شورای عالی انقلاب فرهنگی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی یكی از نهادهای حکومتی ایران است كه پس از انقلاب با فرمان آیت‌الله خمینی تشكیل شد. گسترش نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی از جمله اهداف اين شورا می‌باشد.

فهرست مندرجات

[ویرایش] پیشینه

پیشینه تشكيل شورای عالی انقلاب فرهنگی به سال ۱۳۵۹ باز می‌گردد كه سال آغازین انقلاب فرهنگی محسوب می‌شود.

[ویرایش] ستاد انقلاب فرهنگی

در اين سال، ستاد انقلاب فرهنگی با فرمان آیت‌الله خمینی تشكیل شد. اين ستاد بعدها به شورای عالی انقلاب فرهنگی شد. [۱] هسته هفت نفری که برای تشکيل اين ستاد معرفی شدند عبارت بودند از[۱]:

تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه‌ها، گزینش دانشجو و اسلامی کردن جو دانشگاه‏‌ها و تغییر برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها وظایفی بود که بر عهده این شورا قرار داشت. [۲] البته عبد الکریم سروش معتقد است که در گزینش اساتید دانشگاه ستاد انقلاب فرهنگی تنها نقش ناظر را داشته و در بسیاری از موارد در جریان اخراج اساتید نبوده‌است.[۳] در مقابل، برخی از منتقدان چنین ادعایی را نمی‌پذیرند و معتقدند که اين امر بر اساس آئين‌نامه مصوب ستاد انقلاب فرهنگی و توسط هيات‌هايی زیر نظر ستاد انقلاب فرهنگی انجام شده‌است و فرد یا سازمان دیگری نمی‌تواند مسوول این اقدام باشد[۴]. عملکرد این ستاد در این دوران از جهت تاخیر در بازگشایی دانشگاه‌ها همیشه مورد انتقاد بوده است و به عنوان نقطه ضعف آن یاد می‌شود.

در شهریور ۱۳۶۲ این ستاد با پیشنهاد آیت الله خامنه‌ای و دستور آیت الله خمینی تکمیل شد و افراد دیگری نیز به آن اضافه شدند. اعضای این ستاد عبارت بودند از: [نیاز به ذکر منبع]

  1. سید محمد خاتمی از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  2. غلامحسین رحیمی شعرباف از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  3. ایرج فاضل اوایل شهریور ۶۳ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  4. میرحسین موسوی خامنه‏ای (نخست وزیر وقت) از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  5. محمد علی نجفی از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  6. صادق واعظ زاده از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  7. محمد رحمتی اواخر مهر ۶۳ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  8. حسن ابراهیم حبیبی از تاریخ ۱۳۱۳/۳/۲۳۵۹ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  9. محمد جواد باهنر از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا زمان کشته شدن در ۸ شهریور ۱۳۶۰
  10. احمد احمدی : از تاریخ ۱۳۶۰/۱۱/۲ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  11. محمد مهدی ربانی املشی از تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ تا ۱۳۶۲/۶/۸
  12. شمس الدین سادات آل احمد از تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ تا ۱۳۶۲/۶/۸
  13. عبد الکریم سروش از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  14. علی شریعتمداری از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹
  15. جلال الدین فارس از تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ تا ۱۳۶۲/۶/۸
  16. محمد رضا مهدوی کنی از تاریخ ۱۳۶۲/۶/۸ تا ۱۳۶۳/۹/۱۹

آیت الله خمینی در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ بر ستاد انقلاب فرهنگی ترمیم عمده‌ای انجام داد و با ترکیب متفاوت ستادانقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد.

