سد سیوند
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] مشخصات
سد سیوند در ۹۵ کیلومتری شمال شیراز، ۵۰ کیلومتری شهر باستانی پارسه(تخت جمشید) و حدود ۱۰ کیلومتری پاسارگاد بر روی رودخانهٔ پلوار(سیوند) ساخته شدهاست. رودخانهٔ پلوار بین این دو محوطهٔ باستانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو (تخت جمشید و پاسارگاد) در کنار آرامگاه کوروش و در دل تنگه بلاغی جریان داد. طرح ساخت سد سیوند در سال ۱۳۶۷ تهیه شد، هر چند که گفته میشود این طرح متعلق به رژیم پیشین ایران است. عملیات ساخت این سد از سال ۱۳۷۱ توسط شرکت «سکو» (وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) آغاز شد: سدی خاکی با هستهٔ رسی و ۵۷ متر ارتفاع با تاجی به طول ۶۰۰ متر که برآورد میشود دریاچهٔ پشت آن ۲۵۵ میلیون متر مکعب گنجایش و ۱۱ کیلومتر مربع مساحت(در شرایط معمولی) داشته باشد. با آبگیری سد سیوند، تنگه بلاغی و محوطهٔ باستانی اش به زیر آب خواهد رفت. مسوؤلان هدف از ساخت این سد را کنترل سیلابهای رودخانهٔ پلوار و آب رسانی به ۹ هزار هکتار از زمینهای فرودست سد در دست توابع ارسنجان ذکر کردهاند. بخش عمدهٔ این سد در یک سال اخیر(همزمان با اوج گیری اعتراضهای مردمی به ساخت آن) و بنا به گفتهٔ مسوؤلان وزارت نیرو با صرف ۶۰ تا ۸۰ میلیارد تومان از سرمایههای ملی ساخته شدهاست. اکنون ۱۴ سال از آغاز ساخت سد سیوند(که باید ۳ ساله ساخته میشد) میگذرد، که با افتتاح آن در فروردین سال جاری(۱۳۸۶) توسط شخص رییس جمهوری(محمود احمدی نژاد) رسماً آب گیری شد. لازم به ذکر است هزینهٔ ساخت سد سوند(که بیشتر آن در یک سال اخیر از سرمایههای ملی برداشت شده) به چند برابر مبلغ پیش بینی شده در زمان ساخت آن رسیدهاست.
[ویرایش] مخالفان آب گیری سد سیوند
زمزمهٔ اعتراضها به آب گیری سد سیوند حدوداً از ۳ سال و نیم پیش و بیشتر بوسیلهٔ انتشار پیامهای کوتاه و مطالب مختلفی در اینترنت آغاز شد. معترضان به آب گیری سد سیوند معتقدند آب گیری این سد پیامدهای ناگواری را برای میراث فرهنگی و طبیعی منطقهٔ دشت پاسارگاد و تنگه بلاغی به همراه خواهد داشت، به همین دلیل خواستار آن هستند که پیش از آب گیری این سد، عواقب آن توسط کارشناسان برجسته و مستقل مورد ارزیابی قرار گیرد و چنانچه لازم است در این عمل تجدید نظر به عمل آید.
از جمله مواردی که مخالفان آبگیری سد سیوند معتقدند پس از آب گیری این سد به وقوع خواهد پیوست میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آثار باستانی منطقهٔ تنگه بلاغی(تنها بخش سالم از راه شاهی، روستاهای باستانی، کاخ داریوش هخامنشی، کارگاههای ذوب فلزات و تولید نوشیدنی، گورستان اشکانی و نقاطی که هنوز کاوش نشدهاند) به زیر آب خواهند رفت.
- به دلیل سست و آبرفتی بودن خاک منطقه پس از بالا آمدن آبهای زیر زمینی بر اثر آبگیری سد، آثار باستانی دشت پاسارگاد(از جمله کاخ بار عام، کاخ دروازه، کاخ اختصاصی، گور کمبوجیه، تل تخت و بویژه آرامگاه کوروش که نزدیک ترین اثر به سد است) تخریب خواهن شد.
- آثار باستانی پاسارگاد از جنس آهک و جذب کنندهٔ رطوبت هستند. پس تغییر آب و هوای منطقه و بالا رفتن میزان رطوبت هوا که به دلیل آب گیری سد رخ خواهد داد، سبب نابودی بناهای سنگی فرسودهٔ پاسارگاد و بویژه آرامگاه کوروش خواهد شد.
