بحث:شهرستان لارستان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

برای هماهنگی با سایر شهرستانهای کشور ایران، ارجاع شهرستان لارستان به لارستان معکوس شد. سعید ۰۲:۰۲، ۲۵ ژوئن ۲۰۰۷ (UTC)

[ویرایش] لارستان

لارستان با نخلستان های سربرافراشته ، در جنوب غرب ايران واقع است . وسعت اين شهرستان در حدود 21000 کيلومتر مربع می باشد که می توان از نظر وسعت اين شهرستان را ، يکی از بزرگترين شهرستان های جنوب کشور به حساب آورد . لارستان طی تقسيمات کشوری دارای 8 شهر به نام های لار ، گراش ، اِوَز ، جويُم ، بِيرَم ، بَنارويه ، خور ، عِمادِّه ، و شامل 720 آبادی دارای سکنه و غير سکنه می باشد .

- مسيرهای ارتباطی لارستان : مسافرانی که تا کنون به اين شهرستان مسافرت ، و از جاذبه های ديدنی ، بازديد کرده اند و آب و هوای مطبوع اسفند و فروردين ماه لارستان را تجربه نموده اند ، می دانند ، از طريق لارستان به راحتی می توانند به استان های جنوب و جنوب غرب کشور و مناطق آزاد تجاری دسترسی داشته باشند ، که مسيرهای ارتباطی به استانهای هرمزگان و بوشهر به شرح ذيل می باشد : 1- مسير لار ، بندرخمير ، بندعباس و در نهايت قشم 2- مسير لار ، بستک ، بندرلنگه ، و در نهايت کيش 3- مسير لار ، لامرد ، بندر عسلويه ( ماهنامه اداره کل راه و ترابری لارستان صفحه 4 ) مسيرهای ارتباطی ديگر از اين شهرستان مسير لار ، جهرم ، شيراز و همچنين مسير لار ، فيروزآباد و شيراز می باشد . شايان ذکر است لارستان با دارا بودن اداره کل فرودگاه بين المللی لارستان در لار و مکان های اقامتی از قبيل مهمانسرای جهانگردی ، هتل ، مسافرخانه ها و بازار ها و مجتمع های تجاری مختلف (در شهر جديد لار و گِراش و اِوَز) برای خريد مسافران ، شرايط لازم را جهت جلب و جذب جهانگردان و سياحتگردان فراهم آورده است .

- سوابق تاريخی شهرستان لار:

     سابقه تاريخي شهرلاردقيقاً مشخص نيست . درميان انبوه منابع تاريخي ، كهن ترين نوشته اي كه درآن ازلاريادشده است مي توان ازكارنامه اردشير بابكان كه بي شك ازادبيات اصيل دوره ساسانيان واحتمالاً متعلق به عصرانوشيروان مي باشد. نام برد. دراين كتاب ، نام لار رابه صورت كلال درج كرده است . طبري مورخ بزرگ قرون اوليه اسلامي بنا به استناد "خداي نامه " دركتاب تاريخ الرسل والملوك ، مورخ بعدي است كه به طوراجمالي ازلشكركشي اردشير به الار صحبت به ميان آورده است . بدين ترتيب موجوديتِ اين مرزو بوم درنوشته هاي پيش ازاسلام راه يافته و به اثبات رسيده است . به درستي معلوم نيست كه درجريان حمله اعراب مسلمان به ايران اين منطقه درچه زماني وتوسط چه كسي فتح شده است . به نظر مي رسد كه مسلمان شدن مردم اين ناحيه قرنها پس ازغلبه اسلام صورت گرفته است وتا مدتهاي مديد مسكن زرتشتيان ومحل عبورآنان ازايران به طرف هندوستان بوده است . يكي ازدلايل اين امر برپابودن آتشكده كاريان كه يكي ازسه آتشكده دوره ساساني و نام آنرابه فارسي قديم "آذر فرنبغ " ذكركرده اند ، بوده است . ازميان جغرافي دانان " حمدالله مستوفي" اول كسي است كه ذكري ازلاربه ميان آورده است و ازآنجا به نام شهري كه درساحل دريا واقع شده واهالي آن درخشكي و دريا به شغل تجارت اشتغال داشته اند وساكنين اين شهر پيرو دين مقدس اسلام بوده وازمحصولات آن بويژه غلات ، پنبه وخرما يادكرده است . 

به گفته فردوسي :" وقتي كيخسرو خواسته است سرداران و فرماندهان سپاه خودرابه حكمراني ايالتهاي ايران منصوب كند، گرگين ميلاد، پهلوان نامدار لشكرخويش را به حكمراني ايالت لار يا لارستان برگزيده است.

