شهرستان تکاب
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شهرستان تَکاب، یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی است که در جنوب شرقی این استان واقع شده است. مرکز این شهرستان شهر تکاب است.
شهرستان تکاب از غرب به شهرستان شاهیندژ، از شمال غربی به شهرستان هشترود، از شمال شرقی به استان زنجان، از جنوب و جنوب غربی به شهرستان سقز و از طرف جنوب شرقی به شهرستان بیجار محدود است و با سه استان زنجان ، آذربایجان شرقی و کردستان مرز مشترک دارد . وسعت آن ۵۸۸۰۰۰۰ متر مربع می باشد و مختصات آن به این شرح می باشد: طول ۴۷ درجه و ۷ دقیقه ، عرض ۳۶ درجه و ۸ دقیقه و ۳۰ ثانیه ، ارتفاع از سطح دریاهای آزاد ۱۸۴۰ متر و اختلاف ساعت با تهران ۱۷ دقیقه ( یعنی ساعت ۸ تکاب ، ساعت ۸ و ۱۷ دقیقه تهران است ).
فاصله تکاب با تهران ۵۴۰ کیلومتر می باشد. جمعیت شهرستان تکاب بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۵ بالغ بر ۸۵۰۰۰ هزار نفر بوده که هم اکنون بر اساس تخمین های بر آوردی جمعیت بیش از ۹۵۰۰۰ نفر است . تکاب دارای ۱۰۲ آبادی و یک بخش به نام تخت سلیمان است مهمترین رودخانه دائمی که در تکاب جاری است ساروق نام دارد که قسمتی از آب آشامیدنی شهر را نیز تأمین میکند.
جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۱۳۹۵ نفر بوده است که از این تعداد ۴۰۱۶۱ نفر آنان مرد و ۴۱۲۳۴ نفر آنان زن بوده اند. [۱].
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تقسیمات کشوری
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است: [۱].
[ویرایش] بخشها
- بخش مرکزی
- بخش تخت سلیمان
[ویرایش] شهرها
- شهر تکاب
[ویرایش] دهستانها
دهستانهای بخش مرکزی
- دهستان افشار
- دهستان انصار
- دهستان کرفتو
دهستانهای بخش تخت سلیمان
- دهستان احمدآباد
- دهستان ساروق
- دهستان چمن
[ویرایش] دین و زبان وفرهنگ
دین مردم شهرستان تکاب اسلام و پیرو مذهب شیعه و سنی و در بعضی از نواحی عدهای از پیروان اهل حق[نیاز به ذکر منبع] هم زندگی میکنند . در گذشته نه چندان دور، جمعیتی از یهودیها (در منطقه به موسایی شهرت دارند) هم در شهر سکونت داشتند که همگی در ده چهل به شهرهای دیگر و اسرائیل مهاجرت کردند. پیروان همه مذاهب بطور مختلط و با حسن سلوک با هم زندگی میکنند و تا کنون هیچگونه اختلافی بین آنها مشاهده نشده و ازدواج شیعه و سنی نیز مطابق قوانین شرعی مرسوم است . در مراسم بطور دسته جمعی شرکت میکنند و در غم و شادی یکدیگر شریک میگردند.
[ویرایش] زبان و گویش
زبانهای رایج درتکاب شامل کرمانجی، کردی سورانی و ترکی میباشد. کرمانجی که در گذشته در بیشتر نواحی و روستاهای تکاب رایج بود بتدریج توسط زبان ترکی جایگزین شدهاست. گویش کرمانجی که شاخه بزرگی از زبان کردی شمال میباشد هنوز در طوایف شاقی (شقاقی،شکاکی)، شرانی، موصولانی(موصلانلو)٬ زاخورانی (زعفرانلو) و صربیانی که ایل افشار را تشکیل میدهند در منطقه افشار تکاب تکلم میشود. ایل بزرگ افشارکه در شرق ترکیه ساکن میباشند نیز به کرمانجی صحبت میکنند.
