ابط‌الجوزا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

ابط‌الجوزا

صورت فلکی: شکارچی
نامگذاری بایر: α Ori
نام‌های دیگر: منکب‌الجوزا، یدالجوزا، بشن
داده‌های رصدی
بعد:
میل:
(دوره ۲۰۰۰)
۵ساعت۵۵دقیقه۱۰٫۳ثانیه
‎+۷° ۲۴' ۲۵‎"‎‏
قدر ظاهری: ۰٫۴ تا ۱٫۳
جزئیات
درخشندگی: ~۱۰ هزار (برابر خورشید)
ردهٔ طیفی: M1-2Ia-Iab
دما (کلوین): ۳۶۵۰
فاصله: ۴۳۰ سال نوری
(اختلاف منظر "۰٫۰۰۵)
شعاع: ۶۵۰ (برابر خورشید، بیشینه)
جرم: چگالی ۰٫۰۰۰۰۰۰۱ (برابر خورشید)
متغیر بودن: اَبَرغول سرخ تپندهٔ نیمه‌منظم
چندگانگی: شش‌گانه

اِبط‌الجوزا (در پارسی میانه: بَشْن [۱]) (آلفا شکارچی: alpha Orionis) نام دومین ستاره درخشان در صورت فلکی شکارچی (پس از پای شکارچی) است.[۲]

ابط‌الجوزا دهمین ستارهٔ درخشان آسمان شب است. [۳]این ستاره، یک اَبَرغول سرخ متغیر با دوره‌ای چندصد‌روزه است. ابط‌الجوزا ستاره غول پيكرى است که قطر آن در حدود چهارصد ميليون كيلومتر است، يعنی اين ستاره مى تواند ۳۰ ميليون خورشید را در خود جاى دهد.[۴]

ستارهٔ ابط‌الجوزا به قدری بزرگ است که اگر به جای خورشید در مرکز منظومه خورشیدی قرار گیرد، تا نزدیک مدار سیارک‌ها را اشغال می‌کند. ابط‌الجوزا پس از خورشید دومین قطر ظاهری بزرگ را دارد.

واژهٔ ابط‌الجوزا عربی است و معنی واژگانی آن «زیر بغل میانی» است.

مجموعه‌ای از پنج ستاره كه بالاتر از ابط‌الجوزا قرار دارند ستارگان گرز هستند كه نمايشگر گرزی در دست راست شکارچی هستند. قدر ظاهری این پنج ستاره کم‌تر از ابط‌الجوزا است.[۵]

این ستاره به مـرگ خود نزدیک اسـت و با یک انفجار ابرنواختری بـه ستاره نوترونی یا حتی سیاه‌چاله تبدیل خواهد شد.[۶] طول عمر ان ممکن است حدود ۵۰ هزار سال دیگر ادامه یابد. در صورت انفجار، این ستاره از دیدگاه زمینیان به قدر (روشنایی) ۱۰- خواهد رسید یعنی ۲۵۰ بار روشن‌تر از سیاره ناهید و ۲۵۰۰ بار درخشان‌تر از ستاره شباهنگ. به عبارتی روشنی آن پس از انفجار قابل مقایسه با ماه شب چهارده خواهد بود.[۷]

[ویرایش] منابع

  1. بشن خانهٔ ششم ماه است و پروفسور هنینگ آن را با ابط‌الجوزا برابر دانسته‌است. منبع: بهار، مهرداد، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: چاپ سوم ۱۳۷۸ خ.؛ واژهٔ بَشن در پارسی میانه به معنای نوک، قله و یال است. (فرهنگ پهلوی، د. اِن. مک‌کنزی، لندن ۱۹۷۱.)
  2. اطلاعات جدول و بندهای نخست متن از: فهرست ستارگان درخشان (ترجمه از ویکی‌پدیای هلندی)
  3. وب‌نوشت افغان، بازدید ۱۴ آوریل ۲۰۰۷.
  4. روزنامهٔ شرق بازدید ۱۴ آوریل ۲۰۰۷.
  5. باشگاه نجومی سهیل، بازدید ۱۴ آوریل ۲۰۰۷.
  6. شیراز
  7. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Betelgeuze»، ویکی‌پدیای هلندی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در ۱۳ آوریل ۲۰۰۷).



 
درخشان‌ترین ستارگان آسمان شب
شباهنگ

شباهنگ | سهیل | نگهبان شمال | رجل قنطورس | کرکس نشسته | بُزبان | پای شکارچی | شِعرای شامی | آخرالنهر | اِبط‌الجوزا | حَضار | کرکس پرنده | دَبَران | قلب عقرب | سماک اعزل | رأس پیکر پسین | فَم‌الحوت | بکروکس | دنب