             سپاهان به گودرز گشواد داد                                       به گرگين ميلاد هم لاد داد
   "ابن بطوطه "درسال 730 هجري قمري همزمان با حمدالله مستوفي  ازلارديدن كرده وازبزرگي شهروبازارهاي پررونق وباغهاي بسيار آن ياد كرده است. 

شايد علت عدم آشنايي كامل جغرافي نويسان قرون اوليه اسلامي به منطقه لارستان ، قرارگرفتن اين منطقه درخلاء سياسي – تجاري بوده است . توضيح اينكه تا قرن پنجم هجري جاده باستاني تجارت جنوب به بندر آباد سيراف ازيك سو وازاطراف ديگر به داراب وكرمان وسواحل جنوبي آن ختم مي شده است. به همين دليل منطقه لارستان درخلاء سياسي – تجاري وبه دوراز درگيريهاي سياسي به موجوديت خويش ادامه مي داده است . لارستان دراوايل قرون وسطي باحفظ استقلال سياسي خويش درحاكميت سلجوقيان اهميت خودرابه عنوان يك منطقه مهم درايران حفظ كرد.

   با روي كارآمدن سلسله صفويه سرفصل جديدي درتاريخ ايران گشوده شد. رسمي شدن مذهب تشيع ،تضادهاي سياسي – مذهبي ايران وعثماني ، آغاز زمينه هاي رنسانس دراروپا ،وتحولات تجاري دنياي آن روزگار ، همه وهمه آغازدوره نويني رادرايران رقم زدكه مسلماً لارستان نيز تحت تاثير اين تحولات قرارمي گرفت . بااين همه ، حكام محلي لار باروي كارآمدن شاه عباس بزرگ توانستند استقلال خويش راحفظ كنند . همزمان باسلطنت شاه عباس سياست داخلي ايران تغييرات زيربنايي  بزرگي يافت. وي درانديشه راه تجاري جديدوتغيير راه هاي سنتي برآمد  و با تمامي قدرت به ايجاد امنيت سياسي درمنطقه جنوب پرداخت تا بتواند امنيت لازم رابراي كاروانهاي تجاري كه ازطريق خليج فارس به ايران مي رسيدند را فراهم كند. دراين ميان تضاد منافع سياسي بين حاكم لار وشاه عباس مانع اين امر مي شد و شاه عباس به دنبال بهانه اي بود تا بتواند حاكميت خويش را برمنطقه استراتژيك لارستان تثبيت كند. اين بهانه درسال 1010 هجري قمري باشكايت تجار لاري ازآخرين شاهزاده لارستان (ابراهيم شاه دوم ) ودستگيري بازرگانان خارجي بدست آمد. الله وردي خان ، سردارمعروف شاه عباس ، حاكميت لار را در همان سال فتح وازآن به بعدتحت سيطره حكومت مركزي دردست گرفته و يادگار ديرينه ايران زمين راكه همان تاج مرصع كياني بود به شاه عباس سپرد وابراهيم شاه دوم هنگام همراهي سپاهيان شاه درهمان سال(  1010 هجري قمري ) درگذشت وطومار چندساله حكومت نيمه مستقل لارستان بامرگ اوبسته شد.

لارستان درعصرصفويه به دليل واقع شدن در جاده تجارتي اصفهان به خليج فارس، وهمچنين به دليل استعداد ذاتي مردمانش ازاهميت بسيار زيادي درحوادث و رويدادهاي سياسي آن عصر برخوردار بوده است ودوره شكوفايي و رونق راپشت سرمي گذاشت . شركت قدرتهاي سياسي منطقه لارستان در درگيريهاي منطقه اي حكومت مركزي ، با نيروهاي بيگانه درخليج فارس از جمله جنگ با پرتقال وآرام كردن شورشهاي سياسي كرانه جنوبي خليج فارس نشان از اهميت اين موضوع داشت . به همين دليل لارستان ازخرابيها وكشتارقبيله افغان ازقبايل شرقي ايران درامان نماند. هرچند ظهور نادرشاه افشار مجال مانور سياسي را ازاين قبيله گرفت و استقلال سياسي ايران را تضمين كرد. دوره قاجاري باسلطنت مظفرالدين شاه را مي توان عصر آرامش قبل از طوفان درمنطقه لارستان دانست . حاكميت قدرتمند حاكم منطقه كه فتحعلي خان ناميده مي شد با مرگ او پايان يافت كه اين همزمان با خلاء قدرت سياسي درلارستان وتحولات شگرف اجتماعي درايران آن دوره ، بود كه نهايتاً منجر به دعوت ازمجاهد معروف آيت الله سيد عبدالحسين نجفی لاري به لار وآغاز نهضت مشروطه گرديد . مجا هدات اين مرد بزرگ ودلاوريهاي مردم منطقه لارستان درنهضت مشروطه اين منطقه رابه صورت مركز ثقل سياسي فارس درآود و كليه تحولات جنوب را تابعي ازمتغيرات جريانات سياسي لارستان نمود . تلاشها و مجا هدت هاي اين مرد بزرگ ومردم مبارز لارستان نهايتاً با پيروزي مشروطيت به ثمررسيد و تب وتاب برخاسته ازاين جنبش بي نظير با وفات سيد عبدالحسين لاري به خاموشي گراييد ولارستان آخرين تحولات عروج سياسي اش را درتاريخ معاصر ايران رقم زد . توانمندي ساختاري منطقه ، دولتمردان پس ازمشروطه را واداشت تا با استفاده ازتضادهاي مذهبي – اجتماعي مردمان اين شهرراازقدرت سياسي انداخته و با روشهاي گوناگون نيروهاي بالقوّه سياسي اش را صرف درگيريهاي منطقه اي كند كه دراين مهم به توفيق نيزدست يافتند.

