نظام جمهوری اسلامی ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.


ایران

سیاست و حکومت ایران





رهبران و روسای دولت


  • انتخابات ها
اخیر:
خبرگان (۱۳۸۵), شورای شهر (۱۳۸۵)
  • استان ها
  • شهرستان ها
  • احزاب سیاسی
  • روابط خارجی ایران

 نمایشبحثویرایش 


جمهوری اسلامی ایران نام رسمی نظام حکومتی ایران است که از تاریخ ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ پس از انتخاباتی در همین روز و با تایید ۹۸٪ رای دهندگان واجدشرایط رای‌دهندگی قدرت را در دست گرفت. جمهوری اسلامی نوعی نظام حکومتی است در بین کشورهای جهان که علاوه بر ایران در ۳ کشور افغانستان، پاکستان و موریتانی نیز به عنوان نظام حاکم شناخته میشود. البته شایان ذکر است که طبق قانون اساسی هر یک از این کشورها، سازوکار اداره حکومت با یکدیگر دارای تفاوتهایی است؛ مهمترین تفاوت موجود در نحوه حکومت جمهوری اسلامی ایران با دیگر نظامهای مشابه، وجود مقام ولایت مطلقه فقیه در راس هرم حکومت و طبق قانون اساسی این کشور است.[نیاز به ذکر منبع] هم اکنون نام رسمی کشور ایران، در بین کشورهای جهان، جمهوری اسلامی ایران است.

فهرست مندرجات

[ویرایش] تاریخچه

این حکومت در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ مورد همه پرسی قرار گرفت که ۹۸٫۲ درصد شرکت‌کنندگان به آن رای موافق دادند و مدتی بعد قانون اساسی‌ آن را تایید کردند. این قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ بازنگری شد.

[ویرایش] ساختار سیاسی

در این نوع حکومت رهبر تحت عنوان ولایت مطلقه فقیه بالاترین رکن نظام و طبق قانون اساسی فرمانده کل قوا و ناظر بر سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه محسوب می‌شود.
رئیس قوه مجریه، رئیس جمهور است که با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود و مدت ریاست جمهوری او ۴ سال است. یک فرد تنها می‌تواند برای ۲ دوره متوالی یعنی ۸ سال رئیس جمهور باشد. رئیس جمهور وظیفه عزل و نصب وزرا را دارد. برای نصب هر وزیر رئیس جمهور می‌بایست نام او را جهت اخذ رای اعتماد نمایندگان مجلس به مجلس شورای اسلامی بفرستد. همچنین انتخاب ریاست سازمان‌های برنامه و بودجه، محیط زیست و ریاست بانک مرکزی از وظایف رئیس جمهور است.
رئیس قوه مقننه(قانون گذاری) همان رئیس مجلس شورای اسلامی است که از میان نمایندگان مجلس با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب می‌شود. مجلس شورای اسلامی دارای ۲۹۰ عضو است که اعضای با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند و مدت نمایندگی آنها ۴ سال است.
رئیس قوه قضاییه با حکم رهبر به مدت ۵ سال عزل و نصب می‌شود و این زمان قابل تمدید است. رئیس قوه قضاییه مسئولیت اداره قوه قضاییه و عزل و نصب روسای دادگستری استان‌ها و ادارات ذیربط آن همچون دیوان عالی کشور و دادستانی کل کشور را به عهده دارد.
احراز صلاحیت نامزدهایی که در انتخابات‌ها شرکت می‌کنند بر عهده شورای نگهبان می‌باشد.

[ویرایش] قانون اساسی

نوشتار اصلی را بخوانید: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

رویدادهای مهمی که از ابتدای استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران تا به حال به وقوع پیوسته به شرح زیر است:


[ویرایش] انقلاب فرهنگی

نوشتار اصلی را بخوانید: انقلاب فرهنگی

انقلاب فرهنگی به مجموعه‌ای از اقدامات دولت در دوران پس از انقلاب ۱۳۵۷ (اوج این فعالیت‌ها بین ۱۳۶۶-۱۳۵۹ بود) گفته می‌شود که با هدف ایجاد تحول عمیق فرهنگی در سطح جامعه به انجام رسید. هدف گذاری عمده از انقلاب فرهنگی٬ اسلامیسازی دانشگاه‌ها بود و اخراج یا بازنشستگی اجباری جمعی از اساتید ضدانقلاب و نیز تعطیلی دانشگاه‌ها به مدت ۳ سال از تبعات آن به شمار می‌رود.

