ویکی‌پدیا:پروژهٔ مترجمان/موسیقی ایرانی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

الگو:هنر های ایرانی

"موسیقی ایرانی" یا "موسیقی اصیل" موسیقی سنتی و بومی پارس و کشورهای فارسی زبان: "موسیقی" شامل علم و هنر و "موسیقی" شامل اصوات و عملکرد موزیک (ساکاتا 1983) می باشد.


فهرست مندرجات

[ویرایش] موسیقی سنتی ایرانی

اصطلاح "خنیای باستانی ایرانی" (خنیای باستانی ایرانی) حروف نویسی خالص کلمات ایرانی است که ترجمه آن عبارتند است از"موسیقی ایران باستان" و یا بعبارت دیگر " موسیقی سنتی ایران" است. این اصطلاح ایرانی امروزه بخوبی قابل درک است ولی در مقایسه با اصطلاح پر مصرف "موسیقی اصیل" که معنای آن نیز همان است، بندرت استفاده می شود. با استفاده از شواهد کاویده شده، مانند تندیس کشف شده در ساسا، سوابق موسیقی بخوبی به دوران امپراطوری ایلامی (644-2500 قبل از میلاد) برمی گردد. بطور مشهود، اطلاعات کمی در خصوص موسیقی این دوره در دسترس است. تنها استثناء ابزار باقی مانده موسیقی مانند گیتار ها، عود ها و فلوتهائی که ابداع و نواخته شده، می باشند. گفته می شود ابزار موسیقی مانند "باربت"ریشه در این دوران یعنی حدود سال 800 قبل از میلاد داشته است.


از هیردوتوس نقل است که در دوران امپراطوری هخامنشی که به "امپراطوری پارسی" نیز معروف است، موسیقی نقش مهمی بخصوص در محاکم دادگاهی داشته است. او می گوید که وجود موسیقی برای مراسم مذهبی پرستش خداوند، بسیار ضروری بوده است. بعد ها یعنی پس از ابلاغ دین پیامبر زرتشت، میترا، شخصی که بعنوان "داوا" یک خدای دروغین یا شیطان و همچنین بتان دیگر بیشتر و بیشتر مقبول واقع شدند.


[[تصویر: لوح موسیقی ساسانی قرن 7.جی. پی. جی | قابل کلیک | چپ | ایرانیان باستان همانند امروز اهمیت زیادی برای موسیقی و شعر قائل بودند. عصر پس از ساسانی لوح نقره ای قرن 7. موزه انگلستان اصطلاح "خنیای باستانی ایرانی" یک اصطلاح مربوط به عصر پس از هخامنشیان می باشد. فارسی ( فارسی) زبان مورد استفاده در دادگاه ها بهمراه زبان پهلوی، زبان رسمی دوران امپراطوری ساسانی (642-224 میلادی) بوده و در برگیرنده اکثریت همان کلمات و همان گرامر زبان پهلوی بوده است. الگو:واقعیت بنابر این کلمه مورد استفاده برای موسیقی در دوران ساسانی و در دوران ناب فارسی معاصر در واقع کلمه "خنیا" می باشد. اگر چه اصلیت مدل موسیقی ایرانی هنوز نامشخص است، تحقیقات باعث آشکار شدن جوانب جدیدی از آن شده است. باربد کبیر که یکی از موسیقی دانان دادگاه امپراطوری ساسانی بود، اولین سیستم موزیکال خاور میانه که با نام " سلطنتی خسروانی" شناخته می شود را ابداع نموده و آن را به شاه خسرو (خسروان) تقدیم نمود. همچنین بسیاری از نام های فعلی مد های موسیقی، در موسیقی سنتی ایران نیز وجود داشته اند، "دستگاهها" از زمان های باستان زبان به زبان به امروز رسیده اند، اگرچه بسیاری از مد ها و ملودی ها احتمالا بدلیل تهاجم اعراب که موسیقی را بعنوان مسئله ای غیر اخلاقی می دانستند، از بین رفته اند.


موسیقی سنتی ایرانی نوعی بالبداهه گفتن بوده و اساس آن یک سری از مدلها قیاسی و تن هائی است که باید حفظ شوند. هنر آموزان و استادان ("استاد") دارای ارتباط سنتی بوده اند که در قرن بیستم و بموازات حرکت تعلیم موسیقی به دانشگاه ها و هنرستان ها، رو بزوال نهادند.




