اسلام

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.


اسلام

اصول دین

توحید
نبوت
معاد

اصول خاص تشیع

امامتعدل

فروع دین

نمازروزهزکات
حججهاد

فروع تشیع

خمس
امر به معروف
نهی از منکر
تولا • تبری

منابع اسلامی

قرآنعقل
سنت(حدیث)

شخصیت‌ها

محمد
علیفاطمه
اهل بیت
خلفای راشدین
امامان شیعه
یاران پیامبر

مذهب‌ها

تسننتشیعتصوف

مذاهب فقهی

جعفریشافعی
حنفیمالکی
حنبلی • مذاهب دیگر

مذاهب کلامی

امامیهاسماعیلیه
خوارجمرجئه
اشاعرهمعتزله
مذاهب دیگر

علوم اسلامی

حدیثتفسیر
فقهکلام
فلسفهعرفان

تاریخ اسلام

زندگانی محمد
روزگار خلفای راشدین
تاریخ امامان شیعه
امویانعباسیان
فاطمیان • مملوکان
عثمانیانصفویان
آخرالزمان
عصر ظهور مهدی

جغرافیای اسلام

مکهمدینه
بیت‌المقدس
کوفهنجف
کربلاسامرا
کاظمینمشهد
بغداددمشق
عربستانیمن
عراقشام
ایرانمصر
اندلسشمال آفریقا
آسیای میانههندوستان

اسلام دینی یکتاپرستانه و يکی از دین‌های ابراهیمی جهان است.[۱] پیرو این دین را مسلمان می‌گویند. آنها بر این باورند که خدا مستقیماً بر بسیاری از پیامبران وحی فرستاده و محمد آخرین آنها است.[۲] این دین هم اکنون از نظر تعداد رسمی پیروان در مکان دوم و پس از دین مسیحیت جای دارد.

فهرست مندرجات

[ویرایش] ریشهٔ واژه

اسلام در زبان عربی از ریشه (س-ل-م) که به معنای «تسلیم صلح‌آمیز؛ تسلیم شدن؛ اطاعت؛ صلح» است مشتق گردیده‌است. از دیگر مشتقات سه حرف (س-ل-م) می‌توان موارد زیر را نام برد:

  • سلام به معنای «صلح»[۳] که همچنین به عنوان درود هم است.
  • السلام (آرامش و سلامت) یکی از ۹۹ نام خدا در قرآن. [۴]
  • مسلمان، کسی که از اسلام تبعیت می‌کند؛ کسی خود را به خداوند تسلیم می‌کند.[۵]

[ویرایش] باورها

اسلام برای هر فردی با شهادتین آغاز می‌شود. شهادتین به زبان آوردن دو جملهٔ «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله» است که به ترتیب به معنای هیچ خدایی جز الله وجود ندارد و محمد پیامبر الله‌است است. فردی که تصمیم به ایمان آوردن به اسلام را دارد باید این دو جمله را بر زبان آورده و آنها را باور کند.

مسلمانان بر این باورند که خدا پیام خود را از راه وحی بر محمد و پیامبران دیگر از قبیل آدم، نوح، ابراهیم، موسی و عیسی فرو فرستاد. همه مسلمانان بر این باورند که محمد آخرین پیامبر خدا و مکمل همهٔ آنها است. در نتیجه سخنان او و کتابش تا روز قیامت برای بشریت وجود دارند. مسلمانان بر اين باورند که بخش‌هایی از کتاب‌های تورات و انجیل فراموش شده‌اند، اشتباه تفسیر یا نوشته شده‌اند یا توسط دنباله‌روان آنها تحریف گشته‌اند در نتیجه پیام اصلی آنها از بین رفته‌است. آنها با باور به این مساله، معتقدند که قرآن به عنوان آخرین کتاب وحی شده به انسان‌ها برای تصحیح آن کتاب‌ها نازل شده‌است.[۶]

باور مسلمانان بر آن است که دین خدا در اصل از آدم تا محمد یکی بوده و این اصول در قرآن گردآمده اند. متون اسلامی این طور بیان می‌کنند که یهودیت و مسیحیت مشتقاتی از تعالیم ابراهیم بوده و در نتیجه جزو دین‌های ابراهیمی به شمار می‌آیند. قرآن، از یهودیان و مسیحیان (و گاهی اوقات دیگر معتقدان) به صورت «اهل کتاب» یاد می‌کند.[۷]

[ویرایش] باورهای بنيادين در دين اسلام

توحید، معاد، نبوت از اصولی است که بین همهٔ مسلمانان مشترک است. بعضی از زيرشاخه‌های اسلام به خصوص شیعیان به جز این سه اصل، دو اصل عدل و امامت را نیز جزء اصول می‌دانند. البته به این دو اصل اصول مذهب گفته می‌شود.

