گازطبیعی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
|
پیشنهاد شده است که این مقاله یا بخش با گاز طبیعی ادغام گردد. (بحث). |
گاز طبیعی دارای تاریخی چند هزار ساله است. تقریباً در سال 940 قبل از میلاد، مردمان سرزمین چین با استفاده از نی های تو خالی گاز طبیعی را از محل آن در خشکی به ساحل رسانده و از آن برای جوشاندن آب دریا و استحصال نمک استفاده می کردند. برخی از صاحب نظران اعتقاد دارند که چینی ها چاه های گاز را حتی تا عمق 600 متری نیز حفر می کردند. همچنین حفر چاه های گاز در ژاپن در حدود سال 600 قبل از میلاد گزارش شده است. سایر تمدن های باستانی نیز خروج گاز از زمین را متوجه شده و دریافته بودند که قابل اشتعال است و می سوزد. لذا معابدی برای محصور نگه داشتن این «شعله های جاودان» پر رمز و راز که بازدید کنندگان به دیده احترام به آنها می نگریستند بنا شد. گزارش های مختلفی از ستون های آتش و آبی جوشان و سحر آمیز که مانند روغن شعله ور می شد به ثبت رسیده است. اما اهمیت گاز طبیعی به عنوان سوخت مورد استفاده در زندگی بشر از اوایل دهه 1930 آغاز شد. در اواخر قرن بیستم مشخص شد که گاز طبیعی در بخش اعظم جهان صنعتی به یک منبع انرژی بسیار ضروری و حیاتی مبدل شده است. زغال سنگ در قرن نوزدهم انقلاب صنعتی را سبب شد و نفت خام که سوخت قرن بیستم بود باعث توسعه اقتصادی در جهان شد. اکنون در آغاز قرن بیست و یکم و عصر اطلاعات انرژی مصرفی دنیا به دلیل حرکت به سمت فناوری های پیچیده باید ضمن حفظ محیط زیست توسعه پایدار به همراه داشته باشد که مدل توسعه یافته بر پایه تحلیل های اقتصاد نوین، گاز طبیعی را پیشنهاد می نماید.
[ویرایش] ماهیت گاز طبیعی
میلیون ها سال قبل گاز طبیعی و نفت خام در اثر تجزیه و فاسد شدن گیاهان و اجساد حیوانات در ته دریا ها و اقیانوس های قدیمی به وجود آمد. بخش اعظم این مواد ارگانیک در هوا تجزیه (اکسیده) و وارد جو شد. ولی بخشی دیگر قبل از تجزیه، مدفون و یا وارد آبهای راکد و فاقد اکسیژن شده و از اکسیده شدن آنها جلوگیری بعمل آمد.
گاز طبیعی عمدتاً از متان (CH4) یعنی ساده ترین نوع هیدروکربن و هیدروکربن های پیچیده تر و سنگین تری چون اتان (C2H6) ، پروپان (C3H8) و بوتان (C4H10) تشکیل شده است.
متوسط ترکیب هیدروکربن های گاز طبیعی :
متان CH4 88% اتان C2H6 5% پروپان C3H8 2% بوتان C4H10 1%
گازی که در منازل، محل های کسب و کار و بخش های صنعتی استفاده می شود در واقع متان خالص است که گازی است بی رنگ و بی بو و با شعله های کم رنگ و به نسبت روشن می سوزد.
گاز طبیعی بعد از هیدروژن پاک ترین نوع سوخت فسیلی برای طبیعت است. زیرا عمدتاً دی اکسید کربن و بخار آب تولید می کند. علاوه بر این متان یکی از مواد خام اصلی برای ساخت حلال ها و دیگر مواد شیمیایی ارگانیک است. پروپان و بوتان نیز از گاز طبیعی استخراج می شوند. گاز نفتی مایع شده (Liquefied Petroleum Gas) یا (LPG) که اصولاً همان پروپان است. اغلب به جای گاز طبیعی در مناطق فاقد خطوط لوله مورد استفاده قرار می گیرد.
گاز طبیعی غالباً ناخالصی هایی چون دی اکسید کربن (گاز اسیدی)، سولفید هیدروژن (گاز ترش) و آب و همچنین نیتروژن، هلیوم و سایر گازهای نادر را به همراه دارد. دی اکسید را به حوزه های نفتی قدیمی تخلیه شده تزریق می کنند تا تولید آنها افزایش یابد. نیتروژن نیز گازی است قابل تزریق به حوزه های نفتی و هلیوم هم در صنایع الکترونیک موارد استفاده ارزشمندو فراوان دارد.
