Листа на падежи
Од Википедија, слободна енциклопедија
Ова е листа на падежи кои се користат во разни флексивни јазици кои имаат деклинации.
Содржина |
[уреди] Време и место
- Белешка: речиси сите падежи за локација или движење можат да се коритат и за време.
[уреди] Локација
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Адесив | соседство | близу/кај/крај куќата | естонски | литвански | тлингитски | унгарски | фински |
| Инесив | во нешто | во куќата | ерзјански | естонски | осетски | унгарски | фински |
| Локатив | локација | кај/на/во куќата | белоруски | бенгалски | инарски самски | латвиски | латински | литвански | полски | руски | санскрит | северносамски | словачки | словенечки | српски | тлингитски | турски | унгарски (само за стари имиња на некои градови) | хрватски | чешки |
| Пертингентив | во контакт со нешто | допирајќи ја куќата | тлингитски |
| Темпорал | (само со временски изрази) кога се кажува време |
во седум | унгарски |
| Суперсесив | на подлога | на (врз) куќата | унгарски | осетски |
[уреди] Движење од
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Аблатив | оддалечување | away from the house | ерзјански | естонски | инуктитутски | латински | осетски | санскрит | тлингитски | турски | унгарски | фински |
| Делатив | движење по површина | од (покривот) на куќата | унгарски |
| Егресив | одбележување на почеток на движење или време | почнувајќи од куќата | удмуртски |
| Елатив | вон (од) нешто | вон (од) куќата | ерзјански | естонски | унгарски | фински |
[уреди] Движење кон
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Алатив | кај унгарскиот и финскиот јазик: движење кон (соседство на) нешто во фински: движење врз нешто |
кон куќата врз куќата |
ерзјански | естонски | литвански | тлингитски | турски | унгарски | фински |
| Илатив | движење во нешто | во куќата | ерзјански | естонски ; | инарски самски | литвански | северносамски | унгарски| фински |
| Латив | движење до локација | кон/во куќата | ерјански | турски | фински |
| Сублатив | движење по површина | врз куќата | унгарски |
| Терминатив | означување на крај на движење или време | до (кај) куќата | естонски | унгарски |
[уреди] Движење по/преку
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Пролатив | движење по површина или по нешто друго | по/преку куќата | ерзјански | естонски | тлингитски | фински |
| Просекутив | преку или долж | долж патот | гренландски |
| Вијалис | со помош на | со (помош на) куќата, користејќи ја куќата | инуктитутски |
[уреди] Преглед на основни падежи
| внатрешност | површина | соседство | |
| од | Елатив | Делатив | Аблатив |
| на/во | Инесив | Суперсесив | Адесив |
| (во)на | Илатив | Сублатив | Алатив |
[уреди] Морфосинтаксичко израмнување
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Апсолутив (1) | пациент, искусител | тој ја турна вратата и таа се отвори | баскиски |
| Апсолутив (2) | пациент, ненамерен искусител | таа го премина мразот; тој се лизна | активни јазици |
| Апсолутив (3) | пациент; искусител; инструмент | тој ја турна вратата со раката и таа се отвори | инуктитутски |
| Акузатив (1) | пациент | таа ја отвори вратата | арапски | германски | ерзјански | есперанто | инарски самски | латински | литвански | полски | руски | Санскрит | северносамски | словачки | словенечки | српски | унгарски |фински | хрватски | чешки |
| Акузатив (2) | предмет на преносен глагол; направен од; за; за време | Ја гледам неа | инуктитутски | персиски | турски |
| Ергатив | вршител | тој ја турна вратата и таа се отвори | баскиски | грузиски | самоански | тлингитски | чеченски |
| Ергатив-генитив | вршител, имателство | тој ја турна вратата и таа се отвори; нејзино куче | инуктитутски |
| Инструментал | инструмент, одговор на прашањето со што? | со куќата | белоруски | грузиски | литвански | полски | руски | Санскрит | словачки | словенечки | српски | хрватски | чешки |
| Инструментал-комитатив | инструмент, со (во продружба на) нешто | со куќата | тлингитски | унгарски |
