ندوشن

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

ندوشن :شهری درفاصله 100کیلومتری یزد که ازجمعیتی بالغ بر 5000نفر برخوردار است .علاوه بر قدمت ودیرینگی ،موطن علما ودانشمندان بنامی بوده است .این ناحیه به سبب نزدیکی به کوهپایه های اصفهان ازآب وهوا ومراتع نسبتا مناسبی بهره منداست وازاین رو یکی ازقطب های دامپروری دراستان یزد بشمار می رود. درسواحل شن های روان کویر ی مرکزی ایران ، آنگاه که کوهپایه های حاشیه زاگرس میانی می خواهد سرحد سرزمین اصفهانیان را ازیزدیها جدا کنند وآب های زاینده رود زرین را دربانلاق وسیع گاو خونی رها نماید، سرزمینی دیرپا درکناره کویر خود نمائی می کند که شاید به وسعت تاریخِ نوشته ایران عمرداشته باشد. بنا به پاره ای روایت ها ، ازآن روزی که «ندوش » آن مردِ میانسال زرتشتی ،شریان حیات را بر این بوم جاری ساخت ، بیش از پانزده قرن می گذرد وندوشن که اکنون چند صباحی است به قامت شهردرآمده هنوز هم همان سیمای باستانی خودرا دارد وظرف گران سنت ها ، آداب ها وفرهنگ اصیل قوم ایرانی را درکنار آثار ارزشمند وکم نظیر فرهنگی همچون بناهای فاخر با کتیبه ها وسردرهای مرقع ، منبرها ورحل های چوبین حکاکی شده وکتاب ها وقرآن های خطی نیزجلوه هایی از جلوه وشکوت قامت بلند تاریخ این منطقه اند(مشهورترین آثار و ابنيه تاريخي آن عبارتندازمسجد جامع، مسجد آمنه گل، قلعه سپيده، امامزاده مامانيک، خانه قلعه ایها،رباط خرگوشي وغارنباتي...)

پاسداشت دین ودانش در این دیار از گذشته های دور معمول بوده و مکتبخانه های فراوانی دراینجابر پامی گشته تا آموزش قرآن و حدیث بدهند یا حکمتهای گلستان سعدی برای کودکان فرا خوانند ولابداز همین رواست که ازاولین مدرسه های نوین ایرانی را نیزدر میان روستا و قراء متعدد ایران در اوئل قرن سیزدهم هجری در اینجا بنام حکیم ناصر خسرو قبادیانی گشوده شده است .

رجال نامداری از علما و عرفا متقدم نظیر امام الدین علی قاضی ،سلطان حسین فاضل ، زین الدین علی خاموش و…. تا دانشمندان نامی متاخر حاکی از سابقه فرهنگی قابل توجه مردمان این ناحیه است. در دوران آل مظفر ندوشن از رونق وگشایش فراوانی برخوردار بود و امیر مبارز الدین حاکم معروف شیراز که خود وپسرش شاه شجاع به ترتیب ازز توبیخ و تلطف خواجه حافظ شیراز بی بهره نمانده اند روزگاری از سوی ایلخانان مغول بعنوان راهدار میبد –ندوشن منصوب شده ولذا برخی از عمارات وابنیه مذهبی این این ناحیه که از ارزش تاریخی وزیادی برخوردار است حاصل هست این «امیر محتسب» و شریعتمدار حافظ است

ندوشن با مجموعه ای ازآداب وفرهنگ خاص عامه که گویا ناشی ازمردمانی است که در آن همواره بسیار خوداتکاء و مستقل در طول تاریخ زیسته اند و کمتراز بلاد دیگر تاثیر پذیرفته اند در یک نگاه ،شهری «خود بنیاد» به تصور میآیددراین قطعه از خاک تفتیده کویر هنوز پدران وپدربزرگان ، صدرنشین اند. هنوز هم مهمانان جیب خدایند وهرآنچه چه درپستوی خانه هاست ضیافت بخش سفره هاست،در اینجا نان نعمت خداست وبرکت خانه وآب را بایدبه نیکی پاس داشت وسنت حسنه وقف که آمیزه ای زندگی بخش از شریعت مقدس اسلام وسنت دیرینه ایرانیان پاک نهاد است دراینجا نگاهبان همیشه بیدار ابنیه عقارست.این خصوصیات گاهی در استغناء و مناعت طبع این مردم بوضوح آشکار میگردد وموجب موثری شده تا مردان نا آوری در دامن آن پرورش یابند . دکتراسلامی ندوشن از دانشمند بزرگ ایران زمین که همواره چون سرو تناوری بر گستره فرهنگ ادب این سرزمین سایه ا فکن بوده است مصداق گویایی از استعداد و استغناء و بلند نظری اهالی این دیار است.

برگرفته از نوشتاری باعنوان "شهر خودبنیاد"بقلم علی اکبر جعفری ندوشن /صهبا/