ویکی‌پدیا:پروژهٔ مترجمان/اوپك

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

 {{ براي| فهرستي از دبير كل هاي اوپك| فهرست دبير كل هاي اوپك {{


لوگوی اوپک
لوگوی اوپک
 سازمان كشورهاي صادر كننده نفت  ( اوپك) يك كارتل متشكل از الجزاير، ‌‌اندونزي، ايران، عراق، كويت، ليبي، نيجريه، قطر، عربستان سعودي، امارات منحده عربي، و ونزوئلا است كه مقر بين المللي آن از سال 1965 در وين، ‍‍‍‍‍‍]]اتريش]] بوده است. 


هدف اصلي اين سازمان، بر اساس ‍‍]]قانون موضوعه]] آن، به اين شرح است: "هماهنگي و يكپارچه سازي ‍‍سياست هاي نفت كشورهاي عضو و تعيين بهترين راه براي تامين منافع جمعي يا فردي آنها، طراحي شيوه هايي براي تضمين ثبات قيمت نفت در بازارنفت بين المللي به منظور از بين بردن نوسانات مضر و غير ضروري؛ عنايت و توجه ويژه به كشورهاي توليد كننده نفت و توجه خاص به ضرورت فراهم كردن درآمد ثابت براي كشورهاي توليد كننده نفت؛ تامين نفت كشورهاي مصرف كننده به صورت كارآمد، مقرون به صرفه و هميشگي؛ و بازده مناسب و منصفانه براي آنهايي كه در صنعت نفت سرمايه گذاري مي كنند. ."[۱]


با وجود اين، تاثير اوپك بر بازار هميشه ثبات بخش نبو ده است. در جريان بحران نفت 1973 اين سازمان با استفاده از سلاح نفت دنيا را به وحشت انداخت و باعث ايجاد تورم بالا در سراسر كشورهاي پيشرفته و كشورهاي روبه رشد جهان شد. توسعه بيش از حد خليج مكزيك، درياي شمال و بي ثباتي روزافزون بازار موجب شده است توان اوپك در ارتباط با كنترل قيمت نفت در مقاسيه با دوران طلايي آن كاهش زيادي داشته باشد. معهذا، هنوز هم اوپك تاثير فراواني بر قيمت نفت دارد. ازاين سازمان هنوز هم معمولا به عنوان نمونه بارز ‍‍ كارتل ياد مي شود.


فهرست مندرجات

[ویرایش] اعضا

کشورهای عضو اوپک       Current member states      Former member states
کشورهای عضو اوپک      Current member states      Former member states
نمودار کشورهای فعال در تجارت نفت
نمودار کشورهای فعال در تجارت نفت

يازده كشور در حال حاضر عضو اين سازمان هستند. نام اين كشورها و تاريخ عضويت آنها در اوپك در زير امده است.

[[اقتصاد|آفريقا|آفريقا‍‍[[

‌‌‌‌ }} الجزايرالگو:(جولاي 1969) ليبي الگو:(دسامبر 1962) نيجريه ) الگو:جولاي 1971)جيبوتي {{(سپتامبر 2006)


خاور ميانه

}} ايران  الگو:(سپتامبر 1960)  عراق  الگو:(سپتامبر 1960) كويت  الگو:(سپتامبر 1960) قطر الگو:(دسامبر 1961)  عربستان سعودي  الگو:(سپتامبر 1960) امارات متحده عربي  {{(نوامبر 1967) 
  آمريكاي جنوبي:
}}      ونزوئلا  {{( سپتامبر 1960)

جنوب شرقي آسيا

}}      اندونزي {{ (دسامبر 1962). در حال حاضر عضويت اندونري در اوپك مورد بازنگري و تجديد نظر واقع شده است؛ چرا كه اين سازمان ديگر اندونزي را به عنوان يكي از صادركنندگان اصلي نفت در نظر نمي گيرد. همچنين به نشاني زير مراجعه فرماييد: current acting OPEC secretaries general.)

اعضاي سابق: }} گابون الگو:( عضويت كامل از سال 1975 تا 1995) اكوادور {{( عضويت كامل از سال 1963 تا 1993)

زبان رسمي اوپك انگليسي است، هرچند كه زبان رسمي اكثر كشورهاي عضو اين سازمان عربي است. هفت عضو فعلي اوپك از ميان كشورهاي عرب هستند. تنها زبان رسمي يكي از كشورهاي عضو اوپك (نيجريه) انگليسي است.

