حماسه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

حماسه به رشته داستان‌های پهلوانی و رزمی گفته می‌شود. حماسه‌ها عموماً منظوم نوشته می‌شوند. به داستان‌ها و موضوعات غیررزمی در ادبیات، بَزمی یا غِنایی گفته می‌شود.

فهرست مندرجات

[ویرایش] تعریف حماسه

حماسه گونه‌ای از متون وصفی است که به توصیف اعمال پهلوانی و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی می‌پردازد.

محققان منظومه‌های حماسی را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: منظومه‌های حماسی طبیعی و ملی که خود به دو گونه حماسه‌های اساطیری و پهلوانی مانند قسمت عمده‌ای از شاهنامه و منظومه‌های حماسی تاریخی مانند اسکندرنامه بخش می‌شود و منظومه‌های حماسی مصنوع همچون هانرید اثر ولتر.

یَلنامه و پهلوان‌نامه واژه‌هایی پارسی‌تبار و برابرهای پارسی سره واژه عربی حماسه هستند. یل به معنی پهلوان است.

[ویرایش] ویژگی‌های حماسه

از مهمترین ویژگی‌های حماسه آن است که مدت‌ها پس از حوادثی که از آنها سخن می‌گوید پدید می‌آید، اما به طور معمول معتقدات و آثار فکری و اجتماعی دوران شاعر با اعثقادات و سنت‌هایی دورانی که حماسه در آن بیان می‌شود اختلاط نمی‌یابدو شاعر با حذف کردن نشانه‌های فرهنگی دوران پیشین، آثار و نشانه‌ها ی زمان خود را در حماسه نمی‌آمیزد.

به طور کلی حماسه‌های پهلوانی و دینی که با ایام و لحظات خاصی از حیات ملی یک قوم در ارتباط است؛ دورانی که مردمان پیشین با مدنیت ساده و ابتدایی خود در تلاش برای تشکیل ملیت و تمدن خود بوده‌اند. موضوع داستان‌های حماسی همیشه نخستین دوره‌های تمدن آن ملت است و در دوره‌های ترقی و کمال استقلال و تمدن یک ملت شاعران بیشتر به حماسه‌های مصنوع می‌پردازند.

همچنین در عموم حماسه‌ها زمان و مکان وقایع مبهم است تا منظومه حماسی در زمان و مکان محدود نباشد.

[ویرایش] منشا حماسه

گروهی از محققان شعر حماسی را نتیجه و دنبالهٔ شعر غنایی می‌دانند و معتقند که بیشتر آثار حماسی از ترکیب سروده‌هایی که شاعران پیشین در طول زمان برای قهرمانان و سرداران سروده‌اند، تشکیل شده‌است.[۱]

[ویرایش] حماسه‌های ایرانی

در کنار شاهنامه که مجموعه‌ای از بسیاری از منابع تاریخ و اسطوره ایران باستان است، شماری دیگر از حماسه‌های فارسی در دست است که از حماسه‌سرایی ساسانی ریشه می‌گیرند از جمله: گرشاسب‌نامه، بهمن‌نامه، فرامرزنامه، کوش‌نامه، برزونامه، شهریارنامه، آذربرزین‌نامه، بیژن‌نامه، لهراسب‌نامه و سام‌نامه.[۲]

[ویرایش] حماسه‌های اصلی اقوام جهان

[ویرایش] پانویس

  1. صفا- ۱۴
  2. دریایی- ۳۲

[ویرایش] منبع

  • دریایی، تورج. سقوط ساسانیان. ترجمهٔ منصوره اتحادیه و فرحناز امیرخانی حسینک‌لو. چاپ یکم، تهران: نشر تاریخ ایران، ۱۳۸۱ خورشیدی، شابک: ‎۹۶۴-۶۰۸۲-۱۷-۳‏. ‏
  • صفا، ذبیح‌الله. حماسه‌سرایی در ایران. چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۲ خورشیدی.
این نوشتار دربارهٔ ادبیات خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.