اردشیر یکم (هخامنشی)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
اردشیر (به پارسی باستان:
) پسر خشایارشا ملقب به اردشیر درازدست یا اردشیر یکم پادشاه هخامنشی بود. او پس از به قتل رسیدنِ پدرش و برادرش که جانشینِ قانونی پدرش خشایارشا بود، به دستِ اردوان فرمانده گارد محافظ شاه بر تختِ شاهی نشست. یونانیان وي را با لقبِ درازدست مي خواندند. از این رو در بسیاری از کتب و منابع، اردشیر درازدست نامیده شدهاست. وجه تسمیه این لقب به گونههای مختلف آمدهاست:
- او دستان درازی داشت به طوری که وقتی میایستاد دستش به زانویش میرسید.
- درازدستی کنایه از قدرت زیاد و تسلط بر امور است. به خاطر تسلط او به اوضاع مملکت، درازدست نامیده شد.
از زمان اردشیر تاریخ ملی با تاریخ اساطیری ایران در هم میآمیزد. در بسیاری از منابع اردشیر یکم و بهمن اسفندیار یکی دانسته شدهاند. در زمان پادشاهیِ اردشیر یکم هخامنشی در حدود سال ۴۴۱ پیش از میلاد، گاهشمار امپراطوری اصلاح شد و نامِ ماههای سال به نامهای ایزدان مزدیسنا نامگذاری شدند[۱] که تا به امروز باقی است.
وی در قلمرو سیاستِ دینی و فرهنگی و برخوردِ خود با مللِ مغلوب از سیاستِ پدربزرگِ خود داریوش بزرگ پیروی کرده است. تاریخ نویسانِ خاور زمین وی را شاهی عدالت خواه و دادگستر دانسته اند. وی نسبت به مللِ مغلوب و بویژه یهودیان رافتی خاص داشت[۲]. هدایا، آزادی یهودیان، بازسازی معابدِ آنها و احترام به دیانتِ آنها نمونه ای از بزرگمنشی های اردشیر به قوم یهود است که به نامِ اردشیر پس از کوروش در تاریخِ یهودیان به ثبت رسیده است. او در عیدِ بزرگداشتِ نحمیا تامین خوراکِ همه یهودیان را در این جشن بعهده گرفت و با بودجه امپراطوری به اورشلیم فرستاد[۳]. کاتبِ ویژه دربار اردشیر در امور یهودیان عزرا بوده است. قراردادِ صلح کالیاس در زمان وی میان ایرانیان و یونانیان بسته شد. این پیمان نامه به عهدنامه کیمون هم معروف است[۴] و در آن منافعِ ایرانیان تامین شده بود. البته برخي از مورخان نيز اين قرارداد را براي ايرانيان وهن آميز معرفي کرده اند[۵]. همچنين از ديگر اتفاقات زمان اردشير مي توان به شورش مصر که سرکوب گرديد و شورش مگابيز اشاره نمود.
اردشیر به روایتی در سالِ 424 پیش از میلاد درگذشت[۶] و در مجموع در حدودِ چهل و یک سال شاهنشاه بود و در زمان شاهنشاهيِ وي مردم در رفاه و آسايش به سر مي بردند. پس از وی خشایارشای دوم بر تخت نشست.
[ویرایش] منابع
- کتیبهٔ اردشیر در پارسه: (A1Pa)
- ↑ The Dawn and Twilight of Zoroastrianism, R.C. Zaehner, Introduction, Page۲
- ↑ هخامنشی ها، خدادادیان، اردشیر- تهران، نشر به دید، 1381 چاپ دوم- برگ 175
- ↑ هخامنشی ها، خدادادیان، اردشیر- تهران، نشر به دید، 1381 چاپ دوم- برگ 182
- ↑ هخامنشی ها، خدادادیان، اردشیر- تهران، نشر به دید، 1381 چاپ دوم- برگ 181
- ↑ رضايي،دکتر عبدالعظيم، تاريخ ده هزار ساله ايران،تهران:اقبال،چاپ 16 ،1384،جلداول.
- ↑ تاریخ ایران از آآغاز تا زمانِ ساسانیان، پیرنیا، حسن، برگِ 101

