ساعت ستاره‌ای

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

یافتن زمان با ستاره‌ی قطبی
یافتن زمان با ستاره‌ی قطبی

در شب می‌توان به وسیله‌ی ستاره‌ی قطبی و دب اکبر، زمان را تشخیص داد.

[ویرایش] تعیین ساعت به‌وسیله‌ی ستاره‌ها

برای این کار، همان‌طور که در شکل دیده می‌شود، با مرکزیت ستاره‌ی قطبی ساعتی در آسمان فرض می‌کنیم که عدد 12 آن رو به بالاست، و «امتداد دو ستاره‌ی پایانی پیاله‌ی ملاقه‌ی دب اکبر در جهت عکس ستاره‌ی قطبی» عقربه‌ی ساعت‌شمار آن است. ساعت را می‌خوانیم. در شکل زمان حدود 1:45 یا 1\tfrac{3}{4} ساعت است.

حال از «ماه و روز» تقویم شمسی 12 روز کم می‌کنیم، و آن را به عدد ساعت اضافه می‌نماییم، و حاصل را x می‌نامیم.

  • در هفدهم اسفندماه این ساعت درست کار می‌کند. لذا برای هر ماه پس از این روز یک ساعت می‌افزاییم.

مثلا اگر امروز 27 آبان‌ماه باشد، می‌شود هشت ماه و 15 روز (آبان ماه هشتم است. ضمناً 15=12-27)؛ یعنی 8\tfrac{1}{2} ماه. اگر این را با عدد ساعت جمع کنیم، جمعاً می‌شود x=1\tfrac{3}{4}+8\tfrac{1}{2}=10\tfrac{1}{4}.

زمان فعلی می‌شود Saat = 24 − 2x.

  • عدد ساعت را دو برابر می‌کنیم؛ چون در واقع این یک ساعت 24 ساعته است. تفریق می‌کنیم(آن را از 24 کم می‌کنیم)، چون ساعت برعکس حرکت می‌کند؛ یعنی پادساعتگرد(خلاف جهت عقربه‌های ساعت)
  • اگر 2x بزرگتر از 24 بود، یعنی x بزرگتر از 12 بود، به جای آن عبارت Saat = 48 − 2x را حساب می‌کنیم.
  • اگر حاصل به دست آمده برای ساعت بیش از 12 شد، 12 تا از آن کم می‌کنیم تا به ساعت فعلی دست یابیم.

در مثال ما ساعت برابر است با Time=24-2x=24 - 2 \times 10\tfrac{1}{4} = 24 - 20\tfrac{1}{2}=3\tfrac{1}{2}، یعنی 3:30 پس از نیمه‌شب.

[ویرایش] تصحیح

اگر می‌خواهیم این روش ساعت رسمی و قراردادیِ کشوری را نشان می‌دهد، باید آن‌را تصحیح کنیم. یعنی اگر در بهار و تابستان ساعت‌ها را نسبت به ساعت استاندارد یک‌ساعت جلو می‌برند، ما هم باید یک ساعت به زمان به‌دست آمده اضافه کنیم. همچنین در همه‌ی سطح یک کشور معمولا ساعت یکسانی وجود دارد، که مثلا در ایران حدود یک ساعت متغیر است(ایران تقریباً بین دو نصف‌النهار(یعنی پهنای 15 درجه‌ی طول جغرافیایی) قرار دارد؛ لذا ساعت واقعاً در شرق و غرب ایران حدوداً یک ساعت تفاوت دارد.) وقتی ساعت ستاره‌ای ما در لبه‌ی شرقی ایران ساعت 12:30 را [به درستی] نشان می‌دهد، ساعت‌های ستاره‌ای در لبه‌ی غربی [باز هم به درستی] ساعت 11:30 را نشان می‌دهند.

قانون: برای هر یک‌درجه‌‌ی طول جغرافیایی‌ای که در غربِ «مرکز نصف‌النهار»تان هستید، 4 دقیقه به ساعت به‌دست آمده اضافه کنید. اگر شرق قسمی مرکزی هستید، به ازای هر درجه 4 دقیقه از ساعت به دست آمده بکاهید.

طول جغرافیایی مرکز نصف‌النهار (مکان ساعت رسمی) را با محاسبه‌ی تعداد ساعت‌هایی که نسبت به گرینویچ (طول جغرافیایی صفر) دارید، به‌دست آورید: به ازای هر یک ساعتی که جلوتر از نصف‌النهار مبدأ هستید، 15 درجه اضافه کنید. برای نمونه از آن‌جا که ساعت رسمی ایران 3:30+ ساعت با گرینویچ فاصله دارد، طول جغرافیایی مکان ساعت رسمی ایران 52.5 درجه شرقی است. چون طول جغرافیایی کرمانشاه 46.3شرقی است، باید به ساعت‌مان ستاره‌ای‌مان در کرمانشاه Tafavot=4 \times (52.5 - 46.3 ) = 4 \times 6.2=24.8، یعنی حدود 25 دقیقه اضافه کنیم. در زابل هم که دارای طول جغرافیایی 61.32 شرقی است، باید از ساعت به‌دست آمده حدود 35 دقیقه بکاهیم: Tafavot=4 \times (61.32 - 52.5) = 4 \times 8.82 = 35.28.

[ویرایش] روش مشابه

  1. یک صفحه‌ی ساعت 24 ساعته را در نظر بگیرید که اعداد آن خلاف جهت عقربه‌های ساعت می‌چرخند: ساعت 12 شب بالاست، ساعت 6 صبح سمت چپ است، ساعت 12 ظهر پایین است، و ساعت 6 عصر سمت راست است. مرکز ساعت ستاره‌ی قطبی و عقربه‌ی ساعت‌شمار آن امتداد دو ستاره‌ی پایانی دبّ اکبر است.
  2. به ازای هر ماه شمسی (شروع از فروردین‌ماه) دو ساعت از آن بکاهید، یعنی به ازای هر هفته نیم ساعت، یا به ازای هر روز 4 دقیقه؛ اگر بخواهید خیلی دقیق باشید. حال 50 دقیقه‌ی دیگر هم از آن بکاهید.
  3. خطای daylight saving time: اگر ساعت در بهار و تابستان یک ساعت جلو می‌رود، آن یک ساعت را بدان بیافزایید.
  4. خطای Central time zone یا تفاوت ساعت رسمی و ساعت محلی: اگر غرب «وسط timezone»(مکان ساعت رسمی) باشید، باید به ساعت به‌دست آمده مقداری اضافه کنید؛ و در شرق باید کم نمایید.