ایرج میرزا
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ایرج میرزا (زادهٔ .۱۲۹۱ه. ق ./ ۱۸۷۴ م. در شهر تبریز درگذشتهٔ .۱۳۴۳ ه. ق /.۱۹۲۴ م .) ملقب به «جلالالملک»، شاعر ایرانی اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی بود.
او فرزند صدرالشعرا غلامحسین میرزای قاجار و از طریق پدر بزرگش ملک ایرج بن فتحعلی شاه، نتیجه فتحعلی شاه قاجار بود. در فارسی و عربی و فرانسوی مهارت داشت و روسی و ترکی نیز میدانست و خط را خوب مینوشت. تحصیلاتش در مدرسه دارالفنون تبریز صورت گرفت و در نوزدهسالگی هنگام ولیعهدی مظفر الدین میرزای قاجار لقب «صدرالشعرا» یافت. لیکن بزودی از شاعری دربار کناره گرفت و به مشاغل دولتی مختلفی پرداخت که از میان آنان کار در وزارت فرهنگ (معارف آنزمان) بود.
شعر ایرج به خاطر طنز سنگین، و در برداشتن نکاتی که در عرف جامعه بعضاً غیراخلاقی تلقی میشود معروف است. سبک شعری او ساده و روان و دربرگیرنده واژگان و گفتارهای عامیانه و رکیک است. شعر "داشت عباسقلی خان پسری..." از ایرج میرزا را نخستین شعر با ادبیات کودک در فارسی می دانند.[نیاز به ذکر منبع]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] افکار و اشعار
وی پس از مدتی سبک قدیم را که در آن توانا بود رها کرد و خود سبکی ویژه پدید آورد. درین سبک اندیشههای نو و مضامینی که گاه از ادبیات خارجی اقتباس شده و گاه مخلوق اندیشه شاعر است و نیز مسایل گوناگون اجتماعی و هزلیات و شوخیهای نیش دار و ریشخندها و تمثیلاتی که شاعر از غالب آنها نتایج اجتماعی را در نظر دارد بزبانی بسیار ساده و گاه نزدیک بزبان مخاطب و همراه با الفاظ جنسی بیان شدهاست.
| بلی كیر است و چیز خوش خوراكست | ز عشق اوست كاین كُس سینه چاكست |
ایرج به مانند میرزاده عشقی موضع سختی در برابر حجاب داشتهاست. وی در غزل معروف انتقاد از حجاب خویش میگوید:
| به غیر از ملت ایران کدام جانور است | که جفت خود را نادیده انتخاب کند |
این شاعر همچنین غزل معروفی در هجو شیخ فضل الله نوری دارد.
[ویرایش] آثار
- دیوان شعر
- [مثنوی های زهره و منوچهر]
- [مثنوی عارف نامه]
- «ادبیات ایرج».
- ترجمه «رومئو و ژولیت»
[ویرایش] منابع
- تحقیق در احوال و افکار و آثار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، تالیف دکتر محمدجعفر محجوب، چاپ چهارم از شرکت افست گلشن، به سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی.
- معین، محمد، فرهنگ فارسی انتشارات امیرکبیر جلد پنج
- از صبا تا نیما (جلد یکم)، یحیی آرینپور، تهران، انتشارات زوار، ۱۳۷۵.


