طاعون گاوی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
نوشته: دکتر جعفر دورودی
تاریخچه طاعون گاوی در جهان
این بیماری شایدیکی از اولین بیماریهای واگیرو عفونی دام باشد که تا کنون شناخته شده و در حدود ۳۰۰سال از شناسائی آن میگذرد(۱۷۰۰ میلادی) و در گذشته نه چندان دور عامل بسیاری از تلفات عمده در دامهای اهلی ووحشی بوده وشیوع آن بصورت پاندمی (واگیری جهانی) در گذشته عامل بروز قحطی و گرسنگی در نقاط مختلف جهان بخصوص آفریقا و آسیا محسوب میگردید. شناسائی ویروس و مطالعه روشهای انتقال آن سبب شد تا با اعمال مقررات قرنطینهای و ممنوعیت ورود دام از مناطق آلوده به مناطق پاک جهان، عملا“ بدون بهره گیری از واکسن از انتقال بیماری به مناطق پاک جهان نظیر اروپا، امریکا وبرخی نقاط دیگر جلوگیری گردد واین بیماری هرگز نتوانست به مناطق مذکور وارد شده و شیوع پیدا کند. در یکصد ساله گذشته وتا قبل از تهیه واکسن موثروزنده تخفیف حدت یافته کشت سلولی سویه پلورایت (پلورایت مخترع واکسن زنده طاعون گاوی ۱۹۶۰)، طاعون گاوی بطور متوالی با شیوع و انتشار در مناطق مختلف آفریقا و آسیا تلفات و خسارات عمدهای به سرمایه دامی کشورهای مختلف وارد نمودهاست بطوری که در واگیری سال ۱۹۴۰ در افریقا بیش از ۲۰ میلیون راس گاو وگاو میش ونشخوارگنندگان وحشی در اثر این بیماری تلف گردیدند.
تاریخچه طاعون گاوی در ایران
براساس اطلاعات جمع آوری شده از آرشیوهای مختلف از جمله اسناد موجود درسازمان دامپزشکی کشور و موسسه رازی طاعون گاوی برای اولین بار در سال ۱۹۲۴میلادی برابر با سال (۱۳۰۳) از مرزهای غربی واردایران شده و شیوع یافت واستانهای آذربایجان و مناطق شمالی کشور را در بر گرفت. این اپیدمی با بهره گیری از واکسن خاص ونیز کشتار دامهای حساس و به جا گذاشتن خسارات شدید خاموش گردید.در سال ۱۹۳۱ (۱۳۰۷) دومین مورد ثبت شده طاعون گاوی در کشور اتفاق افتاد، این تاریخ با تاسیس موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، که در آن زمان عمده مسئولیتهای آن تشخیص بیماری و تولید واکسن جهت پیشگیری و کنترل طاعون گاوی بوده، مصادف میباشد. بیماری در سال ۱۹۴۹ – ۱۹۵۰ (برابر با ۱۳۲۹) از ناحیه شرق کشور و از طریق ورود دامهای آلوده از کشور افغانستان در استانهای خراسان و سیستان و بلوچستان شیوع یافت و خسارات و تلفات قابل توجهی را برجای گذاشت.در فاصله زمانی سالهای ۱۹۵۰- ۱۹۶۰ (۱۳۲۹ تا ۱۳۳۹) ظاهرا اثری از شیوع طاعون گاوی در کشورمشاهده نگردید.در سال ۱۹۶۰(۱۳۳۹) بیماری مجددا از ناحیه شرق کشور واردشده و استانهای خراسان و سیستان وبلوچستان را درگیر نمود این رخداد بیماری مقدمهای بروقوع اپیدمی شدید همراه با انتشار وسیع و تلفات بسیار قابل توجه بودکه نهایتا طی سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۸ تلفات و خسارات سنگینی به صنعت دامپروری کشور وارد ساخت، شدت تلفات و خسارات بحدی بود که جهت کنترل بیماری دولت از امکانات ارتش و نیروهای آن کمک گرفت. آخرین رخداد بیماری از ناحیه شرق کشور در سال ۱۹۸۱ (۱۳۶۰)، بعداز گذشت حدود ۱۲ سال، با منشاء دامهای آلوده وارد شده ازکشورهای افغانستان و پاکستان اتفاق افتاد وبا انتشار سریع به برخی استانهامرکزی کشور تلفات و خسارات زیادی را به جا گذاشت. در طی ۲۰ سال گذشته ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۰ وضعیت طاعون گاوی در کشور به شرح زیر است. -۱۳۶۰در خراسان با منشاء افغانستان و پاکستان و شیوع آن در استانهای مرکزی -۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ در خوزستان و همدان با منشاء ورود ویروس از کشور عراق و ترکیه -۱۳۶۸ در گیلان در اثر انتقال دامهای آلوده -۱۳۶۹و ۱۳۷۰ (۱۹۹۱) در کردستان -۱۳۷۱ و ۱۳۷۲ (۱۹۹۴) در آذر بایجان غربی، تهران، اراک و برخی استانهای کشور با منشاء ورود دام آلوده از کشور عراق و ترکیه آخرین کانونهای ثبت شده طاعون گاوی در ایران شامل: جزیره مینو استان خوزستان ناحیه اروند رود، استان مرکزی قریه داود آباد، استان فارس بخش کوار، استان کردستان شهرستان مریوان، استان آذر بایجان غربی شهرستان سردشت(۱۳۷۲–۱۳۷۳)

