حلزون

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

حلزون
حلزون رومی (Helix pomatia)
حلزون رومی (Helix pomatia)
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: نرم‌تنان
رده: شکم‌پایان

حَلَزون یا لیسَک نوعی نرم‌تن است که در رده شکم‌پایان میباشد . علت اینکه حلزون را در رده شکم‌پایان قرار داده‌اند این است که در حقیقت تمام قسمت زیرین بدنش، پای آن بشمار می‌رود .

فهرست مندرجات

[ویرایش] گونه‌ها و محیط زسیت

زیست‌شناسان تا به امروز بیش از ۳۰ هزار گونه حلزون را شناسایی کرده‌اند . حلزون از محیط زیست بسیار متنوعی برخوردار میباشد . محل زندگی بعضی از گونه حلزونها در دریا بوده و بعضی از گونه‌های آن در آبهای شیرین و یا در باغ‌ها زندگی می‌کنند . حلزون از انواع گیاهان تغذیه میکند .

[ویرایش] شگفتي هاي حلزون

حلزون جانوری شگفت‌انگیز است. حلزون هیچگاه گم نمی‌شود زیرا از غریزه ویژه‌ای برخوردار است که هر چه از جایگاه خود دور شود دوباره به راهنمایی این غریزه به همان محل باز می‌گردد. دیگر از شگفتیهای حلزون آن است که هر چند اندامش فقط حدود 10 گرم وزن دارد ولی قادر است چیزی به وزن 450 گرم را کشان‌کشان بر روی زمین به دنبال خود ببرد. دیگر از شگفتیهای حلزون ، زبانش است. این جانور زبانی دارد که مانند سوهان صدها دندانه ریز بر روی آن روییده است. این همان آلت برنده حلزون است که با آن خوراکش را قطع و ریز ریز می‌کند. خوراک بیشتر حلزونها انواع گوناگونی از گیاهان است.

[ویرایش] ظاهر حلزون

حلزون آچاتينا
حلزون آچاتينا


بدن شامل قسمتهای زیر است: سر که دارای یک جفت بازوی حسی است، یک پای شکمی و پهن عضلانی که نوعی عمل خزیدن را انجام می‌دهد و یک توده احشایی پشتی و گنبد مانند که بیشتر اندامهای داخلی در آن جای داشته‌اند. (حلزونها معمولاً صدف دارند اما برخی از گونه‌های بی‌صدف آن نیز مشاهده شده است . چشم حلزون معمولا بر روی دو تا شاخک بر روی سر آن قرار گرفته است .) مرحله لاروی حلزون ولیگر نام دارد که مجهز به یک کمربند مژکی ظریف است و آن را به عنوان عضو شنا بکار می‌برد. قسمت پشتی ولیگر بعدا کاملا بزرگ می‌شود و توده احشایی در حال رشد به سمت پشت برآمدگی می‌بابد. اما این رشد رو به بالا در طرف راست و چپ بطور یکسان صورت نمی‌گیرد و نتیجه آن پیچ‌خوردگی توده احشایی و صدفی است که روی این توده را می‌گیرد.

[ویرایش] رشد

رشد رو به بالا همچنین سبب می‌شود که لوله گوارشی به شکل U درآید و مخرج کاملا به دهان نزدیک شود. مجموعه توده احشایی ولیگر نسبت به بقیه بدن معمولا معادل 180 درجه در خلاف جهت حرکت عقربه‌های ساعت می‌چرخد. در نتیجه فضای جبه در جلو و در بالای سر قرار می‌گیرد، آبششها جلویی می‌شوند، مخرج سوراخهای دفعی و تناسلی همه همگی در جلو قرار می‌گیرند و به فضای جبه باز می‌شوند. لوله گوارشی از شکل U به صورت یک قطعه درمی‌آید و قلب می‌چرخد.

تحول به صورت تابیدگی بدون تردید نوعی سازگاری با روش زندگی در حال بلوغ است. حلزونها با عقب کشاندن بدن به درون صدف از خود محافظت می‌کنند و چون صدف یک دهانه بیشتر ندارد، بازشدن دهان و مخرج در یک جا نوعی مزیت محسوب شده و دهان نزدیکتر به زمین خواهد بود. در عین حال با این پیچیدگی قسمتهای سنگین بدن از سر راه دور شده، در روی قسمت عقبی بدن واقع می‌شوند. در نتیجه مرکز ثقل طوری جابجا می‌شود که حرکت شکم پای صدف‌دار آسانتر شود.

