ایران
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| جمهوری اسلامی ایران | |||||
|
|||||
| شعار ملی: استقلال آزادی جمهوری اسلامی | |||||
| سرود ملی: سرود جمهوری اسلامی ایران | |||||
![]() |
|||||
| پایتخت - مختصات جغرافیایی |
تهران |
||||
| بزرگترین شهر | تهران | ||||
| زبان رسمی | زبان فارسی | ||||
| نوع حکومت | جمهوری اسلامی سیدعلی حسینی خامنهای محمود احمدینژاد |
||||
| انقلاب اسلامی اعلام پیروزی انقلاب روز جمهوری اسلامی |
برکناری محمدرضا پهلوی ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ |
||||
| مساحت - کل - آبها (%) |
۱٬۶۴۸٬۱۹۵ km² (۱۷ام) ۰٫۷ |
||||
| جمعیت - براورد ۱۳۸۵ - تراکم جمعیت |
۷۰٬۴۷۲٬۸۴۶ (۱۸ام) ۴۲٫۸/km² (۱۵۷ام) |
||||
| تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید) - کل - سرانه |
براورد ۲۰۰۵ ۶۱۰٫۴ میلیارد دلار (۱۹ام) ۸٬۹۰۰ دلار (۶۹ام) |
||||
| شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۴) | ۰٫۷۴۶ (۹۶ام) – متوسط | ||||
| واحد پول | ریال ایران (IRR) |
||||
| منطقه زمانی - در تابستان (DST) |
|||||
| کد بینالمللی خودرو |
IR
|
||||
| دامنه اینترنتی |
.ir
|
||||
| پیششماره تلفن |
+98
|
||||
ایران کشوری در جنوب غربی آسیا در منطقهٔ مشهور به خاورمیانه است. نام رسمی آن جمهوری اسلامی ایران، پایتخت آن تهران است و هفتاد میلیون جمعیت دارد.
در شمال با ارمنستان ، آذربایجان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان ، در غرب با ترکیه و عراق مرز زمینی و همچنین دارای مرز دریایی در شمال با دریای خزر و در جنوب با خلیج فارس و دریای عمان است ، که دو منطقه اولی از مناطق مهم تولید نفت و گاز در جهان هستند.
نظام سیاسی ایران براساس قانون اساسی مصوب ۱۹۷۹ (میلادی) (۱۳۵۸ ه.ش/بازنگری ۱۳۶۸ ه.ش) پایه ریزی شده ، بالاترین مقام رسمی ایران ولایت فقیه است که در حال حاضر در اختیار آیت الله سید علی خامنهای است. اسلام دین رسمی، تشیع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است.
ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت دارای تاریخی کهن (حداقل هفت هزار سال) است و یکی از تاریخیترین کشورهای جهان به شمار میرود.
ایران به واسطه قرار گرفتن در منطقه مرکزی اوراسیا دارای موقعیتی ژئواسترتژیک است. این کشور از اعضای مؤسس سازمان ملل متحد، گروه نم، سازمان کنفرانس اسلامی ، اوپک و سازمان اکو است ، ایران یک قدرت منطقهای در جنوب غربی آسیا است و جایگاه مهمی را در اقتصاد جهانی به واسطه در اختیار داشتن صنعت نفت، صنعت پتروشیمی و گاز طبیعی به خود اختصاص دادهاست.[۱]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام ایران
واژهی ایران در فارسی باستان(airya)ودر فارسی میانه به شکل «اران»(erān) بوده، و برگرفته از شکل قدیمی «airya nama» و به معنای «سرزمین مردمان اصیل» است.
واژهی «آریا» در زبانهای اوستایی، فارسی باستان و سنسکریت به ترتیب به شکلهای «اَیریه»(airya)،«اَریه»(āriya)،«آریه»(arya) به کار رفتهاست. و نیز در زبان سنسکریت «اریه»(ariya) به معنی سَروَر و مهتر و «آریکه»(aryaka) به معنی مَردِ شایستهٔ بزرگداشت و حرمت است و آریایی بهزبان اوستایی «ائیرین»(airyana) و بهزبان پهلوی و فارسی دری «ایر» خوانده میشود و ایرج بهزبان آریایی "airya" است. ایر در واژه بهمعنی «آزاده» و جمع آن «ایران» بهمعنی «آزادگان» است.
