ایدز

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

روبان قرمز ، نماد بین المللی آگاهی و توجه به ایدز است.
روبان قرمز ، نماد بین المللی آگاهی و توجه به ایدز است.[۱]

ایدز (به انگلیسی: [۲]AIDS یا Acquired immune deficiency syndrome) به معنی سندرم نقص ایمنی اکتسابی می‌باشد ،یک بیماری پیشرونده غیر قابل درمان [۳] و قابل پیشگیری[۴][۵] است ،این بیماری حاصل پیشرفت ویروس اچ آی وی (Human Immunodeficiency Virus) در بدن میزبان است [۶] که باعث تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن انسان می‌گردد که خود زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به فرصت طلب است که یک بدن سالم عموما قادر به مبارزه با آنهاست و در نهایت پیشرفت همین عفونت‌ها منجر به مرگ بیمار می‌گردد به طوری که بیماری سل عامل اصلی مرگ و میر در میان مبتلایان به ایدز در سراسر جهان است.[۷]

در سال ۱۹۸۱ هشت مورد وخیم از ابتلا به بیماری کاپوسی سارکوما، یکی از انواع خوش خیم‌تر سرطان که معمولا در میان افراد سالمند شایع است، در میان مردان همجنسگرای نیویورک گزارش شد.تقریباً همزمان با این موارد ، شمار مبتلایان به یک عفونت ریوی نادر در کالیفرنیا و نیویورک بالا رفت.با این که در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود ، اما معمولا از این دو واقعه پزشکی به عنوان آغاز ایدز یاد می‌کنند.در طی یک سال این بیماری بدون نام، گسترش زیادی داشت تا سرانجام در ۱۹۸۲ آن را ایدز نامیدند. [۴]

از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ها و همچنین برای بهبود آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها اول دسامبر هرسال (برابر ۱۰ آذر) به عنوان روز جهانی ایدز معین شده‌است ،هر ساله برای این روز شعاری نیز در نظر گرفته می‌شود.[۱] ایدز معضلی پزشکی-بهداشتی است که ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن بسیار گسترده‌ است.[۵] در سال ۱۹۹۶‌، سازمان ملل متحد ایدز را نه تنها به عنوان یک مشکل سلامتی مورد توجه قرار داد بلکه آن را یک مسئله بر سر راه پیشرفت بشری برشمرد.[۸]بیش از ۹۰ درصد موارد آلودگی مربوط به کشورهای جهان سوم و در حال توسعه‌ است .ایدز در حال حاضر چهارمین علت مرگ و میر بشر می‌باشد که پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۰ مقام اول را از آن خود نماید.[۳]

فهرست مندرجات

[ویرایش] ویروس اچ آی وی

ویروس اچ آی وی در حین جوانه زدن
ویروس اچ آی وی در حین جوانه زدن
بافت خونی هدف اصلی ایدز است.
بافت خونی هدف اصلی ایدز است.
نوشتار اصلی را ببینید: اچ آی وی

ویروس اچ آی وی عامل بروز بیماری ایدز است ،هرفردآلوده به ویروس اچ آی وی ، الزاما مبتلا به ایدز نیست بلکه باید یکسری معیارهای شاخص ایدز را بروز دهد تا مشخص شود به ایدز مبتلا شده‌است.تنها نیمی از افراد آلوده به ویروس اچ آی وی ، درطی ۱۰ سال به سندرم ایدز مبتلا می‌شوند.این زمان در افراد مختلف متفاوت است و به وضعیت سلامتی و عادات فردی افراد بستگی دارد ،امروزه برخی داروها نیز به کنترل این روند کمک می‌کنند. [۳]

[ویرایش] مکانیسم تکثیر

  • چسبیدن : خوشه‌های پروتئینی در سطح بیرونی ذرات ویروس، به دریافت کننده‌های پروتئینی سلول مقصد ملحق می‌شوند.
  • کپی ژن‌ها : ویروس اچ آی‌ وی نمونه‌ای از اطلاعات ژنتیکی خود را کپی می‌کند.
  • تکثیر : ویروس این کپی از ژن‌ها را وارد دی‌ان‌ای (DNA) سلول میزبان می‌کند. وقتی سلول میزبان شروع به تکثیر می‌کند، بخشهای تشکیل دهنده ویروس اچ‌ آی وی را نیز تکثیر می‌کند.
  • آزاد سازی : بخشهای تشکیل دهنده ویروس اچ‌ آی وی در نزدیکی جداره سلول جاسازی می‌شوند. آنها یک جوانه را تشکیل می‌دهند که از سلول جدا می‌شود و به یک ذره جدید اچ‌ آی‌ وی تبدیل می‌شوند.[۹]

