فرامرز پایور
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فرامرز پایور، (۲۱ بهمن ۱۳۱۱ - ) استاد برجستهٔ موسیقی ایرانی، آهنگساز و نوازنده سرشناس سنتور است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] آغاز کار هنری
فرامرز پایور در ۲۱ بهمن سال ۱۳۱۱ در تهران به دنیا آمد. پدرش علی پایور، هنرمند نقاش و استاد زبان فرانسه در دانشگاه تهران و پدربزرگش مصورالدوله، نقاش چیرهدست دوره قاجار بود که با نواختن ویولن، سنتور و سهتار آشنایی داشت. [۱]
وی در سن ۱۷ سالگی، آموزش موسیقی را نزد استاد ابوالحسن صبا آغاز کرد و همچنین از محضر استادانی چون عبدالله دوامی و نورعلی برومند بهره برد. هنگامى که فرامرز پایور برای فراگیری سنتور به کلاس درس استاد ابوالحسن صبا در خیابان ظهیرالاسلام رفت، سه سال از درگذشت آخرین بازماندهٔ سنتورنوازان افسانهای از نسل قدیم، استاد حبیب سماعی، میگذشت. استاد ابوالحسن صبا که خود در دوره نوجوانی، سنتورنوازی را نزد علی اکبرخان شاهی و با تکنیکی متفاوت با روش خاندان سماعی فراگرفته بود، پس از مدتی معاشرت با حبیب سماعی، روش سنتورنوازی او را برتر از استاد پیشین خود یافت. بنابراین با تلاش فراوان پارهای از بداههنوازیهای وی را نتنویسی کرد. سپس استاد صبا تلاش کرد تا با آموزش روش صحیح سنتورنوازی به تعدادی از شاگردانش، از منسوخ شدن روش سنتورنوازی نزدیک به موازین هنری و زیباشناسی موسیقی دستگاهی ایران جلوگیری کند. فرامرز پایور، یکی از برجستهترین شاگردان استاد صبا شد و تا سال ۱۳۳۶ که استاد صبا درگذشت، از آموزشهای وی بهره برد.
[ویرایش] فعالیت حرفهای
وی از سال ۱۳۳۳، فعالیت خود را در وزارت فرهنگ و هنر وقت و از سال ۱۳۳۷ تدریس سنتور را در هنرستان عالی موسیقی ملی آغاز کرد. او اولین سنتورنوازی بود که روى سنتور، نواسازى مىکرد و تنها در پى بداههنوازی نبود. به بیان دیگر، اولین آهنگسازى بود که ساز تخصصى او، سنتور بود.[۲]
او سپس هارمونی و کمپوزیسیون را در کلاس استاد بزرگ آن زمان، امانوئل ملیک اصلانیان آموخت. در سال ۱۳۴۱ براى ادامه تحصیلات کلاسیک خود که سالها پیش به عشق موسیقى آن را کنار گذاشته بود، از طرف وزارت فرهنگ و هنر به انگلستان فرستاده شد. از دانشگاه کمبریج در زبان و ادبیات انگلیسى دانشنامه گرفت و در تمام این سالها تلاش فراوانی در جهت معرفی موسیقی ایرانی و سنتور به محافل دانشگاهى انگلستان انجام داد که برنامههاى دلپذیرى از آن سالها در آرشیو رادیو بیبیسی وجود دارد.[۲] در این سالها، برای شناساندن موسیقی اصیل ایرانی، از طرف دانشگاه لندن و دانشگاه کمبریج از او خواسته شد تا کنفرانسهایی در این زمینه همراه با ساز خود ترتیب دهد. همه این کنفرانسها با موفقیت انجام شد و از سوی این دانشگاهها به دریافت جوایزی نائل گردید. [۱]
فعالیتهاى فرامرز پایور را در زمینه موسیقی میتوان به شرح زیر خلاصه کرد:[۲]
- بیش از هزار و پانصد اجراى گروهی و فردى روى صحنههاى داخل و خارج از کشور
- آهنگسازى و تنظیم قطعات فراوان موسیقی
- تدریس صدها شاگرد از چهار نسل متوالی
- نتنویسى قطعات فراوانی از پیشینیان
- حضور در هنرستان و هنرکده موسیقى ملى، اداره هنرهاى زیبا و واحد موسیقى رادیو تلویزیون ملى ایران
- نگارش کتب آموزشى سنتور (دومین کتاب «دستور سنتور» را بعد از زنده یاد حسین صبا نوشت که تاکنون پرفروشترین کتاب آموزش موسیقى در ایران بوده است)
- نظارت بر کار گروههاى دیگر و تصحیح آنها
- کار با خوانندگان بسیارى از عبدالوهاب شهیدى و شجریان، تا شهرام ناظری، حمیدرضا نوربخش و على رستمیان.
در واقع، تلاشهای استاد فرامرز پایور، پلى بود بین میراث صبا و محجوبی و آن جریانی که جوانان موسیقیدان و تحصیلکرده در دانشکده هنرهای زیبا از اوایل دهه ۱۳۵۰ به راه انداختند و موسیقى ایرانی امروز را الگو شدند. در فاصله زمانی بین این دو، حدود پانزده سال، هیچ کس جز استاد فرامرز پایور، کار جدى و پیگیر در زمینهٔ موسیقى اصیل انجام نمىداد.[۲]
وی در اجراهای گروهی خود با تعدادی از نخبگان موسیقی ایرانی مانند جلیل شهناز و هوشنگ ظریف (تار)، رحمتالله بدیعى و علی اصغر بهاری (کمانچه)، حسن ناهید و محمد موسوی (نی)، حسین تهرانی و محمد اسماعیلی (تنبک) همکاری کردهاست. در دههٔ ۱۳۶۰ به همراهی جلیل شهناز، علی اصغر بهاری، محمد موسوی و محمد اسماعیلی، «گروه اساتید» را تشکیل داد و سرپرستی، آهنگسازی و نوازندگی سنتور را در آن به عهده گرفت. این گروه، آثار ماندگاری با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری ارائه دادند.
[ویرایش] تألیفها
- دستور سنتور، ۱۳۳۵
- سی قطعه چهارمضراب برای سنتور، ۱۳۵۱
- هشت آهنگ اجرای سنتور، ۱۳۵۷
- گفتگو، ۱۳۵۸
- ردیف (چپکوک) برای سنتور، ۱۳۵۹
- دوره چپکوک ردیف استاد صبا، ۱۳۵۹
- فانوس، ۱۳۶۱
- رِنگ شهرآشوب، ۱۳۶۳
- ردیف ابتدایی، ۱۳۶۷
- رهگذر (دونوازی برای سنتور و فلوت)، ۱۳۶۸
- ردیف و تصانیف استاد دوامی، ۱۳۷۵
- مجموعه پیشدرآمد و رِنگ، ۱۳۷۷
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ماهنامهٔ «هنر موسیقی»، ویژهنامهٔ استاد فرامرز پایور، مرداد ۱۳۸۵
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ روزنامهٔ ایران، شمارهٔ ۲۸۰۳