[ویرایش] تاريخچه

دفتر اوپک در وین
دفتر اوپک در وین

[[‌‌‌‌‌ونزوئلا‍‍[[ اولين كشوري بود كه با نزديك شدن به ايران، عراق، كويت، و عربستان سعودي در سال 1949 و ارائه اين پيشنهاد كه آنها به تبادل نظر بپردازند و براي برقراري روابط نزديك تر و هميشگي بين خود راههاي جديدي كشف كنند، در راستاي تاسيس سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) گام برداشت. در سپتامبر 1960، دولت عراق كشورهاي ايران، كويت،‍‍ عربسان سعودي، و [[ونزوئلا‍‍[[ را به اجلاسي در بغداد دعوت كرد تا درمورد كاهش قيمت مواد خام توليد شده توسط كشورهاي متبوع خود به مذاكره بپردازند. در نتيجه اين مذاكرات، اوپك با هدف يكپارچه سازي و هماهنگ كردن سياست هاي ناظر بر نفت كشورهاي عضو تاسيس شد. ايران، عراق، كويت، عربستان سعودي و ونزوئلا اعضاي اوليه اوپك بودند. اين سازمان بين سالهاي 1960 تا 1975گسترش يافت و ‍‍]]قطر]]، (1961)، اندونزي (1962)، ليبي (1962)، امارات متحده عربي (1967)، الجزاير (1969) و نيجريه (1971) به جمع كشورهاي اوليه اوپك پيوستند. اكوادور و گابن نيز بعدها به عضويت اوپك در آمدند، كه اولي يعني اكوادور در دسامبر 1992 از عضويت اوپك خارج شد و گابون نيز در ژانويه 1995 با تكرار حركت اكوادور، از جمع كشورهاي عضو اوپك خارج شد. اگر چه عراق همچنان يكي از اعضاي اوپك محسوب مي شود، ليكن توليدات نفتي اين كشور از مارس 1998جزء سهام مورد توافق اوپك قرار نداشته است. تخمين و برآورد EIA بيانگر آن است كه يازده عضو فعلي اوپك توليد كننده قريب به 40% از نفت جهان هستند و حدود 3/2 ذخاير نفتي شناخته شده جهان در اختيار آنهاست.

[ویرایش] جنگ يام كيپور

نتيجه تداوم درگيري اعراب و اسرائيل آن بود كه سرانجام اوپك از يك كارتل صرف به يك نيروي سياسي عظيم مبدل شد. پس از جنگ شش روزه سال 1967، اعضاي عرب اوپك يك گروه مستقل و همپوشاني را به نام سازمان كشورهاي عرب توليد كننده نفت تشكيل دادند. هدف اين كشورها از اين اقدام، متمركز ساختن سياست مربوطه و اعمال فشار بر غرب به سبب حمايت از اسرائيل بود. مصر و سوريه هم هرچند در رديف كشورهاي اصلي توليد كننده نفت قرار نداشتند، به اعراب پيوستند تا به آنها كمك كنند كه اهداف خود را بيان دارند. چندي بعد [[جنگ يام كيپور‍[[ در سال 1973 رخ داد و باور عمومي اعراب را به تحريك واداشت. اعراب كه از حمايتهاي فوري آمريكا و غرب از اسرائيل كه باعث شد اسرائيل در برابر نيروهاي سوري و مصري مقاومت كند به خشم آمده بودند، تحريم نفت 1973 را بر ضد آمريكا و اروپاي غربي رقم زدند. در دهه هفتاد قرن يستم، شركت هاي مختلط نفت غربي ناگهان با بلوك هاي متحد توليد كننده نفت رودرروشدند.

درگيري اعراب و اسرائيل آبستن بحران ديگري نيز بود. آنها سرانجام نفت را از كشورهاي غيرعرب دور كردند.

غرب ديگر افزايش 5 درصدي مصرف انرژي را در سال از دست داده بود، ديگر نمي توانست از طرفي نفت ارزان قيمت بخرد و از طرف ديگر كالاهاي خود را كه به واسطه تورم قيمتشان بالا بوده است را به كشورهاي جهان سومي توليد كننده نفت بفروشد. شاه ‍‍ايران كه كشورش دومين توليد كننده بزرگ نفت در جهان محسوب مي شد و در آن زمان نزديك ترين هم پيمان ايالات متحده در خاورميانه بود، بر اين نكته تاكيد فراواني داشت. شاه در سال 1973 در مصاحبه با مجله "نيويورك تايمز" گفت: "البته كه قيمت نفت در جهان رو به افزايش است". " شكي در آن نيست! اما چطور است كه...؛ شما [كشورهاي غربي] قيمت گندمي را كه به ما مي فروشد 300% بالا برديد، و همين طور شكر و سيمان را گران كرديد؛ شما نفت خام ما را مي خريد و به نام پتروشيمي صدبرابر گرانتر همان جنس را به ما مي فروشيد...؛ با اين اوصاف عادلانه است كه شما هم از اين پس بهاي بيشتري براي خريد نفت بپردازيد، مثلا 10 برابر بيشتر از آنچه الآن پرداخت مي كنيد. ."[۲]