[ویرایش] انتقال و پیشگیری

هرچند ویروس اچ آی وی در تمام ترشحات بدن فرد مبتلا (بجز عرق) وجود دارد ولی برای قابل انتقال و انتشار تنها سه راه اثبات شده‌است:[۵]

  • آمیزش جنسی:شایعترین راه سرایت آلودگی، تماس جنسی است . ویروس ممکن است از فرد آلوده به شریک جنسی‌اش منتقل بشود(مرد به مرد، مرد به زن و زن به مرد). سرایت از زن به زن هم امکان دارد ،آلودگی از راه تماس جنسی ۸۰ درصد کل موارد را شامل می‌شود که بیشتر از ۷۰ درصد آن از راه تماس با جنس مخالف و ۱۰ درصد آن از طریق همجنس بازی است.[۳] هرچند در ایران این روند متفاوت است ،به طوری که شایع ترین راه انتقال ایدز در ایران استفاده از سرنگ آلوده توسط معتادین تزریقی و یا انتقال خون آلوده‌است.[۳]
  • تبادل خون یا فرآورده‌های آن:ویروس می‌تواند از راه مصرف خون و یا فاکتورهای انعقادی آلوده هم منتقل شود[۱۰] ،ویروس می‌تواند از راه یک ورید (مثلا درحین تزریق وریدی) ،مقعد، واژن، آلت، دهان و سایر غشاهای مخاطی (نظیر چشم و مخاط داخل بینی) و یا بریدگی‌ها و زخم‌ها وارد بدن میزبان شود.[۱۰]

بیماران هموفیلی و معتادان تزریقی که از سرنگ و سوزن بطور مشترک استفاده می‌کنند از گروه‌های پر خطر در ابتلا به ایدز به حساب می‌آیند.[۴]

  • از مادر مبتلا به جنین:ویروس می‌تواند از طریق مادر آلوده به جنین در داخل رحم ویا حین زایمان ویا در طی دوران شیردهی (که می‌توان به وسیله جایگزینی شیر مادر، از آن جلوگیری کرد) به جنین یا نوزاد منتقل شود.[۱] [۱۱] این شیوه در مورد ابتلای کودکان ،بسیار شایع است به طوری که ۹۰ درصد تمامی کودکان آلوده به HIV در سال ۲۰۰۳ از طریق انتقال مادر به کودک آلوده شدند هرچند داروها در کاهش شانس این انتقال موثرند.[۱]
نوشته روی پوستر:من مبتلا به ایدز هستم، مرا بغل کنید. من نمیتوانم شما را بیمار کنم.
نوشته روی پوستر:
من مبتلا به ایدز هستم، مرا بغل کنید.
من نمیتوانم شما را بیمار کنم.

[ویرایش] راه‌هایی که ایدز نمی‌تواند منتقل شود

  • از طریق هوا، سرفه و عطسه.
  • از طریق بوسیدن، تماس پوستی یا دست دادن.
  • از طریق استفاده مشترک از لوازم آشپزی مانند دیگ و چاقو.
  • از طریق تماس با صندلی توالت.
  • از طریق حشرات، نیش یا گاز حیوانات.
  • از طریق شنا در استخرهای عمومی.
  • از طریق خوردن غذایی که توسط فرد آلوده به اچ‌ آی وی تهیه شده باشد.[۱۲]

[ویرایش] پیشگیری

از آنجا که تاکنون واکسن و یا علاج قطعی برای این بیماری کشف نشده‌است و در آینده نزدیک نیز امکان پذیر به نظر نمی‌رسد[۵] مهم‌ترین راه مبارزه با این بیماری پیشگیری و آموزش است.

گزارش سال ۲۰۰۷ بانک جهانی در مورد ایدز در جنوب آسیا، شیوع بیماری ایدز را «شدید» اما «قابل پیشگیری» می‌داند.[۱۳]

برای پیشگیری از انتقال اچ آی وی، بهترین راه خودداری از برقراری رابطه جنسی با فرد آلوده به ایدز و استفاده از کاندوم‌های جنس لاتکس (نوعی پلاستیک) است.

