دریای خزر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

دریای مازندران (خزر)، تصویر ماهواره ای‌
دریای مازندران (خزر)، تصویر ماهواره ای‌

دریای خَزَر یا دریای مازندران از شمال به روسیه، از جنوب به ایران ، از غرب به جمهوری آذربایجان و ازشرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. هم‌اینک دریای مازندران برای کانیهای پربار نفتش نگاه جهان را به خود کشانده‌است. از دیگر منابع این دریا خاویار را می‌توان نام برد. این دریاچه را به علت گسترده بودنش دریا می‌خوانند زیرا بزرگ ترین دریاچه جهان است.

فهرست مندرجات

[ویرایش] نام‌های گوناگون و گستره استعمال آن‌ها

به دلایل مختلف تا به اکنون نام‌های متفاوتی در زبان‌های مختلف به‌روی این دریا گذارده شده‌است.

کاس‌ها، مادر اقوام فعلی ساکن در حاشیه جنوبی دریای کاسپین هستند[نیاز به ذکر منبع]. کاسپین نام جهانی و باستانی دریای کاسپین است.[نیاز به ذکر منبع]

  • دریای مازندران: در اسنادی که در مؤسسات معتبر روسیه است آمده که نوجین زیس برای روس‌ها اولین بار آن را در قرن دوازدهم ثبت نموده و ذکر کرده که ایرانیان آن را قرن‌ها دریای تبرستان می‌خواندند[نیاز به ذکر منبع] ولی چون واژه مازندران میان بومیان تبرستان جایگزین گشته، آن را دریای مازندران می‌خوانند (منبع: سفرنامه ملنگوف روسی)، همچنین در میان دانشمندان اسلامی دریای مازندران بروی نقشه‌ها ثبت می‌گشته (منبع: دایرة المعارف فارسی استاد مصاحب)، گذشته از آن نام دریای تبرستان به دلیل مجاورت دولت تبرستان به آن بوده‌است، از طرفی هیرکانیا که در منابع یونانی و لاتین (Hyrcania Maro) آمده (منبع: هرودوت)، و نام‌های جرجان، ساری، خراسان، گیلان که زمانی بروی این دریا بوده‌است، همگی به مناطقی از تبرستان باستانی (که مازندران امروزی باقیمانده آن است) برمی گردد. (منبع: مازندران و استرآباد، نوشته علی یوسفی نیا)
  • دریای خزر: نام قومی وحشی (منبع: فرهنگ فارسی عمید) ستیزه جو و غیر ایرانی [۱] که در بین شمال غربی دریا و دریای سیاه سکونت داشتند و به دین یهودیت گرویده بودند. بنای استحکامات بزرگی چون شهر در بند یا (باب الابواب) در شمال قفقاز در عهد ساسانیان ، که برای جلوگیری از تجاوزگریها و ویرانگریهای خزران صورت گرفت، هنوز پا برجاست. رواج امروزی دریای خزر به طور کلی به زمان اشغالگری روس‌ها در دوره قاجاریه [۲] و کوتاه سازی دست ایرانیان [۳] از این دریا برمی گردد. (منبع: کتابخانه دیجیتالی دید) همچنین رواج اصطلاح خز به معنی جوات همان خلاصه واژه خزر می باشد.
  • دریای قزوین: که این نام عربی شده نام باستانی آن کاسپیَن می‌ باشد. این نام امروزه از سوی کشورهای عربی به شکل بحر القزوین استفاده می‌شود.
  • دریای هیرکانی: امروزه استعمال نمی‌شود.
  • دریای آبسکون: امروزه استعمال نمی‌شود.
  • دریای تبرستان: امروزه استعمال نمی‌شود.
  • دریای ساری: امروزه استعمال نمی‌شود.


[ویرایش] ویژگی‌ها

عمق آن از شمال به جنوب افزایش می‌یابد. میانگین ژرفای این دریاچه در ناحیه شمالی کم‌تر از ۱۰ متر، در بخش میانی بین ۱۸۰ تا ۷۸۸ متر و در بخش جنوبی که آب‌های کناره ایران را تشکیل می‌دهد به ۹۶۰ تا ۱۰۰۰ متر می‌رسد. تا ژرفای ۱۰۲۵ متری نیز در ناحیه جنوبی این دریاچه گزارش شده‌است. جهت جریان آب این دریاچه از سمت شمال غربی به جنوب شرقی است. همین جهت جریان و ژرفای زیاد آب در کرانه‌های ایران که باعث کندی حرکت جریان می‌شود منجر به تجمع انواع آلودگی‌های این دریاچه در سواحل ایران به میزانی بیش از کرانه‌های دیگر کشورها می‌شود. این دریا، محیط زیست گرانبهاترین ماهی‌های دنیا است. در بخش جنوبی دریای مازندران و رودخانه‌هایی که به آن می‌ریزند یعنی سواحل مربوط به ایران، ۷۸ گونه و زیرگونه ماهی یافت می‌شود. دریای مازندران یکی از بی‌همتاترین بوم‌شناخت‌های آبی جهان بوده که محیطی مناسب برای زندگی و رشد مرغوب‌ترین ماهی‌های خاویاری جهان است. ۹۰ درصد صید ماهیان خاویاری مختص به این دریا است.


[ویرایش] نگارخانه

[ویرایش] منابع

  • ماهنامه دریا شماره ۳۱ و ۳۳
  1. http://www.aftab.ir/articles/social/tourism/c4c1182617485_mazandaran_p1.php
  2. http://talash-online.com/didgha/matn_182_1.html
  3. http://www.azarpadgan.com/no32/index-print.asp

[ویرایش] پیوند به بیرون