[ویرایش] عمليات

كشورهاي عضو اوپك قريب به دوسوم ذخاير نفتي جهان را در اختيار دارند. در سال 2005 اوپك 7/41 % از توليدات نفت جهان را يه خود اختصاص داد، اين در حالي است كه كشورهاي عضو سازمان همكاري اقتصادي و توسعه تنها 8/23% و اتحاد شوروي سابق 8/14% از توليدات نفت جهان را به خود اختصاص داده اند. [1]

از آنجا كه فروش نفت در جهان بر مبناي دلار آمريكا سنجيده مي شود، تغيير ارزش دلار در برابر ديگر ارزهاي رايج جهان بر تصميمات اوپك در خصوص ميزان توليد نفت تاثير مي گذارد. براي مثال، وقتي دلار در مقايسه با ديگر ارزهاي رايج افت نسبي دارد، عايدات حاصل از نفت كشورهاي عضو اوپك در برابر ارزهاي ديگر كاهش مي يابد و در نتيجه توان خريد آنها تا حد متنابعي كاهش مي يابد؛ چرا كه آنها كماكان نفت خود را به دلار مي فروشند. پس از عرضه شدن يورو، عراق اعلام كرد كه مي خواهد در ازاي نفتي كه مي فروشد به جايي دلار آمريكا، يورو دريافت كند كه باعث شد اوپك به فكر تجديد نظر در ارز فروش نفت و جايگزيني يورو به جاي دلار افتد. برخي بر اين باورند كه اين تصميم عراق علت اصلي بروز جنگ عراق و جنگ احتمالي ايران در آينده بوده است. اگر اوپك ارز دريافتي در ازاي فروش نفت را به يورو تغيير مي داد، خسارات شديدي به اقتصاد آمريكا وارد مي شد.

تصميماتي كه اوپك اتخاذ مي كند تاثير بسيار زيادي بر قيمت نفت در جهان دارد. من باب مثال، درزمان بحران انرژي 1973 اوپك از ارسال نفت به آن دسته از كشورهاي غربي كه در جنگ يا كيپور يا جنگ اكتبر، ازاسرائيل حمايت مي كردند، خودداري كرد. در آن جنگ، كشورهاي غربي به حمايت از اسرائيل با مصر و ‍‍سوريه]] وارد جنگ شدند. خودداري اوپك از ارسال نفت به كشورهاي غربي باعث شد قيمت نفت در بازارهاي جهاني 4 برابر افزايش بيابد. اين رشد قيمت كه به مدت 5 ماه ادامه داشت، در 17 اكتبر ‍‍1973‍‍ شروع شد و در 18 مارس 1974 به پايان رسيد. پس از آن كشورهاي عضو اوپك در 7 ژانويه 1975 با هم موافقت كردند و قيمت نفت خام را 10% افزايش دادند. در آن زمان، كشورهاي عضو اوپك&mdash، از جمله آن كشورهايي كه از قبل صنعت نفت خود را ملي كرده بودند، به اتفاق خواستار برقراري نظم نوين اقتصاد جهان با ائتلاف كشورهاي اصلي توليد كننده نفت شدند. آن كشورها كه موفق شدند اولين اجلاس اوپك را در الجيرز ترتيب دهند، خواهان قيمت ثابت و عادلانه براي كالا، يك برنامه بين المللي غذا و كشاورزي، انتقال فناوري از شمال به جنوب و دموكراتيك كردن نظام اقتصادي بودند.