[ویرایش] حلزون هاي بدون صدف

تصویری از یک حلزون بدون صدف
تصویری از یک حلزون بدون صدف

در بعضی شکم پایان بویژه لیسه‌های خشکی و دریازی ، صدف کوچک شده یا از بین رفته است. رشد در این موارد شامل بازشدگی است که در نتیجه توده احشایی تا حدودی یا بطور کامل به جایگاه نوزادی خود برمی‌گردد. لیسه‌های ساکن خشکی برای جلوگیری از خشک شدن باید در نقاط مرطوب بسر برند. این جانوران معمولا شبها از جایگاه خود خارج می‌شوند و از سبزیها تغذیه می‌کنند. لیسه‌ها خسارات زیادی به باغها وارد می‌آورند. فضای جبه همه حلزونهای ساکن خشکی از محفظه آبششی به محفظه ششی تغییر یافته است و این حلزونها از هوا تنفس می‌کنند. پاره ای از این جانواران ، سازگاری مجدد با محیط آب یافته‌اند اما هنوز هم با شش تنفس می‌کنند و برای گرفتن هوا باید گاهگاهی به سطح آب بیایند.

[ویرایش] نر يا ماده؟

حلزون هم نر و هم ماده است. بنابراين حلزون مي تواند در يك زمان هم تخم و هم اسپرم را توليد كند. البته براي بارور كردن تخم ها حلزون ها بايد اسپرم هاي خود را با يكديگر مبادله كنند. حيواني كه هم نر و هم ماده است. نرموك نام دارد. حلزون قهوه اي رنگ باغچه اي در يك زمان حدود 80 تخم كروي زرد يا سفيد رنگ بر روي خاك سطحي باغچه مي گذارد. حلزون مي تواند بيشتر از 6 بار در سال تخم ريزي كند. حدود دو سال طول مي كشد تا يك حلزون بالغ شود!

[ویرایش] حلزون چگونه راه می‌رود؟

حلزون آچاتينا
حلزون آچاتينا

حلزون را حتما دیده‌اید و حتما به راه رفتن این جانور توجه کرده‌اید. دیده‌اید با آنکه پا ندارد ولی خیلی راحت بر روی زمین جابجا می‌شود. حلزون را نرمتنی شکمپا می‌نامند چرا که در حقیقت تمام قسمت زیرین بدنش ، پای آن بشمار می‌رود. پس حلزون پایی دارد بسیار پهن و صاف و به کمک عضلات آن خود را بر روی زمین می‌لغزاند و به این گونه روی زمین راه می‌رود. این جانور برای آنکه حرکات خود را آسان‌تر انجام دهد، از غده‌هایی که در پا-شکم خود دارد ماده‌ای چسبناک می‌تراود و جاده خود را لیز و هموارتر می‌کند. پای حلزون یا همان شکمش چنان سخت و نیرومند است که اگر خود را به لبه تیغی بکشد، کمترین آسیبی نخواهد دید.

[ویرایش] حلزون خوراکی

یکی از گونه های خوراکی حلزون ، اسکارگو نام دارد . خوراکی که از حلزون اسکارگو تهیه میشود به همین نام نیز خوانده میشود .

[ویرایش] دشمنان حلزون

حلزون ها دشمنان زيادي در طبيعت دارند. از جمله سوسك هاي زميني- مارها- قورباغه ها و وزغ ها- لاك پشت ها و پرندگاني مثل مرغ- اردك و غاز.

[ویرایش] نگهداري از حلزون به عنوان حيوان خانگي

حلون ها موجودات فوق العاده اي هستند كه نگهداري آنها آسان است. حلزون ها معمولا در طبيعت حدود 10 سال عمر مي كنند. اما در قفس حدود 3 تا 7 سال. حلزون هاي بومي منطقه حتي تا 15 سال هم عمر مي كنند. پس خودتان را براي نگهداري از يك دوست كوچولوي سمج آماده كنيد. حلزون ها ترجيح مي دهند پيش خود يا هم نوعانشان به حال خود رها باشند. پس اگر بعد از مدتي از نگهداري آنها خسته شدين آنها را به طبيعت باز گردانيد.

