مین
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
برای دیگر کاربردها به صفحهٔ مین (ابهامزدایی) مراجعه کنید.
مین مقداری ماده منفجره یا ماده دیگری است که در ظرفی قرار گرفته و برای انهدام خودروها یا کشتیها یا قایقها یا هواپیماها و ایجاد خسارت به آنها و زخمی کردن افراد طراحی و ساخته شده باشد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] گونههای مین
- مین صوتی (acoustic mine): مینی که با امواج منتشرشده از هدف منفجر شود.
- مین ضد هوابُرد (anti-airborn mine): مینی که در محلهای احتمالی پیاده شدن نیروهای هوابرد کار گذاشته شود.
- مین ضد نفر (antipersonnel mine): مینی برای وارد کردن تلفات و ضایعات به افراد پیاده دشمن و ناتوان کردن آنها.
- مین ضد تانک (antitank mine): مینی که تانک را از تحرک بیندازد یا باعث انهدام آن شود.
- مین کفنشین (bottom mine): مینی که پس از رها شدن از ناو یا زیردریایی یا هواپیما در کف دریا قرار گیرد و دارای حسگرهای عملکننده از نوع مغناطیسی و آوایی و فشاری باشد؛ این گونه مین برای نابودی شناور سطحی و زیرسطحی به کار میرود.
- مین جهنده ضدنفر (bounding mine): نوعی مین ضدنفر با خرج کوچکی که بدنه مین را به هوا پرتاب کند و موجب شود مین در بلندی سه یا چهار پایی (فوتی) منفجر و تکههای آن در کلیه جهتها پرتاب شود.
- مین شیمیایی (chemical mine): مینی محتوی مواد شیمیایی سمی برای کشتن افراد یا از کار انداختن یا آلوده کردن وسایل و زمین.
- مین دورفرمان (controlled mine): مینی که از ایستگاه فرمانِ راه دور هدایت و منفجر شود.
- مین تأخیری (delayed action mine): مینی که مدتی پس از تحریک شدن منفجر شود و اغلب پشت سر نیروهای عقبنشینیکننده و برای به ستوه آوردن و انهدام نیروهای تعقیبکننده دشمن به کار رود.
- مین تمرینی (drill mine): گونهای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مشابه مین جنگی است و برای تمرینهای لجستیکی استفاده میشود.
- مین فوگاز (fougasse): مینی که به محض انفجار آن تکههای فلزی یا اشیای دیگر در جهتهای پیشبینیشده پرتاب شود.
- مین بیاثر (inert mine): گونهای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن همانند مین جنگی، اما کلیه مواد منفجره و آتشزای آن بیاثر باشد.
- مین مهارشده (moored mine): مینی که با استفاده از لنگر به کف دریا (در مناطق حساس دریا) مهار شود؛ این مین در ژرفای متناسب با آبخور کشتیها غوطهور است و با برخورد بدنه کشتی به آن منفجر میشود.
- مین مشقی (practice mine): نوعی مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مشابه مین جنگی است و ماسوره آن مقدار کمی ماده منفجره کُندشکن یا دودزا دارد.
- مین آموزشی (training mine): مینی شبیه مین جنگی که فاقد ماده منفجره باشد.
- مین پخشی (scatterable mine): مینی که به وسیله هواپیما یا بالگرد یا توپخانه یا خودروهای زمین پخش شود و در زیر خاک قرار داده نشود.
[ویرایش] تاریخچه مین
مین به عنوان سلاحی انفجاری برای حفاظت از مناطق ویژه مثل مرزها و یا محدود کردن حرکت دشمن (در مناطق جنگی) و در دو نوع کلی زمینی و دریایی، از جمله قدیمی ترین حربه های نظامی به شمار می رود که هنوز جایگاه خود را در ارتش های جهان از دست نداده، بلکه به طراحی های جدید نیز تن داده است.
سابقه استفاده بشر از اشکال نخستین این سلاح به رم باستان بازمی گردد، زمانی که سربازان رومی بر سر راه دشمنان حفره های کوچکی به اندازه یک کف پا کنده و در آنها میخ های تیز پر می کردند، سپس روی حفره ها را می پوشاندند. اروپایی ها در قرون وسطی گودال های کوچکی کنده و داخل آنها میخ های چهار شاخی به نام «کالتروپ» می ریختند تا حرکت صفوف دشمن را مختل کند. بر پایه بعضی متون تاریخی، شخصی به نام «ژوگ لیانگ» از پادشاهی «شو» در چنین (قرون سوم میلادی) گونه ای از مین های زمینی را اختراع کرد که قابلیت انفجاری داشتند. متون دیگری نیز حاکی از استفاده چینی ها از مین های زمینی انفجاری علیه حملات مغول ها در سال 1277 پس از میلاد هستند.
در حدود قرن چهارده یا پانزده میلادی، سلسله مینگ موفق شد گونه مدرن تری از مین را که با پودر سنگ و باروت ساخته می شد، به کار گیرد.
