مسجد کرمانی تربت جام
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
مسجد کرمانی یکی از مسجدهای قدیمی شهر تربت جام در استان خراسان رضوی است. مسجد کرمانی با ابعاد ۷۰/۱۰ * ۱۷ متر دارای شاه نشینی در وسط هر ضلع و سه حجره (چله خانی) در اضلاع غربی ـ شرقی است . در شاه نشین غربی آن ، محراب گچ بری شده پر کار و نفیسی و در مقابل آن ، قبری منسوب به استاد کرمانی ـ سازنده محراب ـ قرار دارد. سقف این سبنا ، شامل پنج قسمت است : دو شاه نشین شمالی و جنوبی با پوشش نیم گنبدی که در جلوی هر کدام دو تویزه با تاق خوانچه پوش قرار دارد و سرانجام در مرکز بنا ، بر روی چهار تویزه ، گنبد کوچکی زدهاند که بعداً بازسازی شدهاست . در زیر این گنبد ، در کف مسجد ، سردابی با نقشه مربع که داخل آن سه قبر قرار داشت ، کشف شده که هویت دفن شدگان مشخص نیست. تزیینات داخل بنا شامل تعدادی قوس تزیینی در اطراف حجرهها و گچبریهایی به شکل مقرنس در بالای در چله خانهاست . در بالای این قسمت و در کمرگاه بنا ، کتیبهای به خط ثلث ، بنا را دور میزند و در بالای آن ، مقرنس کاری بسیار زیبایی به کار رفتهاست که در تاق شاه نشینها قرار دارد و در پایین ، مقرنسهای شمالی و جنوبی جمعاً ۸ لوح گچ بری مشبک وجود داشتهاست که امروزه ۷ لوح آن باقی ماندهاست . در میان نزدینات این مسجد مجراب گچ بری شده شاه نشین غربی که دارای نقوش مختلف گیاهی و خطی و هندسی پرکار است ،از اهمیت ویژهای برخوردار است. نمای خارجی مسجد کرمانی که رو به صحن اصلی مزار قرار دارد ،متشکل از چهار طاق نما و قابهای ساده آجری در حد فاصل آنهاست . از آن میان ، دو طاقنمایی که بعد از ایوان قرار گرفتهاند . دارای مقرنس کاری با اسلوب به کار رفته در داخل بنا هستند و حواشی آنها نیز دارای گچ بریهایی نظیر نمونههای داخل بناست . در خصوص تاریخ ساخت این بنا نمیتوان اظهار نظر دقیقی داشت ؛ اما احتمال بیشتری وجود دارد که این بنا به نیمه دوم قرن هشتم هـ.ق. متعلق باشد.

