یوستی‌نیانوس یکم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

نمایی از یوستی‌نیانوس بر موزاییکی شناخته‌شده در کلیسای سن‌ویتاله در راونا
نمایی از یوستی‌نیانوس بر موزاییکی شناخته‌شده در کلیسای سن‌ویتاله در راونا

یوستی‌نیانوس یا ژوستینین یکم (به لاتین:Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus،به یونانی:Ιουστινιανός)(به فرانسوی: Justinien)(زاده ۴۸۲/۴۸۳-مرگ ۱۳ یا ۱۴ نوامبر ۵۶۵ (میلادی)) امپراتور روم شرقی از سال ۵۲۷ تا زمان مرگش بود. او در نزد کلیسای ارتدکس خاوری به قدیس ژوستین بزرگ شناخته شده‌است. او پس از عمویش ژوستین یکم دومین فرمانروا از دودمان ژوستینی بود.

از کارهای یوستی‌نیانوس نوشتن قانون شهروندی روم و اصلاحات دیوانی و ارتشی بود. او امپراتور جاه‌طلبی بود و کوشید تا مرزهای پیشین امپراتوری روم را بازگرداند و این روم غربی و به ویژه شهر رم را نیز در بر می‌گرفت. فرمانروایی او به شکوفایی فرهنگ بیزانسی انجامید. او سازه‌های چندی از خود به‌جا گذارد که برجسته‌ترینش کلیسای ایاصوفیه -که تا سده‌ها مرکز کلیسای ارتدکس خاوری بود- می‌باشد. یوستی‌نیانوس کوشش بسیاری برای گسترش مسیحیت نمود.

[ویرایش] یوستی‌نیانوس و ایران

فرمانروایی یوستی‌نیانوس همدوره با پادشاهی خسرو انوشیروان بر ایران بود. در ۵۲۹ که یوستی‌نیانوس آموزشگاه نوافلاطونیان را بست فیلسوفانی از آتن به دربار خسرو پناهنده‌شدند.

یوستی‌نیانوس چون هماورد خود ایران را در زمینه بازرگانی پیشتاز می‌دید،به ناچار از دریانوردان اتیوپیایی برای بازرگانی سود بجوید. با این همه از این ترفند هم رومیان بهره چندانی نبردند.

[ویرایش] جنگ با ساسانیان

نقشه روم در آغاز(سرخ) و پایان(نارنجی) امپراتوری یوستی‌نیانوس
نقشه روم در آغاز(سرخ) و پایان(نارنجی) امپراتوری یوستی‌نیانوس

یوستی‌نیانوس میان سال‌های ۵۴۰ تا ۵۶۲ (میلادی) به جنگ با ساسانیان پرداخت. در بهار ۵۴۰ خسرو یکم به مرزهای روم تاخت. حلب را تاراج کرد،آنگاه در ژوئن بر انطاکیه چیره‌گشت. درعا را محاصره‌کرد. آنگاه به پادشاهی کوچک ولی استراتژیک لزستان در کنار دریای سیاه که پیرو روم بود تاخت و در میان راه از شهرهایی که به دستش می‌افتاد باج می‌ستاند. بلیزاریوس سردار رومی در ۵۴۱ به پدافند پرداخت و در آغاز پیروزی‌های کوچکی نیز به دست‌آورد،ولی در ۵۴۲ به کنستانتینوپول فراخوانده‌شد. در ۵۴۳ گسترش طاعون جنگ را آرام نمود. در ۵۴۴ انوشیروان ادسا را محاصره‌کرد ولی در دستیابی بدان شهر بزرگ ناکام ماند. پیشرفت هر دو سوی نبرد اندک بود،پس در ۵۴۵ دو سوی میدان دست از جنگ کشیدند و بر سر مرزهای جنوبی با هم کنار آمدند. ولی جنگ لزستان در شمال دنباله‌داشت تا اینکه در ۵۵۷ ایرانیان پذیرفتند در برابر ۴۰۰ یا ۵۰۰ پاوند طلا که رومیان به ایشان پرداخت‌کردند از لزستان بگذرند. این آشتی پنج سال پایدار ماند.

[ویرایش] منبع

  • نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی،Justinian I. (نسخه ۷ ژوئیه ۲۰۰۷)
  • تورج دریایی،شاهنشاهی ساسانی،برگردان مرتضی ثاقب‌فر،نشر ققنوس. ISBN 964-311-436-8