نام ایران در لغت به معنی «سرزمین آریاییان» است و مدتها قبل از اسلام نیز نام محلی آن نیز ایران، اران، یا ایرانشهر بود.[۲]، البته از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۹۳۵ در عرصه بینالمللی با نام پرشیا شناخته میشد[1] که در سال ۱۹۳۵ با درخواست رسمی رضاشاه پهلوی همان نام بومی کشور (ایران) در عرصه بین الملل هم مورد کاربرد قرار گرفت. نام "پرشیاً همچنان در زبانهای اروپایی به دلیل سابقه تاریخی - فرهنگی اش مصطلح است اما در اخبار سیاسی بیشتر از نام ایران استفاده میشود. بیشتر نمایشگاههای بزرگ فرهنگی- هنری ایران که در سالهای اخیر در اروپا برگزار شده مانند «هفت هزار سال هنر ایران» و «امپراتوری فراموش شده» نام "پرشیاً را در عنوان خود داشتهاند.
[ویرایش] جغرافیا
-
نوشتار اصلی را ببینید: جغرافیای ایران
ایران در شرق با افغانستان و پاکستان؛ در شمال شرقی با ترکمنستان، در بخش میانی شمال با دریای خزر، در شمال غربی با جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ درغرب با ترکیه و عراق؛ و سرانجام در جنوب با آبهای خلیج فارس و دریای عمان همسایهاست.
از دید طبیعی ایران از شمال به رود اترک، دریای خزر و رود ارس، از مشرق به کوههای هندوکش و کوههای غربی دره سند، از مغرب به دامنههای غربی کوههای زاگرس و حوضه آبریز اروندرود و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود است. مساحت آن ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلو متر مربع و جمعیت آن برپایه برآورد سال ۱۳۸۵ ه. خ. ۷۰ میلیون تن بودهاست. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگههای حاصلخیز تشکیل شدهاست. مرتفع ترین کوه ایران نیز دماوند میباشد.
[ویرایش] استانها
-
نوشتار اصلی را ببینید: استانهای ایران
در سال ۱۳۱۶ ه. خ. ایران به ده استان تقسیم شد. به مرور زمان با ایجاد استانهای جدید، تعداد استانهای ایران افزایش یافت. برای مدتهای مدیدی از بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران دارای ۲۴ استان بود. در سال ۱۳۷۲ استان اردبیل از استان آذربایجان شرقی جدا شده و استانی مستقل گشت. همچنین استان قم در سال ۱۳۷۴ از استان تهران و استان قزوین در سال ۱۳۷۵ از استان تهران جدا شدند. در سال ۱۳۸۳، استان خراسان به سه استان: خراسان جنوبی، خراسان شمالی و خراسان رضوی تقسیم شد. به این ترتیب در حال حاضر ایران از ۳۰ استان تشکیل شدهاست.
| استانهای ایران | |
| آذربایجان شرقی | آذربایجان غربی | اردبیل | اصفهان | ایلام | بوشهر | تهران | چهارمحال و بختیاری | خراسان جنوبی| خراسان رضوی | خراسان شمالی | خوزستان | زنجان | سمنان | سیستان و بلوچستان | فارس | قزوین | قم | کردستان | کرمان | کرمانشاه | کهکیلویه و بویراحمد | گلستان | گیلان | لرستان | مازندران | مرکزی | هرمزگان | همدان | یزد | |
[ویرایش] مردم ایران
-
نوشتار اصلی را ببینید: مردم ایران
پیشینهٔ تاریخی کشور ایران را در اسطورههای کهن ایرانی به آغاز تاریخ میرسانند ولی آغاز تاریخ سیاسی آن از آغاز شاهنشاهی ایران در زمان ماد است.البته این شاهنشاهیها مربوط به اقوام آریایی ایران است وگرنه پیش از آنه ایلام، جیرفت و ... نیز بودهاست.
