میمند (روستا)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] جغرافیای میمند
میمند در ۳۸ کیلومتری شمالشرقی شهرستان شهربابک در عرض ۳۰ درجه و ۱۶ دقیقه و طول ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه قراردارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۲۲۴۰ متر و وسعت آن ۴۲۰ کیلومترمربع است. باران سالیانه آن ۱۸۵ میلیمتر است. این روستا بین شهرهای یزد، کرمان و شیراز قرار دارد. میمند در دهستانمیمند، در شهرستان شهربابک و در استان کرمان واقع شدهاست. آنچه مورد اهمیت است و بیشک بر نحوه شناخت میمندی اثر گذارده این است که مسکن از روی هم گذاردن سنگ و آجر و غیره پدید نمیآید، یعنی در فضای باز ساخته نمیشود، بلکه با از میان برداشتن انبوهی از خاک شکل میگیرد و انسان نیاز به خشت و آجر و ملات ندارد، بلکه باید تودهای را بردارد تا پناهگاه مهیا شود. به همین دلیل برای اتاق، طاقچه در اندازههای مختلف کنده شدهاست که جای رختخواب، ظروف، صندوق، چراغ و غیرو کنده شدهاست. به همین دلیل کنار دیوارهای خانه گنجه گذارده نمیشود، بلکه با کندن دیوار، حفره یا طاقچهای بوجود میآید که اشیاء و لوازم در آنها گذاشته شده و یا در آنها آویزان میگردند.کل یک خانه که ممکن است شامل یک یا چند اتاق و اصطبل باشد یک کیچهاست. یک واحد یک ورودی مشترک دارد و در پاگرد ممکن است طویله در یک سو و اتاق نشیمن در طرف دیگر باشد. همه کیچهها یک ساختار ندارند. هم اندازه و هم تعداد اتاقها متفاوت است و همانگونه که ذکر شد نام هر واحد کیچه است(kiche) جدا کردن اتاق از پستو و یا پوشانیدن برخی از طاقچهها با پردهای پارچهای صورت میگیرد. کلیدون در دیوار کنار درب نصب میشود، کلید را در آن قرار میدهند تا زبانه پشت در قرار گیرد. درجه حرارت این اتاقها حدود ۵ درجه متفاوت از بیرون است. در سال ۱۳۸۳در بهمنماه در حالی که در بیرون حرارت ۱۰ درجه سانتیگراد بود، در درون ۱۵ درجه و در خرداد ماه ۱۳۸۴ در حالی که بیرون ۲۴ درجه سانتیگراد بود در درون ۱۸ درجه سانتیگراد بود. ایجاد اجاق و در زبان محلی دیدون (didon) در درون اتاقها و سوزاندن هیزم طی سالیان متمادی در آن موجب سیاهی رنگ سقف و بدنة اتاقها شده و برپا کردن آتش و تهیه غذا در درون اتاقها باعث گردیده تا بدنه داخل اتاقها ایزولاسیون شده و باعث عمر بیشتر اتاقها شود و متأسفانه چون دیگر در خیلی از اتاقها آتش افروخته نمیشود باعث شده تا خاک سقفها به آهستگی ریزش پیدا کند. اندازه این اتاقها که البته از نظر هندسی منظم نیستند، متفاوت است و یک اتاق ۳×۴ به بلندی ۹۰/۱ تا ۱۰/۲ متر معمولی است و بزرگترین کیچه از ۹۰ متر مربع تجاوز نمیکند. کف پوشها اکثراً نمد، مخشیف، گلیم یا قالیچه به اندازههای متفاوت در سایزهای۱۵۰×۱ و ۴۰/۱×۸۰/۱ متر موجود است. تعداد کیچهها در خود روستا ۴۰۶ عدد و تعداد اطاقها ۲۵۶۰ عدد میباشد. ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آنها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده میشود. روستای ۳ هزارساله میمند تنها روستای تاریخی در جهان است که هنوز روابط سنتی زندگی در آن جریان دارد و میتوان تعامل انسان و طبیعت در هزار دوم میلادی را بخوبی در آن دید. این روستا هفتمین منظر فرهنگی_طبیعی و تاریخی جهان بود که جایزه مرکوری را دریافت کرد. جایزه ملینا مرکوری جایزهای است که از سوی دولت یونان و با همکاری مجامع فرهنگی بین المللی مانند یونسکو و ایکوموس (شواری حفاظت از بناها و محوطههای تاریخی) به آثاری اهدا میشود که دارای شرایط و ضوابط فرهنگی، طبیعی و تاریخی منحصر به فرد باشد. روستای میمند در مهر ماه ۱۳۸۵ به عنوان روستای نمونه ملی گردشگری معرفی گردید. مدارک برای شرکت در مسابقه بزرگ معماری آقا خان ارسال شدهاست و در ضمن اقداماتی جهت ثبت جهانی میمند صورت گرفتهاست.
