شهرستان ممسنی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
برای دیگر کاربردها به صفحهٔ نورآباد (ابهامزدایی) مراجعه کنید.
شهرستان ممسنی (نامهای دیگر: شهرستان نورآباد ممسنی و نیز شهرستان نورآباد فارس) یکی از شهرستانهای استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر نورآباد است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۶۶٫۳۰۸ نفر بوده است [۱].
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تقسیمات کشوری
- شهرها: نورآباد و مصیری.
- بخشها: مرکزی، ماهورمیلانی، رستم و دشمن زیاری.
[ویرایش] درباره ممسنی
ممسنی در غرب شیراز قرار گرفته و آب و هوای آن در شمال نسبتاً سرد و در جنوب گرم است. در کتابهای تاریخی قدیمی، ممسنی با نام «شولستان» برگرفته از «شول»، که نام یکی از قبیلههای لر است، ذکر شدهاست. نورآباد مَمَسَنی و در شمال غربی استان واقع شدهاست. این شهرستان با استان های کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر همسایه است.
این شهرستان دارای تنوع آب و هوایی زیادی است به طوری که ارتفاعات شمالغربی این شهرستان دارای آب و هوایی بسیار سردو خود شهر نورآباد دارای آب و هوای معتدل و ماهور میلاتی هم که در سمت جنوب غرب ممسنی قرار دارد تا فاصله 40 کیلومتری خلیج فارس میرسد و آب و هوای بیابانی دارد. «بهشت گمشده» (منطقه خوش آب و هوای «بوان») آن نیز معروف میباشد که دارای سرسبزی خاص خود وهوای خنک در تابستان است. جالب اینکه فاصله بوان تا نور آباد حدود ده کیلومتر است و خود نور آباد از شهرهای معتدل میباشد. واژه «ممسنی» از طایفهای به نام «محمد حسنی» گرفته شدهاست. این شهرستان دارای پنج طایفه به نامهای رستم و جاوید و بکش و دشمنزیاری و ماهور میلاتی میباشد. برخی از طوایف این شهر به قرار زیر است :
- کاکا رحیمی
- اولاد گنجی
- اولاد مبی
- اولاد تریتاجی
- اولاد کا جهان احمد
- اولاد گوهرگانی
- اولاد میر حسینی
[ویرایش] مراکز آموزش عالی
نورآباد دارای مراکز تحصیلی گوناگونی است. از جمله این مراکز میتوان به مجتمع آموزشی اندیشه سازان اشاره کرد که از مراکز آموزشی برگزیده استان فارس است. این شهرستان دارای دانشگاه آزاد و پیام نور و نیز آموزشکده فنی میباشد. شمار دانشآموختگان این شهرستان را به تناسب جمعیت زیاد دانستهاند [نیاز به ذکر منبع].
[ویرایش] گردشگری
شهرستان ممسنی دارای مناطق گردشگری و تاریخی فراوانی از جمله:منطقه زیبا و خوش آب و هوای بوان،نقش تاریخی سراب بهرام،امامزاده شیرمرد،آبشار تنگسار،چشمه دیمه میل،برج میل اژدهاو...می باشد.
[ویرایش] روستاها
- جونگان
- شیراسپاری
- سراب بهرام
- رازیانه کاری
- شاه داود
- سرنجلک
- میرزامحمدی
- سرن آباد (سرنوا)
- ده گپ
- وپن
- بابامیدان
- زیردو از 7 روستای شیخی، تل کهنه، دوکناران، بخس، میانه، نسه و برآفتاب تشکیل شده است. این دهستان از مناطق خوش آب وهوا بوده و دارای مکانهای گردشگری متعددی چون سرچشمه ها و همچنین دارای مناطق تاریخی چون کره پهلوان و تپه تل کهنه می باشد.