[ویرایش] محرومیت از تحصیل بهائیان

بر طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، بهائیان علاوه بر محرومیت از اشتغال در اماکن دولتی، از تحصیلات دانشگاهی نیز محروم می‌باشند. این مصوبه که به تاریخ ششم اسفند ۱۳۶۹ (۲۵ فوریه ۱۹۹۱) صادر شده و در بند سوم آن دقیقاً نوشته شده که باید از ثبت نام بهائیان در دانشگاهها جلوگیری به عمل آید و چنانچه هویت بهائی فردی هنگام تحصیل احراز گردد باید از تحصیل محروم شود و همچنین در ۱۱ آبان ماه سال ۱۳۸۵ نیز مجددا به تصویب شورای انقلاب فرهنگی و وزارت اطلاعات رسیده‌است بدین مضمون که بهائیان نمی‌توانند در دانشگاه‌ها ثبت نام کنند و در صورت ثبت نام باید اخراج گردند. [۱] [۲][نیاز به مدارک مستقل و معتبر؟]

[ویرایش] اعدام‌ها

نوشتار اصلی را بخوانید: اعدام‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران

پس از انقلاب ۱۳۵۷، به دستور آیت الله خمینی، دادگاه انقلاب با هدف رسیدگی به جرایم سران حکومت پهلوی تشکیل و ریاست آن به صادق خلخالی واگذار شد. قابل ذکر است این دادگاه در ماه‌های اولیه خود حکم‌های اعدام زیاد صادر کرد که عمدتاً واکنش شدید جوامع غربی و به ویژه سازمان عفو بین‌الملل را برانگیخت.

[ویرایش] نبردهای مسلحانه و ترور در سطح شهرها

پس از انقلاب ۵۷ گروههای مختلفی از قبیل سازمان مجاهدین، سازمان چریکهای فدایی خلق، سازمان پیکار و ... که خود را در به وجود آوردن آن سهیم میدانستند اقدام به سهم خواهی از نظام کردند. با مقاومت مسئولین نظام در اوایل انقلاب، این کشمکشها به درگیری مسلحانه و ترورهای پی در پی توسط گروه‌های فوق منجر شد که طی آن تعدادی از شهروندان و مسئولین کشته یا زخمی شدند.

[ویرایش] جنبش اصلاحات

نوشتار اصلی را بخوانید: جنبش اصلاحات در ایران

در تاریخ ۲ خرداد ۱۳۷۶ مردم ایران طی انتخاباتی با مشارکت حداکثری، سید محمد خاتمی را که با شعار اصلاحات به میدان مبارزات انتخاباتی آمده بود را به ریاست جمهوری برگزیدند.

[ویرایش] روابط خارجی

روابط خارجی ایران در دورهٔ جمهوری اسلامی با تنش‌های فراوانی روبرو بوده‌است.

از جمله چالش‌های ایران پس از انقلاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. ماجرای حمله به سفارت آمریکا، گروگان گرفتن دیپلمات‌های آمریکایی و کشف جاسوسی آن‌ها برای دولت مطبوع‌شان.
  2. جنگ ۸ ساله با عراق (حدود ۵۰۰۰۰۰ کشته، یک میلیون زخمی و هزار میلیارد دلار خسارت برای ایران)
  3. تحریم‌های طولانی نظامی،اقتصادی، تکنولوژیکی و پزشکی.
  4. ترور میکونوس و محکومیت بین‌المللی نظام جمهوری اسلامی.
  5. فعالیت‌های هسته‌ای.
  6. صدور فتوای قتل سلمان رشدی توسط آیت‌الله خمینی (نویسنده انگلیسی کتاب آیات شیطانی)
  7. تنش با اسرائیل شامل تهدید این کشور به محو از روی نقشه جهان. [1]
  8. دستگیری و آزادسازی ملوانان انگلیسی در مرز آبی ایران.
  9. مبارزه با گروه‌های تروریست و جدایی‌طلب.



[ویرایش] چالش‌ها

[ویرایش] حجاب اجباری

نوشتار اصلی را بخوانید: حجاب اجباری در ایران

پس از روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی در ایران، عده‌ای از مردم اقدام به برگزاری تظاهرات در شهرهای گوناگون ایران کردند و اجباری شدن حجاب را در سطح کشور، خواستار شدند. پس از آن حکومت با این استدلال که ایران کشوری اسلامی شده‌است و آحاد ملت آن (۹۸٪) با پذیرفتن نظام جمهوری اسلامی قوانین و احکام اسلامی را پذیرفته‌اند، اجبار حجاب در ایران را رسمی اعلام نمود. [نیاز به ذکر منبع]

[ویرایش] سیاست‌ها

[ویرایش] منابع

  1. بی‌بی‌سی فارسی، محرومیت بهائیان از تحصیلات عالی در ایران
  2. اسناد محرمانه جدید دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اخراج بهائیان

[ویرایش] جستار‌های وابسته


این نوشتار دربارهٔ سیاست خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
این نوشتار دربارهٔ ایران خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.