فرمول یک
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فرمول یک (در زبان انگلیسی: Formula One) که به اختصار «F۱» نوشته میشود، همچنین به «مسابقات اتومبیلرانی جایزه بزرگ» نیز مشهور است. فدراسیون بینالمللی اتومبیلرانی (FIA)، سازماندهی ورزشهای اتومبیلرانی و مسابقات اتومبیلرانی را برعهده دارد.
مقصود از لفظ «فرمول» مجموعهای از مقررات و قوانین است که تمامی شرکتکنندگان و خودروها باید از آن متابعت کنند. فصل قهرمانی فرمول یک جهان از مجموعهای از مسابقات، که به جایزه بزرگ مشهور است تشکیل شده، که معمولا در فهرست پیستهای فرمول یک، و در معدودی موارد در جادههای بسته شهری برگزار میشود. نتایج تمامی مسابقات جمع بسته میشود تا دو فهرست قهرمانان فرمول یک جهان در هر سال، یکی در بخش فهرست رانندگان قهرمان فرمول یک جهان و دیگری در بخش فهرست سازندگان قهرمان فرمول یک جهان مشخص شود. این مسابقات یک رویداد مهم تلویزیونی است که میلیونها نفر از بیش از ۲۰۰ کشور جهان آن را بصورت زنده تماشا میکنند. خودروها با سرعتی تا ۳۵۰ کیلومتر در ساعت (حدود ۲۲۰ مایل در ساعت) با هم مسابقه میدهند.
مقررات این مسابقات شامل شماری محدودیتها و شرایطی است که خودروها باید از آن متابعت کنند. از جمله مواردی که این مقررات به خاطر آن تدوین شده، میتوان به کنترل ایمنی سرعتهای فزاینده اشاره کرد. از سال ۲۰۰۶ [۱] موتور درونسوز به موتورهای طبیعی V۸ دارای (ظرفیت) جابجایی ۴/۲ لیتر است (که حدود ۸۰۰ اسب بخار قدرت و در حدود ۱۹۰۰۰ دور در دقیقه (رمپ) تولید میکند. عملکرد خودروها تا حدود زیادی به الکترونیک، آیرودینامیک، فنربندی و چرخها بستگی دارد.
مسابقات فرمول یک در طول تاریخ تحولات و تغییرات بسیاری را شاهد بودهاست. در طول سالهای متوالی موتورهای بسیاری به کار گرفته شده است؛ موتورهای عادی، تقویتشده و توربو، که از straight-۴ تا H۱۶ با جابجایی سوخت ۵/۱ تا ۵/۴ لیتر متفاوت است. حداکثر قدرتی که در طول تاریخچه مسابقات به دست آمده ۱۲۰۰ اسب بخار در پیست مسابقات در دهه ۱۹۸۰ بودهاست.
قاره اروپا دارای طرفداران بسیاری از مسابقات فرمول یک و بازار اصلی آن است. با این وجود، مسابقات جایزه بزرگ در سرتاسر جهان برگزار شده، و با برگزاری مسابقات جدید در بحرین، جمهوری خلق چین، مالزی و ترکیه، دامنه این مسابقات در حال گسترش است.
مسابقات فرمول یک در مقام گرانترین ورزش جهان، دارای تاثیرات اقتصادی چشمگیری است و نزاعهای مالی و سیاسی آن نیز کاملا مشهود است. جایگاه و محبوبیت بالای این ورزش آن را تبدیل به یک محیط آشکار تجاری کرده، که این امر منجر به سرمایهگذاریهای چشمگیری توسط حامیان مالی و تبدیل این سرمایهگذاریها به بودجههای عظیم برای تیمهای سازنده فرمول یک شدهاست.
دفتر مرکزی فدراسیون بینالمللی اتومبیلرانی (FIA) در شهر کنکورد، پاریس واقع است. این فدراسیون مسئولیت نظارت بر این مسابقات را برعهده دارد. رئیس کنونی این فدراسیون مکس موسلی است. حقوق تجاری فرمول یک در داراییهای گروه فرمول یک، که اکنون مالکیت آن در اختیار آلفا پرما است، سپرده شدهاست.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخچه
نوشتار اصلی را بخوانید: تاریخچه فرمول یک- برای آگاهی از جزئیات فصل جاری مسابقات رجوع کنید به فرمول یک - فصل ۲۰۰۷.