تصویری از جند حلزون آچاتينا
تصویری از جند حلزون آچاتينا

حلزون ها به چيزهاي مختلف اطرافشان واكنش نشان مي دهند. پس بهتر است كه خانه اي را كه برايشان تدارك مي بينيد را شلوغ نگه داريد. بهتر است زمين خانه شان را با برآمدگي ها و فرو رفتگي ها پر كنيد. حلزون ها به قايم شدن در سوراخ ها علاقه ي خاصي دارند. مي تونيد از خاك يا ذغال و كود هم در خانه ي آنها استفاده كنيد. آنها بيشتر زندگي شبانه دارند و اگر بهشان خوب رسيدگي بشود روز ها را هم با سرحالي مي گذرانند.

درباره ي نگهداري حلزون ها در تنهايي نظريه هاي ضد و نقيضي وجود دارند. بعضي معتقدند كه اگر حلزون تنها باشد بهتر رشد مي كند و سالم تر مي ماند. اما اين طور كه پيداست حلزون ها زندگي دسته جمعي را بيشتر دوست دارند. آنها موقع خوابيدن دور هم جمع مي شوند و به نظر سر حالتر مي آيند. در واقع آنها سرگرم شدن را دوست دارند و با همنوعانشون ارتباط برقرار مي كنند. آنها براي انسان و ساير جانوران بي خطرند. نگهداري آنها بسيار كم خرج است و به ندرت به بيماري مبتلا مي شوند. اگر هم بيمار شوند علايم بيماري را به موقع نشان مي دهند و شما وقت كافي داريد تا براي آنها كاري كنيد.

حداقل توجه براي نگهداري آنها لازم است. آنها بدون توجه مي ميرند.

در اينجا فهرستي از پايه اي ترين كارهايي را كه لازم دارند مرور مي كنيم:

[ویرایش] براي شروع نگهداري از 2 حلزون آفريقايي بزرگسال به اين ها احتياج داريد:

  • مخزن پلاستيكي حدودا 30*30*45 سانتي متر كه راه فرار ندارد (با سرپوش محكم و تهويه ي مناسب){حلزون هاي اروپايي و يا حلزون هاي جوان را مي توانيد در ظرف هاي كوچكتري نگهداري كنيد.}
  • كود گياهي. خزه ي خشك شده. (بيشتر براي پر كردن ته ظرف)
  • منبع كلسيم (مثلا استخوان هاي ده پا و سپيداج و يا گچ هاي طبيعي)
  • وسايلي براي قايم شدن حلزون كه شكستني نباشند (مثل گلدان هاي پلاستيكي و يا چوب پنبه)
  • 1 عدد مسواك قديمي و خيلي نرم براي تميز كردن صدف حلزون
  • 1 عدد اسفنج نرم براي تميز كردن مخزن
  • 1 عدد اسپري آب

[ویرایش] شما بايد:

تصویری از دو حلزون رومي جوان Helix Pomatia
تصویری از دو حلزون رومي جوان Helix Pomatia


  • حلزون را در محيطي تميز و تازه و مرطوب نگهداري كنيد.
  • غذاي آنها را كاملا بشوييد و بعد به آنها بدهيد.
  • غذاي كهنه را هر روز عوض و فضله هاي آنها را هر روز پاك كنيد.
  • هميشه براي آنها پودر كلسيم بريزيد.
  • ته ظرف آنها را هر زمان كه احساس كرديد كثيف شده تميز كنيد.
  • زير لايه ي ظرف (كود گياهي و ...) را هر وقت كثيف به نظر آمد عوض كنيد. (معمولا هفته اي يك بار)
  • مخزن را حدودا هر ماه يكبار ضدعفوني كنيد و در آب بجوشانيد.
  • حلزون را هر چند وقت يكبار (معمولا هر ماه) حمام كنيد.
  • هر چند وقت يكبار در مخزن به دنبال تخم بگرديد و آنها را نابود كنيد. (در آب و هواي گرم هر روز)

[ویرایش] منابع


این نوشتار زیست‌شناسی خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.