سازدهنی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ساز دهنی (یا هارمونیکا) یکی از آلات موسیقی از دسته سازهای بادی است.
هارمونیکا دارای دو نوع اصلی است. نوع اول آن در گام کروماتیک است (Chromatic Harmonica) و همانطور که انتظار می رود، تمام نتهای گام کروماتیک (اعم از پرده و نیم پرده) توسط آن قابل اجرا است. از نظر ظاهر، این ساز دارای یک کلید در انتهای آن است که با فشردن آن، چه در حالت مکش (Draw) و چه در حالت دمش (Blow)، نت مربوط به هر سوراخ نیم پرده بالاتر نواخته می شود.
ساز دهنی کروماتیک برای قطعاتی مناسب است که ملودی قطعه در گامی با بیش از 7 نت است. به همین دلیل این ساز معمولا در موسیقی پاپ، جز و کلاسیک استفاده می شود. 'ژان توتس تیلماتز' (Jean Toots Thielemans)؛ یکی از بزرگترین نوازندگان این ساز به سبک جز است و سبک او، تحولی در نوازندگی این ساز ایجاد کرد.
بزرگترین نوازندگان هارمونیکای کروماتیک ، Stevie Wonder، Robert Bonfiglio و Larry Adler هستند و گروه 'جری مورادز هارمونیکتز' (Jerry Murad’s Harmonicats)، بسیاری از قطعات کلاسیک را به صورت کوارتت هارمونیکا اجرا کردند.
منبع : harmonytalk
نوع دیگر این ساز، در گام دیاتونیک است (Diatonic Harmonica). همان گونه که از نام این ساز معلوم است، این نوع هارمونیکا در گام های کروماتیک ساخته می شوند و تنها دارای نتهای موجود در آن گام می باشند.
بنا بر این بسته به گام یک قطعه موسیقی، از هارمونیکا با کلید همان گام استفاده می شود و برای نواختن سایر نتهایی که در گام مربوط وجود ندارند از تکنیک های خاص زبان، حنجره و لب استفاده می شود.
به هارمونیکای دیانونیک، هارپ (Harp) نیز می گویند. این نوع ساز متداول ترین نوع هارمونیکا است و در موسیقی راک، فولک و به خصوص بلوز از آن استفاده می شود. مطرح ترین نوازندگان این ساز افرادی چون سانی بوی ویلیامسون 2 (Sonny Boy Williamson II)، سانی تری (Sonny Terry)، چارلی ماسل وایت (Charlie Musclewhite)، لیتل والتر (Little Walter) و ... بوده اند که هر کدام به نوعی با تکنیک های بدیع، تحولی در نوازندگی این ساز ایجاد کردند.
امروزه صدای دلنشین این ساز در آهنگهای باب دیلن (Bob Dylan)، بروس اسپرینگستین (Bruce Springsteen) و نیل یانگ (Niel Young) به گوش می رسد.
سازدهنی دیاتونیکی (Diatonic) که ما هماکنون میشناسیم، در اوائل قرن نوزدهم، در آلمان ساخته شده است. این ساز بوسیله موج مهاجرین ترک کننده آلمان، به ایالات متحده و بریتانیا برده شد و در اواسط قرن نوزدهم، در سراسر جهان، نواخته میشده است.
به دلیل ارزانی این ساز، بسیاری از سیاه پوستان فقیر آمریکا، از این ساز برای نواختن موسیقی تنهایی خود استفاده می کردند تا جایی که امروزه این ساز، به یکی از متداول ترین سازهای موسیقی بلوز تبدیل شده است.
سازدهنی کروماتیک (Chromatic) نیز در سال 1918 اختراع شد و در دهه 1930 و 1940 به خصوص در اروپا، بسیار مشهور شد. به هر حال هارمونیکا، سالیان سال است که در دستان میلیونها نوازنده بوده است و صدای آن بیانگر احساسات، هیجانات، شادی ها، غمها و آرامش آنها بوده و خواهد بود.

