کاربر:Parthia/احیای کویر
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
در اینجا میخواهم طرحی را که اولین بار توسط مهندس هومان فرزاد داده شده را با جزییاتش قرار دهم به امید روزی که این طرح اجرا شود ... این طرح را مهندس فرزاد برای اولین بار در کتابی با نام در جستجوی منابع ناشناخته آب و انرژی در ایران داده است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] مشخصات کتاب
مشخصات کتاب مورد اشاره بشرح زیر است :
نام کتاب : در جستجوی منابع ناشناخته آب و انرژی در ایران
چاپ اول : سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران
ابتکار و تالیف : مهندس هومان فرزاد
قطع : وزیری
تعداد صفحات : 184 صفحه
تیراژ : 1500 نسخه
چاپ : مرکز اسناد و مدارک علمی وزارت غرهنگ و آموزش عالی
[ویرایش] در جستوجوی منابع ناشناخته آب و انرژی
[ویرایش] طرح تولید برق از نمک های کویر
نمک زدائی از کویرهای ایران با ایجاد کانالها و دریاچه های داخلی امکان پذیر است، زیرا :
1- کویرها قبلاٌ دریاهایی بودند که به دریای آراد راه داشته اند .
2- درجه شوری اقیانوسها حدود 3/3 درصد است. یعنی حدود 33 کیلوگرم نمک در هر 1000 کیلو آب دریا
3- پس از اینکه در اثر فشارهای زمین شناسی ، سطح فلات ایران بالاتر رفت و رابطه دریاهای داخلی با دریای آزاد قطع شد ، اینها به دریاچه هاداخلی تبدیل شدند .
4- چون این دریاچه ها از رودخانه دائمی تغذیه نمی شدند به مرور تبخیر و سپس خشک شده و نمک در سطح اینها برجای ماند .
5- طی هزاران سال بعد از آن نیز مقداری نمک از اراضی اطراف بوسیله باران شسته و بدان اضافه گردید .
6- حجم آب این دریاچه ها قبل از خشک شدن حدود 10000 کیلومتر مکعب برآورد میگردد .
7- غلظت نمک آب دریاچه ها 3/3 درصد بوده و اینک پس از اینهمه سال به حدود 4 درصد رسیده است و باین ترتیب مقدار نمک برجای مانده در این کویرها بالغ بر 400 میلیارد تن می باشد .
8- با استفاده از آب کم شود دریای عمان میتوان بمرور این مقدار نمک را در آب حل کرده و از منطقه خارج کنیم .
9- وزن مخصوص آب دریا 03/1 است ولی پس از حل شدن نمک در آن وزن مخصوص آب به 2/1 می رسد .
10- در اینصورت وزن هر مترمکعب از آب برگشتی از کویر بسوی دریا 1250 کیلوگرم خواهد بود که حدود 220 کیلوگرم از نمک کویر رابا خود می برد .
11- همین اختلاف وزن مخصوص آب برگشتی میتواند بعنوان عامل یک بازده ارزنده اقتصادی بکار تولید برق بیاید .
12- سطح متوسط دشت های کویر 750 متر و دشت لوت 500 و جازموریان 350 متر از سطح دریا بلندتر است و از آنجا که این 400 میلیارد تن نمک در ارتفاع متوسط 500 متر قرار گرفته و اگر فقط پتانسیل وزن و ارتفاع آنرا بدون در نظر گرفتن وزن آب همراه آن در نظر بگیریم معادل 354 میلیارد کیلووات ساعت برق تولید خواهد شد .
میلیارد تن متر 200000= 400 *500
گیگاوات ساعت 545000 = 367/ 200000
میلیارد کیلووات ساعت 354 = 100/ 65 * 545000
یعنی برق قابل استفاده ای که منحصراٌ از وزن و ارتفاع نمک موجود در کویرها بدست می آید در حدود عدد حیرت آور 354 میلیارد کیلووات ساعت خواهد بود .