ایران امروزه از اقوام زیادی از جمله :مازنی، گیلک، تالش، آذری، کرد، ترکمن، عرب، بختیاری ، لر، لک ، آشوری، کلدانی، مندایی، تات، گرجی، بلوچ، سیستانی، ارمنی، یهودی ، دیلمی تشکیل شدهاست.[۳] . در ایران در حدود ۲۰ زبان و ۱۱۰ گویش زبانی رواج دارد و بزرگترین گروههای زبانی ایران را فارسی، ترکی آذری، کردی، ترکمنی، گیلکی و مازندرانی، تالشی، لری، بختیاری ،عربی، بلوچی، لکی، دیلمی، تاتی، ارمنی، آشوری، مندایی، گرجی، عبری، کلدانی و غیره تشکیل میدهند. زبان رسمی اداری ایران فارسی است. فارسی یکی از زبانهای شاخه هند و اروپایی است. براساس اصل پانزدهم قانون اساسی کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانههای گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.
[ویرایش] دین
همچنین برخی از آیینهای دیگر در برخی دوران رواجی اندک یافتهاند نظیر دین مزدک، مانی و مسیحیت قبل از اسلام .
در پانصد سال اخیر، بهویژه بعد از تشکیل دولت صفویان همواره تشیع مذهب رسمی ایران بودهاست و در حال حاضر از جمعیت ایران، ۸۹٪ شیعه، ۹٪ سنی و ۲٪ زرتشتی، یهودی، مسیحی، مندایی و پیروان سایر ادیان هستند.[۴] در اصل ۱۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری دین رسمی است و سایر مذاهب اسلامی نیز قانونی است و دارای احترام کامل میباشند. برای مثال چنانچه در منطقهای اکثریت سنی باشند، مقررات محلی بر اساس مذهب آنها خواهد بود.[نیاز به ذکر منبع] همچنین در اصل ۱۳ قانون اساسی، ایرانیان مسیحی، یهودی و زرتشتی به عنوان اقلیت مذهبی پذیرفته شدهاند و میتوانند در حدود قانون بر اساس دین خود عمل نمایند.
[ویرایش] تاریخ
-
نوشتار اصلی را ببینید: تاریخ ایران
[ویرایش] دودمانهای دوره پیش از اسلام
- ماد (آغاز قرن هشتم ق. م.۵۵۰ ق. م.) بنیانگذار (دیاکو) (هووخشتره)
- هخامنشی (۵۵۹ ق. م.- ۳۳۰ ق. م.) بنیانگذار کوروش کبیر شهریار معروف داریوش
- سلوکیان (۳۳۰ ق. م.- ۱۲۹ ق. م.) بنیانگذار سلوکوس یکم (اتحاد دوم)
- اشکانیان (وحدت دوباره بعد از اشغال)(۲۵۶ ق. م.- ۲۲۴ م.) بنیانگذار اشک یکم شهریاران بزرگ مهرداد یکم ارد یا اشک سیزدهم
- ساسانیان (۲۲۴ م.۶۵۲ م.) بنیانگذار (اردشیر بابکان) شهریاران بزرگ شاپور ۱ شاپور دوم و انوشیروان دادگر
[ویرایش] دودمانهای نیمه مستقل پس از اسلام
- طاهریان (۲۰۶ - ۲۵۹ ه. ق.) بنیانگذار طاهر بن حسین ذوالیمینین
- صفاریان (۲۶۱ - ۲۸۷ ه. ق.) بنیانگذار یعقوب بن لیث صفار