[ویرایش] نام خدا

الله نام ويژه خدای یکتا در قرآن و نوشتارهای عربی-اسلامی است. با این حال فارسی‌زبانان معمولاً از واژه خدا استفاده می‌کنند. واژه الله پیش از ظهور اسلام نیز در عربستان وجود داشته‌است و نام خدای بزرگ و آفریدگار جهان بوده که بت‌ها به عنوان رابط و واسطهٔ او در ادارهٔ جهان به وی کمک می‌کرده‌اند. اعراب پیش از اسلام ازاین‌رو جهت نزدیکی و ارتباط با الله به عبادت بت‌ها می‌پرداختند و آن‌ها را در اداره جهان میانجی فیض می‌دانستند.

[ویرایش] نام‌گذاری پیروان

پیروان اسلام را در فارسی مسلمان می‌خوانند و در نوشتارهای عربی «مسلم». به اضافه اینکه در آموزه های اسلامی بنا بر سخنان خداوند در قرآن کتاب مقدس مسلمانان، ادیانی که تمام پیامبران الهی آن را ترویج کرده‌اند یک دین است و همه آنها تحت عنوان اسلام خوانده می‌شوند؛ پس پیروان دیگر پیامبران الهی تا زمانی که آیین آنها توسط پیامبر بعدی نسخ نشده بود، مسلمان محسوب می‌شوند.

[ویرایش] مذهب‌ها و زيرشاخه ها

مسلمانان به دو مذهب عمده شیعه و سنی تقسیم می‌شوند. هر یک از این دو فرقه دارای انشعاباتی هستند. به عنوان مثال صوفی گری در میان شیعه و سنی وجود دارد.

[ویرایش] قوانین

پاره‌ای از قوانین اسلام مابین بیشتر ادیان و ایدئولوژی‌ها (اعم از اینکه خود را الهی بنامند یا زمینی) مشترک است. از جمله این قوانین می‌توان به احترام به والدین، یاری به یتیمان،خوش رفتاری با همسر، و ... اشاره نمود. از پیامبر اسلام در مورد خوشرفتاری مردان با زنان روایت شده است که:«کامل‌ترین مؤمنان از حیث ایمان خوش اخلاق‌ترین آنهاست و شایسته‌ترین شما كسانی هستند که با زن خود خوشرفتارترند».[۸][۹]

برخی قوانین اسلام دارای ویژگیها، شروط، محدودیتها و تعاریف ويژه خود هستند و انجام آنها مستلزم رعایت آن شروط و ویژگی‌ها است. مانند ازدواج‌کردن، پرهیز از ظلم و ستم به خود و غیر که به رعایت حق الناس و حق النفس تعبیر می‌شود[۱۰]،دست‌گیری مستمندان عدم خودکشی و... اشاره کرد.

[ویرایش] کتاب مقدس

  • قرآن، کتاب مقدس و آسمانی مسلمان است و به زبان عربی نوشته شده‌است، که طبق مندرجات آن و باور مسلمانان توسط وحی الهی به محمد فروفرستاده شد.

به اعتقاد مسمانان «قرآن وحی نامه اعجازآمیز الهی است، که به زبان عربی واژه به واژه توسط فرشته وحی، جبرئیل، از جانب خداوند و از لوح محفوظ بر قلب و زبان پیامبر اسلام هم اجمالا یکباره و هم کم کم در طول بیست و سه سال نازل شده.»[۱۱]

این کتاب معتبرترین متن دینی نزد مسلمانان است و مسلمانان آن را «معجزه» و «سند اثبات پیامبری» محمد می‌دانند. تمام مذاهب اسلامی بر درستی متن آن اتفاق نظر دارند و اختلاف در نحوه خواندن متن، تفسیر و احیانا ترتیب آن است. میزان این اتفاق نظر به حدی است، که شیعیان دوازده امامی ایران و وهابیان عربستان از قرآن با رسم الخط واحدی استفاده می‌کنند. مسلمانان روی بی خطا بودن کتاب قرآن تاکید دارند.

