قلعه زینل
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
قلعه زینل نام قلعهای تاریخی در جنوب روستای الیاس آباد چمکلان، از توابع شهرستان دره شهر در استان ایلام است. این روستا با مرکز شهرستان ۱۵ کیلومتر فاصله دارد و رود سیکان از غرب آن می گذرد. ارتفاعات عظیم کبیر کوه بخش جنوب غربی و رودخانه سیمره مرز طبیعی شرقی چمکلان را تشکیل می دهد. قلعه زینل در حد فاصلاین پدیدههای شاخص جغرافیاییایجاد شده است. محدوده اثر تپه ماهوری است و فرسایش طبیعی آب نقش مهمی در توپوگرافی منطقه داشته است. قلعه زینل همانند دیگر قلاع محدوده زاگرس بر روی تپهای نسبتا بلند ساخته شده است. این تپه باستانی نسبت به زمینهای اطراف حدود چهار متر ارتفاع دارد و شواهد روی تپه نشان می دهد تپه باستانی است و قدمت لایههای آن، دوره قدیمی تری را نشان میدهد.
[ویرایش] شرح اثر
بنای باقیمانده به نام قلعه زبیده معروف است. به گفته اهالی محل، چون املاک پیرامونی در سال ۱۳۱۴ بوسیله شخصی به نام زبیده ثبت شده است لذا بهاین نام معروف گشته است. قلعه فعلی یک بنای دوره اسلامی متاخر است که در دوره صفویه ساخته شده و در دورههای بعد مورد استفاده حاکمان محلی قرار گرفته است. بنا در دوره قاجار به دستور زینل حاکم محلی بازسازی شده است. دژ قلعه به ابعاد ۳۲×۳۰ متر اندازه گیری شده است. ارتفاع دیوار خارجی دژ قلعه زینل بطور میانگین ۳٫۱۰ متر است. مصالح بکار رفته در بنای قلعه سنگ و گچ می باشد که بوسیله کاهگل گلاندود شده است. ورودی قلعه در جبهه شمالی است و ۳٫۶۰ متر متراژ شده است. پی اتاقهای متعددی در محدوده داخلی دژ دیده می شود که برای کشت محصولات کشاورزی تخریب شده است. یک حلقه چاه در حیاط مرکزی قلعه حفر شده که حدود هشت متر عمق داشته و منبع تامین آب آشامیدنی ساکنان قلعه بوده است. در بخشهای مختلف آثار حفاریهای غیر مجاز دیده می شود که مطالعه دقیق لایههای زیرین قلعه را با مشکل روبرو ساخته است. آثاری از مصالح سنگ و گچ در بخشهای پیرامونی شامل آسیابهای دو قلو و قلعه دیگری به نام نقاره از گذشته به جای مانده است که به نظر می رسد از قدمت بیشتری برخوردار باشند. شواهد سطح اثر چون تکه سفالینههای خشن قرمز رنگ و تکههای خمره بزرگ نشان می دهد دراین مکان آثاری از دوران تاریخی و قرون اولیه اسلامی وجود داشته است.
[ویرایش] منبع
حبیبالله محمودیان، ۱۳۸۳، معرفی اجمالی قلعههای باستانی استانایلام، بخش دوم، انتشارات گویش

