رو علیه وید
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
حکم تاریخی ديوان عالی فدرال ايالات متحده آمريکا در خصوص قانونی شدن سقط جنین به پرونده " رو علیه رید " Roe v. Wade مشهور است .
[ویرایش] تاریخچه
مساله سقط جنین تا اوایل دهه 1960 جایی در منازعات اجنماعی ایالات متحده آمریکا نداشت . تا آن زمان ، عمل سقط جنین بر اساس قوانین و مقررات قرن نوزدهم به مرحله اجرا گذاشته می شد . به عبارت دیگر سقط جنین اقدامی غیر دینی و غیر اخلاقی تلقی می شد که تنها در صورت مرگ حتمی مادر ، پزشکان مبادرت به این عمل می کردند . اما تحولات اجتماعی دهه 1960 و رشد گرایش های لیبرالیستی در جامعه ، مساله آزادی سقط جنین را به یکی از موضوعات مهم در چالش های ایدئولوژیکی آمریکا بدل کرد .
دهه 1960 دهه تغییرات شگرف در جامعه آمریکا بود . از یکسو نژاد سرکوب شده سیاه به پاخاست و طی مبارزات طولانی توانست به قانون حقوق مدنی با هدف رفع تبعیض ها دست یابد و از سوی دیگر جنبش های فمینیستی ، کسب برابری حقوق زن و مرد را سرلوحه فعالیت های سیاسی و اجتماعی خود قرار دادند . در این دهه به قدرت رسیدن افرادی نظیر جان اف. کندی و جانشینش ، لیندون جانسون بهترین فرصت را برای لیبرال ها مهیا کرد تا جامعه آمریکا را از قالب محافظه کار ی خارج کند . جانسون شعار " جامعه بزرگ " را سر داد که در آن ، حقوق کلیه گروههای اجتماعی به رسمیت شناخته می شد. در آن زمان ، علاوه بر رنگین پوستان ، زنان نیز خواهان کسب حقوق جدید بود . از دید گروههای فمینیستی در حال رشد ، سقط جنین، حق مسلم سیاسی زنان آمریکا تلقی می شد .
البته بحث حق سقط جنین برای زنان یک شبه بوجود نیامد ، بلکه محصول چند سال مقاومت و ایستادگی فمینیست ها بود . در سال 1962 یک رویداد در ظاهر کم اهمیت مساله سقط جنین را در آمریکا به موضوع روز تبدیل کرد . ماجرا از این قرار بود که یک زن جوان به نام " شری فینکبین " در ایالت کالیفرنیا از پزشکان خود درخواست سقط جنین کرد . اما از آنجاکه قوانین ایالتی در این خصوص صراحت نداشت ، مسوولین بیمارستان از انجام عمل سقط جنین سر باز زدند . به همین دلیل فینکبین راهی کشور سوئد شد و جنین خود را سقط کرد . چاپ خبری این اقدام و همچنین سخنان نیشدار پزشکان سوئدی تا چند ماه مورد توجه افکار عمومی مردم آمریکا بود . مدتی بعد از این ماجرا یک اپیدمی سرخجه در کالیفرنیا از راه رسید . پزشکان هشدار دادند که فرزندان مادران باردار مبتلا به بیمار سرخجه ناقص الخلقه بدنیا خواهند آمد . اما علیرغم چنین هشدار هایی ، اینبار نیز مسوولین بیمارستان ها به دلیل نگرانی از تعقیب قانونی تن به انجام سقط جنین مادران بیمار ندادند . (1)
این حوادث در ایالت کالیفرنیا ، توجه گرو های فمینیستی را به خود جلب کرد . سازمان ملی زنانThe National Organization of Women (NOW) به عنوان یکی از تشکل های حامی برابری حقوق زنان از قانونگذاران فدرال و ایالتی خواستند با انجام سقط جنین موافقت نمایند . البته در ابتدا گروههای فمینیستی از منظر پزشکی و سلامت جان مادران چنین خواسته ای را مطرح می کردند . اما پس از آنکه این گروهها به سوی رادیکالیسم متمایل شدند ، آزادی سقط جنین بدون قید و شرط را خواستار شدند .