[ویرایش] ایده طرح
چون نمک حوزه های آبریز اطراف دریاچه در طول میلیونها سال در آب این دریاچه حل شده ، میزان شوری آن به 280 گرم در لیتر رسیده است .
حال اگر آب این دریاچه را یکباره خالی کنیم و مدت چند سال صبر کنیم با توجه به آورد سالیانه 15 میلیارد متر مکعب ، پس از مدتی دوباره دریاچه با آب پر میشود ، ولی غلظت آن بحدی کم می شود که ماهیان قادر به زندگی و تولید مثل در آن می گردند و این دریاچه خیلی شور به دریاچه کم شور تبدیل خواهد شد .
خزر با 13 گرم در لیتر و آرال با 8/0 گرم در لیتر شوری می توانند انواع معینی از ماهی های خزر و آرال را در دریاچه ارومیه پرورش دهند .
[ویرایش] آثار پروژه بر دریای خزر
بدلایل زیر این پروژه هیچ آثار زیان آوری برای بحر خزر ندارد :
1- آب وارده فقط شور است ولی مواد مضره ندارد .
2- آب با وزن مخصوص 280 گرم در لیتر به محض ورود به خزر بسرعت به اعماق آن نزول کرده و کم کم در آب شیرینتر و سبکتر حل میشود .
3- عمق دریای خزر در قسمت های جنوبی بیش از 900 متر است و آبهای اعماق بیش از 300 متر عملاٌ ساکن و راکد است و اضافه شدن مقدار ناچیزی آب ارومیه تغییری در آن نمی دهد .
4- حجم دریاچه ارومیه 25 میلیارد مترمکعب و حجم آب خزر بیش از 97000 میلیارد مترمکعب یعنی نزدیک 3880 برابر آن استب
لذا اضافه شدن آن به خزر اثر مهمی ایجاد نمی کند .
5- در قسمت جنوبی خزر ، جریانهای آبی در جهت عکس عقربه های ساعت بوده و یک جریان منظم دورانی و دائمی است . پس از ورود آب از طریق کانال باریکی در حوالی هشتپر بدرون خزر ، مسیر حرکت آب شور و سنگین در مسیر جنوب – جنوبشرقی و رو به اعماق دریا خواهد بود .
[ویرایش] لیمونوژی طرح
ماهی در آبی پرورش می یابد که شیرین یا کم شور باشد و اکسیژن کافی داشته باشد و ماهی خوراک خود را که در درجه اول فیتوپلانکتون و در درجه دوم زئوپلانکتون میباشد، در آن آب پیدا کند .
بعد از شیرین شدن آب دریاچه آیا شرایط بوجود آمدن و زیستن فیتوپلانکتون ها فراهم میشود یا خیر ؟
بدلایل زیر فراهم میشود :
1- مواد معدنی چه در لایه های رسوبی دریاچه و چه در رسوبات رودخانه های وارده موجود و قطعی است .
2- املاح – وجود املاح نیز در آب شیرین شده دریاچه قطعی است .
3- اکسیژن و گاز کربنیک – بمناسبت تماس آب و هوا و بادهای بوجود آورنده امواج ، وجود این دو ترکیب نیز قطعی است و با کم شدن نمک ، نیز مقدار آنها افزوده می گردد .
4- نور و حرارت – وجود نور و حرارت کافی بدلیل کم عمق بودن دریاچه قطعی می باشد .
5- عدم وجود مواد مضره – وجود گازهایی سمی مانند هیدروژن سولفوره یا مواد سمی دیگر تاکنون در آب و رسوبات دریاچه گزارش نشده است .
[ویرایش] مقدار ماهی که پرورش خواهد یافت
وزن یکساله کل دریای خزر 450000 تن میباشد که میانگین تولید آن در هر متر مربع حدود یک گرم در سال است و با توجه به عمق کم دریاچه ارومیه و امکان تقسیم و تفکیک مناطق آن به حوضچه های بچه ماهی و کارهای پرورش ماهیان میتوان از هر مترمربع این دریاچه 2 گرم ماهی بدست آورد .
