مهندسی مکاترونیک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

نمودار دایره ای برای تعریف حوزه ی فعالیت مکاترونیک
نمودار دایره ای برای تعریف حوزه ی فعالیت مکاترونیک

مکاترونیک تلفیق سه رشتهٔ مهندسی مکانیک - الکترونیک و کامپیوتر است. این رشته سعی بر آن دارد تا نگاهی یکپارچه به سیستمهای تشکیل شده از اجزای مکانیکی - الکترونیکی - کنترلی و نرم افزار داشته باشد. دانشگاه واترلو با توجه به تولید دستگاههای هوشمند، نیاز به این رشته نمود بسیاری پیدا کرد. امروزه از لوازم خانگی، خودروها تا صنایعی مثل پالایشگاه، نیروگاه، پتروشیمی و سیمان نیز از کاربردهای این علم استفاده می کنند. این رشته به سه گرایش رباتیک - اتوماسیون خطوط تولید و رابط انسان ماشین تقسیم می گردد. در حقیقت توسط این علم می‌توان سیستم‌های مکانیکی را به صورت هوشمند درآورد. سیستم‌های ترمز ABS در اتومبیل، دستگاههای CNC و کلیه سیستم‌های اتوماسیون را می‌توان از نمونه‌های بارز این علم دانست. این رشته از سال 1383 در دانشگاههای ایران تشکیل شده است.اولین دانشگاه که این رشته را در ایران دایر کرده است دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و واحد قزوین می باشد. دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی با بیشترین دانشجوی مکاترونیک در مقطع کارشناسی ارشد و کارشناسی در این رشته فعالیت گسترده ای دارد. در دانشگاه تبريز و دانشگاه سمنان نیز این رشته وجود دارد. دانشگاه علم و صنعت ایران نیز این رشته را در مقطع کارشناسی ارشد برگزار می کند. با این تفاوت که به جای استفاده از کنکور مکاترونیک، دانشجویان را با کنکور مکانیک گزینش می کند.

واژه مکاترونیک

واژه مکاترونیک از تلفیق واژه های مکانیک و الکترونیک گرفته شده است اما امروزه مفهومی گسترده تر را در بر دارد . در واقع در مکاترونیک فلسفه ای جدید برای طراحی و ساخت سیستم های مکانیکی تحت فرمان وجود دارد. به عبارت دیگر . مکاترونیک، تجمیعی بهينه بين تخصص هاي مهندسي مكانيك، مهندسي كنترل، مهندسي نرم افزار و مهندسي برق مي باشد

ابداع کرد و به عنوان یک نام تجاری Yaskawa واژه مکاترونیک را در سال 1969 یکی از مهندسان ارشد شرکت انحصاری ژاپنی در سال 1971 به ثبت رسید. در سال 1982 شرکت مذکور تصمیم به صرف نظر از حق انحصاری خود کرد و از آن به بعد از این واژه به صورتی روزافزون و فراگیر استفاده می شود .


در سنوات اخير به منظور گسترش و پیشبرد و ارتقای علمی - تخصصی و ایجاد شبکه ارتباطی میان صاحب نظران، محققان و کارشناسان و بهبود بخشیدن به امور آموزشی و پژوهشی در زمینه های مرتبط با علم مکاترونیک، انجمن مکاترونیک در ایران تشکیل گرديده است .

امروزه زمینه تخصصی مکاترونیک در همه جای جهان شناخته شده است . رشته تحصیلی مکاترونیک از دوره های کارشناسی تا دکتری در بسیاری از دانشگاههای جهان من جمله دانشگاه هاي آلمان و در كشور عزيزمان ايران در دانشگاههاي خواجه نصیر طوسی و دانشگاه صنعتی شریف ارائه ميگردد. تعداد مجلات علمی و کنفرانس های مختص رشته مکاترونیک نیز به صورتی فراگیر در حال گسترش است . در حــوزه صنعت نـیز شرکـت های بین المـللی با بهره گیری از این تخصص اقدام به تولید و عرضه محصولاتی کرده اند که طیف آن از دوربین های پیشرفته ، روبات های انسان گون،دستگاه های پزشکی و خودروهای هوشمند گرفته تا محصولات بدیع نظامی و هوا فضایی است.

رشته مکاترونیک در ایران و بسیاری از کشورهای جهان با نام روباتیک در هم آمیخته است در واقع روباتها یکی از جلوه های کلاسیک محصولاتی هستند که بر پایه علم مکاترونیک طراحی و ساخته می شوند. با این توصیف، علم مکاترونیک در ایران نیز سابقه ای 15 تا 20ساله داشته . و با توجه به کاربرد روزافزون محصولات پیچیده و مرکب در صنایع کشور، ضرورت ایجاد ساختارهای جدید برای توسعه دانش مکاترونیک و تربیت نیروهای متخصص روز آمد اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.

با توجه به ماهیت میان رشته ای دانش مکاترونیک و حجم وسیعی از تولیدات عملی کشور که عملا ارتباط مستقیمی با تخصص مکاترونیک دارند، تاسیس دوره های آموزشی مکاترونیک در فراز صنعت آیریا( نمایندگی فستو) به عنوان محملی برای تشویق و تسهیل تعاملات عملی و فناوری ضروری به نظر می رسید.


[ویرایش] منابع