ناهید (سیاره)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ناهید یا زهره (چنگزن نام ادبی ناهید است)دومین سیاره منظومه شمسی (به ترتیب فاصله از خورشید) است. دارای ابرهای ضخیمی است که سطح آن را غیر قابل رویت میکند و قسمت زیادی از گرمای خورشید را جذب میکند. این جذب اضافی گرما، که به سبب پدیده گلخانهای صورت میگیرد، گرمای متوسط آنرا بیشتر از هر سیاره دیگری در سامانه خورشیدی کردهاست. زهره از خیلی جهات شبیه زمین است. ناهید دارای آتشفشانهای فعال، «ناهیدلرزه» و کوهوارهاست. تفاوت بزرگ ناهید با زمین جو آن است که آن را آنقدر گرم کردهاست که در آن زندگی غیر ممکن است (دمای میانگین ۴۴۹ درجه سانتی گراد).
ناهید ماهی ندارد.
چون ناهید و زمین اندازه تقریباً یکسانی دارند آنرا خواهر زمین نامیدهاند. سالها دانشمندان فکر میکردند که در ناهید گیاهان و جانواران و حتی موجوداتی شبیه انسان وجود دارند. اکنون میدانیم به علت گرمای بسیار زیاد زهره در آن حیات وجود ندارد. نگاه اجمالی
ناهید یکی از سیارههایی است که میتوان آن را به آسانی در آسمان پیدا کرد. ناهید گاهی 'ستاره شام' نامیده میشود. این سیاره درخشان بیش از هر سیاره دیگر، به زمین نزدیک میشود و در نزدیکترین نقطه به ۴۲ میلیون کیلومتری ما میرسد. در روشنترین حالت، پس از ماه، درخشندهترین جرم آسمانی است. هنگام طلوع خورشید در مشرق دیده میشود و هنگام غروب خورشید در مغرب. شعاع ناهید نزدیک به ۶۱۰۰ کیلومتر و چگالی آن ۵۰۱ گرم بر سانتیمتر مکعب است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] سیاره دوقلوی زمین
ناهید دومین سیاره خاکی از طرف خورشید و نزدیکترین سیاره به زمین است. ناهید در فرهنگ غرب ونوس 'الهه عشق' نامیده میشود و شباهت زیادی در اندازه و جرم به زمین دارد. ناهید و زمین دوقلو هستند، زیرا جرم و اندازه تقریباً یکسانی دارند. با وجود این در سایر جهات به مقدار زیادی متفاوت هستند.
[ویرایش] جو ناهید
جو زمین و ناهید بسیار متفاوت است. اکسیژن و نیتروژن گازهای اصلی جو زمین هستند، ولی در جو ناهید، گاز مسموم کننده دیاکسیدکربن وجود دارد. در بالای جو ناهید، حتی ابرهایی از اسید سولفوریک نیز یافت میشود. یکی از ویژگیهای مهم جو زهره آن است که مانند شیشه گلخانه عمل میکند. شیشههای گلخانه، پرتوهای پرانرژی خورشید را به درون گلخانه راه میدهند و در نتیجه خاک گرمای کافی بهدست میآورد. اما این شیشهها از خروج انرژی که به وسیله خاک و گیاهان تولید میشود، جلوگیری میکنند. از این رو، انرژی در گلخانه حفظ میشود و دمای آنجا بالا میرود اثر گلخانهای.
[ویرایش] گرمای به دام افتاده
در اثر گلخانهای، گرمای بازتاب شده ازسطح سیاره توسط جو سیاره به دام میافتد. مانند حفظ گرما در گلخانهها.