سولفید هیدروژن (H2S) بسیار سمی است و مقادیر بسیار ناچیز آن نیز می تواند کشنده و مهلک باشد. سولفید هیدروژن بسیار خورنده و فرساینده است و می تواند به لوله ها، اتصالات و شیرهای چاه آسیب و خسارت وارد کند. بنابراین قبل از انتقال گاز طبیعی به خطوط لوله، سولفید هیدروژن جداسازی شده و دی اکسید کربن و آب آن نیز از طریق آب زدایی یا نمک گیری گرفته می شود.
[ویرایش] دلایل مطلوبیت ویژه گاز طبیعی
تقاضای جهانی انرژی طی دویست سال اخیر به دلیل نگرانی های زیست محیطی به سمت سوخت های با محتوای کربن کمتر متمایل شده است. طی این مدت انرژی مورد نیاز انسان از چوب (با محتوای کربن 25/1 نسبت به هیدروژن موجود در آن) به زغال سنگ سپس به نفت و در حال حاضر به گاز طبیعی (گاز متان با میزان کربن 65%) تغییر نموده و در این راستا سهم گاز طبیعی به عنوان سوخت در حال افزایش است.
گاز طبیعی منبع انرژی تقریباًً پاکیزه، فراوان و ارزان قیمتی است که هم اکنون نیز به مقیاس وسیع برای مصارف صنعتی و خانگی به کار رفته و در طی دهه های آینده بهره برداری از آن گسترش خواهد یافت. در توسعه اقتصادی جهان، مناطق و کشورهای مختلف، به دلیل منابع و ذخایر عظیم در دسترس و توسعه تکنولوژی های خلاق، باعث کاهش هزینه ها و زمان اجرای پروژه ها و در نتیجه بهبود اقتصاد پروژه های توسعه و انتقال گاز شده است. همچنین تلاش جهانی برای کاهش گازهای گلخانه ای و گاز CO2 مزیت استفاده از گاز طبیعی در مقایسه با سایر سوخت ها را نشان می دهد. حداقل یکی از دلایل اصلی روی آوری و اقبال از مصرف گاز طبیعی مسایل زیست محیطی آن است. با افزایش مصرف حامل های مختلف انرژی در سراسر جهان، گازهای آلاینده بیشتری در محیط تخلیه شود که با جایگزینی گاز طبیعی و در واقع پیشگیری قبل از درمان می توان تا حدودی بر معضلات زیست محیطی به خصوص آلودگی هوا فایق آمد. دولت ها و صاحبان صنایع امروزه به دنبال آن دسته از حامل های انرژی هستند که آلاینده های کمتری تولید می کنند. به همین دلیل جهان به گاز طبیعی روی آورده است. در واقع گاز طبیعی در هر واحد انرژی حدود 24 درصد نسبت به نفت خام و 42 درصد نسبت به زغال سنگ گازهای آلاینده کمتری تولید می کند و این بیان گر آن است که می توان انرژی بیشتری مصرف و در مقایسه با نفت خام و زغال سنگ، آلاینده های کمتری تولید کرد. مصرف گاز طبیعی در دهه 1990 در اروپا به شدت افزایش یافته، به طوری که در آلمان 30 درصد، در ایتالیا 50 درصد و در انگلیس هم 100 درصد رشد داشته است و در مقابل تولید گاز آلاینده CO2، به همین نسبت کاهش یافته است. هر چند انتشار CO2 و ذرات معلق در مقایسه با زغال سنگ و نفت قابل چشم پوشی است. لیکن مقادیر متنابهی از NOX انتشار می یابد که نیازمند بررسی و مطالعات بیشتر آثار و تبعات آن در محیط زیست می باشد.
در مورد هزینه ها نیز با تغییر ساختار و افزایش رقابت در استفاده از فناوری های نوین (عامل کلیدی) و افزایش کارایی در انتقال گاز طبیعی توسط خطوط لوله می توان هزینه های اکتشاف توسعه و تولید گاز طبیعی را به شدت کاهش داد.
[ویرایش] منبع
ماهنامه ترویجی سبزینه (با ذکر ماخذ آزاد است) - شماره اول {اجازه نامه}