- سامانیان (۲۶۱ - ۳۸۹ ه. ق.) بنیانگذار نصر اول شهریاران بزرگ اسماعیل بن احمد و نصر بن احمد
- زیاریان(۳۱۵ - ۴۶۲ ه. ق.) بنیانگذار مرداویج پسر زیار شهریار معروف قابوس بن وشمگیر
- بوییان (۳۲۰ - ۴۴۰ ه. ق.) بنیانگذار عمادالدوله علی شهریار بزرگ عضدالدوله
- غزنویان (۳۸۸ - ۵۵۵ ه. ق.) بنیانگذار سلطان محمود غزنوی
- سلجوقیان (۴۲۹ - ۵۱۱ ه. ق.) بنیانگذار طغرل بیک شهریاران بزرگ ملکشاه و سلطان سنجر
- خوارزمشاهیان (۴۷۰ - ۶۱۷ ه. ق.) بنیانگذار (انوشتکین غرجه) شهریاران معروف: محمد خوارزمشاه
- ایلخانان مغول (۶۵۴ - ۷۳۶ ه. ق.) بنیانگذار هولاکو خان
- تیموریان (-۷۷۱ ۹۰۳ ه. ق) بنیانگذار تیمور گورکانی
[ویرایش] دودمانهای مستقل پس از اسلام
- صفویان - (۹۰۶ - ۱۱۳۵ ه. ق.) بنیانگذار شاه اسماعیل اول شهریار بزرگ شاه عباس
- افشار (۱۱۴۸ - ۱۱۶۱ ه. ق.): بنیانگذار نادر شاه
- زند (-۱۱۶۳ ۱۲۰۹ ه. ق.) بنیانگذار کریم خان زند
- قاجار (۱۲۰۹ - ۱۳۴۵ ه. ق.) بنیانگذار آغا محمد خان شهریار نامی ناصرالدین شاه
- پهلوی (آغاز۱۳۴۵ ه. ق/ ۱۳۰۴ ه. ش. - ۱۳۵۷ ه.ش) بنیانگذاررضا شاه
- نظام جمهوری اسلامی ایران (آغاز ۱۳۵۷ ه. ش.) بنیانگذار روح الله موسوی خمینی
[ویرایش] پیمان نامهها
پیمان نامههای ایران با دیگر دولتها
- گلستان
- ترکمانچای
- پیمان سنتو
- قرارداد الجزایر میان ایران و عراق در سال ۱۹۷۵ میلادی [۵]
پیمان نامههای دیگر دولتها بر سر ایران
- ۱۹۰۷
[ویرایش] سیاست
-
نوشتار اصلی را ببینید: سیاست در ایران
حکومت ایران جمهوری اسلامی است. قوه مقننه در دست مجلس شورای اسلامی است. مذهب رسمی ایران شیعه اثنیعشری و طبق اصل ۱۳ قانون اساسی از پیروان ادیان دیگر تنها مسیحیان ایران، زرتشتیان ایران و یهودیان ایران در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و البته پیروان هیچیک از ادیان دیگر در تبلیغ دین خود آزاد نیستند. پیروان هر یک از این سه دین در مجلس شورای اسلامی دارای نماینده هستند. فارسی، زبان رسمی اداری ایران است.
[ویرایش] روابط خارجی ایران
ایران یکی از ۱۹۸ کشور عضو سازمان ملل متحد است. همچنین در سازمانهایی چون سازمان کشورهای همسود، سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک)، سازمان کشورهای اسلامی، سازمان همکاری منطقهای برای عمران عضویت دارد.
روابط خارجی ایران در دورهٔ جمهوری اسلامی با تنشهای فراوانی روبرو بودهاست.