- بردنگون
- عالیوند
- فهلیان
- باجگاه(قلعه بجی)
- جنجان
- دهنو سادات(بخش رستم)
[ویرایش] مردمشنانسی
شهرستان ممسنی دارای بافت سنتی و طایفه ای می باشد. طایفه های بکش، جاوید، رستم، دشمن زیاری و ماهور میلاتی از آن جمله اند.
مردم این ناحیه از قدیم به تفنگ و اسب علاقه مند بودهاند. گویش محلی این منطقه لری است.که البته باید توجه داشت که این گویش با گویش لری لرستان تفاوت فاحشی دارد.لری ممسنی شباهت بسیار بسیار زیادی با گویش لری بویر احمدی و بختیاری دارد. کتیبهها و ته ستونهای فراوانی در ممسنی وجود دارد. اخیرا نیز در این شهرستان بازمانده ی چهارمین شهر هخامنشی با نام "لیدوما" یافت شده.همچنین این شهرستان دارای قدیمی ترین میل ایران است که مربوط به دوران ساسانی می باشد و میل تنگ اژدها نام دارد.در ضمن نقش سراب بهرام این شهرستان که از شاهکارهای شا÷ور اول است نیز جزء آثار باستانی به ثبت رسیده است.نقش باستانی کورونگون که قدیمی ترین نقش باستانی ایران می باشد نیز از آثار تاریخی این شهرستان باستانی است. کشاورزی در این شهرستان بسیار پر رونق میباشد و از آب رودخانه فهلیان اکثر زمینهای خود را مشروب میکنند اکثر اوقات گندم و برنج میکارند. این شهر دارای زمینهای فراوان فاریاب میباشد. شهر مصیری یکی از شهرهای این شهرستان میباشد که در راه شیراز به اهواز واقع میباشد. این شهر درزمانهای قدیم به صورت ارباب ورعیتی اداره میشده که کدخدای آن مرحوم مشهدی علیمحمدابن جهان احمد در زمان خود زبان زد خاص وعام بوده که نام وی در اسناد وکتب تاریخی مربوطه ثبت شدهاست که از آن جمله میتوان ازقرارداد بین خوانین و کدخدایان ممسنی با حاج معین التجار بوشهری یاد نمود.
[ویرایش] نحوه اداره نوراباد ممسنی
نورآباد ممسنی منطقه حکمفرمایی طایفه بکش بود خانواه خان بکش از یکی از جدان خود تحت عنوان ولی خان بزرک یاد می کنند که در مورد او در فارسنامه ناصری مطالب بسیاری یاد شده است در زمانی که نصر الله میرزا پسر والی فارس فرماندار شولستان و نور آباد ممسنس شده بود او خان بزرگ ناحیه بوده است .و از او اطاعت نکرد و می خواست او را تبعید کند که در حضور جمعی او را کشت ،پدر او نیز خوبیار خان از خوانین بزگ ناحیه بود انها از قلعه ای به نام قلعه سفید که غیر قابل دسترس بود. به عنوان دژ دفاعی استفاده می کردند این قلعه را با حیله و استفاده از مردانگی ولی خان از دست او در آوردند . و به قلعه گل رفت زمانی که این قلعه مورد هجوم قرار کرفت و در معرض شکست از طرف قوای دولتی قرار گرفتند تمام زنان خانواده خان بکش و نزدیکان او دو به دو موهای خود را به یکدیگر بافتند و از ترس ننگ اسارت خود را به زیر انداختند.ولی خان به تبریز تبعید شد و داستان زندگی پر افت و خیز این خانواده ادامه پیدا کرد .در دوران معاصر ولی خان سرکرده غائله فارس بود کریم خان پسر او به جرم تلاش برای کشتن اشرف اعدام شد پس از انقلاب اسلامی ایران نیز این خانواده ناملایمات بسیاری را تحمل کرده اند.
[ویرایش] منابع
- بیشتر مطالب برگرفته از کتاب چهار فصل آفتاب نوشته سهیلا شهشهانی انتشارات توس می باشد.
- فارسنامه ناصری

