بیرجند
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شهر بیرجَند مرکز استان خراسان جنوبی و مرکز شهرستان بیرجند در شرق ایران است. این شهر در سال ۱۳۸۵، تعداد ۱۶۶٬۱۳۸ نفر جمعیت داشته است.[۱]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام
نام اصلی این شهر، بیرجند است که به صورتهای برجند، برجن، برکن و بیرگند نیز در نوشته آمده است. پنج وجه تسمیه برای بیرجند بیان شده است.
- بیرجند یعنی نصف شهر/نیم شهر
- بیرجند یعنی شهر بلند
- بیرجند یعنی شهر چاه
- بیرجند یعنی شهر طوفان
- بیرجند یعنی برزن
- در کتاب فرهنگ وندهای زبان فارسی، نوشته دکتر هاجری، «جند» به معنی پسوند مکان آمده و بیرجند و گجند برای مثال آورده شدهاند.
[ویرایش] تاریخ
در اسناد مکتوب، نام بیرجند نخستین بار در کتاب معجم البلدان، قرن هفتم هجری قمری آمده که این شهر را از زیباترین بلاد قهستان معرفی کرده است. همچنین سیاحان و مورخانی چون مارکوپولو، یاقوت حموی، مقدسی، حمدالله مستوفی و حافظ ابرو در کتابهای خود از این شهر یاد نمودهاند.[نیاز به ذکر منبع]
آبادانی و رونق شهر بیرجند از دوره صفویه به بعد بوده که تقریباً تا اواسط دوره قاجاریه معماری و بافت هماهنگی را دربر داشتهاست. یادمانهای تاریخی این شهر مانند خانههای گلی و گنبدی شکل و کوچههای پیچ در پیچ، قراوُلخانهها و کاروانسراها، حکایت از دفاع در برابر دشمن بیگانه و یا مبارزه با توفان شن دارد. با توجه به همه این عوامل، شناخت گذشته شهر بیرجند با عناصری چون میدانهای کوچک، آب انبارهای قدیمی، مساجد و حمامهای عمومی میسر میگردد. شهر بیرجند دارای ۱۹ محله معتبر و مهم بودهاست. [نیاز به ذکر منبع]
[ویرایش] آموزش و فرهنگ
مدرسه شوکتیه، در سال ۱۲۸۴ خورشیدی همزمان با تأسیس دارالفنون تهران در بیرجند بنیاد شد.
[ویرایش] بیرجندیهای سرشناس
- امیر شوکتالملک
- اسدالله علم
- دکتر محمدحسن گنجی
- دکتر رضوانی
- دکتر محمدرضا حافظ نیا
- کاظم معتمدنژاد
[ویرایش] منابع
| مرکز | بیرجند |
| شهرستانها | بیرجند | درمیان | سرایان | سربیشه | فردوس |قائنات | نهبندان |
| شهرها | بیرجند | فردوس | قائن | نهبندان | سرایان | سربیشه | اسدیه | بشرویه | اسلامیه | آرین شهر | آیسک | اسفدن | حاجی آباد | خضری دشت بیاض | زهان | خوسف | سه قلعه | شوسف | مود | نیمبلوک |
| نقاط دیدنی |
آبگرم معدنی فردوس | آرامگاه ابن حسام خسفی | آرامگاه ابوحامد | ارگ کلاهفرنگی | باغ شوکتآباد | تخت سردار | زیارتگاه باشآباد | عمارت اکبریه | غار چنشت | غار خونیک | قلعه پائین | قلعه فورگ | قلعه نیه | کوه قلعه فردوس | مدرسه علمیه علیا | مسجد جامع تون | مسجد جامع هندوالان | مسجد كوشك | موزه بیرجند |

