خلیل ملکی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

خلیل ملکی از سیاستمداران معاصر ایرانی و از رهبران حزب توده بود که بعدها از حزب توده منشعب شد. همچنین او از افراد تشکیل دهندهٔ جبههٔ ملی اول بود[۱]. او در ملی شدن نفت نقشی اساسی داشت و علی‌رغم داشتن اختلاف عقیده با دکتر مصدق در بسیاری مسائل تا پایان کار وی در شمار یاران نزدیک وی بود.

فهرست مندرجات

[ویرایش] خلیل ملکی و قشر مذهبی

طیف مذهبی ایران نگاه چندان مساعدی به خلیل ملکی نمی‌دارد. مذهبیون معتقدند که او اعتقاد دینی درستی نداشتی. انتقاد به باورهای مذهبی وی یا در واقع نبود باورهای مذهبی نزد وی کار را به انتقاد از سیاست‌مداری وی هم کشید چنان که طالقانی در جایی گفته بود: «نه دین دارد و نه سیاست مدار است»[۲].

داشتن دوستانی که پایبند حلال و حرام اسلامی نبودندی به بدبینی مذهبی‌ها نسبت به خلیل دامن زدی. برای نمونه چون خلیل مرد دوستانش به توصیه او در مجلسی برای شادی روحش به میگساری پرداختند. چنین عملی تنها خشم قشر مذهبی را بر توانستی انگیخت. چنان که طالقانی چون از ماجرا خبر یافت گفت: «باید این مطلب را به جلال آل احمد گفت تا بداند که دوست عزیزش چه جانوری بوده».[۳] توضیح آنکه جلال آل احمد خلیل ملکی را مراد خویش دانستی.[۴]

مئیر عزری، سفیر اسرائیل هم مدعی بود که جلسات مکرری در آستانه اصلاحات ارضی با خلیل ملکی داشته است.

[ویرایش] فعالیت‌ها

در اسفند 1329 رزم‌آرا به قتل رسيد و طرح نهضت ملی شدن نفت، در کمیسیون مخصوص نفت که دکتر مصدق يکي از امضاکنندگان آن بود، تصويب شد.

در اين دوران خلیل ملکی با مظفر بقائی همکاري نزديکي را آغاز کرد. مظفر بقائی خود را به عنوان يکي از چهره‌هاي اصلي نهضت ملي مطرح مي‌کرد و به اين عنوان نيز شناخته مي ‏شد. پس از مدتي، خلیل ملکی در اواخر ارديبهشت 1330 به اتفاق مظفر بقائی حزب زحمتکشان ملت ایران را تأسيس کرد.

مظفر بقائی از بنیان گذاران جبهه ملی بود ولی حزب زحمتکشان ملت ایران از سال ۱۳۳۱ شروع به مخالفت با دکتر مصدق کرد و تا کودتای ۲۸ مرداد از سرسخت‌ترین مخالفان دکتر مصدق بود. پس از سال ۱۳۳۱ فعاليتهاي حزب زحمتکشان ملت ایران براي حفظ منافع دولت بريتانيا و براي سرنگوني دولت دكتر مصدق آغاز شد.

اوايل سال 1332، عمليات دو سازمان MI6 و سيا عليه نهضت ملي ايران شدت گرفت. 1.2.1332 سرتیپ افشارطوس، رئيس شهرباني دولت مصدق، به دست عوامل بقایی و فضل‌الله زاهدی ربوده و کشته شد. سرانجام کودتای ۲۸ مرداد پيروز شد و دولت دكتر مصدق با فعاليتهاي بقائی و حزب زحمتکشان ملت ایران و دو سازمان MI6 و سيا سرنگون شد.


[ویرایش] آثار

او علاوه بر کار‌های سیاسی به به ترجمه برخی از آثار غربی پیرامون جهان سوم هم پرداخت:

  • ملل فقیر از پیر موسی
  • جهانی میان ترس و امید از تیبورمند
  • اردوگاه سوم و مساپل جهانی از رامانوهار لوهیا
  • انقلاب ناتمام از ایزاک دویچر

[ویرایش] پانویس

  1. رسول جعفریان، ۳۳۷
  2. رسول جعفریان، ۵۷۴
  3. رسول جعفریان، ۵۷۴
  4. رسول جعفریان، ۵۷۴

[ویرایش] منبع

  • جعفریان، رسول. جریان‌ها و سازمان‌های سیاسی ایران (از روی کار آمدن محمد رضاشاه تا پیروزی انقلاب اسلامی) ساله‌ای ۱۳۲۰ -۱۳۵۷، ناشر: مؤلف، ۱۳۸۶
این نوشتار دربارهٔ زندگی‌نامهٔ افراد، خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.