حق اختراع

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

فهرست مندرجات

[ویرایش] اختراع

اختراع در لغت به معنی نوآوری می‌باشد.(معین،محمد،فرهنگ فارسی،ص165)درعلم حقوق اختراع محصول يا فرآيندی است که در نتيجه سعی و تلاش از تراوشهای فکری «مخترع» حاصل می شود قانونگذاران کشورهای مختلف برای حمايت از مخترعان و مبتکرين و تشويق آنها براي ايجاد محصولات و فرآيندهای جديد مبادرت به حمايت از اشخاص مذکور می نمايند؛اين حمايت تحت عنوان حق اختراع صورت می گيرد.

[ویرایش] حق اختراع

حق اختراع حقی است که مخترع و سازندهٔ اثر اختراعی در اثر ثبت اختراع و به صورت انحصاری و موقت و مشروط به رعایت تکالیف مقرر در قوانین مربوط در جهت استعمال، انتقال، ‌فروش، عرضه، واردات و اعطای مجوز بهره‌برداری به دست می‌آورد.

در قانون ثبت علایم و اختراعات ایران مصوب 1/4/1310 تعریفی از حق اختراع به عمل نیامده است.در پیش نویس لایحه ثبت اختراع ایران نیز تعریفی از حق اختراع وجود ندارد؛ لیکن اختراع را تعریف نموده است. طبق جزء الف بند 2 ماده یک این لایحه «اختراع به معنای فکر یک مخترع است که در زمینه فناوری راه حل عملی برای یک مساله خاص ارائه می‌کند.»برای اينکه قانون از حق اختراع حمايتهای لازم را به عمل آورد، مخترع بايد اختراع خود را به ثبت برساند.

[ویرایش] ثبت اختراع

برای ثبت اختراع تشريفات شکلی و ماهوی خاصی لازم است که بايد از سوی متقاضی ثبت اختراع و حسب مورد اداره ثبت اختراع رعايت گردد. شرایط ثبت اختراع به دو دسته شرایط شکلی و شرایط ماهوی تقسیم می‌گردد.نحوه تنظيم تقاضانامه ثبت اختراع،افشا و توصيف اختراع در تقاضانامه و ... از شرايط شکلی ثبت اختراع محسوب می شوند؛ شرایط ماهوی عبارتند از :

  1. تازگی داشتن اختراع؛
  2. ابداعی بودن اختراع؛
  3. کاربرد صنعتی داشتن اختراع؛(بند 1 ماده 27 موافقتنامة تیریپس)

امروزه در دنیا برای ثبت اختراع دو نظام وجود دارد.

  • نظام اعلامی : در اين نظام متقاضی ثبت اختراع، با تنظيم و ارايه تقاضانامه ثبت اختراع، حمايت از اختراع را به دست می آورد و اداره ثبت اختراع جستجوی خاصی در مورد اينکه آيا محصول يا فرآيند ايجاد شده «شرايط ماهوی اختراع »را دارا می باشد يا خير ؟ به عمل نمی آورد.
  • نظام ماهوی : آنچه در نظام اخیر مورد توجه قرار می گيرد شرایط ماهوی ثبت اختراع می‌باشد، گر چه شرایط مذکور برای نظام نوع اوّل نیز اهمیّت دارد، زیرا در صورتی که در دادگاه ثابت شود که اختراع شرایط ماهوی را ندارد دادگاه می‌تواند رأی به ابطال ورقه اختراع صادر شده بدهد؛ليکن در اين نظام بعد از وصول تقاضانامه ثبت اختراع،اداره ثبت اختراع مبادرت به بررسي ماهوی می نمايد ودر صورتی که شرايط ماهوی ثبت اختراع وجود نداشته باشد مبادرت به رد تقاضا نامه ثبت اختراع می نمايد.

در ايران بر اساس ماده 36 قانون ثبت علايم و اختراعات مصوب 1310 نظام اعلامی ثبت اختراع پذيرفته گرديده است و متقاضی ثبت اختراع بايد تقاضانامه خود را برای ثبت اختراع به اداره ثبت شرکتها و مالکيت صنعتی تقديم نمايد.

[ویرایش] ورقهٔ اختراع

اداره ثبت اختراع بعد از انجام تشريفات خاص ودر کشورهايی که نظام ماهوی ثبت اختراع را پذيرفته اند بعد از انجام تحقيقات لازم مبادرت به صدور ورقهٔ اختراع می نمايد.طبق بند يک ماده يک پيش‌ نويس لايحه ثبت اختراع ايران «ورقهٔ اختراع سندی است كه برای حمايت از اختراع صادر می ‌شود.» دريافت کننده ورقهٔ اختراع با استناد به آن می تواند هرگونه تصرفی در اختراع خود بنمايد و ديگران را از تجاوز به حقوق اختراعی خود منع نمايد.

[ویرایش] حقوق مخترع

بعد از صدور ورقهٔ اختراع مخترع حقوقی را کسب می نمايد که عبارتند از:

۱- حق استفاده و توليد

۲- حق نگهداری ،عرضه،انتقال و فروش

۳- حق صادرات و واردات

۴- حق اعطای مجوز بهره برداری

کليه حقوق بالا انحصاری ومتعلق به شخص مخترع يا قائم مقام وی بوده و اشخاص مذکور حق ممانعت ديگران را از تجاوز به حقوق اختراعی خود دارا می باشند.

[ویرایش] منابع

کتب
  • صادقی نشاط، امیر، حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای کامپیوتری، تهران: سازمان برنامه و بودجه، چاپ اوّل، 1376.
  • علیخان، شاهد، مزایای اقتصادی - اجتماعی حمایت از مالکیت فکری در کشورهای در حال توسعه، مترجم: یوسف نراقی و سایرین، تهران: فصل سبز، چاپ اوّل، 1381.
  • معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج 1، تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم، 1371.
مقالات
  • حبیبا، سعید، امکان صدور ورقة اختراعات بیوتکنولوژی و موافقتنامة راجع به جنبه‌های مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 60، 1382.
  • حبیبا، سعید، نظام حق اختراع ایران پس از پذیرش موافقتنامه راجع به جنبه‌های مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 66، 1383.
قوانین و موافقتنامه‌‌های بین‌المللی
  • قانون ثبت علایم و اختراعات مصوب 1310.
  • پیش‌نویس لایحه ثبت اختراع ایران، طر‍ح‌های صنعتی، علایم و نامهای تجاری (شور اوّل آن در سال 1383 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و هم اکنون در حال بررسی جهت ارائه در شور دوّم می‌باشد.)
  • موافقتنامه راجع به جنبه‌های مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری(TRIPS).