احمد بهمنیار
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| زمینه فعالیت | روزنامهنگار، شاعر، محقق |
| ملیت | ایرانی |
| تولد | ۹ بهمن ۱۲۶۲، ۲۹ ربیعالاول ۱۳۰۱ (هجری قمری)، ۲۸ ژانویه ۱۸۸۴ (میلادی) کرمان |
| مرگ | ۱۲ آبان ۱۳۳۴ تهران |
| گفتاورد | |
| «به دانا نبخشد بجز رنج وافر - به نادان دهد گنجها رایگانی» | |
احمد بهمنیار، (۱۲۶۲–۱۳۴۴) روزنامهنگار، شاعر، محقق ایرانی و عضو پیوسته فرهنگستان ایران بود. بهمنیار در ۹ بهمن ۱۲۶۲ خورشیدی برابر با ۲۹ ربیعالاول ۱۳۰۱ هجری قمری برابر با ۲۸ ژانویه ۱۸۸۴ میلادی در خانوادهای مذهبی در کرمان چشم به جهان گشود. احمد بهمنیار، تحصیلات ابتدایی را نزد پدر خود، آقا محمدعلی، معروف به معلم که مردی ادیب و فاضل بود و در علوم عربی و ادب، ریاضی و نجوم مهارت بسزا داشت، فراگرفت. احمد بهمنیار از سن شانزدهسالگی شروع به تدریس کرد و پس از مرگ پدر، حوزهٔ علمیه وی را به عهده گرفت و به کمک برادر بزرگترش، محمدجواد آن را اداره کرد. در سال ۱۳۲۶ هجری قمری روش تدریس جدید را برگزید و در همان مدرسه پدر، مدرسهای چهارکلاسه به نام «تربیت» تأسیس کرد که بعدها به نام مدرسه «سعادت» نامگذاری شد. چندی بعد در بم نیز مدرسهای به نام «اسلامیه» که پس از چندی به «عمادیه» تغییر نام داد، احداث نمود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] فعالیتهای سیاسی
احمد بهمنیار در جنبش مشروطیت از پیشگامان محسوب میشد و در انتشار روزنامه «کرمان» همکاری میکرد. وی تا سن سیسالگی معمم بود و حجرهای در مدرسه داشت و به تجددخواهی معروف بود و در همان روزنامه مقاله مینوشت. در سال ۱۳۲۹ هجری قمری برابر با ۱۹۱۱ میلادی روزنامه «دهقان» را تأسیس نمود و زان پس به نام احمد دهقان معروف شد. پس از فتح تهران و شکست محمدعلی شاه، در تهران دو حزب دمکرات عامیون و اعتدالیون تأسیس شد و کرمانیها که سالها زیر سلطه خوانین قاجار و ستم خاندان وکیلالملک و انگلیسیها بودند، پرچم حزب دمکرات را بالا بردند. بهمنیار یکی از معروفترین کسانی است که در تقویت این حزب مؤثر بود. اعضای این حزب در تاریخ ۲۴ جمادی الاول ۱۳۳۴ هجری قمری برابر با ماه مهٔ ۱۹۱۶ میلادی دستگیر و تعدادی از آنها منجمله احمد بهمنیار و زندانیان آلمانی به سوی فارس فرستاده شدند که به مدت یکسال و دوماه و هفت روز در زندان کریمخانی شیراز در بند بود. احمد بهمنیار در همین مدت زبان ترکی عثمانی را آموخت و صرف و نحوی بر زبان ترکی نوشت و اشعاری را از این زبان به فارسی ترجمه کرد. در همین زندان از یک نفر، احتمالأ زرتشتی به نام بهرام، علم نجوم را هم آموخت. چند بیت ازقصیدهای که در زندان سرودهاست به شرح زیر است:
| مرا جان بفرسود ازین زندگانی | که در وی ندیدم دمی شادمانی | |
| چه شادی توان یافت در آن حیاتی | که بر جان کند بار ننگش گرانی | |
| حیاتی سراسر همه رنج و انده | محیطش محاط هوان و نوانی | |
| من ای زندگانی بست آزمودم | که آن چیز کز هرچه بدتر همانی | |
| حکیم از گلستان دنیا نچیند | بجز خار اندوه و نامهربانی | |
