بیرجند

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

شهر بیرجَند مرکز استان خراسان جنوبی و مرکز شهرستان بیرجند در شرق ایران است. این شهر در سال ۱۳۸۵، تعداد ۱۶۶٬۱۳۸ نفر جمعیت داشته است.[۱]

فهرست مندرجات

[ویرایش] نام

نام اصلی این شهر، بیرجند است که به صورت‌های برجند، برجن، برکن و بیرگند نیز در نوشته آمده است. پنج وجه تسمیه برای بیرجند بیان شده است.

  1. بیرجند یعنی نصف شهر/نیم شهر
  2. بیرجند یعنی شهر بلند
  3. بیرجند یعنی شهر چاه
  4. بیرجند یعنی شهر طوفان
  5. بیرجند یعنی برزن
  6. در کتاب فرهنگ وندهای زبان فارسی، نوشته دکتر هاجری، «جند» به معنی پسوند مکان آمده و بیرجند و گجند برای مثال آورده شده‌اند.

[ویرایش] تاریخ

ارگ فورگ در نزدیکی بیرجند.
ارگ فورگ در نزدیکی بیرجند.

در اسناد مکتوب، نام بیرجند نخستین بار در کتاب معجم‏ البلدان، قرن هفتم هجری قمری آمده که این شهر را از زیباترین بلاد قهستان معرفی کرده ‌است. همچنین سیاحان و مورخانی چون مارکوپولو، یاقوت حموی، مقدسی، حمدالله مستوفی و حافظ ابرو در کتاب‌های خود از این شهر یاد نموده‌اند.[نیاز به ذکر منبع]

آبادانی و رونق شهر بیرجند از دوره صفویه به بعد بوده که تقریباً تا اواسط دوره قاجاریه معماری و بافت هماهنگی را دربر داشته‌است. یادمان‌های تاریخی این شهر مانند خانه‏های گلی و گنبدی شکل و کوچه‏های پیچ در پیچ، قراوُل‌خانه‏ها و کاروانسراها، حکایت از دفاع در برابر دشمن بیگانه و یا مبارزه با توفان شن دارد. با توجه به همه این عوامل، شناخت گذشته شهر بیرجند با عناصری چون میدان‌های کوچک، آب‏ انبارهای قدیمی، مساجد و حمام‏های عمومی میسر می‏گردد. شهر بیرجند دارای ۱۹ محله معتبر و مهم بوده‌است. [نیاز به ذکر منبع]

کتیبه بالای صحن مدرسه شوکتیه
کتیبه بالای صحن مدرسه شوکتیه

[ویرایش] آموزش و فرهنگ

مدرسه شوکتیه، در سال ۱۲۸۴ خورشیدی هم‌زمان با تأسیس دارالفنون تهران در بیرجند بنیاد شد.

[ویرایش] بیرجندی‌های سرشناس

[ویرایش] منابع

  1. پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران


استان خراسان جنوبی

استان خراسان جنوبی

مرکز بیرجند
شهرستان‌ها بیرجند | درمیان | سرایان | سربیشه | فردوس |قائنات | نهبندان
شهرها بیرجند | فردوس | قائن | نهبندان | سرایان | سربیشه | اسدیه | بشرویه | اسلامیه | آرین شهر | آیسک | اسفدن | حاجی آباد | خضری دشت بیاض | زهان | خوسف | سه قلعه | شوسف | مود | نیمبلوک
نقاط دیدنی

آبگرم معدنی فردوس | آرامگاه ابن حسام خسفی | آرامگاه ابوحامد | ارگ کلاه‌فرنگی | باغ شوکت‌آباد | تخت سردار | زیارتگاه باش‌آباد | عمارت اکبریه | غار چنشت | غار خونیک | قلعه پائین | قلعه فورگ | قلعه نیه | کوه قلعه فردوس | مدرسه علمیه علیا | مسجد جامع تون | مسجد جامع هندوالان | مسجد كوشك | موزه بیرجند 


این نوشتار دربارهٔ ایران خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.