اسدالله علم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

اسدالله خان علم امير قاينات، مرداد ۱۲۹۸ - ۱۵ فروردين ۱۳۵۷، يکی از مهم ترين چهره‌های سياسی دوران محمدرضاشاه پهلوی. نخست وزير ایران از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۴۲ خورشيدی. پسر محمد ابراهیم خان علم امير قاينات «شوکت الملک دوم».

امير اسدالله در دانشکده کشاورزی کرج آموزش دید. در سال ۱۳۱۸ با ملکتاج، دختر قوام الملک شيرازی، عقد زناشويی بست. پیش از آن پسر قوام الملک با اشرف پهلوی ازدواج کرده بود. در سال ۱۳۲۵ امير اسدالله فرماندار سيستان و بلوچستان شد، در سال ۱۳۲۹ وزير کشاورزی و چندی بعد وزير کشور شد. از سال ۱۳۳۲ تا سال ۱۳۴۱ شغلهای مختلف دولتی داشت. از ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ نخست وزير بوده. از سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۴۵ رئیس دانشگاه پهلوی شيراز بود. از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ امير اسدالله وزير دربار ایران بوده. وی در فروردين سال ۱۳۵۷ درگذشت.


امير اسدالله از نوجوانی به دربار آمد و شد داشت و با محمدرضا پهلوی آشنا بود. به گفتهٔ برخی او تنها دوست شاه بود. علم در دوره نخست‌وزیری محمد مصدق به شاه کاملاً وفادار بود.در جریان کودتای 28 مرداد 1332 علم نقش فعالی ایفا کرد و پس از کودتا نیز به گفته ارتشبد فردوست: سهم اساسی در برکناری سپهبد زاهدی از مسند نخست‌وزیری داشت. در دوره نخست وزيری خود، در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ تظاهرات طرفداران آيت الله خمينی را با موفقيت درهم کوبيد.

مهمترین وقایع دوران نخست‌وزیری او تصویب طرح لایحه انجمن ایالتی و ولایتی، اعتراض روحانیون و لغو این لایحه، رفراندوم ششم بهمن و همچنین سرکوب قیام پانزدهم خرداد 1342 و تبعید امام خمینی بود. علاوه بر وقایع فوق انتخابات دوره بیست و یکم مجلس شورای ملی و دوره چهارم مجلس سنا را پس از دو سال فترت انجام داد. اسدالله علم پس از استعفا از نخست‌وزیری، ریاست دانشگاه پهلوی شیراز را برعهده گرفت و در آبان 1345 به وزارت دربار منصوب شد. تاجگذاری محمدرضا پهلوی و جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی در دوران وزارت دربار او انجام شد.

علم به علت بیماری سرطان خون و ترک کشور جهت معالجه از سوی شاه کنار گذاشته شد و به جای او امیرعباس هویدا به وزارت دربار منصوب شد. علم در 25 فروردین 1357 درگذشت. او از دوستان بسیار نزدیک و محرم اسرار محمدرضا پهلوی بود که از خود یادداشتهای محرمانه‌ای به جا گذاشته است. این یادداشتها به عنوان گزارشی دقیق از وضعیت دربار پهلوی و شخص شاه اعتبار زیادی دارد. يادداشتهایی که سالها بعد دکتر علی نقی عاليخانی آنها را ویرایش کرد و کتاب «يادداشت های علم» را درآورد.

[ویرایش] پیوند به بیرون



نخستوزیران محمدرضا شاه پهلوی


محمدعلی فروغیعلی سهیلیاحمد قوامعلی سهیلیمحمد ساعدمرتضی قلی بیاتابراهیم حکیمیصدرالاشرافابراهیم حکیمیاحمد قوامابراهیم حکیمیعبد الحسین هژیرمحمد ساعدعلی منصورحاجیعلی رزم‌آراحسین علاءمحمد مصدقاحمد قواممحمد مصدقفضل‌الله زاهدیحسین علامنوچهر اقبالجعفر شریف امامیعلی امینیاسدالله علمحسنعلی منصورامیر عباس هویداجمشید آموزگارجعفر شریف امامیغلامرضا ازهاریشاپور بختیار


زبان‌های دیگر