ذرات با ابعاد اچ آی وی نمی‌توانند از کاندوم لاتکس عبور کنند و اگر به درستی و به طور منظم استفاده شوند شیوه کاملا موثری در کاهش خطر انتقال بیماری محسوب می‌شوند. هرچند تنها شیوه صد در صد موثر خودداری کامل از آمیزش جنسی با افراد مشکوک است.

معتادان تزریقی می‌توانند با خودداری از مصرف سرنگ‌های مشترک خطر آلودگی به اچ آی وی را کاهش دهند.[۱۴]

[ویرایش] روز جهانی ایدز

نوشتار اصلی را ببینید: روز جهانی ایدز

از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ها و همچنین افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها روز اول دسامبر هر سال به عنوان روز جهانی ایدز نامگذاری شد و هر ساله برای این روز، شعار خاصی نیز در نظر گرفته می‌شود ،هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته‌است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود.[۱]

در روز جهانی ایدز مردم لباسهایی مزین به روبان قرمز را بر تن می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که به تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است.[۱]

[ویرایش] آزمایش اچ‌ آی‌ وی

مردی در حال خون دادن برای آزمایش اچ آی وی
مردی در حال خون دادن برای آزمایش اچ آی وی

بسیاری از مبتلایان به ایدز از بیماری خود ناآگاهند.[۱۵]کمتر از یک درصد از جمعیت شهری آفریقا که از نظر جنسی فعال هستند آزمونِ اچ‌ آی‌ وی داده‌اند، و این نسبت در منطقه‌های روستایی از این هم کمتر است. همچنین، تنها نیم درصد از زنان بارداری که از امکانات بهداشت شهری بهره می‌گیرند، آزمایشِ اچ‌ آی وی داده و نتیجهٔ آزمایش خود را دریافت نموده‌اند. افزون بر آن، این نسبت برای بهداشت روستایی از این هم پایین‌تر است.[۱۵] ازاین رو، برای استفاده از فراورده‌های خونی آزمایش HIV گرفت.


[ویرایش] آزمایش‌های تشخیصی

  • در جریان عمومی ترین آزمایش‌ها برای تشخیص اچ‌ آی‌ وی، یک نوع خاص از پادتن‌ها یا همان پروتئین‌های ضدبیماری ردیابی می‌شود.
  • در چند هفته‌ای که ردیابی آلودگی بی ثمر و جواب آزمایش منفی است، فرد آلوده می‌تواند ویروس را به سایرین منتقل کند. [۱۶]

[ویرایش] نشانه‌ها و عوارض

نمودار عمومی رابطهٔ میان نسخه‌های HIV(تکثیرشده از ویروس‌ها) و شمار ‎CD۴+‏ بر میانگین زمان آلودگی به HIV بدون مراقبت؛ هربیماری شخص می‌تواند دوره را به قدر قابل توجهی تغییر دهد.  CD۴+ T Lymphocyte count (cells/mm³)  HIV RNA copies per mL of plasma
نمودار عمومی رابطهٔ میان نسخه‌های HIV(تکثیرشده از ویروس‌ها) و شمار ‎CD۴+‏ بر میانگین زمان آلودگی به HIV بدون مراقبت؛ هربیماری شخص می‌تواند دوره را به قدر قابل توجهی تغییر دهد.
 
CD۴+ T Lymphocyte count (cells/mm³)
 
HIV RNA copies per mL of plasma

نشانه‌های ایدز اصولاً نشانه‌هایی هستند که اشخاصی که سیستم ایمنی سالم دارند، دارای آن‌ها نمی‌باشند. بیشتر نشانه‌های ایدز زمان بروز عفونت‌های عارض‌شونده از باکتری، ویروس، قارچ و انگل‌هایی به وجود می‌آیند ، و معمولاً به آسانی مهار می‌شوند، پدیدار می‌شوند. آسیب‌های فرصت‌طلبانهٔ HIV در کسانی معمول هستند که ایدز دارند.[۱۷]

[ویرایش] بیماری‌های شایع ناشی از ایدز

ضایعات پوستی یک مبتلا به ایدز ،این ضایعات پوستی نشان دهنده کاپوسی سارکوما هستند
ضایعات پوستی یک مبتلا به ایدز ،این ضایعات پوستی نشان دهنده کاپوسی سارکوما هستند[۱۸]

