رابط شماری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

رابطهای شماری در دستور زبان به واژه‌های میانجی میان شماره و شمرده (عدد و معدود) اطلاق می‌شود. این رابطها در زبان نوشتاری همان نقشی را دارند که واحدها در علم فیزیک دارند. برای تعیین واحدهای مقدار یا تعداد و نوع و اندازهٔ شمرده دبیران و نویسندگان و حسابداران دیوانی سده‌های اخیر واژه‌های قراردادی مناسبی را برگزیده و بکار برده‌اند که امروزه در دستور زبان به آنها رابط شماری گفته می‌شود.

[ویرایش] فهرست رابطهای شماری در فارسی

  • استکان: برای مایعات، چای، قهوه، شیر و غیره بکار می‌رود.
  • اصله: برای درخت، چوب، تیر، سنبه.
  • انبار: حبوبات انباشته شده (مثل یک انبار گندم)، کالا
  • باب: خانه، مِلک، چادر، ساختمان از قبیل دکان، حجره، رستوران، مسجد، فروشگاه، حمام.
  • بار: وزن، نمونه (یک بار هندوانه، سه بار سبزی)
  • بارخانه: صندوق جواهر (یک بارخانه فیروزه)
  • بدره: بسته نقدینه‌ها (یک بدره اشرفی)، اشرفی، سکه‌های زر.
  • برگ: کاغذ، ورق.
  • بطانه: خز، سنجاب، پوست بخارایی.
  • بطری: نوشیدنیها، مشروب
  • بغل: حجم و وزن (یک بغل سبزی، یک بغل آجیل و شیرینی)
  • بقچه: نخ، بسته نخ، رخت، شال
  • بته، بوته: درخت بی‌تنه مانند گل و گیاهان زینتی (مثل یک بوته نعنا)
  • بند: کاغذ
  • پاره: ده، روستا
  • پارچه: آبادی
  • پُرس: چلوکباب، غذا و مانند آن.
  • پیمانه: مایعات و گاه چیزهای دیگر.
  • تا: اکثر چیزها، مطلق اشیاء شمارشی مانند "پنج تا اتاق"، مطلق عدد مانند "سه تا".
  • تار: مو
  • تازیانه: افعی، مارهای سمی
  • تخته: مفروشات (فرش، قالی، قالیچه، گلیم، زیلو، پتو، جاجیم)، پارچه، لحاف، تشک، لوح، برات.
  • تَن: انسان
  • تُن: واحد وزن.
  • توپ: پارچه. (بیست متر پارچه بسته‌بندی‌شده لباس را یک توپ می‌گویند).
  • جام: شیشه، شراب
  • جفت: کفش، جوراب
  • جریب: واحد مساحت برای زمین و ملک.
  • جلد: کتاب، مجله
  • حلقه: فیلم عکاسی، لاستیک، مار
  • دانه: تخم مرغ
  • دست: قاشق و چنگال، رخت‌خواب
  • دستگاه: ماشین‌آلات، خودرو، آپارتمان
  • راًس: گوسفند، گاو
  • رشته: قنات
  • زنجیر: فیل
  • شاخه: گُل، آهن‌آلات
  • عدد: در، پنجره
  • عدل: پنبه
  • فروند: هواپیما، ناو، خودروهای نظامی
  • فقره: پرونده، برات، چک، سفته، فیش بانکی، گواهی‌نامه، ‌برداری، جواز، وام، مِلک، لایحه، جرم، قتل، سرقت، حادثهٔ رانندگی
  • قالب: صابون
  • قبضه: تفنگ
  • قرص: نان
  • قطعه: عکس
  • قلاده: پلنگ، یوزپلنگ، ‌سگ
  • قطعه: تمبر
  • نخ: سیگار
  • نفر: انسان، شتر
  • واحد: حمام، آپارتمان، منزل مسکونی


بار: واحدشمارش کالاهايي که به مقياس معيني بسته بندي مي شوند


برگ: واحدشمارش کاغذهاي جلدنشده


بند: واحدشمارش يک دسته کاغذومقوابه مقدارمعين


تخته: واحدشمارش قالي،پتووفرش


توپ:واحدشمارش پارچه ندوخته


تیر:واحدشمارش قشنگ


ثوب:واحدشمارش لباس دوخته


جام:واحدشمارش شیشه پنجره،آیینه


جفت:واحدشمارش کفش،جوراب،دستکش


جلد:واحدشمارش کتاب


جین:واحدشمارش قرقره،دکمه،مداد


حب:واحدشمارش قند،آب نبات،قرص


حلقه:واحدشمارش اشیائ گرد،چاه


دانه:واحدشمارش گردو،مدادودیگراشیاءقابل شمارش


دستگاه:واحدشمارش ماشین آلات،رادیو،تلویزیون و...


دسته:واحدشمارش گل وگیاه


دوجین:واحدشمارش بسته های دوازده تایی(کمربند،گردنبند)،قنات


دهنه:واحدشمارش دکان ومغازه


سر:واحدشمارش گاو،گوسفند،گله،افرادخانواده


سکه:واحدشمارش انواع پول فلزی


شعله:واحدشمارش لامپ وشمع ونظایرآن


شیشه:واحدشمارش ظروف مایعات.


طاقه:واحدشمارش پارچه،شال،شال گردن


طغرا واحدشمارش نامه،پاکت وسندهای دیگر


عدد:واحدشمارش پرندگان،درب ،پنجره ودیگراشیاءقابل شمارش


عدل:واحدشمارش دسته های بزرگ وسنگین کالا،پنبه،پارچه وکاغذ


عراده:واحدشمارش توپ وتانک،اسلحه سنگین چرخ دار


فال:واحدشمارش گردو


فروند:واحدشمارش وسایل نقلیه ی هوایی ودریایی


فقره:واحدشمارش گواهینامه،اسنادپرداختی(چک وسفته)


قبضه:واحدشمارش ازچاقوتامسسل


قراسه:واحدشمارش بندکفش،مدادولوازم تحریر


قطره:واحدشمارش اشک،خون،جوهروبعضیدمایعات دیگر


قطعه:واحدشمارش عکس،شعر،زمین وفرش


قلاده:واحدشمارش جانوران وحشی


قواره:واحدشمارش زمین وپارچه(واحدشمارش یک دست لباس کامل)


گله:واحدشمارش دسته های مختلف جانوران


لوله:واحدشمارش اشیاء استوانه ای شکل وخمیری شکل مانندماتیک وخمیردندان


مجلس: واحد مینیاتورهای دست‌نویس‌های قدیمی


[ویرایش] منابع

بر پایهٔ داده‌هایی در: نشاط، محمود: شمار و مقدار در زبان فارسی ۱، انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۵۹ خ. ص ۱۶۱.

این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.