از جمله چالشهای ایران پس از انقلاب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ماجرای حمله به سفارت آمریکا وبه گروگان گرفتن دیپلماتهای آمریکایی
- جنگ ۸ ساله با عراق (حدود ۵۰۰۰۰۰ کشته، یک میلیون زخمی و هزار میلیارد دلار خسارت برای ایران)
- تحریمهای طولانی اقتصادی و تکنولوژیکی
- فعالیتهای هستهای
[ویرایش] معادن
معادن مهم ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، دومین ذخایر نفتی جهان، یازده در صد ذخایر ثابت شده نفتی زمین معادل ۱۳۰ میلیارد بشکه، و نیز دومین ذخایر گازی جهان، هجده در صد ذخایر ثابت شده گاز زمین، معادل ۲۶ تریلیون متر مکعب را در اختیار خود دارد. مهمترین منطقههای نفتی این کشور مسجد سلیمان، هفتگل، گچساران، آغاجاری و شاه آباد (غرب) است.همچنین دریای مازندران نیز اندوخته نفتی بسیاری را در خود نهفتهاست. نفت قم نیز در حال استخراج است. بیشترین معادن در حال بهره برداری در استان خراسان وجود دارد.
دیگر معادن مهم کشور عبارتاند از: معادن ذغال سنگ، کانیهای فلزی: طلا، منگنز، کرومیت، مس، سرب، روی، نیکل، کبالت، نقره، معدنی شیمیایی: گوگود، نمک، سنگهای تزئینی، شن و ماسه و اورانیوم.
[ویرایش] صنایع
عمدهترین صنایع کشور عبارتاند از: صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد، نساجی، شیمیایی، غذایی، خودرو سازی، الکتریکی و الکترونیکی و... صنایع مهم دستی و خانگی و سنتی کشور عبارتاند از: فرش و قالی، گلیم و زیلو، منبت کاری، خاتم کاری و سفال سازی.
[ویرایش] راهها
راهها و وسایط نقلیه نیز دارای اهمیت است. راه آهن سرتاسری ایران راه آهن تهران به مشهد راه آهن تهران به تبریز تهران به کاشان، راه آهن بندرعباس به تهران وراه آهن بندرعباس به سرخس که به تازگی بهره برداری رسید و راههای دیگری که در دست ساخت است. جادههای شوسه همه شهرهای را بهم مربوط میسازد. راههای کشتیرانی در دریای خزر، دریای عمان وخلیج فارس است. راههای هوایی میان اغلب کشورهای بزرگ جهان و شهرهای درجه اول ایران برقرار است.
[ویرایش] اقتصاد
در ۳۰ سال گذشته جمعیت ۳۶ میلیونی ایران به ۷۰ میلیون نفر افزایش پیدا کرده و نخستین موج این نسل جدید به بزرگسالی رسیدهاست. بر اساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری به ۲۲ درصد رسیدهاست اما برخی کارشناسان رقم آن را ۲/۱۲ درصد برآورد میکنند. محمد خاتمی رئیس جمهوری سابق میگوید «حضور سالانه ۷۰۰ هزار نفر به بازارکار معرف فشار شدیدی است که اقتصاد ایران ناگزیر به تحمل آن است.».
در دوره(۱۳۸۳ – ۱۳۵۳)، نرخ تورم گاه به ۷ درصد رسیده و گاه به مرز ۵۰ درصد نزدیک شدهاست و نرخ بیکاری زمانی ۳ درصد و زمانی بیش از ۱۶ درصد بوده در حالیکه در زمینه بدهی خارجی، این رقم برای مدتها صفر بوده ولی گاه چنان افزایش یافته که دولت را با بحران بازپرداخت مواجه کردهاست. خصوصی سازی، رهایی از اقتصاد متکی به نفت و همگام شدن با اقتصاد جهانی پیشنهادهایی است که از سوی تحلیلگران برای تثبیت اوضاع اقتصادی ایران مطرح میشود.
[ویرایش] چشمانداز آینده
وابستگی شدید به درآمدهای غیر قابل اعتماد نفتی برنامه ریزی اقتصادی ایران را همواره شکننده کردهاست. برنامه دولت این است که اتکا به بودجه درآمدهای نفتی را که ۸۰ درصد درآمدهای ارزی کشور را تشکیل میدهد، کاهش دهد اما هر گونه تلاش برای خارج کردن درآمدهای نفتی به معنای آن است که درآمدهای مالیاتی چند برابر شود.