[ویرایش] معانی واژه میمند و اصطلاح آن
میمند در لغت و اصطلاح به تعابیر مردمانش و آنچه صاحبنظران در پیرامون آن نقل میکنند تعابیر متفاوتی دارد: ـ عدهای معتقدند اصطلاح و لغت میمند، از دو واژه (می) و (مند) است که (می) به معنای شراب و(مند) به معنای مست و مستی میباشد. اما تعبیر فلسفی این اصطلاح آن است که چون این روستا در قبل از اسلام حفر شده، مردان این نواحی (می) مینوشیدهاند و مست میشدهاند و این حفرهها را در اثر مستی میکندهاند. ـ عدهای دیگر عقیده دارند واژه میمند مأخذ از میمنت و مبارکی بودهاست. ـ عدهای نیز بر این باورند که مردمان این نواحی از میمند فارس مهاجرت کرده و چون در این ناحیه اقامت گزیدهاند، آن را میمند نام نهادهاند و باورهای دیگر....
[ویرایش] خصوصیات طبیعی
آب و هوای میمند از نوع معتدل کوهستانی است که از ویژگیهای آن زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل است. روستایمیمند در مرز مشترک دشت و کوهستان قرار دارد و این دشت در فاصلة شهر بابک و میمند قرار داشته و درگذشته پوشیده از درختان پسته و باداموحشی بوده است که در حال حاضر محدود به دشتهای اطراف روستای میمند میشود.کمی نزدیکتر به به روستایمیمند نیز درختان توت و شاهتوت به وفور یافت میشود. دشت میمند همچنین مملو از جانوران بیابانی همچون مار، سوسمار، جوجه تیغی، لاکپشت، خرگوش و... است. به علاوه در کوهستانهایمیمند نیز حیواناتوحشی مختلفی همچون آهو، پلنگ، گرگ، روباه، بزکوهی،کبک و پرندگان شکاری یافت میشود. چندین رودخانة فصلی و تعدادی قنات به علاوه چند چشمه در میمند و اطراف آن وجود دارد که موجب رونق کشاورزی در این منطقه گردیده است. کشاورزی در میمند همچون سایر آثارطبیعی جلوه ویژهای به این روستا میدهد. در فصل بهار میمند زیباترین چهره را به خود میگیرد. طراوت، شادابی و سرسبزی دشت میمند و آب و هوای مطلوب آن انبوهی از جمعیت شهرها و روستاههای اطراف را به سمت خود کشیده و مردم اوقات فراغت خود را در این روستا و یا درکنار چشمه ها، قناتها و رودخانة میمند میگذرانند.
[ویرایش] اقتصاد و فرهنگ و مردم
اقتصاد مردم میمند بر سه محور کشاورزی، دامداری و قالیبافی میچرخد که در این میان قالیبافی نقش بسیار مهمی داشتهاست به گونهای که در حال حاضر نیز قالی میمند از بهترین قالیهایکرمان بوده و شهرت جهانی دارد. علیرغم ورود تکنولوژی به زندگی روستائیان،مردمان میمند از همان ابزارهای سنتی برای بر آوردن نیاز خود استفاده کرده و کمتر به ابزارهای مدرن روی آوردهاند. اهالی روستا مسلمان و شیعةاثنیعشری هستند و مسجد و حسینیة میمند علاوه بر وجوه مذهبی مرکز تبادل نظر اهالی میباشد.
