اصفهان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

برای دیگر کاربردهای نام اصفهان به صفحهٔ اصفهان (ابهام‌زدایی) مراجعه کنید.

اصفهان یکی از شهرهای بزرگ و تاریخی ایران است که دارای شهرت جهانی است. این شهر پایتخت چند دودمان از پادشاهان پیشین ایران بوده است و اوج شکوفایی آن به دوره صفویان بر می گردد. شهر اصفهان مرکز استان اصفهان و نیز مرکز شهرستان اصفهان است. این شهر در منطقه ای نیمه کویری در مرکز ایران و در کنار زاینده رود قرار گرفته است. اصفهان دومین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت (پس از تهران ) و از مراکز گردشگری، فرهنگی و اقتصادی این کشور است. آب و هوای آن معتدل و دارای فصول منظم است. از هنرها و صنایع دستی آن می توان به نقره‌کاری، برنج‌کاری، قلم‌کارسازی، مینیاتورسازی و خاتم‌کاری اشاره کرد.

فهرست مندرجات

[ویرایش] آثار تاریخی اصفهان

اصفهان آکنده از آثار هنری و تاریخی است که میدان نقش جهان (شاه)، سی و سه پل، پل خواجو، مِنارْ جُنبان، مسجد شاه، گذر چهارباغ عباسی، سبزه میدان،چهلستون،کوه آتشگاه،پل شهرستان و عالی‌قاپو از معروف‌ترین آنها هستند.

شهر اصفهان با تاریخ بسیار کهن و آثار باستانی بی شمار، از شهرهای نمونه جهان است. و بنا به گفته آندره مالرو نویسنده و پژوهشگر فرانسوی، فقط دو شهر فلورانس و پکن در دنیا با آن قابل مقایسه‌اند. آثار تاریخی اصفهان مجموعه‌ای از بهترین نمونه‌های بجامانده از سبکهای گوناگون معماری ایران در طول هزاران سال و بیشتر است. و کیفیت این آثار چنان است که می‌توان گفت بیشتر آثار بزرگ و شاهکارهای هنر معماری ایران پس از اسلام در اصفهان قرار دارد.

در آثار تاریخی اصفهان می‌توان انواع و اقسام گنبد سازی، کاشیکاری، گچبری، مقرنس کاری، منبت‌کاری و خوشنویسی را در عالی‌ترین شکل ممکن آن مشاهده کرد. آثاری که نشانگر ذوق هنری کمال‌یافته و ایمان مذهبی هنرمندان سازنده آنهاست و بیننده را چنان مجذوب خود می‌کند که بی‌اختیار به درون زمان و فضای ویژه آنها کشیده می‌شود، و خود را در جهانی از روشنایی و لطافت و سبکبالی احساس می‌کند. معروفترین سوغات اصفهان گز است .گز یک نوع شیرینی است که با گز انگبین یا ترنجبین شکر بادکا و مغزهای پسته بادام فندق یا گردو و تخم و گلاب ساخته می‌شود .در گز از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی‌شود.

[ویرایش] معماری

از دوره قبل از اسلام، چیزی به جز بقایای آتشکده‌ای در کوه آتشگاه، اکتشافات اندکی در تپه اشرف و همچنین پل شهرستان (متعلق به دوران ساسانیان) بجا نمانده‌است که از میان آن سه تنها بنای برپا و برجا همین پل شهرستان است. بیشتر آثار تاریخی بجا مانده در مربوط به دورهٔ اسلامی است. آثاری از تمامی دوره‌های تاریخی پس از اسلام بجا مانده‌است اما بویژه آثار دو دوره باشکوه از تاریخ اصفهان یعنی دورهٔ سلجوقی و دورهٔ صفوی برجستگی ویژه‌ای دارد، که هر کدام دارای ویژگی‌ها و سبک معماری یگانه خود است.

[ویرایش] دوران سلجوقیان

ایوان شمالی مسجد جامع
ایوان شمالی مسجد جامع

معماری سلجوقیان - که بویژه در مسجد جامع نمود می‌یابد - ساده و بی‌پیرایه اما با ظرافت فراوان است. از ویژگی‌های دیگر معماری این دوره سکوت و درونگرایی به دور از هر گونه جلوه‌گری آن است. بجای آنکه بیننده تحت تأثیر آنی آن قرار گیرد، آرام آرام زیبائی و عظمت اسرار آمیز آن را در جای خود احساس می‌کند. برخلاف معماری و هنر دوره صفوی که توجه به جلوه‌های رنگ و نور و چشمگیری و درخشندگی از ویژگی‌های آن است.

آرامگاه ملکشاه و سلطان سنجر و خواجه نظام الملک از آثار تاریخی این دوره در شهر اصفهان می‌باشد.


[ویرایش] دوران صفویان

عصر صفوی، عصر کمال و شکوفایی نبوغ معماری و شهرسازی در ایران است. زیباترین و با شکوه‌ترین آثار معماری ایران در همین دوره، توسط معماران خلاق و هنرمندی چون محمدرضا و علی اکبر اصفهانی آفریده شد.در زمان شاه عباس اول صفوی پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد.اصفهان در مرکز امپراتوری صفوی قرار داشت و نسبت به قزوین به خراسان نزدیک تر بود.موقعیت جفرافیایی این شهر موجب افزایش سرعت عکس العمل شاه در مقابل تهدیدات ازبکان و عثمانیان بود.شاه عباس بدون ایجاد تفییرات عمده در بخش قدیمی شهر بخشهایی را به آن افزود. میدان نقش جهان ، دولتخانه و خیابان چهارباغ در کنار بخش‌های قدیمی شهر ساخته شدند.