سقط جنین با هدف نجات جان مادران از مرگ به تدریج تا اواخر دهه 1960 متاثر از فضای لیبرالیستی جامعه در برخی از ایالت های آمریکا مورد قبول واقع شد . ایالت های کالیفرنیا ، کلرادو و کارولینای شمالی از اولین ایالت های بودند که سختگیریهای مذهبی و اجتماعی سقط جنین را به کناری گذاشتند . اینگونه تصمیمات باتوجه به روحیه مذهبی مردم و وجود نهاد های قدرتمند ضد سقط جنین نظیر کلیسا ، اقدامی رو به جلو برای گروههای فمینیست تلقی می شد . اما در عین حال عقب نشینی مجالس قانونگذاری برخی ایالت ها ، این گروهها را برای طرح خواسته های بیشتر تشویق کرد . از نظر فمینیست ها ، انجام سقط جنین بنابر ضرورت های پزشکی هرگز نمی توانست تامین کنند حقوق برابر زنان باشد . چرا که اگر زنی دراثر تجاوز و یا به زور باردار می شد ، نمی توانست در مورد نگهداشتن و یا از بین بردن فرزند ناخواسته خود تصمیم بگیرد . به اعتقاد فیمیست ها ، این مساله در تضاد با اصل برابری کلیه شهروندان از جمله برابری زنان و مردان قرار داشت . بدین ترتیب ، دهه 1960 که با درخواست سقط جنین پزشکی آغاز شده بود ، با درخواست بی قید و شرط آن پایان یافت .
تصمیم نمایندگان مجلس ایالتی نیویورک در سال 1970 زمینه را برای گروههای فمینیستی که خواهان سقط جنین غیر پزشکی بودند ، فراهم کرد. با این مصوبه برای نخستین باربه مادران اجازه داده شد که در سه ماه اول بارداری سقط جنین کنند حتی اگر برای این تصمیم ضرورت های پزشگی نیز وجود نداشته باشد . تا دو سال بعد ، برخی از ایالت های آمریکا در مناطق نیوانگلند و غرب این کشور که به نسبت جنوب و میدلند لیبرال تر بودند ، راه نیویورک را در پیش گرفتند. این تحولات در حالی روی می داد که علیرغم دهه 1960 ، راستگرایان حزب جمهوریخواه ایالات متحده آمریکا در کاخ سفید حاکم بودند . اما از آنجا که گرایش های لیبرالیستی عصر کندی – جانسون هنوز در جامعه آمریکا قوی بود و دموکرات ها اکثریت کنگره ایالات متحده آمریکا را در دست داشتند ، مقاومت محافظه کاران در مقابل آزادی سقط جنین بی حاصل ماند . این روند سرانجام جامعه آمریکا را حول موضوع سقط جنین به دو گروه کاملا" جداگانه تقسیم کرد . از این رو سرانجام دیوانعالی فدرال آمریکا به عنوان عالی ترین مرجع حقوق کشور وارد عمل شد و حکم تاریخی خود را در خصوص این موضوع حساس ملی در سال 1972 صادر کرد .
دیوانعالی فدرال ایالات متحده آمریکا یک دهه پس از آنکه موضوع سقط جنین به یک معضل اجتماعی تبدیل شد ، باصدور حکمی آن را قانونی اعلام کرد . بر اساس حکم Roe v. Wade ، سقط جنین در سه ماه نخست بارداری حتی بدون نیاز به نظر پزشک آزاد اعلام شد . در سه ماه دوم نیز به زنان باردار اجازه سقط جنین داده شد ، اما از آنجا که در این مرحله ، سقط برای مادر خطرناک خواهد بود ، این عمل باید زیر نظر پزشک صورت گیرد . تنها براساس حکم دیوانعالی فدرال ، زنان در مرحله سه ماهه بارداری که از نظر پزشکی ، جنین دارای روح است ، سقط همچنان غیر قانونی خواهد بود . (2) البته در حکم دیوانعالی فدرال به پزشگان اجازه داده شد در صورت بروز خطر جانی برای مادر در هنگام تولد فرزندش ، قط جنین صورت گیرد .
بدین ترتیب ، یکی از حساس ترین و جنجالی ترین احکام دیوانعالی فدرال آمریکا در تاریخ این نهاد حقوقی و قضایی صادر شد . از آن زمان تاکنون دیدگاه سیاسی و اجتماعی اغلب سیاستمداران آمریکایی در ارتباط با این حکم سنجیده می شود . به عبارت دیگر ، اگر فردی حکم دیوانعالی را در خصوص سقط جنین مورد تاکید قرار دهد ، در زمره لیبرال ها قرار می گیرد ، اما اگر در این حکم خدشه ای وارد کند ، در گروه محافظه کاران طبقه بندی می شود .