[ویرایش] تشکيل شورای عالی انقلاب فرهنگی

در سال ۱۳۶۱ در پی ناهمانگی‌هایی که در اثر تداخل وظایف ستاد انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی پيش می‌آمد، طرحی از سوی وزیر وقت تقدیم هیات دولت شد که پس از تصويب در دولت، به‌صورت لایحه با قيد يک فوریت تقدیم مجلس شد.[۱] اما تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی عملا به ۱۹ آذر ۱۳۶۳ باز می‌گردد. آیت‌الله خمینی در این روز، طی پیامی فرمان تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر نمود. در بخشی از این پیام چنین آمده است:

   
شورای عالی انقلاب فرهنگی
خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه‌ها در سطح کشور آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه کرد. اینک با تشکر از زحمات ستاد انقلاب فرهنگی برای هر چه بارورتر شدن انقلاب در سطح کشور، تقویت این نهاد را لازم دیدم بدین جهت علاوه بر کلیه افراد ستاد انقلاب فرهنگی و رؤسای محترم سه قوه، حجج اسلام آقای خامنه ‏ای، آقای اردبیلی و آقای رفسنجانی و همچنین جناب حجه الاسلام آقای مهدوی کنی و آقایان سیدکاظم اکرمی وزیر آموزش و پرورش و رضا داوری و نصرالله پورجوادی و محمدرضا هاشمی را به آنان اضافه نمودم
   
شورای عالی انقلاب فرهنگی

[۵]

[ویرایش] شوراى عالی انقلاب فرهنگی در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای

شورای انقلاب فرهنگی فعالیت خود را دراین دوران مانند قبل ادامه داد و اعضای خود را کمابيش با همان ترکيب قبلی حفظ نمود. در سال ۱۳۷۵ آیت‌الله خامنه‌ای ترکیب جدیدی برای شورا انتخاب کرد.[نیاز به ذکر منبع] در سال ۱۳۸۶ پس از مواضع رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد مبنی بر لزوم تصفیه دانشگاه از اساتید سکولار[نیاز به ذکر منبع] و پس از اتفاقاتی در دانشگاه‌های تهران و امیرکبیر، آیت‌الله خامنه‌ای اعضای جدیدی را برای شورای انقلاب فرهنگی انتخاب کرد و بر پیگیری اهداف قبلی تاکید نمود.[نیاز به ذکر منبع]

[ویرایش] اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی

اهداف این شورا عبارتند از [۶]:

  1. گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقويت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی
  2. تزكيه محيط‌های علمی و فرهنگی از افكار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی از فضای فرهنگی جامعه
  3. تحول دانشگاه‌ها، مدارس و مراكز فرهنگی و هنری براساس فرهنگ صحيح اسلامی، گسترش و تقويت هر چه بيشتر آنها برای تربيت متخصصان متعهد، اسلام‌شناسان متخصص، مغزهای متفكر و وطن‌خواه، نيروهای فعال و ماهر، استادان، مربيان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال كشور
  4. تعميم سواد، تقويت و بسط روح تفكر و علم‌آموزی و تحقيق و استفاده از دستاوردها و تجارب مفيد دانش بشری برای نيل به استقلال علمی و فرهنگی
  5. حفظ و احيا و معرفی آثار و مآثر اسلامی و ملی
  6. نشر افكار و آثار فرهنگی انقلاب اسلامی، ايجاد و تحكيم روابط فرهنگی با كشورهای ديگر به ويژه با ملل اسلامی

همچنین وظایفی را که بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی گذاشته شده است، می‌توان در سه حوزه سیاست‌گذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیم‌بندی نمود. تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بیسوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاست‌گذاری این شورا محسوب می‌شود. همچنین تعیین ضوابط تاسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا می‌باشد. بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد. [۷]

[ویرایش] اعضای کنونی شورای عالی انقلاب فرهنگی

اعضای این شورا به دسته اعضای حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند[۸]:

