مهاباد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
مَهاباد در جنوب استان آذربایجان غربی قرار دارد. این شهر از شهرهای باستانی و قدیمی ایران است. زبان مردم این شهر کردی سورانی میباشد. این شهر دارای آثار تاریخی زیادی میباشد که فقرگاه و غار آبی سهولان از جمله آثار تاریخی آن هستند، جمعیت این شهر تقریباً ۲۵۰ هزار نفر میباشد، آب و هوای آن سرد و کوهستانی است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام
این شهر در گذشته «ساوجبلاغ»(در ترکی به معنی سرد چشمه) خوانده میشد. ساکنین منطقه آن را «سابلاخ» نیز مینامند.
[ویرایش] تاریخ
از لحاظ تاریخی مهاباد ریشه در تاریخ مانایی و مادها دارد. منطقهای که امروز مهاباد در آن واقع شده طبق اسناد و شواهد موجود منطقهای بسیار قدیمی و یکی از مراکز تمدن جهان بشمار میرفته،آثار و بقایای موجود همچون (برده کنته) تپه پشت تپ در جنوب شهر تپه تابان در شمال شهر، گورستانهای قدیمی (تومبولوس) و بالاخره اثر باشکوه (فقره قا_فراگاه) و (قلای شای) حکایت از تمدنهای این منطقه مینماید که حاصل کشمکشهای و جدال امپراطورهای بزرگ همجوار مانند آشور و اورارتو و مانا ... میباشد. در نتیجه تلاقی این تمدنها با همدیگر و جدال دائمی دنیای کهن تمدنهای مختلفی در این منطقه به وجود آمدهاند که شاخص ترین آن در مهاباد فعلی تمدن مانایی و زاموائی که خود مشتق از تمدن وسیع ترکوتی میباشد.
شهری که اکنون «شهر ویران» خوانده میشود و بقایای ویرانههایش در شمال مهاباد کنونی وجود دارد، پس از شکست خوردن سپاهیان صفوی از امپراتوری عثمانی در هنگام عقبنشینی به آتش کشیده شد.
مهاباد کنونی و ساوجبلاغ یا سووق بلاق سابق را فرزند یکی از امرای کُرد مکری به نام بوداق سلطان بزرگ ایل مکری در اواخر دوران حکومت صفوی (تقریبا با حکومت شاه سلیمان)بنا نمود و به آن رونق و آبادانی داد. با یاری امیرنشین اردلان (سنندج) و امیرنشین بابان (سلیمانیه) مسجد سرخ مهاباد را که یادگار دوران عظمت امیرنشین مکریان در روزگار وی است را تبدیل به مرکز اندیشه، علم و دین نمود.
مهاباد پایتخت جمهوری مهاباد به ریاست قاضی محمد بود. این جمهوری در سال ۱۳۲۵ مصادف با تشکیل جمهوری آذربایجان در تبریز به ریاست سید جعفر پیشه وری ودر زمان نخست وزیری قوام السلطنه تشکیل شد.هردو جمهوری در پی حمله ارتش ایران به تبریز و مهاباد سقوط کردند. تشکیل این جمهوری زمینهساز مطالبات قومی و فرهنگی بعدی کردها شد.
[ویرایش] جغرافیا
شهرستان مهاباد با مساحت ۲۵۹۱ کیلومتر مربع و ۱۸۸۲۸۹ نفر جمعیت (بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۹) در موقعیت طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۴۳ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۴۶ دقیقه شمالی از نصف النهار گرنویج قرارگرفته و با دو بخش ، مرکزی و خلیفان دارای ۲۲۴ روستا دارای سکنه میباشد . مهاباد دارای آب و هوای کوهستانی با زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً معتدل و چهار فصل بسیار جذاب است ، رودخانه مهاباد که از داخل شهر عبور نموده و زیبایی خاصی به شهرمی بخشید ،این شهرستان با مردمانی کرد زبان و خون گرم ، مهمان نواز ، صمیمی ، فهمیده در جنوب استان آذربایجان غربی قرار دارد.
[ویرایش] محلات و معابر
| محلههای و معابر اصلی شهر مهاباد |
|---|
| پشت تپه، بری شیلانان، باغ شایگان، میدان استقلال، محلهی اصحابه سپی، محله ارمنیان، بازار قیصری، میدان آردی، محلهی خلورآباد، زمینهای شهرداری، سهآسیاب (سهآشان)، دانشگاه آزاد، شهرک فجر، باغ سیسه، تپهی قاضی،کوی زیبا،محمودکان،فرهنگیان،موکریان، چهارچراغ (چهارراه آزادی) |
[ویرایش] آثار دیدنی و جاذبههای گردشگری
دریاچه سد مهاباد، آب معدنی گراوان، شهر بازی، پارکهای ملت-سید قطب-استاد مجدی-اقاقیا-میخک و از همه دیدنی تر پارک مکائیل و غار سهولان میباشد.
[ویرایش] ایلهای منطقه
بسیاری از مردمان شهرستان مهاباد از کردهای مُکری هستند که به ایلهای گوناگون بخش میشدهاند. نام این ایلها عبارت است از مامش، گورک، پیران، سوسنی، ملکاری، بریاجی، پژدری، مرگهای، دهبکری، بیگزادهها، بابان، خانزادهها و بلباس، منگور تشکیل شدهاست.
[ویرایش] منابع
- وبگاه کردکلهر (برداشت آزاد با ذکر منبع)
- اسکندرینیا، ایراهیم، ساختار سازمان ایلات و شیوه معیشت عشایر آذربایجان غربی
- نام محلهها و معابر از وبنوشت مَرگِوَر

