روبنده

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

روبنده پوششی است که برخی از زنان مسلمان با آن چهره خود را می‌پوشانند.


فهرست مندرجات

[ویرایش] تاریخچه

زن روبنده پوش در یمن
زن روبنده پوش در یمن

پوشش صورت در امپراتوری بیزانس، یونان، روم رایج بود. در میان تمدن‌های آشوریان، کلدانیان، سومریان، پاش‌ها، بازی‌ها ، گوتی‌ها ، لولوبیان ، کاسی‌ها ، سکایان ، اورارتوها و کیمیریان زنان چهرهٔ خود را در برابر مردان بیگانه می‌پوشانیدند. در هندوستان، روبنده به اسم پرده خوانده می‌شد. ملکه‌ها و اشراف هندوستان چهرهٔ خود را می‌پوشاندند. خدمتکارها در برابر دیدن چهرهٔ زنان تنبیه می‌شدند. هارشا، گانگایدوا و ریبیدوا نیز با پرده در میان جمع حرکت می‌کردند. در کتب مقدّس هندی مانند آلتکار و ایندرا پوشیدن ماندن چهرهٔ زنان اهمیت و تاکید خاصی دارد. در تركستان، حجاب صورت پارچه‌ای بوده كه آن را به دور بخش پايين صورت می‌پيچيده‌اند و بينی، لب‌ها و چانه، و گونه ها پوشيده مي شده است.اين گونه پوشش صورت در مجسمه‌ای از آن دوره ديده می‌شود كه اكنون در موزه لوور پاريس قرار دارد كه در بندر غربی تركيه كشف شده و قدمت آن به سيصد و پنجاه سال قبل از ميلاد مسيح تخمين زده شده است. در اسكندريه ي مصر نيز پوشش صورت ضروری شمرده می شده است.

در بین کتب زردشتی، ارداویراف‌نامه پوشش صورت زنان را پسندیده دانسته‌است و چهره‌نمایی زنان را علّت گمراهی مردان می‌داند. در شاهنامه فردوسی چندین بار لغت پوشیده‌رخ یا پوشیده‌روی مترادف واژهٔ دختر به کار رفته‌است. شاهنامه شناس معاصر، پورخالقی چترودی، این علّت را بیانگر این واقعیت می‌داند که از نظر فردوسی زنان در دورهٔ کیانیان ، اشکانیان، و ساسانیان از روبنده استفاده می‌کردند.

با استناد به تورات، پوشش چهره در میان زنان عبرانی نیز رایج بوده‌است. قطوراه همسر ابراهیم، ربه كا زن اسحاق، راحیل همسر یعقوب، صپوراه همسر موسی و عروس يهودا با چهرهٔ پوشیده در میان مردم حاضر می‌شدند. بر اساس كتاب روت، همسر بوعز نيز چهره ي خود را مي پوشانيده است. تورات در كتاب اشعيا به نزول عذاب بر دختران صهيون به دليل چهره آرايي در برابر بيگانگان اشاره مي كند. (باب سوم- ۱۶-۲۶)

پوشش صورت در عربستان پیش از اسلام رایج نبود. پس از نزول آیه حجاب (نور: ۳۱)پوشش صورت در بین مسلمین رواج یافت. با استناد به سنن ابوداوود، زنان پیامبر چهرهٔ خود را می‌پوشانیدند. پوشاندن چهره در بین زنان صحابه و تابعین نیز رایج بود و زنانی مانند ام خالد ، فاطمه بنت مرّة ، عاتکه ، اسماء بنت عمیس صورت خود را می‌پوشانیدند.

روبنده در دوران امویان، خلافت عبّاسی و عثمانی هم چنان اهمیت داشت و در ایران پیش از قاجار نیز زنان با روبنده در اجتماع ظاهر می‌شدند. با قدرت گرفتن طالبان در افغانستان، زدن برقع و پوشاندن صورت در آن کشور برای زنان اجباری گردید. در عربستان سعودی نیز پوشاندن دست‌ها و صورت برای دختران پس از پایان دورهٔ ابتدایی اجباری است. در کشورهای عربی مانند کویت، امارات متحده عربی، یمن، بحرین، مصر، عراق -در کشورهای آسیایی چون اندونزی و کشورهای آفریقایی چون الجزایر، لیبی، غناو نیجریه نیز استفاده از روبنده در بین زنان مسلمان رایج است. در انتخابات مجلس فلسطين در سال ۲۰۰۶، نمايندگان زن حزب حماس همگى روبنده داشتند. در كشورهاى اسلامى تونس و تركيه استفاده از روبنده ممنوع است. در مصر و امارات متحده عربي رانندگی براى زنان با روبنده ممنوع گشته است.