[ویرایش] مقابله با سقط جنین
در دهه 1980 با حاکمیت راستگرایان در دولت رونالد ریگان ، برخی استثنائاتی در مورد حکم دیوانعالی فدرال در نظر گرفته شد . از آنجا که محافظه کاران حتی در دوران اوج قدرت خود نتوانستند به اصل حکم Roe v. Wade خدشه ای وارد کنند ، به سوی وحدود کردن آن حرکت کردند . بر اساس یک قاعده حقوق به نام " قاعده سکوت " کلینیک های دولتی که در زمینه برنامه ریزی خانوادگی کار می کردند ، از ارائه توصیه و مشورت در مورد سقط جنین به زنان حامله منع شدند . به اعتقاد محافظه کاران ، پرداخت پول مالیات دهندگان آمریکایی به اقدامی که حاصل آن کشتن یک موجود زنده است ، پذیرفتنی نبود . بدین ترتیب در زمان حاکمیت راستگرایان در دهه 1980 و اوائل دهه 1990 ، تنها کلینیک های خصوص مجاز بودند که زنان باردار را در مورد سقط جنین مشاوره بدهند . این قاعده بعدها در زمان کلینتون در نخستین روزهای ریاست جمهوری وی ملغا شد . به اعتقاد لیبرال ها ، " قاعده سکوت " موجب شده بود که زنان فقیر در شرایط دشوارتری و بدون مشاوره های رایگان کلینیک های دولتی تن به عمل خطرناک سقط جنین بدهند . در حالی که محروم کردن این زنان به نظر هواداران " حق انتخاب " به منزله اعمال تبعیض علیه فقرا و به خطر انداختن جان آنان تلقی می شد . (3)
همچنین در دوران ریگان – بوش ، براساس " مقررات مکزیکوسیتی " دولت آمریکا از ارائه کمک به نهاد های بین المللی که سقط جنین را در کشورهای در حال توسعه ترغیب می کردند ، منع شد . راستگرایان آمریکایی در اواخر دهه 1980 که پرداخت سهمیه مالی دولت آمریکا به سازمان ملل را در سنای این کشور متوقف کردند ، چنین ادله ای را بیان می کردند . از دیدگاه محافظه کاران ، سازمان ملل متحد در چارچوب صندوق جمعیت ملل متحد به شکل آشکاری زنان فقیر را به سقط جنین تشویق می کرد . حتی برخی راستگرایان به شدت رادیکال در آمریکا دیگر شیوه های توصیه شده سازمان ملل برای کنترل جمعیت را نیز اقدامی مغایر با اخلاق اجتماعی و وظایف ذاتی سازمان ملل می دانستند . بنابراین ، هنگامی که بیل کلینتون " مقررات مکزیکوسیتی " را باطل اعلام کرد و همسرش ، هیلاری در اجلاس بین المللی جمعیت در پکن انجام سقط جنین را یکی از راه های موثر بارداری های ناخواسته توصیف نمود ، با موجی از خشم و نفرت راستگرایان مواجه شد . (4)
در ماه اگوست سال 1994 برای نخستین با یک پزشک به دلیل انجام سقط جنین توسط یک فرد مسلح کشته شد . پال هیل ، عضو یک گروه شبه نظامی ( ملیشیا ) در دادگاه صراحتا" علت قتل دکتر جان بریتون را نقش این دکتر در مرگ هزاران جنین سقط شده عنوان کرد . (5) تا پایان دهه 1990 بارها کلینیک های سقط جنین توسط گروههای مورد حمله قرار گرفت . اغلب این کلینیک ها در منطقه جنوب که به کمربند انجیلی معرف است ، واقع شده بودند .
[ویرایش] منابع
1- Robert Mc Keever , Politics USA , Prentice Hall , 1999 , P.456
2- http://infoplease.lycos.com/ce6/history/A0842237.html
3-بیل کلینتون ، " یک زندگی " ، بیژن اشتری ، ( انتشارات مهد فرهنگ ، تهران ، 1384 ) چاپ اول ، صفحه 720
4-همان ، صفحه 721
5- Robert Mc Keever , Ibid , P 455