[ویرایش] اعضای حقوقی

  1. رئیس جمهور ایران - محمود احمدی نژاد
  2. رئیس سازمان صدا و سیما - سید عزت الله ضرغامی
  3. رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان - منیره نوبخت
  4. رئیس کمسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی - عماد افروغ
  5. رئیس کمسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی - امیدوار رضایی میر قائد
  6. وزیر علوم تحقیقات و فناوری - محمد مهدی زاهدی
  7. وزیر آموزش و پرورش - محمود فرشیدی
  8. رئیس جهاد دانشگاهی - حمید رضا طیبی
  9. رئیس قوه قضائیه - سید محمود هاشمی شاهرودی
  10. رئیس سازمان تبلیغات اسلامی - سید مهدی خاموشی
  11. رئیس دانشگاه آزاد اسلامی - عبدالله جعفر علی جاسبی
  12. علی عباس پور تهرانی
  13. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - محمدحسین صفارهرندی
  14. وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - کامران باقری‌لنکرانی
  15. رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها - محمد محمدیان

[ویرایش] اعضای حقیقی

  1. غلامعلی حداد عادل
  2. محمدرضا مخبر دزفولی
  3. محمد علی کی نژاد
  4. محسن قمی
  5. احمد جنتی
  6. علی لاریجانی
  7. علی اکبر رشاد
  8. احمد احمدی
  9. علیرضا صدر حسینی
  10. حسن ابراهیم حبیبی
  11. علی اکبر ولایتی
  12. ایرج فاضل
  13. علی شریعتمداری
  14. رضا داوری اردکانی
  15. حسن رحیم پور ازغدی
  16. مهدی گلشنی
  17. میر حسین موسوی خامنه‌ای
  18. محمدرضا عارف
  19. صادق واعظ زاده

[ویرایش] ديدگاه‌های منتقد

عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در طول سال‌های مختلف موافقان و مخالفان زیادی داشته است.

يکی از مهمترین انتقاداتی که برخی از منتقدان مطرح کرده‌اند، وارد شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی به حیطه قانون‌گذاری است. این منتقدان اعتقاد دارند که شان این شورا، يک شان کلان‌نگر و مشورتی است و می‌بایست سياست‌گذاری‌های کلان فرهنگی را در چارچوب مصالح ملی کشور انجام دهد؛ درحالی که این شورا به تصویب مقرراتی می‌پردازد که به اعتقاد منتقدان، خارج از چارچوب وظايف این شورا است.[۱] در اين زمينه انتقادات مختلفی در مورد مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده است که از آن جمله می‌توان به مصوبه اين شورا در مورد ضوابط استفاده از شبکه‌های اطلاع‌رسانی اینترنتی اشاره نمود. منتقدان معتقدند که اين مصوبه محدودیت‌هایی را در مورد دسترسی کاربران به اينترنت فراهم می‌کند.

همچنین يکی ديگر از انتقادات مطرح‌شده از سوی منتقدان، تداخل وظایف این شورا با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشد. به اعتقاد برخی از کارشناسان، اين تداخل (به‌طور مثال در مورد انتخاب روسای دانشگاه‌ها) مشکلاتی را در زمينه انجام امور اجرایی آموزش عالی در کشور ایجاد نموده است. [نیاز به ذکر منبع]

[ویرایش] منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ امیرشاهی، سید افشین. «آموزش در چنبره سیاست». اعتماد-ویژه‌نامه تحلیل خبر. ۶ اردیبهشت ۱۳۸۶،
  2. تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی. بازدید در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۷.
  3. گفت‌وگو با دكتر عبدالكريم سروش. «يك‌بار انقلاب فرهنگي کافي بود»، روزنامه هم‌میهن، ۲۰ خرداد ۱۳۸۶. بازیابی‌شده در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۷.
  4. محمدعلی نجفی. «پاسخ به دكترسروش»، سایت خبری امروز، ۲۲ خرداد ۱۳۸۶. بازیابی‌شده در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۷.
  5. تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی. بازدید در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۷.
  6. اهداف و وظایف شورا. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. بازدید در تاریخ ۱۹ ژوئن ۲۰۰۷.
  7. اهداف و وظایف شورا. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. بازدید در تاریخ ۲۱ ژوئن ۲۰۰۷.
  8. اعضای شورا. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. بازدید در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۷.

[ویرایش] جستارهای وابسته

[ویرایش] پیوند به بیرون