مسجد جامع بروجرد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

ایوان جنوبی و گلدسته های مسجد جامع بروجرد
ایوان جنوبی و گلدسته های مسجد جامع بروجرد

مسجد جامع بروجرد که نام محلی آن مسجد جمعه masjed jom'a یا با گویش بروجردی مچد جمه maččed jomma نامیده می شود یکی از نخستی مسجدهای ساخته شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده است. اين مسجد زیبا در دل یکی از محله های تاریخی شهر نام دودانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهاي منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است[1].

مسجد جامع در اصل بر روی یک آتشکده بنا نهاده شده است. عربها در حمله به ایران آتشکده های زیادی را تبدیل به مسجد کردند که مسجد جامع بروجرد نیز نمونه ای از همین دست است. بين سال هاي ۱۵۰ تا ۲۲۶ قمری که و در زمان حکومت ابودلف بر غرب ایران، بنای مسجد جامع بروجرد با حضور وزیر وی با نام حمویه یا حموله آغاز شد. شبستان شمالی مسجد نیز اندکی دیرتر و در قرن چهارم ساخته شد. با توجه به تاریخ طولانی (دوازده قرن) این مسجد، آسیب های متعددی بر آن وارد شده و بارها مورد بازسازی قرار گرفته است. شواهد و کتیبه های گوناگون، از بازسازی مسجد در دوره های سلجوقی، صفوی و قاجار خبر می دهند. محوطه سازی مسجد در قرون 4 و 5 و نیز الحاقات و تعميرات آن بر طبق كتيبه هاي موجود، در سال هاي 1022 ‚ 1069 ‚ 1092 و 1209 ه . ق صورت گرفته است [2].

معماری مسجد جامع بروجرد بسیار منحصر بفرد و یکی از شاهکارهای تاریخی معماری ایران می باشد که هم ویژگی های معماری اسلامی و هم معماری باستانی ایران (ساسانیان) را در خود جای داده است. مسجد دارای دو درب غربی و شرقی است که به صورت غیر مستقیم به صحن اصلی باز می شوند. در جنوب صحن، گنبد و ایوان اصلی مسجد که قدیمی ترین بخش آن است قرار دارد و در ضلع شمالی نیز شبستان مسجد با ارتفاعی کمتر از سایر بخشها قرار گرفته که در تابستانها فضای خنکی را ایجاد می کند. ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعدها به مجموعه افزوده شده است.

بنـاي‎ اوليـه‎‎ ايـن‎ مـسجـد بـه صـورت‎ مجموعه‎اي‎ شامل‎ مسجد , حمام‎ , آب‎ انبـار , ساختمان‎‎ غـريـب‎ خـانـه‎, ميـدان و سـايـر متعلقات‎ بوده‎‎‎ كه امروزه بعضي‎ از اين‎ آثار از بين‎ رفته‎ است‎ . بناي‎ مسجد جامع‎ از نظر شكـل‎ از نـوع مساجد تـك‎ ايـوانـي‎ اسـت‎ كـه‎ داراي‎ دو در ورودي‎‎ در قسمت‎‎ هاي شرقي‎‎ و غربي است . بنا شامل‎ يك‎ حياط مركـزي،‎ ايـوان‎ , فضاي‎‎ گنبدخانه‎ و شبستانهاي اطراف‎ آن‎ و يك‎ شبستان‎ وسيع‎ زمستانـي‎ در طرف‎ شمـال‎ حيـاط مركزي‎ است. بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجاریان تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده اند و بخش هایی به آن افزوده اند[3] .


تخریب گلدسته های مسجد جامع در زمین لرزه فروردین ۱۳۸۵
تخریب گلدسته های مسجد جامع در زمین لرزه فروردین ۱۳۸۵

یکی از دیدنی های اصلی این مسجد منبر چوبی نه پله آن است که بسیار هنرمندانه ساخته شده است و حکاکی روی آن، تاریخ هزار و شصت و هشت هجري قمري را نشان می دهد. سازنده آن، یارمحمد نجار بوده است. در بین اهالی بروجرد شایع است که امام حسن مجتبی (ع) سفری به بروجرد داشته و بر بالای این منبر سخنرانی کرده است که با توجه به تاریخ ساخت منبر و نبودن اطلاعات کافی، امری نادرست می نماید.

مسجد جامع بروجرد در جریان بمباران هواپیماهای عراقی خسارات شدیدی دید و بخشهایی از شبستان شمالی آن ویران شد. همچنین زمین لرزه های متعدد و بارندگی های شدید، آسیب های جدی بر آن وارد آورده است. آخرین باز زمین لرزه بروجرد و دورود، فروردین سال ۱۳۸۵ موجب فرو ریختن گلدسته ها و آسیب دیدن پنجاه درصدی مسجد شد.

[ویرایش] گیرشگاهها

مسجد جامع بروجرد از وبسایت بروجرد اینفو
مسجد جامع بروجرد از وبسایت انگلیسی ویکی پدیا [4]

زبان‌های دیگر