نرجه
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
نرجه یکی از شهرهای استان قزوین ایران است. این شهر در بخش مرکزی شهرستان تاکستان قرار دارد. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۵٫۱۱۸ نفر بوده است [۱].
[ویرایش] منابع
| مرکز | قزوین |
| شهرستانها | آبیک | البرز | بوئینزهرا | تاکستان | قزوین |
| شهرها |
آبگرم | آبیک | ارداق | اسفرورین | اقبالیه | الوند | آوج | بوئینزهرا | بیدستان | تاکستان | خاکعلی | خرمدشت | دانسفهان | رازمیان | سگزآباد | سیردان | شال | ضیاءآباد | قزوین | کوهین | محمدیه | محمودآباد نمونه | معلمکلایه | نرجه |
| نقاط دیدنی |
آبانبار سردار | آرامگاه حمدالله مستوفی | امامزاده حسین قزوین | امامزاده شکرناب | پیغمبرکوه | تپه باستانی خلهکوه | دروازه درب کوشک | دریاچه اوان | عمارت کلاهفرنگی | قلعه الموت | قلعه شمیران | گرمابههای آب معدنی آبگرم | مسجدالنبی قزوین |
'مرحوم علی اکبر دهخدا در لغت نامه مشهور خود نوشته : (( نرجه )) به فتح حرف اول ( ن ) و کسر حرف سوم ( ج ) و بر وزن (( پرده )) قصبه اي است از دهستان دودانگه بخش ضياآباد شهرستان قزوين ، در 18هزارگزي مشرق ضياآباد در جلگه معتدل هوائي واقع است و 2339 تن سکنه دارد. آبش از رودخانه خررود، محصولش غلات و کشمش و بادام و گردو، شغل اهالي زراعت است . واژه (( نرجه )) در زبان فارسی به شکل فعلی معنای خاصی ندارد ولی عده ای اعتقاد دارند این واژه یک لغت قدیمی در دستور زبان ترک مغولی و به معنای شکارگاه - صف نخست شکارچیان ونخچیر است. طرفداران این نظریه به استناد کاوشهای باستانشناسی در تپه قدیمی نرجه که ثابت میکند عمر زندگی اجتماعی در این محل به حداقل 1500 سال قبل باز می گردد معتقد ند کاربرد این واژه مغولی در منطقه مذکور به جهت حضور اقوام مغول در این محل در سده هفتم هجری قمری است . اما گروه دیگری بر اساس همان کاوشهای باستان شناسی و ریشه های زبان شناسی اعتقاد دارند (( نرجه )) شکل معرب واژه (( نرگه )) است که در طول تاریخ از لغت (( نورگاه )) مشتق شده و وجه تسمیه آن نیز به لحاظ وجود آتشکده های زرتشتیان در غرب قزوین بوده است . دکتر سعید گنجوی که مسئولیت تیم باستانشناسی از تپه نرگه را به عهده داشته است در مورد قدمت تاریخی نرجه می گوید: تپه نرگه بزرگترين تپه باستاني منطقه تاکستان قزوین با طول 220 و عرض 180 متر و ارتفاع 61/22 متر از سطح زمين هاي اطراف است و این تپه در داخل دشت هموار تاكستان قرار گرفته و اطراف آنرا باغات انگور و زمين هاي كشاورزي فرا گرفته است.
از سوی دیگر در حدود 24 رود فصلي و دائمي در اين دشت جريان دارد كه مهمترين آنها خررود و ابهررود است. علاوه بر آن پوشش مرتعي، سطح قابل توجهي از اراضي منطقه را به خود اختصاص داده است. در نرجه پوشش جنگلي به صورت طبيعي بسيار كم است ولی اراضي محدودي با كشت مصنوعي متشکل از درختاني از قبيل زردآلو و بادام و سيب و تاكستانهاي انگور به چشم می خورد که فضاي منطقه را سرسبزکرده است. در اين منطقه معادن مختلفي وجود دارد كه عمده ترين آنها عبارت است از آهك، نقره، سرب فلوسپات سيليس، خاك صنعتي و كائولين. اين محوطه در مسير راه هاي مهم ارتباطي قرار گرفته است . جاده خراسان بزرگ در نزديكي اين محل به دو شاخه جنوبي و غربي تقسيم مي شود و در مسير غرب به راه هاي ارتباطي شمال غرب كشور مي پيوندد . همچنین جاده مذکور در مسير جنوبي با عبور از دره هاي باريك، تنها راه ارتباطي استان قزوين به استان همدان است. بقاياي كاروانسراهايي كه دراين مسير بجا مانده است اهميت اين راه ارتباطي را در طول تاريخ نشان مي دهد . در حال حاضر نيز آزادراه و جاده قدیم قزوين – زنجان و جاده قزوين – همدان به ترتيب از شمال و غرب اين محوطه و جاده قديم بوئين زهرا نيز از جنوب نرجه مي گذرد. دکتر گنجوی اعتقاد دارد (نرگه) به فتح نون در لغت به معني صف، حلقه، دسته اي از مردم يا دسته اي از پرندگان، حلقه زدن لشگر براي شكاراست.
