مرتضی حنانه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

مرتضی حنانه، (۱۳۰۱ - ۱۳۶۸) موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز ایرانی.

مرتضی حنانه
زمینه فعالیت موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز
ملیت ایرانی
تولد ۱۱ اسفند ۱۳۰۱
تهران
مرگ ۲۴ مهر ۱۳۶۸
تهران



[ویرایش] زندگی

(تولد ۱۱ اسفند ۱۳۰۱، تهران)، فرزند مهندس محمد حنانه، موسس دبيرستان ايرانشهر، پس از پايان دورهٔ ابتدايی دبستان در هنرستان موسيقی به تحصيل مشغول شد. در آن زمان، هنرستان موسيقی ده نفر از موسيقيدانان را از چکسلواکی برای آموزش به هنر آموزان هنرستان استخدام کرده بود که مرتضی حنانه آموختن «هورن» را انتخاب نمود که بعدها به عنوان «هورنيست» اول ارکستر سمفونيک تهران شناخته شد.

با شروع جنگ جهانی دوم و کشيده شدن آتش آن به ايران، هنرستان موسيقی تعطيل گرديد. اما حنانه با کمک علاقه مندان ديگر نظير غلامحسين غريب و حسن شيروانی کنسرت های گوناگونی به طور آزاد در سالن های انجمن های فرهنگی و هنری برپا نمود و پس از چندی با پيوستن پرويز محمود به اين جمع پايه ی ارکستر سمفونيک تهران گذاشته شد. در سال ۱۳۳۲ که جشن هزاره ی بوعلی سينا برگزار گرديد، حنانه توانست آثار خود را در حضور شرق شناسانی که برای شرکت در جشن دعوت شده بودند با هم سرايی و ارکستر سمفونيک اجرا نمايد و اين اجرا چنان مورد توجه حضار قرار گرفت که آقای چرولی سفير وقت ايتاليا، بورس هنری آن کشور را در اختيار وی قرار داد و حنانه برای تکميل تحصيلات و مطالعات خود در رشته های مختلف هنری، به خصوص موسيقی به آن کشور عزيمت نمود. مرتضی حنانه در موسيقی مذهبی مقدس ايتاليا به تحصيل پرداخت. پس از بازگشت از ايتاليا در سال ۱۳۴۲، علاوه بر تدريس «ارکستراسيون» و اداره ی کلاس «هورن» در هنرستان عالی موسيقی، به عضويت شورای عالی موسيقی راديو ايران در آمد و در همين زمان بود که ارکستر سمفونيک راديو ايران را به نام ارکستر فارابی پايه گذاری کرد. اين ارکستر توانست آثار آهنگسازان ايران را مانند خود مرتضی حنانه، خانم شهينا، فريدون ناصری، فريدون فرزانه، مصطفی کسروی و سيروس شهردار را اجرا و ضبط نمايد. حنانه در سال ۱۹۶۵ از طرف راديوی ايران و بنا به دعوت يونسکو، به «تريبون انترناسيونال آهنگسازان راديو و تلويزيون» اعزام شد و در آنجا قطعاتی از «اوراتوريو» اثر خود را اجرا کرد که از راديوی ايرلند و سوييس پخش شد. پس از افتتاح تلويزيون ايران، حنانه در سمت مشاور سرپرستی اقدام به تاسيس کلاس هايی جهت تعليم فنی خوانندگان نمود و ارکستر سازهای ايرانی را تشکيل داد. وی در جشنواره ی شيراز قطعه ی «کاکوتی» را با ارکستر مجلسی تلويزيون اجرا کرد که موفق به دريافت جايزه ی «گراندمانسيون اسپسيال» گشت. در جشنواره ی دوم نيز، قطعه ی «گاپريس برای پيانو و ارکستر» او به رهبری فرهاد مشکوة اجرا شد و سال ۱۳۵۰ موفق به اخذ جايزه ی بهترين آهنگساز برای فيلم «فراتر از تله» به کارگردانی «جلال مقدم» می گردد.

حنانه ساخت موسيقی فيلم را از سال ۱۳۲۷ با فيلم «ايران سرزمين طلای سياه» که محصول اداره ی کل هنرهای زيبای وزارت فرهنگ و هنر بود آغاز کرد (گفته می شود که وی نخستين کسی بوده که در ايران به ساخت موسيقی فيلم اقدام کرده است). وی موسيقی متن فيلم های زير را ساخته است: عروس دجله (۱۳۳۳)، بهلول (۱۳۳۶)، ساحل انتظار (۱۳۴۲)، لذت گناه (۱۳۴۳)، عروس دريا (۱۳۴۴)، الماس ۳۳ (۱۳۴۶)، پل (۱۳۵۰)، کاکو (۱۳۵۰)، پهلوان مفرد (۱۳۵۰)، سه قاب (۱۳۵۰)، فرار از تله (۱۳۵۰)، بابا شمل (۱۳۵۰)، راز درخت سنجد (۱۳۵۰)، قصاص (۱۳۵۰)، صمد و فولاد زره ديو (۱۳۵۱)، جهنم به اضافه ی من (۱۳۵۱)، قلندر (۱۳۵۱)، خونبارش (۱۳۵۹)، سند زنده (۱۳۵۹)، تشريفات (۱۳۶۴)، مردی که موش شد (۱۳۶۴)، تيرباران (۱۳۶۵)، جعفر خان از فرنگ برگشته (۶۷/۱۳۶۳) و همچنين برخی از فيلم های مستند مانند «تپه های مارليک» ساخته ی گلستان و سریال هزاردستان.

از نوشته ها و آثار وی می توان موارد زير را نام برد: کاپريس برای پيانو و ارکستر سمفونيک، دعا برای کر و سلوها و ارکستر سمفونيک، صبر و ظفر (دو قطعه برای برای ارکست مجلسی با هارپ و پيانو)، بزرگداشت فردوسی (برای پيانو و آواز)، لالايی (برای پيانو سلو برای بزرگداشت نيما يوشيج)، مهرگان (برای ارکستر سمفونيک). از ترجمه های وی می توان به اين عنوان ها اشاره نمود: ارکستراسيون (شارل کوکلن)، پنج جلد، چگون ملودی بسازيم، باس.

از تاليفات او می توان به اين موارد اشاره کرد: گام های گمشده، دروازه های متروک، تئوری هارمونی زوج، مقاصد الالحان (عبدالقادر مراغه ای) و قطعات بسياری از تصنيف ها و آهنگ هايی که برای ارکستر، هارمونيزه و تنظيم کرده است.

مرتضی حنانه روز سه شنبه، ۲۴ مهر ۱۳۶۸، پس از گذراندن يک بيماری مهلک (سرطان)، چشم از جهان فرو بست. وی در جوار امامزاده طاهر در کرج به خاک سپرده شده است. روانش شاد و یادش گرامی باد.