وقف
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
وقف عبارت است از اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود.» (ماده ۵۵ قانون مدنی). جمع این واژه اوقاف است. به مال و زمین وقف شده، موقوفه گفته میشود. وقف از جمله عقود معینی است که در فقه امامیه از اعتبار خاصی برخوردار می باشد.در ایران در تشکیلات اداری دورۀ سامانیان ( 261 – 389 هجری ) از دیوان موقوفات و یا دیوان اوقاف نام برده شده که کار آن رسیدگی به امور مساجد و اراضی موقوفه بودهاست.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] انعقاد وقف
برای انعقاد وقف به جز «شرایط اساسی صحت قراردادها» شرایط خاصی ضروری می باشد که عبارتند از:
- حبس عین
- تسبیل منفعت
- قابلیت بقای عین
- قبض عین
اینک به شرح هر یک از موارد بالا می پردازیم:
- حبس عین:منظور از حبس مال موقوفه این است که واقف(وقف دهنده)در مدت وقف، حق هیچ گونه دخل و تصرفی در عین موقوفه ندارد. یعنی واقف حق ندارد که مال موقوفه را بفروشد یا اینکه هرگونه نقل و انتقال حقوقی نسبت به مال موقوفه انجام دهد یا تصرفی در مال موقوفه بکند که منافی وقف باشد.
- تسبیل منفعت:وقف در صورتی صحیح می باشد که منظور واقف از وقف حبس عین به منظور قرب الهی و فی سبیل الله باشد.
- قابلیت بقای عین:«فقط وقف مالی جایز می باشد که با بقای عین بتوان از آن منتفع شد...»(ماده 58 قانون مدنی)بنابراین وقف مالی که در صورت استفاده از آن مال، قابلیت بقا ندارد باطل می باشد؛به عنوان مثال خوراکیها را نمی توان وقف نمود.
- قبض عین:وقف از عقود تشریفاتی می باشد بنابراین وقف زمانی تحقق پیدا می کند که واقف عین موقوفه را در اختیار موقوف علیه(کسی که وقف به نفع اوست)یا موقوف علیهم قرار دهد و عین موقوفه به قبض موقوف علیه یا موقوف علیهم درآید.
[ویرایش] آثار وقف
وقف از جمله عقود لازم می باشد.بنابراين بعد از انعقاد وقف،واقف نمی تواند از آن برگردد و اختيار هر گونه تصرفی در عين موقوفه را از دست می دهد.اين است که ماده 61 قانون مدنی در عبارتی مفصل بيان می کند :«وقف بعد از وقوع آن به نحو صحت و حصول قبض لازم است و واقف نمی تواند از آن رجوع کند يا درآن تغييری بدهد يا از موقوف عليهم کسی را خارج کند يا کسی را داخل در موقوف عليهم نمايد يا با آنها شريک کند يا اگر در ضمن عقد متولی معين نکرده بعد از آن متولی قرار دهد يا خود به عنوان توليت دخالت کند.»
[ویرایش] منابع
- کتب
- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 1، کتابفروشی اسلامیه، چاپ نوزدهم، تهران، 1377
- کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی؛ اموال و مالکیت، نشر میزان، چاپ پنجم، تهران،1381
- قوانین
قانون مدنی مصوب1307 [1]
[ویرایش] جستارهای وابسته
سازمان اوقاف و امور خیریه