در سال 1573 در شهر آگزبرگ (جنوب آلمان، مرکز باواریا) یک مهندس نظامی به نام ساموئل زیمرمان نوعی مین انفجاری موسوم به «فلادرماین» را اختراع کرد که قدرت انفجاری بسیار زیادی داشت. این گونه مین تا اواخر قرن 19 کاربرد گسترده ای داشت که از جمله موارد استفاده آن می توان به جنگ های داخلی اروپا در قرن 18، انقلاب آمریکا (استقلال طلبان) و جنگ شمال و جنوب (جنگ داخلی آمریکا) اشاره کرد.
نخستین نوع مین های انفجاری ضد نفر که به لحاظ مکانیکی بسیار مدرن بودند توسط نیروهای ژنرال گابریل رینز در جریان نبرد «یورک تاون» در سال 1862 ساخته شد. این مین ها به فیوز برقی مجهز بودند و از قابلیت انفجار کنترل شده (از راه دور و با نیروی اپراتور خودی) برخوردار بودند. ارتش آلمان در جنگ جهانی اول موفق شد طراحی های مدرن تری از این مین های فیوزدار را ارائه کند.
در مقابل انگلیسی ها نیز دست به کار ساخت نوعی از مین های زمینی شدند که حاوی گازهای سمی بود و می توانست علاوه بر نیروی نابودکننده حاصل از انفجار، شمار دیگری از سربازان را مسموم کند. نیروی تخریبی این مین ها آن قدر بالا بود که اتحاد جماهیر شوروی تا دهه 80 نیز به تولید آن مبادرت می ورزید. مین های شیمیایی در ادامه راه را برای تولید مین های هسته ای هموار کردند که در حال حاضر در ارتش بریتانیا و آمریکا ساخته می شوند.
با توجه به تاریخچه مختصری که از اختراع و کاربرد مین ذکر شد، می توان انواع مین های زمینی را که در ارتش های کنونی رایج هستند به این شرح تقسیم کرد؛
1 - مین های ضدخنثی که در صورت مبادرت دشمن به خنثی، منفجر می شوند و به هیچ وجه قابلیت خنثی شدن را ندارند. 2 - مین های ضد تانک 3 - مین های ضد نفر 4 - مین های جنگی
[ویرایش] مقابله با استفاده از مین های زمینی
به دنبال تلاش های مستمر سازمان بین المللی ICBL (مخفف عبارت مقابله بین المللی با استفاده از مین های زمینی، شبکه ای است متشکل از 1200 سازمان غیردولتی در 60 کشور جهان که در سال 1992 تاسیس شده) در تاریخ 1 مارس 1999 معاهده ای در اتاوای کانادا امضا و به اجرا درآمد که به معاهده اتاوا مشهور شد و منع تولید و استفاده از مین های ضدنفر را مد نظر قرار می داد.
اگرچه در متن این معاهده به مین های ضدتانک و یا دیگر انواع مین های انفجاری اشاره ای نشده بود و از این لحاظ، اقدامی ناقص به شمار می آمد اما نخستین تلاش جهانی و رسمی برای مقابله با آثار استفاده از این گونه تسلیحات نظامی در ارتش های دنیا بود. معاهده اتاوا در ابتدا به امضای 122 کشور رسید و در ادامه شمار امضاکنندگان به 153 کشور ادامه یافت. اما هنوز 40 کشور دیگر مدنظر معاهده هستند که به امضای آن تن نداده اند.
تولیدکنندگان مین های زمینی
براساس گزارش سازمان ICBL در اوت 2004، یازده کشور (که هیچ کدام معاهده اتاوا را امضا نکرده اند) جزو تولیدکنندگان اصلی مین های زمینی به شمار می روند. این کشورها عبارتند از؛ کوبا، هندوستان، ایران، عراق، میانمار، نپال، کره شمالی، پاکستان، فدراسیون روسیه، سنگاپور و ویتنام.
در گزارش یاد شده همچنین آمده است؛ ترکیه پس از امضای معاهده اتاوا تولید مین های زمینی را متوقف کرده، مصر به طور غیررسمی اعلام کرده که تولید مین را از سال 1988 متوقف کرده، آمریکا از سال 1997 دیگر مین های ضد نفر را تولید نمی کند (اما در یک بیانیه دولت آمریکا در فوریه 2004 اعلام شد که آمریکا توسعه مین های ضد نفر و ضد تانک را ادامه خواهد داد).
کره جنوبی اعلام کرده که از سال 2000 هیچ گونه مینی را تولید نکرده است. چین در سپتامبر 2003 به طور رسمی خبر از توقف تولید مین های زمینی را داد. در مارس 2004 یک مقام لیبیایی اظهار داشت که لیبی هرگز به تولید مین های ضد نفر مبادرت نورزیده. پرو نیز اعلام کرده که از ژانویه 99 تولید مین را متوقف کرده است و دانمارک نیز پس از امضای معاهده اتاوا تولید مین را متوقف ساخته است.
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] منبع
- واژهها و تعاریف برگرفته از فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