سياست اتخاذي مفيد و كارگر واقع شد و قيمت نفت خام را تا حدي بالا برد كه قبل از آن تنها يك بار قيمت محصولات پالايش شده به آن حد بالا رسيده بود. با وجود اين، توانايي اوپك براي بالا بردن قيمت نفت محدوديتهايي نيز دارد. افزايش قيمت نفت باعث كاهش مصرف مي شود و در نتيجه درآمد خالص سازمان كاهش مي يابد. علاوه بر آن، افزايش بي حد و حصر قيمت نفت مي تواند زمينه ساز تلاش براي تغيير نظام مند در رفتار كشورها، از قبيل استفاده از انرژي جايگزين يا بقاي انرژي بيش از پيش، گردد.

صدام حسين رئيس جمهور عراق از افزايش قيمن نفت اوپك حمايت كرد. افزايش قيمت نفت به عراق و ديگر كشورهاي عضو اوپك كمك كرد سود بدهي هاي خود را بپردازند. بالا رفتن قيمت نفت منجر به بروز جنگ خليج در سالهاي 1990 و 1991 شد. اما جدايي و دودستگي بين كشورهاي عضو اوپك با جنگ ايران- عراق رقم خورد و حمله عراق به كويت باعث شد همبستگي بين آن كشورها به كمترين حد خود برسد. هراس و اضطراب قطع عرضه و تامين نفت كه از اين درگيري ها ناشي شده بود، برطرف شد و قيمت نفت به شدت رو به كاهش نهاد.


پس از آنكه قيمت نفت تا حد 10 دلار براي هر بشكه كاهش يافت، در سال 1988 يك سياست مشترك و دسته جمعي با هدف رساندن توليدات نفتي به وضعيت سابق آغاز شد كه عده اي شروع اين سياست را به هوگو چاوز، رئسي جمهور ونزوئلا نسبت مي دهند. كشور هوگو چاوز در سال 2000 ميزبان اولين اجلاس سران كشورهاي عضو اوپك در 25 سال اخير بود. در آگوست 2004 اوپك اعلام كرد كه اعضاي اين سازمان ظرفيت عرضه مازاد را ندارند. اين اعلام به معناي آن بود كه كارتل ديگر نفوذ و تاثيري بر قيمت نفت خام در بازارهاي جهاني ندارد. اندونزي كه تبديل به يكي از واردكنندگان اصلي نفت شده است و ديگر قادر به تامين سهميه رسمي و تعيين شده خود نيست، به تجديد نظر در مورد تدوام عضويت خود در اين سازمان مشغول است.

[ویرایش] همچنين به بخش هاي زير مراجعه شود

نمودار صادرات و توليد نفت توسط كشور    
    فهرست كشورهاي توليد كننده نفت 

بحران انرژي بحران انرژي 1973 بحران انرژي 1979‍‍ اهرليش-سايمون بت

نظريه هابرت پيك 
بنگاه بين المللي انرژي: يكي از رقباي اوپك كه در جريان بحران 1973 توسط  سازمان همكاري اقتصادي و توسعه تاسيس شد 
 بنزين 
قطعي برق 
انرژي قابل تمديد 
منوچهر ميرزا فرمان فرمايان 
ذخاير نفتي راهبردي 
 ارزنفتي
سازمان كشورهاي عرب صادر كننده نفت (OAPEC)

[ویرایش] نويسندگان و شارحان صنعت نفت

كالين ج. كمپ بل ‌‌ كنث س. ديفيز دانيل يرگين

[ویرایش] كتابهايي كه به مباحث خاصي از موضوع نفت مي پردازند

" جايزه: جستجوي حماسي براي نفت، پول و قدرت"، اثر دانيل يرگين (1993) " سياستهاي تعاوني توليد كننده فنفت " (2001) " بحران نفت پيش رو" (2004) "تمام شدن گاز: پايان دوران نفت" (2004) " اعترافات يك آدم كش حرفه اي اقتصادي

[ویرایش] نكات

  1. Chapter I, Article 2 of The Statute of the Organization of the Petroleum Exporting Countries (as amended)
  2. Quoted in Walter LaFeber, Russia, America, and the Cold War (New York, 2002), p. 292.

[ویرایش] لينكهاي خارجي

OPEC official site
http://www.eia.doe.gov/emeu/cabs/opec.html
Concise Encyclopedia of Economics: OPEC

OPEC Timeline by Nicolas Sarkis, from Le Monde diplomatique, May 2006

‌‌‌‍‍}} اوپك{{ ‍‍مقوله: تاريخچه صنعت نفت مقوله: سازمان هاي بين المللي مقوله:تجارت بين الملل مقوله:روابط بين الملل اتريش مقوله:سازمان كشورهاي صادركننده نفت مقوله:كارتلها مقوله:موسسات 1960

زبان‌های دیگر