Austur-Húnavatnssýsla
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Austur-Húnavatnssýsla er sýsla á Norðurlandi; milli Vestur-Húnavatnssýslu og Skagafjarðarsýslu en þess að auki á hún mörk að Mýrasýslu og Árnessýslu. Sýslan liggur fyrir botni Húnaflóa og er alls um 4920 km². Tveir þéttbýlisstaðir eru í sýslunni; Blönduós og Skagaströnd. Sýslunnar var fyrst getið, svo vitað sé, árið 1552.
[breyta] Náttúrufar
Austur-Húnavatnssýsla liggur fyrir botni Húnafjarðar, inn af Húnaflóa, og upp af honum liggja láglendar sveitir. Upp af þessum sveitum ganga svo dalir á borð við Vatnsdal, Langadal, Svínadal, Blöndudal sem og Svartárdal. Upp af Húnafirði eru nokkur vötn; stærst þeirra eru Hópið, Flóðið, Húnavatn og Svínavatn. Upp af láglendum sveitunum ganga víðáttumikil heiðalönd á borð við Grímstunguheiði, Auðkúlu- og Eyvindarstaðaheiði.
Nokkrar af þekktustu ám landsins setja mark sitt á sýsluna og eru það helstar Blanda, Laxá á Ásum, Laxá í Refasveit, Laxá í Laxárdal á Skaga sem og Vatndalsá.
Á Skaga er undirlendi meðfram sjó á um 2-4 km breiðri ræmu. Er sú sveit grösug og gróin. Á Skaga eru einnig ýmsir dalir; mestur þeirra er Laxárdalur en um hann liggur þjóðvegurinn um Þverárfjall.
Berggrunnurinn í Austur-Húnavatnssýslu myndaðist á tertíertíma fyrir um 6-8 milljón árum síðan. Það einkennist af blágrýti og halla berglögin alla jafna til vestur - þó eru nokkur stór misgengi s.s. um Langadalsfjöll og Blöndudal. Fjórar megineldstöðvar eru þekktar innan sýslunnar; eru þær í Víðidalsfjalli, Vatndals- og Svínadalsfjalli, Laxárdalsfjöllum á Skaga og fyrir botni Blöndudals. Á þessum stöðvum er að finna líparít. Inn til heiða og á Skaga eru víða grágrýtismyndanir frá miðhluta ísaldar fyrir 1-2 milljón árum síðan.
Sýslan er öll gróðursæl þó þar sé engvir skógarnir. Á Skaga ber gróðurinn þess vitni að vera á útkjálka enda er hann opinn fyrir köldum hafáttum. Upp af sveitunum eru heiðarlöndin víðáttumikil með brokmýrar, moseþembur og flóa. Gróið land innan sýslumarka er talið vera alls um 1384 km² eða 28% af flatarmáli hennar. Vegna þessara gróðurskilyrða er sýslan mikið landbúnaðarhérað.
Á Skagaströnd er mikið útræði en slíkt var einnig í Kálfshamarsvík framan af síðustu öld en það lagðist af milli 1930 og '40. Þar var reistur viti fyrst árið 1913 og síðar endurreistur árið 1939.
[breyta] Stjórnsýsla
Austur- og Vestur-Húnavatnssýslur eru eitt sýslumannsumdæmi og situr sýslumaður á Blönduósi en hefur útibú á Hvammstanga. Þá eru báðar Húnavatnssýslur og Strandasýsla eitt prófastsdæmi. Prestaköllin eru:
- Þingeyraklaustursprestakall; með kirkjustöðunum Þingeyrum, Undirfelli og Blönduósi
- Bólstaðarhlíðarprestakall; með kirkjum að Bólstaðarhlíð, Bergsstöðum, Auðkúlu, Svínavatni og Holtastöðum
- Höfðakaupstaðarprestakall; með kirkjustöðunum Höskuldsstöðum, Hólanesi á Skagaströnd og að Hofi.
[breyta] Sveitarfélög
Eftirfarandi sveitarfélög eru í sýslunni (fyrrverandi innan sviga):
Árnessýsla · Austur-Barðastrandarsýsla · Austur-Húnavatnssýsla · Austur-Skaftafellssýsla · Borgarfjarðarsýsla · Dalasýsla · Eyjafjarðarsýsla · Gullbringusýsla · Kjósarsýsla · Mýrasýsla · Norður-Ísafjarðarsýsla · Norður-Múlasýsla · Norður-Þingeyjarsýsla · Rangárvallasýsla · Skagafjarðarsýsla · Snæfells- og Hnappadalssýsla · Strandasýsla · Suður-Múlasýsla · Suður-Þingeyjarsýsla · Vestur-Barðastrandarsýsla · Vestur-Húnavatnssýsla · Vestur-Ísafjarðarsýsla · Vestur-Skaftafellssýsla
Frá 2003:
Reykjavíkurkjördæmi norður · Reykjavíkurkjördæmi suður · Norðvesturkjördæmi · Norðausturkjördæmi · Suðurkjördæmi · Suðvesturkjördæmi
1959-2003:
Reykjavík · Reykjanes · Vesturland · Vestfirðir · Norðurland vestra · Norðurland eystra · Austurland · Suðurland
1844-1959:
Akureyri · Austur-Húnavatnssýsla · Austur-Skaftafellssýsla · Árnessýsla · Barðastrandarsýsla · Borgarfjarðarsýsla · Dalasýsla · Eyjafjarðarsýsla · Gullbringu- og Kjósarsýsla · Hafnarfjörður · Húnavatnssýsla · Ísafjörður · Ísafjarðarsýsla · Mýrasýsla · Norður-Ísafjarðarsýsla · Norður-Múlasýsla · Norður-Þingeyjarsýsla · Rangárvallasýsla · Reykjavík · Skaftafellssýsla · Seyðisfjörður · Siglufjörður · Skagafjarðarsýsla · Suður-Múlasýsla · Snæfellsnessýsla · Strandasýsla · Suður-Þingeyjarsýsla · Vestur-Húnavatnssýsla · Vestur-Ísafjarðarsýsla · Vestmannaeyjar · Vestur-Skaftafellssýsla · Þingeyjarsýsla