وی معتقد است در جریان تحقیقات باستانشناسی اخیر از تپه نرگه در سطح حفاري شده بافت معماري بسيار غني مشتمل بر اتاق هاي متعدد و گذرگاه هاي مختلف و طاق هاي منبري و طاقچه هاي متعدد و سكو و راه آب، پله ، كوره، تندر و ديواره هاي خشتي دو يا سه رديفه با ملاط گل، سيلو و سيلوهاي دوقلو، خمره هاي بزرگ و كوزه هاي سفالي و اشيا ريزفلزي و سكه به دست آمده است.
از مطالعه سفال هاي به دست آمده چنين بر مي آيد كه اين تپه در دوران قبل از تاريخ مسكونی بوده است و سفال هاي دوره سلجوقي و ايلخاني و صفويه در سطح تپه بيشتر از بقيه سفال ها به چشم مي خورد.
خانم انسیه موذن نیز در کتاب مقالات کنگره معماری و شهرسازی ایران نوشته است :شهر قزوین را شاپور اردشیر ساسانی در میان قرمسین و نرجه ساخت . این نکته نشان می دهد که قدمت تاریخی نرجه حتی بیشتر از شهر تاریخی قزوین است .
خانم آتوسا مومنی به عنوان یکی از مدرسین رشته باستان شناسي که در تپه نرگه کاوش کرده نیز معتقد است : سفالهاي عصر آهن دوره اول ميلادي مهمترين يافته در كاوش های تپه تاريخي نرگه محسوب ميشود.
وی می گوید: در آخرین لايهنگاري در تپه نرگه طی سال ۱۳۸۵به ظروفي از دوره حكومت مادها برخورديم كه در اين منطقه براي نخستين بار كشف شد.
به گفته وي اين آثار درعمق هشت ونيم متري تپه نرگه بدست آمده و ارتفاع اين تپه ۲۶متر است كه دانشجویان باستان شناسی لايه نگاري را بصورت پلكاني در آن انجام داده اند و بهآثاري از دوران صفوي تا هزاره اول ميلادي رسيده اند.
مومني هدف از كاوش تپه نرگه را براي اهداف آموزشي و پژوهشي دانشگاهآزاد اسلامي واحد ابهر اعلام می کند و می گوید: اين كاوش ها از سال ۷۷شروع شده وسالانه چهار ماه از سال كار كاوش و لايه نگاري دراین منطقه انجام ميشود.
وي می گوید : ظرف و سفالهاي كشف شده در كاوش های تپه نرگه به موزه مطالعاتي ميراث فرهنگي، صنايع دستي وگردشگري استان قزوين تحويل ميشود .
اما به لحاظ جغرافیایی شهر کوچک نرجه در جنوب غربی استان قزوین و در کیلومتر ۵ جاده تاکستان- همدان قرار دارد.
طبق مصوبه دی ماه 1383 وزارت کشور این مکان به لحاظ وسعت و کثرت جمعیت از روستا به شهر نرجه ارتقا یافت و مهندس عبدالرحیم فتحی از نیمه دوم سال ۱۳۸۴ به عنوان نخستین شهردار نرجه منصوب شد . وی پس از یکسال و نیم فعالیت در پست خود با رای استیضاح شورای اسلامی شهر از کار برکنار شد . پس از وي مهندس علي طاهرخاني از ارديبهشت 1386 به عنوان دومين شهردار نرجه منصوب شد.
هرچه هست شهر نرجه به عنوان یکی از مراکز عمده تولید انگور ایران سالانه حدود یک نهم انگور مصرفی کشور را تامین می کند و در کشت خود 37 رقم از ارقام بسیار باکیفیت و صادراتی انگور جهان را پرورش میدهد .
