گرگان
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
برای دیگر معانی گرگان به صفحه گرگان (ابهام زدایی) بروید.
شهر گرگان، مرکز شهرستان گرگان در استان گلستان است. گرگان از شهرهای شمالی و دارای آب و هوای معتدل است و در حال حاضر (با احتساب جمعیت روستاهایی که به شهر پیوستهاند)، قریب ۲۷۰ هزار نفر جمعیت و حدود ۶۰ کیلومترمربع وسعت دارد. گرگان فعلی تا سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به استرآباد یا استاره آباد موسوم بود. گرگان قدیم که به عربی جرجان خوانده میشد شهری آباد و مهم بود که در نزدیکی گنبد امروزین قرار داشت. اقلیم منطقه بسیار متنوع است و کوه، جنگل و مرتع، جلگه و دشت، صحرا و شورهزار، دریا و خلیج، رودخانه و تالاب، و زمین زراعی را شامل میشود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخ شهر گرگان و مناطق اطراف
در زبان پهلوى گرگان را وركان (Vurkan) یا وركانه یا وهركانه و در زبان یونانی هیرکان یا هیرکانیا (Hyrcania) و در زبان عربی جرجان میگفتند. گرگان از مهمترین منطقه ها، در زمینه تحقیقات و کاوش های باستانشناسی است. نخستین کاوش ها در حدود سال ۱۸۴۱ میلادی در زیر تپهای مصنوعی در نزدیک شهر گرگان انجام شد که خزانه معروف استراباد در ان کشف گردید. کارشناسان برخی از اشیای موجود در آن خزانه را که شباهت بسیار با کشفیات تپه حصار دامغان داشته متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و (متعلق به حدود ۵ هزار سال قبل) دانستهاند. در اواخر قرن نوزدهم در محلی به نام خرگوش تپه در نزدیکی گرگان امروز (در قسمت شمال شهر) نیز تحقیقاتی انجام شد. در سال ۱۹۳۱ یک گروه امریکایی از دانشگاه پنسیلوانیا به روستای معروف تورنگتپه در ۲۰ کیلومتری شرق گرگان رفته و به کاوش و بررسی پرداختند و به آثاری ارزشمند از تمدن قدیم در این منطقه دست یافتند. در سال ۱۹۳۳ نیز یک گروه باستانشناسی سوئدی به منطقه گرگان آمدند و پس از مطالعه حوزه رودخانه قرهسو یا سیاه آب در شمال گرگان اعلام کردند، بیش از ۳۰۰ تپه تاریخی در این منطقه وجود دارد که یکی از آن ها شاهتپه بزرگ یا اسلامتپه است که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی گرگان قرار دارد. با ورود اسلام و در سدههای آغازین آن، ایالت طبرستان جایگاه ارزشمندی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی داشت. شهرهای جرجان و استراباد از این ایالت مهد دانشمندان بزرگ آن دوران بود. عنصرالمعالی کیکاوس (از آخرین امیران آل زیار و نگارنده کتاب گرانقدر قابوس نامه) و عبدالقاهر جرجانی (صاحب تألیفات گرانبها در صرف و نحو و معانی و بیان عربی) در تحول ادبیات فارسی و عربی نقش مهمی داشتند. قابوسنامه را، همچنین، مجموعه تمدن اسلام پیش از مغول نام نهادهاند. در علم پزشکی نیز این منطقه سهم عمدهای در جهان اسلام داشته بهگونهای که دو تن از معروفترین پزشکان ایران و جهان، ابوسهل مسیحی و سیداسماعیل (حکیم) جرجانی صاحب دایرهالمعارف ذخیره خوارزمشاهی، از این سرزمین بودهاند. میرداماد و میرفندرسکی، دو فیلسوف بزرگ و فخرآفرین جهان اسلام، نیز از این منطقه برخاستهاند. در زمان قاجاریه ایران به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت تقسیم شده بود و منطقه یا سرزمین استراباد یکی از آن ولایات بود که به هشت بلوک یا هفت و نیم بلوک به نامهای انزان، سدن رستاق، استراّباد، شاهکوین و ساور، دهات ملک، کتول، فندرسک و رامیان، و کوهسار، و همچنین دو طایفه بزرگ ترکمن به نام های یموت و گوکلان تقسیم شده بود. هر یک از این بلوکها را یک نایبالحکومه زیر نظر حکمران استرآباد اداره میکرد.
[ویرایش] محلات گرگان در زمان قاجاریه
شهر گرگان (استراباد) در گذشته، و در زمان قاجاریه دارای شش محله بزرگ به نام های دربنو، سرچشمه، ميخچه گران، نعلبندان، سبزهمشهد و میدان بوده که دارای چندین محله فرعی مثل پاسرو، ميركريم، دوشنبه اي، شيركش و ... بودهاند. این شش محله و محلات فرعي هنوز هم به همین نام ها وجود دارند و اکثر مساجد و تمام تکایای قدیمی و معابد و زیارتگاه ها و مکان مذهبی شهر نیز در همین محلات قرار دارند که امروز بافت قدیم و معماری سنتی و تاریخی این شهر و بخش عمدهای از میراث فرهنگی این دیار را تشکیل میدهند. متاسفانه به دليل بي توجهي اداره كل ميراث فرهنگي گلستان بخش اعظم بافت قديم گرگان تخريب شده است. در همين چند ماه اخير چند خانه قديمي بالاي 150 سال قدمت كه در اختيار ميراث فرهنگي هم بود تخريب شده است.
[ویرایش] متفرقه
بسیار از اهالی قدیمی و اصیل گرگان و بسیاری از روستانشینان حومه شهر گرگان، هنوز این شهر را استرآباد میخوانند و خانوادههای معتبر و اصیل این شهر نیز به نام خانوادگی و یا پسوند ”استرآبادی“ موسوماند.
[ویرایش] مکانهای دیدنی
- ناهار خوران
- النگدره
- زيارت
- هزار پيچ
- روستاي سياه مرزكوه
- رنگو
- شربت، شهر بت
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] پیوند به بیرون
- وبگاه اطلاعرسانی استان گلستان
- پورتال استان گلستان
- کانون وبلاگ نویسان گرگان
- نقشه استان گلستان
- پایگاه اطلاع رسانی استانداری گلستان
- معرفی استان گلستان در جزیره دانش
| مرکز | گرگان |
| شهرستانها | آزادشهر | آققلا | بندر گز | ترکمن | رامیان | علیآباد | کردکوی | کلاله | گرگان | گنبد کاووس | مینودشت |
| شهرها |
آزادشهر | آققلا | انبار آلوم | اینچهبرون | بندر ترکمن | بندر گز | خانببین | دلند | رامیان | سرخنکلاته | سیمینشهر | علیآباد | فاضلآباد | کردکوی | کلاله | گالیکش | گرگان | گمیشتپه | گنبد کاووس | مراوهتپه | مینودشت | نگینشهر | نوده خاندوز | نوکنده |
| نقاط دیدنی |
آبشار شیرآباد | آرامگاه قابوس بن وشمگیر | آشوراده | النگدره | پارک ملی گلستان | تالاب آلاگل | تالاب گمیشان | سد اسکندر | سد وشمگیر | شبهجزیره میانکاله | آرامگاه مختومقلی فراغی | میل رادکان | ناهارخوران |