جمع مقدار ماهی قابل صید سالیانه این دریاچه حدود 10000 تن خواهد بود که معادل مجموع صید رسمی و قاچاق سهم ایران از دریای خزر است .
[ویرایش] منافع دیگر
به نظر اینجانب منافعی که از جلب سیاحان و ورزشکاران میتوان انتظار داشت رقم خیلی با اهمیتی در اقتصاد این ناحیه را تشکیل خواهد داد و سالانه سر به میلیونها تومان خواهد زد . زیرا کمتر ناحیه ای در دنیا از این همه موهبت طبیعی برخوردار است .
پیران را سکوت و زیبایی طبیعی جزائر و چشمه های متنوع آب معدنی ، جوانان را شنا و اسکی روی آب و کوههای پر برف اطراف و شکارگاههای متعدد و اهل تفریح را آبهای گوارا و میوه های بی نظیر و هتل هایی که ساخته خواهد شد جلب می کند و اقتصاد این منطقه را بسرعت رونق خواهد داد .
[ویرایش] محاسبات ریاضی طرح
[ویرایش] محاسبات ریاضی در کمیت و کیفیت زمان تخلیه
مسلماٌ اگر کانال و سیستم تخلیه راه اندازی شود ، مساحت دریاچه و ارتفاع آب آن بشدت تابع ورودی و خروجی خواهد بود ، یعنی بطور نرمال هر سالهمساحت دریاچه کمتر و در نتیجه از میزان تبخیر نیز کاسته خواهد شد ، و میتوان پذیرفت که اگر مساحت در یاچه تا حد معینی تقلیل یابد ، مقدار معینی تخلیه که در حقیقت جانشین تفادت تبخیر است ، بدون تغییر در سطح دریاچه میسر خواهد بود .
زیاد شدن مقدار تبخیر باعث شورتر شدن آب و زیاد شدن مقدار تخلیه موجب شیرین تر شدن آب دریاچه می گردد ، ولی برای افزودن میزان تخلیه باید کانالهای وسیعتر و تلمبه های قویتر و توربوژنراتورهای بزرگتری و سرمایه گذاری بیشتری را می طلبد .
با این حساب میزان دقیق تخلیه مفید و بهینه کاملاٌ قابل محاسبه است و پس از آن میتوان نسبت به برآورد دقیق هزینه و مدت اجرای پروژه و محاسبات دیگر مهندسی اقدام نمود . مدت اجرا با افزودن میزان تخلیه کمتر میشود .
[ویرایش] انتخاب مسیر کانال
بهترین مسیر برای کانال تخلیه ، مسیری نیست که حداقل ارتفاع را داشته باشد، مثلاٌ مسیر خوی جلفا و کنار ارس تا دریای خزر برای این طرح مطلقاٌ مناسب نیست ، اما سه مسیر زیر قابل مطالعه هستند :
1- دریاچه ارومیه به مراغه و در امتداد راه آهن به جنوب میانه و از آنجا در امتداد شاخه شرقی غربی قزل اوزن به شمال هرو آباد و از میان تونلی به حوالی هشتپر طوالش بدریای خزر وارد شود .
2- از شرفخانه به شمال تبریز و در امتداد غرب به شرق به زیر سراب و اردبیل به گردنه حیران و از آنجا در جنوب آستارا به بحر خزر وارد شود .
و به هرحال تعیین بهترین مسیر محتاج نقشه برداری و امعان نظر و مقایسه های فنی و اقتصادی است که باید انجام پذیرد .
[ویرایش] منبع
کتاب : در جستجوی منابع ناشناخته آب و انرژی در ایران اثر مهندس هومان فرزاد
Parthians Technology