[ویرایش] اقتصاد و صنایع
بیشتر در آمد مردم این شهر از کشاورزی و دامپروری است و کمتر واحد صنعتی در شهر تکاب به چشم میخورد. بزرگترین معدن طلای خاورمیانه با ذخیره ۸۰ تن طلای خالص در روستاهای آغدره و زرهشوران تکاب قرار دارد. از صنایع دستی این شهر میتوان به فرش افشار اشاره کرد که شهرت جهانی دارد و به فرش آهنین معروف است و خانوادههای بسیاری از بافت این فرشهای دستباف امرار معاش میکنند. در زمانی که بازار فرش دستباف رونق خوبی دااشت بیش از ۱۸ هزار نفر به طور مستقیم به کار فرش بافی اشتغال داشتند [نیاز به ذکر منبع]. فرش دستباف افشار تکاب به نوعی سوغات این شهر هم محسوب میشود.
[ویرایش] وضعیت سیاسی
تکاب با داشتن صد هزار نفر جمعیت هنوز نتوانسته نماینده مستقلی در مجلس شورای اسلامی داشته باشد و نمایندگان این شهر به طور مشترک از شهرهای میاندوآب و شاهیندژ و تکاب انتخاب میشود. نماینده مشترک شهرستان تکاب در مجلس آقایان حبی و تابع می باشند. فرماندار شهر در حال حاضر آقای محمود دولتی و شهردار شهر آقای زوار می باشد [نیاز به ذکر منبع].
[ویرایش] اندیشمندان و شعرا
از عالمان و شاعران بنام شهر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سید ایوب انصار ( روحانی ، وفات ۸۵۰ هجری قمری )
- میرزا محمد حسین نجات ( روحانی ادیب و شاعر)
- سید کاظم رشتی ملقب به نجیب الاشراف ( ادیب و عالم)
- شهریار صدیق افشار ( دانشمند و فیزیکدان برجسته )
- حسن انوری (محقق و ادیب بنام )
- میرزا عبدالحسین خان صدیق افشار ( خوشنویس)
- اباصلت صادقی (خوشنویس)
- حسین معصومی اغولبیک (شاعر)
- میرزا حبیب افشار (شاعر)
- میرزا عباسعلی خان افشار ( شاعر )
- طاهر توکلی افشار (شاعر) علی امینی (خوشنویس)
- فتحعلی تحسینی(ادیب)
- حسینعلی قادری ( شاعر )
- یدالله مدنی ( شاعر )
- اسماعیل فرج اللهی ( شاعر )
- عبدالعلی قدمی ( شاعر )
- یدالله صبوری ( شاعر )
- علی آقا اسلامی ( شاعر )
- سید ابوالحسن هاشمی ( شاعر )
[ویرایش] مناطق گردشگری
از مناطق دیدنی و گردشی این شهر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخت سلیمان و آتشکده آذرگشسپ که به عنوان چهارمین اثر باستانی ایران در فهرست جهانی آثار فرهنگی یونسکو ثبت شده است. این محوطه باستانی با قدمت ۳۵۰۰ ساله جزو ده اثر بزرگ ملی در دست بازسازی می باشد.
- کوه زندان سلیمان : کوهی استوانه ای شکل تو خالی که در زبان مردم محلی زندان سلیمان نامیده می شود
- آبگرم تخت سلیمان : با چشمه های آب گرم که برای درمان بیماریهای روماتیسمی بسیار مفید است
- چمن متحرک چملی : جزیره ای متحرک در داخل آب دریاچه چملی واقع در روستای بدرلو تکاب که از مناطق بسیار زیبا ولی در عین حال گمنام و ناشناخته می باشد
- قلعه بلقیس که بر روی کوه مرتفع بلقیس قرار دارد (ارتفاع ۳۳۳۵)
- مسجد جامع تکاب با قدمت بیش از صد سال با معماری زیبا ثبت شده در آثار لیست آثار ملی
- بنای ساختمانی معروف به قلعه که در داخل شهر قرار دارد و به یکی از اربابان قدیم شهر تعلق داشته است.
