شهرستان تایباد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شهرستان تایباد یکی از شهرستانهای استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران میباشد. مرکز این شهرستان، شهر تایباد است. باخزر و کاریز دو شهر دیگر آن هستند. در سال ۱۳۸۵، این شهرستان تعداد ۱۴۵٬۹۹۲ نفر جمعیت داشته است.[۱]
[ویرایش] منابع
شهر تايباد با سابقه و قدمت طولاني خود و دارا بودن آثار و بناهاي تاريخي از جمله شهرهاي كهن اين مرز و بوم مي باشد. اين شهر در مسير ارتباطي تربت جام، فريمان، سنگان، خواف، تربت حيدريه به مشهد متصل مي شود.
تاريخچه و علل پيدايش شهر تايباد در بررسي گذشته شهر تايباد در كتب تاريخي ( حبيب السير و نفحات جامي ) تايباد از جمله مراكز قديمي ايران زمين مي باشد و در حدود 700 سال پيش جمعي از اقوام مغول در اين آبادي كه به نام مغول آباد بوده زندگي مي كردند. اين قوم به علت بروز بيماري طاعون در افغانستان محل سكونت خود را ترك و به جنوب ايران رفتند و ده آباد آنان مدتي ويران بوده تا اين كه شخصي به نام تائب به فكر تجديدبنا و عمران تايباد كنوني و سهل آباد آن عصر مي افتد. ليكن اين بار هم به علت ناامني هاي مرزي دير يا زود به ويراني كشيده شده و مردم ساكن آن به اطراف متفرق مي شوند تا اين كه هنگام حمله حسام السلطنه به هرات در سال 1380 هجري و كوچاندن ايرانيان مقيم هرات به تايباد باز اين ده ويرانه اعتباري پيدا مي كند و چون مركز حكام محلي قرار مي گيرد از اطراف و اكناف علما و دانشمندان به آن جا روي مي آورند.
روند توسعه فيزيكي و مراحل توسعه شهر شهر تاريخي تايباد داراي قدمت و سابقه طولاني بوده و در گذشته خود داراي تغييرات زيادي بوده است و حمله اقوام بيگانه وقوع خشكسالي و ساير حوادث ديگر از جمله تغييرات عمده در اين شهر مي باشد و با تغييرات حركت جمعيتي شهر باعث رشد و شكوفايي در زمان هاي خاصي و يا افول در زمان هاي ديگر گرديده است. رد بخش هاي ديگر در مورد هسته اوليه شهر و مراحل رشد آن بيش تر بحث خواهد شد. محدوده شهرستان تايباد در ساليان گذشته شاهد پيش آمدها و حوادث تاريخي فراوان بوده است. از جمله حوادث مهم گذشته حمله قوم مغول، اسكندر، عرب ها، تاتارها، تركمن ها به اين منطقه بوده است. در گوشه و كنار اين شهر و روستاهاي اطراف اين شهرستان تركيبي از تيره هاي تيموري، جلالي، يوسفي، يعقوبي، يحيايي و رسولي وجود دارد. وجود قبرستان هاي طايفه اي وسيع در گوشه و كنار شهر و اطراف نشان از وجود جمعيت هاي گوناگون در گذشته دور دارد. قبرستان ها و از اين جهت طايفه اي خوانده اند كه هر تيره و هر خانواده بزرگ و گسترده براي خود گورستاني دارد و طبق گفته افراد محلي كم تر ديده شده كه مثلاً هيأتي از طايفه تيموري را در كنار يعقوبي ها به خاك سپرده باشند. نژاد مردم شهر تايباد از نوع سفيدپوست و تيره مديترانه اي است و به علت نزديكي به شمال شرق ايران تحت تأثير اين دو منطقه قرار گرفته است. زبان مردم شهر تايباد فارسي دري است و به لهجه خراسان جنوبي ( هم ريشه لهجه بيرجندي و قايني ) صحبت مي نمايند.
مردم شهر تايباد مسلمان ( 9ر99% ) و اكثريت آن ها اهل تسنن و حنفي مذهب مي باشند. از جمله خصوصيات اعتقادي آن ها، پايبندي به اعتقادات مذهبي و فرامين ديني مي باشد. وجود مدرسه عليمه در شهر و طلاب علم كه كار بحث و تحقيق و تفسير و فقه حنفي را دنبال مي كنند در استحكام اعتقادات ديني و اسلامي مؤثر مي باشد. از مساجد قديمي شهر كه قدمت تاريخي دارند در ايام و مناسبت هاي مذهبي جهت اجراي مراسم مذهبي استفاده مي شود.
شهر تايباد مركز شهرستان تايباد مي باشد واولين نقطه شهري اين شهرستان است. اين شهر در موقعيت جغرافيايي 60 درجه و 45 دقيقه طول جغرافيايي و 33 درجه و 34 دقيقه عرض جغرافيايي در 60 كيلومتري جنوب تربت جام و 225 كيلومتري جنوب شرقي مشهد واقع شده است. ارتفاع اين شهر از سطح آب هاي آزاد 800 متر گزارش شده است.