- گذرگاه تاریخی عشایر(دست کم در حال حاضر ۴ ایل هنوز از آن استفاده میکنند) و مراتع و محل اطراق آنها در تنگه بلاغی به طور کامل به زیر آب خواهد رفتو به روند زندگی مردم این منطقه آسیب شدیدی وارد خواهد شد.
- بنابر نظریهٔ کارشناسی مژگان میرمحمدی(متخصص زمین ریخت شناسی) پس از آبگیری سد، احتمال وقوع زلزله در این منطقه بوجود میآید که موجب نابودی آثار باستانی خواهد شد.
- آسیبها زیست محیطی ناشی از سد باعث میشود پوشش بکر و نادر تنگه بلاغی از بین برود. همچنین بر اساس نظریه کارشناسی دکتر پیمان یوسفی آذری(مدیر کل دفتر جنگلهای خارج از شمال سازمان جنگلها و مراتع کشور) پس از آبگیری سد، حداقل ۸۰۰۰ اصله درخت ۵۰۰ ساله و هزاران هکتار زمین مرغوب کشاورزی در پشت سد نابود خواهد شد. این درختان به دلیل خشک بودن خاک منطقه پس از آبگیری دیگر قابل احیا نیستند.
- همچنین بدلیل آبرفتی بودن خاک تنگه بلاغی و دیوارههای حوزهٔ آبریز سد، مجریان ساخت سد نمیتوانند بیش از ۱۰ تا ۱۵ متر از آن را آبگیری کنند. این مقدار، اصطلاحاً آب مرده محسوب شده و قابل بهره برداری نیست.
معترضان به آبگیری سد سیوند در طول این مدت بسیار تلاش کردهاند تا صدای خود را به گوش مسوؤلان و مردم برسانند، از جمله کارهایی در طول این مدت در راستای رسیدن به این هدف انجام شدهاست میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- برگزاری تجمعات مختلف در مقابل ساختمانهای میراث فرهنگی، مجلس، وزارت نیرو، استانداری هاو...(مانند تجمعهای ۱۸ بهمن در مقبل وزارت نیرو و میراث فرهنگی، ۲۵ بهمن در مقابل مجلس، ۲۲ فروردین و ۱ اردیبهشت در برابر سازمان میراث فرهنگی تهران)
- جمع آوری امضا برای تومارهای اعتراضی و پخش بروشورها و تراکتهایی در راستای آگاه سازی مردم
- ایجاد سایتها و وبلاگهای مختلف، آگاه سازی و اطلاع رسانی از طریق رسانهها
- ارسال نامه به مراجع و مسوؤلان ذیربط بطور گسترده
- طرح شکایت علیه آقایان پرویز فتاح(وزیر نیرو) و اسفندیار رحیم مشایی(رییس سازمان میراث فرهنگی) به دلیل ساخت و صدور مجوز آب گیری سد سیوند
[ویرایش] پیگیری مسئله بصورت قضایی
مخالفان در ادامهٔ روند پیشگیری از آب گیری سد سیوند شکایتی را طرح و تسلیم مراجع قضایی نمودهاند. پس از طی مراحل قضایی، اکنون پرونده در شعبهٔ ۹ بازپرسی ویژهٔ کارکنان دولت در حال سپری کردن روند قانونی خود میباشد. وکیل سرشناس دکتر محمد علی دادخواه پس از پیروزی در پروندهٔ جهان نما، چهارباغ و...، وکالت شاکیان در این پرونده را پذیرفت. وکلای دیگر پرونده، دکتر شیرین عبادی برندهٔ جایزهٔ صلح نوبل، هاجر صباغیان و محمد رضا عظیمی میباشند. هم اکنون وکلا و شاکیان در تلاش برای صدور دستور موقت توقف آبگیری تا صدور نهایی میباشند. تا کنون نزیک به ۴۰۰۰ شهروند ایرانی به وکلای این پرونده جهت پی گیری شکایت، وکالت دادهاند.
[ویرایش] موافقان آبگیری سیوند
با این همه، مسوؤلان میراث فرهنگی و وزارت نیرو معتقدند(می گویند) خطری پاسارگاد را تهدید نمی کند و کاوش های آثار باستانی تنگه ی بلاغی(نجات آثار باستانی تنگه ی بلاغی) به پایان رسیده است. همچنین بعضی کشاورزان منطقه ی ارسنجان نیز در تقابل با مخالفان تجمعی برای حمایت از آبگیری سد سیوند برگزار نموده اند.
[ویرایش] منابع
- ماه نو(نشریه ی انجمن اسلامی دانشجویان ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 8 اسفند 1385)
- BBC Persian1
- BBC Persian2
- علیه آبگیری سد سیوند

