بحث:شهر جلفا
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
[ویرایش] جلفا پیشرو در اکتساب افکار و آرای نوین :
از زمانی که غربیان با کنجکاوی هر چه تمام تر در صدد شناخت جهان برآمدند و سوار بر کشتی های اکتشافی سرزمین های بکر و ناشناخته این کره خاکی را یافتند و در صدد ایجاد سلطه بر این مناطق برآمدند ،وضعیت جهان بسیار تغییر نمود .دیگرهمه جهان در ارتباط با هم بود و هیچ کشوری نمی توانست خود را به دور از دیگران نگاه دارد.
ایران عصر قاجار نیز نتوانست خود را از تحولات جهانی دور نگه داردو بدین ترتیب تحت تاثیر تحولات جهانی قرار گرفت .
روسیه همسایه شمالی کشورمان به تازگی گرد و خاک جهالت قرون وسطایی را کنار زده بود. مردم این کشور مسیر رشد و پیشرفت را در همه زمینه ها می پیمودند . آنها دیگر استبداد تزارها را نمی خواستند و تحولات در روسیه خبر از انقلاب و یا انقلاباتی ضد دیکتاتوری تزاری را می داد.
هر چند همسایه غربی یعنی عثمانی آخرین سال های اقتدار خود را می پیمود باز هم در این امپراطوری مسلمان همسایه، سر و صدای اصلاحات به گوش می رسید .
این دوکشور همسایه ایران در حال تاثیر پذیری از اروپا و روی آوری به رژیم های ضد سلطنت مطلقه بودند .
تمامی تحولات بزرگ سیاسی جهان در سرزمین های غربی به وقوع می پیوست و این ها همه اولین تاثیرات خود را در مناطق غربی کشورمان می نهاد .و در این میان مناطق مرزی به ویژه مناطق سرحدی شمالغرب پیشروتر از بقیه جاها بودند.جلفا یکی از این مناطق بود که به خاطر رونق بیش از حدش در این دوره پرفروغ تر از دیگر نقاط مرزی نقش آفرینی می کند.
اکثر مسافران ،تجار ،مقامات سیاسی از طریق همین سرحد به ایران وارد و یا از آن خارج می شوند. ناصرالدین شاه قاجار در سفر دوم و سوم و مظفرالدین شاه قاجار در سفر اول خود به فرنگستان از همین منطقه سرحدی عبور می کنند. کاروان های تجارتی نیزهر روز با کالاهای پیشرفته و نوینی از غرب از معبر جلفا وارد ایران می شوند . اکثر خانواده های منطقه نیز روابطی با آن سوی ارس داشتند .برخی برای کار و برخی برای تحصیل و برخی برای درمان و... خاک ایران را به مقصد روسیه ترک می نمودند. در همه این رفت و آمد ها،بسیاری ازمظاهر دنیای آن سوی مرزها وارد خاک ایران می شود و جلفا نخستین جایی است که با آن مواجه می گردید.
انقلاب 1905 روسیه را یکی از اصلی ترین محرکهای انقلاب مشروطه ایران می دانند. این انقلاب هر چند شکست خورد اما تاثیرات آن در سرزمین همسایه ،ایران، یک سال بعد هویدا گشت و انقلاب مشروطه 1906 به وقوع پیوست.انقلابیون قفقازپیوندهای بسیار عمیقی با انقلابیون ایران داشتند و جلفا نفش مهمی را در ایجاد این پیوندها ایفا می نمود.
فرقه اجتماعیون و عامیون که از ثمرات انقلاب 1905 روسیه در باکو بود ، روابط عمیقی نیز با حزب همت و کمیته های حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه در باکو و تفلیس داشت.فرقه اجتماعیون و عامیون تماس های مخفیانه ای نیز با تبریز و مجاهدین این شهر داشت (انقلاب مشروطه ایران –صص 114و115)و آنها نیز جلفا را معبر مناسبی برای این ارتباطات می پنداشتند.
نسیم های فکر وروح آزادیخواهی همچنان از قفقاز به سوی ایران در حال وزیدن بود و افکار مردمان سرزمین های شمالی رود ارس که اکثرا از جنس ایرانیان بودنددر قالب های گوناگونی از طریق سرحد جلفا در حال ورود به ایران بود.
روزنامه ها ،رساله ها و کتب منشر شده در قفقاز راهی جلفا می شد تا از آنجا به سایر نقاط کشور انتقال یابد .انقلابیون جلفا نیز در انجام چنین وظیفه مهمی کوتاهی نمی نمودند.
یحیی آرین پور می نویسد در جریان محاصره تبریز ،یکی از مسئولیتهای کمیته انقلابی جلفا ،ارسال شعر های جدید ملانصرالدین به سنگر های مقاومت ملیون بود.(همان – ص 162)
مردم جلفا به همان اندازه که با کلمات وارداتی چون آتوشقه ،لامپا ، ایستول آشنا بودند و از کالاهای آن سوی ارس چون قند ،شکر ، نفت ،صندوقچه هشترخانی و چیت فرنگی بهره می بردند از تاریخ روسیه و روند تحولات این کشور نیز آگاهی داشتند.و شعرها و شعار های انقلابی آنان را نیز از بر می کردند.به همین دلیل با آگاهی بیشتری در مسیر انقلاب مشروطه گام بر می داشتند و با دید بازتری عمل می نمودند.
نیروهای داوطلبی قفقاز از طریق جلفا وارد ایران می شدند(همان – 290) و زمانی هم که اوضاع آشفته می گشت بسیاری از مجاهدین از همین معبر ایران را ترک می گفتند.
(بخشی از مقاله جلفای مشروطه خواه – ارائه شده در همایش بزرگداشت یکصدمین سالگرد انقلاب مشروطه – دانشگاه آزاد تبریز- مرداد ماه 1385)