منشا مجموعه مسابقات فرمول یک مسابقات اتومبیلرانی جایزه بزرگ اروپاست. بسیاری از سازمانهای برگزار کننده مسابقات جایزه بزرگ پیش از جنگ جهانی دوم مقررات مسابقات جهانی را تدوین کردند، اما به دلیل تعلیق مسابقات در طول جنگ جهانی دوم، مسابقات قهرمانی رانندگان جهان در سال ۱۹۴۷ میلادی نهایی شد و نخستین بار به طور رسمی در سال ۱۹۵۰ اعمال شد. در سالهای ۱۹۵۶، ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ مسابقات قهرمانی کشوری در آفریقای جنوبی و انگلستان جریان داشت. مسابقات غیرقهرمانی فرمول یک در طول سالها برگزار میشدهاست اما به دلیل افزایش فزاینده هزینه مسابقات، آخرین دوره از این مسابقات در سال ۱۹۸۳ میلادی برگزار شد.
عنوان این ورزش، یعنی فرمول یک، بدین معناست که این ورزش باید پیشرفتهترین و رقابتیترین مسابقه در میان مسابقات قهرمانی فرمول باشد.
[ویرایش] سالهای شکلگیری (۱۹۵۰-۱۹۸۰)
[ویرایش] افزایش محبوبیت (۱۹۸۱-۲۰۰۰)
[ویرایش] فرمول یک در حال حاضر (۲۰۰۱-تاکنون)
[ویرایش] مسابقه و راهبرد
[ویرایش] رانندگان و سازندگان
[ویرایش] گرند پریکس
[ویرایش] میدان مسابقات
یک میدان معمولا جادهای مستقیم در پیست مسابقات است که در آن خط شروع قرار دارد. «لاین پیت» بعد از خط شروع قرار دارد که رانندگان برای زدن بنزین در طول مسابقه وارد این لاین میشوند. تیمها نیز اتومبیل را قبل از مسابقه در همین مکان بازدید میکنند. طرح بقیهِ پیست کاملا با قسمت ابتدایی آن متفاوت است. با این حال مسیر پیست معمولا در جهت عقربههای ساعت تنظیم میشود. پیستهایی که بر خلاف عقربههای ساعت طراحی شدهاند و در آنها پیچها در سمت چپ قرار دارند، باعث بروز مشکلاتی از جمله درد در ناحیه گردن برای رانندگان میشوند، زیرا در اتومبیلهای فرمول یک پیچهای سمت چپ باعث میشوند تا سر رانندگان با نیروی زیادی در جهت مخالف پرتاب شود و رانندگان برای جلوگیری از این عمل مجبورند فشار زیادی به گردنشان وارد کنند. بسیاری از این پیچها بدلیل ویژگیهایی که دارند صاحب نام شدهاند، مانند پیچ روژ در پیست اتومبیلرانی اسپافرانکورچمپس، پیچ پارابولیکا در پیست اتومبیلرانی نشنال مونزا و پیچ تامبورلو در پیست اتومبیلرانی دینو فراری. دیگر موارد مثل ساختار جادهها در پیست اتومبیلرانی ایندیاناپولیس با سه پیچ به گونهای طراحی شدهاند که «نیروی G» و تاثیر آن بر روی لغزندگی را نیز تحت تاثیر قرار دهند. متاسفانه در پیستهای پارک زاندورت در کشور هلند و کیالامای در آفریقای جنوبی مسابقات فرمول یک برگزار نمیشود.
