चर्चा:म्हणी
Wikipedia कडून
माझ्या आठवणींतील काही मराठी म्हणी ॥
मराठीत एवढ्या म्हणी आहेत की त्यांचा एक महाग्रंथच निर्माण होईल. असो. एकदा १९५०'स मध्ये तामीळ भाषेतल्या कलैमखळ या नावाच्या, मराठीच्या सह्याद्रीसारख्या, एका साहित्यिक मासिकाने, ' ' पळैमोळिकळिल नाय्
- नाचता येत नाही ,अंगण वाकडे
- पळसाला पाने तीन
- इथे म्हणी म्हणजे काय व म्हणींविषयची माहिती द्यावी. चर्चेसाठी चर्चा हे सदर वापरावे ही विनंती
[संपादन] म्हणी
या म्हणी राजेन्द्र खोपे यान्नि ज़मवलेल्य आहेत त्यण्चा पत्ता bkrajendra@gmail.com
01. अंगापेक्षा बोंगा जास्ती.
02. अंगावर आल्या गोणी तर बळ धरले पाहिजे टुणी.
03. अंथरूण पाहून पाय पसरावेत.
04. अंधळं दळतं अऩ कुत्र पिठ खातं.
05. अंधेर नगरी चौपट राजा.
06. अग अग म्हशी, मला कुठे गं नेशी.
07. अघटित वार्ता आणि कोल्हे गेले तीर्था.
08. अडला हरी धरी गाढवाचे पाय.
09. अडली गाय खाते काय.
10. अती झालं अऩ हसू आलं
11. अती तिथं माती.
12. अती परीचयात आवज्ञा.
13. अती शहाणा त्याचा बैंल रिकामा.
14. अत्युची पदि थोरही बिघडतो, हा बोल आहे खरा.
15. अर्ध्या हळकुंडाने पिवळे होणे.
16. अळवाची खाज़ अळवाला ठाऊक.
17. असंगाशी संग आणि प्राणाशी गाठ.
18. असतील चाळ तर फिटतील काळ.
19. असतील शिते तर नाचतील भूते.
20. असून अडचण नसून खोळांबा.
21. असेल ते विटवा, नसेल ते भेटवा.
22. असेल हरी तर देईल खाटल्यावरी.
23. आंधळा मागतो एक डोळा देव देतो दोन डोळे.
24. आई भाकर देत नाही अऩ बाप भिक मागू देत नाही.
25. आऊचा काऊ तो म्हणे मावसभाऊ.
26. आग रामेश्वरी अऩ बंब सोमेश्वरी.
27. आग लागल्यावर विहीर खणणे.
28. आड जीभ खाई अऩ पडजीभ बोंबलत जाई.
29. आडाण्याचा गेला गाड़ा, वाटेवरची शेते काढा.
30. आड्यात नाही तर पोऱ्ह्यात कोठून.
31. आत्याबाईला मिश्या असत्या तर काका म्हटलो नसतो.
32. आधणातले रडतात, सुपातले हसतात.
33. आधी करी सुन सुन, मग करी फुणफुण.
34. आधी पोटोबा, मग विठोबा.
35. आधी होता वाघ्या, मग झाला पाग्या, त्याचा स्वभाव जाईना, त्याचा येळकोट राहीना.
36. आधीच उल्हास त्यातून फाल्गुन मास.
37. आधीच दुष्काळ त्यातून ठणठण गोपाळ.
38. आधीच मर्कट त्यातून मद्य प्याले, त्याची क्रिडा काय विचारता?
39. आपला तो बाळ्या दुसऱ्याचा तो कार्ट्या.
40. आपला हात, जग्गन्नाथ.
41. आपली ठेवायची झाकून अऩ दुसऱ्याची पहायची वाकून.
42. आपलेच दांत अऩ आपलेच ओठ.
43. आपल्या कानी सात बाळ्या.
44. आपल्या ताटातले गाढव दिसत नाही पण दुसऱ्याच्या ताटातली माशी दिसते.
45. आयजीच्या जिवावर पायजी उधारी.
46. आयत्या बिळात नागोबा.
47. आले मी नांदायला, मडके नाही रांधायला.
48. आळश्या उळला अऩ शिंकरा शिंकला.
49. आळ्श्याला गंगा दूर.
01. इकडे आड तिकडे विहीर
01. उंदराला मांजराची साक्ष.
02. उचलली जीभ लावली टाळूला.
03. उतावळा नवरा घुडग्याला बाशिंग.
04. उथळ पाण्याला खळखळाट फार.
05. उपट सुळ, घे खांद्यावर.
06. उस गोड लागला म्हणून मुळासगट खावू नये.
07. ऊस झाला डोंगा परी रस नाही डोंगा.
01. एकादशीच्या घरी शिवरात्र.
02. ऐंक ना धड बाराभर चिंद्या.
03. ऐंट राजाची अऩ वागणूक कैंकाड्याची.
04. ऐकटा जिव सदाशिव.
05. ऐकावे जनाचे करावे मनाचे.
[संपादन] वाक्प्रचार आणि म्हणी
जुन्या म्हणी आणि जुने वाक्प्रचार मुद्दाम जमवायची गरज नाही. यापूर्वी वसंत सखाराम राऊत(मुंबई), श. वा. रानडे(नागपूर), श्रीमंत लक्ष्मीबाईसाहेब मुजुमदार(बडोदे), रावबहाद्दुर मुणगेकर(मालवण) इत्यादी सुमारे पन्नास जणांनी ते काम अगोदरच केले आहे. त्यातील म्हणी आणि वाक्प्रचार वि.वा भिडे, वा.गो.आपटे, गं.गो.सापकर व वा.ब.रानडे, रं.रा.सोळंकर, तारळेकर-देशपांडे, व.ल.कुलकर्णी व ह.बा.रोडे(सर्व पुणे), ना.न. फडणीस(जळगाव), इत्यादींच्या कोशात पुस्तकरूपाने प्रसिद्ध झाले आहेत. य.रा.दाते आणि चिं.ग.कर्वे यांनी संपादन केलेल्या आणि य.गो.जोशी-प्रसाद प्रकाशन यांनी प्रकाशित केलेल्या दोन-खंडी बृहद्कोशात त्यातील बहुतेक म्हणी आलेल्या आहेत. या कोशात प्रसिद्ध न झालेल्य काही जुन्या आणि आधुनिक म्हणी असतीत तरच त्यांची माहिती येथे द्यावी.-----J-J १३:३५, ८ सप्टेंबर २००७ (UTC)

