مسمط

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

مسمط، قالب شعری است که که از رشته‌های گوناگون پدید می‌آید قافیه رشته‌ها متفاوت است و در هر رشته تمام مصراع ها جز مصراع آخر هم قافیه است در مسمط هر بخش را یک رشته و مصراع آخر را بند می‌گویند بندها هم قافیه و حلقه اتصال همه رشته‌ها به یکدیگر است .مسمط‌هایی که بند و رشته مسمط آن‌ها مجموعه سه مصراع باشد مسمط مثلث و به چهار مصراع مربع به پنج مصراعی مخمس و به شش تایی مسدس می گویند. بنیانگذار این قالب منوچهری دامغانی شاعر قرن پنجم است همه مسمطات منوچهری مسدس اند.

[ویرایش] نمونه‌هایی از مسمط

خیزید و خز ‌آرید که هنگام خزان‌ست باد خنک از جانب خوارزم وزان‌ست
آن برگ رزان بین که برآن شاخ رزان‌ست گویی به مثل پیرهن رنگرزان‌ست

دهقان به تعجّب سر انگشت گزان‌ست
کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار

طاووس بهاری را دنبال بکندند پرش ببرید و به کنجی بفکندند
گویی به میان باغ، به زاریش پسندند با او نه نشینند و نه گویند و نه خندند

وین پر نگارینش بر او باز نبندند
تا آذر مه بگذرد و آید آذار


ای که از کلک هنر،نقش دل‌انگیز خدایی حیف باشد من من،کاین همه از مهر جدایی
گفته بودی جگرم خون نکنی باز کجایی من ندانستم از اول که تو بی‌مهر و وفایی
مدعی طعه زند در غم عشق تو زیادم وین نداند که من از بهر غم عشق تو زادم
نغمه بلبل شیراز نرفته‌ست ز یادم دوستان عیب کنندم که چرا دل به تو دادم