باب (لقب)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
باب، لقبی مقدس دراحادیث و روایات رسیده از پیامبر اسلام و اهل بیتش است[۱]. و افرادی از اصحاب برجسته پیشوایان معصوم به خاطر ویژگیهایی به عنوان «باب» خوانده میشدند. در طول تاریخ عدهای مدعی سمت باب شدهاند که لزوماً مورد تأیید شیعیان قرار نگرفتهاند.[۲]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] باب الله
«باب الله» در برخی از احادیث اسلامی به عنوان صفت پیامبر اسلام و دوازده امام معصوم به کار گرفته شد. چنان که واژههای دیگری مانند: صراط، سبب، طریق و سبیل که همه تعبیرهای دیگری از باب اللهاند، برای ائمه به کار رفته است[۳]. امام باقر به پیامبر لقب «باب الله» و «سبیل الله» داده است:
- انّ رسول الله بابُ الله الذین لایؤتی الا منه و سبیله الذی، من سلکه وصل الی الله[۴]
علی نیز، در چند روایت به باب الله و باب الجنه خوانده شده است. مانند:
- انّ علیّاً بابٌ فتحه الله فمن دخله کان مؤمناً[۵]
- انّ علیّاً بابٌ من ابواب الجنّه فمن دخل بابَه کان مؤمناً[۶]
- انا مدینه العلم و علی بابها فمن اراد العلم فلیأت الباب
که فردوسی آن را چنین معنی کرده است:
| که من باب علمم علیم در است | درست این سخن گفت پیغمبر است |
[ویرایش] باب الائمه
در زمان ائمه، افرادی از صحابه به عنوان «باب» آنان معرفی شدهاند. گویا این تعبیر در زمان ائمه رواج داشت، هرچند در سخنان خود ائمه و در کتابهای رجال از آنان با عنوان «باب» تعبیر نشده است. مانند: سلمان (باب علی)، سفینه (باب حسین)، ابوخالد کابلی و یحیی بن امّ الطویل (باب سجاد) و افرادی دیگر که خود را به دروغ باب ائمه معرفی میکردند، مذمّت شدهاند و مورد تکذیب و نفرین قرار گرفتهاند[۷] [۸].
در کتابهای سیره و تاریخ، نواب اربعه امام زمان در دوره غیبت صغری نیز باب خوانده شدهاند. شیخ طبرسی از آنان به عنوان «الابواب المرضیون و السّفراء الممدوحون» نام میبرد[۹].
ابن اثیر درباره حسین بن روح نوبختی، یکی از نواب اربعه، میگوید که امامیه او را باب مینامیدند[۱۰]
[ویرایش] ادعاهای بابیت
[ویرایش] در عصر حضور
در عصر حضور کسانی خود را باب ائمه معرفی کردند که به اعتقاد شیعیان، این ادعاها دروغ بوده است. برخی از مدعیان بابیّت در عصر حضور عبارتند از: علی بن حسکه، قاسم یقطینی، محمدبن فراست و ابن بابا[۱۱]
[ویرایش] در عصر غیبت
در میان شیعیان، گروهی از همان آغاز غیبت، ادّعای بابیت و سفارت نمودند که شیعیان آنها را نیز کذب و افترا میدانند. برخی از آنها عبارتند از:
- ابومحمد شریعی؛ وی که از اصحاب امام حسن عسکری بود، نخستین شخصی است که بابیّت را به مدّعی گردید و این مقام را به خود نسبت داد[۱۲].
- محمدبن نصیر نمیری؛ پایه گذار فرقه نصیریه که پس از ابومحمد شریعی ادّعای بابیّت نمود و از غلات است و حجت بن حسن او را لعن کرد، هنگام مرگ زبانش سنگین شد، به گونهای که وقتی پیروانش از او پرسیدند باب بعد از تو کیست؟ او با لکنت گفت: احمد. پیروانش مقصود او را که غرض کدام احمد است، نفهمیدند و به سه فرقه تقسیم شدند؛ فرقهای گفتند: مقصود او احمد فرزندش است و فرقه دوم گفتند: احمدبن موسی بن الفرات است و فرقه سوم به احمد بن ابی الحسین بن بشر گرویدند و هر سه آنان ادّعای بابیّت نمودند[۱۳]
- محمد نوربخش، رئیس و مؤسس فرقه نوربخشیه (۷۹۵ - ۸۹۶ هجری فمری)؛ در سال ۸۲۶ (هجری قمری) مدّعی نیابت و باب امام شد و سپس مهدویت خود را اعلام نمود.
[ویرایش] پانویس
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر سید مصطفی میرسلیم، ج ۱، ص ۱۰
- ↑ به طور مثال علی محمد باب
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر سید مصطفی میرسلیم، ج ۱، ص ۱۰
- ↑ بصائرالدرجات فی فضائل آل محمد، محمدبن حسن صفار قمی، ص ۱۹۹، چاپ محسن کوچه باغی تبریزی، قم ۱۴۰۴
- ↑ اصول کافی، ۱/۴۳۷
- ↑ اصول کافی: ۲/۳۸۸ - ۳
- ↑ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب، ج۴
- ↑ الفصول المهمّه، ابن صبّاغ، ص ۲۲۹
- ↑ الاحتجاج، ص ۴۷
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ: ۸/۲۹۰
- ↑ علیاصغر رضوانی، غیبت صغری
- ↑ بحارالانوار: ۵۱/۳۶۷
- ↑ معجم رجال الحدیث، ابوالقاسم خوئی: ۱۷/۳۳۶-۳۳۸
[ویرایش] منابع
- دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر مصطفی میرسلیم: جلد ۱
- علیاصغر رضوانی. غیبت صغری. چاپ اول، قم: انتشارات مسجد مقدس صاحب الزمان (جمکران)، ۱۳۸۵، ۸-۰۱۶-۹۷۳-۹۶۴.
- فصلنامه انتظار، شماره ۸و۹

