قالی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
قالی یا فرش، نوعی گستردنی بافته شده از الیاف، پشم و در بعضی موارد ابریشم است که معمولاً برای پوشش زمین به کار میرود. از آنجا که قالی و فرش همیشه نقوشی زیبا بر خود داشتهاند، امروزه به جنبهٔ تزئینی آن نیز توجه میشود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] پیشینهٔ واژههای مربوط به گستردنیها
در زبان پهلوی از واژههای مختلفی برای اشاره به انواع گستردنیها استفاده میشد: برای قالی نفیس از بَت یا بوپ برای نمد و فرش از نمت استفاده میشود و برای فرش و بستر از ویستَرْگ که خود از ویستردن میآید که در فارسی به صورت گستردن شدهاست.
اما واژهٔ قالی از نام شهری به نام قالین در ارمنستان گرفته شدهاست. این واژه با معنی جدید از طریق ترکی وارد فارسی شدهاست.[1].
معنای "بوب" در لغتنامه دهخدا چنین آمده است:
فرش و بساط خانه ... فرشی که آن را انبوب نیز گویند ... در ارمنی، بوب و پهلوی، بوپ. در تاریخ طبری از ابوجعفر محمد بن جریر طبری (حدود ۲۶۶ - ۳۱۰) و ترجمه و تالیف ابو علی محمد بلعمی (۳۲۵) واژه "بساط" مترادف فرش آمده است و آنجا که از "فرش بهارستان" سخن میرود که در حملهٔ اعراب به ایران از کاخ تیسفون بدست آمده است در معجم البلدان از یاقوت حموی (اوایل سده هفتم هجری قمری) چنین میآید: "بساطی یافتند از دیبا، شصت ارش اندر شصت ارش". در نُزهَة القُلوب حمدالله مستوفی (۷۵۰) از قول ابوعون صاحب کتاب الذیج چنین آمده است: "در قالیقلا فرشی بافته میشود که آن را قالی نامند و قالی نسبت اختصاری است به شهر قالیقلا و قالیقلا شهری است در ارمنستان کبیر ... از عهد انوشیروان، هنوز ارمنستان بدست ایرانیان بود تا اسلام آمد ..."ارمینیاغس" یکی از مردم ارمنستان زمام حکومت ... را در دست گرفت. پس از وی زنی به حکومت رسید بنام " قالی " و شهری ساخت و آن را "قالیقاله" نامید که به معنای احسان است.»
[ویرایش] پیشینهٔ فرش
تاریخچهٔ بافت فرش به هزارهٔ دوم و سوم پیش از میلاد در آسیای مرکزی برمیگردد. فرش ایرانی پازیریک، قدیمیترین فرش یافتهشده جهان است که در سیبری کشف شده و بافت ایران در دوران هخامنشیان است. فرشبافی در سده ۱۰ میلادی به وسیلهٔ مورها به اسپانیا شناسانده شد. جنگهای صلیبی باعث شد تا فرشهای ترکی به اروپا بود که در آنجا بیشتر از دیوار آویزان میشد و یا بر روی میزها قرار میگرفت. بنابراین، از آغاز آشنایی اروپاییان با فرش، آنها به آن به دیدهٔ یک اثر هنری و نه یک زیرانداز مینگریستند. پس از گسترش تجارت در سده ۱۷، فرشهای ایرانی به شکل چشمگیری به اروپای غربی شناسانده شد.
امروزه مراکز عمدهٔ تولید و بافت فرش، کشورهای ایران، پاکستان، هند، ترکیه، شمال آفریقا، منطقهٔ قفقاز، نپال، اسپانیا، ترکمنستان و تبت میباشند.
[ویرایش] جستارهای وابسته
- قالی ایرانی
- قالی بافی استان اصفهان
- ریسندگی پشم
[ویرایش] پانویس
- ^ فرهنگ لغت عمید.
[ویرایش] منابع
- فرهنگ لغت عمید.
- وبگاه اطلاع رسانی فرش ایران .
- دانشنامهٔ رشد.
- Wikipedia contributors, "Carpet", Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Carpet (accessed August 22, 2007).

