بهرام بیضایی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
بهرام بیضایی (زاده ۵ دیماه ۱۳۱۷ در تهران) کارگردان سینما و تئاتر و نمایشنامه نویس و فیلنامه نویس ایرانی است.
بیضایی علاوه بر کارگردانی و نمایشنامه نویسی، در سینما عرصههای دیگری چون تدوین، ساخت عنوان بندی و تهیه کنندگی را هم تجربه کردهاست.
وی کارگردان برخی از بهترین و ماندگارترین آثار سینمای تاریخ ایران است.چریکه تارا، مرگ یزدگرد، باشو غریبه کوچک،شاید وقتی دیگر، مسافران و سگ کشی از مهمترین آثار وی هستند.
سوسن تسلیمی بازیگر سرشناس و برجسته ایرانی در چند فیلم از بهرام بیضایی، بهترین بازی های خود را ارائه کرده است.
مژده شمسایی چهره پرداز و بازیگر همسر اوست.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زندگینامه
بهرام بیضایی در سال ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد. خانوادهاش اهل کاشان و آنگونه که خود بیضایی نوشته در کار تعزیه بودند. او تحصیلات دانشگاهی اش را در رشته ادبیات ناتمام گذاشت و در سال ۱۳۳۸ به استخدام اداره کل ثبت اسناد و املاک دماوند درآمد.
[ویرایش] فعالیت در سینما
فعالیت سینمایی را با فیلمبرداری یک فیلم هشت میلیمتری چهار دقیقهای سیاه و سفید در سال ۱۳۴۱ آغاز کرد و سپس اولین فیلم بلندش «رگبار» را در سال ۱۳۵۱ ساخت. آخرین فیلمی که از او به نمایش عمومی درآمد «سگ کشی» (۱۳۸۰) بود که با استقبال گسترده منتقدان و مردم روبرو شد.
[ویرایش] فعالیت در تئاتر
بهرام بیضایی یکی از معدود هنرمندان ایرانی است که هم در صحنه تئاتر کارنامهای درخشان دارد و هم در سینما. در عین حال او همیشه به پژوهش در زمینه تئاتر هم علاقه داشته و در سالهای دهه ۱۳۴۰ کتابهایی را درباره تئاتر در چین، ژاپن و ایران منتشر کرده که هنوز هم منبع درسی دانشجویان تئاتر محسوب میشود. بهرام بیضایی نوشتن نقد، تحقیق و مطالب پراکنده درباره تئاتر و سینما در نشریات علم و زندگی، هنر و سینما، گاهنامه آرش، مجله موسیقی، کیهان ماه، ماهنامه ستاره سینما، کتاب چراغ و ... را در سال ۱۳۳۸ آغاز کرد.
اجراهای صحنهای او اغلب از تئاترهای پر مخاطب بودهاند. بیضایی در سال ۱۳۵۸ نمایش مرگ یزدگرد را به روی صحنه برد. او بعد از هجده سال محروم شدن از صحنه در بهار ۱۳۷۷ دو نمایشنامه «کارنامه بنداربیدخش» نوشته خودش و «بانو آئویی» را به طور همزمان در سالن چهارسو و سالن قشقایی واقع در تئاترشهر به روی صحنه برد. «شب هزارو یکم» را نیز در سال ۱۳۸۱ در سالن چهارسو اجرا کرد. در تابستان سال ۱۳۸۴ نمایش «مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین» را که نمایشنامهٔ آن با نیمنگاهی به قتلهای زنجیرهای نوشته شده بود، در سالن اصلی تئاتر شهر به روی صحنه برد که باز هم با استقبال گرم تماشاگران روبرو شد اما پس از مدتی کوتاه به دلیلی نامعلوم اجرای آن متوقف گردید.
در سالهایی که بیضایی از صحنه به دور ماند و مجال فیلمسازی را نداشت، به نوشتن نمایشنامه و فیلمنامه مشغول بود که اغلب آنان منتشر شدهاند.
