبیر
سپهسالار
مستوفی‌الممالک
امین‌السلطان
عین‌الدوله
مشیرالدوله
مشیرالدوله پیرنیا
حاج میرزا آقاسی
قوام‌السلطنه
وثوق‌الدوله

چهره های معروف

عباس میرزا نایب السلطنه
میرزارضا کرمانی
میرزای شیرازی
شعاع السلطنه
سالارالدوله
حسین بهزاد
مهد علیا
ستارخان
صمصام‌السلطنه
حیدرخان عمواوغلی
میرزا کوچک‌خان جنگلی
علیقلی خان سردار اسعد

وقایع مهم

قرارداد آخال
معاهده پاریس
معاهده گلستان
معاهده ترکمنچای
امتیازات و قراردادها در دوره قاجار
جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار

جنبش مشروطه

قیام تنباکو
جنبش مشروطه
فرمان مشروطیت
جنبش جنگل
کودتای ۱۲۹۹
انحلال سلسه قاجار

حاجي ابراهيم كلانتر از بزرگان شيراز بود كه در حكومت زنديه مراحل ترقي را طي كرد و از آنجا كه چندي كلانتري شيراز را به عهده داشت، به حاجي ابراهيم خان كلانتر مشهور شد.

لطفعلي خان از سال ۱۲۰۳ كه به جاي پدرش بر تخت نشست، همواره با حملات آقا محمدخان قاجار مواجه بود. او اواسط ذي الحجه ۱۲۰۵ شنيد كه آقا محمدخان به سوي آذربايجان تاخته و اصفهان را كه در آن هنگام مركز حكومتش بود، به فتحعلي شاه (بعدي) سپرده است؛ بنابراين به سوي اصفهان لشكر كشيد.

لطفعلي خان شيراز را به حاج ابراهیم كلانتر سپرد و عازم اصفهان شد. همين كه اختيار شيراز به دست حاجي ابراهيم كلانتر افتاد، چون مي دانست كه لطفعلي خان بر نيات باطني او آگاهي يافته، از يك طرف در شيراز به دستگيري بزرگان خاندان زند پرداخت و از طرف ديگر عبدالرحيم خان، برادر خود را كه در اردوي لطفعلي خان بود به شوراندن لشكريان او واداشت. به اين ترتيب بيشتر همراهان لطفعلي خان كه كسانشان در شيراز مورد تهديد و تعرض كلانتر بودند، شبانه از قمشه (محل اردو) پراكنده شدند و لطفعلي خان به همين علت از جلوي آقا محمدخان منهزم گرديد و به شيراز برگشت، اما كلانتر و ياران او جوان رشيد زند را به شهر راه ندادند و او چاره اي نديد جز اينكه به جانب بوشهر رهسپار گردد.

آقا محمدخان حكومت شيراز را به كلانتر سپرد. اين اقدام حاج ابراهيم خان باعث شد آقا محمدخان به سادگي بر جنوب ايران سلطه پيدا كند و با برانداختن حكومت زندها، حوزه نفوذ و سلطنت خود را گسترش دهد.

حاجي ابراهيم خان كلانتر پس از مرگ آقا محمدخان، در به سلطنت رساندن فتحعلي شاه قاجار نقش درجه اول ايفا كرد و توانست سمت صدراعظمي و لقب اعتمادالدوله را براي خود حفظ كند.


او در دوران فتحعلي شاه به تدريج بر ميزان نفوذ و اقتدار خود افزود و فرزندان و بستگانش را بر ولايات دور و نزديك كشور حاكم كرد. اما همين بسط قدرت باعث شد كه بدگماني شاه قاجار نسبت به او تحريك شود و سرانجامي شوم برايش رقم بخورد.

چنين بود كه روز اول ذي الحجه ۱۲۱۵ (۲۶ فروردين ۱۱۸۰ه.ش.) او را دستگير كردند و به طالقان فرستادند. حدود يك ماه بعد به دستور شاه قاجار، چشم او را ميل كشيدند و زبانش بريدند و به قتلش رساندند. بيشتر فرزندان و بستگان او نيز سرنوشتي مشابه داشتند. اموال حاجي به نفع شاه ضبط شد و سمتش به ميرزا محمد شفيع آصف الدوله رسيد.

  • منبع: