خیزران
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
خـِیزَران یا بامبو گیاهی است چندساله از تیره گندمیان. خیزران درخت نیست بلکه علفی غول پیکر است. ساقههای خیزران در ردیفهای متراکم رشد میکند و میتواند تا ارتفاع ۴۰ متر (۱۳۰ پا) برسد.
[ویرایش] جنگلهای خیزران چین
در چین اکثر جنگلهای کم ارتفاع، قرنها پیش از بین رفتند. با این وجود، هنوز جنگلهایی که خیزران در خود دارند سراشیبی تپهها را در غرب کشور میپوشانند. خیزران در کوههای استان ساچوان برای آخرین پانداهای باقیمانده که در حیات وحش زندگی میکنند غذا تأمین میکند. این ناحیه احتمالاَ دارای ۱۳۰۰ پاندا است.
بامبو كه در زبان فارسي به ني خيزران شهرت دارد گياهي است كه در دامنه كوه ها و تپه هايي كه داراي رطوبت 65 تا 90 درصد باشد روئيده يا كشت ميشود . ميزان رطوبت ، حرارت موجود در منطقه و نوع خاك تعيين كننده كيفيت و مرغوبيت بامبو بوده و هر چه ميزان رطوبت و حرارت بيشتر باشد كيفيت محصول نيز بهتر خواهد بود .
گياه بامبو كه تاكنون بيش از 662 نوع آن شناخته شده داراي قطر و ضخامت هاي متفاوت است و در حال حاضر بهترين نوع بامبو در ژاپن ، چين و بطور كلي كشورهاي شرق آسيا و هند روئيده و كشت ميشود و در ايران ميتوان ليالستان لاهيجان علي آباد ( در فاصله سخت سر و تنكابن ) قاسم آباد در رودسر و تقريباً بيشتر نقاط شمال كشور را در زمرد مساعد ترين مناطق رويش بامبو بحساب آورد . در اين مناطق بيشه هاي كوچكي وجود دارد كه در فصل پائيز و اوايل زمستان يعني هنگام بريدن و قطع ساقه هاي بامبو از هر يك بين 50 الي 200 شاخه ني بدست مي آيد.
بامبو از چهار قسمت سطح داخلي (داراي پوشش نرم ) ، ديافراگم ( متصل كننده بخش هاي ساقه به يكديگر) ميباشد و پوشش رويه كه بسيار سخت و ديرشكن است تشكيل شده و ديافراگم كاملاً فشرده بوده و آب در آن نفوذ نمي كند.
بامبو معمولاً به رنگهاي مختلفي مانند سبز ، مشكي ، متمايل به قهوه اي ، عنابي ، و زرد مايل به كرم ديده ميشود و اگر چه ميتوان مصارف زيادي بر آن قائل شد ولي بطور كلي موارد مصرفيش بيشتر محدود ميشود به :
1 – استفاده از آن براي تغذيه
2 – بهره برداري به منظور تهيه كاغذ و اشياء مختلف چوبي و ساير معارف صنعتي .
3 – كاشت در اطراف باغها و مزارع جهت حفاظت محل .
گياه بامبو محتوي مقدار فراواني سلولز است كه ميتواند براي تهيه كاغذ و همچنين ابريشم مصنوعي مورد استفاده قرار گيرد.
در ايران كشت بامبو هنوز رواج چنداني ندارد و صرفنظر از بخشهاي كوچكي در شمال كشور كه در آنها مقدار محدودي بامبو كشت ميشود صنعتگران ساير نقاط از بامبوهاي خودرويي كه در اكثر شهرهاي شمالي و بويژه منطقه ليالستان لاهيجان وجود دارد، استفاده ميكنند.
استفاده از بامبو جهت توليد محصولات مختلف تقريباً از زمان كشت چاي در ايران ، رواج يافت چرا كه بامبو بعنوان حفاظت محل چايكاري بكار گرفته شد و صنعتگران همزمان با بهره برداري چايكاران از مزارع چاي به موارد استفاده متعدد آن براي ساخت فرآوردههاي گوناگون پي بردند و ساخت محصولات بامبو در گيلان متداول گرديد.
هم اكنون استاد كاران جواني كه اكثراً نيز برخوردار از مهارت و كارآيي كافي هستند به كار در اين رشته اشتغال دارند و مهمترين مركز توليد محصولات بامبو لبالستان لاهيجان ميباشد.
از بامبو محصولاتي نظير شكلات خوري، ميوه خوري، لوستر، كلاهك آباژور، جاي نان، صندلي و انواع ديگر وسايل مصرفي در اندازههاي مختلف توليد ميگردد.
براي تهيه يك ظرف بامبو ابتدا نئي را كه قبلاً در انبار گذشته شده و خشك شده است با اره نجاري و به قطعات 80 الي 100 سانتي متري در ميآورند و لبه اين نوارها را با وسيلهاي كه در اصطلاح محلي «ماشين» ناميده ميشود به عرض مساوي در ميآورند و پس از زنده كردن آماده بافت مينمايند. كار بافت معمولاً بر روي ميزي كه روي آن چند دايره به اندازه كف و ته ظرفي كه ميخواهند ببافند قرار دارد انجام ميشود. صنعتگران ابتدا دايره كف ظروف را تهيه و سپس بدنه آنرا ميبافند. گاهي نيز براي وصل كردن برخي از قطعات به يكديگر از مفتولهاي سيمي بسيار نازك استفاده كرده و با انبردست معمولي آنها را به هم ميپيچانند و در انتهاي كار، تمامي اطراف ني را كه معمولاً بزرگ و كوچك است با قيچي مخصوص كه به شكل قيچي باغباني است، برش ميدهند تا نيها يك اندازه شود و محصول شكل يكنواختي پيدا كند. يك محصول از نوع مرغوب بايد داراي ويژگيهاي زير باشد:
- رنگ آن طلايي متمايل به سفيد باشد.
قابل ذكر است كه بامبوئي كه رنگ آن سبز باشد نشان دهنده خشك نبودن آن بوده و احتمالاً سياه ميشود.
- شبكههايي كه بعد از بافت ايجاد ميشود بايد منظم و يك اندازه باشد.
- مفتولي كه براي وصل كردن بعضي از قسمتهاي بامبو از آن استفاده ميشود بايد بسيار ظريف بوده و دقت كافي در پيچاندن آن بكار رود.
- از آنجا كه برخي از ظروف بامبو رنگي هستند مسلماً در انتخاب نوع رنگ و نحوه بكار گرفتن آن بايد دقت كافي بعمل آيد
عيسي صالحيان isalehiyan@yahoo.com

