استان
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
اُستان یکی از واحدهای تقسیمات سیاسی کشوری است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام
استان کلمهای هندواروپایی و هم ریشه با State در انگلیسی، Staat در آلمانی و Etátدر فرانسوی است. این کلمه همچنین پسوندیست بر نام تعدادی از کشورهای آسیای مرکزی و جنوبی (قزاقستان، تاجیکستان ،ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، پاکستان و افغانستان) و به نام بسیاری از ایالات و نواحی کشورهای منطقه نیز پیوند خوردهاست. استان از ریشه «ایستادن» (staticدر انگلیسی که مخالف dynamic معنی میشود) و معنای آن ایستادنگاه و مقر است.
[ویرایش] تقسیمات کشوری در ایران
در زمان حکومت رضا شاه پهلوی، در دیماه ۱۳۱۶ خورشیدی دو قانون خاص به تصویب رسید و با تجدید سازمان اداری کشور، ایالات پیشین ایران جای خود را به استانها داد. استانها به شهرستانها و شهرستانها به بخشها و دهستانها تقسیم شدند. هر استان، استاندار خود و هر شهرستان، فرماندار خود را داشت و این دو مدیر مستقیماً به وسیله شخص شاه گمارده میشدند.با وجود تغییرات جزئی فراوانی که از آن زمان تا کنون در تقسیمات کشور صورت گرفته، اساس تقسیمات کشور هم چنان قانون ۱۳۱۶ است. در حال حاضر دهستان از این واحدها حذف گردیده و تعداد استانهای کشور به ۳۰ رسیدهاست.
[ویرایش] حدود اختیارات استان
نظامهای سیاسی بر مبنای میزان استقلالی که برای واحدهای جغرافیایی کوچکتر خود قائل میشوند به دو دسته فدرال و حکومتهای مرکزی تقسیم میشوند. اغلب کشورهایی که دارای نظام سیاسی آزاد هستند مانند ایالات متحده، کانادا، آلمان، اسپانیا، سوئیس و هند اختیارات زیادی را در امور داخلی به دولتها و مجالس ایالتی اعطا میکنند. فدرالیسم در کشورهای وسیع و صاحب زبانها و فرهنگهای متفاوت میتواند عاملی برای حفظ وحدت کشور باشد.
اختیارات استانها در ایران از مشروطه تاکنون بسیار ناچیز بوده و همین اختیارات جزئی نیز همواره به دلیل انتخاب مسئولان منطقه توسط دولت و نبود پارلمانهای محلی دردست منصوبین حکومت مرکزی بودهاست.
| واحد تقسیمات کشوری ایران | مسئول | نهاد مربوطه | مرکز |
|---|---|---|---|
| کشور | وزیر کشور | وزارت کشور | پایتخت |
| استان | استاندار | استانداری | مرکز استان |
| شهرستان | فرماندار | فرمانداری | مرکز شهرستان |
| بخش | بخشدار | بخشداری | مرکز بخش |
| دهستان | دهدار | دهداری | مرکز دهستان |
| شهر | شهردار | شهرداری | ندارد |
| روستا | دهیار | دهیاری | ندارد |
[ویرایش] منبع
- مرشدیزاده، علی، (روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی) تهران، نشر مرکز، ۱۳۸۰ خ.، ص۱۷۷.