هر یک فهرست بیش از دویست سری ("ردیف") به ملودی های کوچکتر با نام "گوشه" تقسیم می شوند که خود این گوشه ها نیز به دوازده دستگاه تقسیم می شوند. هر "گوشه" و دستگاه نام انفرادی مخصوص بخود را دارند. یک نمایش مرسوم از "پیش درآمد" (مقدمه اولیه)، "درآمد" (مقدمه) ، "تصنیف" (آهنگ)، "چهار مضراب" (وزن دار) تعداد انتخابی "گوشه " (حرکات). بصورت غیر مرسوم، این قسمت ها را می توان تغییر داده و یا حذف نمود. با نزدیک شدن به پایان دوره صفویه (1736-1502)، نواختن گوشه های پیچیده 10، 14 و 16 ضرب متوقف گردیدند. امروزه قطعات در حالت 6 یا حداکثر 7 ضرب نواخته می شوند که مایه تاسف است. بسیاری از ملودی ها و مد ها مربوط به مقام ها ترکی و موسیقی عربی می باشند: باید بصورت مشخص اظهار کنیم که اعراب پس از تهاجم به امپراطوری ایران، سرزمین های تسخیر کرده را با نام "جهان اسلام" معرفی نمودند. اگر چه اکثر حاکمان عرب فعالیت های مرتبط با موسیقی را ممنوع اعلام کردند، دیگران به موسیقی دانان ایران دستور دادند که قطعاتی را به صورت کتاب تصنیف کنند که به عربی آن را " کتاب موسیقی کبیر" بمعنای کتاب اعظم موسیقی می خواندند. بیش از تاثیرات امپراطوری ساسانی، این دلیل دیگری بر این واقعیت است که ملودی های موسیقی سنتی ترکیه، سوریه، عراق و مصر شامل اسامی مقیاس ها و مد های ایرانی هستند.


اساس موسیقی سنتی بر صوت استوار است. سرایندگان نقشی اساسی را دارا می باشند: او تصمیم میگیرد چه حالتی جهت ابراز مناسب بوده و اینکه چه دستگاهی مرتبط به آن است. در خیلی از موارد، سراینده مسئولیت انتخاب شعری که باید با آواز خوانده شود را نیز برعهده دارد. چنانچه برنامه نیاز به یک خواننده داشته باشد، خواننده باید با حداقل یک آلت بادی یا سیمی و حداقل یک نوع آلت ضربی همراهی گردد. البته می توان یک مجموعه از آلات موسیقی را یکجا داشت ولی سراینده اصلی نقش خود را ابقاء نماید. زمانی لازم بود که نوازندگان خواننده را با نواختن چندین قطعه بصورت تکی همراهی کنند. بصورت سنتی، موسیقی در حال نشسته و در محل های مزین شده به پشتی و گلیم نواخته میگردید. گاهی در این محلها شمع روشن می کردند. گروه نوازندگان و سراینده نوع دستگاه و اینکه کدام گوشه ها اجرا شوند را با توجه به شرایط زمانی و مکانی، مشخص می نمودند.



[[تصویر: بیشاپور زن.جی.پی.جی | قابل کلیک | یک قطعه اقتباس شده در بیشاپور مربوط به دوره ساسانیان]]

قبل از حمله اعراب، ملودی هائی که در آن نغمه هائی از "اوستا" کتاب دینی پیامبر زرتشت مذهب مازدین، زمزمه با نواخته می شد که با آن حال و هوا همخوانی داشت (برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به زبان فارسی لطفا سایت [1] را بازدید بفرمائید). واژه "گاه" دو معنی دارد: در زبان پهلوی هم بمعنای "گاث" (عبادت کننده اوستائی) و همچنین "زمان". حالات " یک گاه، دو گاه، سه گاه چهار گاه، پنج گاه، شش گاه و هفت گاه" را جهت بیان داستان هائی کاث ها از یک تا هفت زمزمه مینمودند. اخیرا" کشف شده که حالت "راست" (ادبی. حقیقت) جهت بیان داستان هائی در خصوص افراد یا کار های درستکار و "شکسته" (ادبی. شکسته) برای بیان داستان ها در باره خطا کاران استفاده می شده اند. حالت "همایون" در هنگام نماز صبح اجرا می گشت. اکثر این حالت ها، بجز احتمالا "شش گاه" و "هفت گاه" هنوز در سیستم امروزی مورد مصرف دارد. علیرغم وجود این شواهد، نوازندگان هنوز تمایل به نسبت دادن مستقیم معنی "گاه" به "زمان" یا "مکان" حرکت یک آلت موسیقی دارند. هنگامی که اسلام بعنوان مذهب مسلط ایران پذیرفته گردید، تصمیم حکمرانان منع کلی موسیقی و بعد ها دلسرد کردن مردم از زمزمه ادعیه مازدین در این مد ها بود. موسیقی سنتی تا قرن بیستم در دادگاه ها نواخته می گردید. در زمان حکومت اسلامگرایان افراطی قرون وسطی، موسیقی بصورت مخفیانه نواخته می شد.