سیستم دفاعی بدن که از حمله ویروس صدمه دیده‌است، قوای خود را برای مبارزه با بیماری‌ها از دست می‌دهد و هر نوع عفونتی می‌تواند جان بیمار را تهدید کند. کسانی که به اچ‌آی‌وی آلوده هستند در مقابل بیماری‌هایی مانند سل، مالاریا ، ذات الریه ، برفک ، زونا ، زخم‌های بدخیم ، سرطان ، عفونت‌های مغزی ، عفونت شکم و خطر نابینایی آسیب پذیرتر می‌شوند. بیماران مبتلا به ایدز همچنین در مقابل آنچه به نام عفونت‌های فرصت طلب معروف است آسیب پذیر هستند. این نوع از عفونت‌ها از باکتری‌های شایع، قارچ‌ها و انگل‌هایی نشات می‌گیرد که یک بدن سالم قادر به مبارزه با آنهاست، اما می‌توانند در افرادی که سیستم دفاعی بدن آنها آسیب دیده ایجاد بیماری کند و گاه آنها را از پا در آورند. [۱۹]

[ویرایش] داروها و درمان‌ها

در مجموع چهار دسته دارو وجود دارد که در مقاطع مختلف آلودگی و رشد ویروس ایدز عمل می‌کنند :

  • بازدارنده‌های ورودی: این داروها به پروتئین‌های موجود بر سطح بیرونی ویروس اچ‌آی‌وی می‌چسبد و از پیوستن و ورود آن به سلول‌ها جلوگیری می‌کند. تاکنون تنها یک نمونه از دارو، به نام "فوزیون (Fuzeon)، وارد بازار شده‌است.
  • بازدارنده‌های ان‌آرتی (Nucleoside reverse transcriptase): این بازدارنده‌ها ویروس اچ‌ آی وی را از نسخه‌سازی از ژن‌های خود باز می‌دارد.
  • بازدارنده‌های ان‌ان‌آرتی (Non-nucleoside reverse transcriptase): این بازدارنده‌ها نیز فرآیند نسخه سازی را مختل می‌کنند. آنها با چسباندن خود به آنزیمی که این فرآیند را کنترل می‌کند نسخه سازی را مختل می‌کنند.
  • بازدارنده‌های نوع پروتیز (Protease): این داروها به آنزیم دیگری به نام پروتیز که نقشی اساسی در جمع آوری ذرات ویروس تازه دارد، می‌چسبند.

داروهای ضدویروس ایدز باید به صورت ترکیبی مصرف شوند. معمولا سه نوع داروی مختلف از دست کم دو دسته مختلف از داروها به طور همزمان به بیمار تجویز می‌شود. با تغییر شکل دادن ویروس اچ آی‌ وی، برخی از نمونه‌های این ویروس در مقابل داروها مقاوم می‌شوند. بنابراین شانس کنترل اچ‌آی‌وی در صورت استفاده از چند دارو بیشتر خواهد بود. در برخی موارد از آلودگی‌های تازه، ویروسهایی ردیابی شده‌اند که حتی پیش از آغاز معالجات در برابر داروهای موجود مقاومت نشان می‌دهند.[۲۰]

[ویرایش] داروی ایرانی

محققان ایرانی داروی گیاهی ضد ایدز جدیدی با نام ایمد[۲۱] کشف کرده اند که در مراحل اولیه از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند. این دارو که به گفتهٔ مدیر این پروژه موجب تقویت سیستم دفاعی بدن در برابر این ویروس می‌شود حاصل پنج سال تحقیق در این زمینه‌است.[۲۲]

[ویرایش] عوارض جانبی داروها

عوارض جانبی شایع
تهوع، استفراغ، سردرد، خستگی مفرط، کهیر، اسهال، بی‌خوابی، بی‌حسی در اطراف دهان، درد معده.
سایر عوارض جانبی
التهاب لوزالمعده، آسیب به کبد و لوزالعمده، زخمهای درون دهان، تغییر شکل بدن، آسیب به سلولهای عصبی، کم خونی، درد عضلانی و ضعف.[۲۳]

[ویرایش] بدنامی

ایدز تنها یک مشکل بهداشتی نیست، بلکه یک مشکل اجتماعی و فرهنگی نیزهست ،این بیماری تابو تلقی می‌شود و با هاله‌ای از شرم و منع‌های اخلاقی و فرهنگی همراه است که این موضوع مانع از اعلام بیماری از سوی افراد شده و همین مساله منجر به پنهان ماندن بیماری، طی نشدن پروسه درمان و در نتیجه شیوع سریع آن می‌شود. .[۲۴]