   -  سکّه لارین 

گ – لسترنج مستشرق مشهور فرانسوي دركتاب جغرافياي تاريخي سرزمينهاي خلافت شرق ضمن اشاره به نوشته هاي مستوفي و ابن بطوطه دربزرگي وعظمت اين شهر در روزگاران پيش مي نويسد: " در زمان شاه شجاع ازسلاطين آل مظفر دراواخرقرن هشتم وسپس در دوره فرمانروايي اعقاب تيمور ، لار مركز ضرابخانه گرديد " كه اين مطلب اهميت وعظمت اين شهر كهنسال را مي رساند. اين مستشرق فرانسوي مي افزايد :" ازنام شهر لار كلمه لارين نام سكه معروف و رايج قرون نهم تا سيزدهم ، كه درتمام اقيانوس هند وخليج فارس وآسياي ميانه شهرت ورواج داشته ، گرفته شده است .

     ژ- آلان دردايره المعارف اسلامي درباره سكّه لارين نوشته است :" سكه مزبور درشهر لار ضرب مي شده است و سرتوماس هربرت نيز ازسكه لارين وجاي ضرب آن درنزديكي بازار شهر لار ياد مي كند"

درفرهنگ لارستاني نيز آمده است كه :" كلمه هاي لاري ولاريات نيز كه نام سكه هاي رايج درجزاير سيلان وهندوستان وجزاير مالايو وقسمتي ازآفريقا و بصره وقلمرو حكومت عثماني وساحل مديترانه بوده است ، ازنام شهر لار گرفته شده است" .

- زبان لاری مردم دراين منطقه به زبان خالص پارسي ولهجه دري ( نشأت گرفته از زبان پهلوی غربی) سخن مي گويند . امروزه در حدود 700 هزار نفر در جنوب ايران در شهرستان های لارستان ، خنج ، لامرد ، بستک ، بندرلنگه وقسمت هايی از بندرعباس به زبان معروف لاری صحبت می کنند . بنابراين ، اين زبان گمنام را می توان در کنار زبان های لری ، کردی ، ترکی ، بلوچی و همچنين آذری قرار داد . پس هر کس با ياد گرفتن اين زبان می تواند با تمامی مردم اين مناطق هم صحبت و همنشين گردد . لطافت طبع واحساس عميق ونكته سنجي از جمله خصوصيات مردم سخت كوش اين منطقه است.

- آثار تاريخی لارستان :

    از ويژگيهای شهر لار ، وجود آثار تاريخی متعدد قبل از اسلام و پس از آن ، از جمله امامزاده مير علی بن الحسين (ع) ، امامزاده مير ابراهيم (ع) ، امامزاده معروف به بريز(ع) ، بازار قيصريه که معماران ، سبک بنا و معماری بازار وکيل شيراز را نشأت گرفته از بازار قيصريه لار می دانند که در قرن های گذشته از بزرگترين و با شکوهترين بازارهای جنوب به شمار می آمده است ، ديگر آثار تاريخی ، کاروانسراها ، قلعه اژدها پيکر ، بنای معروف به برج مادر نادر شاه ، باغ نشاط ، حمام باغ نشاط ، پير سرخ ، قدمگاه معروف به حضرت علی (ع) ، غار بُمبُو در عمادِه(در جاده بندرلنگه ) ، قلعه ابونجم خنج (در مسير بندر عسلويه ) ، آتشکده کاريان اِوز نام برد .