از ویژگیهای مهم در شیوهٔ معماری این دوره، علاوه بر استحکام و زیبایی ساختار، درخشش بیان است. در آثار این دوره تابش رنگ و نور، و جذابیت سطوح و شکوه چشمگیر آنها، احساس زیبائی خیره کننده‌ای در بیننده ایجاد می‌کند و طنین رنگها و سطوح مکرر کاشیهای درخشان به منظره‌ای شفاف، مجرد و روحانی تبدیل می‌شود.

معماری این دوره از لحاظ وسعت و کارآیی، بسیار متنوع است و در تمامی ابعاد حیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم حضوری زنده و پویا دارد. باشکوه‌ترین مساجد، عظیمترین میدانها، زیباترین پلها و خیابانها، بزرگ‌ترین بازارها، مدرسه‌ها، کاروانسراها و... در این عصر ساخته شد. و همه در نوع خود در اوج کمال هنری، استحکام و کارآیی و بعضی چنان باشکوه و زیبا و کامل، که گاهی نمی‌توان باور کرد که انسانی ناچیز آن را پدید آورده باشد. شاید تنها بتوانیم به این گفتهٔ پیر لوتی نویسندهٔ فرانسوی اشاره کنیم که می‌گوید:

«اصفهان نه تنها آئینهٔ تاریخ تمدنی کهنسال، که آئینهٔ خلاقیت بشر است. اصفهان خود به تنهایی کهکشانی است که دست یافتن به ژرفای زیبایی و عظمت آن ممکن نیست.»

[ویرایش] شهرهای خواهر

پایتخت‌های ایران
ماد: هگمتانه (همدان)
هخامنشیان: شوش | پاسارگاد| شیراز
اشکانیان: دامغان | اشک‌آباد | تیسفون
ساسانیان: تیسفون | بیشابور |کازرون
طاهریان: بخارا | نیشابور | مرو
صفاریان: زرنج
سامانیان: بخارا
علویان: طبرستان
زیاریان: اصفهان
بوییان: همدان | ری | شیراز
غزنویان: غزنین
سلجوقیان: نیشابور | اصفهان
خوارزمشاهیان: سمرقند | گرگانج
ایلخانیان: مراغه | تبریز
تیموریان: سمرقند | هرات
صفویان: اردبیل | تبریز | قزوین | اصفهان | ساری
افشاریان: مشهد
زندیان: شیراز | کرمان
قاجاریان: ساری | تهران
پهلوی: تهران

اصفهان به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی مشرق زمین با شهرهای زیر دارای پیوند خواهرخواندگی است [۱]:

[ویرایش] جستارهای وابسته


[ویرایش] گیرشگاهها

  1. خواهرخوانده های اصفهان بازدید ۲۰ تیرماه ۱۳۸۶
  2. اصفهان تنها خواهر خوانده مسلمان فرايبورگ بازدید ۱۸ تیر ۱۳۸۶

[ویرایش] پیوند به بیرون


ویکی‌انبار
در ویکی‌انبار منابعی در رابطه با
موجود است.
استان اصفهان

استان اصفهان

مرکز اصفهان
شهرستان‌ها

آران و بیدگل | اردستان | اصفهان | برخوار و میمه | تیران و کرون | چادگان | خمینی‌شهر | خوانسار | سمیرم | شهرضا | سمیرم سفلی | فریدن | فریدون‌شهر | فلاورجان | کاشان | گلپایگان | لنجان | مبارکه | نائین | نجف‌آباد | نطنز

شهرها

ابریشم | ابوزیدآباد | آران و بیدگل | اردستان | اژیه | اصفهان | افوس | انارک | ایمان‌شهر | بادرود | باغ بهادران | برزک | برف‌انبار | بهاران‌شهر | بهارستان | بوئین و میاندشت | پیربکران | تودشک | تیران | جندق | جوشقان و کامو | چادگان | چرمهین | چم گردان | حبیب‌آباد | حسن‌آباد | حنا | خالدآباد | خمینی‌شهر | خوانسار | خور | خوراسگان | خورزوق | داران | دامنه | درچه‌پیاز | دستگرد | دهاقان | دهق | دولت‌آباد | دیزیچه | رزوه | رضوان‌شهر | زاینده‌رود | زرین‌شهر | زواره | زیباشهر | سده لنجان | سفیدشهر | سگزی | سمیرم | شاهین‌شهر | شهرضا | طالخونچه | عسگران | علویجه | فریدون‌شهر | فلاورجان | فولادشهر | قمصر | قهدریجان | کاشان | کرکوند | کلیشاد و سودرجان | کمشجه | کمه | کهریزسنگ | کوشک | کوهپایه | گز | گلپایگان | گل‌دشت | گل‌شهر | گوگد | مبارکه | محمدآباد | مشکات | منظریه | مهاباد | میمه | نائین | نجف‌آباد | نصرآباد | نطنز | نوش‌آباد | نیاسر | نیک‌آباد | ورزنه | ورنامخواست | وزوان | ونک | هرند 

نقاط دیدنی

آبشار سمیرم | روستای ابیانه | آتشکده نیاسر | آتشگاه | آرامگاه باباپیر | ارگ گوگد | ایوان یزدگرد | بازار اصفهان | بازار کاشان | باغ فین | پل خواجو | تپه سیلک | سی‌وسه‌پل | عالی‌قاپو | غار شاه‌قنداب | قالی‌شویان | قلعه شاه عباس (مرنجاب) | کاخ هشت‌بهشت | کلیسای وانک | مدرسه چهارباغ | مراسم گلابگیری قمصر | مسجد اشترجان | مسجد شاه | مسجد شیخ لطف‌الله | منار جنبان | میدان نقش جهان | نارنج‌قلعه