بی تو به سر نمی‌شود

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.


بی تو به سر نمی‌شود، عنوان آلبوم موسیقی است با صدای استاد شجریان که در سال ۱۳۸۱ منتشر شد. این آلبوم در دستگاه نوا و آواز بیات کرد و بر اساس ساخته‌های حسین علیزاده است. اشعار این آلبوم از سروده‌های مولانا، بابا طاهر، حافظ و عطار است.

در آلبوم « بی تو به سر نمی‌شود »، حسین علیزاده، تار و کیهان کلهر، کمانچه می‌نوازند. همایون شجریان، تنبک می‌نوازد و همچنین پدر را به عنوان هم‌آواز همراهی می‌کند.

این آلبوم، با مقدمه نوا آغاز شده و با قطعه «بی همگان به سر شود» (شعر مولانا) در ساز و آواز ادامه می‌یابد:

بی همگان به سر شود، بی تو به سر نمی‌شود داغ تو دارد این دلم جای دگر نمی‌شود
دیده عقل مستِ تو چرخه چرخ پستِ تو گوش طرب به دست تو بی تو به سر نمی‌شود
جان ز تو جوش می‌كند دل ز تو نوش می‌كند عقل خروش می‌كند بی تو به سر نمی‌شود
خَمر من و خمار من باغ من و بهار من خواب من و قرار من بی تو به سر نمی‌شود
جاه و جلال من تویی مُلکت و مال من تویی آب زلال من تویی بی تو به سر نمی‌شود
گاه سوی وفا روی گاه سوی جفا روی آنِ منی کجا روی بی تو به سر نمی‌شود
دل بنهند بَرکَنی‌ توبه کنند بشکنی این همه خود تو می‌کنی بی تو به سر نمی‌شود
بی تو اگر به سر شدی زیر جهان زِبَر شدی باغ ارم سقر شدی بی تو به سر نمی‌شود
خواب مرا ببسته‌ای نقش مرا بشسته‌ای وز همه‌ام گسسته‌ای بی تو به سر نمی‌شود

در ادامه قطعه «مُطرب دل» از اشعار مولانا خوانده می‌شود:

با من صنما دل یک دله کن گر سر ننهم آن گَه گله كن
مجنون شده‌ام از بهر خدا زان زلف خوشت یک سلسله کن
سی‌پاره به کف در چله شدی سی‌پاره منم ترک چله کن
ای مطرب دل زان نغمه خوش این مغز مرا پر مشغله کن
ای موسی جان چوپان شده‌ای بر طور برو ترک گله کن

سپس قطعات ضربی نوا و چهار مضراب نوا اجرا می‌شوند.

قطعات بعدی این آلبوم در آواز بیات کرد و شامل «ره میخانه»، (شعری از عطار)، تصنیف «غم با طبیبان» (غزل حافظ) و تصنیف «دل دیوانه» (شعر بابا طاهر) می‌باشند:

دلِ دیوانه‌ام دیوانه‌تر شی خرابِ خانه‌ام ویرانه‌تر شی
کِشم آهی که گردون را بسوجُم که آهِ سوته‌دیلان کارگر شی


هر آن باغی که نخلش سر به در بی مدامش باغبان خونین جگر بی
بباید کندنش از بیخ و از بُن وگر بارش همه لعل و گهر بی


ز هجرانت هزار اندیشه دیرُم همیشه زهرِ غم در شیشه دیرُم
ز ناسازیِ بخت و گردشِ چرخ فغان و آه و زاری پیشه دیرُم

سپس با بازگشت به دستگاه نوا، قطعه «چون تو جانان منی» از اشعار عطار و تصنیف «ب‍ی تو به سر نمی‌شود» (شعر مولانا) اجرا می‌شوند. قطعه «ب‍ی تو به سر نمی‌شود» از همان شعری است که در قسمت‌های ابتدایی آلبوم اجرا می‌شود که در اینجا با آهنگ و سبکی متفاوت اجرا می‌شود. این آلبوم، با تصنیف «غم عشق»، از اشعار علی اکبر خان شیدا در دستگاه سه‌گاه پایان می‌یابد.

[ویرایش] منابع