اغلب پیستهایی که اکنون از آنها استفاده میشود، مخصوص مسابقه ساخته میشوند. تنها پیست رسمیای که واقعا در خیابانهای شهری واقع شدهاست، پیست موناکو میباشد که مسابقات گرند پیکس موناکو در آن برگزار میشود. با این حال، این مسابقات در مکانهای شهری دیگر نیز بصورت غیررسمی برگزار میگردند (برای مثال در شهرهای لاسوگاس و دیترویت در ایالات متحده آمریکا). همچنین پیشنهاد برگزاری این مسابقات در شهرهای لندن و بیروت نیز به بحث و بررسی گذاشته شدهاست. چند پیست دیگر نیز کاملا و یا تا حدودی در خیابانهای شهری قرار دارند که پیست اتومبیلرانی اسپافرانکورچمپس از آن جملهاست. همچنین ادامه استفاده از پیست موناکو نیز تنها بدلیل جاذبه و تاریخ مسابقات قهرمانی موناکو است، زیرا این پیست در واقع نیازمندیهای ایمنی جادهای را تامین نمیکند. گفته میشود که رانندگی نلسون پیکوت که سه بار عنوان قهرمانی جهان را بدست آوردهاست، در این پیست همچون «دوچرخه سواری در اتاق نشیمن» است.
طراحی پیچها به منظور حفظ امنیت رانندگان بر حسب قوانین جدید فدراسیون بینالمللی اتومبیلرانی پیچیده و پیچیده تر میشود. نمونه آن پیست اتومبیلرانی بحرین است که توسط هرمن تیلک شبیه بسیاری از پیستهای جدید مسابقات فرمول یک طراحی شدهاست.
در دهه ۱۹۵۰ یک راننده بطور اتفاقی متوجه شد که استفاده از «کوپه کاه» در اطراف مسیر باند مسابقات باعث کاهش خطرات و سوانح میشود و به همین ترتیب در پیچهای مدرن پیستهای فرمول یک، فضای خالی در نظر گرفته شده و با استفاده ازبستههای شنی، سدی از لاستیکها در دو طرف مسیر قرار داده میشوند و نهایت سعی در کاهش خطرات احتمالی درنظر گرفته شدهاست. پس از مرگ آیرتون سنا و رونالد راتزنبرگز در مسابقات سال ۱۹۹۴ در پیست اتومبیلرانی انزودینو فراری، فدراسیون بینالمللی اتومبیلرانی تغیراتی اجباری را بر روی پیستها اعمال کرد که هنوز هم ادامه دارد. هدف از این تغییرات همخوان کردن بهتر سرعت اتومبیل با فضای مورد نیاز برای کاهش سرعت قبل از رسیدن به موانع و قابلیت این موانع در در جذب انرژی حاصل از تصادف است.
برخی از پیستهای جدید فرمول یک خصوصا پیستهای طراحی شده توسط تیلک به دلیل عدم برخورداری از «مسیر عبور» مورد انتقاد قرار گرفتهاند. با این حال در مورد این مطلب که استانداردهای امنیتی فرمول یک در پیستهای جدید بیشتری رعایت شدهاند، توافق وجود دارد.
[ویرایش] اتومبیلها و تکنولوژی
[ویرایش] آیندهِ ماشینهای فرمول یک
[ویرایش] تلوزیون و فرمول یک
[ویرایش] گسترش بینالمللی
[ویرایش] فرمول یک در ایران
با اینکه ایران دارای رانندگانی است که گواهی رانندگی ماشینهای فرمول یک را دارند و در مسابقات جهانی شرکت میکنند، اما بدلیل نبود امکانات، همکنون پیست فرمول یک در ایران وجود ندارد، اما دبیر فدراسیون اتومبیلرانی ایران در گفتگو با بخش فارسی رادیو بیبیسی در می۲۰۰۶ گفت: «طرح احداث پیست فرمول یک مدت هاست که مورد بررسی قرار گرفته و با احداث این پیست، حداقل سالی ۵۰هزار گردشگر برای دیدن مسابقات اتومبیلرانی به ایران سفر خواهند کرد.»[1] وی همچنین اعلام کرد که برای احداث این پیست، حداقل به ۲۰۰هکتار زمین نیاز است و به احتمال زیاد در نزدیکی فرودگاه بینالمللی احمدآباد احداث خواهد شد.[2]
[ویرایش] پاورقی
- ↑ الگو:وب سایت
[ویرایش] منابع
- ویکی پدیای انگلیسی
[ویرایش] جُستارهای وابسته
- فرناندو آلونسو
- مایکل شوماخر