[ویرایش] گیاهان دارویی منطقة میمند
گیاهان همواره در محیطزیست میمند وجود داشته وگیاهاندارویی در این منطقه نقش مهمی را ایفا نمودهاند. آنچه مسلم است، انسان برای رهایی از درد و درمانبیماریها در گذشته و حال بهترین شیوه را، استفاده از داروهایگیاهی در نظر داشتهاست و منطقة میمند از این امر مستثنی نیست.
[ویرایش] حمام میمند
حمام میمند که مثل خانههای آن در دل سنگ کنده شده یکی از عجایب این خانهها است که بصورت حمامهای سنتی دارای خزانه بوده و طبق روایات مردمان آنجا که به خاطر دارند و شواهد موجود مسائل و نکات بهداشتی در آن رعایت میشدهاست. ساختمان این حمام بدین طریق است که: کوچهای آنرا به داخل دالانی وصل میکند یعنی اول مانند دیگر حفرههای آن کوچه کنده شده و این کوچه در انتها به دالانی ختم میشود پس از دالان یعنی در وسط آن دری است که به رختکن حمام متصل میشود این رختکن دارای حوضی در وسط و سه سکو در اطراف میباشد. که درب دیگری آنرا به صحن حمام وصل میکند در پایین صحن خزانهای کنده شده که در سنگ است و منفذی هلالی شکل آنرا به صحن وصل میکند که برای برداشتن آب بوده در وسط خزانه گودالی است که جای قرار دادن دیگی برای گرم کردن آب بوده و در پایین و پشت این چاله دالانی است که درب آن به خارج حمام باز میشده که آتشخانه و محل برافروختن آتش در زیر حمام قرار داشته. برای گرم کردن حمام منفذی بوده که دود در آن میپیچیده و آنرا گرم میکرده که پس از گرم شدن گرفته میشدهاست. و اما در طرف راست خزانه حوضی بوده که محل شستن پا و آب کشیدن آن بودهاست و در طرف چپ حمام بریدگی کوچکی برای نظافت و دارو کشیدن بودهاست. طریقه حمام کردن به این ترتیب انجام میگرفتهاست که حمامی در جلو خزانه میایستاده و بدن مراجعهکنندگان را بوسیله ظرفی با ریختن آب خیس میکرده که پس از چرک کردن و ریختن آب دوباره و تمیز شدن بدن. فرد میتوانسته برای غسل کردن داخل خزانه برود و پس از انجام غسل از سمت راست یعنی اطاقی که حوض در آن بوده خارج میشده و پای خود را آب میکشیدهاست. از نکات عجیب در این حمام آن است که سوراخی در بالای صحن و رختکن میباشد که سنگی مرمر بر روی آن گذاشتهاند که این سنگ به طرز عجیبی نور را در حمام منعکس میکند و در واقع منبع نور حمام میباشد. علاوه بر این دیگر منابع روشنایی حمام عبارتند از: روغن گیاهی بنام (کن تون) یا کنده خشک پوسیدهای که کمتر دود میکند. ریشه گیاهی بنام (جلا) که نوعی خار بوده و از آن کتیرا به عمل میآورند و چراغموشی، که اکنون این حمام برقکشی شدهاست
[ویرایش] مدرسه
مدرسه قدیم روستا، به همان شیوه و طرح واحدهای مسکونی ساخته شدهاست، با این تفاوت که عرض و عمق کیچه و مسیر ورود آن بیشتر از واحدهای مسکونی است. به طور کلی هرچه از ابتدای کیچه به عمق آن میرویم ابعاد کلاسها گستردهتر میشود و این، به دلیل افزایش ضخامت بودهاست. طول کیچه مدرسه که در کوه کنده شده- حدود ۱۸ متر میباشد و عرض آن از ابتدا تا انتها بین ۱۵ الی ۶ متر متغیر است. در مجموع این مدرسه دارای ۵ فضا که از آنها به عنوان کلاس و دفتر استفاده میشدهاست. دوتا از این فضاها در امتداد کیچه و سه تای آنها در سه طرف ایوانی به ارتفاع سه مترکه در انتهای کیچه کنده شده قرار دارد که ابعاد آن ۵/۵ ×۵/۵ و دارای دو ورودی میباشد. حجاران میمندی این کلاس را در انتهای کیچه ساختهاند. زیرا ضخامت سقف به مرور که به عمق میرویم بیشتر میشود. در جلوه کیچه مدرسه، حیاط بزرگی قرار دارد که به سنگ خشکه چین محصور شدهاست. و درون آن درختی بنام (تایی) وجود دارد.