- بقعه ایوب انصاری
- قلعه ساری قورخان
- همچنین غار کرفتو که متعلق به شهر سقز است فاصله نزدیکی با شهر تکاب دارد.
- آبگرم و آبشار قینرجه در روستایی به همین نام واقع در جاده تخت سلیمان.
- چهار ستون تاریخی معروف به چهار طاق در روستای چهارطاق.
ازآثار باستانی و دیدنیهای شهرستان تکاب مسجد جامع تاریخی روستای اغولبیک که در ۵ کیلومتری شهرستان تکاب واقع گشته ، که ۷سال زودتر از مسجدجامع تکاب بنا شده و همچنین یخچال طبیعی بی نظیر قدیمی که قدمت آن به بیش از یک قرن می رسد می توان اشاره نمود.و آثار تاریخی زیادی که متاسفانه با بی توجهی مسئولین ازبین رفته و یا نیز در حال از بین رفتن است که از جمله آن می توان به حمام قدیمی که در روبروی مسجد جامع بنا شده بود و قلعه اربابی بزرگ و بی نظیر و کوره خانه قدیمی و ... می توان اشاره نمود. آب سرد معدنی روستای اغولبیک که در دربند واقع گشته خواص درمانی بسیار مفید دارد و سالانه مردم زیادی از روستا های اطراف و شهرستان تکاب به آنجا می آیند. نور تپه که یکی از آثار قدیمی و تاریخی روستای اغولبیک که هم زیارتگاه و هم کوره آجر پزی ، که آجر مسجد جامع اغولبیک در آنجا تولید می شده است و یکی از آثار ثبت شده میراث فرهنگی می باشد.
[ویرایش] متن عنوان
آثار باستانی روستای اغولبیک جزو آثار ثبت شده ملی می باشند .
[ویرایش] منابع
- مقاله تخت سلیمان تکاب، روزنامه اطلاعات، ۲۷ خرداد ۱۳۵۱
- سفر نامه ناصرالدین شاه-تاریخ ۲۷رمضان ۱۳۰۰هجری قمری
- تکاب افشار (کتاب). نوشته علی محمدی.
- ک.توحدی. "مهاجرت تاریخی کرد به خراسان در دفاع از استقلال ایران" جلد سوم، صفحه ۱۵ و ۴۸۸. انتشارات مرو و اسفند: مشهد، ۱۳۶۶ و ۱۳۷۸.
| مرکز | ارومیه |
| شهرستانها |
ارومیه | اشنویه | بوکان | پیرانشهر | تکاب | چالدران | خوی | سردشت | سلماس | شاهیندژ | ماکو | مهاباد | میاندوآب | نقده |
| شهرها |
ارومیه | اشنویه | آواجیق | ایواوغلی | باروق | بازرگان | بوکان | پلدشت | پیرانشهر | تازهشهر | تکاب | چهاربرج | خوی | ربط | سردشت | سرو | سلماس | سیلوانه | سیمینه | سیهچشمه | شاهیندژ | شوط | فیرورق | قرهضیاءالدین | قوشچی | کشاورز | گردکشانه | ماکو | محمدیار | محمودآباد | مهاباد | میاندوآب | میرآباد | نالوس | نقده | نوشین | |
| نقاط دیدنی |
آبشار شلماش | بازار خوی | پل قطور | پیست اسکی خوشاکو | تپه حسنلو | تخت سلیمان | دخمه سنگی فرهاد | دریاچه ارومیه | دژ بسطام | سد زرینهرود | غار سهولان | غار فخریگاه | فقرگاه | قرهکلیسا | کاخ و موزه باغچهجوق | کتیبه کلهشین | کلیسای ننهمریم | گردشگاه بند | گردشگاه سیر | مسجد سردار | موزه ارومیه |

