अणू

Wikipedia कडून

अणू
हेलीअमचा अणू(प्रमाणात नाही)
हेलीअमच्या अणूची प्रतीकृती(प्रमाणात नाही)
केंद्रकातील दोन प्रोटॉन(लाल) आणि
दोन न्युट्रॉन(हिरवा) आणि दोन इलेक्ट्रॉनचा(पिवळा)
संभाव्यता ढग(राखट).

अणू म्हणजे सर्व द्रव्यात आढळणारी अतिसूक्ष्म संरचना होय. अणू तीन प्रकारच्या कणांचे बनले आहेत.

  • इलेक्ट्रॉन - ऋणभारीत कण
  • प्रोटॉन - धनभारीत कण
  • कोणताही भार नसलेले न्युट्रॉन

अणू हे रसायनशास्त्रातील मुलभूत स्तंभ आहेत आणि रासायनिक प्रतिक्रियेत ते संरक्षिले जातात. अणू हा असा लहानात लहान कण आहे की जो रासायनिक मुलद्रव्य म्हणुन ओळखता येतो. पृथ्वीवर नैसर्गिक पद्धतीने फक्त ९० (एकूण ११२ पैकी) मुलद्रव्ये आढळतात, बाकीची प्रयोगशाळेत तयार करता येतात.

प्रत्येक मुलद्रव्य त्याच्या अणूतील प्रोटॉनच्या संख्येवरून ओळखले जाते. प्रत्येक शुन्यभारीत अणूमध्ये त्याच्या प्रोटॉनच्या संख्येएवढेच इलेक्ट्रॉन असतात. जर असा समतोल नसेल तर त्यावर काही विद्युत भार असतो, अशा विद्युत भारीत अणूला आयन असे म्हणतात. एकाच मुलद्रव्याच्या अणूमधील न्युट्रॉनची संख्या वेगवेगळी असू शकते. अशा अणुंना मुलद्रव्यांची समस्थानिके असे म्हणतात.

अणू केंद्रकावर विविध कणांचा मारा करून नवीन मूलद्रव्ये प्रयोगशाळेत निर्माण केली जातात. पण अशी मूलद्रव्ये स्थिर राहु शकत नाहीत व त्यांचे स्थिर नैसर्गिक मूलद्रव्यात रुपांतर होते.

दोन किंवा अधिक अणूंच्यात रासायनिक बंध तयार होऊन रेणू तयार होतात. उदाहरणार्थ : पाण्याच्या एका रेणूत हायड्रोजनचे दोन व ऑक्सिजनचा एक अणू असतात.