[ویرایش] اسلام و ایران

محمد پس از بعثت به پادشاهان کشورهای همسایه از جمله ایران نامه نوشت و آنان را به اسلام دعوت کرد، پادشاه ایران - خسرو پرویز - این دعوت را نپذیرفت. پس از درگذشت محمد اعراب به ايران تاختند و طی تقریباً ده سال ایران جز نواحی گیلان و مازندران گشوده شد. البته این حمله با گراییدن ایرانیان به اسلام همزمان نیست.

برخلاف ادعای برخی مبنی بر این که ستم گری و سخت گيری تازيان بر ايرانيان و ستاندن ماليات های هنگفت به عنوان جزيه ، سبب گسترش اسلام در ايران شد، دکتر شریعتی عقیده دارد که چنین باوری اشتباه بوده، و قبول این دلیل برای گرایش ایرانیان به اسلام برابر با تحقیر ایرانیان است. او معتقد است عدالت‌طلبی و حق‌جویی ملت ایران موجب گرایش آن‌ها به اسلام گردیده است.[۱۲] او اعتقاد دارد که کسانی که چنین دیدگاهی دارند، و می‌گویند ایرانی مسلمان نشده، و به خاطر جزیه ندادن ادعای مسلمان شدن کرده است، بدترین خیانت را با ایرانی‌ها کرده‌اند، و باید به نام ملیت اقدام آن‌ها را محکوم کرد.[۱۳]

[ویرایش] پانویس

  1. سایت موسسه گفتگوی ادیان
  2. دایرةالمعارف اسلام، مقاله‌ی ایمان
  3. بهبود وضعیت مسلمانان اروپا با تدوین منشور!، خبرگزاری مهر: «علی رغم آنچه بسیاری از غیر مسلمانان می‌پندارند، دین اسلام همواره صلح و عدالت را اشاعه کرده‌است، بدون صدور هیچ نوع منشوری از سوی غیر مسلمانان واژه اسلام به خودی خود یعنی تسلیم الله شدن و از ریشه کلمه سلم یا صلح مشتق شده‌است».
  4. آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، خاتمهٔ کتاب در اسمای حسنی الهی(۸۳)، با ترجمهٔ عدة الداعی و نجاح الساعی ابن فهد حلی(ره) همراه با شرح اسماء الله، ترجمه و تحشیه: محمد حسین نائیجی نوری
  5. بررسی مفهوم «اسلام» در قرآن در آخرین شماره از دوماه‌نامه «اخبار ادیان»، ایکنا، خبرگزاری قرآنی ایران
  6. ادله عدم تحریف قرآن و تحریف کتاب آسمانی دیگر چیست؟، درگاه پاسخگویی به مسایل دینی
  7. سوره‌ی بقره، آیه‌ی ۱۰۴: «مَّا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَلاَ الْمُشْرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيْكُم مِّنْ خَيْرٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَاللّهُ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَن يَشَاء وَاللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ» و ۳۰ مورد دیگر از ذکر عبارت «اهل کتاب» در قرآن
  8. نهج الفصاحه، ج۱، ص۸۵
  9. «اكمل المؤمنين ايماناً احسنهم خلقاً و خياركم خياركم لنسائهم»
  10. اخلاق؛ ضرورتی برای برخورداری از مناسبات اجتماعی سالم، خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه
  11. خرمشاهی، بهاءالدین. قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه از بهاءالدین خرمشاهی. ناشرجامی و نیلوفر، ص ۶۵۲
  12. سخنرانی دکتر شریعتی قسمت دوم
  13. سخنرانی دکتر شریعتی قسمت سوم

[ویرایش] منابع

  • ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخه ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۶.
  • مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی
  • ایلیا پتروشفسکی: اسلام در ایران - ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۳، انتشارات پيام

[ویرایش] جستارهای وابسته

زبان‌های دیگر