[ویرایش] حکم شرعی

در بارهٔ حکم شرعی پوشش صورت که در اصطلاح ارتداء گفته می‌شود، بین علمای مسلمان اختلاف نظر وجود دارد. ابوبکر بن عبدالرحمن بن هشام، احمد بن حنبل، و امام شافعی تمام بدن زن را بدون استثناء عورت می‌داند و متعقد به واجب بودن پوشاندن صورت ایشان هستند. در حالی که ابوحنیفه، امام جعفر صادق، و مالک بن انس چهره و کف دست زنان را عورت نمی‌دانند و متعقد به مستحب یا مستحسن بودن پوشش صورت زنان هستند.

عبدالعزیز بن باز، ابن تیمیه، محمّد صالح المنجّد، رشید احمد لوضیانوی، ابن المعزّ ، ابن المنذر ، ابن حجر عسقلانی ، محمود الصیّاح ، ابوبکر جسّاس ، محمد قاضی بیدوی، ابوبکر مختار الزین، ابن عثیمین، جمال ضرابزی ، حمید آل الشیخ ، صالح الفوزانی و عثمان الهیاجی از علمای اهل سنت هستند که پوشانیدن چهره زنان را واجب می‌دانند. جمعیت علمای کشورهای آفریقایی، جمعیت علمای پاکستان، دانشگاه اسلامی ام القری نیز پوشاندن چهره را لازم و گشودن آن را حرام دانسته‌اند.

در مقابل ایسنا (انجمن اسلامی آمریکای شمالی)، جمعیت علمای دانشگاه اسلامی الازهر در قاهره مصر پوشاندن صورت زنان را مستحب دانسته‌اند. شیخ یوسف القرضاوی و عبید عاطف الزین نیز پوشاندن چهره را برای زنان مستحب می‌دانند.

در بین علمای شیعه معاصر، آیت الله روح‌الله خمینی ، آیت‌الله علی خامنه‌ای، آیت‌الله علی حسینی سیستانی، پوشاندن چهره را مستحب می‌دانند، هر چند ایشان در شرایط خاصی که بیم فتنه‌است، پوشاندن صورت را لازم شمرده‌اند. مرتضی مطهری ، پس از انقلاب اسلامی ایران ، روبنده را از حجاب‌های غیر اسلامی دانست و این که به عقیدهٔ او آیهٔ پوشش ، هرگز پوشاندن صورت را لازم نشمرده‌است. آیت‌الله فاضل لنکرانی، زنجانی و بهجت زدن روبنده را جایز شمرده‌اند.