[ویرایش] مسجد
مسجد میمند مولود تغییراتی است که در یک یا چند واحد مسکونی داده شدهاست. این مسجد در حدود ۱۲۰ متر مربع وسعت داردو شکل آن مدور و نامنظم است بعد از عبور از راهرویی به پهنای ۵/۱ متر به صحن مسجد میرسیم. سقف مسجد بر روی سه ستون سنگی به ارتفاع دو متر بنا شدهاست. محراب مسجد در سنگ کنده شده و ارتفاع آن در حدود ۱ متر میباشد. حجاران میمندی که آثار و نشانههای تیشه آنها بر در و دیوارها و سقف مسجد هنوز به خوبی نمایان است. در مسجد طاقچهها، محراب و منبر سنگی ایجاد کردهاند. علاوه بر این در طرفین ورودی مسجد – در بدنه دیوار – طاقچههایی مخصوص قرار دادن کفش ایجاد کردهاند. کف مسجد فاقد سنگفرش و یا هر پوشش ساختمانی بوده و با قالیهای دستباف میمندی، کف سنگی آن فرش شده. این مسجد هیچگونه منفذی برای نورگیری ندارد و نور آن از طریق در ورودی مسجد تامین میشود بنای این مسجد با توجه به اسناد موجود به سال ۱۲۴۰ هجری قمری بر میگردد.
[ویرایش] حسینیه
حسینیه میمند، در وسط روستا قرار دارد و دارای سه ایوانچه با طاق گهوارهای است که در انتهای آنها ورودیهای حسینیه قرار دارند بنای حسینیه از تجمع چند منزل مسکونی صخرهای ایجاد شده و تمامی اجزای آن از سنگ تراشیده شدهاند فضاهای داخلی حسینیه دارای پلانی نامنظم بوده و ۲۰۰ متر مربع مساحت دارد که چهار ستون قطور مستطیل شکل ایستایی آن را حفظ میکنند در گذشته یک منبر سنگی چسبیده به زمین و متکی به اولین ستون کنار ورودی حسینیه وجود داشتهاست که اخیرا آنرا تراشیدهاند و به جای آن منبر چوبی قرار دادهاند. ارتفاع سقف حسینیه در بعضی از نقاط آن ۸۰/۱ و در نقاط دیگر، ۳۰/۲ متر میباشد. حسینیه میمند همچون سایر بناهای صخرهای فاقد هرگونه تزیین و اندودی میباشد و در آن کتیبهای که اشارهای به تاریخ حسینیه کردهباشد وجود ندارد این درحالی است که بنای حسینیه مدام در حال تغییر بوده و در دورههای مختلف فضاهایی به آن اضافه شدهاست تا مساحت داخلی آن جوابگوی ساکنین باشد. خدمات رفاهی و گردشگری مهمانسرا: در محیطی به قدمت تاریخ به شیوه کاملا سنتی و برگرفته از طبیعت و معماری تاریخی روستا برای اقامت گردشگران داخلی و خارجی مهیا میباشد. رستوران سنتی(سفره سرای سنتی): مبلمان به شیوه کاملا سنتی و برگرفته از طبیعت و معماری تاریخی روستا ساختهشدهو میزهای رستوران از سنگ و پایه چوبی دارد و با غذاهای بومی و سنتی از میهمانان پذیرایی میشود. در مبحث گردشگری نیز شرکت خصوصی آریان ایساتیس ، برگزارکننده تورهای کوهنوردی و ... در میمند میباشد.
[ویرایش] منابع و مؤاخذ
- طـرحهای پیشنهادی خدمات گردشگری روستای دستکند میمند ـ محمد رضا حاجی رحیمی
- سرای میمند ـ سهیلا شهشهانی
- روستای تاریخی و صخره ای میمند شهربابک ـ محمد حسین معصومی شهربابک ـ [1]