[ویرایش] فیلمشناسی
- زمانه ( حمیدرضا صلاحمند ) [تدوینگر] (۱۳۸۱)
- سگ کشی ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-سرمایه گذار-طراح عنوان بندی] (۱۳۸۰)
- فصل پنجم ( رفیع پیتز ) [فیلمنامه نویس] (۱۳۷۵)
- بازیهای پنهان ( کریم هاتفی نیا ) [تدوینگر] (۱۳۷۴)
- برج مینو ( ابراهیم حاتمی کیا ) [تدوینگر] (۱۳۷۴)
- روز واقعه ( شهرام اسدی ) [فیلمنامه نویس] (۱۳۷۳)
- مسافران ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-تهیه کننده] (۱۳۷۰)
- شاید وقتی دیگر ... ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-سازنده آنونس] (۱۳۶۶)
- باشو غریبه کوچک ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس] (۱۳۶۵)
- دونده ( امیر نادری ) [تدوینگر] (۱۳۶۳)
- مرگ یزدگرد ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-تهیه کننده] (۱۳۶۱)
- خط قرمز ( مسعود کیمیایی ) [داستان نویس] (۱۳۶۰)
- چریکه تارا ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-طراح صحنه و لباس-تهیه کننده] (۱۳۵۸)
- کلاغ ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس] (۱۳۵۶)
- غریبه و مه ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-] (۱۳۵۴)
- رگبار ( بهرام بیضایی ) [کارگردان-فیلمنامه نویس] (۱۳۵۱)
[ویرایش] اجراهای تئاتر
- سلطان مار-(۱۳۴۵)
- مرگ یزدگرد-(۱۳۵۷)
- کارنامه بنداربیدخش-(۱۳۷۷)
- بانو آئویی-(۱۳۷۷)
- شب هزارو یکم-(۱۳۸۱)
- مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین-(۱۳۸۴)
[ویرایش] آثار
[ویرایش] نمایشنامهها
- مترسکها در شب-1341
- سه نمايشنامه ي عروسکي:
- عروسکها-1341
- غروب در دياري غريب-1341
- قصه ي ماه پنهان-1342
- پهلوان اکبر مي ميرد-1342
- هشتمين سفر سندباد-1343
- دنياي مطبوعاتي آقاي اسراري-1345
- سلطان مار-1345
- ميراث و ضيافت-1346
- چهار صندوق-1346
- ساحل نجات-1347
- درحضورباد-1347
- ديوان بلخ-1347
- گمشدگان-1348
- راه طوفاني فرمان پسر فرمان از ميان تاريکي-1349
- ندبه-1356
- نوشته هاي ديواري-1357
- مرگ يزدگرد-1358
- خاطرات هنرپيشه ي نقش دوم-1360
- فتحنامه کلات-1361
- پردهخانه-1364
- جنگنامه غلامان-1367
- طربنامه-1373
- سهراب کشي-1373
- مجلس بساط برچيدن-1376
- افرا يا روز مي گذرد-1376
- مجلس قرباني سنمار-1377
- گزارش اردوايراف-1378
- مجلس ضربت زدن-1379
- شب هزار و يکم-1382
- ديوان نمايش (جلد يک و دو)-1382
- مجلس شبيه در ذکر مصائب استاد نويد ماکان و همسرش مهندس رخشيد فرزين-1383
[ویرایش] فیلمنامهها
- عمو سیبیلو(کوتاه)-1349(فیلم شده ی 1349)
- عیار تنها-1349
- رگبار-1349(فیلم شده ی 1350)
- سفر(کوتاه)-1351(فیلم شده ی 1351)
- غریبه و مه-1351(فیلم شده ی 1352)
- حقایق درباره لیلا دختر ادریس-1354
- چریکه تارا-1354(فیلم شده ی 1357)
- کلاغ-1355(فیلم شده ی 1355)
- چشم انداز-1355(بازنویسی-1375)
- آهو٬ سلندر٬ طلحک و دیگران-1349
- قصه های میر کفن پوش-1358
- شب سمور -1359
- اشغال-1359