انواع محصول انگور شهر نرجه عبارتست از بيدانه سفيد وقرمز،عسگري ،شاهاني، ياقوتي ، ملايي ، سابي (سحابي- صحابي)، احمدي ، گوهر ، چفته ، انگور سياه ، رودبار ، يزنداي ، شاهاني سفيد ، ريش بابا (ميش پستان) ، شصت عروس ، فخري ، انگور شل (مثقالي) ، كره رويه ، مميجكه ، ورگه انگور(انگور گرگ) ، شكر شيرازي ، مهدي خاني ، فخري قرمز ، سلطاني وشاهرودي .
از سوی دیگر شیره انگور و کشمش (( نرجه )) شهرت بالایی در بازارهای اروپایی و به ویژه فرانسه و آلمان دارد.
تپه باستانی نرجه که در سالهای اخیر بارها توسط غارتگران میراث فرهنگی حفاری شده هنوز هم در دل خود آثار کشف نشده گرانبهایی دارد که مراکز پژوهشی و دانشگاههای مختلف کشور را به حراست از آن واداشته است. البته در شهر نرجه تپه های باستانی دیگری هم در بخشهای شمالی و شرقی وجود دارد که به لحاظ فرسایش طبیعی از ارتفاع آنها نسبت به تپه نرگه کاسته شده است ولی این تپه ها هنوز هم مخزن دفینه ها و آثار گرانقیمتی هستند که گاهی سوداگران میراث فرهنگی را به کاوشهای غیرمجاز وامی دارد.
شهر نرجه خوشبختانه از امکانات رفاهی مناسبی نظیر آب آشامیدنی لوله کشی- برق سراسری - ارتباطات تلفنی - گاز شهری- درمانگاه بهداشت - مدارس تحصیلی در مقاطع مختلف - کتابخانه عمومی - مسیرهای دسترس آسفالته با شبکه روشنایی استاندارد - دانشگاه آزاد اسلامی - باند فرود آسفالته و قابل استفاده برای پروازهای سبک و هواپیماهای سمپاشی - مساجد و حسینیه های متعدد - مرکز پرورش ماهی - سالن ورزشی چند منظوره و ...برخوردار است . در شهر (( نرجه )) همچنین دو امامزاده وجود دارد که طبق روایات محلی نسب آنها به امام موسی کاظم ( ع ) پیشوای هفتم شیعیان میرسد. سکنه فعلی این شهر مردم مهمان نوازی هستند که به زبان ترکی با ملغمه ای از واژه های تاتاری و ترکمنی تکلم می کنند . ترکیب جمعیت اصلی نرجه را اقوام پنج طایفه ((آقاجانی )) - (( علم بیگی )) - (( کریمخانی )) - (( محمد حسینی )) و (( علی نوری )) تشکیل میدهند که به ندرت در میان آنها وصلت و پیوند صورت گرفته است . البته گروههای قومی کوچکتری نيز تحت عناوين ((شيخها )) - ((عليخانی )) - (( غلامرضايی )) - (( شيری )) و (( حدادها )) در اين شهر ساکنند. هریک از طوایف فوق مکانهای استقرار جداگانه و مساجد و حسینیه های مجزایی دارند . با این حال در ۳۰ سال اخیر روند وفاق و همکاری میان این طوایف روز به روز بیشتر شده است. شهر نرجه دارای ۳ بافت شهری است . در بخش جنوبی و شرقی باغات و تاکستانها انبوه انگور به چشم می خورد . بافت سنتی و متراکم روستایی نیز کماکان در بخش مرکزی قرار دارد ولی عمده سازه های جدید شهری - نهاد های عمومی - مدارس و مساکن تازه ساز در بخش شمالی قرار دارند .از سوی دیگر آمار باسوادی در میان ساکنان نرجه بطور چشمگیری بالاست و حدود 27 درصد از دختران وپسران بالای 20 سال این منطقه دارای تحصیلات دانشگاهی هستند
رشد دانش اجتماعی و وفاق بالا در میان جامعه مدنی نرجه سرعت توسعه اقتصادی - اجتماعی- سیاسی و فرهنگی منطقه را افزایش داده است. نوشته : کامران نرجه Kamran Narjeh'

