بهآفرید دختر گشتاسپ
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
بهآفرید /بِهْآفَریٓد/ دختر گشتاسپ، شخصیتی اسطورهای نیمهتاریخی در اساطیر ایران است. نام او در شاهنامه به صورت بهآفرید و در تاریخ طبری به صورت باذافره و فاذافره آمدهاست. وی به همراه خواهرش، همای، به دست خیونان اسیر میشود و سرانجام برادرش اسفندیار ایشان را میرهاند.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] در اوستا
این نام در اوستا به گونهٔ واریذکنا آمدهاست. در اوستا یشت نهم، گِوش یَشت (درواسپ یَشت)، کردهٔ هفتم بند ۳۱ آمدهاست: «مرا این کامیابی ارزانیدار که «تَثریاونت» دٌژدین را براندازم، که «سپنج اوروشک»یِ دیوپرست را براندازم، که دیگر باره «همای» و «واریذکنا» را از سرزمین خیونها به خانمان بازگردانم، که سرزمینهای خَیونها را برافگنم: پنجاهها صدها، صدها هزارها، هزارها دههزارها، دههزارها صدهزارها.»[۱]
[ویرایش] در شاهنامه
| دگر دختر شاه بهآفرید | که باد هوا هرگز او را ندید | |
| به خواری ورا زار برداشتند | برو باره و تاج نگذاشتند[۲] |
در شاهنامه از بهآفرید و همای به عنوان دختران گشتاسپ و خواهران اسفندیار یاد شدهاست. وقتی به گشتاسپ خبر میرسد که تورانیان دخترانش را اسیر کردهاند و ارجاسب آنان را به روییندژ بردهاست. از پسرش اسفندیار میخواهد که برای نجات خواهراناش دست بهکار شود. اسفندیار در کسوت بازرگانان به دژ رویین میرود و در آنجا خواهران خود را با لباسی پاره و سربرهنه و گریان میبیند. با آنها مخفیانه ارتباط برقرار میکند و از آنها میخواهد چند روز صبر کند تا راه چارهای پیدا کند. سرانجام اسفندیار ارجاسب را میکشد و بهآفرید و همای را نجات میدهد.
[ویرایش] در تاریخ طبری
این نام در تاریخ طبری باذافره ضبط شدهاست.[۳] البته در بخشهای دیگری از دستنویسهای این تاریخ، فاذافره آمدهاست. طبری مینویسد: خرزاسف (=ارجاسب) دفترها بسوخت و لهراسف و هیربدان بکشت و آتشکدهها ویران کرد و بر اموال و گنجها تسلط یافت و دو دختر بشتاسب (= گشتاسب) را که یکی خمانی (هومایا، همای) و دیگری باذافره نامداشت اسیر کرد.[۴] این نام را گردایزدی اوفیه آوردهاست.[۵]
[ویرایش] پانویس
- ↑ اوستا جلد اول ۳۵۱
- ↑ شاهنامهٔ فردوسی جلد ششم صفحه ۱۴۲ بیتهای ۱۰۶و ۱۰۷
- ↑ تاریخ طبری، جلد دوم ۴۷۹
- ↑ تاریخ طبری جلد دوم ۴۷۹
- ↑ زین الاخبار، ۵۲؛ به نقل از حسین شهیدی مازندرانی ۱۵۶
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] منابع
- اوستا کهنترین سرودهای ایرانیان. گزارش و پژوهش: دکتر جلیل دوستخواه. چاپ پنجم، تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۷۹، ISBN 16-8-8026-964.
- فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامهٔ فرودسی متن انتقادی بر اساس چاپ مسکو (جلد سوم). به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تصحیح متن به اهتمام م.ن. عثمانوف، زیر نظر ع. نوشین. چاپ چهارم، تهران: نشر قطره، ۱۳۷۶، ISBN 964-5958-15-6.
- طبری، محمدبن جریر. تاریخ طبری (تاریخالرسل و الملوک). ترجمهٔ ابوالقاسم پاینده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۲.
- شهیدی مازندرانی، حسین. فرهنگ شاهنامه (نام کسان و جایها). تهران: نشر بلخ، ۱۳۷۷، ISBN 5-15-6337-964.

