سربداران
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| ایران |
|
|---|---|
| تاریخ ایران |
|
| ایران پیش از آریاییها | |
| تاریخ ایران پیش از اسلام | |
| | دودمانها و حکومتها | |
| ایلامیان | |
| ماد | |
| هخامنشیان | |
| سلوکیان | |
| اشکانیان | |
| ساسانیان | |
| تاریخ ایران پس از اسلام | |
| | دودمانها و حکومتها | |
| خلفای راشدین | |
| امویان | |
| عباسیان | |
| ایران در دوران حکومتهای محلی | |
| | دودمانها و حکومتها | |
| طاهریان | |
| صفاریان | |
| سامانیان | |
| آل زیار | |
| آل بویه | |
| غزنویان | |
| سلجوقیان | |
| خوارزمشاهیان | |
| ایران در دوره مغول | |
| | دودمانها و حکومتها | |
| ایلخانیان | |
| ایران در دوران ملوکالطوایفی | |
| | دودمانها و حکومتها | |
| سربداران | |
| تیموریان | |
| مرعشیان | |
| کیائیان | |
| قراقویونلو | |
| آققویونلو | |
| ایران در دوران حکومتهای ملی | |
| | دودمانها و حکومتها | |
| صفوی | |
| افشاریان | |
| زند | |
| قاجار | |
| پهلوی | |
| جمهوری اسلامی | |
| موضوعی | |
| تاریخ معاصر ایران | |
| تاریخ مذاهب ایران | |
| تاریخ زبان و ادبیات ایران | |
| جغرافیای ایران | |
| استانهای تاریخی ایران | |
| اقتصاد ایران | |
| گاهشمار تاریخ ایران | |
| پروژه ایران |
پس از یکصد و بیست سال استیلای قوم تاتار و مغول بر ایران و بسیاری از مناطق آسیا، قیامی مردمی در باشتین و سبزوار خراسان علیه ظلم و تعدی حاکمان مغول و عاملان آنان به وقوع پیوست. این نهضت که به قیام سربداران شهرت یافتهاست، از لحاظ وسعت، بزرگترین، از نظر تاریخی مهم ترین جنبش آزادی بخش خاورمیانه در قرن هشتم هجری بود. تلاش پیگیر رهبران آزاده این قیام، منجر به تشکیل حکومت مستقل ملی و شیعه مذهب ایرانی در خراسان شد. مهم ترین ویژگیهای این حکومت عبارت بود از: تنفر و انزجار از عنصر مغولی و تثبیت ایدئولوژی تشیع امامی. اولین رهبر آنها یک روحانی به نام شیخ خلیفه بود بعد از وی یکی از شاگردانش بنام شیخ حسن جوری رهبری سربداران برعهده داشت.
هنگامي که سربداران توانستند بر حاکم مغولي خراسان پيروز شوند حکومت مستقلي ترتيب دادند و سبزوار را مرکز خود ساختند.
قيام سربداران با آن که جنبشي محلي بود و مدت زيادي دوام نيافت، اما در تاريخ ايران اهميتي خاص دارد، زيرا در پي اين قيام و با نيرو گرفتن از پيروزي هاي آن بود که در نقاط ديگر نيز مردم روستاها سرکشي آغاز کردند. استقرار دولت مرعشیان در مازندران را بايد يکي از بارزترين پي آمدهاي حکومت سربداران دانست. امراي سربداران در اداره حکومت با يکديگر اختلاف بسيار داشتند و بسياري از آنان با توطئه ياران خود را از پاي درآمدند. با اين همه در مدت کوتاه حکومت ايشان، آباداني بسيار صورت گرفت و خرابي هاي حمله مغول تا حد زيادي جبران شد. اميران سربدار در پي بهتر کردن زندگي روستائيان و طبقه محروم شهر بودند و به نوعي مساوات در تقسيم عوايد و ثروت عمومي اعتقاد داشتند.
با آن که تصوف در ايران مدت ها صورت مقاومت منفي با وضع اجتماعي موجود داشت و به همين دليل پس از مدتي حق حيات در جنب متشرعه يافت، با اين حال پس از هجوم مغول و تاخت و تاز تيموريان و هنگامي که فقر و فاقه توده هاي مردم را در جامعه قرون وسطائي قرون هفتم و هشتم هجري از پاي درمي آورد، دراويش در سبزوار و مازندران و آذربايجان جنبشي را که از يک طرف عليه حکام مغول و از طرف ديگر ضد فئودال ها و اشراف و روحانيان بود، رهبري کردند. در سال 738 ه.ق. سربداران سبزوار را بتصرف در آوردند و عليه مغولان مکرر جنگيدند و دامنه حکومت خود را تا مازندران و گرگان توسعه دادند. سربداران دعوي داشتند که مي خواهند کاري کنند که حتي يک تاتار تا قيام قيامت خيمه در خاک ايران نزند. به قول مؤلف روضات الجنات اين گروه را از آن جهت سربداران گويند که گفتند: "اگرتوفيق يابيم دفع ظلم ظالمان کرده باشيم والا سر خود را بردار ببينيم که ديگر تحمل تعدي و ظلم نداريم". سربداران مدت پنجاه سال در سبزوار و نواحي مجاور آن حکومت کردند.
[ویرایش] منبع
- نهضت سربداران خراسان - پطروشفسکی PDF
- تاریخ ایران - دکتر خنجی
- تاریخ اجتماعی ایران. مرتضی راوندی. تهران، ۱۳۵۴
- تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ا. آ. گرانتوسکی - م. آ. داندامایو، مترجم، کیخسرو کشاورزی، ناشر: مروارید ۱۳۸۵
- تاریخ ایران از عهد باستان تا قرن ۱۸، پیگولووسکایا، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۳.
- حمله مغول و سربداران