در ناهید نیز گاز چگال دیاکسید کربن تقریباً همین رفتار را دارد. حفظ شدن گرما در آن، دمای ناهید را به ۵۰۰ درجه سانتیگراد میرساند، که از دمای سطحی عطارد (نزدیکترین سیاره به خورشید) نیز بیشتر است. در جو ناهید، به قدری دیاکسیدکربن وجود دارد که فشار ناشی از آن، حدود یکصد برابر فشار جو زمین است. این فشار برابر است با فشاری که در عمق یک کیلومتری اقیانوسهای زمین وارد میشود. حرکت ظاهری تقریباً چرخش دایرهای (e=۰٫۰۰۶۸) مدار زهره نسبت به دایرهالبروج ۳٫۳۹ درجه شیب دارد و دارای نیم قطر اطول ۰٫۷۲۳۳ Au و دوره تناوب مداری نجومی ۲۲۴٫۷۰ شبانهروز است. در هر مدار زهره، عطارد و زمین سیارههای فوقالعاده درخشانی هستند. مطالعات انتقال دوپلری راداری نشان میدهند که سیارهای با یک دوره تناوب نجومی ۲۴۳٫۰۱ شبانهروز با حرکت برگشتی میچرخد و شیب صفحه مدار نسبت به استوایش فقط ۳ درجهاست. چرخش این سیاره به دور محور خود، معکوس است و یک دور آن ۲۴۳ روز زمینی طول میکشد. در حالی که در ۲۲۵ روز، یک بار خورشید را دور میزند. روز خورشیدی در زهره برابر ۱۱۸ روز زمین است، یعنی هر سال آن دو شبانهروز طول میکشد
[ویرایش] ویژگیهای فیزیکی
فاصله متوسط از خورشید ۱۰۸/۲۰ کیلومتر قطر استوا ۱۲۱۰۴ کیلومتر مدت حرکت وضعی ۲۴۳/۰۱ روز زمینی مدت حرکت انتقالی ۲۲۴/۷۰ روز زمینی سرعت مداری ۳۵/۰۳ کیلومتر در ثانیه دمای سطحی ۴۸۰ درجه سانتیگراد جرم زمین=۱ ۰/۸۱ چگالی متوسط آب=۱ ۵/۲۵ جاذبه زمین=۱ ۰/۹۳ تعداد قمر ۰
[ویرایش] فاصله زمین تا ناهید
فاصله زمین تا ناهید را میتوان مستقیما توسط رادار اندازه گرفت، سپس شعاع فیزیکی آن را از روی قطر زاویهای بدست آورد. ناهید دارای شعاع ۶۰۵۲ کیلومتر است که فقط ۵ درصد از شعاع زمین کوچکتر است. زهره مانند عطارد هیچ قمر طبیعی شناخته شدهای ندارد و بنابراین تنها وقتی که یک فضاپیما از آن میگذرد، یا آن را دور میزند، میتوان به دقت جرم آن را محاسبه کرد. بسیاری از سفینههای فضایی که سعی داشتند در سطح ناهید فرود آیند در اثر تراکم جو و گرمای زیاد آن نابود شدهاند، ولی سرانجام در ۱۹۷۵ میلادی (۱۳۵۴شمسی) دو سفینه روسی، که شبیه به دستگاههای اکتشاف اعماق دریا بودند، نخستین عکسها را با موفقیت از سطح آن به زمین مخابره کردند. در این عکسها، منظرهای از صخرههای تیز و نمودهای هموار دیده میشود. اندازه بیشتر صخرهها از ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. اشکال سطحی سطح زهره را با ارسال خاکنشینهایی برای عکسبرداری یا انتشار علامتهای راداری برای نقشهبرداری از عوارض آن میتوان مورد بررسی قرار داد. این کار اخیر فلات بلند، آتشفشانهای غول پیکر، حفرههای بهم فشرده و شکافهای طولانی درهها را آشکار کردهاست. سرتاسر زهره کاملاً مسطح به نظر میرسد. اختلافات ارتفاعات سطحی کوچکند و به استثنا تعداد کمی از نواحی مرتفع، آنها ۲ تا ۳ کیلومتر ارتفاع دارند.
در سطح ناهید اختلاف بین سطوح بلند و پست ۱۱۲ کیلومتر است. در حالی که این اختلاف برای ماه و عطارد ۴ کیلومتر و برای مریخ ۲۵ کیلومتر و برای زمین ۹ تا ۲۰ کیلومتر است. سیمای نقشهبرداری شده زهره، در دو نیمه جنوبی و شمالی، بطور قابل توجهی با یکدیگر اختلاف دارد. ناحیه شمال، کوهستانی با فلاتهای مرتفع بدون آتشفشان است. در مقابل، قسمت جنوبی، شامل سطح نسبتاً تخت آتشفشانی زمینی است. میدان مغناطیسی یک هسته آهن _ نیکل که قسمتی از آن مایع است، در مقایسه با زمین، دلالت بر این دارد که بایستی زهره یک میدان مغناطیسی داشته باشد. چون زهره ۴۳ مرتبه آهستهتر از زمین میچرخد، انتظار داریم که دیناموی ذاتی آن ضعیفتر و شدت میدان مغناطیسی آن کمتر از زمین باشد، اما تا به امروز هیچ وسیلهای هیچگونه میدان مغناطیسیای را آشکار نکردهاست. اگر میدان مغناطیسی وجود داشته باشد، اندازهگیریها دلالت میکنند که بایستی حداقل ۱۴-۱۰ برابر میدان مغناطیسی زمین باشد، اما این مقدار خیلی ضعیفتر از میدان مغناطیسی است که از یک مدل دیناموی ساده انتظار میرود.