- آینه های روبرو-1359
- روز واقعه -1361
- داستان باور نکردنی-1361
- زمین-1361
- عیار نامه-1363
- پرونده قدیمی پیر آباد-1363
- کفشهای مبارک-1363
- تاریخ سری سلطان در آبسکون-1363
- باشو غریبه کوچک-1364(فیلم شده ی 1364)
- قلعه کولاک -1364
- وقت دیگر شاید-1364(فیلم شده ی 1366 با نام شاید وقتی دیگر)
- طومار شیخ شرزین -1365
- گیل گمش -1365
- دیباچه نوین شاهنامه -1365
- پرده نئی-1365
- آقای لیر-1367
- برگی گمشده از اوراق هویت یک هموطن آینده-1367
- سفر به شب-1368
- مسافران-1368(فیلم شده ی 1370)
- فیلم در فیلم-1369
- چه کسی رییس را کشت؟-1371
- سگ کشی-1368(فیلم شده ی 1379)
- یوانا یا نامه ای به هیچکس -1371
- گبر گور یا گفتگو با خاک(کوتاه)-1372
- سیاوش خوانی(فیلمنامه/نمایشنامه)-1372
- آوازهای ننه آرسو-1373
- حورا در آینه-1374
- مقصد-1375
- اعتراض-1375
- گفتگو با باد(کوتاه)-1377
- گفتگو با آب(کوتاه)-1378
- گفتگو با آتش(کوتاه)-1378
- ایستگاه سلجوق-1379
- اتفاق خودش نمی افتد-1381
- سند-1383
- ماهی-1383
- لبه پرتگاه-1385
[ویرایش] روايت ها
- سه برخواني:
- اژدهاک-1336و1340
- آرش-1337و1342
- کارنامه بندار بيدخش-1338و1374
- حقيقت و مرد دانا-1349
[ویرایش] پژوهش ها
- نمايش در ژاپن-1343
- نمايش در ايران-1344
- نمايش در چين-1348
- نمايش در هند-1350
- ريشه يابي درخت کهن-1382
- هزار افسان کجاست؟-1384
[ویرایش] مقالات و گفتگوها
- گفتگو با بهرام بيضايي
- هيچکاک در قاب-1374
[ویرایش] جوایز
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (مسافران) (۱۳۷۰)
- برنده سیمرغ بلورین جایزه ویژه هیات داوران (مسافران) (۱۳۷۰)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین تدوین (مسافران) (۱۳۷۰)
- برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- نامزد تندیس زرین بهترین فیلمنامه در جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- برنده تندیس زرین بهترین کارگردانی جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد تندیس زرین بهترین فیلم جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد تندیس زرین فیلم منتخب انجمن نویسندگان و منتقدان (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد تندیس زرین بهترین تدوین جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد لوح زرین بهترین تدوین جشنواره فیلم فجر (شاید وقتی دیگر ...) (۱۳۶۶)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (روز واقعه) (۱۳۷۳)
- کاندید تندیس زرین بهترین عنوانبندی جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- برنده مجسمه سپاس بهترین فیلمنامه (رگبار) [ دوره ۵ جشنواره سپاس (مسابقه)] (۱۳۵۱)
[ویرایش] منابع
بهرام بیضایی در وبگاه ایران اکت
[ویرایش] پیوند به بیرون
- بهرام بیضایی در بانک اطلاعات اینترنتی فیلمها (IMDb)
- فیلم مرگ یزدگرد تکه یکم
- فیلم مرگ یزدگرد تکه دوم
- درباره بیضایی در روزنامه شرق
- دریافت آثار بیضایی
- دریافت، آرش