صنعت ایران پس از سالها همچنان زیر پوشش یک رشته قوانین حمایتی دولتی فعالیت میکند و اگر در معرض فشارهای رقابتی بین المللی قرار گیرد ممکن است بسیاری از کارخانهها تعطیل شود و بیکاری افزایش یابد. البته در سالهای اخیر شاهد تاکید ایرانیان بر درآمدهای غیر نفتی بودیم که به گفته سازمان آمار ایران درصد درآمدهای غیر نفتی طی ۶سال کذشته دو برابر شدهاست
[ویرایش] چشمانداز آماری
کارشناسان بانک جهانی در گزارش شاخصهای توسعه در سال ۲۰۰۵ میانگین رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۰۴ را شش و پنج دهم درصد تخمین زدهاند که یک دهم درصد از سال ۲۰۰۳ کمتر است.
مرکز پژوهشهای مجلس ایران با ارائه گزارشی، پیش بینی کرده تورم در سال جاری (۲۰۰۷) به بیشتر از ۲۲ درصد برسد. این نرخ تورم تقریبا دو برابر پیش بینی برنامه چهارم توسعه برای نرخ تورم در سال جاری است و بیشترین رقم طی دوازده سال گذشتهاست.
[ویرایش] رشد اقتصادی ایران
صندوق بین المللی پول در آخرین برآورد خود از رشد اقتصادی کشورها در سال ۲۰۰۵ پیش بینی کرد: رشد اقتصادی ایران در این سال به ۵/۷ درصد برسد که بدین ترتیب نسبت به سال قبل از آن ۰/۱ درصد کاهش خواهد داشت.
مرکز پژوهشهای مجلس ایران با ارائه گزارشی (۲۰۰۷)، استفاده بیش از حد از درآمدهای نفتی در چند سال گذشته را عامل بی ثباتی در اقتصاد این کشور معرفی و پیش بینی کرده رشد اقتصادی ایران به حدود ۵ درصد در سال (۲۰۰۸) برسد.
[ویرایش] ذخایر ارزی و بدهی خارجی
ذخایر ارزی ایران در پایان سه ماهه نخست سالجاری با ۲۷ درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال گذشته از رقم ۶۵ میلیارد دلار فراتر رفت. این رقم نسبت به خردادماه سال ٨۴ که ذخایر ارزی ایران ٣۴۰ هزار میلیارد ریال بود، بیش از ۷۲ درصد افزایش یافته است.[2]
بانک مرکزی ایران، حجم بدهیها و تعهدات مالی کشور را تا پایان شهریور ماه سال ۱۳۸۴، چهل میلیارد و ششصد میلیون دلار اعلام کرد.
[ویرایش] هنر و فرهنگ
-
نوشتار اصلی را ببینید: فرهنگ ایرانی
فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان و حتی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه و پاکستان همگی کم یا زیاد گوشهای از فرهنگ ایران را به ارث بردهاند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است. در مجموع میتوان عناصر فرهنگ ایرانی را که فراتر از مرزهای جمهوری اسلامی ایران است را به اختصار چنین برشمرد: ۱- زبان پارسی که مهمترین شاخصه فرهنگ ایرانی است. ۲- اعیاد ملی از جمله نوروز. ۳- شخصیتهای اسطورهای از جمله رستم. ۴- اساطیر تمثیلی همچون دیو، سیمرغ و ... ۵- علم و هنر. ۶- معماری ایرانی. ۷- دین اسلام و بخصوص مذهب تشیع.