| Инструктив | начин, одговор на прашањето како? | со (помош на) куќата | естонски (ретко) | фински |
| Номинатив (1) | вршител | тој ја турна вратата и таа се отвори | номинативно-акузативни јазици |
| Номинатив (2) | вршител; намерен искусител | тој ја турна вратата и таа се отвори; таа запре | номинативно-апсолутивни јазици |
| Објектив (1) | директен или индиректен предмет на глаголот | јас ја видов неа; Јас и ја дадов книгата нејзе. | бенгалски |
| Објектив (2) | директен или индиректен предмет на галголот или предмет на предлог; универзален падеж за секоја ситуација освен номинатив и генитив | Ја видов неа; Нејзе и ја дадов книгата; со неа. | англиски | дански | шведски |
| Посреден падеж | универзален падеж; секоја ситуација освен номинатив | за куќата | Хинди |
| Пасив | предмет на непреоден глагол или логичко следство на преоден глагол | Вратата се отвори | Кавкаски јазици |
[уреди] Однос
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Аблатив | универзален индиректен падеж | за куќата | инуктитуски | латински | литвански |
| Бенефактив | за, наменето за | за куќата | баскиски | Кечуа |
| Кузал | заради, поради | заради куќата | Кечуа |
| Каузал-финал | делотворна или финална причина | за куќа | унгарски |
| Комитатив | во придружба на нешто | со куќата | естонски | инарски самски | северносамски | фински |
| Датив | прикажува правец или примач | за/кон куќата | белоруски | германски | грузиски | ерзјански | инуктитутски | Латински | литвански | осетски | полски | романски | руски | Санскрит | словачки | словенечки | српски | Хинди | унгарски | хрватски | чешки |
| Дедатив (Респектив) | во врска со | во врска со куќата | Квенија |
| Дистрибутив | распределба по парчиња | по куќа | унгарски | фински |
| Дистрибутив-темпорал | колку често нешто се случува | дневно; во петоци | унгарски | фински |
| Генитив | прикажува однос, имателство | на куќата | арапски | белоруски | бенгалски | германски | грузиски | грчки | дански | ерзјански | естонски | инарски самски | ирски | Латински | литвански | полски | романски | руски | Санскрит | северносамски | словачки | словенечки | српски | фински | холандски | хрватски | чешки |
| Имателов падеж | нечие имателство | куќата е поседувана од некој/нешто | тлингитски |
| Посесив | директно поседување на нешто | поседувано од куќата | англиски | Квенија |
| Социјатив | заедно со нешто | со куќата | осетски | унгарски |
[уреди] Семантика
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Дисјунктив | се користи кога подметот се повторува за негово нагласување или за набројување на предмет во множина | куќата и дворот, двете се тука | француски (само за заменки) |
| Партитив | се користи за броеви и количества | три куќи | естонски | инарски самски | руски | фински |
| Предлошки падеж | кога извесни предлози ѝ претходат на именката | во/на/околу куќата | чешки, полски, руски, словачки (белешка: овој падеж се нарекува локал кај чешкиот и словачкиот, и miejscownik во полскиот) |
| Вокатив | се користи за обраќање некому, со или без предлог | Еј, планино! O планино! Планино! |
арапски | белоруски (ретко) | грузиски | грчки | ирски | Латински | литвански | полски | романски | руски (ретко) | Санскрит | српски | украински | Хинди | хрватски | чешки |
[уреди] Состојба
| Падеж | Употреба | Пример | Во јазиците |
|---|---|---|---|
| Абесив | отсуство на нешто | без куќата | ерзјански | естонски | инарски самски | фински |
| Есив | привремена состојба | како куќата | естонски | инарски самски | инуктитутски | северносамски | средноегипетски | фински |
| Есив-формал | означување на состојба како својство | како куќа | унгарски |
| Есив-модал | означување на состојба како својство | како куќа | унгарски |
| Ексесив | означување на преод од состојба | од бидување на куќа | естонски | фински |
| Формал | означување на состојба како својство | како куќа | унгарски |
| Транслатив | промена од една состојба во друга | (станување, претворање во) куќа | ерзјански | естонски | унгарски | фински |