شایان ذکر است که چند تحرک احتمالا باستانی محسوب نشده و فقط خیلی قدیمی هستند.


همانگونه که در طول تاریخ سابقه داشت، موسیقی سنتی ایرانی به عملکرد خود بعنوان ابزاری روحانی ادامه داده و کمتر بعنوان وسیله تفریح به آن نگاه می شد. آثار موسیقی امکان تغییر گسترده از آغاز تا پایان و معمولا بصورت تغییر بین قطعات پایین، تفکری، نمایش پهلوانی نوازندگی با نام تحریر را داشتند. تعامل متون مذهبی بعنوان غزل جایگزین غزل های بزرگی گردید که توسط شاعران صوفی قرون وسطی خصوصا حافظ و جلال الدین رومی سروده شده بودند.


[ویرایش] آلات اصلی موسیقی

آلات مورد استفاده در موسیقی سنتی ایرانی شامل کمان خم کمانچه، استوانه جام تومبک، فلوت سر فوتی نی، استوانه قابی دف، عود گردن دراز تار، سه تار (عود) سه تار، تمبور، دو تار، و دولسیمر سنتور میگردد. چنگ ها، "چنگ [ها] تا پایان پادشاهی صفویه از مهمترین اجزای موسیقی بشمار می آمدند. این آلات به احتمال زیاد با پیانو که در دوران سلسله صفوی توسط غرب به ایران معرفی گردید، جایگزین گشتند. اگر نه اکثر ولی تعداد زیادی از این آلات تاثیر گذار ابداع آلات دیگر کشور های خاورمیانه گردیدند. شاید محبوب ترین آلت سیمی همان تار باشد. نوازندگان تار از اولین انتخاب ها در مجالس بعنوان اصلی ترین جزء موسیقی می باشند. تار نیز بدلیل ظرافت از محبوبیت خاصی برخوردار بوده و در بین نوازندگان صوفی نیز محبوبیت دارد. برخی آلات از قبیل سورنا، نیانبان، دهل، قیچک و ...، دیگر همچون دوران ساسانی در فهرست نمایش های سنتی جائی ندارند، اما هنوز در محافل موسیقی ملی ایران، سنت دیگر ایرانیان، مورد استفاده قرار می گیرند. آلات مورد استفاده در زمینه های کلاسیک همچنین در موسیقی ملی ایران مورد استفاده می باشد.


الگو:آلات موسیقی ایرانی




تصویر:شجریان 06112005. چی پی جی




[ویرایش] منابع

  • ساکاتا، لورانی (1983). "موسیقی در ذهن، مفاهیم موسیقی و نوازندگان افغانستان". کنت: انتشارات دانشگاه ایالت کنت.


[ویرایش] مطالب خواندنی های بیشتر

  • میلر، لوید. "موسیقی و آواز در پارس: هنر آواز."انتشارات دانشگاه سالت لیک سیتی یوتا، 1999.


[ویرایش] همچنین ببینید

  • موسیقی سمبلیک پارسی
  • موسیقی افغانی
  • موسیقی تاجیکستان
  • موسیقی ازبکستان
  • موسیقی ساسانی
  • دستگاه


[ویرایش] پیوند های (لینک) خارجی

دائره المعارف نینوا در مورد آلات موسیقی فارسی *

در خصوص موسیقی سنتی فارسی [2] * درگاهی دیگر [3] * درگاهی دیگر [4] * صفحه موسیقی توسط دانشجویان دانشگاه استانفورد [5] *

جریان موسیقی سنتی فارسی در اینترنت [6] *


[7]* جریان موسیقی سنتی فارسی در اینترنت لطفا رادیو ایرانی سنتی


الگو:موسیقی خاور میانه


طبقه: موسیقی ایرانی

موسیقی




ای ان: موسیقی فارسی