کیخا
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
طايفه كيخا «كيخواه »يكی از طوايف بزرگ سيستان و بلوچستان ايران به شمار می آيد وبه مفهوم «كی خواه» يا كيانی خواه تعبير می شود .و دارای هفت تيره می باشد.
- كيخای پلاسی
- كيخای عسگری
- كيخای عودی (سدكی)
- كيخار چپتی
- كيخای شاه بيگی
- كيخای ته رودی
- كيخای كندری
فهرست مندرجات |
[ویرایش] كيخای پلاسی
براساس نوشته ملك شاه حسين در كتاب احيا الملوك ،از كيخای پلاسی به عنوان تيره معتبر كيخا ياد شده،كه در منطقه پشت منطقه زره(سيستان)سكونت اختيار كرده اند.برخي از معمرين تيره پلاسی بر اين باورند كه فرزندان عبدا.. سياه پلاسی(چادر سياه)هستند. وعبدا.. نيز در سرزمين حجاز می زيسته است.او مردي باديه نشين بوده كه روزی در غروب آفتاب شترش گم شده، و وی در جستجوی شترش رو به بيابان نهاده واز قضا در زير روشنايی شفق ، نور خيره كننده ای نظر اورا به خود جلب می نمايد.و چون نزديك می شود با گنجينه ای از جواهرات روبرو شده و دامانش را از جواهرات پر كرده وبه چادر برمی گردد.وچون روز ديگر به آنجا می رود اثری از گنج نمی بيند.لذا از بيم لو رفتن، با قبيله اش كوچ كرده وبه سيستان می رودو در آنجا ماندگار می شود.و اكنون در قريه پلاسی ،در ميان شيله زابل زندگی می كنند. از طايفه مذكور فاميل های شريعی،شريفی،خزاعی،عرفانی، شاكری،قائمی،خالصی،امامی، امام جمعه، توكلی،افشاری وكاظمی پديد آمده اند.
[ویرایش] كيخای عسكری
اين تيره بصورت پراكنده در گوشه وكنار سيستان روزگار می گذرانند.اينان خود را وابسته به عساكر افغانی می دانند كه به منطقه سيستان مهاجرت كرده اند. احياالملوك از آنان به عنوان نقيبان و جنگجويان پشت زره(زرنج يا سيستان) ياد می نمايد.ضرورت در جابجايی لشكريان نيمروزی(سيستان) كه موظف به ايجاد امنيت و دفاع در مقابل مهاجمين ازبك و مغول بوده اند،ايجاب می كرده تا اين جماعت رزمنده، وضعيت متحرك وسياری داشته باشند و در سيستان اقامت نمايند.
[ویرایش] كيخای عودی (سدكی)
اين تيره بيشتر در منطقه شيب آب زابل ساكن هستند و زمانی گروه متخصص طايفه كيخا را تشكيل می دادند.اين تيره مهندسين اوليه آبياری و زراعت در سيستان بودند كه كارشان حفظ اصالت سيستم سنتی در رشته آبياری و كشاورزی بود.تبحر و كاردانی شان بخصوص در امر بندبافی(سدسازی)، وجه اختصاصی و متمايزی بود كه آنان را در مرتبه بالای نسبت به ديگر تيره ها وطوايف قرار می داد.بافتن بند يا سد گزی(چوبی) كه در دل امواج خروشان رودخانه هيرمند،آن هم در مواقع طغيان وسيل انجام می گرفت،از عهده هيچ طايفه ديگر بر نمی آمد. روزگاری بزرگان طايفه موبدان متعصبی بودند كه در نگاهداشت آتش مقدس زرتشتيان زرنج(سيستان) در قبل از اسلام، نقش اصلی را عهده دار بودند.
[ویرایش] كيخای چپتی
ساكن روستای « قلعه چه» در مجاورت منطقه تاسوكی زندگی می كردند.قلعه مذكور در ميان منطقه ريگزاز واقع بوده كه حصار مستحكمی به نظر میآمده است. بدين گونه كه رعايا از ترس ماليات وزورگويی خوانين ،نمی توانستند فرار كنند.چون در صورت رفت وآمد،اثر پاه روی ماسه ها باقی می مانده و به اين ترتيب قضيه لو می رفته است.بنا براين تعدادی از رعايا كفش های دست ساز به نام چپتی درست كرده و وارونه به پاهيشان می بندند وشب هنگام فرار می كنند.وبه اين ترتيب به كيخاهای چپتی معروف شدند.
[ویرایش] كيخای شاه بيگی
ويا جماعت مالدار، كه خود را سردسته وسرسالار كيخا های شيب آب زابل می دانند.جد بزرگ آنان كدخدا غلامعلی می باشد.
[ویرایش] كيخای ته رودی
اين تيره به علت اينكه خانه هايشان را، به خاطر ايمن بودن و دور از ديد مهاجمان و سارقان در مسير رودخانه های متروك و عميق بنا می كردند. به ته رودی مشهور شدند.
[ویرایش] كيخای كندری
به اين علت كه خاستگاه اوليه شان منطقه كندر بوده ،به كندر معروف شده اند.تعدادی ازاين تيره در قريه ورمال و تاسوكی وتعداد زيادی نيز در زاهدان ساكن هستند.
- منبع:زادسروان سيستان