به علت پیش داوری و ترس از سرایت بیماری، این بیماران درمورد انتخاب مسکن، شغل، مراقبت‌های بهداشتی و حمایت عمومی مورد تبعیض قرار می‌گیرند. رفتارهای نامناسب و تحقیرآمیز موجب انزوای بیمار گشته، فرصت آموزش را از وی می‌گیرد. وحشت از مرگ، وحشت طرد و تنهایی و انگ اجتماعی، اخراج کارگران مبتلا و بدنامی از طرف دوستان و خانواده سبب می‌شود افرادی که گمان می‌کنند ممکن است آلوده باشند، وضعیت خودشان را تا جایی که مقدور است مخفی نگه دارند که این خود موجب گسترش آلودگی است..[۲۴]

[ویرایش] قربانیان شهیر ایدز

میشل فوکو
میشل فوکو

[ویرایش] منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ آموزش همگانی ایدز. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  2. AIDS در ویکی‌پدیای انگلیسی. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ وبگاه دانشجویان. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ وبگاه دانشجویان. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ پارسیفا. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  6. وبگاه زندگی مثبت. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  7. وبگاه زندگی. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  8. وبگاه ایمود. بازدید در تاریخ ۱۲ اوت ۲۰۰۷.
  9. The AIDS Book: Creating A Positive Approach - Publisher: Hay House (August ۱, ۱۹۸۸) - ISBN: ۰۹۳۷۶۱۱۳۲۸
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ آموزش همگانی ایدز. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  11. وبگاه دانشجویان. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  12. شیوع بیماری‌های مقاربتی در جهان امروز و بازتاب اجتماعی آن.(روش‌های تشخیص ، پیشگیری و درمان) - تالیف : دکتر ولی‌الله آصفی - انتشارات انیس - تهران - چاپ اول : ۱۳۷۲
  13. وبگاه پل اطلاعاتی ایران-آمریکا. بازدید در تاریخ ۱۲ اوت ۲۰۰۷.
  14. شیوع بیماری‌های مقاربتی در جهان امروز و بازتاب اجتماعی آن.(روش‌های تشخیص ، پیشگیری و درمان) - تالیف : دکتر ولی‌الله آصفی - انتشارات انیس - تهران - چاپ اول : ۱۳۷۲
  15. ۱۵٫۰ ۱۵٫۱
    Kumaranayake, L. and Watts, C.. «Resource allocation and priority setting of HIV/AIDS interventions: addressing the generalized epidemic in sub-Saharan Africa».  (۴)۲۰۰۱، ۴۵۱–۴۶۶. 
  16. شیوع بیماری‌های مقاربتی در جهان امروز و بازتاب اجتماعی آن.(روش‌های تشخیص ، پیشگیری و درمان) - تالیف : دکتر ولی‌الله آصفی - انتشارات انیس - تهران - چاپ اول : ۱۳۷۲
  17. Holmes, C. B., Losina, E., Walensky, R. P., Yazdanpanah, Y., Freedberg, K. A.. «Review of human immunodeficiency virus type ۱-related opportunistic infections in sub-Saharan Africa».  (۵)۲۰۰۳، ۶۵۶–۶۶۲. 
  18. وبگاه ورلد پرس (عکس سال ۱۹۸۶ میلادی). بازدید در تاریخ ۱۳ اوت ۲۰۰۷.
  19. شیوع بیماری‌های مقاربتی در جهان امروز و بازتاب اجتماعی آن.(روش‌های تشخیص ، پیشگیری و درمان) - تالیف : دکتر ولی‌الله آصفی - انتشارات انیس - تهران - چاپ اول : ۱۳۷۲
  20. The AIDS Book: Creating A Positive Approach - Publisher: Hay House (August ۱, ۱۹۸۸) - ISBN: ۰۹۳۷۶۱۱۳۲۸
  21. وبگاه رسمی ایمد. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  22. Animal Science. بازدید در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۰۷.
  23. The AIDS Book: Creating A Positive Approach - Publisher: Hay House (August ۱, ۱۹۸۸) - ISBN: ۰۹۳۷۶۱۱۳۲۸
  24. ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ویگاه ستاد مبارزه با مواد مخدر ( روزنامه همشهری صفحه اجتماعی ۱۰-۹-۸۴). بازدید در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۰۷.
  25. پارسیفا. بازدید در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۰۷.