آنوبانینی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
نقش برجسته آنوبانینی اثری به جا مانده از «آنوبانینی» پادشاه «لولوبیهاً است.»لولوبیهاً از اقوام زاگرس نشین بوده و پیش از آریاییها (پارس و ماد)، در چهارهزار و هشتصد سال پیش زندگی میکردند. نقش برجسته آنوبانینی در ۱۲۰ کیلومتری کرمانشاه و در شهرستان سرپلذهاب و برصخرهای معروف به «میانکل» قرار دارد.
این نقش برجسته یکی ازقدیمیترین نقش برجستههای کشور است که حداقل دو هزار سال از کتیبه داریوش قدیمیتر است. این اثر در ارتفاع نسبتا زیادی از سطح زمین (حدودا ۱۶ متر) و در منطقهای دور از دسترس قرار دارد. همین عامل احتمالا مهمترین دلیل برای سالم ماندن آن در طول هزاران سال میباشد. جنگ تحمیلی در سالهای اخیر شاید بیشترین آسیب را در طول تاریخ به این اثر زده باشد. ۳۰ درصد این اثر بر اثر ترکشهای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آسیب دیدهاست.
این نقش برجسته تصویری از آنوبانینی، الهه «نینی» و ۹ اسیر است. سطحی که نقش بر آن حجاری شده به دو قسمت تقسیم شده در قسمت بالا و سمت چپ «آنوبانینی» که پای چپ خود را روی سینه اسیری نهاده ، قرار دارد. او در دست چپ که روی سینه نهاده کمان و نیزهای و در دست راست تبری دارد. نیمتنه شاه برهنهاست و دامنی از کمر تا زانو او را میپوشاند. کمربندی با تزئین ویژه این دامن را نگه میدارد. آنوبانینی کفشهای بندی به پا دارد. در زیر پای چپ او اسیری قرار دارد که یک حلقه بینی و دست راست او را به هم گره زدهاست. شست چپ پای الههنینی از میان این حلقه رد شدهاست. الهه با پیراهنی مطبق(طبقهطبقه) که شانه راست او را نمیپوشاند در مقابل پادشاه ایستاده و با دست چپ حلقهای را رو به شاه گرفتهاست. در دست راست نیز نیزهای فلزی دارد. این نیزه از بینی دو اسیر پشت سر او گذشتهاست. تمامی اسیران نقش آنانوبانینی برهنه هستند و تنها یکی از آنها کلاه بر سر دارد. آرایش موی این اسیر با بقیه اسیران متفاوت است.
در زیر پای الهه و دو اسیر پشت سر وی کتیبهای به زبان اکدی بدین مضمون نوشته شدهاست: “آنوبانی نی پادشاه لولو بوم تصویر خویش و تصویر نی نی را بر کوه بادیر نقش کرد. آن کس که این لوح را محو کند به نفرین و لعنت آنو، آنونوم، بل، بلیت، رامان، ایشتار، سین و شمش گرفتار باد و نسل او بر باد رواد”. به دلیل شباهت زیاد، بسیاری اعتقاد دارند که داریوش کتیبه بیستون را با الهام از آنوبانینی بر دل کوه بیستون حک کرد. هر دو نقش در یک شاهراه ارتباطی باستانی قرار دارند. این شاهراه پس از گذر از بیستون، طاقگرا را پشت سر میگذارد، از سرپلذهاب محل نقش آنوبانینی میگذرد و به بینالنهرین میپیوندد. همچنین در هر دو نقش پادشاهان فاتح تجسم شدهاند و هر دو تیر و کمان دارند. تعداد اسیران در هر دو نقش ۹ نفر هستند. البته بعدها آخرین پادشاه سکاها تصویر خود را روی کتیبه بیستون نقش میکند.
در هر دو نقش قد اسیران از قد پادشاهان کوتاهتر است. هر دو پادشاه پا روی سینه یکی از اسیران گذاشتهاند. در هر دو نقش دست اسیران از پشت بسته شده و قدرت پادشاهان به توجه و توفیق خدایان بستگی دارد. در هر دو نقش الههها نقش نماینده خدا را دارند که حلقه قدرت را به پادشاهان میدهند. البته تفاوتهایی مابین این دو اثر نیز وجود دارد. برخلاف کتیبه بیستون، در نقش آنوبانینی از ملازمان خبری نیست. همچنین در کتیبه بیستون اسرا در یک صف قرار دارند اما در نقش برجسته پادشاه لولوبی اسرا در دو صف نقش شدهاند. در آنوبانینی همه اسرا برهنهاند اما در کتیبه بیستون همه لباس به تن دارند. در نقش آنوبانی نی، ایشتار اسرا و دشمنان پادشاه را خود به دست پادشاه میدهد اما در بیستون فروهر هیچ نقشی ندارد و تنها در بالای نقش حک شدهاست. علاوه بر نقش ذکر شده، در سمت چپ رودخانه بر روی کوه دیگری در فاصله حدود ۱۰۰ متری نقش دیگری وجود دارد که البته به دلیل شرایط نامساعد جوی برجستگی آن تا حد زیادی از بین رفته و در شرایط نوری خاص و با دقت فراوان میتوان آنرا دید. این نقش نیز در ارتفاع و در نقطهای صعب العبور قرار دارد. در این نقش، تصویر دو نفر دیده میشود. نفر سمت چپ مردی را با مشخصات آنوبانی نی به حالت ایستاده و به صورت نیم رخ نشان میدهد. وی کلاه نمدی بر سر، لباس کوتاه مطبقی بر تن، سلاحی در دست راست و کمانی در دست چپ دارد و پای چپ خود را بر روی سینه اسیری نهادهاست. در مقابل او نیز رب النوعی به حالت ایستاده حجاری شدهاست. این الهه نیز کلاه بزرگی بر سر و پیراهنی تا مچ پا بر تن دارد. وی در حال اهداء حلقه سلطنتی به شخصیت مقابل خود است. در حدفاصل این دو شخصیت، دایرهای نقش شده که در داخل آن ستارهای چهار پر دیده میشود.
در پایین نقش برجسته آنوبانی نی، نقش برجسته یکی از حاکمان اشکانی سوار بر اسب دیده میشود. شاه اشکانی با بدنی نیم رخ و صورتی تمام رخ حجاری شدهاست. وی کلاهی شرابه دار بر سر دارد و گوشههای بلند آن بر روی شانههایش افتادهاست. پیِراهن او کوتاه - تا بالای ران – و شلوارش گشاد است. سوار با دست راست افسار اسب را گرفتهاست. در جلوی او مردی از بزرگان به حالت ایستاده، در حال اهدای گل به شاه، حجاری شدهاست. در گوشه چپ این نقش، کتیبهای به خط پهلوی به این مضمون نوشته شدهاست: “این پیکر گودرزشاه بزرگ پسر گیو”.