| هنرمند بی سیم و زر گر به دانش | شود ابن سینا و بونصر ثانی | |
| گریزند از او خلق زانسان که شیطان | گریزد همی زآیههای قرانی | |
| چه آسایشی خیزد از مرز و بومی | که جلاد بر وی کند مرزبانی |
[ویرایش] فعالیتهای فرهنگی
بهمنیار پس از آزادی از زندان و انتصاب به ریاست اداره تحدید در خراسان و سپس اقامت در مشهد، در تاریخ ۲۹ جوزای ۱۳۰۱ هجری شمسی برابر با رمضان ۱۳۴۰، برابر با ۱۹۲۲ میلادی، روزنامه «فکر آزاد» را منتشر نمود. از یک سال پیش از انتشار این روزنامه از خدمات دولتی استعفا داده و در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی رهسپار تهران شد و «فکر آزاد» را دوبار در هفته منتشر میساخت. پس از تعطیل روزنامه به صلاحدید خود ، به استخدام اداره معارف و سپس به همکاری در عدلیه دعوت شد. بهمنیار در سال ۱۳۰۸ هـ. ش. برابر با ۱۹۲۹ میلادی به استخدام وزارت معارف درآمد. پس از تدریس در مدارس «امیرکبیر»، «ثروت»، «شرف»، «علمیه» و سپس در «دارالفنون» و «دارالمعلمین» که به «دانشسرای عالی» تغییرنام داد، به عنوان استاد تاریخ ادبیات در دانشکده معقول و منقول به تدریس مشغول شد (۱۳۱۲ هـ.ش.-۱۹۳۴ م.). در همین سال قانون تأسیس دانشگاه به تصویب رسیده بود و مدرسان دانشگاه برای کسب درجه استادی مجبور به داشتن مدرک دکترا بودند. بهمنیار کتابی در شرح احوال و آثار «صاحب بن عباد» به عنوان «رساله» نوشت تا میزان تحصیلات او در حد دکترا شناخته شود تا بتواند استحقاق تدریس در دانشگاه و رتبهٔ استادی پیدا کند. در هفتمین جلسه شورای دانشگاه که به ریاست وزیر فرهنگ وقت علیاصغر حکمت تشکیل شد، موضوع رسالات احمد بهمنیار و تعدادی از دیگر استادان نامی، مانند: حسین گل گلاب بدیعالزمان فروزانفر، سعید نفیسی، عباس اقبال آشتیانی و... تصویب گردید. بهمنیار در سال ۱۳۲۱ هـ. ش. به عضویت پیوسته فرهنگستان ایران انتخاب شد.
[ویرایش] آثار ادبی
بهمنیار علاوه بر مقالاتی که در جراید نگاشته، رسالات آموزشی متعددی را منتشر کرده است. گفتنی است که از سال ۱۳۱۸ با علامه علیاکبر دهخدا در تنظیم لغتنامه همکاری داشته است. حاصل پنجاه و دوسال کار مداوم در عمر هفتاد و چهارساله احمد بهمنیار، آثار وتألیفاتی است که به برخی از آن ها اشاره می شود:
- تصحیح اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید
- تصحیح التوسل الی الترسل
- تصحیح تاریخ بیهق
- ترجمه زیدةالتواریخ در تاریخ آل سلجوق
- شرح حال صاحب ابن عباد
- تصحیح الأبنیه عن الحقایق الادویه
- مجمعالامثال فارس - داستاننامه بهمنیاری
- تاریخ ادبیات عربی در سه جلد و...
[ویرایش] پایان زندگی
احمد بهمنیار علی رغم بیماری و ضعف مفرط تا آخرین لحظات توانایی، درس را ترک نگفت. سرانجام در روز جمعه ۱۲ آبان ۱۳۳۴ خورشیدی، برابر با ۱۹ ربیع الاول ۱۳۷۵ هجری قمری و ۶ نوامبر ۱۹۵۵ میلادی در منزل شخصی خود در تهران درگذشت. جنازه احمد بهمنیار طبق وصیت وی به کربلا حمل و در وادی ایمن به خاک سپرده شد.
[ویرایش] منبع
- مقدمه داستاننامه بهمنیاری
- بزرگداشت احمد بهمنیار به قلم: باستانی پاریزی