اما يکی ديگر از آثار تاريخی و حياتی برای مردم صبور و خونگرم اين ديار ، آب انبارها و دَهَن شيرهای متعدد ( محل برداشتن آب از عمق زمين ، با داشتن حداقل صد پله ) می باشد ، که با ذخيره کردن آب در آن ، در سالهای متعدد خشکسالی و کم بارانی از اين آب استفاده می کنند . در لارستان شهری با درختان کنار ، گز و نخل های سربرافراشته ، در حدود 400 آب انبار با قدمت بيش از 300 سال وجود دارد ، جا دارد که بدانيد با مهندسی خاص آن دوره کانال های زيرزمينی و رو زمينی ساخته شده ، که در موقع بارندگی آب ها را به اين آب انبارها هدايت می نمايند ، مردم لارستان عقيده دارند در فصول کم بارانی و با اتمام آبِ آب انبارها ، و تميز کردن اين بناها ، خداوند متعال بارانش را بر آن ها نازل می کند . و تا کنون نيز بدين سان بوده است .

- مشاهير لارستان :

    از مشاهير  و مبازرين بنام جنوب ايران زمين که اولين حکومت اسلامی را به مرکزيت لارستان بنا نمود و گستره اين حکومت جنوب و جنوب غرب کشور را فراگرفت ، علامه جليل القدر سيد عبدالحسين نجفی لاری می باشد ، که در زمان حکومت اسلامی در لارستان ، تمبر و سکه لارين چاپ و ضرب می شده که اين سکه مورد معامله مردم مناطقی از هند نيز بوده است ، امروزه تمبر و سکه لارين در موزه شيراز به چشم می خورد .

از ديگر پهلوانان گمنام اين مرز و بوم ، و نام آور در هندوستان ، عبدالرزاق لاری را می توان نام برد ( مراجعه شود به کتاب عبدالرزاق لاری قهرمان وفادار و شجاع هند . نويسنده محمد حسين نخبة الفقهايی ص 93 ) ، مسلمانان و غير مسلمانان مخصوصا مردم جنوب هند عبدالرزاق لاری را قهرمان بزرگ تاريخ هند می دانند ، جوهر هاشمی شاعر معروف حيدر آباد در اشعار خود در مدح سردار لاری می گويد : دمک رهاهی ابهی کوه نور دنيامين

                                                                                       جهان مين آج بهی لاری کا نام باقی هی  

وی در آخرين نبرد خود با لشکريان مغول ، مفلوج شد ، سردار لاری در آخرين سفر خود از بندر گُوا واقع در سواحل غربی هند با کشتی رهسپار بندرعباس می شود و از آن جا به زادگاه خود لار مراجعت می کند و با اقوام و دوستان خويش ملاقات می کند و سپس به قصد زيارت کربلا ، لار را ترک می گويد ، لاری تا پايان زندگی خود در کربلا می ماند و بعد از وفاتش در آن جا به خاک سپرده می شود . امروزه در کتابهای ايالت آندهرا پرادش که پايتخت آن حيدرآباد ( جمعيت 75 ميليون نفر ) می باشد درباره زندگانی و شجاعت وی درس جداگانه تدريس می شود . در قلعه گلکنده محل استقرار سردار لاری هر شب برنامه رقص صدا و نور اجرا می شود . ( گفته های دکتر حميدرضا ضابط استاد دانشگاه مشهد در همين کتاب ) اما جای بسی تأ مل است که در ايران و حتی زادگاهش لارستان اين شخصيت نام آور که باعث افتخار هر ايرانی است گمنام باقی مانده است .

     از ده ها مشا هير ديگر معروف لارستان ، شاعر گرانقدر صحـبت لاری ، افـسرده لاری، قطـب الدين لاری و ... را                                                                                            

می توان نام برد .

     - سوغات و غذاهای محلی لارستان : 
     حلوا مسقطی لاری از مهمترين سوغا ت اين شهرستان به شمار می آيد که ذائقه هر مسافری را به خود جلب می کند .

معويه نيز از غذاهای ديرينه و مهم مردم اين خطه به حساب می آيد ، که از گياهی به نام خَردل و نوعی ماهی درست می شود ، می گويند ابوعلی سينا در کتاب طب خود نام اين غذا و فوايد آن را ذکر کرده است . از ديگر غذاهای معروف لار آش شله ماهی و قَليِه ماهی می توان نام برد . نان های لارستان ، به نان های محلی رِگاگ ، نان تَپ تَپی ، نی نَنی ، تفتان لاری ، بُتُنور ، گَپُک ، شُل شُلو ، بالَ تُوَ ، معروف هستند .

    از شير ينی جات معروف به زبان محلی  عبارتند از : قَتلَمَ ، حلوای مِقراضی ، دِل بَرو ، چُوَلو و همچنين َرنگينَک که از خرما درست می شود می توان نام برد .