شهرستان شمیرانات
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شمیران یا شمیرانات نام شهرستانی است در استان تهران و در دامنههای البرز جنوبی. شمیران در مجاورت شهر تهران و در شمال آن قرار داشتهاست. با گسترش تهران، شمیرانات بخشی از کلانشهر تهران به شمار میآید و در تقسیمبندیهای منطقهای این شهر قرار دارد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] معنای واژه
ناحیهای که به شمیران معروف است، و ناصر خسرو نیز در سفر نامه خود به همین نام از آن یاد کردهاست، معرب واژه «چمران» یا بعدها «چمیران» میباشد که به معنای «مکان سرد» یا «دامنه سرد» در مقابل «تهران» که به معنای «دامنه گرم» است، قرار دارد. در زبان اوستایی، «زم» به معنای «سرماً میباشد که واژه»زمستان«نیز از همین ترکیب گرفته شدهاست به معنای»فصل سرماً یکی از تبدیلهای حروف در زبانهای ایرانی، تبدیل حرف «ز» است به حرف «چ» چنانکه ما امروزه کلمه «روز» را داریم که در پهلوی «روچ» بودهاست و در زبان بلوچی هنوز به همان صورت گذشته باقی ماندهاست و در زبان کردی به آن «روژ» میگویند. همچنین گاهی اوقات «زمستان» را به صورت «چمستان» نیز نوشتهاند که در آن همان تبدیل حرف «ز» به «چ» را مشاهده میکنیم. به همین ترتیب، واژه «چمران»، که جزء اول آن همان «زم» اوستایی است که به «چم» تبدیل یافتهاست و به معنای سرماست، بعد از اسلام به شکل معرب «شمران» و بعدها در زبان عامیانه مردم به «شمرون و شمیران» تغییر یافت. کلمه شمران هیچگونه مناسبتی با کلمه سمیرم ندارد. چرا که از گذشتههای بسیار دور این واژه به همین صورت شمیران تلفظ میشدهاست که خود معرب چمران است و ریشهای بسیار قدیمی دارد. کلمه سمیرم تنها شباهتی ظاهری با شکل متأخر و تحریف شده واژه «چمران»، یعنی «شمیران» دارد.
[ویرایش] بخشها و روستاها
شهرستان شمیران از دو بخش (لواسانات و رودبار قصران) و سه دهستان و دو شهر لواسان و فَشَم تشکیل شدهاست. شمیران روستاهای کهن و زیبای فراوانی دارد. نامهای بسیاری از این روستاها زیبا و گوشنوازند و بسیاری از این نامها از ریشه زبان تاتی که تا چند صد سال پیش زبان چیره در شمیران بودهاست، گرفته شدهاند. نام برخی از روستاهای شمیران که بیشترشان اکنون از کویهای شهر تهران بشمار میروند از این قرارند:
گلابدره، شیان، چیذر، قیطریه، طرشت (دوریست)، سنگان، سولگان (سولقان)، سوهانک، زرگنده، قلهک، دزآشیب (دژآشوب)، دربند، سربند، درکه، اوین، خورآذین (خلازیل)، خاک سفید، کن، پونک، تجریش، چاهک (امامیه امروزی)، تیغستان، چالهرز، ولنجک، اُزگُل، لارک، اراج، چاله باغ (آجودانیه)، جوز درختک، جمشیدآباد، درویش نو (تخت معیر)، سامیان، جماران، شادآباد، دارآباد، مهرآباد، گنج آباد (امانیه)، سرنو، سرخهحصار، انباج، نیکنامده، لویزان، سوآدر، لتیان، دروس، کاشانک، نارمک، ونک، ناران، نیاوران، تلو، استلک (اصطلک)، گلندوک، لواسان، شورکاب، سبو بزرگ، سبو کوچک، باستی، بوجان، کردیان، هنزک، سینک، افجه، لشکرک، زردبند، لزو، شنگزار (شِنکزار)، ازگیل دره، فرحزاد، نودونک، نوشانی، کلاک ،سعادت آباد و...
[ویرایش] جاذبههای گردشگری
برخی مراکز دیدنی این شهرستان عبارتاند از: دریاچه سد لتیان، آبشار دوقلو، آبشار اسون، آبشار پسنگ، آبشار سوتک، آبشار منظریه، پیست دربندسر، پیست شمشک، پیست توچال، امامزاده قاسم، بقعه سلطان، آرامگاههای خواجه احمد، موسی، سید میر سلیم و مکانهای تاریخی و چون مسجد امام حسن عسگری، قلعه دختر ضحاک، قصر ضحاک، گورستان زردشتیان، تپه کله قندی، قبر تاج الدین،سعادت آباد و تپه حصارک و... [1]
[ویرایش] کتابها
- رضا رادنژاد و دیگران، شمیران یا، باغهای گمشده، تهران، ایران زمین، ۱۶۰ صفحه، چاپ اول، ۱۳۸۰.
- منوچهر ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۲۶۹ صفحه، چاپ اول، ۱۳۷۴.
- علی اکبر محمودیان و دیگران، اطلس شهرستان شمیران: رودبار قصران، لواسان و شهر شمیران (تجریش)، تهران، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۲ صفحه، چاپ اول، ۱۳۸۱.
- ناصر پازوکی طرودی، آثار تاریخی شمیران: لواسان و رودبار قصران (جغرافیای تاریخی و معرفی محوطههای باستانی و ...)، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، ۴۳۶ صغحه، چاپ اول، ۱۳۸۲.
[ویرایش] منابع این مقاله
- منبع [۱]: جلال فرهمند، حومه طهران (۱)، ماهنامهٔ الکترونیکی بهارستان، شماره ۲۷. ^
- منبع [۲]: وبگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران، بخش جغرافیای سیاسی، شهرستان شمیران. ^
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] پیوند به بیرون
- محلههایی که تعلق میآورند، پایگاه اطلاع رسانی معماری و شهرسازی، اردیبهشت ۸۴.
- بافت تاریخی شمیران و کوچهٔ ذغالی (وبنوشت شخصی)
- دربند، در حصار، روزنامهٔ همشهری، دوشنبه ۲۳ تیر ۱۳۸۲، سال سوم، شماره ۱۶۳.
- تهران یادگارهای قاجار را فراموش میکند، روزنامهٔ ایران، شنبه ۲۵ تیر ۱۳۸۴، شمارهٔ ۳۱۹۲.
- بخش تهرانشناسی کتاب اول
- فهرست داروخانههای شمیران
- تصاویر شمیران قدیم ، وب سایت Socioweb / شهروز فلاحت پیشه