یک توضیح ممکن آن است که: میدانیم که میدان مغناطیسی ضرورتا صفر است. بنابراین، ممکن است وضعیت کنونی زهره نیز چنین باشد (معکوس شدن اخیر قطبهای زمین تقریباً هر یک میلیون سال یا در آن حدود اتفاق افتادهاست). تحول سطح
پوسته ناهید همانطور که تحت تأثیر ظهور درههای تنگ و عمیق، جایی که صفحات کمی جدا شدهاند و نیز جلگههای کوهستانی مرتفع، محلی که صفحات با هم تصادم کردهاند، قرار گرفتهاست. این صفحات مقداری جابهجاییهای سطحی نیز دارند. ناحیه حفرهای پراکنده شده زمینی بر این دلالت دارد که حرکات صفحات سطحی یک فرآیند گسترده سیارهای نبودهاند. در صورتیکه، بر روی زمین این چنین بودهاست.
تاریخ اولیه زهره (دیرتر از چهار میلیارد سال قبل) بایستی از تاریخ زمین پیروی کرده باشد، زیرا این دو سیاره، چگالی، جرم و اندازههای مشابهی دارند. حدس میزنیم که زهره در حدود ۴٫۶ میلیارد سال قبل با سایر سیارات خاکی شکل گرفته باشد. لایههای داخلی زهره، همان طور که برای زمین اتفاق افتادهاست، به سبب گرمای داخلی تشکیل شدهاند. رصد زهره فضاپیماها توانستهاند با استفاده از رادار، نقشه ۹۸ درصد سطح سیاره زهره را ترسیم کنند. روی هم رفته، سطح زهره صاف تر از سطح زمین است و صحراهای داغ و دشتهای وسیع آتشفشانی حدود دو سوم سیاره را پوشاندهاند. نواحی فلاتی متعددی نیز به ارتفاع چند کیلومتر در دشتها وجود دارند. ناحیه کوهستانی ماکسول مونته با ارتفاعی حدود ۱۱ کیلومتر (۸/۶ مایل) بیش از حد متوسط ارتفاع، مرتفعترین نقطه سیاره زهرهاست. آتشفشانها در تمام سطح سیاره پراکنده شدهاند که وسعت بعضی هایشان به ۱۶۰ کیلومتر (۱۰ مایل) میرسد.
اگر از بالای قطب شمال نگاه کنیم خواهیم دید که اکثر سیارات و قمرهای منظومه شمسی به دور محور خود چرخیده و در جهت عکس عقربههای ساعت به دور خورشید در حال گردشاند. اما جهت چرخش سیاره زهره برخلاف سایر سیارات، در جهت عقربههای ساعت است. دلیل قطعی این امر هنوز مشخص نیست، اما به نظر بعضی ستاره شناسان جهت چرخش سیاره زهره نیز زمانی مانند سایر سیارات بوده، اما بر اثر تصادم با یک سیاره یا سیارک دیگر، این جهت معکوس شدهاست.
روند شبیه سازی سایر سیارات به زمین، زمین سازی نامیده میشود. به نظر بعضی دانشمندان این روند میتواند با کاشت هاگهای گیاهی در جو سیاره زهره شروع شود. در مورد اینکه یک موجود زمینی بتواند در دمای سیاره زهره زنده بماند تردید وجود دارد. ولی فرض بر این است که هاگهای دیاکسید کربن موجود در جو زهره را جذب کرده، از طریق فتوسنتز اکسیژن آزاد خواهند کرد. این کار منجر به زنجیرهای از حوادث شده و احتمالاً شرایط حیاتی مناسبتری از آنچه ما از آن مطلع هستیم بوجود آید.
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] پیوند به بیرون
زهره، الهه زیبایی از وبسایت «دانش فضایی»
| سامانه خورشیدی |
|---|
| سیارهها: تیر - ناهید - زمین - بهرام - مشتری - کیوان - اورانوس - نپتون |
| سیارههای کوتوله: پلوتون - سرس - اریس |
| بقیه: خورشید - ماه - ستاره دنبالهدار - کمربند کایپر - کمربند سیارکها - ابر اورت |
| جُستارهای وابسته صورتهای فلکی - سامانههای خورشیدی - شهابسنگها - ماههای سیارات |