[ویرایش] موسیقی ایران
-
نوشتار اصلی را ببینید: موسیقی ایرانی
[ویرایش] موسیقی کلاسیک ایرانی
موسیقی کلاسیک ایرانی به گونههای گوناگون بازشناخته میشود: موسیقی اصیل، موسیقی ردیف یا به گونهای ساده موسیقی دستگاهی. این موسیقی هم به گونه تکنوازی و هم به گونه گروهی که دربرگیرنده خواننده، نوازنده و تنبکنواز است، نواخته میشود. موسیقی ایرانی هنگامی که به گونه تکنوازی نواخته میشود، مونوفونیک است، هرچند در تکنوازی نیز آکوردها برای آرایهبندی به کار میروند و در برخی فرمها شاید در سراسر یک آهنگ نُت پدال نواخته شود. موسیقی که به گونه گروهی نواخته میشود، هته روفونیک است و آهنگی که خواننده آماده میکند، نوازنده به آسانی آن را بازتاب میدهد و کم و بیش آن را دگرگون میسازد. موسیقی کلاسیک ایرانی بداههگونهاست. این گفته میرساند که خنیاگر در یک دم هم نوازندهاست و هم آهنگساز.
با دیده بهنگر تئوریسینهای این دوران، موسیقی ایرانی بر دوازده سیستم است که دستگاه و آواز نام دارند. هفت دستگاه موسیقی ایرانی، شور، همایون، نوا، سهگاه، چهارگاه، راست پنجگاه و ماهور و پنج آواز آن ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی و اصفهان میباشند.
سازهایی که در موسیقی ایرانی به کار گرفته میشوند دارای پیشینه درازی هستند و مانند سازهای کهن اروپایی بسیار پرارزش هستند. این سازها هم از دید تاریخی و هم از نگر پیشینهشان کنکاش میشوند. هرچند برخی از سازهای اروپایی جانشین سازهای بومی شدهاند، لیکن از این سازها تا هنگامی که موسیقی ایرانی زندگی میکند سود جسته میشود.
[ویرایش] نگارخانه
|
تهران |
مشهد |
اصفهان |
تبریز |
|
کرج |
شیراز |
اهواز |
قم |
[ویرایش] جُستارهای وابسته
- نظام جمهوری اسلامی ایران
- شخصیتهای سیاسی ایران
- روابط خارجی ایران
- احزاب سیاسی ایران
- تاریخ ایران
- فرهنگ ایرانی
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
| ماد: | هگمتانه (همدان) |
| هخامنشیان: | شوش | پاسارگاد| شیراز |
| اشکانیان: | دامغان | اشکآباد | تیسفون |
| ساسانیان: | تیسفون | بیشابور |کازرون |
| طاهریان: | بخارا | نیشابور | مرو |
| صفاریان: | زرنج |
| سامانیان: | بخارا |
| علویان: | طبرستان |
| زیاریان: | اصفهان |
| بوییان: | همدان | ری | شیراز |
| غزنویان: | غزنین |
| سلجوقیان: | نیشابور | اصفهان |
| خوارزمشاهیان: | سمرقند | گرگانج |
| ایلخانیان: | مراغه | تبریز |
| تیموریان: | سمرقند | هرات |
| صفویان: | اردبیل | تبریز | قزوین | اصفهان | ساری |
| افشاریان: | مشهد |
| زندیان: | شیراز | کرمان |
| قاجاریان: | ساری | تهران |
| پهلوی: | تهران |
| جغرافیای جشن نوروز | |
| جمهوری آذربایجان | ارمنستان | ازبکستان | عراق | ترکیه | تاجیکستان | افغانستان | سوریه | ترکمنستان | قزاقستان | تانزانیا | مصر | ایران | |
[ویرایش] منابع
- ویکیپدیای انگلیسی، نسخهٔ ۲۷ مه ۲۰۰۷
[ویرایش] پانویس
- ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Iran#_ref-0 سراسر آغازه از ایران در ویکیپدیای انگلیسی، نسخهٔ ۲۷ مه ۲۰۰۷
- ↑ MacKenzie, David Niel. (۱۹۹۸). "Ērān, Ērānšahr". Encyclopedia Iranica ۸. Cosa Mesa: Mazda.
- ↑ http://isna.ir/Main/NewsView.aspx?ID=News-727489
- ↑ http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ir.html
- ↑ http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2004/09/040901_la-mp-arvandrood.shtml