[ویرایش] نقاب در غرب

زنان روبنده پوش در ترکیه
زنان روبنده پوش در ترکیه

بعضی از دولت‌های غربی برای زنانی که خواستار پوشانیدن چهره شان هستند، محدودیت‌هایی ایجاد کرده‌اند. در سال ۲۰۰۱ هلند ، استفاده از روبنده در مدارس و آموزشگاه‌ها و محیط‌های پژوهشی و اداری را ممنوع کرد. در آوریل ۲۰۰۶ دو دانش آموز دختر از مدرسه ریزریتل در بن آلمان به علت پوشیدن برقع اخراج شدند. دادگاه نیوزیلند در سال ۲۰۰۵ حکم صادر کرد که بر اساس آن زنان نمی‌توانند هنگام شهادت در دادگاه‌ها صورت خود را بپوشانند. در ایتالیا، پوشاندن صورت از سال ۱۹۷۵ ممنوع شد و در سال ۲۰۰۵ بر میزان جریمهٔ نقدی متخلفین افزوده شد. در فرانسه از سال ۱۹۸۰ پوشاندن صورت ممنوع گشت. کانادا در سال ۲۰۰۱ اعلام کرد که زنان نیز می‌بایست برای گرفتن گواهینامه رانندگی، چهره خود را بگشایند. سلطانه فریمن بر حق خود برای داشتن عکس با نقاب در گواهینامه رانندگی اصرار کرد و موفق شد ایالت فلوریدا را جریمه کند. در انگلستان، در سال ۲۰۰۶جک استرا، نماینده مجلس عوام بلاکبرن، گفت که از صحبت کردن با کسی که نمی‌تواند صورت او را ببیند، راحت نیست و به نظر وی زدن روبنده بر چهره باعث تشدید حس جدایی و انزواطلبی می‌شود. الیور لتوین، مدیر سیاستگزاری حزب، این توصیه را سخنی خطرناک در مورد جلوگیری از حق افراد در انتخاب پوشش دانست. در آوریل همان سال، عایشه اعظمی دستیار آموزشی مسلمان که به دلیل امتناع از برداشتن روبنده خود در داخل کلاس از کار معلق شده بود،از دبستانی در یورکشایر غربی شمال انگلستان اخراج گردید.به گفته عایشهٔ اعظمی، دانش آموزان این مدرسه از وضعیت روبنده وی هرگز شکایتی نداشته‌اند. نیک ویتینگهام،وکیل عایشه اعظمی گفته‌است که موکل وی قادر به انجام شغل خود به عنوان دستیار آموزشی است و می‌تواند از دانش آموزانی که زبان انگلیسی، زبان دوم آنها است، حمایت و پشتیبانی کند. در ايالت كبك در كانادا، زنان مسلمان براي رأی دادن مي بايست چهره خود را آشكار كنند. يک روحانی ارشد کليساي کاتوليک رم ايتاليا در اظهار نظری ،کنار گذاشتن روبنده زنان مسلمان را در اروپا خواستار شد.کاردينال رناتو مارتينی ، مسوول امور فرهنگی مهاجران در واتيکان که به مناسبت انتشار بيانيه پاپ بنديكت شانزدهم در مورد لزوم وضع قوانينی براي بهبود شرايط مهاجران اروپايي سخن مي‌گفت، به زنان مسلمان توصيه کرد كه به منظور رعايت آداب و رسوم، قوانين و نمادها و دين کشورهاي ميزبان خود، کنار گذاشتن روبنده را مورد توجه قرار دهند. در سال ۲۰۰۰، سوئد قانوني را به تصويب رساند که بر اساس آن ماموران پليس حق دارند از زناني که نقاب بر چهره دارند بخواهند براي تشخيص هويت، نقاب و روبنده ي خود را بردارند.با اين حال زنان مسلمان در ایالات متحده آمریکا، استرالیا برای زدن روبنده و پوشاندن صورت آزادی بیشتری دارند.

[ویرایش] انواع

روبنده در كشورهاي مختلف شكل و نوع متفاوتی دارد. نقاب كامل تمام صورت از جمله چشم ها را مي پوشاند. نقاب درزدار دو سوراخ براي چشم ها دارد و جز چشم ها تمام صورت را می پوشاند. نيم نقاب كه از زير چشم ها به پشت بسته می شود و پيشانی، ابروها، و چشم را نمايان مي سازد. نقاب لوانی كه به دور صورت بسته مي شود و علاوه بر پيشانی و چشم، بينی را نيز آشكار مي سازد. برخي از نقاب ها، يك يا چند پارچه ی نيم شفاف را روی چشم قرار می دهد كه علاوه بر پوشيده ماندن چشم، زن بتواند به راحتی ببيند و به اختيار بردارد. نوع ديگری از روبنده، برقع است كه در افغانستان و پاكستان رواج دارد و پوششی از سر تا پا است و چشم ها معمولا پشت يك پرده مشبّك قرار می گيرند. در پاكستان، پاك چدری، در هند ریجان، و در ايران پوشیه، پوشش هايی هستند كه صورت را می پوشانند.

[ویرایش] جستارهای وابسته

[ویرایش] منابع

  • ویکی پدیای انگلیسی
  • کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه فاضل خان همدانی، ویلیام گلن،‌هنری مرتن، تهران: اساطیر، 1379، ISBN 964331068-X
  • نگاهی به تاريخ هند، علي مرتضوی پور تهران: قائم، 1381، ISBN 964341164-X
  • مسئله ی حجاب، مرتضی مطهری، تهران: صدرا، 1372، ISBN 964214352-X